Luận văn thạc sỹ - Quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song tỉnh Đăk Nông

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN


NGUYỄN VĂN PHÒ

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA
CHÍNH QUYỀN HUYỆN ĐẮK SONG
TỈNH ĐẮK NÔNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH

Người hướng dẫn khoa học:

TS. TRẦN THỌ ĐẠT

Hà Nội - 2015

LỜI CAM ĐOAN


Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi,
những số liệu, dữ liệu và kết quả đưa ra trong luận văn là trung thực, chính xác các
tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng, chưa từng được ai công bố trên công trình
nghiên cứu này.
Người cam đoan

Nguyễn Văn Phò

LỜI CẢM ƠN


Tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban giám hiệu lãnh đạo Viện đào tạo sau đại

học và các thầy cô trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã truyền đạt kiến thức trong 2
năm học vừa qua, cung cấp tài liệu và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Xin thành cảm ơn GS.TS Trần Thọ Đạt đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt
quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn cán bộ công chức Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện
Đăk Song đã tận tình cung cấp tài liệu và số liệu, các thông tin phục vụ cho công tác
nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn này.
Trân trọng

Nguyễn Văn Phò


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN............................................................7
1.1. Ngân sách nhà nước cấp huyện..........................................................................7
1.1.1. Ngân sách nhà nước.........................................................................................7
1.1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước...............9
1.2. Chi ngân sách nhà nước cấp huyện.................................................................10
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm chi ngân sách nhà nước cấp huyện...........................10
1.2.2. Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện................................................11
1.3. Quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện.......................13
1.3.1. Khái niệm và vai trò quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện....13

1.3.2. Mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện..........15
1.3.3 Nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện.......16
1.3.4. Bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện............19
1.3.5 Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền cấp huyện..........23
1.3.6 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước của chính
quyền cấp huyện......................................................................................................31
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN ĐẮK SONG,
TỈNH ĐẮK NÔNG...............................................................................................34
2.1. Thực trạng chi ngân sách nhà nước huyện Đăk Song....................................34
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Đăk Song, tỉnh Đăk nông............34
2.1.2. Thực trạng chi ngân sách nhà nước của huyện Đăk Song..............................39


2.2 Thực trạng bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song, tỉnh Đăk Nông.............................................................................43
2.2.1 Thực trạng cơ cấu bộ máy quản lý chi ngân sách...........................................43
2.2.2 Thực trạng cán bộ quản lý chi ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song
................................................................................................................................. 47
2.3 Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước của
chính quyền huyện Đăk Song................................................................48
2.3.1 Thực trạng lập dự toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk
Song......................................................................................................................... 48
2.3.2 Thực trạng chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song......................................................................................................54
2.3.3. Thực trạng quyết toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song
................................................................................................................................. 59
2.3.4. Thực trạng kiểm soát chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song.....62
2.4. Đánh giá quản lý chi ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song, tỉnh
Đăk nông................................................................................................................... 67

2.4.1. Đánh giá thực hiện mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước.......................67
2.4.3. Điểm yếu về quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk
Song......................................................................................................................... 74
2.4.4. Nguyên nhân của những điểm yếu về quản lý chi ngân sách nhà ước của
chính quyền huyện Đăk Song..................................................................................77
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN ĐĂK SONG...........................80
3.1. Định hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song đến năm 2020...............................................................................80
3.1.1.Mục tiêu về phát triển kinh tế xã hội huyện Đăk Song đến năm 2020............80
3.1.2 Phương hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song đến 2020.......................................................................................82
3.2 Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song.......................................................................................................84


3.2.1 Giải pháp về bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song......................................................................................................84
3.2.2 Giải pháp về lập dự toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện
Đăk Song................................................................................................................. 86
3.2.3 Giải pháp chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền
huyện Đăk Song......................................................................................................89
3.2.4 Giải pháp về quyết toán chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện
Đăk Song................................................................................................................. 91
3.2.5 Giải pháp về kiểm soát chi ngân sách của chính quyền Huyện Đăk Song......92
3.2.6. Kiến nghị đối với chính quyền huyện Đăk Song..........................................93
3.3. Một số kiến nghị thực hiện giải pháp.............................................................94
3.3.1. Giải pháp khác...............................................................................................94
3.3.2. Kiến nghị đối với chính quyền trung ương....................................................95
KẾT LUẬN................................................................................................................. 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................98


DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ
BẢNG:
Bảng 2.1:

Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện giai đoạn
2011- 2014........................................................................................38

Bảng 2.2:

Chi ngân sách nhà nước huyện Đăk Song giai đoạn 2011-2014.........41

Bảng 2.3:

Cơ cấu chi ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song giai đoạn
2011-2014..........................................................................................42

Bảng 2.4

Chức năng nhiệm vụ của cơ quan trong bộ máy quản lý chi ngân
sách của chính quyền huyện Đăk Song..............................................44

Bảng 2.5:

Trình độ nhân lực quản lý chi ngân sách............................................47

Bảng 2.6:

Tổng hợp trình độ cán bộ làm công tác quản lý ngân sách nhà nước
tại Phòng Tài chính- Kế hoạch...........................................................48

Bảng 2.7.

Dự toán chi ngân sách (chi thường xuyên) của huyện Đăk Song giai
đoạn 2011-2014..................................................................................51

Bảng 2.8

Dự toán chi NSNN cho đầu tư phát triển của huyện Đăk Song giai
đoạn 2011-2014..................................................................................52

Bảng 2.9

Thực trạng chấp hành chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song
...........................................................................................................58

Bảng 2.10.

Quyết toán chi ngân sách nhà nước của huyện Đăk Song giai đoạn
2011 - 2014........................................................................................61

Bảng 2.11:

Hình thức, chủ thể và đối tượng kiểm soát chi của chính quyền
huyện Đăk Song.................................................................................63

Bảng 2.12 :

Tình hình kiểm soát chi NSNN qua KBNN Đăk Song giai đoạn
2011-2014..........................................................................................64

Bảng 2.13.

Số lượng, đối tượng giám sát của Ban kinh tế - xã hội huyện Đăk
Song đối với các đơn vị trực thuộc giai đoạn 2011-2014...................65

Bảng 2.14:

Số liệu kết quả thanh tra chi tài chính qua các năm 2011-2011..............66

Bảng 2.15:

Đánh giá số thực hiện so với dự toán chi ngân sách của chính quyền
huyện Đăk Song.................................................................................68


Bảng 2.16:

Cơ cấu chi thường xuyên và chi đầu tư so với tổng chi ngân sách.....71

SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 1:

Khung nghiên cứu về quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện.........5

Sơ đồ 1.1.

Sơ đồ bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền

cấp huyện..........................................................................................19

Sơ đồ 1.2.

Sơ đồ quy trình lập dự toán................................................................25

Sơ đồ 1.3

Quy trình quyết toán...........................................................................29

Sơ đồ 2.1:

Bộ máy quản lý chi ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song,
tỉnh Đăk Nông...................................................................................43

Sơ đồ 2.2:

s

Cơ cấu tổ chức Phòng kế hoạch và tài chính huyện Đăk Song...........44


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ANQP
CP
GD- ĐT
HĐND
MTTQ
NĐ

NS
NSNN
UBND
KBNN
XDCB
ĐTXD

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

An ninh Quốc phòng
Chính phủ
Giáo dục – Đào tạo
Hội đồng Nhân dân
Mặt trận tổ quốc
Nghị định
Ngân sách
Ngân sách Nhà nước
Ủy ban Nhân dân
Kho bạc Nhà nước

Xây dựng cơ bản
Đầu tư xây dựng


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


NGUYễN VĂN PHò

quản lý chi ngân sách nhà nớc của chính
quyền huyện đắk Song tỉnh đắk nông

chuyên ngành: quản lý kinh tế và chính sách

Hà Nội - 2015


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

1. Lý do lựa chọn đề tài
Để quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và
trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng NSNN,
củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài sản của
nhà nước, tăng tích lũy nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo
định hướng XHCN, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống
nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, trong kỳ họp thứ hai khoá XI
diễn ra từ ngày 12 tháng 11 đến ngày 16 tháng 12 năm 2002 Quốc Hội nước Cộng
hòa XHCN Việt Nam đã thông qua Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi. Luật này quy

định rõ ràng, đầy đủ hơn về trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan quản lý chi
ngân sách nhà nước, đặc biệt là trong việc lập, chấp hành, kiểm tra, thanh tra, kiểm
toán, quyết toán ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên quản lý chi ngân sách huyện Đăk Song còn nhiều hạn chế: Chi
cho đầu tư xây dựng đạt tỷ lệ thấp, vốn chi cho lĩnh vực này còn dàn trải, tiến độ
giải ngân chậm, đầu tư cho một số công trình còn bất hợp lý...Một số khoản chi
thường xuyên ngân sách chưa tương xứng với nhiệm vụ chi và phân cấp theo Luật
NSNN như chi cho sự nghiệp môi trường, chi mua sắm sửa chữa. Việc xây dựng dự
toán chi ngân sách còn chưa dự báo hết và xác định được đầy đủ các nhiệm vụ chi
dẫn đến khó khăn trong quá trình điều hành và quyết toán ngân sách.Việc chấp hành
chi NSNN cấp huyện vẫn còn tồn tại những bất cập có lúc có nơi chưa sát với thực
thế, chưa đúng đối tượng, chế độ theo quy định. Công tác quyết toán kiểm soát chi
NSNN của chính quyền cấp huyện còn chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn
Việc tìm giải pháp cho hoàn thiện quản lí chi NSNN của chính quyền huyện
Đăk Song đặt ra khá cấp bách. Vì vậy tôi chọn đề tài : « Quản lý chi ngân sách
nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song tỉnh Đăk Nông" làm chủ đề nghiên
cứu cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lí kinh tế và chính sách. Đây là đề tài
mang tính thực tiễn cao góp phần làm rõ hơn thực trạng quản lý chi NSNN của


ii

huyện Đăk Song và làm cơ sở để có các giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách
phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đổi mới trong công tác quản lý chi NSNN hiện nay,
một nhiệm vụ luôn được quan tâm hàng đầu trong quản lý nhà nước về tài chính,
góp phần thực hiện quản lý tốt và toàn diện các hoạt động kinh tế- xã hội, an ninh quốc phòng trên địa bàn huyện.

2. Tổng quan nghiên cứu
Nghiên cứu quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song, phân tích
và đánh giá được những điểm mạnh, điểm yếu, những hạn chế còn tồn tại trong

công tác quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song. Từ đó đưa ra một số
giải pháp giúp công tác quản lý chi NSNN của các cấp chính quyền huyện ngày
càng có hiệu quả hơn.

3. Mục tiêu nghiên cứu
Xác định được khung nghiên cứu về quản lý chi NSNN của chính quyền
cấp huyện.
Phân tích và đánh giá được thực trạng quản lý chi NSNN của chính quyền
huyện Đăk Song giai đoạn 2011-2014.
Đề xuất được một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính
quyền huyện Đăk Song đến 2020.

4. Câu hỏi nghiên cứu
Quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện gồm những nội dung gì?
Quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song đang được thực hiện như thế
nào? Đâu là điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của những điểm yếu trong quản
lý chi ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song. Cần thực hiện những giải pháp
nào để hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song ?

5. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về đối tượng nghiên cứu: Quản lý chi NSNN của chính quyền
huyện Đăk Song.
- Phạm vi về nội dung: Quá trình quản lý chi NSNN cấp huyện theo quy
trình ngân sách và quản lý đối với các đơn vị dự toán đầu tiên của UBND huyện


iii

- Phạm vi về không gian: quản lý của chính quyền huyện Đăk Song.
- Phạm vi về thời gian: thu thập số liệu về chi ngân sách và quản lý chi ngân

sách trong 4 năm giai đoạn 2011-2014, đề xuất đến năm 2020.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn
được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện.
Nội dung cơ sở lý luận về quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện,
gồm các khái niệm, đặc điểm chi NSNN cấp huyện.
Xác định vai trò, nội dung quản lý chi NSNN cấp huyện. Cơ cấu bộ máy
quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện, từ đó phân tích các nhân tố ảnh
hưởng đến quản lý chi NSNN cấp huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý chi NSNN của chính quyền huyện
Đăk Song tỉnh Đăk Nông.
Phân tích thực trạng chi NSNN huyện Đăk Song như đặc điểm tự nhiên, đặc
điểm kinh tế - xã hội và thực trạng chi NSNN của huyện Đăk Song
Phân tích thực trạng bộ máy quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk
Song như cơ cấu bộ máy quản lý, thực trạng cán bộ quản lý chi ngân sách của chính
quyền huyện Đăk Song, thực trạng lập dự toán chi NSNN, thực trạng chấp hành dự
toán chi NSNN, thực trạng quyết toán chi NSNN và thực trạng kiểm soát chi NSNN
của chính quyền huyện Đăk Song. Từ đó, đánh giá thực hiện mục tiêu quản lý chi
ngân sách, đưa ra được những điểm mạnh, điểm yếu và những nguyên nhân của
điểm yếu trong quản lý của chính quyền huyện Đăk Song đối với chi NSNN.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính quyền
huyện Đăk Song tỉnh Đăk Nông.
Trên cơ sở về Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện Đăk Song đến năm
2020 và những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân điểm yếu để đưa ra các giải
pháp và một số kiến nghị để hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính quyền huyện
Đăk Song đến năm 2020.


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN

NGUYễN VĂN PHò

hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nớc
của chính quyền huyện đắk Song tỉnh
đắk nông
chuyên ngành: quản lý kinh tế và chính sách

Ngời hớng dẫn khoa học:

ts. trần thọ đạt

Hà Nội - 2015


1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài
Hoạt động tài chính gắn liền với hoạt động của nhà nước. Nó vừa là nguồn
lực để nhà nước thực hiện tốt chức năng của mình, vừa là công cụ để thực hiện
các dịch vụ công, chi phối, điều chỉnh các mặt hoạt động kinh tế - xã hội của đất
nước. Trong tiến trình đổi mới, thực hiện cải cách nền hành chính nhà nước,
Đảng và Nhà nước ta coi cải cách tài chính công là một trong những nội dung
quan trọng hàng đầu.
Để quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và
trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng NSNN,
củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài sản của

nhà nước, tăng tích lũy nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao
đời sống nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, trong kỳ họp thứ hai
khoá XI diễn ra từ ngày 12 tháng 11 đến ngày 16 tháng 12 năm 2002 Quốc Hội
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã thông qua Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi.
Luật này quy định rõ ràng, đầy đủ hơn về trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan
quản lý chi NSNN, đặc biệt là trong việc lập, chấp hành, kiểm tra, thanh tra, kiểm
toán, quyết toán NSNN.
Sau hơn 10 năm thực hiện luật NSNN, công tác quản lý, điều hành chi
NSNN cấp huyện tương đối ổn định, đảm bảo hoàn thành tốt các nhiệm vụ trọng
tâm của năm ngân sách, đáp ứng kịp thời đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ các
nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng trên
địa bàn huyện.
Tuy nhiên quản lý chi ngân sách huyện Đăk Song còn nhiều hạn chế: Chi
cho đầu tư xây dựng đạt tỷ lệ thấp, vốn chi cho lĩnh vực này còn dàn trải, tiến độ


2

giải ngân chậm, đầu tư cho một số công trình còn bất hợp lý... Một số khoản chi
thường xuyên ngân sách chưa tương xứng với nhiệm vụ chi và phân cấp theo Luật
NSNN như chi cho sự nghiệp môi trường, chi mua sắm sửa chữa. Việc xây dựng dự
toán chi ngân sách còn chưa dự báo hết và xác định được đầy đủ các nhiệm vụ chi
dẫn đến khó khăn trong quá trình điều hành và quyết toán ngân sách. Việc chấp
hành chi NSNN cấp huyện vẫn còn tồn tại những bất cập có lúc có nơi chưa sát với
thực thế, chưa đúng đối tượng, chế độ theo quy định. Công tác quyết toán kiểm soát
chi NSNN của chính quyền cấp huyện còn chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn
Việc tìm giải pháp cho hoàn thiện quản lí chi NSNN của chính quyền huyện
Đăk Song đặt ra khá cấp bách. Vì vậy tôi chọn đề tài : « Quản lý chi ngân sách
nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song tỉnh Đăk Nông" làm chủ đề nghiên

cứu cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế và Chính sách. Đây là đề tài
mang tính thực tiễn cao góp phần làm rõ hơn thực trạng quản lý chi NSNN của
huyện Đăk Song và làm cơ sở để có các giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách
phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đổi mới trong công tác quản lý chi NSNN hiện nay,
một nhiệm vụ luôn được quan tâm hàng đầu trong quản lý nhà nước về tài chính,
góp phần thực hiện quản lý tốt và toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng trên địa bàn huyện.

3. Tổng quan nghiên cứu
Với mục đích hướng tới nâng cao hiệu quả và hoàn thiện công tác quản lý
chi của chính quyền đối với chi NSNN, từ lâu đã có nhiều nghiên cứu về quản lý
chi NSNN đối với chính quyền các cấp như:
 Luận văn thạc sĩ: “Quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Vĩnh Phúc” của tác
giả Lê Thị Xuân, năm 2011. Luận văn đã phân tích thực trạng quản lý ngân sách của
chính quyền cấp tỉnh mà không tập trung nghiên cứu quản lý NSNN của chính
quyền cấp huyện.
 Luận án tiến sĩ “Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang giai
đoạn 2011 - 2015 và tầm nhìn đến 2020” của Tô Thiện Hiền - Trường Đại học Ngân


3

hàng thành phố Hồ Chí Minh, năm 2012. Trong luận án, tác giả đã phân tích thực
trạng quản lý ngân sách cấp tỉnh của tỉnh An Giang theo quy trình ngân sách.
 Luận văn của tác giả Lê Thị Thanh Huyền trường Đại học Đà Nẵng về
“Quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Quảng Ngãi” đã nghiên cứu quản lý chi ngân
sách của chính quyền cấp tỉnh theo qua trình ngân sách. Nghiên cứu cũng đã đề xuất
những kiến nghị đối với chính quyền cấp huyện của tỉnh Quảng Ngãi để đảm bảo
quản lý tốt ngân sách của cấp tỉnh.
 Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện quản lý thu, chi ngân sách nhà nước của
thành phố Nha Trang tỉnh Khánh Hòa”, trong nghiên cứu này, tác giả đã tiếp cận hai

phạm vi đó là quản lý thu (bao gồm quản lý thu thuế và quản lý thu lệ phí và phí) và
quản lý chi bao gồm quản lý chi đầu tư phát triển và quản lý chi thường xuyên. Tuy
nhiên luận văn này chủ yếu nghiên cứu hoạt động thu và chi mà không nghiên cứu
theo quy trình quản lý.
 Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
quận tại quận Ba Đình” của tác giả Cồ Như Dũng trường Đại học kinh tế Quốc dân
Hà Nội năm 2012. Trong nghiên cứu này, tác giả đã tập trung quản lý chi NSNN
của chính quyền quận Ba Đình, luận văn đã phân tích thực trạng chi ngân sách và
quản lý chi ngân sách của chính quyền Quận theo các tiếp cận quy trình quản lý bao
gồm lập dự toán, tổ chức chấp hành dự toán và kiểm soát sự thực hiện dự toán.
 Luận văn thạc sĩ “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà
nước huyện Thuận Thành” của tác giả Phạm Công Hưng năm 2012, đã tập trung
chủ yếu vào phân tích công tác quản lý dự toán chi NSNN của chính quyền huyện
Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh
 Luận văn thạc sĩ: “Quản lý của chính quyền huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu
đối với chi ngân sách nhà nước” của tác giả Phạm Hồng Thái – Trường Đại học
Kinh tế Quốc dân. Luận văn nghiên cứu quản lý chi ngân sách theo quy trình quản
lý ngân sách tuân thủ theo Luật ngân sách 2002. Luận văn đã khái quát thực trạng
chi ngân sách của chính quyền huyện Sìn Hồ và thực trạng quản lý chi ngân sách.
Cho đến nay chưa có một nghiên cứu nào có liên quan đến quản lý chi


4

NSNN của chính quyền huyện Đăk Song. Chính vì thế việc nghiên cứu đề tài
“Quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền huyện Đăk Song” sẽ đi sâu phân
tích và đánh giá được những điểm mạnh, điểm yếu, những hạn chế còn tồn tại trong
công tác quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song. Từ đó đưa ra một số
giải pháp giúp công tác quản lý chi NSNN của các cấp chính quyền huyện ngày
càng có hiệu quả hơn.

3. Mục tiêu nghiên cứu
Xác định được khung nghiên cứu về quản lý chi NSNN của chính quyền
cấp huyện.
Phân tích và đánh giá được thực trạng quản lý chi NSNN của chính quyền
huyện Đăk Song giai đoạn 2011-2014.
Đề xuất được một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính
quyền huyện Đăk Song đến 2020.

4. Câu hỏi nghiên cứu
Quản lý chi NSNN của chính quyền huyện gồm những nội dung gì? Quản lý
chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song đang được thực hiện như thế nào? Đâu
là điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của những điểm yếu trong quản lý chi
ngân sách của chính quyền huyện Đăk Song. Cần thực hiện những giải pháp nào để
hoàn thiện quản lý chi NSNN của chính quyền huyện Đăk Song ?

5. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về đối tượng nghiên cứu: quản lý chi NSNN của chính quyền
huyện Đăk Song.
- Phạm vi về nội dung: nghiên cứu quá trình quản lý chi NSNN cấp huyện
theo quy trình ngân sách; và chỉ nghiên cứu quá trình quản lý chi NSNN của chính
quyền cấp huyện đối với các đơn vị nhận dự toán đầu tiên của UBND cấp huyện.
- Phạm vi về không gian: quản lý của chính quyền huyện Đăk Song.
- Phạm vi về thời gian: thu thập số liệu chi ngân sách và quản lý chi ngân
sách trong 4 năm giai đoạn 2011-2014, đề xuất đến năm 2020.

6. Phương pháp nghiên cứu


5

6.1. Khung nghiên cứu
Các yếu tố ảnh
hưởng tới quản lý chi
NSNN của chính
quyền cấp huyện
1. Yếu tố thuộc
chính quyền cấp
huyện
2. Yếu tố thuộc môi
trường của chính
quyền cấp huyện

Nội dung quản lý chi
NSNN của chính quyền
cấp huyện
1. Lập dự toán chi ngân
sách nhà nước của chính
quyền cấp huyện
2. Chấp hành dự toán chi
ngân sách nhà nước của
chính quyền cấp huyện
3. Quyết toán chi ngân
sách nhà nước của chính
quyền cấp huyện
4. Kiểm soát chi ngân
sách nhà nước của chính
quyền cấp huyện

Chi ngân sách

nhà nước của
chính quyền
cấp huyện:

Thực hiện mục
tiêu quản lý chi
NSNN của chính
quyền cấp huyện

Chi
thường
xuyên
Chi đầu tư phát
triển

+ Chi đúng, đủ;
+ Cân đối chi;
+ Tiết kiệm chi.

Sơ đồ 1: Khung nghiên cứu về quản lý chi NSNN của chính quyền cấp huyện
Nguồn: Tác giả tổng hợp và đề xuất

6.2. Quy trình nghiên cứu
Bước 1: Thu thập tài liệu nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên NSNN của
chính quyền cấp huyện để xây dựng khung nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên
NSNN của chính quyền cấp huyện bằng phương pháp tổng hợp và mô hình hóa.
Bước 2: Thu thập số liệu thứ cấp, gôm các Luật Ngân sách, Thông tư hướng
dẫn thực hiện Luật, các báo cáo, tổng kết cuả chính quyền huyện Đăk Song bằng
phương pháp tổng hợp.
Bước 3: Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN của chính

quyền huyện Đăk Song bằng phương pháp theo dõi, phân tích hệ thống, so sánh, đối
chiếu số liệu theo thời gian.
Bước 4: Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu về quản lý chi thường xuyên NSNN
của chính quyền huyện Đăk Song và xác định nguyên nhân của điểm yếu bằng
phương pháp tổng hợp.
Bước 5: Đề xuất những giải pháp nhằm quản lý chi thường xuyên NSNN của
chính quyền huyện Đăk Song đến năm 2020 .


6

6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn
được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nước của chính quyền
cấp huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước của chính
quyền huyện Đăk Song, tỉnh Đăk Nông.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước của
chính quyền huyện Đăk Song, tỉnh Đăk Nông.

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH


7

NHÀ NƯỚC CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN
1.1. Ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.1. Ngân sách nhà nước

Thuật ngữ “Ngân sách nhà nước” được sử dụng rộng rãi trong hoạt động
kinh tế - xã hội ở mọi quốc gia trên thế giới. Ngân sách nhà nước là bảng liệt kê các
khoản thu, các khoản chi bằng tiền trong một giai đoạn nhất định của một quốc gia.
Sự hình thành và phát triển của NSNN gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của
kinh tế hàng hóa – tiền tệ trong các xã hội được quản lý bởi một mô hình Nhà nước.
Nói cách khác NSNN là tổng hợp các khoản thu, chi của một tổ chức nhà nước.
Theo Luật Ngân sách Nhà nước được Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt
Nam thông qua ngày 16/12/2002 đã định nghĩa “ Ngân sách nhà nước là toàn bộ các
khoản thu, các khoản chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các
chức năng và nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước”.
Như vậy NSNN đóng vai trò trọng yếu trong việc động viên và phân phối các
nguồn lực tài chính để bảo đảm việc thực thi các chức năng của nhà nước cụ thể:
- Để đảm bảo cho các hoạt động của nhà nước trong các lĩnh vực chính trị,
kinh tế, xã hội:
Đòi hỏi NSNN phải có những nguồn tài chính nhất định, những nguồn tài
chính này được hình thành từ các khoản thu thuế và các khoản thu khác. Đây là vai
trò lịch sử của NSNN mà trong bất kì chế độ xã xội nào, cơ chế kinh tế nào NSNN
đều phải thực hiện.
- Ngân sách nhà nước là công cụ điều tiết vĩ mô của nhà nước:
Với thời kì kinh tế mở cửa, giao thương, hội nhập là xu thế chung đã thúc
đẩy nền kinh tế Việt Nam nói riêng và nền kinh tế thế giới nói chung ngày càng
bước lên tầm cao. Kinh tế thị trường là động lực mạnh mẽ của tăng trưởng và phát
triển kinh tế, thúc đẩy tiến bộ khoa học công nghệ. Tuy nhiên bên cạnh các tính ưu
việt thì kinh tế thị trường cũng còn rất nhiều khiếm khuyết như: nó là môi trường


8

tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt, các doanh nghiệp vì lợi nhuận tối đa mà có thể triệt

hại lẫn nhau, đầu cơ tích trữ gây rối loạn thị trường, phân hóa sâu sắc sự cách biệt
giàu nghèo..v.v.. Vì vậy nếu không có sự can thiệp từ điều tiết vĩ mô của nhà nước
thì dễ dẫn tới sự phát triển không lành mạnh, mất cân đối, gây lạm phát, thất
nghiệp... Ảnh hưởng đến chính trị - xã hội, điều tiết vĩ mô của nhà nước được thực
hiện thông qua một hệ thống các công cụ như: chiến lược, kế hoạch, pháp luật, các
công cụ kinh tế tài chính, NSNN là một công cụ kinh tế tài chính quan trọng nhất.
- Điều tiết về mặt kinh tế
Ngân sách nhà nước đảm bảo cung cấp kinh phí đầu tư xây dựng và nâng cấp
cơ sở kết cấu hạ tầng và hình thành các doanh nghiệp nhà nước thuộc một số ngành
kinh tế trên một số lĩnh vực then chốt. Việc hình thành các doanh nghiệp nhà nước
cũng là một trong những biện pháp căn bản để chống độc quyền và đảm bảo ổn định
thị trường, tạo vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế nhiều thành
phần. Thông qua các chính sách thuế sẽ đảm bảo thực hiện vai trò định hướng đầu
tư, kích thích hoặc hạn chế sản xuất kinh doanh.
- Điều tiết về mặt xã hội
Nền kinh tế thị trường với những khuyết điểm của nó sẽ dẫn đến sự phân hóa
giàu nghèo giữa các tầng lớp dân cư, nhà nước phải có chính sách phân phối lại thu
nhập một cách hợp lí nhằm giảm bớt khoảng cách chênh lệch về thu nhập trong dân
cư. Ngân sách nhà nước là công cụ tài chính hữu hiệu được nhà nước sử dụng để
điều tiết thu nhập với các sắc thuế như: thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh
nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt..v.v.. Qua đó tạo nguồn thu cho NSNN mặt khác lại
điều tiết một phần thu nhập của tầng lớp dân cư có thu nhập cao.
Nhà nước sử dụng NSNN để chi hỗ trợ thực hiện một số chính sách xã hội
giảm nghèo, phòng chống dịch bệnh, đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ y tế giáo dục
cho người nghèo nhằm thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển.
- Điều tiết về mặt thị trường
Ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng đối với việc thực hiện các chính
sách về ổn định giá cả, thị trường kiềm chế và kiểm soát lạm phát.
Đặc điểm nổi bật của nền kinh tế thị trường là sự cạnh tranh giữa các doanh

9

nghiệp nhằm đạt được lợi nhuận tối đa, các yếu tố cơ bản của thị trường là cung cầu
và giá cả thường xuyên tác động lẫn nhau và chi phối hoạt động của thị trường. Sự
mất cân đối giữa cung và cầu sẽ làm cho giá cả tăng hoặc giảm đột biến gây biến
động trên thị trường, dẫn đến sự dịch chuyển vốn của doanh nghiệp từ ngành này
sang nghành khác, địa phương này sang địa phương khác. Từ đó sẽ tác động tiêu
cực đến cơ cấu kinh tế, nền kinh tế phát triển không cân đối. Do đó nhà nước cần
phải sử dụng ngân sách để can thiệp vào thị trường nhằm bình ổn giá cả thông qua
công cụ thuế và các khoản chi từ NSNN dưới các hình thức tài trợ vốn, trợ giá, bình
ổn giá, trợ cước..v.v.. Đồng thời trong quá trình điều tiết thị trường NSNN còn tác
động đến thị trường tiền tệ và thị trường vốn thông qua việc sử dụng các công cụ tài
chính như phát hành trái phiếu chính phủ, thu hút viện trợ nước ngoài, tham gia
mua bán chứng khoán trên thị trường vốn.
Tóm lại trong nền kinh tế thị trường NSNN không chỉ đóng vai trò huy động
nguồn tài chính để đảm bảo các nhu cầu chi tiêu cho bộ máy nhà nước, cho an ninh
quốc phòng và các mục đích khác nhằm củng cố quyền lực nhà nước mà nó còn có
vai trò to lớn trong điều tiết vĩ mô nền kinh tế- xã hội, đó là vai trò định hướng hình
thành cơ cấu kinh tế, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội.

1.1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước cấp huyện là một bộ phận của NSNN. Ngân sách nhà nước
cấp huyện được hình thành để thực hiện hai nhiệm vụ chủ yếu là thu và chi ngân sách
nhà nước trên địa bàn hành chính cấp huyện nhằm mục đích đảm bảo kinh phí cho mọi
hoạt động của các cơ quan nhà nước trực thuộc chính quyền nhà nước cấp huyện. Ngân
sách nhà nước cấp huyện đảm bảo cho chính quyền huyện thực thi đầy đủ các vai trò,
nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn trong quá trình phát triển kinh tế
xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và an sinh xã hội trên địa bàn huyện. Ngân sách
nhà nước cấp huyện bao gồm thu NSNN và chi NSNN, trong đó:

- Thu ngân sách nhà nước cấp huyện
Thu NSNN cấp huyện bao gồm các khoản thu chủ yếu là ( i ) thu các khoản
thuế, phí trên địa bàn; ( ii ) thu từ hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu; ( iii ) Thu bổ


10

sung từ ngân sách nhà nước cấp trên; (iv) Thu viện trợ không hoàn lại.
Dự toán thu NSNN cấp huyện bao gồm các khoản thu ngân sách mà chính
quyền cấp huyện được hưởng 100% và thu ngân sách mà chính quyền cấp huyện
được hưởng một phần (khoản thu phân chia theo tỉ lệ phần trăm % giữa chính quyền
cấp huyện và chính quyền cấp tỉnh, xã, thị trấn).
- Chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi NSNN cấp huyện bao gồm chi NSNN cho các cơ quan hành chính nhà
nước trực thuộc chính quyền huyện và chi ngân sách cho các cơ quan hành chính nhà
nước thuộc cấp xã, thị trấn trực thuộc chính quyền huyện.

1.2. Chi ngân sách nhà nước cấp huyện
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi NSNN cấp huyện là việc phân bổ và sử dụng nguồn kinh phí thuộc
NSNN cấp huyện cho các hoạt động quản lý của nhà nước để đạt được các mục
tiêu phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng trong từng thời kỳ.
Nói cách khác, chi NSNN cấp huyện là quá trình phân phối lại các nguồn tài
chính được phân bổ cho chính quyền huyện vào các nội dung công việc cụ thể. Do
đó, chi NSNN cấp huyện là những việc cụ thể không chỉ dừng lại trên các định
hướng mà phải phân bổ cho từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công việc cụ thể
thuộc chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước thuộc chính quyền cấp huyện.
Chi NSNN cấp huyện cũng có những đặc điểm của chi NSNN nói chung.
Những đặc điểm chính bao gồm:
- Các khoản chi NSNN không mang tính hoàn trả (trừ khoản chi tạm trong

ngân sách) chi NSNN để đạt các mục tiêu quản lý nhà nước cụ thể. Chi ngân sách
chịu ảnh hưởng bởi sự thay đổi về các điều kiện thiên nhiên, điều kiện kinh tế xã
hội như giá cả, lạm phát, tốc độ phát triển GDP…
- Chi NSNN cấp huyện gắn liền với hoạt động của bộ máy nhà nước cấp huyện.
- Chi NSNN luôn nhằm mục đích thực hiện các nhiệm vụ kinh tế, xã hội,
chính trị, an ninh quốc phòng và đảm bảo an sinh xã hội của chính quyền cấp huyện.
- Chi NSNN cấp huyện gắn liền với quyền lực của các cơ quan hành chính
nhà nước trong bộ máy chính quyền huyện.


11

- Các khoản chi NSNN cấp huyện cần được đánh giá, xem xét tính hiệu quả
một cách tổng hợp. Quá trình chi NSNN là từ khâu lập dự toán chi ngân sách đến
khâu tổ chức chi, chấp hành dự toán chi NSNN phải được xây dựng và triển khai
trên cơ sở đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của
địa phương có sự gắn kết với sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương và sự phát triển chung của cả đất nước.

1.2.2. Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Chi NSNN cấp huyện được phân loại theo các khoản mục chi khác nhau, căn
cứ trên mục tiêu, tính chất của khoản chi NSNN. Theo luật Ngân sách Nhà nước
năm 2002, chi NSNN cấp huyện bao gồm: (i) Chi NSNN cho đầu tư phát triển là
các khoản mục chi đầu tư xây dựng các công trình kinh tế, xã hội, kết cấu hạ tầng
giao thông… ( ii ) Chi NSNN cho hoạt động thường xuyên là chi thường xuyên bao
gồm các khoản chi cho lương, chi phụ cấp, chi trợ cấp xã hội, chi phí điện, nước,
điện thoại, xăng dầu…. (iii ) Chi bổ sung cho ngân sách cấp xã, thị trấn; ( iv ) Chi
NSNN cho các chương trình mục tiêu quốc gia.
- Chi ngân sách nhà nước cấp huyện cho đầu tư phát triển:
Là chi cho đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội do

chính quyền cấp huyện quản lý theo phân cấp của tỉnh, bao gồm các khoản chi cho
đầu tư cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo, chi đầu tư hạ tầng giao thông, cho đầu tư
cho văn hóa và công trình khác.
- Chi ngân sách nhà nước thường xuyên:
Chi thường xuyên là một bộ phận của chi NSNN, chi NSNN thường xuyên
cấp huyện để đáp ứng các nhiệm vụ thường xuyên của chính quyền cấp huyện. Nội
dung chi NSNN thường xuyên của cấp huyện bao gồm các nội dung chi cơ bản
được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước và nghị định 60/2003/NĐ-CP của chính
phủ ngày 6/6/2003 như sau:
+ Chi cho các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, chăm sóc sức
khỏe; sự nghiệp văn hóa, nghệ thuật, thông tin; sự nghiệp thể dục, thể thao, du lịch,
môi trường; và các sự nghiệp khác do địa phương quản lí.
+ Chi cho các hoạt động sự nghiệp kinh tế do địa phương quản lý như sự
nghiệp giao thông vận tải ( duy tu, bảo dưỡng và sửa chữa cầu đường và các công