VIÊM AMIDAN VÀ VIÊM VA ĐH Y DƯỢC TP HCM

VIÊM AMIĐAN VÀ VA
Đối tượng : sinh viên Y khoa
Thời gian : 2 tiết
Giảng viên: ThS. Nguyễn Đức Tùng


MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Giới thiệu tóm tắt về vai trò của TB Lympho trong
đáp ứng miễn dịch bảo vệ cơ thể
2 Trình bày tóm tắt về hình thái và chức năng của
Amiđan và vòng Waldeyer
3. Trình bày 2 thể viêm Amiđan thường gặp: viêm
cấp- viêm mạn và các biến chứng
4. Trình bày về Amiđan quá phát bít tắc.
5. Nêu các chỉ định cắt Amiđan và các biến chứng có
thể xảy ra.


● Họng là cửa ngõ của cơ thể.
Giao lô đầu vào của đường ăn và đường thơ.
● Thức ăn uống và khí thơ qua họng vào cơ thể (+).
● Nơi cơ thể tếp xuc đầu tên với nhiều yếu tố gây bênh
(-).
Vi sinh vât: Virus, vi khuẩn, vi nấm…
Dị nguyên, các chất kích thích, chất đôc hại...
● Viêm họng/Viêm Amiđan và VA
bênh ly rất thường găp : tre em – người lớn


• Viêm họng rất hay găp ơ nước ta.
Tôn tại nhiều vấn đề vê sinh thưc phẩm.

Ô nhiễm môi trường khí thơ.
• Viêm họng tại Hoa Kỳ
Viêm họng cấp : top 20 bênh thường găp nhất.
2% tông số bênh nhân khám bênh là do Viêm họng.
• Amiđan và VA
Mối quan tâm của BS TMH / BS Nhi khoa /BS Gia
đình.
Bệnh ly viêm/Quá phát tắc nghẽn hô hấp.
Thích nghi và rối loạn miễn dịch.
Điều trị nội khoa hay phẫu thuật ?


Họng là ngã tư đầu vào của
đường ăn (2) và đường thở
(1)
Họng được chia thành ba
phần:
I.Phần trên: Họng mũi
II.Phần giưa: Họng miêng
III.Phần dưới: Họng thanh
quản


1.Cuốn giữa
2.Cuốn dưới
3.Xương khẩu cái
4.Tuyến khẩu cái
5.Trụ trước amiđan
(Cung khẩu cái lưỡi)
6.Măt lưng của lưỡi

7.Amiđan họng
8.Gờ vòi
9.Lỗ vòi
10.Ngách họng
11.Nếp họngvòi
12.Màn hầu
13.Trụ sau
(Cung khẩu cái hầu)
14.Amiđan khẩu cái
15.V lưỡi
16.Amiđan lưỡi


CƠ CHÊ BẢO VÊ CƠ THÊ
Vai trò TB Lympho trong
đáp ứng miễn dịch

• Bảo vê không đăc hiêu
– Da và niêm mạc
– Hiên tương thưc bào – đại thưc bào

• Bảo vê đăc hiêu
Hê thống miễn dịch và các cơ quan / TB tham gia
đáp ứng miễn dịch


CƠ CHẾ BẢO VÊ CƠ THỂ
KHÔNG ĐĂC HIÊU
Bảo vê không đăc hiêu
Hàng rào ngăn cách bảo vê vòng ngoài và hiên tương

thưc bào.
a. Da và niêm mạc (NM)
Hàng rào ngăn cách luôn tết ra các thể dịch để tư làm
sạch, rửa và làm trôi đi các vi sinh và vât lạ theo bám
trên bề măt.
Trên bề măt NM mui, họng, đường HH: chất nhầy và
sự tiết nhầy.
Hê sinh vât công sinh. Cơ thể người có 1014 TB các
loại thì chỉ có 10% các TB cấu tạo cơ thể, 90% các TB
còn lại là hê sinh vât công sinh


CƠ CHẾ BẢO VÊ CƠ THỂ
KHÔNG ĐĂC HIÊU
b. Hiên tượng thực bào-Tiểu thực bào-Đại thực bào
Bạch cầu hạt: BC đa nhân trung tính (polymorphonuclear
neutrophile),BC ưa kiềm (basophile), BC ưa axít (ái toaneosinophile).
BC đa nhân trung tính có vai trò quan trọng trong hiên tương thưc
bào.
BC không hạt gôm TB môt nhân (Monocyte) và TB lympho
(lymphocyte). Monocyte là tền thân của đại thực bào.
Lymphocyte đóng vai trò quan trọng và chủ yếu trong đáp ứng miễn
dịch đăc hiêu thuôc cơ chế bảo vê đăc hiêu.
Metchnikof (người Nga, 1845-1916): Nobel Y học năm 1904.
Hiện tượng thực bào bảo vệ chuyên nghiệp: BC hạt, Monocyte, Đại
thưc bào
2% tông số TB cơ thể.


BẢO VÊ ĐĂC HIÊU-HÊ THỐNG MIỄN DỊCH

Các cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn
dịch

1. Đáp ứng miễn dịch đăc hiêu
Các lympho nhân dạng và loại trư kháng nguyên
lạ.
ĐƯMDĐH đươc thưc hiên qua trung gian TB và
qua dịch thể
2. Cơ quan lympho và TB Lympho
3. Đáp ứng miễn dịch đăc hiêu
Qua trung gian dịch thể.
Qua trung gian tế bào.


BẢO VÊ ĐĂC HIÊU-HÊ THỐNG MIỄN DỊCH
Các cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn
dịch

Cơ quan lympho

● Cơ quan lympho trung tâm: tuyến ức (Thymus) và tủy xương
(Bone Marrow). Biến TB nguôn dòng lympho thành các TB lympho
T và B:
● Cơ quan lympho ngoại biên. Phát tán khắp nơi trong cơ thể, gôm
có:
1. Lách.
2. Hạch lympho (hạch bạch huyết, lympho node, lympho gland).
3. Mảng Peyer ơ ruôt.
4. Amiđan (Hạnh nhân) là cơ quan lympho họng, vòng Waldeyer,
2 A quan trọng nhất là A khẩu cái (thường gọi là amiđan) và A

họng (thường gọi là VA).


BẢO VÊ ĐĂC HIÊU-HÊ THỐNG MIỄN DỊCH
Các cơ quan và TB tham gia đáp ứng miễn
dịch
Các tế bào lympho: Lympho T và Lympho B.
● Lympho T: đươc biêt hóa tại Thymus (tuyến ức) thành
2 dạng:
Dòng lympho T4 chứa kháng nguyên bề măt CD4.
Dòng lympho T8 chứa kháng nguyên bề măt CD8.
● Lympho B: đươc biêt hóa tại tủy xương. Tiền lympho
B đươc biến thành nguyên bào lympho B
(lymphoblast B), trên bề măt gắn IgM. Khi gắn thêm Ig
D, hoăc Ig A, Ig E, Ig G chung trơ nên “chín” (trương
thành) và gọi là lymphocyte B.


Nguôn gốc, sự phát triển và hoạt đ ông của các loại tế bào lymphô
(Theo Nguyễn Tri Dũng, Mô học,tâp II, NXB Y học, Chi nhánh TP.HCM, 2005
Nguôn gốc, sự phát triển và hoạt đ ông của các loại tế bào lymphô
(Theo Nguyên Tri Dung, Mô hoc,tâp II, NXB Y hoc, Chi nhanh TP.HCM, 2005

Nguồn gốc, sự phát triển và hoạt động của các loại tế bào lymphô
(Theo Nguyễn Trí Dũng, Mô học,tập II, NXB Y học, Chi nhánh TP.HCM, 2005


CƠ QUAN LYMPHO HỌNG
Amiđan-V.A vòng Waldeyer

Sư hình thành hê thống mô lympho vung họng
● Tháng thứ 3 cuả thai kỳ TB lympho đầu tên
xuất hiên ơ lớp dưới cuả NM họng.
● Tháng thứ 6 các nang lympho đầu tên mới
đươc hình thành.
● Hình thành các khối A, có những chỗ lõm
xuống để sau này hình thành các hốc A.
● Nhu mô A chứa nhiều nang lympho, lympho B
tâp trung chủ yếu ơ các nang, còn giữa các nang
chủ yếu là lymphoT.


CƠ QUAN LYMPHO HỌNG
Amiđan-V.A vòng Waldeyer

Amiđan/Hạnh nhân (Tonsilla/Amygdale).
• Hạnh nhân: tư Viêt. Amiđan: tư Viêt gốc tếng Pháp:
để chỉ các khối mô lympho vung họng.
• Tonsilla tư gốc Latn, Tonsil (Anh), Amygdale (Pháp).
Vòng Waldeyer
Heinrich von Waldeyer, người Đức là người đầu tên
mô tả môt cách hê thống các khối mô lympho ơ họng
liên kết với nhau tạo nên môt vòng lympho khep kín,
vòng Waldeyer.


CƠ QUAN LYMPHO HỌNG
Amiđan-V.A vòng Waldeyer

Các khối mô lymphô amiđan chính của vòng Waldeyer: 6

CƠ QUAN LYMPHO HỌNG
Amiđan-V.A vòng Waldeyer

Amiđan họng/Hạnh nhân hầu (Tonsilla pharyngealis), VA: (1), nằm
ở vòm họng.
Amiđan vòi/Hạnh nhân vòi (Tonsilla tubaria), một cặp (2), nằm
quanh lỗ vòi Eustachia trong hố Rosenmüller.
Amiđan khẩu cái/Hạnh nhân khẩu cái (Tonsilla palatina), một cặp
(2), nằm ở 2 phía bên họng miệng, thường gọi là Amiđan.
Amiđan lưỡi/Hạnh nhân lưỡi (Tonsilla lingualis) (1), nằm ở đáy
lưỡi.
Ngoài ra còn có một số đám mô lympho rải rác.


AMIĐAN

1. Amiđan tên gọi rút gọn của amiđan khẩu cái (Tonsilla
palatina)
Nằm ở 2 bên họng miệng.
 
2.

Hình thái chức năng
Mỗi A có 3 phần cấu trúc quan trọng:
Biểu mô phủ bề mặt và các hốc (khe A)
Nang lympho.
Vùng ngoài nang

AMIĐAN

Sự đáp ứng miễn dịch của A diễn ra qua 2 bước:
Bước 1: Đáp ứng miễn dịch xẩy ra ở bề mặt A, ở biểu mô
lympho ở các hốc.
Nhận dạng kháng nguyên
Nhanh chóng sản xuất kháng thể- Immunoglobulin (Ig)
Bước 2 : Đáp ứng miễn dịch diễn ra ở nang lympho và vùng
ngoài nang


AMIĐAN

Hình nhìn tổng quát amiđan từ phía trước vào


AMIĐAN

Hình cắt ngang qua amiđan khẩu cái cho thấy
hình thái cấu trúc amiđan gồm các hốc có biểu
mô phủ, các nang với các trung tâm mầm và vỏ
bao mỏng bao quanh


AMIĐAN

Kích thước của amiđan

AMIĐAN

1.Thể bình thường
2.Thể có cuống
3.Thể lẩn chìm vào sâu


Một vài hình ảnh viêm amidan


Viêm amidan cấp