Hồ chí minh với việc xây dựng nền văn hóa mới việt nam trước 1954

nô rỉiÁo 1)1,1c VA DÀO TAO
TKỊpm; OM moc id n í; JK)P 11A NỘI

BÙI D Ì N IÍ P H O N G

HÔ CHÍ MINH VỐI VIỆC XÂY DựNG
NÊN VĂN HÓA MỚI VIỆT NAM TRƯỎC 1954

( 'huyên np/t,ỉh Lịch s ì Ilụi nmn
Ma sổ: 5031. ỉ
.MIẬÍ-

án phó tipn sĩ

KHOA n ọ c ỉ ị c n t a ỡ

ỉ^ưòi huóriịị dại khva học:
Gián sư ÍMNII XI'ÂI\r LÂM

IIẢ NỘI . I99J

p LAI 4C^r 'ỉ c ' * ' 4JNỊịúiinr’

I_

V -u / w

ỹ~|
Viộíl

j

Mờ

D A 'J

1* Mục &fc h .

f

nflhiH8rì 3a g i ớ i h ẹ n c ủ a đ l t à i .

1 . 1 . Dpi h ệ i

đ g i b i ể u t o à n quác l ầ n t h ứ

V I I Đẻng c ồ n g

e ì n V iệt liam d ĩ khẳng định I "Đang lẩ y chủ nghĩa Méc - L ín in
• *I t o tưcrng Hồ Chí Minh làm nền tan#r tư tuư cg, kim o h ỉ nsm
cho h ầ n h đ ộ n g " ( 3 4 ,

139)^

Tư tv&ng Hồ C hí Minh l à một đ l

t à i r ệ n g l ớ n . p h o n g p h ú , b a o gềni n h i ề u l ĩ n h vực khéo n h a u ,

ĐÕ lò một bậ thống những tư tutrng ▼! chỉnh t r ị , quần sự, v£n
hóa, kinh

vận dụng TQO hoàn c inh cụ thể cAs nutrc t a ,

một nurro qũa đệ lS n chủ nghĩa xã h ộ i tnr ra5t nền kinh t ể k«m
p b í t t r i - n t n ô n g n g h i ệ p l ẹ o bậup chư* que c h ủ n g h ĩ a t»r b ' n ,

TÙr truớc t ớ i nay,

qua nhiều b à i v i ế t

oủa các

đồng c h í lnnh

dfo Đang ' à Chính phủ, qua hồi k í của nhiều oán bộ lã o thành
caeh mạng va oáo ofing tr in h nghiên cứu cua c«c nhà khoa họa,
t r í th ứ c, v&n nghệ s ĩ , oũng như qua nhiều đnnh g ió cùa ngutỳj
ntvcre ngoài 1 đặc 1)181 qua những lơi dạy bao câu Bắc và phong

ccíòh Bống t r o n g Bắng c ủ a Hồ Chí M inh, c h ú n g t a đã oó điTTC
n h l ầ u l ì r i g l r í đáp về t ư t u ơ n g Hn C h í Minh n ó i c h u n g , t ư
t u ỡ n g oũa Hgười Ty v&n hóa n ó i r i ễ n ^ .
rucrng n h i ê n , T i ệ c h i ể u b i ế t đầy đ u t e â u s ắ c , c h í n h x4c

tư tuởng Hồ C h í Minh đ o i h ỏ i công phu ng h iên oứu oùft n h iều
n h à n g h i ê n o ứ u f oủa n h i ề u t h ế h ê . RÕ r ĩm g l à T iệ c làm đó có

ỉ Đ gbĩi' đ ặ c b i ệ t q u a n t r ọ n g ,

( 1 ) Chu t h í c h o á o n g u ề n t à i l i ệ u

BỬ d ụ n g t r o n g l u ậ n ón :

xem ỡ p h ầ n t h ư m ục. số í£ 1 5 £ *


_ 2 _
t 3 ohứo UPE3C0 đ*i t ặ n g Hồ Chí Minh d n n h h l S u "V ị anh
h ù n g g i ồ i p h ó n g d â n t ặ c c ủ a V i ệ t Nam ra l à ỉQỘt nhà v*n h ó a
l á u " , q u a đó IP.Ỉ n h ậ n na ự đón g góp q u a n t r ọ n g Y$ n h i ề u m ặt
c u ? phú t ị c h Hề C hí Minh t r o n g CEO l i n h Yưo Y&n b ^ a ( g i á o
dụo Ỹa n g h ệ t h u ậ t l à k ế t t i n h o ủ a t r u y ề n t h ổ n g vSiỉ hórt h à n g
n g à n n&n c ủ a n h â n d â n V l ỗ t Nam” . Đặo b i ê t ,

v i ệ c Pnng t a

k h ẳ n g đ i n h t ư t i r r a g Hề Chí M inh v à đề r u o h i ế n lu ợ c Tăn hÓB
" n â n g c ao d ỡ i s ổ n g v ă n h ó s v à t i n h t b ầ n c ủ a n hồn d â n , xây
d ự n g n ề n v ẩ n h ó a n ớ i, l ố i s ổ n g mớ ỉ , c o n n g ư ờ i m ớ i" Ị xây
dựng đ á t nwro t a " c ó n ề n v ă n h ó a t i ê n t i ể n ,
d£n t ộ c Mt c à n g kh ằng đ ị n h ý n g h ĩ a

đệin đà b an sắo

tầm q u a n t r ọ n g c ủ a T iệ c

n g h i ê n c ứ u n h ữ n g g ì l i ê n q u a n t ớ i t ư tư ở n g Hồ C hí Minh r ề
v i n h ó p . x é t t r ỗ n b \ n h d i ệ n quổc t ế , raột t r o n g những yp.u c ầ u
▼ằ n ộ i d u n g p h á t t r i ề n c ủ a t h ế g ỉ ớ i n g à y nny l è v i ệ c raỏ’ rộnfc

g i a o l ư u T ấn lióa g i ữ a CPO d ầ n t ộ c . và t h ệ p k ỉ mà l o à ỉ ngirri.
dan g s ổ n g ( 1 9 8 9 - 1 9 9 9 ) l à m ệt t h ậ p k i ▼ẵn hóa vtri n ô i d u n g ĩ
"Độo l ệ p c ũ a n S i d ê n t ệ o , d â n c h ủ c u a m õi n h â n đAn r à t ự do
c ủ a m oi c o n

nhir l à ba hưtrng phÁt t r i ể n vSn hóa meng

t í n h nhên l o ẹ l .
La một c ẩ n bộ glr*ng d ạ y th u ộ c bô mồn L ị c h str C ệ n -H iệ n
đ ẹ i V i ệ t Nam, t ìr l â u đề t à i Hồ Chí Minh đ i t h u h ú t 8ự c h ú ý
c ủn t ô i . Sau n h ữ n g n&n t h á n g sư u tằ m , t í c h l ũ y , n g h i ê n c ứ u ,
c o n g n g à y t ô i c ĩm g n h ậ n t h ẩ y tầm q u a n t r ọ n g của v i ệ c n g h i ê n

ciíu tư tuởng Hồ Chí Minh yI Tăn h£a và menh dẹn chọn đề t à i
HỐ CHÍ MINH v ơ í VIẸC XAY DƯNG NỀN VÃN HOA MỔỈ VIỆT NAM TRựâc
1954 làm l u ậ n á n Fhó t i * n s ĩ sir h ọ c c u a m in h .
Sự th è rih c ô n g c ủ a l u ệ n án rỉem l ạ i ríhữug ý n g h ĩ a l ý l u ê n
và t h ự c t i P t t í


- 3 - v ề m ất l ý l u ậ n ị T rỗ n eơ BỞ n g h l ễ n oứu Hồ C hí Minh
▼ới n ề n T Í n hóa

mới

V i ệ t Nam t r ư ớ c năm 1954, t r o n g AÓ

Oố ttf tưtrQg oủa iíg u ờ i ▼! v a n h ó a , l u ậ n á n góp pfcfcn ▼ào v i ệ c
t im £ i ỉ u t ư t u v n g Hồ C hí M in h, qua đó k h ắ n g đ ị n h c ô n g l a o
oửa Hpựrri đ ổ i v ớ i 8ự n g h i ệ p T ẩu hó a v à Bự n a h í ệ p cÁoh mạng

T i ệ t Nam.
- T& Phương d i ê n th ư o t i ẽ a

: Giúp v à o v i ệ c n g h i ề n

g ỉ ẳng dạy, họo t ệ p mọt Bổ m ặt h l ễ u h i ệ n C'*a

cứu,

11 ch s ử V*T}

h óa

V ị ệ t Ham,

c ũ n g như oôr.g l a o c ủ a Hề C hí Minh đ ổ i

v ớ i sự p h á t

t r i ổ n n ln

v ẵ n hóa V i ệ t Ham. T r ê n oơ BỜ đ ó t góp v«o v i ệ c đ ị n h

r a những n h iệm y ụ , c h í n h s» c h v ă n h ò a c u t h ề c u a Đang t r c n g
t h ờ i kỳ đ o i mới c ủ a cÁch mọng h i ệ n n a y .
1. 2.

đS g i ẳ i q u y ế t t ổ t rtầ t à i n à y , y ê u o ằ u t r ư ớ o t i ê n

] -I p h ẳ i x á c đ ị n h k h á i niệm vfin hón C»njro đề c ệ p t ^ l t r o n g

l u ệ n *ínf o ũ n g n h ư p h ả i g i ớ i h ạ n phẹra v i đề t à i l u ệ n PT1.
về k h á i n iệm v ă n h ó a , cho đốn npy t h ể g i ớ i v ẫ n đ a n g
t i ế p t ụ c t i m t ò i v à chưa c ó (tịnh n g h ĩ a n ào đuNyc c h ắ p n h ệ n
p h ỉ b i ế c . Theo tì? đ i ể n
th e o n g h ĩ a hẹp l è

h á o h khoa L s r o u s s e ,

vBn hóa h i ể u

" t ỗ n g th ổ những k i ế n t h ứ c <ĩwỵc t r i óo t h u

n h â n đã góp p h ầ n lèm g i n u oho t r í ó c " ( 7 2 , 1 6 ) . còn t h e o
n g h ĩ a rọ n K , V&I hóa c h ỉ " t r i n h độ p h á t t r i ể n n h ấ t đ ị n h t r o n *
l ị c h sư o ủ a xã h ộ i v à c ủ a c o n n g u c -i. T r i n h đọ đó được b i ể u
h i ệ n t r o n g o á c l o ạ ỉ h ì n h và cÁc h ì n h t h ứ c t ồ ch ứ c đ ờ i s ổ n g
v à h o ? t đ ộ n g c ủ a c o n ngurời, o ũ n g nhir b i ể u h i ệ n t r o n g o ắ c
g l á t r ị v ậ t c h ẩ t v à t i n h t h ầ n do c o n n g ư ờ i t ạ o n ê n " ( 7 2 t l 6 ) .
sư p h á t t r i ể n c ủ a l ã h ộ i l o a ỉ ngưò’i ,

t r o n g tiromg

l a i n h ắ t đ ị n h t ư n g bước phẢ i co pự mổ’ r ộ n g lchóỉ n iệm T&1 h ó e .


- 4 Theo c h ú n g t ô i , h i ệ n nay có t h e h i ề u

h á a khô ng nh«rrg l à

8 f p h “n ánh t r i n h đọ phÁt t r i ề n ci’-n môt đ ắ t mprvc, môt th ò 'i

r t ạ i , c ủ a t o à n xã h ô i p c ũ n g như cua một c á n h â n điĩcc t i ề u h ỉ ệ n
t r o n g c ầ c g ỉ é t r ị v ậ t c h ắ t và t i n h t h ầ n , mà còn l à cáo b i ể u
h i ệ n về Xổi s ổ n g , đạo điíc, g i á o d u c , v ă n h ó a , nphệ t h u ậ t , khoa
h ọ c , kỹ t h u ậ t v . v . . .
íỉi

vào một v á n dề r ô n g lcm và khó như v ậ y , t é c gi Ả không

có thnm v ọ n g g ỉ n l q u y ể t t ắ t CẢ nhữ ng n ô i đunR; n ê u t r ẽ n .

K hái

n iệm "Vấn h ó a " dùnp t r o n g l u â n án đuvc gió-i h ạ n tro p p t phạm v i
v ă n học nghệ t h u ệ t , g i á o d u c , đạo đ ứ c p l ổ i s ổ n g .
K hái n iệm " v ă n hóa m ới" đưtỵc h i l u l à

nón pham cua euộ c

c á c h mạng t h á n g 8 , 1 9 4 5 , c ủ a Nhè nirrvc HKTÌ, c ủ a c h ế độ ĩixvi.
Ngay t r o n g g i ớ i hạn đẽ n ê a p l u ậ n qn cúnft n h í mó’ỉ N.TỚC
đầu dhmg l ọ i ớ những tir tuvĩng v a h o ạ t đônp c h í n h eiie Hồ Ch/
M inh , những t h à n h t í c h cơ bpn v à t i ế n bộ birvc đều QUI n ền vỉín
h n a d â n chi’ n h â n d â n d ư ớ i t p c động của nhirng tir tirv n g đ ó , mè
c h ư a có đ ỉ * u k i ê n d i s â u v à o t ắ t c ễ nhĩrnrc n ộ i du ng c b i t ỉ ế t
cuei tìrn p
Dl

v ấn đề n g h ỉ ê n c ớ u .
t à i l ò một v ấ n đề IÓt i , p h í c

t ẹ p vò

khó đ ò ỉ h ỏ i

phní

c ó Hự hq'p t á c n g h i ê n c ứ u c u a n h i ề u c á n h â n và t ệ p t h ề , củ a
n h i ề u n g à n h kh oa h o c khác n h a u , của n h ỉ ề u t h á hệ n ổ ỉ t ỉ ế p
n h a u , Tác g i p l t i ệ n án xem đây c h ỉ l à sự mờ đ ầ ụ v è t ỉ n
đ l t à ỉ n ày sẽ có nhi® u n n i ờ i k h á c t ỉ ế p
h ơ n và k ế t qùa hơ n.

t w ’ng

t ụ n n g h i ê n cim s ê u


- 5 2 . Lich. aử v ẩ n d S . Qfa0 n g u ồ n t ư l l i u v à Phuorng p háp
n g h iền o ứ u .
Dề t i i

l u ệ n á n đ ế n n a y v ẫ n c ò n k há mới mẻ đ ổ i YỚi g i ớ i

u g h l d n oứu l ị c h a ử ( c h í n h t r ị ,

Tần h ó a t r o n g ra n fio à i n m rc .

Tuy n h i â n , Bổ l ư ợ n g c ô n g t r i n h n p h i ê n oứu l i ê n q u a n t ớ i đ !
tài này ngày càng t&ng, trong đó đáng chú ý tới một Bố oông

t r i n h c ó l i ê n q u a n gần g ũ i h a y t r ự c t i ế p v ^ i đề t à i .
xế p o á e c 6n g t r i n h

có

th ề

đó v e o h a i nhóm c h ỉ n h s a u đây ĩ

2 .1 * Những c õ n g t r i n h đề cup g i á n t i ế p tc rl jg3 t à i .
T ro n g nhóm n à y . c h ú n g t ô ỉ c h ỉ đề c ậ p một c á c h Bơ lư ợ c
những b à i T i ế t l i ề n quan t ớ i T í n hóa m«0 x í t v à m ệt T*ỉi c ô n g
t r i n h cơ b ả n n g h i ê n emi

Hồ C hí M inh .

T niríc h ể t p h ổ i kề đ ế n " Tham l u â n c u a del b l S u Dông
DutrnK 2 U õi h ô i Quốo t ế o ô n g a à n l ầ n t b ư VI ( t h á n g 8 nắm
1928 ì ỉ £)fe oưtrng ▼an hóa VỊ c t Hạm n Sm 1343 o ù a Đang t a và
một 80 b à i v l ể t c ủ a T rư ờ ng C hinh đ&ng t r ê n ĩ l c n Ph o n g . ♦» ĐÓ
l à n hữ n g t à l l i ệ u đ ầ u t i ê n về c á c h mọng v&n hóa nua Đang,
các t à i ] l ^ u đổ đ* c ậ p t ớ l c h í n h s á c h nỗ d ị c h Te t ư tưrrng
va văn h ó e c ủ a th ự c d â n Phép ; v ạ c h r a những đuvn# n é t oor
b ả n cho sự p h á t t r i ‘! n n £u v 8n h ó a e é e h mạng V i ệ t Nam nh ư
OâC n g u y ê n t á c l ớ n c ủ a ouôo v ệ n động Tgn hóa V i ệ t Nam l ú c
bểy p,iờ l a d a n t ộ c

- khoa học - đ ạ i c h ú n g - Đây l a nkữĩig

BỜ b a n đ ầ u đỂ Hồ Chí Minh 7 e PÀog t a t i ế p t ụ c t r ỉ ể n

00*

khai

t r o n g oự n g h i ệ p l â y d ự n g n ề n VỈÍI) h ó a c á c h raạng ỏ’ g i a i đ oạn
sau.

tà i,

CÓ m ột t á c phẩm , t u y không l i « n q u a n t r ự n t i ế p

t ớ i đề

nhưng t h e o c h ú n g t ô i ,

trỉn h

đó IÀ cu'In n é e h đ ầ u t i ê n


- 6 b à y m ột o á c h tvrm g đ ổ i có hệ th ổ n g về
o u í n "M6t

một n ề n vHn hóa rpt?i

Ìiằ n vXn hán mứl " c ủ a Nguyễn Hữu

-

Đang và NguyÊn

ĐỈoh T h i ( v i ế t t h á n g 6 - 1 9 4 5 . H ội v&n hóa cứu quổe V i ê t Nem
t r o n g Mặt

trệ n

f i ệ t K in h x u ắ t b à a , Ht1 1 - 1 9 4 5 ) . Cunn sp o h

có

ỉ I - T in h h ì n h vần hóa V •i ệ t Num
Ị I I - T riể n
I
Vụng. T ro n g p h ầ n I I , o ắ c t á o g ỉ p đề c ập t ớ i 3 t í n h o h ẩ t oủa
2 phần r õ

r•ệ t

▼fijQ h«n mní l à khoa học h ó a , (Tại c h ú n g hóa v à d â n tộ o hỚPi.
N g oài r a c ò n b à n t i r i cno phưcrng s á c h c ấp b á c h nh ư t h ũ t i ê u
n ọc độc phong k i ế n ,

th ự o d â n

; b à i tr ừ phong tụ c

t h i ế t • • • TÓm l ọ i đó l è m ặt t r ậ n nh ư o h í n h t r i ,
d u o . l u â n l ý . p h o n g tu o

Ị k iế n

k ỉn h t ế .

; ▼ăn h ọ c , nghê t h u â t l à những

G iáo
nội

du ng đincyc đề c ệp tc5i t r o n g môt ohucrng t r ì nh k i ể n t h i ế t v ắ n
h óa VVê t Nam m ơ i* Dĩ n h i ễ n l à nh: &u n ộ i d u n g đề oệp tc u ổ n s á c h đã rtirqrc t r i ể n k h a i n g a y s a u n g à y c á c h mạng t h à n h
c ô n g và cho đ ể n tậ n hôm 1187■ Đ ie u đó c h ứ n g t ỏ c u ố n a á c h oó
g i ú p í c h oho t á o g i p l u ậ n á n t đặc b ỉ ê t l à n ộ i đung k i ế n t h i ế t
v ă n h ó a V i ệ t Nam m ớ i.

p h í a c á c t á c g i é niiớc n g o à i , đ á n g c h ú ý i à n ộ t sổ
c ỗ n g t r i n h n g h i ê n cư u c ù a L i ê n Xô ( t r u ớ c đ â y ) yà c ủ a P h é p :
Khái q u á t Tầ oOp k cuSe xẵ.v dumg v â n h ó a oủ e n u ó c V i ê t Nea d â n
o h ù _ o 0 n f2_ h ò a , T .B . S r t- m e n - lé p - T a , M, 1976 ; T i ễ t Mom : L io h
gú' v à v ă n m inh c ủ a Lê Thenh K h ô i, p ,

'\95ti ĩ . . . NhưnfỊ đây

c ũ n g c h ỉ mới l à những n é t chiin g n h ắ t về t h à n h t ự u c ù a Bự
n g h i ệ p v ã n h óa c ủ a rnrớc t a qua h a ỉ t h ờ i kỳ k h á n g c h i ế n và

xây dựng đẩt niPtro.

- 6 b à y m ột CHCh tưrrng đ ổ l có bẽ th ổ n g ▼! môt n ề n v&n hóa mới o u á n "Một n ề n V*T1 li ó a m ớ i*1 c ủ a Nguyễn H5u Đang y à Hguyễn
Đinh T h i ( v i ế t t h á n g 6 - 1 9 4 5 . H ô i V&1 hóa cứu q u á c V i ệ t Nam
t r o n g Mặt t r ệ n V i ệ t Minh x u ắ t b a n , H, 1 1 - 1 9 4 5 ) . Cuổn s á c h có
? phần rõ r ê t

t I - T in h h ì n h Tồn hóa V i ệ t Nnm ; I I - T r i ể n

T ọ n g . T ro n g p h ầ n I I ,

c á c t ẩ o g l ă đề o ệp t ơ i 3 t í n h o h ẩ t 01*0

Y&n hóa mới l à khoa họn h ó a , đ ạ i c h ú n g hóa VN íiân tộ o b n n .
n g o à i r a c ò n b à n t ứ i c áo p h m m g s é o h oẩp b á c h như th ủ t i ê u
nọo độc phong k lể n , thựo dân ỉ b à i tr ừ phong tụ c
th iế t..*

Ị k iế n

TÓm l f ỉ đó l à m ặt t r ậ n n t ư c h í n h t r i t k i r h t í .

.uo. l u â n l £ . phonK tu o

ĩ v á n h ọ c , nghê t h u ậ t l à những

Giáo
nội

d u n g đi*yc đề c ệp t ớ i t r o n g m ẽt ohuorag t r ì n h k i ế n t h i ế t Y&n
h é a V l ê t Nam m g i. DĨ n h i ê n l à n h i à u n ộ i d u n g crô c ậ p t ớ i t r o n g
ouổn s á c h đã đ*wjrc t i ’i ắ n kh fli n g a y s a u n g à y Cách mạng t h à n h

c ồ n g vò cho đ ể n t ậ n hỗm u « 7 # Đ iều đó chứnR t ỏ c u ổ n s á c h c ó
g iú p í c h Qho t á c giẢ l u ậ n ẩ n , đặc b ỉ ê t l à n ộ i du ng k i ế n t h i ế t

rầ n h ó a V i ệ t Nam m ớ i.

v i p h í a c á c t ó c g i ầ nước n g o à i , đ á n g c h ú y l à tnột 0ổ
o ô n g t r i n h n g h i ê n cứu c ủ a L l ă n xô ( t r u r r c đ â y ) VB 0U9 Pháp ĩ
K h á i qu á t v ề o ô n g QUỎO xẳ.v d ư n g v ă n h óa oua nirác V l ẽ t Nam d ân
c h ủ o ộ n g h ỏ a . T ,B . S ơ - m e n - l é p - v e , M, 1976 ; Y l ê t Nam : LI oa
s ư v à ▼ẩD m in h o ủ a Lê Thành K h ô i, p ,
c ũ n g c h ỉ mới là những n é t ohuDg n h ắ t

1955 ; . . .

Nhưng đây

t h à n h t ự u củq sự

n g h i ệ p vfin hóa oủq nuớc t n qua h o l t h ờ i kỳ k h á n g c h i ế n vò
xây dựng đ ẩ t n ư ớ c.


- 7 T ro n g nhóm o ông t r i n h l i ê n q u e n g i á n t i ế p

tứ i đi t à i ,

c ó khá Dhl&u 1 s l v i ế t , t á c phầm n g h i ê n c ứ u về Hồ Ohí M inh,
b ao gồm o í o t h ổ l o ạ i g i á o t r i n h , b ề i k í ,
a n Phó t i ể n s ĩ khoa h ọ c , v . v . . .

BBCh t i ể u pir, lo ệ rj

có t h ễ n ê u m ột ▼ài c ô n g

t r ì n h t i ê u b i ể u : Hgụyẽn i l Quổc v á i T i ê c t r u y ề n b á c h ủ n g h ĩ a
Mác - L ê n i n ờ V l ê t Mam ( 192 1 - 1 9 3 0 : , TTLL, H,
Xanh ; Hồ Chí M inh. NXB Đ ại họo P a r i ,

1970 c ủ a C r i - x t i - a - n o ’

P a - x k e n R a g ic ĩ Hề Ch í M in h . NXB S01, P a r i ,
■ la - o u -tu y a

1971 c ủ a G i* n g -

; p ề n g c b í Hồ Chí M in h . NXB Thanh n i ê n , H, 1985

c ủ a E. C ô - b ê - l é p
Hồ

1990 o ủ s rhạm

; v . v . . . vò v . v . . . L o ạ i cônp; t r à n h v i ế t về

Chí Mjnh khó có th-e kể h ố t v ì r á t p h o n g phú vq

Nội dun g ữửe những c ô n g t r ì n h

đa đ ọ n g .

<ìó họ ặc l è c u n g c í p tiT l i ệ u vò

69'i r a nhímR n h â n đ ị n h về Hồ Chí M inh, h o ặ c d! c ệp SO’ lư ọ’c
t ớ i những k h á i niệm v ã n h óa c h u n g n h ấ t , v r mọt Hồ Chí Minh
"an h hùn g g i p i phórus d â n t ộ c " .

2 . 2 . Nhóm c ỗ n g t r i n h l i ê n q u a n t r ự c t i ế p t ớ i đ l
Chúng t ô i c h i a nhóm c ô n g

t r i n h này th àn h h e i l o ạ i

tà i.
:

l o ọ ỉ n g h i ê n CP1 t ĩm g m ặt b i ể u h i ệ n v ă n b ố 8 c ủ a Hồ Chí Minh
n ó i r i ê n g , h o ặ c những v ấ n đe Tổn hóa n ó i c h u n g và l o ọ í

i íy

n g a y đề t à i làm đ ổ i tiiự n g n g h i ê n c ứ u .
-

như
CÓ một eổ c ô n g t r i n h t i ê u b i ề u cho l o ạ i t h ứ n h ấ t nhir

BOU ỉ Hpc t ậ p Hồ Chủ t i c h .
■lới. VÃn h ó a ,

x â .v dưng. c u ô c Bổng m g i. c on nKu ừ i

19 6 4 , sổ 109 OUQ Hh Huy G ỉáp

; Hồ Chù t ị c h .

nhg_gláo_đ_uc v i rtní fiỳị» t}ar) t ộ c . Người Oi áo v i ê n nhpn d â n ,
1968 0U9 líguyẽn Khánh T oàn Ị Hồ Chu t i c b v ứ i mS t Ta i v ấ n dề
▼rtn hófl. T g ia n g h ê,. ST, H,

19?fì 0Ù9 Ha Nu.y Giáo

; Chu t l c h

Hồ Chf M in h , n h p ttỊOỊ lrV. oủa d ằ n t ô c . KHXH, Ht 1979 CUH Ha


- 8 Minh f r 'c i lỉh à T ấ n , t ư tư È n g Ta ptiQ.ng o á c h . V£n h ọ c , H,

1983

oủa Npuyễn Đẵng Mạnh í Chủ t l c h Kề Chí Minh v á i s ự n g h i ệ p
c h ổ n g n » a t h ấ t faco, n ắ n g c a o d â n t r í . Giáo d ụ o , H,

1985 c ủ a

Vuwmg Kiêm Toào { BdC Hồ, mhà báo v l đ a i . STf H, 1985 củ a
Tnế Tệp V* Kim Oanh ĩ Chủ t i c h . Hồ ch í Minh TCi Tẩn đầ đao đức
c ách mang. TTLLf H, 1986 (Kỹ y ể u HỘI th á o khoa h ọ c ) ỉ Six n g h i ềv
b á c c h í c ủ a Chủ t ị c h Eồ C hí M in h . KHÍH, Hf 19^0 c ủ a Nguyên
Thanh V .7 . . .
Đặc b i ệ t t r o n g những nẵm 1 9 8 9 -1 9 9 1 . nh ân d ị p kỷ niệm 100

n&n Ngày B inh c*hu tịc h H ồ C hí M in h t nhiPU nhà n g h i ê n c ứ u t r o n g
▼à ngOKÌ nưvýc đẽ cho r a m ắt b ẹ n đọc n h i ề u c ô n g t r i n h p h o n g
pbu ▼! t ư l i ệ u , oó o h i ề u s â u vầ n h ậ p đ ị n h đánh g i á

ĩ Hề Chí

M inh , m ệt oon nguòrl. môt d â n t ô c . m ột t h à i đ ạ i , một Bự n g h i ệ p .
ST, H, 1990 c ủ a Phẹm Yẵn Đồng ; Hố Chí M in h , e nh hù ng

g lal

ph ó n g d ân tC o . d a n h n h â n v ă n hóa (KỈ y ế u Hôi t h a o k h o a h ọ c ,
n h i ề u tẨc g i « ) . KHXHf Hf 1990 ; Chu t l c h Hồ Chí Minh v a Bir
ph á t t r i ể n v ă n hóa (Kỳ y ể u H ội t h ả o khoa h ọ c , n h i l u t á c f c i ả ) .
Đại học v ă n

tanef n t 1990 ; Báo

(K Ỉ y ế u lỉọ ỉ

t h ẵ o Ithoa h ọ c , n h i ề u t á c g i ả ) . NXB Nghệ T ỉ n h , 1990

Bạc Hồ c ủ a c h u n g t a . KHXH, H,

Hồ v o i quê huo*ng_ N ghi_ĩĩnh

1990 c ủ a Nguyễn Khéĩih Toàn ;

Hồ Qhí Minh VỚI s ự ngh i ệ p g iB o d uo ( n h i ề u táo. g i ẻ ) . ST, Hf 199<
Thế Rj ý± c ò n đ á i t h a y . nhurag tir tỊBỜng_Họ_ Chí. Minh Bổng m ã i .

Ban KHXH T hành phổ Hồ Chí Minỉi,
t ị c h Hồ C hí
g iả )

M inh v à Tẩn đ l d â n

{ ChúnK t a c ó Bác H ồ. Lao

1991 CIỈ0 võ Nguyẽn í»láp ; Chu
t õ c . KHXH, Jĩ,

1 9 9 0 (n h ỉều tá c

độn&f Hf 1990 (H * i k í n h i £ u

t á o g i 0 í Bạn Bắc d â n t ô c của T ần h ó a . V iệ n Vẵn h ó a ,

1990 c ù a

1)8 Huy - T ru ờ n g Lưu ; t L d h l ễ u vế c á c h n n n g t ư t u o n g va v&a
hóft. ST, H, 1990 c ủ a Tẹ v g n Thpnh ĩ YẨn h ó a d â n t 6 c v à t r u y l n


- 9 t h ổ n g ▼Xn

- mòt s ổ v ấ n đề l ý l u ậ n c ắ p b á c h (T ỗn g quen

p h â n t í o h kho a h ọ c ) oủa Lê Hgọe Ấi* t r o n s Sư h ọc t r o n g c ồ n p.
outoo đ ỗ l m á i . V iệ n Khoa học xã h ộ ỉ V i ệ t Nam, H,

1990 ; HÍ

Chí Minh n úii k h ứ , h i ê n t a i v à t u o-n a l a ĩ . Tập 1t ST, H, 1991
c '8 ỉhạtn VSn Đòng V. V. . .
c ũ n g t r o n g d ị p n à y , h à n g l o ẹ t l u ậ n v&n đmỵc c ô n g bố
t r ê n m ột 8ổ tọ p c h í c h u y ê n n g à n h đS cập tfý± Hồ Ohí Minh v ớ i
như ng lchía c ạ n h k h ắ c n h a u củn v ă n h ó a . ĐÓ l à epo b à i c u a c á c
n h à n g h i ê n c ứ u sừ h ọ o # v&n h ọ o , n g ô n ngừ v . v . . .
cứ u L io h 8Ừ ( s á đ | e b i ệ t

T r ê n N g h iề n

100 n&n n g à y s i n h Chủ t ị c h Hồ C hí

M inh , 2 . 1 9 9 0 ) có o á c b è i ĩ Chu t l c h Hồ C h í Vi n h - c o n n girừi
v i t h g l đ a i c ủ a Giáo s ư BÍii Đ ìrh Thanh ỉ Chân l ý "muổn l ẳ y
dựng c h u n g h ĩ a xã h ô i

t r ư ó’0 h ế t c ầ n có c o n _ngưộ'i_xã_h£Ỉ_ c h u

n g h ĩ a " củp Ợ iáo sư Ván

Tạo;

Hc Chí Minh v à s ir v ế t h'?p v ă n

h ó a v ớ i o á c h menp, c ủ a Gỉóo s ư Đinh Xuân Lâm . . .

Song Thanh

c ó b a i "Hồ Chí Minh » n h à v ă n h ó a l á n (Tgp c h í Cộ*g s n n #
4 - 1 9 9 0 ) . TÒ' " Thông t ẻo

k h o a h ọc c ủ a c á c t r ư ừ n g de l h ọc

( c h u y ê n đề k i n iệm l ằ n

t h ứ 100 n g à y HÌnh c ử a Chủ t l o h Hồ Chí

M ỉnh) đ ă n g c á c l u ệ n v ă n củn CPC f»ỉáo s ư Nguyên L a i , Ha Minh
Đức, Đỗ Quang H ư n g . . . arung q u a n h c á c v ấ n đe n g ô n ngữ Hồ Chí
M inh, N h ậ t k í t r q p g t ù va I n h hưởng s ê u sẩ o củ a tir tirrỶng
c á c h mạng Pháp 17B9 đen Nguyễn Ấi Quổc ; Tư t u ỏ n g Hồ
Minh về v&n h óa nghê t h u â t

Chí

c ủ a Lề Xuân vũ (Tạp c h í Cộng s ả n ,

9 -1 9 9 2 ).
Nỉ$m 1992 còn c ó một nổ c ô u g t r i n h k h á c đÁnp; liru ý í
Xây dưng môt n ề n v g n h ó a mới 6' nư ớ c t a h i ệ n n a y cu a Nguyễn
Duy Qúy - Bỗ Huy, KHXH, H,

1992 ; Góp p h ầ n t ì m h i ể u t ư turô’ĩiF,

H'V Chí Minh ( c á o b à i c h ọ n l ọ c c n a NpuySn v&n U n b , Phạm Víín


-

10

_

Đồng, VÕ Nguyên G iá p , Đao Duy T ùng, Hoàng TÙng, Ha HUy Gi é p t

Trằn VSn G iàu , Đặng Xuân K y) , STf H, 199 ? Ị Tư turtrng Hề Chí
Minh Vf?i t h ế g i t r i ( K X 0 2 -0 2 - 0 9 ), Tệp k i y ế u H ộ i t h ả o kho a họe
ciỉa T rư ờ n ? Đ ại họ c Bư phạm Ha Nôi 1 ỉ Tạp c b f khoa học ( K J ”02*
0 7 ) - Chuyên s a n v ! C h iế n lư ợ c đ o à n k ế t H" Chí M in h, T rưòng
Đọi h ọ c Tồng hqrp Ha Nội . . .
Bẹn bè c ủ a c h ú n g t a ò’ kh ắp năm c h â u , t ìr ông đ ạ i d i ệ n
UNMSUO khu vurc c h ẵ u Ẩ T h á i 3 Ì n h Duryng, đến o é c nhà khoa h ọ c ,
n h à t r í t h ứ c , h o ẹ t động c h í n h t r ị o ủ e L ỉ ê n Xô ( t r ư ớ c đ ê y ) ,
Cộ ne; hỏ a d â n cim ĩ>rc ( t r u ớ c đ â y ) , T iệ p K h ắc, Ấn Độ, A n - g i ề r i t Ắ p - g o - n l - ô t ă n K , Cu B s , C & n -p u c h in , L a o . . . đ*u đã c ó n h i ằ u
b à i tham l u ậ n c ổ g ắ n g l ý g i n i n h i ề u v ể n đp xung quanb Hề Chí
Minh v ớ i vẲn h ó a . Những l u ậ n v&n. (TÓ t ệ p t r u n g tT o n g b u i cuổn
s s o h I Tề c á o h mang V i ê t Nam v a Chủ t l c h Hồ Chí M in h . V iệ n

Thông t in KHXH, 1990 và H ôi thảo qttổc t ấ V& Quì t ịc h Hồ Ch í
M in h . KHXHf H, 1990, có một số b n i đpng l ư u ý t r o n g h a i o ô n ^
t r i n h đó : H& Chí M in h , mỏt n h ắ n v ậ t v ĩ đ a l đã cổng h i ế n t r o n
đ ờ i oho s ứ mệnh t ư do v à dftọ l ậ p oủa T i ế n sT M. Ấ t - m é t , Giám
đổo UHESCO khu vực c h â u Ẩ T h á i B in h Dirrm/S ; Hồ Chí M in h , n h ì n

theo t r iè n voaK các nhà l ã nh đac_0ách mạng và các tru y ền thổnf
▼

hoq đmyc phục h ồ i ố Đô&K Nam Ẵ CI’8 B^n-na Đam, GÌPO sơ

t r u r m g Đọi học PaBSBU Cộng hòa L i ê n b e n g I>rc ; í n g h ĩ a oủ e

L . T ô n -x t òX đ ế i v<ýl sánK t ác văn hoc va báo c h í của Hồ Chí
Minh nhữnK XỊ&3 20 eild N, H t -c u -l.in , Gipo flir# T iến b Ĩ, Trưmig
b a n Tấn học Ẵ P h i , v i ệ n v&n học t h ế g i c r i ( L i ê n Xô tTrnỚG d ê y )
▼ * v ...
Quo c á c n g u ồ n t à i liíịU t r ễ n , c h ú n g t ô i r ú t r n máy n h ệ n
x é t chung sa u đây r


- 11 - c á c b a i n g h i ê n cứu chủ yếu t ậ p t r ư n g lam rô Hồ ơ hí
M inh v ớ i t ư c á c h 1& d a r h ỊỊh&H vfcu h ó a th ô n g qua mr k h á i

quát

rhi"Vn*5 t ư t ư ở n g , naan đ i^ ra , t ỉ n h t h ầ n páng tfio vgn h ó a g ỉ n
v ớ i t ư tu ỉm g n h â n v&n Hồ Chí Minh J hoịíc đ i SÊU phân t í c h
h i ê n t u o n g tồ n g h ò a t h à n h c ô n g n h i ề u nần V&D h n a , b | t nguồn
t ư d i ekn Vpn h ó a dÊn tô o t i o n g con nguòi. Hồ Chí M inh.
- Môt sổ
0ẹof

b a i đ l vào từ n g Irh ía Cẹrnh cu t h ề như l ò n g nhân

têm t h 'r c dẽn g i e n , t ư t ư ò n g mỹ

h ọ c , n*po n g ữ , o ế p Bổng

hoịic an h mromg c ù a Nho g i á o đ ố i v ó i Hồ Chí M ỉn h ,

lom n ồ i

b ậ t v a làm a* ng tb chân dung đanh. n h é n vgn hóa Hồ Chí Minh.
- Môt aỗ b à i k h á c , t h ô n g qua. n h ũ n g t ư l i ê u

t h ề CỬR

Hồ C h í Minh v ỡ l CRC t ầ n g lrýp nhân d â n , c á c đ o a n t h ề nhir phu
n ữ , th an h n iê n ,

t r í th ứ o , v . v . . .

rtâ khSc hoa rõ n é t con ngưòrỊ

Rồ Chí Minh đậm đìk c h ễ t v&n h ó a .
- Một BÔỈ đung fjufin t r o r t g t r o n g rthóm công t r ì n h nPu
t r ê n l a đ i sỉiu n g h i ê n cứu qúft t r i n h k ì n h t h à n h , n ò i

tự

tu ù u g IIỒ Chí M inh .
- Cỗ h e i t á c phằra đfi cập t ó l n ộ i dung x ậv đtmg n ề n vgp
hó a mói nh)ím lầm rõ c h i ê n l ư ơ c x â y dimg đ ế t nư^o c ủ a Đang t a
” 00 nền v&t) b ó a t i ẽ n

t i ệ n , đpm đ a tem s ậ c dân t ộ c ” .

Căn cứ VPO t i n h h ỉ n h t ư l ỉ p u r h ư t r ẽ n g i ỗ i t b i ê u , rõ
ràn g

nhóm t à i M | u n g h i ê n cứu về Hồ

cpiih.

V&D hóft k h á c n h a u cũng c b ì mól dừng l p i ổ’ t ừ n g l ĩ n h , vưc

vặn h ó a cụ t h e ,

C hí Minh t r ê n t ừ n g k h í a

t ậ p t r u n g vào muc t i ê u

chứng m ỉn h Hồ Chí Minh

l \ con n g u ò l văn h ó a . Tuy lih ỉê n c á c công t r i n h đ ó , ỗ' rupt
chừng mực n h ấ t đ ị n h , đ a g iú p t á c g i à l u ậ n án v ề C-R h e i phuvn*
d i ệ n t ư l i ệ u VP n h f n đ ị n h , đ á n h g i á t r o n g k h i t ì m blỈM rjúa


- 12 _
t r i n h h ì n h t h à n h v à p h á t t r i ề n n 'n văn hóa c á c h mang
Vi •ê t Nan.
•
-

LogdL t h ứ 2 bao gồm c á c c ô n g t r i n h l i ê n

t ớ ỉ đề t à i ,

quan tryrc t i ế p

l ẫ y đ ề t à i l a n đ ể i t ư ơ n g n g h i ề n cứu c h í n h , nhưng

l o ạ i n*iy tẴ li*c*-tig k h ô n g n b i ề u , X in nêu m ột VBi b è i b á o , ohurcwi£
aách liê n

quan gần g ũ l *

tiy c t i ê p vól đề t à i

: T ro n g cuồn !

"jgb& tj.ch Hồ Chí Minh v ó i nền v &p hóa V iệ t Naro" . ST, H, 1989 ,
242 t r a n g , t á c g i ả -^6 Xuân vũ d ã đ l cập t ớ l b a vến đ ề lớ n
t r o n g t o a n bp ĐửữnỊr cổng ỉiỉế n c ủ a Hồ Chí Minh v ớ i n ề n vSn hóa
V i ê t Nam ĩ cây t ú t h ậ c t b \ j - n h à c b iỗ n lưjro v&n h ó a - n h à e h l
đẹio tb ư c t l « a v S r h ó a . T rong L o l P ổ l đ à u euân s á c h , t á c gi&
v lỉt

: "T ập aầGti rthĩ mong lfim (tược o ô n g Y iê o nhèm phẴ cho rrôt

bứo t r a n h t à n g quát, về h ì n h t ií^ n g Chủ t ị ch Hồ C hí M inh t r o n g
n ề n v&n h ó a mẴi

b ì i chú n g h ĩ a V i ê t N « n ". v ớ i 3 chiromg cơ

b ả n t r o n g 5 chương cơ ban c ù a c u ổ n s á c h , n g ư ừ i đ ọ c oó t h ề b ỉ ế t
đưọr0 những cong h i ế n c ủ a Hồ Chí M inh về l ý l u ậ n o á c h mạng vftn
h ổ a V i ê t Nam, về sư o h ỉ đẹto xpy djmg nền v?5n h ó a mói. Vi

N«tn

VH những ttoBt đpng c!m Ngươi n hư l a n h à VHĨ1, n b a tbiy, n h à béo
c á c h mạng. Tấc g l k c ũ n g hoan toÀa oó l ý k h i nêu l ê n n h ệ n đ i n h
sau ĩ "ĐÚng l à c h i t ừ CẴoh mpng t h á n g 8 ngu 1945 t r ĩ r đ ỉ t v&n
h ó a V i ê t N»n mũ-l t h o á t kh?>i sư klm bệun v à p h á h o e i c ù a t h ự c
dân v a phong kỉ ?n đ ề t ự do p h á t t r i « n .

v à 11 ch atr n ề n văn h óa

mới x ã h ộ i chu n g h l a V i ê t Nan c ũ n g c h ín h , thírc b | t đ ầ u t ừ đ ấ y "
(tra n g 7 ).
Những t r a n g v i e t sftu s | e C’i a t ố c g iK , dù t ả o g i k khiêm
t ổ n t ụ nhộn mới b rnứo "ohiai p h á " , đ ã
k h íf t Cftnli c u a l u ộ n RT). Tuy n h i ê n ,

q u y ế t được môt Bồ

c ầ c eêu h ỏ i c ù a l u ệ n án n ê u

r a , n h ư Hồ C h í M inh đ ã chuàn b ị những t i ề n đ ề g ì cho pự r a đòd
n ề n V&3 b ó a

mc'i

V iỀ t Nam ? Ntũros t ư tiiủm g c ủ a Hồ Chí Minh

sp

- 13 ▼ầ m ôt n£n r&B hóa

mới

g i a i d o ạ n 1 9 4 5 -1 9 5 4 l à g l ? vgn

chira đ ư ợ c Lê Xuân v ũ g i ã i đ * p t r o n g c ô n g tr ì.D h c h a m in h . M£t
'KtiẴc, chúng t r t i Ỉ£L tS n kbogn k h i t á c g lâ. l ấ y n&n 1920 lwn
mổc khfeog đ ị n h : "BÓ 1 k ngọn n#chủ n g h l a V i f t Nam" (ti*ítHg 8 ) . b đ ê y sẽ có mỌt vẴn đ ề r t ặ t r a
l à * vậy Hồ Cttí M inh 00 t i ễ p t b u v à d ã t i ế p t h u đirọ-0 nhũmg g i

b t r u y ề n th ỗ n g vito h ó a t á t đ - p c i a g i a đ i n h , rpià hưrvng, đâu
t £ c ? N guờl đ ã t ± ễ p th u v&n hóa n h ẵ n logdl nbư t h ế neo tronH5
t h ờ i g i a n 1 9 1 1 -1 9 2 0 ? V . V . . .

Theo c h ú n g t ô i ,

khi đề cệp tớ i

nppn nguồn c ủ a nến v 8n h ó a raới Xft

h ộ i chu n g h ĩ a V i ẽ t

Nem

Ohíi t ị 3 b Hồ Chí M inh l à ngưòd đ g t

nền móng đ à u t i â n ,

cần p h ả i

n g h i ệ p cứu c ả t h ừ l k} n i ê n t h i ế u

cua Ngi / r l

hưo ng, t ừ Kim L iê n d ế n ck ng Nhà
-

b

g ia đ i n h,

mà

quê

Rồng.

T ro ng cuốn "IỊÌỊ Ohí M inh v à Yga hóa V i ệ t Nam ", v i ê n Vin
VKn

hóa xu ất b*n# H f 1990

(chủ biên Trường lư u ) ,

sáoh, tp p th ề t á c g i ả

tậ p tru n g g iả i

quyết

VỚI 11 chươcg
h a i v ế n đề ló-n :

1 - Môt dân t ộ c , raôt t h ò i đ ẹ i t r o n g m ôt đ&nh nhân vãn h ó a ;
2 - Nhũng đ ặ c đlề*n t r o n g d.i sân ự&n h ó a HÒ Chí M ỉn h . Chương 6
oó t i ê u đ ề ữhụii ; gLÀx pháp ff\a Họ C h í M inh x â y ãyDg

ỵ%ỊỊ

h ó a mói v ụ t litanr, t á c ổ i ĩ i l à PTS Đ<ĩ Ruy ( 1 ) đ ã ginrL t h i ê u
■tịuh hướng CO' b à n c ủ a Gbủ t ị c l i Hố

Chí M inh tir> ng xồy dimg nền

T rên oo1 80» b à i b á o n à y , kì. y ễ u

" Bồ Ch í M in h , a a h hùng g i à l

1.

ph ó n g đâu t ộ c , d a n h nhản v 3n h ó a " đ ẽ đtoig l ạ i v ớ i t i ê u đ ề
" Chu t ị ch. Hồ C h í ỊglDh v à Bự h l n h t h à n h n ề n van h ó p mói. _VN",
KHXH, H , 1 9 9 0 , t r .

3 0 8 - 3 1 0 , v à l ĩ i cỉiưamg 3 troD R C'iỗn s á c h

"Xây đựng n ề n v&ũ h ó a m oi ĩr nư&o t a h i ện n a y " , KrlXH, H,

1990, t r .

37-65-


v ẳ n b ó a mới t r ê u

14 -

cơ acr đ ồ i mớỉ t r u y ề n th*DR l à MnGi dung x ã

h ô i c t ó n g h ĩ a đậm đ à b à n s ẵ c dân 1ÔCM. Nhírag auy D í-hl, tim
t o i t r o n g b à i v i ẽ t đ ã có thêm r h ± ề u gprl ý t ỗ t cho d ề tski l u ậ n
n n , T ác g i ã v i ẫ t "Ketì vHn h ó a mơi bĩ> cpin. g i a ỉ đ o a n phẨt t r i ề n
t ư b k sc h ủ ngh ĩfcf đổ l à m ót n^n vắn h ó a p kpt bù đ $ p PTT th i& u
h u t m ô t n ề n c 5 n g D g h ỉé p t r ư ớ c chù n g h ĩ a x ã h ồ i " , như ORC g i ả i
pháp " b i ế n n ề n v&n hóa clân t ộ c t r ò ' t h a n h m ct bp phận của. t i n h
t h ầ n quoc t e "

; " là m x u ấ t h i ê n t r o n g y« h ô i m ^t c á c h SOI1Í5 Vn

làm v i ê c t h e o k h o a b o c w ; ” xây d yng lỊiôt hp t ư tư ồ n g ho’«n to p n
mới - hệ t ư tư ở n g Hác - L ê n ỉn " v . v . . . Nhumg t ừ "n h ĩm g g i a i
pháp x ây dyrag nền vgn hóa m ỗ ltt đ ế n đ ề trdL l u ậ n án v&n còn rrột
k h o ả n g c £ o h , c ần đ u ự c t i ế p t ụ c g i a ỉ
M inh -

q u y tt.

Tấc g i a Đào P h a n t r o n g c ô n g t r i n h cìm mình : Hồ Chí

daĩĩti ph ân v&n h ó a (HXB V£n h ó a , H, 1991 , 283 t r e n g ) đ ã

d à n h t r ọ n chưtyng I I

tr o n ís tồ n g ,qồ 5 chương đ ề v i ế t v ề nền vgn

hón. mỗi ( t ừ t r a u g 37 đ ế n t r a n g 9 4 ) .

Tác g ỉ ả kh&ng đ ị n h :

"N gười đ ’jra v ẵ n h ó a vào fd.nh h o a t cua quXn c h ú n g c k n ư ớ c , bpnp;
c á n h mỏ' r a " a ề n vẵn h ó a mói'* b p t đàu từ v i ê c x ây dựng một
" đ ò ì sổ n g mới" t r o n g nh ân d â n , ngey aau cuộc k h ở i n g h í a t h á n s
B ĩiỉto 1945 c ủ a r»ró'c Vi tít Nam g ỉ à n h l ạ i độc l | . p M ( t r s n g 3 7 ) .
T iế p fló, t á c /ẸỊik t ậ p t r u n g l ý g i ê i nhưng vấn d ề xung quanh
"ĐÒI sổ n g m ó i” . Đoc 5 cbircrog s á c h ,

chúng t a h.\nh dang đinỵc

ĩnôt bức t r a n h c u a nền vKn h ó a mói v ổ l những llu ờ n g n é t co* bnn:
g i á o dục v à c h i ê n l ư ợ c con nfí’rò l ; m k ế t hợp g ỉ ữ a những yếu
t ổ t r u y ề n t h ắ a g va H iện d f l . . .
g ln g ũ i, trư c tiế p

Đổ f c những n ô i dung liê n q u e .n

VỚI đ ề t a i mà t ế c gỈR l u ậ n án có t h ề tehaL

t h á c đưo'C.
®5n l ạ i I " h ữ n g c a n g t r i n h l i ê n

tà i

quan t n r c t l ấ p a l » ứ

lấy a« tàt lèm đSi tBọog nghiên cóu, rtã có unữug tóog


- 15 góp

tư l i ê u ,

v ầ đ v i h g i á nh£n đ ị n h . lUy n n l ê n ,

c ầ n phfei

t i ế p t p o lpm rõ cfing l a o t o LỚn cAa Hồ c u i Mỉnb đ ỗ i v ớ i ợúa
t r ì n h h l n h t h à n h v a p h á t t r i ề n n ề n VÃH h ó a

naál

V ỉ ê t N«n.

C3iig v i à o đo đ ò i t ò i p b ả i t r ê n ccr aỗr t± o p th u t r t ê t đ l tj-r«tnh
tjru n g h iê n CỨU c u a Bhữag n g ư ờ ỉ đ i t i V T c , đ ồ n g thòrl k h a i t h á c ,
chọn l ọ c và hp t h o n g t ư l i ê u

đ ề có t b è r í t

r a ntũm g n h ậ n

đ ị n h , đánh, g i á Bâu a ếc, to íư i dí ẽa hcrn.
2 . 3 * Ngq^a t à i. l i ề u ĩ đ I hoan thÀ nh l u ệ n á n f c h ú n g t ỗ i
òỵra vno

4- biĩJ? n t à i l i ê u c h i n h PAU 4ốy t

2*3*1* Nhũmg bà± T i ế t ,

t á c phàm ci\a Hồ Chí Minh đ g n g

t r o n g Hồ Chí Minti Toàn t â p ( t ừ t ệ p 1 đ ê n t p p 6 ) ,

ho£ c rtưói

dang s á c h Phu yên đ ề (n h ư Ho C hí M inh ĩ y&o h ^ a nghê t b u £ t cũng
l ĩi mi t mftt t r â n
V. V . . .

; Hồ C hí M inh ĩ Ve o ô n g t á c vân hóa Y&n n qhệậ

Chúng t ô i oã ng o ổ gẴng 9*1 t à m , k h a i t h á c môt sỗ b à i

v l ê t c&a Hồ C hí MỈEỈ1 đ ă n g t r ê n
t i ê n th ô n g t i n kbẴc,

c * c h á o , t a p c h í v a c áo phi*:rag

oh ư a đirơc tĩưa v à o JịoÌuì t ậ p , Luện án còn

aừ đụng mổt 80 t ư l i ê u

t r o n g c á c flác*i do c á c đ ị a

b u y p n , t ỉ n h , t h à n h p h ố ) , c á c n g à n h ến hỉ&Dh»

pliirong ( q u ậ n ,

P h a i lce c k đ p n c á c

vgn b àn gặc h o ặ c sao c h ụ p c ù a Hồ ^ h í Mỉnh. h i ê n đang lư ư t i í r
t r o n g CP.0 kho t ư l i ệ u T ru n ? ưoTíg, t h a n h p n õ , c á c tsd- l i ê u b
c á c Vi éc Bao t è u g . Đây l à nguồn t à i l i ê u

có ý n g h ĩ a quan t r o n g

n h ắ t*
2 .3 .2 .

Cấc t à l 11 e u , văn k i ê a r u a Đ à n g , Chí nhi phà t a ,

những b à i v i ế t ,

b à ỉ p ó i cha c á c đ ồ n g c h í l ã n h đ ạ o Đ ẻng, HhÀ

nước í tpi liệu cùa Quỗo t ế công H?U3, của các đảng anh em v . v . . .
2 3 3

c á c b à i b á o , l u ệ n v £ n , c o n g t r i n h n g o i ên__cýu cùa

c á n h â n , t p p th% t i o n g
t i ẽp tơ l. đp t a ỉ »

v a n g o a i nư ớ c đ ề c âp t n r c t i ế p hay g i á n


-

17

-

3.3* K ế t qùa c ủ a l u ậ n án gẽ góp m út p ^ n n h i vao v i ệ c
IZ _j£ĨỊfL ọqr 80* ìchoa bọ o cho q úa t r i n h xây dưDtj c h ỉ n h a á c h Ygn
ó a c ủ a c à n g h l g p nay vạ t r o n g t\T3T3g l a i .
4. Bố cục c u a l u & j á ĩi.
Luận án n g o à i phầD

đầu ĩy

mò-

đ ầ u , phàn

k ết l uân ở c o ỗ l,

'lỉi pó 3 chưong phân p b n i nhir gau :
Chircrrig I

I.

J Cơ E'y h ìi- h

th a n h

Gia đ ì n h , quê hưo-ng

1. Một lộ a đ ì n h t r í

vói_t ư

t ư tưìrag 'AoGh í M inh về v &n h ỏ 8 .

cácn. l à môi

th ứ o nhỏ v à n g h è o ,

t r u ò n g V&Ĩ1 hó a .

có m ôt n l p põng

hóa Cno rỉep.
2. Môt vỈDg qu« dệm đ à c h ế t v&n HÓe đâíi g i p n .
3.

sáoh báo Va c u ô c song thư c t i^ n .

4- Văn h ó a t h a n h t h ị .
•

T I . Một ayr t l ễ p p h ậ n có ch ọ n l o c va n â ng CRO c á c g.i.á t r ị
hó ft Phân l o ạ i .
1.

Vftn bóa ptiưo'ttg Đông.

'

2 . vgn h ó a phương Tây.
3. Ti ẽp t h u chủ n®h±a Mac - L ê - n i n vn đpo đức
c á c h mạng 0Ỉ19. L ê - n i n .
Chương I I : NhữạH t i ề n

r a đò’1 c u a n ề n v ần hóq mơi..

X. Cuôc (ĩnii t r a n h c h on g âm muu HÔ d ị v e
'£n hóa c ủ a thurc <ỊỊaj3 P h á p .
Ị.

Ch*nft c h in h aácta. ngu đSu.

2. ChổDíỊ c b ê đọ kiềm đ u y ê t %*P0 c h í .

ISn t ộ c .

ỉ.ti
ụi
tÍA

t ư t ưỏiĩg v a


- 18 I I . V iêc đin h h 'TỚTiị £hc nềr vặn__hói? mới V iêt Ngm
t í T ru y « n bá c h ù rtPÍiĩa Kác - L ê n in v à o V i ệ t Kqm vó'i ý
n g h ĩ a l à n ề n t â n g t ư tur^ng cho n ề n v £ n hỏa m ớ i.
2.

Học t ậ p k i n h nRhỉệm v ă n hóa x ô - v i ế t .

III.
1*

tthữnK v i ê n g ạ ch đầu t i ê n của

môt nền_yỉín

J->nn m ớ i .

tìuớc đầu xê.y dưng một đ ờ i sếnp: t i n h t h ầ n mới cho

nhân dân.
2.

Tạo đ i ề u k ỉ ệ n cho mọi n g ư ờ i b i ế t đ ọ c , b i ế t

3.

QÚy t r ọ n g v s n hóa d â n t ộ c , l a y

v iết.

vgn hóo dsn t ộ c làm p,ổo.

4 . Xâv dựrtf- đào l u y ệ n c o n n n r ơ i c á c h mạng.
5 . P h a i cùnR cóc m ặt t r ệ n k h á c g ià n h nho Jrl <5uo*c đôc l p ,
tự do.
6. MỞ đ ằ u d òn g báo c h í , víịp, t h ư c éc h mạng, don# v*Sn h ọc
c h ủ np;hĨ0 nhn n đạo cộnp, s â n , vKn họo c h c n p chù nph3 B t h ự c đ £ n .
I v . Văn b ã a v i ệ t Natn dtróì h nh hưỏĩi 2 t ư t u ử n g
y-ln hóa NguỳỊỊn
Qu o c -

C h ư ư n ^ l.Ụ - : Họ w i í Miph VỚI n ề n v ẵ n h óa raợi VỊệ t Jiạm
{ 1945-1954).
I • T iế p t ụ c p h á t t r i ề n vạ h oà n t h i ê n tur tưcm& Yầ một
n v â n hóạ mc r i .
1. Kết ht ỉ n h hoa v ă n hóa nhnn l o ạ i để x â y dựng một n ề n văn hóa dân
tộ c,

khoa h ọ c , đ ạ i chúniỊ.
2 . V8n h ó a p h n i d i vào q u ầ n c h ú n g , phục vu n h â n d ẵ n ,

l ẩ y bạnh phúc cùe n h ê n áiân, củo d ê n t ộ c lèm muc t Ì P i t .
3. v&n hóa nfíbê t h u ỹ t l à một. mpt t r ậ n ,

anh c h ị

em văn n g h ệ s ĩ 1 p. c h i ế n 31 t r ê n m ặt t r â n ấ y .

- 19 4« Vẵn hóa p h á i c ó t á c dụnR a o i đirờng, c h ỉ l ổ i cho quổc
d â n t r o n g c u ộ c đ ẩ u t r a n n c h ổ n g CSC t ệ n ạ n x ã h ô i .
IX . T rực t i ế p c h ỉ d a o . l â y d umg b i*ýọ đau n ' r . v ă n h ó e
ỊOỨỊ. V i ề t Nam.
1. Xây dựng môt n ề * gÌRO dục mới - n ề n p i é o duc CU8 d â n ,
do rtân, v l d â n .
2 . B iế n những t à i Bẻn v ẵ n hon t ừ công ou C>ỈR g i e i cấp
t h ố n g t r Ị t h a n h c ỏ n g c»- c u a n h ắ n d â n l a o đônẹ;.
3 . Kây

đạo đức và l ẩ l sidhg m ớ i.

4 . sùr d ụng t r í th ứ c và n h â n t à ỉ vào v i ệ c xâ.v dụmK một
n ề n v ă n h o c , nphệ t h u ậ t , khoa học t i ê n t i ế n .
I I I . Vặn h ó a V i ệ t Nam ( 1 9 4 5 -1 9 5 4 ) d u ứ i t ác dông t u tu ỏ -nK
v á i1 h ó a Hồ C hí Mi n h .
K ết l u ậ n
T ai l i ê u t r í c h dẫn

+
+ +


-

20

-

Chưcrng ĩ
Cơ 9ổ HÌNH THANH TƠ TƠƠNQ Hồ c a i MINH
về VẤN HỐÀ

I.
1.

G la đ ỉ g h »

quê

TPl t ư o á c h l à m61 t . n rnrog vgg h ó a .

Một g i a đ ỉ a h t r í t h ứ o nbồ v a a g h è o , có m ột n ếp Bỗ n g

rằn h ó a cao đ ạ p .
Nguyên S i n h Cung ( t ê n c ủ a Hồ Chí Minh t ừ 1890 đ*n k h o a n g
nấm 19 0 6 ) s i n h r a v à l ớ n l ê n c h ỉ u sư Édáo d u c , d*y

tiy ^

t l f t p c u a b a t h ê bé I ô n g b à , c h a m ? , a n h c h i , Dia ho đ ầ u
n h ữ n g n g ư ờ i cố h o c , oó t i V n h

lft

V&D h ó a , t r ư a t i ế p l a o đ ô n g -

l a o đ õ n g t r í r o v à l a o đ 6ng ohân t a y - có ruôt nễp sống vỉSn

h ó a đ e p đ ã . c á c t h ể hê g ỉ a đ i n h KguyẢo S in h Cung l ấ y rỉ êo dạy
h ò c , 3"n» r u ô n g , d ệ t r á t làm nguồn t h u n h ệ p c h í n h .

TUy n h l ^ n ,

v i ệ c ũ.ẹy hoc cĩia những n g ư ò l như th ầ y H oang l ư ân Đường không
o h l v i nwo đ í c h k i n h t ế , mà co n l à n&i&n v u i l a o đ ? n g , ý th ứ o
t r p c h nhiêm đ ồ i v ó l t h ế n é cháu c o n . ó n g muốn t r u y ề n chữ
t h á n h h i ề n , :mvon t h ố

t i ễ p n ổ i nhận th ứ c được đầy đ ù ,

8ẳo đ ạ o Hhâii c ủ a Nho gỉ Ao. Những n g ư ờ i t r í
l u â n Đưcmg b a o g i ờ cũng

gâu.

t h ứ c uhư Ho«T3£

r a oiio t r o Ỉ1ỊỊỊC cĩia m in h n h ữ n g

c â u h&i 1 H*. c đ i làm gì. ? C h ín h v l v ậ y , k h i gặp đ ư ợ c nhữníĩ
t n l ỗ u n ỉ do như Nguyèn S i n h s ắ c mà ngay t ừ đ à u ăh x ấ c đ i n h
đ u ơ o muc đ í c h hoc t ậ p c&a mĩnta. l à đ ề đ ỡ b ị kẻ k h á c đè đ ầ u ,
l à v ì đ í t c á t t k ì kkồ c y c , t h l H okd£ Xuân Đ>rrng còm th s y h a i
l ò n g v à th irc sư yêu tâ m .
ĐẶC t r ư n g v à n é t t i ê u b i e u v ề v ẵ n h ó a t r o n g g ỉ a
Nguy en S i n h Cung l à y êu n ư ớ c , n h â n á i ,

có n g h ĩ a ,

đ in h
có t i n h .


■

- 21 -

l u ô n l u ô n p hấn d ắ u t r ờ t& anh nbuTig n g ư ờ i có í c h cho d ê n t cho
n u ó o . Nguyên sin tx s ẵ c ( c h a ) , H oang Thị Loan (m ẹ) c u a Người l à
k * t t ì n h lõ n é t n h ấ t c ù a những n é t văn h ó a đ e p đ« ấ y . Me Cung
k h à n g duợc hoc n h l V i , Dhưng bù vÀo đó l à đức t í n h chêT3 t h p t ,
c h ịu thưcrag, c h ịu k h ó , CPU cu l a o đ ò n g . . .
hầu Ernr b a đ ã d ồ n h ế t t ì n h

càm,

Trpn c u ộ c đòi. m in h ,

tpm l ự• c T‘iD v i ệ• c n u ô i

c á i , t,jio đ i ề u k i ê n g i ú p c h ồ n g h ọ c t ậ p v à t h l

cử. Ba t i ê u b i ề u

oho đ ứ c t í n h c ủ a phu nừ V i £ t Nem : Pổng có t ì n h ,
thuy chung, chắt phác,

tniDg hệu đâm đPBg.

da•y^ c o n

cổ n g h l a ,

Chồng ba - ông

Nguyễn S in h s | c - c ũ n g h ế t l ò n g *

tiế n

•

C'*ia Oon c é l . ỗ n g trn D đầy nòng thirona^ nhimg cũng r ấ t

n g h iêm kh^c vód con m in h . Khi H" Chí Minh ố* t u ồ i au t h ơ , ông
ề
khổng bao g i ơ sao nhãng v i ệ c g i ắ o d ụ c , h ò l dưỡn£ n h â n c á c h cho
c o n . Khi Nguyen S in h Cung hr t u ồ i trưrrtìg t h à n h , ông qupn niêm
chữ h i ế u

th ậ t

rõ rn n g : "Nước m ất t h ì l o mà cứu n ư ớ c , cứu

t ứ c l à h i ế u v ó l c h a r ồ i đ n " (LỜỈ cgn d£n c ù a

ông

nước

S&C v ớ i

Lê

Manh T r i n h k h i Lê Manh T r i n h t r ê n đường 3 ang Trung Q u ỗ c - 7 , 9 8 ) .
LÒng n h ẵ n ẩ i l à một n é t t i ê u b i ể u t r o n g môi t r ư ờ n g v ă n
h ó e g i a đ i n h N guy"n S ỉn h Cung. Tư c ỉ c h ỉ c ao đẹp oủa t h ầ y đồ
Hoàng Xuân Đường t r o n g v ỉ ệ c đ ổ l l ử v ớ i học t r ò c u a raình đ ến
nh^rng t i n h cảm c ủ a b à Hoang T h ị Loan số n g v ì mọi n g ư ờ ỉ t r o n g
t i n h l à a g t n g h ĩ a nư ớ c đ ề u b i r u
t& ươns m in h . Đặc b i ê t ,

h i ê n đpo 15 th ư o n g ngưòrl,

v l ê c ô n g s ẵ c k h ô n g t ố c h ứ c ẵr> tnừusĩ k h i

t h l đ ỗ , tTr c h ổ i n g h i l e đón r ư ứ c ví.Bb q u l , l a i

còri l ấ y môt

p h è n q ũ i l à n g kbipo th ư ờ n g oho m in h ^ckxi đ-ặn phó b ả n # ( 5 - 1 9 0 1 )
đ& o ấ p cho c ấ c g i a đ i n h nghPO kh.% l a b i ề u h i ệ n m ôt t 5m l o n g
t t a ơ D g dâD cao c ả , m$t g i á t i Ị

vgn h ó a t ế t đ e p t r o n g cưôc

sổ n g n h â n d â n . LÒdk n h ậ n á l cao c à đó

1 l g j ^ Ọ j ỹ fn_g_ấJL-t y r c g


22

-

a âu a ẵ c t r o n g t â n t r í Cung Ta l à cơ flỏr

d \a

t i ê n h i n h t h a gLi

l ư tttEmg ohẵn á i Hồ Chí Mi n h .
d a đ ì n h N g u y 'n S ỉ n h Cung cò n ĩ a m ột m ôi t n ^ g

k ế t tụ

nhữ n g s i n h taopt v ă n h ó a , v£n n g h ê dân g i a n đậm đÀ, phonR p b ú .
Bà n Q o p i, me, d ĩ c ủ a Cung đ ề u t h u ộ c v à

r ấ t t h í c h nhữ ng b à i c a ,

cồu v è , đ i ệ u hẴt r a nịir^ t i n h nory jnưó’c. Những Binh h o ẹ t l&y
K i ề u , k ề c h u y ên cồ t í c h ,

taẴt phưcrag v k i đ ã b)ín i n Vgo tỗm hồn

▼à m ô i dưững t u ồ i thxy Nguyen s i n h ííurg nbĩrng t ư tưỏmg v à t ì n h

cean x it đep íT^ỉ v ớ i những ngnòi I r o đông VB m^t (ỊUÔ hương b ỉ ê t
th ư o n g . N&ĩtng t i n h CMĨ1 <ĩót tlv»n

mấy

yêu

m ol

n g h i 0'iy v à h à n h đông c á c h mạng e&a

đ |p

b ồ i VK n ầ n g Onũ, lptn cơ s ờ

thòri g i a n ,

thấm vèo

N g ư ờ ỉ, n ^ à y c a n g đưọro

brin vững cho t ư tưínag q ú i t r ọ n g

▼à nâng n i u ▼án v&n b ó a, v&a n ghê dân t ộ c . Chứng cứ l à dầu x a
nướo l ồ u n&n, Người v&n k h ô n g bao g iờ ’ quên t r u y ê n K i ề u , C h in h

piiụ Dgẵm, những đ i ^ u h á t phưòmg v à i , ma c h ín h nghê fll quê Nghê
T in h cố l ũ c " q u ê n k h ồ n g h á t t i ế p đ u w ĩH( l ) .

( 1) Hồ Chí Minh kề ĩ Trong những nam th á n g h o ạ t đông ĩr X;Lêm,

có rn.it l k n đ i th&n c á c t r u e b f h a i b á c
nhÀ

c h áu

vèo

môt

k ỉ ề u bao n g ư ờ i b&c, v à đ ã đươo nghe e b i t a pgẴra F i ề u

r u oon r ế t h a y .

3 ố n g hôm e a u ,

l ú o đ i đuròmg, v ớ i m6 t g i o n g

ẵu yễm Bác t-po ĩ
"la

nh à chốc trny mươi n i ê n

Tối

q u a nghe g ỉ ^ n g raẹ h i ề n r u con

Ị"

Mò.t k h i đ i diiơHí? x a , Bấc th ư ờ n g bảo chúng t ô l qgêm K i ề u ,
ítọ c Chinh. phụ Qgâm boịic k l c h u y ên cho đ ỡ m ồ i rt( 3 f

-

101).

CÓ l ầ n n g h ệ s ĩ Mpỉ Tư (q u ê Nghp 'Á ch ) h á t phưcmg v ả i ,

Người đ ã ntiẳc Mai Tư hÃt 2 câu c u ổ i môt beđ h ấ t mà nghệ
& quên lchông h ấ t t i ế p đưtrc ( 9 3 , 2 6 5 )"


- 23 Võ Nguyên Giáp nhận x é t v ề t i n h cảm của NRiròl đ õ i
n h ữ n g t r u y ^ u t h ô n g v ăn n ó a t p t đgp c ủ a quê hưong sau l ầ n đầu
t i ê n đu yo

Kguời như gau : "TÔI mól g£p đ ồ n g c h í Vương l | n

d ầ u , nhưng t h ấ y t ừ p h ú t đằu đ ã gằ n g u ỉ n g a y , r ấ t gần như đẼi
quen t ừ l â u . T ô ỉ n £ h ĩ r ằ n g con ngHủl v ĩ đ ẹ l t h ì l ú c nầo cũng
gian ả ị,

d ị đ ế n mức Không bao gỉò* có g l l a đ ặ c b ỉ ê t c ả .

Duy bấy giò- cổ mSt đ i ề u làm t ô i chú ý l a t r o n g câu cbuyâw, Bác
thưcmg n ó ỉ cben nhiPU t ie n g đ ị a phương m iền t r u n g - t ô ỉ không
ngò* mpt rỉ£ư òl Xa nước lâ u nẵm như th ễ , mq vãn ítỉữ đượn t ỉỗ ỉig

n ó i quê hương s â u s ẳ c , đậm đ a như t h ế 1* ( 3 ,

179).

2 . Mộ t vùng q u ê đậm (ìạ c h ấ t v ặ ũ h ó a dân g i a n .
¥

Môi t r ư ừ n g văn hón quê hương và g i a đ i n h t h ư ò n í 5 có mối
quan h ê ,

t á c đp n g qua l f đ l ầ n n h a u .

Quê hiro-ng Hồ Chí Minh l à

Hoàng T rù , Kỉm L i ê n , Nam Đan, Nghp An, ma mỏ' r ộ n g r a l a cả

và mõỉ con n g i í o l ,

Vj ỗ t Nam. Con n g ư ò l a i

cũng cố mnt quê hirong.

dù ở những mức đô k h á c

ĩih a u , đầu nhận đưưo ỏ’ quê hưo’ỉ)g

hưrVng khác nhau củ a tru y ề n th ố n g v&n bóa la n g xóm,

c ủ a c h ắ t v&n n ^ hê dân g ỉ a n .
v ớ i ĩlguyến T r ã i ,

nnh

3ự đậpi n hạt

T iê n ĐỈPĐ v n l Nguyên Du, ơôn SoB

G. Mac cõ thnnh. To'-re~vo’, n ó i đ ễ a L ê - n ỉ n phỉữ

tìm về X i m - b ỉ ế c . . .

Quê

c h ế t vgn h ó a t r o n g c á c

b.ưcrng 3ẻ góp phàn tfto nên c á i

vĩ.

đọA va

v ĩ tthgn c ủ a ĩĩici thòi. d p i .

Kỉm L i ê n , Nam P a n , Ngh£ An kiiông ch.ì l à môt " q u ê hưong
n g h ĩa nỊíng t ìn h c p o ” ( 1 , 4 5 )» một vùn g đ ấ t h ỉế ư hoc 4 a từng

s á n s ỉ n h r a b ỉ f t t bao n h à t r í

t ii ứ c k h ô n g c h ỉ ginm ch§n t r o n g

đ ị a phương mình., mà còn đ ỉ r a b ẵ c ,

vào nam dạy h o c , " t h ầ y đồ

Ngh ê11 l à mpt n h â n v ậ t đ ặ c t r ư n g đirợc n h ằ c t ỗ l

t r o n g l ị c h 3tr


- 24 ▼ới ra04 t i n h cảm sâ u a ẵ c . Quê hưon g NgưòdL Iròn l à roOt yÙtvị
quê có nền vằn nghệ dân gian phong phú Viýi những làn điêu

dân Cft : hát v í , bát dịím, hát đò đưa, hát ph.ircra£ v a i , hát
t u ồ n g , h á t c h à o . . * Nam 3an l a norl !ĩià h « t phường v à i có t r u y ề n
th ố n g n b ạ t , n ề n nẵp II't ấ t , n ố i t i ế n g n h ấ t . Nhân dân l a o rtông
l à l ư c lư ơ n g tham g i a đ ô n g đpo t r c n g r.h”m g s ỉ n h h o ạ t

nghệ

đ ó . ơ ác n h à Nho, bệo k h o a b ả n f;ỹ cáo fll phu y ê u nướo t r o n g
ption/Ị t r à o Đông Du, IMy Tân cũng tham g i a . Nha n g h i ê n cưu T?n
h o e dân g ỉ a n Nghê l ĩ n h N in h V i ế t GÌPO cho b i ế t : •'Phan ^íội
Ghftu, Đặng T k á i T h â n , Viroug Thúo QŨy . . .
B in h h o ạ t V&B n g t i | t y

cũng thexn (Kia. c á c

t u c CUP nh âu d â n , Va c ũ n g s a y

pưa như

bà con l a o đ ô n g v ậ y

. . . Phan B ô i Châu, Vương Thúc Qúy l à nhữn g

t a y l õ i l * e , v à lrh i

taọ đ ế n h á t t h ì n g ư ò l đến ngh.9 đông lpm

( N i c h V i ế t Gi RO J

nh hoa t v&n n g h ê t i o n g l à n g x a b Kg h ê T ĩn h

t r ư ức c á o b. mpjig t h á n g TÁm - 77» 324 v à 3 2 6 ) .

Grla ( tin h Hoàng

Xuân Dưirng l à mỏt đ ịa d i«n tập t iu n g nhừng Hgưòl hát phrrờng
v à i , rnR h a i c h ỉ em Hoànft Thi L o a n , H oảng Thị An í t k h l v |n g
m ặt,

Đ l& i đ á n g quan

những đêm s i n h h o a t

tgm l à n h ữ n g câ u c a ,

t ỉ ễ n £ h ^ t tro.HK

v&n n g h ệ đ ầ u t h ề bj IỈU đeo l ý c ủ a n hâu

dân,

g i á o duo moi n g u ờ i sồ n g tlie o l ẽ phKi v à t?nh. t h ư ơ n g . Nhíírag
aỉnh. h o p t v&n ngíip dân g i a n l a m ôt h o a t Ở.ỘT3Ị5 t r o n g đ ò i PQĩis;
Tân h ó a cuft vùng quê Nam Đan, Kim L i ê n , Hoàng T r ù , t u y đ ã
t r ã i qua bao b i ế n (Tỏng c ủ a 1J ch 3vt mà vãn con bả o l v u đưo*c
c â mpt t r u y ề n t h ổ n g vgn hóa t ổ t í e p , mang dấu ấn sâu s i c o h a t

v t a rvỉhệ dền g ia n Nghô An n ó i chung, Hoàn;; T ru , Kỉm L ỉê n n ó i
riê n g .

Trên OO’ eb nhừnp; a U iầ h o a t t ỉ n h t h ầ n n $ i t ỉ ^ n g , m ôt

tíè n vă n học dpn g i à u

prm a ĩr r ô hr Nghệ >J3, phá-t t r i ề n

nhanh

ch ó n g trỏ* th ìin li ra9 1 bọ phận cjian t r ọ n g t r o n ? kho t* n g v£n h ọ c