SKKN 2010-2011

SKKN: Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở trường THCS(08-09)
Một số giải pháp
nâng cao hiệu quả cơng tác chủ nhiệm ở trường THCS
A.ĐẶT VẤN ĐỀ:
Ở trường phổ thơng nói chung và trường THCS nói riêng, GVCN có vai trò đặc biệt
quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho HS, ngồi ra cũng góp phần quyết định kết quả
GD của trường.
Trong những năm gần đây, về lí luận cũng như trên thực tế chưa có sự nghiên cứu đầy
đủ để tạo ra định hướng thống nhất cho cơng tác chủ nhiệm, vì vậy hiệu quả của cơng tác chủ
nhiệm trong nhiều năm qua còn nhiều hạn chế.
Dưới tác động của nền kinh tế thị trường, ngồi mặt tích cực, những ảnh hưởng tiêu
cực cũng rất đáng lo ngại, tác động khơng nhỏ đến q trình giáo dục ở nhà trường, trong gia
đình và ngồi xã hội, chưa có chính sách thỏa đáng đối với người làm cơng tác chủ nhiệm, từ
đó GV chưa đủ điều kiện cũng như tồn tâm, tồn ý phục vụ sự nghiệp GD thế hệ trẻ.
Từ những thực tế trên, việc nghiên cứu, xác định vai trò, chức năng của GVCN lớp
đồng thời đề ra nội dung cơng tác và cách thức thực hiện những nội dung đó là điều hế sức
cần thiết. Trong q trình chỉ đạo, bản thân tơ trăn trở và đề xuất " Một số giải pháp
nhằmnâng cao hiệu quả cơng tác chủ nhiệmở trường THCS ".
B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I/.Thực trạng của cơng tác chủ nhiệm từ nhiều năm qua:
Trong mỗi năm học, BGH phân cơng cho các GV phụ trách cơng tác chủ nhiệm dựa
vào khả năng, kinh nghiệm của từng GV, những GV có nhiều kinh nghiệm thường được
phân cơng phụ trách cơng tác chủ nhiệm đối với các lớp có nhiều vấn đề như: yếu, có nhiều
HS cá biệt, ý thức tự quản kém,…
** Ưu điểm và những hạn chế:
Tổ chức đồn đội trong nhà trường ln góp phần GD rèn luyện đạo đức tư tưởng HS
thơng qua các phong trào, tuy vây sự phối hợp nhịp nhàng trong việc rèn luyện nhân cách HS
còn chưa thật tốt, đơi lúc còn rời rạt.
Các tiết SHDC hàng tuần, các tiết HĐNGLL, SH hướng nghiệp, SH lớp chủ nhiệm,
…. Đều được duy trì thường xun và được BGH quan tâm.
Sự chỉ đạo của BGH trong cơng tác chủ nhiệm tuy có thường xun song còn thiếu

kiên quyết và triệt để, chưa sâu sắc, đơi lúc còn tỏ ra lúng túng từ đó cũng ảnh hưởng khơng
ít đến hiệu quả GD đạo đức cho HS.
Đội ngũ GV tuy trình độ CM đều được đào tạo chính qui, đa số rất u nghề, có
lương tâm nghề nghiệp, nhiệt tình trong cơng việc và có tinh thần trách nhiệm cao, quan tâm
đến lớp chủ nhiệm nhưng còn nhiều GV chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc GD và rèn
luyện đạo đức cho HS, một số GV còn có nhiều khó khăn trong cuộc sống, bận nhiều cơng
việc gia đình nên ít quan tâm đến lớp chủ nhiệm cũng như sự tiến bộ của từng HS để có thể
uốn nắn kịp thời.
BGH của trường còn mới , kinh nghiệm còn ít, từ đó việc chỉ đạo đơi lúc còn thiếu kịp
thời và sát xao.
HS đa số ngoan, chấp hành tốt nội qui nhà trường, có ý thức học tập tốt, có năng lực
tự quản ( Khối 8,9 ) thể hiện qua các phong trào và các tiết HĐGDNGLL…, kết quả cũng có
Trường THCS Tây Đô (1) Người thực hiện: Nguyễn thanh tuấn
SKKN: Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở trường THCS(08-09)
nhiều em đạt HSG cấp tỉnh huyện về các mơn học cũng như có nhiếu thành tích trong các
phong trào, tuy nhiên còn một số khơng ít HS cá biệt, thường xun vi phạm nội qui, chấp
hành chưa tốt các u cầu về rèn luyện đạo đức cũng như học tập mà GVCN thì chưa tìm ra
được biện pháp đủ mạnh để khuyến khích cũng như GD các em, còn trơng chờ vào BGH nên
thiếu kịp thời, một số phong trào trong trường còn mang tính hình thức, chưa thực sự góp
phần GD tốt nhân cách HS.
II/.Phân tích ngun nhân hạn chế:
Một số khơng ít GVCN còn q trẻ , kinh nghiệm cơng tác còn ít, chưa thực sự chủ
động trong việc tự bồi dưỡng, ít tìm tòi, học hỏi để nâng cao tay nghề đặc biệt là cơng tác tổ
chức, quản lí và GD đạo đức, nhân cách cho HS, còn trơng chờ vào BGH và chưa thấy hết
trách nhiệm của mình trong cơng tác GD tồn diện HS, sự quan tâm đến lớp CN còn ít, thiếu
thường xun, sự phối hợp giữa GVCN với PHHS chưa thường xun.
Sự quan tâm của PHHS đối với việc học tập của con em còn thấp chưa đáp ứng với
nhu cầu học tập chung của tồn xã hội. Một số HS còn có hồn cảnh gia đình, vừa học vừa
phải làm nhiều cơng việc khác phụ giúp gia đình.
BGH còn mới nên nghiệp vụ quản lí còn nhiều hạn chế, thiếu tính khoa học sâu rộng

và tồn diện, chưa huy động được tồn bộ GV trong trường cùng đồn kết nhất qn, thực
hiện thật tốt cơng tác duy trì nề nếp, kỉ cương và chưa đưa ra được biện pháp hay và thiết
thực để GD và khuyến khích HS, chưa có biện pháp đủ mạnh để ngăn chăn hiệu quả những
vi phạm của HS, việc khơng phải thi tốt nghiệp THCS cũng ảnh hưởng khơng ít đến ý thức
và quyết tâm học tập của HS.
Khn viên nhà trường tuy rộng nhưng khơng đáp ứng các nhu cầu giải trí của HS,
trường lại khơng có rào tường bao bọc, xung quanh nhà trường lại có nhiều qn xá, tụ điểm
vui chơi thu hút HS.
Trên cơ sở thực trạng trên, qua trao đổi, nghiên cứu và bằng kinh ngiệm bản thân, tơi
mạnh dạn đề ra một vài biện pháp nhằm giúp nâng cao hiệu quả cơng tác chủ nhiệm lớp ở
trường THCS như sau:
III/.Các biện pháp cụ thể:
1/.Tìm hiểu, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm:
a/.Hồn cảnh sống của từng học sinh:
Mỗi HS được sinh ra và lớn lên trong một hồn cảnh gia đình khác nhau. Phẩm
chất, đạo đức, trình độ văn hóa, tuổi tác, điều kiện sống về vật chất (đầy đủ hay túng thiếu)
điều kiện sinh hoạt về tinh thần ( có phương tiện sinh hoạt văn hóa, tinh thần, tình cảm gia
đình), quan hệ của gia đình đối với hàng xóm, láng giềng, tình hình an ninh trật tự của địa
phương, quan hệ bạn bè tốt xấu, ….tất cả những điều kiện trên đều có khả năng ảnh hưởng
đến con trẻ. Bởi vậy, việc tìm hiểu và nắm vững gia phong, gia cảnh, hồn cảnh sống nói
chung của từng học sinh rất quan trọng, nó giúp GVCN biết ngun nhân và những yếu tố
tiêu cực hoặc tích cực, nhựng thuận lợi và khó khăn tác động đến HS, đồng thời biết được
phương pháp giáo dục của gia đình ( tốt hay chưa tốt ) để tham mưu, tư vấn và phơi hợp với
gia đình để lựa chọn phương pháp tác động cho phù hợp.
b/.Những đặc điểm về thể chất, sinh lí của từng học sinh:
Những đặc điểm về thể chất, sinh lí của HS là thể lực ( chiều cao, cân nặng,..),
sức khỏe ( khỏe mạnh hay khơng, vóc dáng bình thường, có khuyết tật gì khơng,…). Nắm
vững những đặc điểm này GVCN sẽ hướng tới sự quan tâm của cả lớp tới việc giúp các em
khỏe phát huy mặt mạnh ( đảm nhận cơng việc nặng, giúp đở các em đau ốm, bệnh tật…),
Trường THCS Tây Đô (2) Người thực hiện: Nguyễn thanh tuấn

SKKN: Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở trường THCS(08-09)
đồng thờisự quan tâm thơng cảm, giúp đở của tất cả lớp đến những em có thể trạng khơng
bình thường, ưu tiên những bạn kém mắt, kém tai ngồi vị trí thuận lợi nhất, gần gủi, giúp các
bạn xóa bỏ mặc cảm về khuyết tật mà hòa nhập, cùng nhau phấn đấu vươn lên trong sự đồn
kết, thân ái của tập thể lớp.
c/.Những đặc điểm tâm lí của HS:
Đó là khả năng nhận thức, tư duy của mỗi HS ( thơng minh, nhanh nhẹn hay
bình thường hoặc chậm chạp) trong học tập, lao động, vui chơi, giao tiếp; tác phong hoạt bát
hay chậm chạp, hứng thú hoạt động, sở thích, nhu cầu giao tiếp và tình cảm của mỗi em
( thích giao tiếp, cởi mở hay lầm lì, ưu tư,…); cẩn thận trong học tập hay cẩu thả bồng bột;
hiền dịu hay nóng nảy,….Việc nắm vững đăc điểm tâm lí của mỗi HS giúp GVCN lựa chọn
và sử dụng phương pháp GD cá biệt có kết quả tốt hơn.
d/.Nắm vững tính cách và những hành vi đạo đức của từng HS:
Những tính cách và hành vi đạo đức của HS thể hiện ở tính chăm học hay lười
hoc, khiêm tốn hay ba hoa, trung thực hay giả dối, mạnh dạn hay nhút nhát, nhân hậu vị tha
hay ích kỉ với bạn bè và mọi người, có tính cách tự lập hay ỉ lại, dự dẫm vào người khác, biết
tự trọng, có ý thức xây dựng bảo vệ bản thân và tập thể hay vơ tổ chức kỉ luật, biết kính trên
nhường dưới, tơn trọng mọi người, tơn trong pháp luật, tơn trọng bản thân hay sống tùy tiện,
vơ văn hóa,…Đặc biệt cần quan tâm đến thái độ, cách ứng xử của HS với mọi thành viên
trong gia đình, với thầy cơ giáo, với bạn bè đúng hay chưa đúng với chuẩn mực xã hội, cò
năng khiếu, sở thích gì.
2/.Xây dựng tập thể học sinh tự quản:
a/.u cầu của việc xây dựng tập thể HS tự quản:
- Xây dựng một tập thể HS tự quản mà nòng cốt là đội ngũ cán bộ lớp có khả
năng tự điều hành các hoạt động của tập thể mình.
- Tạo được tinh thần tự rèn luyện, mạnh dạn, ý thức làm chủ, tinh thần trách
nhiệm đối với tập thể lớp.
- Hình thành ở HS những kỉ năng tổ chức cơ bản như:Kĩ năng nhận nhiệm vụ
và lập kế hoạch hoạt động: kĩ năng điều khiển tập thể thực hiện kế hoạch hoạt động: Kĩ năng
đánh giá kết quả hoạt động và rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động.

b/.Cách tiến hành:
+ Lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp có đủ uy tín và năng lực điều khiển tập
thể lớp: GVCN có thể thực hiện một trong hai cách sau:
- GVCN tự lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp trên cơ sở của việc tìm hiểu học sinh.
- Do tập thể lớp chọn, bầu ra thơng qua hình thức bỏ phiếu kín.
Tuy nhiên, GVCN có thể định hướng cho tập thể lựa chọn, hãy khéo léo biến ý định
của mình thành quyết định dân chủ của tập thể bằng cách xác lập những tiêu chuẩn lựa chọn
và mục tiêu nội dung hoạt động của lớp để HS chọn được người gáng vác cơng việc của tập
thể lớp.
GVCN có thể tự lựa chọn sẳn những HS có đủ tiêu chuẩn vào đội ngũ cán bộ lớp rồi
thơng qua cho HS biết, dùng phiếu kín để thăm dò ý kiến HS rồi quyết định chính thức.
Nếu để cho HS tự lựa chọn thì cần tổ chức cho các em bỏ phiếu tín nhiệm những bạn
xứng đáng nhất vào ban cán sự lớp. Việc bỏ phiếu phải được tiến hành cơng khai, đúng
ngun tắc, đảm bảo tính dân chủ, khơng được áp đặt học sinh.
+ Tổ chức huấn luyện đội ngũ cán bộ lớp:
Trường THCS Tây Đô (3) Người thực hiện: Nguyễn thanh tuấn
SKKN: Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở trường THCS(08-09)
Sau khi chọn được đội ngũ cán bộ lớp, GVCN cần đặt ra kế hoạch bồi dưỡng ngay,
việc này cần tiến hành theo trình tự sau:
- Họp đội ngũ cán bộ lớp, tổ…, nêu rõ mục đích của việc huấn luyện là làm
cho các em hiểu được ý nhĩa và tác dụng của việc xây dựng tập thể vững mạnh, về mối quan
hệ cơng tác giữa cán bộ lớp với nhau.
- Giao nhiệm vụ cho từng loại cán bộ, u cầu các em ghi rõ nhiệm vụ của
mình vào sổ cơng tác để ghi nhớ và thực hiện.
-Cho các em thảo luận và bàn biện pháp thực hiện kế hoạch hoạt động của lớp
và định hướng cơng việc của từng loại cán bộ lớp.
Trong tổ chức huấn luyện GVCN có thể huấn luyện riêng cho từng loại cán bộ lớp
theo chương trình do GVCN tự biên soạn.
+ Tổ chức huấn luyện cho tồn lớp về những nội dung xây dựng tập thể lớp tự
quản:

Việc này có thể tiến hành trong suốt năm học, nhưng cần tập trung vào những thời
điểm cần thiết như: Đầu năm học, cuối học kì 1, giữa học kì 2.
Những nội dung cần huấn luyện gồm:
- Thế nào là tập thể lớp tự quản.
- Vai trò của đội ngũ cán bộ lớp trong q trình xây dựng tập thể tự quản.
- Tự quản giờ vắng GVBM, giờ truy bài, giờ trên lớp, sinh hoạt lớp, sinh hoạt
tập thể, các hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp,….
Những nội dung này có thể xen kẻ vào nội dung của các cuộc sinh hoạt tập thể để HS
có dịp trao đổi, bàn bạc lẫn nhau.
+Tổ chức các hoạt động thực tế để HS rèn kĩ năng tự quản:
Đây là hoạt động rất quan trọng và cần thiết để mọi thành viên đều được tham gia vào
việc xây dựng tập thể lớp tự quản.
GVCN cần tổ chức và thực hiện đúng phương châm:”Thầy lui dần về hậu trường”
để “Trò tự quản lí và điều khiển”.
- Bước đầu GVCN có thể tham gia vào việc xây dựng kế hoạch, hướng dẫn HS
chuẩn bị hoạt động, điều khiển HS tham gia, đánh giá kết quả cuối cùng.
- Sau đó, GVCN từng bước giao dần cho đội ngũ cán bộ lớp tự tổ chức và điều
khiển các hoạt động của lớp, GVCN chỉ nên giúp đỡ HS với tư cách là người cố vấn, điều
chỉnh các hoạt động của các em theo đúng hướng.
- Cần tổ chức cho các em tự đánh giá kết quả các hoạt động của tập thể lớp để
qua đó các em tự rút ra bài học kinh nghiệm cho các hoạt động sau đạt kết quả tốt hơn, từ đó
các em cũng từng bước trưởng thành.
c/.Tổ chức “ bộ máy tự quản” của lớp :
Đội ngũ tự quản của lớp gồm:
- 1 lớp trưởng - 1 thư kí – văn thể.
- 1 lớp phó học tập, - 1 thủ quĩ
- 1Lớp phó lao động, - 3 hay 4 tổ trưởng.
- 1 lớp phó trật tự - 3 hay 4 tổ phó.
* Lưu ý: GVCN đừng qn vai trò của BCH chi đội ( Chi đồn, hoặc phân đồn)
d/.Qui định rõ chức năng nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ tự quản:

+ Nhiệm vụ của lớp trưởng: Tổ chức, theo dõi hoạt động tự quản của lớp (dưới
sự chỉ đạo, cố vấn của GVCN) như: các tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt tập thể, các cuộc hội ý
Trường THCS Tây Đô (4) Người thực hiện: Nguyễn thanh tuấn
SKKN: Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm ở trường THCS(08-09)
cán bộ lớp, các hoạt động GD theo qui mơ lớp. Ln có trách nhiệm quản lí lớp trong các
hoạt động tập thể trường, nhận xét, đánh giá kết quả thi đua các mặt của lớp hàng tuần,
tháng, học kì và cả năm học.
+ Nhiệm vụ của lớp phó học tập: Tổ chức, điều khiển các hoạt động tự quản
học tập của lớp, tổ chức các câu lạc bộ học tập theo chủ đề dưới sự cố vấn của GVCN hoặc
GVBM, các cuộc thi tìm hiểu, giải đáp thắc mắc trong HT, đề xuất với GVCN hoặc GVBM
về kế hoạch, nội dung học tập, tổ chức trao đổi kinh nghiệm học tập, phụ trách, điều khiển
các tổ trưởng, các cán bộ bộ mơn trong các hoạt động tự học, có kế hoạch giúp đở bạn yếu
kém, theo dõi, đánh giá kết quả HT của lớp hàng tuần, tháng, học kì, cả năm, báo cáo với
GVCN, trao đổi với đội ngũ tự quản để có nhận định đánh giá tình hình chung của lớp.
+ Nhiệm vụ của lớp phó lao động: Nhận nhiệm vụ, tổ chức, phân cơng điều
khiển các buổi lao động, vệ sinh của lớp, nhận xét, đánh giá kết quả. Hàng tuần tổng hợp kết
quả và báo cáo lớp trưởng và báo cáo kết quả đó trước lớp.
+ Nhiệm vụ của lớp phó trật tự: Theo dõi, nhắc nhở và ghi nhận các trường
hợp mất trật tự trong giờ học, trong chào cờ, sinh hoạt dưới cờ, trong các tiết tự quản, hàng
tuần tổng hợp, báo cáo với lớp trưởng và GVCN để có biện pháp xử lí.
+ Nhiệm vụ của CB phụ trách văn thể và thư kí: Điều khiển và theo dõi các
hoạt động văn thể của lớp, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao. Nhận xét, đánh giá kết
quả trước lớp và báo cáo cho lớp trưởng và GVCN. Ghi biên bản các cuộc họp và sinh hoạt
lớp.
+ Nhiệm vụ của thủ quĩ: Thu và chi quĩ lớp khi có sự đồng ý của tập thể lớp.
Hàng tuần, tháng, học kì có sơ kết báo cáo trước lớp.
+ Nhiệm vụ của các tổ trưởng: Theo dõi và điều khiển các hoạt động của tổ,
nắm được tình hình cụ thể của từng thành viên về các mặt, tổng hợp kết quả hàng tuần, nhắc
nhở động viên các thành viên, báo cáo kết quả cho ban cán sự lớp.
+ Nhiệm vụ các tổ phó: Nhận nhiệm vụ của tổ trưởng và báo cáo kết quả cho

tổ trưởng và các lớp phó có liên quan.
c/.Hướng dẫn ghi sổ ghi chép cơng tác cho từng loại cán bộ:
GVCN soạn từng mẫu các nội dung ghi chép và hướng dẫn cụ thể cho từng
loại cán bộ. ( Có mẫu gợi ý ).
d/.Có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tự quản:
Tổ chức cho HS phân tích, đánh giá kết quả cơng tác của đội ngũ tự quản,
kiểm tra đánh giá hoạt động và giúp các em khắc phục khó khăn, động viên những nổ lực,
xây dựng, bảo vệ và phát triển uy tín của đội ngũ tự quản, tránh tạo ra sự đối lập giữa cán bộ
tự quản với thành viên trong lớp.
3/.Chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nội dung GD tồn diện:
a/.Giáo dục đạo đức, pháp luật và nhân văn :
+ Tổ chức thi đua học tập, rèn luyện trong học sinh, có kiểm tra, đánh giá,
tun dương, khen thưởng cá nhân, tập thể hàng tuần, tháng, học kì,..
+ Hoạt động theo chủ đề về chính trị, xã hội: Tùy theo từng thời điểm và theo
tình hình lớp, trường, địa phương, đất nước hoặc thế giới mà lựa chọn chủ đề cho phù hợp.
( Có thể kết hợp với các nội dung giáo dục ngồi giờ lên lớp).
b/.Tổ chức các hoạt động học tập nhằm phát triển nhận thức, trí tuệ của HS:
Trường THCS Tây Đô (5) Người thực hiện: Nguyễn thanh tuấn