skkn tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn vật lý ở trường phổ thông

Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn sáng kiến
Nghị quyết số 29-NQTW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của hội nghị lần thứ 8, Ban
chấp hành Trung ương khóa XI với nội dụng đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo,
đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Đảng và Nhà nước xác định mục tiêu đổi mới
là:“Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng
ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân.
Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng
sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc
hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có
cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều
kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập
quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân
tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”.
Mục tiêu của cấp THPT là: “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm
chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho
học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến
thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”.
Để thực hiện mục tiêu của cấp học đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp
giáo dục và Đào tạo theo tinh thần nghị quyết số 29-NQ/TW của BCH TW Đảng khóa XI
và thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” các trường THPT đã tiến hành chỉ đạo các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm tạo ra
những phương thức học hiệu quả, gắn lý thuyết với vận động với thao tác vật chất với đời
sống thực, giúp học sinh đạt được tri thức và kinh nghiệm, nhưng theo hướng tiếp cận hoàn
toàn không giống nhau, có tác dụng hỗ trợ tích cực để các em được phát triển toàn diện cả
về kiến thức, kỹ năng, phẩm chất góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà
trường.

Chính vì những lí do trên, tôi chọn đề tài sáng kiến là: “Tổ chức hoạt động trải
nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông” . Với mong muốn góp
phần vào việc đổi mới nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học môn Vật lí ở trường THPT,
đồng thời tạo thêm niềm yêu thích hứng thú với môn học đầy tính sáng tạo này.
2. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng và tổ chức thành công một hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong
dạy học môn Vật lý thì sẽ giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất, tư
tưởng, ý chí và tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và những năng lực chung cần có ở con
người trong xã hội hiện đại, đặc biệt là năng lực sáng tạo.
3. Mục đích của sáng kiến
Nghiên cứu xây dựng hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn vật lí theo
hướng phát triển năng lực sáng tạo của học sinh THPT. Đồng thời, đề tài được sử dụng làm
tài liệu tham khảo cho giáo viên trong khi giảng dạy vật lí trường phổ thông.

Trang 1/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

4. Phạm vi nghiên cứu
Sáng kiến tập trung nghiên cứu xây dựng hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong
chương II, Vật lí lớp 11, phần kiến thức “Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện năng” và tổ
chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chủ đề học tập ‘Các loại máy điện – truyền tải
điện năng đi xa” của chương III, Vật lí lớp 12.
5. Phương pháp nghiên cứu
a) Nghiên cứu lý luận:
+ Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học Vật lí và giáo dục học, chương trình,
nội dung sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập Vật lí lớp 11,12…
+ Nghiên cứu cơ sở lí luận của hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh trong dạy
học Vật lí ở trường phổ thông.

+ Nghiên cứu cơ sở lí luận dạy học các ứng dụng kĩ thuật của Vật lí.
b) Nghiên cứu thực tiễn:
- Nghiên cứu thực tiễn việc dạy học vật lí ở trường THPT Gia Viễn B.
- Nghiên cứu hoạt động trải nghiệm sáng tạo ở các trường trung học phổ thông hiện nay,
đặc biệt là hoạt động trải nghiệm sáng tạo ở các tổ nhóm bộ môn trong trường THPT Gia
Viễn B.
- Điều tra và tìm hiểu về tâm tư, mong muốn và những kĩ năng học sinh có về trải
nghiệm sáng tạo trong học tập.
c) Thực nghiệm sư phạm:
- Tổ chức dạy học dự án “sử dụng an toàn tiết kiệm điện ” tại lớp học.
- Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo chuyên đề “Các loại máy điện. Truyền tải điện
năng” tại nhà máy thủy điện Hòa Bình.
Qua việc tiến hành thực nghiệm, đánh giá tính khả thi, tính hiệu quả và tính phổ dụng của
sáng kiến. Đồng thời, cũng nhằm hoàn thiện về mặt nội dung và lý luận trong sáng kiến.
6. Những điểm mới và ý nghĩa thực tiễn của sáng kiến
a) Về mặt lý luận:
Theo phương pháp dạy học mới thì tác dụng của hoạt động TNST được khẳng định ở
chỗ nó gắn kết được giữa lí thuyết với thực hành, làm cho vốn kiến thức của HS được liên
kết, được mở rộng và củng cố sâu hơn (vì nguồn tư liệu sưu tầm được rất phong phú và đa
dạng, biết cách xử lí tư liệu, phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề). Từng cá nhân học sinh
được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà
trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng
lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong vật lí có thể được tổ chức dưới nhiều hình thức
khác nhau. Mỗi hình thức hoạt động đều mang ý nghĩa giáo dục nhất định.
b) Về mặt thực tiễn:
- Thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh củng cố lại những kiến thức
của mình đã học, vận dụng nó để giải thích các hiện tượng thực tế, giúp phát triển năng lực
sáng tạo, giúp học sinh có thể thiết kế, chế tạo ra các vật dụng, vật liệu liên quan đến các
kiến thức đã học.

Trang 2/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

- Sáng kiến đã đưa ra hai hình thức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chương trình vật
lí lớp 11 và 12.
• Sau chương II vật lí lớp 11 Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo “Sử dụng an
toàn và tiết kiệm điện năng” nhằm giúp các em củng cố lại những kiến thức đã học về phần
điện, được nguyên nhân, tác hại của tai nạn điện trong đời sống và trong kĩ thuật, từ đó đưa
ra được biện pháp an toàn trong sử dụng điện; tác hại của việc lãng phí điện, các biện pháp
cũng như lợi ích của việc tiết kiệm điện năng, tạo hứng thú học tập môn vật lý.
• Đối với khối lớp 12 thông qua hình thức trải nghiệm sáng tạo học sinh được củng
cố kiến thức về điện xoay chiều, các loại máy điện; nhận ra được vai trò của nhà máy thủy
điện và hệ thống điện lưới quốc gia trong lịch sử phát triển khoa học; nhận ra được vai trò
của sự ra đời các loại động cơ không đồng bộ trong lịch sử phát triển khoa học; nhận ra
được vai trò của máy biến áp trong quá trình truyền tải điện năng… Đặc biệt giúp học sinh
phát huy được tối đa các năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và
hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; và năng lực đặc thù: năng lực ngôn ngữ,
năng lực tính toán, năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội, năng lực công nghệ, năng lực tin
học, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất…
- Nội dung sáng kiến này là tài liệu tham khảo bổ ích cho giáo viên giảng dạy vật lí lớp 11
và 12.
7. Cấu trúc của sáng kiến
Sáng kiến gồm 39 trang, ngoài phần mở đầu và kết luận, ở phần nội dung của sáng
kiến gồm 2 chương và phần phụ lục1, phần phụ lục 2, tài liệu tham khảo.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn.
Chương 2: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo “Sử dụng an toàn và tiết kiệm
điện năng” và tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo “Các loại máy điện – truyền tải điện
năng đi xa”

Phụ lục: Phụ lục 1 và phụ lục 2

Trang 3/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1 Khái niệm về hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Hoạt động TNST là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ chức của
nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn
khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể
của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm
năng sáng tạo của cá nhân mình.
1.1.2. Các đặc điểm chung của hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo vật lí nói riêng và hoạt động trải nghiệm sáng tạo nói
chung có những đặc điểm cơ bản sau:
+ Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một hoạt động giáo dục như các môn học khác
trong chương trình giáo dục phổ thông được thực hiện một cách có tổ chức trong hoặc ngoài
nhà trường. Thông qua việc tham gia vào các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh được
phát huy vai trò chủ thể, tính tích cực, chủ động, tự giác và sáng tạo của bản thân.
+ Nội dung của hoạt động trải nghiệm sáng tạo: Nội dung giáo dục của hoạt động trải
nghiệm sáng tạo thiết thực và gần gũi với cuộc sống thực tế, đáp ứng được nhu cầu hoạt
động của học sinh, giúp các em vận dụng những hiểu biết của mình vào trong thực tiễn cuộc
sống một cách thuận lợi.
+ Về quy mô tổ chức: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có thể tổ chức theo những quy
mô khác nhau như theo nhóm, theo lớp, theo trường…
+ Về địa điểm: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có thể tổ chức tại nhiều địa điểm khác
nhau ở trong hoặc ngoài nhà trường như: lớp học, thư viện, vườn trường, công viên, viện

bảo tàng, khu di tích…
+ Lực lượng tham gia: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có khả năng thu hút sự tham
gia, phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.
+ Hình thức tổ chức: Cùng một chủ đề, một nội dung giáo dục nhưng hoạt động trải
nghiệm sáng tạo có thể tổ chức theo nhiều hình thức hoạt động khác nhau, tùy theo lứa tuổi
và nhu cầu của học sinh, tùy theo điều kiện cụ thể của từng lớp, từng trường, từng địa
phương.
1.1.3 Nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong vật lí
Một số nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học vật lí mà học sinh có
thể thực hiện như sau:
-Tìm hiểu thêm các kiến thức về vật lí và kĩ thuật.
- Nghiên cứu các lĩnh vực riêng biệt của vật lí học, tìm hiểu những ứng dụng của vật
lí trong đời sống như: kĩ thuật điện, kĩ thuật vô tuyến điện, các ứng dụng sóng siêu âm…
- Thiết kế, chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí nghiệm vật lí và kĩ thuật.
Để lựa chọn nội dung tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo về vật lí phù hợp thì
giáo viên cần phải căn cứ vào nội dung kiến thức mà học sinh đã học trên lớp và tầm quan
trọng của nội dung này trong đời sống và trong kĩ thuật cũng như mục tiêu dạy học về phần
kiến thức đó mà học sinh cần phải đạt được.

Trang 4/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

1.1.4. Một số hình thức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học vật lí
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau. Mỗi
hình thức hoạt động đều mang ý nghĩa giáo dục nhất định. Dưới đây là một số hình thức tổ
chức của hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường phổ thông:
a. Hình thức có tính Khám phá (Hoạt động tự chủ): Như Thực địa, thực tế, thăm
quan, cắm trại, trò chơi.

b. Hình thức có tính Thể nghiệm (Hoạt động hướng nghiệp): Như diễn đàn, giao lưu,
hội thảo/xemina, sân khấu hóa.
c. Hình thức có tính Tham gia lâu dài (Hoạt động câu lạc bộ): Dự án và nghiên cứu
khoa học; câu lạc bộ.
d. Hình thức có tính Cống hiến XH (Hoạt động tình nguyện): Thực hành lao động
việc nhà, việc trường Các hoạt động xã hội, tình nguyện.
1.1.5. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
- Phương pháp giải quyết vấn đề: Giải quyết vấn đề là một phương pháp giáo dục
nhằm phát triển năng lực tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề của học sinh. Các em được đặt
trong tình huống có vấn đề, thông qua việc giải quyết vấn đề giúp học sinh lĩnh hội tri thức,
kĩ năng và phương pháp. Trong tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phương pháp giải
quyết vấn đề thường được vận dụng khi học sinh phân tích, xem xét và đề xuất những giải
pháp trước một hiện tượng, sự việc nảy sinh trong quá trình hoạt động. Phương pháp giải
quyết vấn đề có ý nghĩa quan trọng, phát huy tính tích cực,sáng tạo của học sinh, giúp các
em có cách nhìn toàn diện hơn trước các hiện tượng, sự việc nảy sinh trong hoạt động, cuộc
sống hàng ngày. Để phương pháp này thành công thì vấn đề đưa ra phải sát với mục tiêu
hoạt động, kích thích học sinh tích cực tìm tòi cách giải quyết. Đối với tập thể lớp, khi giải
quyết vấn đề giáo viên phải coi trọng nguyên tắc tôn trọng, bình đẳng, tránh gây ra căng
thẳng không có lợi khi giáo dục học sinh.
- Phương pháp làm việc nhóm: Làm việc theo nhóm nhỏ là phương pháp tổ chức dạy
học - giáo dục, trong đó: giáo viên sắp xếp học sinh thành những nhóm nhỏ theo hướng tạo
ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên, từ đó học sinh trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và
cùng nhau phối hợp làm việc để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm.
- Phương pháp dạy học dự án: Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó
người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực
hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với
tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến
việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc
nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dự án.
1.1.6. Quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo về vật lí

Quy trình tổ chức các hoạt động trải nghiệm phải đảm bảo các bước cơ bản của học tập
trải nghiệm: Khai thác những trải nghiệm, kinh nghiệm đã có, thử nghiệm tích cực. Hình
thành kinh nghiệm mới (kiến thức, kĩ năng, thái độ, giá trị mới) cho người học.
Bước 1: Xác định nhu cầu tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Bước 2: Đặt tên cho hoạt động
Bước 3: Xác định mục tiêu của hoạt động
Bước 4: Xác định nội dung và phương pháp, phương tiện, hình thức của hoạt động
Trang 5/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Bước 5: Lập kế hoạch
Bước 6: Thiết kế chi tiết hoạt động trên bản giấy
Bước 7: Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động
Bước 8: Lưu trữ kết quả hoaṭ đông vào hồ sơ của học sinh
1.1.7. Phát triển năng lực sáng tạo của học sinh trong dạy học vật lí
Trong dạy học vật lí, việc phát triển năng lực sáng tạo của HS là nhiệm vụ rất quan
trọng của GV vật lí. Để làm được điều này, GV vật lí cần hiểu về bản thân quá trình nhận
thức vật lí và hướng hoạt động nhận thức của HS vào các hoạt động say mê tìm tòi theo
cách giải quyết các vấn đề khoa học của các nhà vật lí.

Trang 6/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1 Yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng.
Theo tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng môn Vật lí lớp 11 và 12

thì việc giảng dạy cần giúp học sinh đạt các chuẩn kiến thức, kĩ năng như sau:
1.2.1.1 Chuẩn kiến thức, kĩ năng chương 2 Dòng điện không đổi Vật lí 11
a, Kiến thức
- Nêu được dòng điện không đổi là gì.
- Nêu được suất điện động của nguồn điện là gì.
- Nêu được cấu tạo chung của các nguồn điện hoá học (pin, acquy).
- Viết được công thức tính công của nguồn điện : Ang = Eq = EIt
- Viết được công thức tính công suất của nguồn điện : Png = EI
- Phát biểu được định luật Ôm đối với toàn mạch.
- Viết được công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn mắc nối tiếp,
mắc song song.
b, Kĩ năng
- Vận dụng được hệ thức

I=

E
RN + r

hoặc U = E – Ir để giải các bài tập đối với toàn mạch,

trong đó mạch ngoài gồm nhiều nhất là ba điện trở.
- Vận dụng được công thức Ang = EIt và Png = EI.
- Tính được hiệu suất của nguồn điện.
- Nhận biết được, trên sơ đồ và trong thực tế, bộ nguồn mắc nối tiếp hoặc mắc song
song.
- Tính được suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn mắc nối tiếp hoặc
mắc song song.
- Tiến hành được thí nghiệm đo suất điện động và xác định điện trở trong của một pin.
1.2.1.2 Chuẩn kiến thức kĩ năng Các loại máy điện – truyền tải điện năng đi xa

a, Kiến thức:
- Phát biểu được định nghĩa, nêu được cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp.
- Viết được hệ thức giữa điện áp của cuộn thứ cấp và của cuộn sơ cấp trong máy biến
áp.
- Viết được biểu thức giữa I trong cuộn thứ cấp và trong cuộn sơ cấp của một máy biến
áp.
- Mô tả được sơ đồ cấu tạo và giải thích được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện
xoay chiều 1 pha và máy phát điện 3 pha.
- Trình bày được khái niệm từ trường quay.
- Trình bày được cách tạo ra từ trường quay trong các loại máy điện.
- Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha.

Trang 7/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

- Viết được biểu thức của điện năng hao phí trên đường dây tải điện, từ đó suy ra những
giải pháp giảm điện năng hao phí trên đường dây tải điện, trong đó tăng áp là biện pháp triệt
để và hiệu quả nhất.
- Trình bày được khái niệm và vai trò của hệ thống điện quốc gia và sơ đồ lưới điện.
- Đọc được sơ đồ hệ thống lưới điện quốc gia.
- Vẽ được sơ đồ của lưới điện quốc gia.
b, Kĩ năng
- Giải thích và hiểu được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của một số loại máy phát điện
xoay chiều trong đời sống.
- Giải được các loại bài tập điển hình về máy biến áp, máy phát điện, truyền tải điện
năng.
- Giải được một số bài tập đơn giản phần động cơ không đồng bộ ba pha.
- Biết cách vận hành một máy phát điện, động cơ điện đơn giản ở gia đình.

- Kĩ năng làm việc nhóm.
- Kĩ năng tìm kiếm thông tin.
- Đọc, hiểu tài liệu ( SGK, nguồn tư liệu khác…).
1.2.2 Thực trạng dạy và học Vật lý của các trường THPT hiện nay
1.2.2.1. Đối với giáo viên
Hầu hết các giáo viên vẫn mang nặng phương pháp truyền thụ, thuyết trình, thông báo.
Trong các tiết dạy của chương "Dòng điện không đổi" Vật lý 11 và “Các loại máy điện,
truyền tải điện năng đi xa” của lớp 12, giáo viên ít tiến hành thí nghiệm, cũng như không sử
dụng thiết bị trực quan, học sinh chỉ được học những nội dung thuần túy lí thuyết. Do đó,
học sinh khó có thể hiểu sâu được kiến thức, khả năng tư duy, sáng tạo, chế tạo, vận dụng lí
huyết vào thực tế là hạn chế.
+ Các giáo án của giáo viên chủ yếu là tóm tắt lại kiến thức sách giáo khoa, không
hoạch định hoặc hoạch định không rõ ràng các hoạt động của giáo viên và học sinh trong
mỗi giờ học, vai trò tổ chức, định hướng của giáo viên chưa được thể hiện rõ.
+ Trong giờ dạy, cũng có một số giáo viên đã tìm cách tích cực hóa hoạt động nhận
thức của học sinh với những câu hỏi phỏng vấn yêu cầu học sinh suy nghĩ giải quyết nhưng
phần lớn những câu hỏi đó ít đòi hỏi ở học sinh sự suy luận, phân tích, tìm tòi mà chỉ chủ
yếu yêu cầu ở học sinh sự tái hiện thông thường nên chưa phát huy được tính tích cực của
học sinh cũng như ít có tác dụng đối với sự phát triển tư duy của học sinh trong quá trình
học tập.
+ Phương pháp dạy học chưa phát triển được tính sáng tạo của học sinh.
+ Hầu hết các giáo viên không chế tạo thêm dụng cụ thí nghiệm cũng như các thiết bị
trực quan cho phần này.
+ Có rất ít giáo viên giờ tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo về vật lí cho học sinh,
thậm chí có những giáo viên chưa bao giờ tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học
sinh do đó không nắm được phương pháp tổ chức thế nào cho hiệu quả.

Trang 8/39

Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

1.2.2.2. Đối với học sinh
+Về cơ bản HS đã nắm được nội dung lí thuyết của chương Dòng điện không đổi, Các
loại máy điện- truyền tải điện năng đi xa.
+ Làm được một số bài tập.
+ Học sinh hiểu và giải thích được một số hiện tượng liên quan ở trong đời sống.
+ Một số HS biết được và đã làm được một số ứng dụng kĩ thuật của chương.
Tuy nhiên do giờ học trên lớp còn nặng nề, không gây được hứng thú học tập cho học
sinh cho nên có nhiều học sinh thụ động trong việc tiếp thu kiến thức: Lười suy nghĩ, lười
hoạt động, chỉ ngồi nghe thầy giảng rồi chép lại, ít hứng thú; rất ít học sinh mạnh dạn đặt
câu hỏi cho giáo viên về vấn đề đã được học, thậm chí cả vấn đề mà các em chưa hiểu.
+ Nhiều học sinh chưa hiểu các khái niệm như: dòng điện không đổi, nguồn điện, suất
điện động của nguồn…
+ Nhiều học sinh chưa nắm được cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy biến áp,
không trình bày được khái niệm và vai trò của hệ thống điện quốc gia và sơ đồ lưới điện.
Chưa mô tả được sơ đồ cấu tạo và giải thích được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện
xoay chiều 1 pha và máy phát điện 3 pha.
+ Kĩ năng vận dụng kiến thức vật lí đã học vào giải thích các hiện tượng vật lí trong đời
sống và ứng dụng kĩ thuật còn kém.
+ Hoạt động chủ yếu của học sinh là học thuộc lí thuyết, viết đúng công thức và luyện
giải bài tập. Học sinh không được quan sát thí nghiệm cũng như trực tiếp làm thí nghiệm.
Do đó, cơ hội để các em hiểu sâu kiến thức, rèn luyện kĩ năng cũng như phát triển năng lực
sáng tạo là không nhiều.
+ Học sinh chưa từng hoặc rất ít được giáo viên giao nhiệm vụ làm dụng cụ thí nghiệm
vật lí cũng như ít được tham gia các hoạt động mang tính chất vừa học vừa chơi về vật lí
nên nhiều em thấy sợ học môn này, kiến thức mà các em đạt được còn hời hợt, không chắc
chắn và còn lúng túng, dập khuôn khi áp dụng kiến thức.
+ Đa số các em không có khả năng sáng tạo, thiết kế, chế tạo các thiết bị về ứng dụng “
tiết kiệm điện năng". Học sinh ít có khả năng vận dụng kiến thức một cách sáng tạo vào

thực tiễn mà chủ yếu chỉ vận dụng được vào những tình huống quen thuộc.
+ Khả năng làm việc tự lực, sinh hoạt nhóm, diễn đạt về một vấn đề của học sinh còn rất
kém, thường lúng túng khi diễn đạt ý tưởng của mình hoặc điều muốn hỏi, do các em ít
được trao đổi, tranh luận với bạn bè và thầy cô.

Trang 9/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Chương 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO : “ SỬ
DỤNG AN TOÀN VÀ TIẾT KIỆM ĐIỆN NĂNG” VÀ “CÁC LOẠI MÁY
ĐIỆN- TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA”
2.1. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo kiến thức “Sử dụng an toàn và tiết kiệm
điện năng” – Vật lý 11
2.1.1. Tên hoạt động: Bạn đã sử dụng điện đúng cách?
2.1.2. Mục tiêu của hoạt động:
a) Kiến thức
- Nêu được tác hại của tai nạn điện trong sinh hoạt và trong sản xuất.
- Đưa ra được nguyên nhân của việc mất an toàn trong sử dụng điện.
- Giải thích và thực hiện được các biện pháp thông thường để sử dụng an toàn điện.
- Đưa ra được những tác hại của việc lãng phí điện năng.
- Nêu được các biện pháp để tiết kiệm điện và lợi ích của việc này.
- Đưa ra được khẩu hiệu sau khi học xong bài này.
- Chế tạo được sản phẩm an toàn và tiết kiệm điện
b) Kĩ năng
- Kĩ năng làm việc nhóm.
- Thu thập tài liệu, xử lí thông tin từ nhiều nguồn khác nhau.
- Phân tích số liệu có liên quan đến chủ đề.
- Sử dụng công nghệ nhằm hỗ trợ việc học: chụp ảnh, quay video, tìm kiếm thông tin qua

internet...
- Biết sử dụng phần mềm Word và PowerPoint, tạo video… để tạo nên sản phẩm báo cáo
kết quả học tập
- Kĩ năng thuyết trình trước đám đông.
c) Thái độ
Có thái độ học tập nghiêm túc, trung thực
- Rèn luyện được thói quen tiết kiệm điện năng và an toàn trong sử dụng điện.
- Tuyên truyền cho các thành viên trong gia đình và cộng đồng cùng tiết kiệm điện năng.
- Có hiểu biết trong việc sử dụng điện năng an toàn.
- Biết sử dụng các dụng cụ tiết kiệm điện năng.
- Có ý thức, trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường sống và tài nguyên thiên nhiên.
- Hứng thú với phương pháp học tập mới, bồi dưỡng sự yêu thích, say mê đối với môn Vật
lí.
d) Định hướng phát triển năng lực
- Các năng lực chung: tự học, hợp tác, giải quyết vấn đề, sáng tạo, sử dụng ngôn ngữ, sử
dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

Trang 10/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

- Các năng lực chuyên biệt của môn Vật lí: Năng lực sử dụng kiến thức, năng lực về phương
pháp, năng lực trao đổi thông tin, năng lực cá thể.
Bảng mô tả các năng lực cần phát triển
Nội dung

An toàn
điện

Tiết kiệm
điện

Nhận biết

Thông hiểu

Biết được thế Nêu ra được các
nào là an toàn biểu hiện của
điện.
việc mất an toàn
khi sử dụng điện
trong đời sống và
kĩ thuật.

Vận dụng

Vận dụng cao

Giải
thích
nguyên nhân của
việc mất an toàn
khi sử dụng điện
trong đời sống và
kĩ thuật.

Đưa ra tác hại
cũng như biện
pháp

phòng
tránh tai nạn
điện trong đời
sống và kĩ thuật.

Biết được thế Đưa ra các hiểu Đưa ra biện pháp Chế tạo được
nào là tiết kiệm hiện của việc tiết kiệm điện.
sản phẩm tiết
điện, lãng phí lãng phí điện
kiệm điện.
điện

2.1.3. Xác định nội dung và hình thức của hoạt động
Nội dung

Hình thức hoạt động

Địa điểm

1. Làm nảy sinh vấn đề
“Sử dụng điện theo nguyên tắc
bốn đúng: đúng lúc, đúng chỗ, - Làm việc theo nhóm theo hướng dẫn
đúng cách và đúng nhu cầu”.
của giáo viên.
? Em có thể làm gì để tiết kiệm - Trình bày hướng nghiên cứu của - Ở lớp
và sử dụng điện một cách an nhóm.
toàn.
- Đưa ra các vấn đề cần nghiên
cứu
2. Tìm hiểu về cách sử dụng điện

an toàn và tiết kiệm
Thống nhất các vấn đề cần
nghiên cứu:

- Làm việc theo nhóm theo hướng dẫn
Vấn đề 1: An toàn khi sử dụng
của giáo viên.
- Ở lớp
điện
Vấn đề 2: Tiết kiệm điện.
Vấn đề 3: Đưa ra được thông
điệp.
Vấn đề 4. Chế tạo được sản phẩm
3. Hoàn thành bài thu hoạch của - Làm việc theo nhóm, tổng hợp các
- Ở nhà
kết quả thu được để tổng hợp vào bài
nhóm
Trang 11/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

báo cáo.
Trình bày bài thu hoạch của nhóm.
4. Báo cáo kết quả

- Tại lớp

Trao đổi, chia sẻ thông tin với nhóm
bạn.

2.1.4. Chuẩn bị hoạt động
a) Giáo viên
- Giáo án điện tử trình chiếu trên PowerPoint.
- Một số hình ảnh minh họa, các số liệu thống kê có liên quan.
- Máy tính, máy chiếu, máy quay phim, chụp ảnh, máy ghi âm.
- Phiếu đánh giá kết quả.
- Trò chơi Ô Chữ để học sinh củng cố sau bài học.
b) Học sinh
- Sưu tầm tài liệu về an toàn và tiết kiệm điện trong đời sống và kĩ thuật.
- Các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin: Microsoft Word , Microsoft
PowerPoint
- Các sản phẩm do học sinh tự thiết kế
2.1.5. Lập kế hoạch
a) Đối tượng tham gia
- Học sinh lớp 11
- Giáo viên bộ môn.
- Khách mời : Ban giám hiệu và các thầy cô giáo trong hội đồng sư phạm nhà trường.
b) Thời gian dự kiến: dự kiến thực hiện trong 3 tuần, trong đó có 2 tiết trên lớp: 1 tiết
giới thiệu, nghiên cứu và thảo luận vấn đề; 1 tiết báo cáo sản phẩm và 2 tuần học sinh chuẩn
bị ở nhà, thời gian thực hiện 20/11.
2.1.6. Chi tiết chương trình
Thời gian

Nội dung công việc

Người thực hiện

Làm nảy sinh vấn đề:
- Giáo viên đưa ra một khẩu hiệu là câu hỏi khái

quát và câu hỏi bài học: “Sử dụng điện theo
nguyên tắc bốn đúng: đúng lúc, đúng chỗ, đúng
cách và đúng nhu cầu”. Em hiểu thế nào về khẩu
- 1 tiết nghiên hiệu này?
cứu thảo luận
tại lớp học
- Giáo viên và các nhóm học sinh cùng thảo luận
để đề xuất các vấn đề cần tìm hiểu.
Vấn đề 1: An toàn khi sử dụng điện
Vấn đề 2: Tiết kiệm điện.
Vấn đề 3: Đưa ra được thông điệp.

Trang 12/39

- Giáo viên bộ môn
hướng dẫn học sinh
nghiên cứu các vấn đề
đưa ra.


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Vấn đề 4. Chế tạo được sản phẩm.
Giải quyết vấn đề: Giao nhiệm vụ cho từng nhóm,
hướng dẫn lập kế hoạch nhóm.
- Học sinh làm việc cá nhân và nhóm theo kế
hoạch đề ra.
- Giáo viên theo dõi, đôn đốc học sinh, kiểm tra
- 2 tuần làm
định kỳ tiến độ thực hiện. Các nhóm chia sẻ, trao

việc nhóm tại
đổi, thông báo cho nhau những kết quả đã thực
nhà.
hiện.

- Học sinh làm việc
nhóm, giáo viên đôn
đốc, theo dõi và kiểm
tra tiến độ.

- Giáo viên gặp học sinh theo lịch để giải đáp câu
hỏi và hỗ trợ học sinh về công nghệ.
- Học sinh báo cáo được kết quả làm việc của các
nhóm.
- Sau khi các nhóm trình bày xong, các nhóm khác - Học sinh báo cáo kết
quả, phát vấn và đánh
nhận xét, đưa ra câu hỏi phát vấn.
giá nhóm khác bằng
- 1 tiết báo - Học sinh các nhóm thảo luận, rút kinh nghiệm, phiếu đánh giá.
đánh giá các thành viên trong nhóm khác bằng
cáo trên lớp
- Giáo viên tổ chức
“Phiếu đánh giá kết quả“.
trò chơi.
- Giáo viên tổ chức trò chơi Ô chữ với các câu hỏi - Giáo viên tổng kết.
đơn giản, liên quan đến bài học.
- Giáo viên tổng kết.

2.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo chủ đề “Các loại máy điện – truyền tải điện
năng đi xa” – Vật lý 12

2.2.1. Tên hoạt động: Một ngày làm kĩ sư điện
2.2.2. Mục tiêu của hoạt động:
a) Kiến thức
- Mô tả sơ bộ được hoạt động của các tổ máy trong nhà máy thủy điện.
- Nêu được sự chuyển hóa năng lượng trong nhà máy thủy điện.
- Vẽ một cách đơn giản hệ thống điện lưới tại nhà máy thủy điện.
- Vẽ sơ bộ cấu tạo của máy phát điện, cấu tạo và các thông số của máy biến áp tại nhà
máy thủy điện.
b) Kĩ năng
- Thu thập, đánh giá, lựa chọn và xử lí thông tin từ các nguồn khác nhau: đọc sách giáo
khoa Vật lí, sách tham khảo, báo chí, các thông tin khoa học, Internet, tìm hiểu từ các kĩ sư,
hướng dẫn viên, phòng truyền thống của nhà máy thủy điện Hòa Bình… để tìm hiểu hoạt
động của nhà máy thủy điện, hoạt động của các tổ máy, hoạt động của hệ thống truyền tải
điện năng.
Trang 13/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

- HS trao đổi những kiến thức và các ứng dụng của hiện tượng cảm ứng điện từ trong
thực tế như máy biến áp, máy phát điện, động cơ điện bằng ngôn ngữ vật lí: gọi đúng tên
các bộ phận: roto, stato, phần cảm, phần ứng, hiệu suất truyền tải…; xác định đúng các
thông số trên các loại máy điện quan sát được trong thực tế.
- So sánh những nhận xét từ kết quả tìm hiểu của nhóm mình với các nhóm khác
và kết luận đã học nêu ở sách giáo khoa.
- Ghi chép các nội dung hoạt động nhóm.
- Biểu diễn kết quả học tập bằng bài trình chiếu, bài thuyết trình, bài thu hoạch, viết bài
cảm nhận về chuyến tham quan học tập...
- Trình bày được kết quả hoạt động nhóm dưới các hình thức: văn bản, báo cáo thí
nghiệm, bản trình chiếu PowerPoint

- Lập kế hoạch, thực hiện được kế hoạch, điều chỉnh kế hoạch học tập trên lớp và ở nhà
đối với toàn chủ đề sao cho phù hợp với điều kiện học tập.
- Trình bày được vai trò của hệ thống điện lưới quốc gia, những khó khăn khi gặp phải
trong quá trình sản xuất điện.
- So sánh đánh giá được các giải pháp khác nhau trong việc thiết kế, chế tạo các loại
máy biến áp, các loại hệ thống đường dây truyền tải….
c) Thái độ
- Cảnh báo về việc:
+ An toàn khi sử dụng các thiết bị điện.
+ Tiết kiệm điện.
- Cảnh báo về an toàn khi vào tham quan nhà máy thủy điện Hòa Bình
- Nhận ra được vai trò của nhà máy thủy điện Hòa Bình và hệ thống điện lưới quốc gia
trong lịch sử phát triển khoa học.
- Nhận ra được vai trò của sự ra đời các loại động cơ không đồng bộ trong lịch sử phát
triển khoa học.
- Nhận ra được vai trò của máy biến áp trong quá trình truyền tải điện năng.
d) Định hướng phát triển năng lực
Nhóm
năng
lực

Năng lực thành phần

Mô tả mức độ thực hiện trong chủ đề

- Vận dụng mô hình hệ thống điện lưới quốc gia
K4: Vận dụng (giải thích, đã học trong công nghệ: vẽ một cách đơn giản hệ
dự đoán, tính toán, đề ra giải thống điện lưới tại nhà máy thủy điện Hòa Bình.
pháp, đánh giá giải pháp,…) - Vận dụng các kiến thức đã học về máy biến áp,
kiến thức vật lí vào các tình máy phát điện: vẽ sơ bộ cấu tạo của máy phát

huống thực tiễn.
điện, cấu tạo và các thông số của máy biến áp tại
nhà máy thủy điện Hòa Bình.

Trang 14/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

- Đặt ra những câu hỏi liên quan tới máy phát
điện? máy biến áp? Hệ thống truyền tải điện? …
P1: Ðặt ra những câu hỏi về tại nhà máy thủy điện.
một sự kiện vật lí
- Đặt ra những câu hỏi về sự chuyển hóa năng
lượng trong nhà máy thủy điện.

Năng
lực về
phương
pháp

P2: Mô tả được các hiện
tượng tự nhiên bằng ngôn
- Mô tả được hoạt động của các tổ máy bằng ngôn
ngữ vật lí và chỉ ra các quy
ngữ vật lý.
luật vật lí trong hiện tượng
đó

P3: Thu thập, đánh giá, lựa

chọn và xử lí thông tin từ
các nguồn khác nhau để giải
quyết vấn đề trong học tập
vật lí

- Thu thập, đánh giá, lựa chọn và xử lí thông tin
từ các nguồn khác nhau: đọc sách giáo khoa Vật
lí, sách tham khảo, báo chí, các thông tin khoa
học, Internet, tìm hiểu từ các kĩ sư, hướng dẫn
viên, phòng truyền thống của nhà máy thủy điện
Hòa Bình… để tìm hiểu hoạt động của nhà máy
thủy điện, hoạt động của các tổ máy, hoạt động
của hệ thống truyền tải điện năng.

P6: Chỉ ra được điều kiện lí Chỉ ra được hiệu suất của các động cơ điện, của
tưởng của hiện tượng vật lí
quá trình truyền tải điện năng trong thực tế.
- HS trao đổi những kiến thức và các ứng dụng
của hiện tượng cảm ứng điện từ trong thực tế như
X1: Trao đổi kiến thức và
máy biến áp, máy phát điện, động cơ điện bằng
ứng dụng vật lí bằng ngôn
ngôn ngữ vật lí: gọi đúng tên các bộ phận: roto,
ngữ vật lí và các cách diễn
stato, phần cảm, phần ứng, hiệu suất truyền tải…;
tả đặc thù của vật lí
xác định đúng các thông số trên các loại máy điện
quan sát được trong thực tế.
X3: Lựa chọn, đánh giá - So sánh những nhận xét từ kết quả tìm hiểu
Năng được các nguồn thông tin của nhóm mình với các nhóm khác và kết luận đã

học nêu ở sách giáo khoa.
lực trao khác nhau,
đổi
thông X5: Ghi lại được các kết quả - Ghi chép các nội dung hoạt động nhóm.
tin
từ các hoạt động học tập vật - Biểu diễn kết quả học tập bằng bài trình chiếu,
bài thuyết trình, bài thu hoạch, viết bài cảm nhận
lí của
về chuyến tham quan học tập...
mình (nghe giảng, tìm kiếm
thông tin, thí nghiệm, làm - Ghi nhớ các kiến thức: Máy biến áp, truyền tải
điện năng, máy phát điện, động cơ không đồng
việc nhóm… ).
bộ.
- Trình bày được kết quả hoạt động nhóm dưới
X6: Trình bày các kết quả từ
các hình thức: văn bản, báo cáo thí nghiệm, bản
các hoạt động học tập vật lí
trình chiếu PowerPoint

Trang 15/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

X7 Thảo luận được kết quả
công việc của mình và
Thảo luận các kết quả thực hiện các nhiệm vụ học
những
vấn

đề
tập của bản thân và của nhóm
liên quan dưới góc nhìn vật
lí
X8 Tham gia hoạt động Nhiệt tình tham gia hoạt động trải nghiệm, hoạt
nhóm trong học tập vật lí
động nhóm trong học tập.
C3: Chỉ ra được vai trò (cơ
hội) và hạn chế của các Trình bày được vai trò của hệ thống điện lưới
quan điểm vật lí trong các quốc gia, những khó khăn khi gặp phải trong quá
trường hợp cụ thể trong môn trình sản xuất điện.
vật lí và ngoài môn vật lí
C4: So sánh và đánh giá
được - dưới khía cạnh vật lí - So sánh đánh giá được các giải pháp khác nhau
trong việc thiết kế, chế tạo các loại máy biến áp,
- các giải
pháp kĩ thuật khác nhau về các loại hệ thống đường dây truyền tải….
mặt kinh tế, xã hội và môi
trường
C5: Sử dụng được kiến thức
vật lí để đánh giá và cảnh
báo mức độ an toàn của thí
nghiệm, của các vấn đề
trong cuộc sống và của các
công nghệ hiện đại

- Cảnh báo về việc:
+ An toàn khi sử dụng các thiết bị điện.
+ Tiết kiệm điện.
+…

- Cảnh báo về an toàn khi vào tham quan nhà máy
thủy điện Hòa Bình

Nhận ra được vai trò của nhà máy thủy điện Hòa
C6: Nhận ra được ảnh Bình và hệ thống điện lưới quốc gia trong lịch sử
hưởng vật lí lên các mối phát triển khoa học.
quan hệ xã hội và lịch sử
Nhận ra được vai trò của máy biến áp trong quá
trình truyền tải điện năng.
2.2.3. Xác định nội dung và hình thức của hoạt động
Nội dung

Hình thức hoạt động

Địa điểm

1. Tìm hiểu nguyên lý phát điện
của nhà máy thủy điện: Tham
quan các tổ máy trong nhà máy
Nhà máy
- Làm việc theo nhóm theo hướng dẫn thủy điện
thủy điện Hòa Bình.
của giáo viên phụ trách.
Hòa Bình
- Tìm hiểu cơ cấu chuyển hóa
- đặt câu hỏi tìm hiểu cho hướng dẫn
năng lượng.
viên, các kĩ sư vận hành nhà máy.
- tìm hiểu hoạt động của các tổ
Trang 16/39

Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

máy phát điện.
2. Tìm hiểu hệ thống truyền tải
điện
- Làm việc theo nhóm theo hướng dẫn
- Tìm hiểu các bộ phận của hệ của giáo viên phụ trách, thu thập số
Nhà máy
thống truyền tải điện tại nhà máy liệu, thông tin…
thủy điện
thủy điện.
- đặt câu hỏi tìm hiểu cho hướng dẫn Hòa Bình
- Tìm hiểu hoạt động của máy viên, các kĩ sư vận hành nhà máy.
biến áp trước khi đưa dòng điện
hòa vào điện lưới quốc gia.
3. Hoàn thành bài thu hoạch - Làm việc theo nhóm, tổng hợp các Nhà máy
kết quả thu được để tổng hợp vào bài thủy điện
của nhóm
báo cáo.
Hòa Bình
- ở nhà
4. Báo cáo kết quả

Trình bày bài thu hoạch của nhóm.

- Tại lớp

Trao đổi, chia sẻ thông tin với nhóm

bạn.
2.2.4. Chuẩn bị hoạt động
a) Giáo viên
- Xây dựng kế hoạch tham quan học tập trải nghiệm.
- Phổ biến kế hoạch tham quan cho HS ngay đầu năm học 2016-2017, ấn định thời gian
cụ thể cho chuyến tham quan để thông báo cho BGH và CMHS.
- Địa chỉ: Nhà máy thủy điên Hòa Bình, TP. Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình.
- Liên hệ trước với Nhà máy thủy điện, nêu rõ mục đích, yêu cầu đối với học sinh, để
được tạo điều kiện thuận lợi.
- Để định hướng nhận thức của HS khi tham quan trải nghiệm, GV cần chuẩn bị một số
chủ đề yêu cầu HS viết thu hoạch, cụ thể như sau:
Câu hỏi ngoại khóa chuyên đề trải nghiệm sáng tạo.
1. Thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo tại nhà máy Thủy điện Hòa Bình, các em hãy
nêu những hiểu biết về thực tiễn của mình về nguyên tắc, cấu tạo và nguyên lý hoạt động
sản xuất điện từ nước của nhà máy?
2. Trình bày sơ bộ sự chuyển hóa năng lượng trong quá trình sản xuất điện năng tại nhà máy
thủy điện Hòa Bình?
3. Quá trình truyền tải điện năng từ nhà máy thủy điện Hòa Bình đến nơi tiêu thụ cần thực
hiện theo phương thức và qui trình như thế nào?
4. So với những kiến thức lí thuyết đã học các em cảm thấy có điều gì sâu sắc và ấn tượng
hơn?
5. Nêu suy nghĩ và cảm xúc của em về buổi trải nghiệm sáng tạo.
Hãy sử dụng các hình ảnh và số liệu thu được hoàn thành một bài báo cáo về kết
quả thu được. Bài báo cáo có thể thực hiện bằng phần mềm soạn thảo văn bản MS
Trang 17/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Word, hoặc trình chiếu MS Powerpoint, hoặc video, …

Yêu cầu báo cáo:
• Trả lời đầy đủ, chính xác, có sáng tạo về các vấn đề.
• Có tư liệu minh họa phù hợp, sinh động.
• Nêu rõ nhiệm vụ và kết quả làm việc của từng thành viên trong nhóm.
b) Những yêu cầu đối với HS
QUY ĐỊNH
V/v Đi tham quan trải nghiệm sáng tạo tại Nhà máy thủy điện Hòa Bình
1. Bắt buộc học sinh phải đi xe của nhà trường tổ chức, phải mặc đồng phục phù hợp,
đi giầy hoặc dép quai hậu.
2. Phải đi và về theo đúng thời gian, địa điểm nhà trường quy định. Phải ngồi đúng
xe của lớp mình, tuân thủ sự chỉ đạo của trưởng xe, không xả rác ra xe. Khi xe chạy không
thò đầu, thò tay ra ngoài, không chạy lung tung trên xe.
3. Trước giờ xe chạy, giáo viên chủ nhiệm phải gọi tên, đủ sĩ số xe mới chuyển bánh,
nếu thiếu phải báo cáo giáo viên chủ nhiệm hoặc Ban giám hiệu qua điện thoại di động.
4. Khi tham quan phải đi theo lớp, theo nhóm, không leo trèo, đi qua các đường tắt.
Chú ý lắng nghe hướng dẫn viên thuyết minh, ghi chép lại làm bài thu hoạch. Nếu cần hỏi
vấn đề gì phải giơ tay xin phát biểu ý kiến. Phải giữ gìn vệ sinh chung, góp phần bảo vệ
cảnh quan, môi trường nơi đến tham quan.
5. Nhiệt tình tham gia các hoạt động của trường, của chi đoàn, của lớp, của nhóm.
Sau khi tham quan phải viết thu hoạch nộp giáo viên chủ nhiệm. Lớp phải tổ chức tổng kết,
rút kinh nghiệm.
6. Những điều học sinh cần lưu ý khi đi tham quan:
- Không mang đồ trang sức, đồ dùng cá nhân quá đắt tiền, không mang quá nhiều
tiền khi đi tham quan. Tự bảo quản đồ dùng cá nhân, cất giữ tiền, hành lý, tư trang của mình
cẩn thận tránh trộm cắp, cướp giật. Nếu mất nhà trường không chịu trách nhiệm.
- Trước khi mua bán, sử dụng bất cứ thứ gì, dịch vụ gì phải hỏi giá và mặc cả thuận
mua vừa bán, tránh bị lừa đảo, cãi lộn.
- Chuẩn bị trước đồ ăn, nước uống ở nhà, không ăn uống nơi hàng quán bán trong
khu vực tham quan để đảm bảo an toàn.
-

Không để xảy ra mất đoàn kết với thanh niên và nhân dân địa phương.

7. Học sinh toàn trường phải thực hiện các quy định trên, nếu vi phạm sẽ bị xử lý kỉ
luật theo nội quy của nhà trường.
8. Nếu xảy ra bất cứ sự việc bất thường gì lập tức phải báo cáo các thầy cô, anh chị
hướng dẫn viên, các bác phụ huynh để giải quyết kịp thời.

2.2.5. Lập kế hoạch
Trang 18/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

a) Đối tượng tham gia
- Học sinh lớp 12
- Giáo viên nhóm vật lí, giáo viên chủ nhiệm hai lớp
- Khách mời : Ban giám hiệu và phụ huynh đại diện hai lớp
b) Kinh phí hoạt động: do học sinh và giáo viên đóng góp, bao gồm:
- Tiền xe : 90. 000đồng/1người
- Tiền vé : 40 000đ/1người
- Tiền ăn : 60 000đ/1người
- Tiền nước uống và phát sinh khác : 10 000đ/1người
Vậy mỗi người tham gia sẽ phải đóng là: 200 000 đồng ( hai trăm nghìn đồng )
c) Thời gian dự kiến: kết thúc học kì I.
2.2.6. Chi tiết chương trình
Thời gian

Nội dung công việc

6h15

Tập trung tại sân trường, nhắc nhở nội quy, học
sinh lên xe

6h30

Xuất phát

9h30

Đến nhà máy thủy điện Hòa Bình
- Tập trung học sinh
- Dặn dò các nhóm về hoạt động trải nghiệm

9h45- 11h30 Học sinh được thăm quan và nghe hướng dẫn viên
giới thiệu
11h45

Tập trung tại địa điểm tập kết
-Kiểm tra sĩ số của từng nhóm
- Lên ô tô ra nhà hàng nghỉ ngơi và ăn cơm trưa

Người thực hiện
Giáo viên chủ nhiệm
và giáo viên nhóm vật
lí

Giáo viên chủ nhiệm
và giáo viên nhóm vật

lí
Giáo viên và hướng
dẫn viên
Giáo viên chủ nhiệm
và giáo viên nhóm vật
lí

1h-2h30

Thăm quan một số danh lam thắng cảnh lân cận
gần đó

Giáo viên chủ nhiệm
và giáo viên nhóm vật
lí

2h45

Tập trung , kiểm tra sĩ số, lên xe về trường

Giáo viên chủ nhiệm
và giáo viên nhóm vật
lí

Trang 19/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

KẾT LUẬN

Qua quá trình thực hiện đề tài, đối chiếu với mục đích nghiên cứu và phạm vi nghiên
cứu của đề tài chúng tôi đã đạt được những kết quả sau:
•
Chúng tôi đề xuất quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo và đã xây dựng
được nội dung “Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở
trường phổ thông” cụ thể:
•
Lớp 11: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chuyên đề học tập “Sử
dụng an toàn và tiết kiệm điện năng”.
•
Lớp 12 Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chuyên đề học tập ‘Các
loại máy điện – truyền tải điện năng đi xa”
Tôi cũng đã tiến hành áp dụng sáng kiến này tại đơn vị công tác từ năm học 20162017. Đồng thời tôi cũng dự kiến những khó khăn mà học sinh có thể gặp phải và dự kiến
phương pháp giúp đỡ các em vượt qua những khó khăn. Sáng kiến được hoàn chỉnh sau mỗi
lần áp dụng. Thực nghiệm đã thu được kết quả đáng kể. Kết quả thực nghiệm bước đầu cho
thấy tính hiệu quả, tính khả thi và phổ dụng của sáng kiến này. Tổ, nhóm của chúng tôi cũng
đang xây dựng nội dụng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh khối 10, dự
kiến tiến hành áp dụng năm học 2018-2019.
Chúng tôi cũng đã hướng dẫn HS chế tạo thành công một số sản phẩm tiết kiệm điện
từ những vật liệu đơn giản (Sử dụng chai nước làm đèn chiếu sáng), dễ kiếm, rẻ tiền để
phục vụ cho hoạt động dạy học, có thể làm mẫu cho học sinh trong giờ học lí thuyết trên lớp
Nội dung sáng kiến này rất có ý nghĩa đối với chúng tôi. Là tài liệu tham khảo bổ ích
cho các thầy cô và học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Đồng thời, bồi dưỡng
năng lực tự học cho học sinh và góp phần đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn
hiện nay.
Tác giả mong nhận được sự góp ý từ các bạn đồng nghiệp, các em học sinh để việc
áp dụng sáng kiến đạt hiệu quả hơn nữa và hoàn chỉnh nội dung của sáng kiến này./.

Trang 20/39

Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

PHỤ LỤC 1
1.PHIẾU ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ

Điểm
tối đa

Tiêu chí

Nội dung
(15 điểm)

Các thông tin đưa ra chính
xác, khoa học, có tính logic.

4

Các slide sắp xếp hợp lí, dễ
quan sát, nội dung không quá
tải

3

Màu nền, font chữ có tính
thẩm mĩ

2

Hình ảnh đẹp, hợp lí, sáng tạo

2

Có sản phẩm sáng tạo

3

Khái quát được nội dung và
đưa ra được thông điệp cụ thể

Thuyết
trình
(5 điểm)

Tổng

1

Trình bày lưu loát, hấp dẫn,
đưa ra thông tin có chọn lọc

2

Trả lời tốt các câu hỏi chất
vấn

1

Đưa ra cho nhóm bạn các câu

hỏi chất vấn có giá trị

1

Đúng thời gian quy định

1
20

Trang 21/39

Tổ 1

Tổ 2

Tổ 3

Tổ 4


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông
2. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA TRONG BÁO CÁO CỦA CÁC NHÓM

Trang 22/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông
3.HÌNH ẢNH TỪ CLIP HỌC SINH CHẾ TẠO VÀ LẮP ĐẶT CHAI NƯỚC CHIẾU SÁNG

Trang 23/39

Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

PHỤ LỤC 2
BÀI THU HOẠCH CỦA HỌC SINH
Nhóm 1 – 12A3

Trang 24/39


Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông

Trang 25/39