Luận văn thạc sĩ, đề tài dịch vụ công tác xã hội trong hỗ trợ người nghiện ma tuý tại cơ sở điều trị methadone thị xã sơn tây

VI

DANH M C S
S

, BI U

2.1: C c u b máy t ch c nhân s c a C s

i u tr methadone th

xã S n Tây ................................................................................................... 48
S

2.2. M

i hai h p ph n c a d ch v tồn di n cho ng

i tiêm chích ma

túy ................................................................................................................ 77
Bi u

2.1. S

l

ng ng

i nghi n ma túy tham gia

methadone th xã S n Tây qua các n m (ng

s

i) ........................................... 50

Bi u

2.2.

Bi u

2.3. Trình

Bi u

2.4. Tình tr ng vi c làm (%) ............................................................ 54

Bi u

2.5. Nguyên nhân nghi n (%) .......................................................... 56

Bi u

2.6.

Bi u

2.7. Nhu c u c a ng

Bi u

2.8. Th c hi n quy trình tham v n (%) ............................................ 68

Bi u

tu i c a ng

i u tr t i c

i nghi n ma túy (%) ....................................... 51

h c v n c a ng

c i m tâm lý c a ng

i nghi n ma túy(%) ......................... 53

i nghi n ma túy (%) ......................... 60

i nghi n ma túy (%) ..................................... 62

2.9.C m nh n c a ng

i nghi n ma túy sau khi tham gia d ch v

tham v n (%) ................................................................................................ 69
Bi u

2.10. M c

hài lòng c a ng

i nghi n ma túy v d ch v h tr

ch m sóc s c kh e (%) ................................................................................. 78
Bi u

2.11. C m nh n c a ng

i nghi n ma túy v d ch v h tr xã h i

(%) ............................................................................................................... 84
Bi u

2.12. Y u t ng

i nghi n ma túy (%) ............................................ 85

Bi u

2.13. Y u t nhân viên công tác xã h i (%) ..................................... 89

Bi u

2.14. Y u t c ch th c hi n (%) ................................................... 92

Bi u

2.15. Y u t môi tr

Bi u

2.16: M c

nh h

ng s ng (%) ................................................... 94
ng c a các y u t

nh h

ng

n vi c cung c p

d ch v CTXH v i NNMT (%)..................................................................... 96


1

PH N M
1. Tính c p thi t c a

U

tài

Ma túy và t n n ma túy ã và ang tr thành nh ng m i hi m h a l n
c a nhân lo i, nh h

ng

n s phát tri n c a m i qu c gia, dân t c. Nh ng

tác h i c a vi c s d ng ma túy
ng

c coi là áng s nh t, vì s c d n d con

i khơng k tu i tác và kh n ng gây nghi n nhanh chóng. Ma túy khơng

nh ng gây h i cho s c kh e c a ng
m t d n kh n ng lao
ng

i s d ng nó, mà cịn khi n h tr nên

ng, thối hóa nhân cách, r i lo n hành vi, làm cho

i nghi n không th ki m sốt

c hành

ng c a mình, tr thành gánh

n ng cho gia ình và xã h i...
Nh n th c
nh ng n m qua,
và ch

c t m quan tr ng c a cơng tác phịng, ch ng ma túy,
ng và Nhà n

c ta ã

ra nhi u ch tr

ng, chính sách

o hồn thi n h th ng pháp lu t v phòng, ch ng ma túy. Ngày

27/12/2013 Th t

ng Chính ph ban hành Quy t

duy t

án

Quy t

nh s 1640/Q -TTg ngày 18/8/2016 v vi c phê duy t Quy ho ch

m ng l

i c s cai nghi n

quan i m

i m i công tác cai nghi n ma túy

nh s 2596/Q -TTg phê

n n m 2020 và

Vi t Nam

nh h

ng

n n m 2020,

n n m 2030. V i

i m i, coi nghi n ma túy là m t b nh mãn tính do r i lo n c a

não b ; i u tr nghi n ma túy là m t công vi c lâu dài, can thi p k t h p
nhi u m t, giúp ng
ng th i h

i cai nghi n ng ng ho c gi m s d ng ma túy trái phép,

ng t i m c tiêu gi m tác h i v s c kh e, xã h i liên quan

vi c s d ng ma túy và giúp ng

i nghi n th c hi n t t các vai trò, ch c n ng

c a mình trong gia ình và ngồi xã h i. T
ch
ph n

n

ó, Nhà n

c ã tri n khai các

ng trình i u tr nghi n ma túy nh m gi m tác h i do ma túy gây ra, góp
n

nh tr t t

an tồn xã h i. Trong

ó, s

d ng thu c thay th


2

methadone i u tr nghi n ma túy trên
h tr

a bàn toàn qu c là m t ph

ng pháp

i u tr tích c c mang l i hi u qu thi t th c.
i v i thành ph Hà N i, th c hi n Quy t

03/11/2009 c a
tri n khai thí

nh s 5674/Q -UBND

y ban nhân dân thành ph Hà N i v vi c phê duy t

án

i m i u tr nghi n các ch t d ng thu c phi n b ng thu c

Methadone t i thành ph Hà N i và Quy t
03/11/2009 v vi c thành l p c s
ch ng và ki m soát ma túy trên

nh s 5675/Q -UBND ngày

i u tr methadone,
a bàn thành ph

ã

quan tr ng trên nhi u l nh v c, mơ hình i u tr cho ng
methadone t i 18 c s

i u tr (tính

n nay cơng tác phòng,
t

c nh ng k t qu

i nghi n ma túy b ng

n tháng 12 n m 2017) ã kh c ph c

c

nh ng i m ch a phù h p t hình th c cai nghi n ma túy t p trung t i các Trung
tâm Ch a b nh - Giáo d c - Lao

ng xã h i thu c S Lao

và xã h i Hà N i. Qua ó, khuy n khích ng

ng. Tuy nhiên, i u tr nghi n

c coi là m t hình th c “c t c n kéo dài”

mà không ph i là ch a kh i hồn tồn. Vì v y, v i ph
chi u trong h tr , giúp
hòa nh p c ng

ng

ng binh

i nghi n t cai nghi n, h tr cho

công tác cai nghi n ma túy t i gia ình, c ng
ma túy b ng thu c methadone ch

ng - th

ng pháp ti p c n a

i nghi n ma túy v c y t , lao

ng vi c làm,

ng…, ịi h i s chung tay, góp s c c a tồn xã h i - trong ó,

có ngành CTXH nói chung và các d ch v CTXH

i v i ng

i nghi n ma túy

nói riêng. Thơng qua d ch v CTXH nh m h tr , gi i quy t v n
túy, thi t l p và t ch c th c hi n các ch
ch a tr , v i m c ích giúp ng

nghi n ma

ng trình ki m sốt, phịng ng a và

i nghi n chi n th ng

c chính b n thân mình

và s cám d c a ch t gây nghi n.
Vi t Nam, k t khi Th t

ng ch nh ph phê duy t

tri n ngh CTXH giai o n 2010 - 2020

án 32 v phát

n nay, vai trò c a ngh CTXH nói

chung và các d ch v CTXH nói riêng ngày càng quan tr ng và

c kh ng


3

nh. D ch v CTXH h tr ng

i i u tr cai nghi n ma túy là m t n i dung

quan tr ng trong quá trình i u tr ,
t o i u ki n h tr cho ng
nh p c ng

ng th i còn là yêu c u c n thi t, nh m

i i u tr nâng cao hi u qu cai nghi n, tái hòa

ng, phòng ch ng tái nghi n.

Qua tìm hi u và phân tích nh ng nghiên c u, tài li u trong và ngồi
n

c có th th y r ng, l nh v c i u tr nghi n ma tuý ã nh n

s quan tâm c a các chuyên gia. Tuy nhiên, can thi p h tr ng
túy

c khá nhi u
i nghi n ma

khía c nh qu n lý CTXH cịn h n ch , vì nhìn chung các nghiên c u ch

y u ti p c n theo h
khi ó, ng
h c n
m t ng

ng y h c, tâm lý h c, h

i nghi n c n

ng nghi p, d y ngh ... Trong

c h tr nh m t

it

ng y u th trong xã h i,

c ch a b nh, tr giúp tinh th n, v t ch t
i bình th

ng, hòa nh p c ng

ng.
tài nghiên c u: “D ch v công tác

T nh ng lý do trên, tác gi ch n
xã h i trong h tr ng

tr v cu c s ng c a

i nghi n ma túy t i C s

i u tr Methadone th xã

S n Tây”, v i mong mu n làm sáng t nh ng v n
d ch v CTXH trong h tr ng
y u t tác

ng

n ho t

qu d ch v CTXH

i i u tr nghi n ma túy, tìm ra

ng này, t

i v i ng

lý lu n và th c ti n v

ó

c nh ng

xu t các gi i pháp nâng cao hi u

i nghi n ma túy t i c s

i u tr MMT th xã

S n Tây.
2. Tình hình nghiên c u liên quan

n

tài

2.1. Trên th gi i
Phòng, ch ng ma túy là nhi m v c p thi t

i v i m i châu l c, m i

qu c gia trên th gi i, vì t n n ma túy ã di n ra r t ph c t p t lâu và là
thách th c mang tính tồn c u. R t nhi u ho t
ch ng l i các t n n liên quan

ng

c ti n hành nh m

n ma túy, không ch trong lãnh th qu c gia

mà còn m r ng ra ph m vi qu c t .


4

MMT phát tri n

u tiên

c,

c dùng nh m t lo i thu c gi m

au trong Chi n tranh th gi i th II.
N m 1964, hai bác s ng
ng

i

i M (Vincent Dole và Marie Nyswander) là

u tiên th nghi m MMT trên nh ng ng

phát hi n ra r ng nó giúp ng
dùng li u cao h n [21].

i b nh nghi n heroin h

i nghi n d ng s d ng heroin mà không c n

n nay i u tr nghi n b ng thu c thay th MMT ã

c m r ng ra g n 80 qu c gia. Trong ó có m t s n
trình

i u tr b ng Methadone r t hi u qu

nh

c tri n khai ch

ng

M , Australia, Trung

Qu c...[31]. Tuy nhiên, MMT v n là m t ch t d ng thu c phi n t ng h p,
mang

y

b n ch t c a ma túy nên

có th t b hồn tồn ma túy thì c n

r t nhi u th i gian và n l c c a b nh nhân. Vì v y,
th c s

t hi u qu c n có s ph i h p
V CTXH th gi i, s ra

i c a Hi p h i CTXH qu c t t n m 1926

c trên th gi i và Hi p h i các tr

c ào t o chuyên nghi p

ng ào t o CTXH th gi i v i

s tham gia c a 80 qu c gia là m t minh ch ng cho l ch s lâu
CTXH[32]. L nh v c CTXH

ng trình MMT

ng b và h tr t nhi u phía.

v i hàng ch c ngàn thành viên là cán b xã h i
c a 78 n

ch

i v i NNMT t

i c a ngành

lâu ã là m t ho t

chuyên nghi p nên ã có nhi u nghiên c u góp ph n

ng

m b o an sinh xã h i

cho t ng lãnh th , qu c gia và trên toàn c u.
T i M , CTXH
(1861- 1928), ng

i

i v i NNMT

c kh i l p b i bà Mary Richmond

c m nh danh là “m

c a CTXH”. CTXH óng vai

trị quan tr ng áng k trong vi c i u tr nh ng cá nhân b nghi n cùng v i

các thành viên trong gia ình h . Tác ph m “Social Diagnosis” (Ch n oán
xã h i) [27] nh n m nh thu th p thông tin
a ra bi n pháp kh c ph c[16].

hi u nguyên nhân v n

t

ó


5

Hi p h i các tr

ng ào t o công tác xã h i t i M và Canada v i T p

chí “Social casework Review” (Cơng tác xã h i cá nhân)
h tr nâng cao ki n th c và k n ng cho nh ng ng

c sáng l p nh m

i cung c p các d ch v

chuyên môn này[16].
Nghiên c u “Hi u qu trong vi c k t n i, i u ph i các d ch v dành
cho ng

i s d ng ma túy” c a Martin SS, Scapitti FR là nghiên c u d a trên

s ph i k t h p c a các ngành khác nhau v i cách ti p c n mơ hình qu n lý
tr

ng h p, i u ph i các d ch v dành cho ng
Theo Hi p h i nh ng ng

i s d ng ma túy[21].

i làm CTXH NASW (n m 2006), nhân viên

làm CTXH óng vai trò s ng còn trong vi c giúp
tr

ng h c và c ng

nh ng cá nhân, gia ình,

ng n i có tình tr ng nghi n ng p di n ra.

2.2. T i Vi t Nam
T i Vi t Nam c ng ã có nhi u nghiên c u v ng
N m 2013, “ ánh giá hi u qu

i nghi n ma túy.

các ch t d ng thu c phi n b ng

Methadone t i thành ph H Chí Minh và H i Phịng (2009 -2011)” c a
Hồng

ình C nh, Nguy n Thanh Long và Nguy n V n H ng cho th y, i u

tr b ng MMT ã em l i nhi u k t qu kh quan: T l nhi m HIV trong
nhóm b nh nhân ã gi m rõ r t, khơng cịn b nh nhân s d ng chung b m
kim tiêm, t l b nh nhân s d ng bao cao su khi quan h tình d c t ng lên,
th ch t

c c i thi n, m t s b nh nhân tìm

c vi c làm[1].

Nghiên c u c a Trung tâm phòng ch ng HIV/AIDS Hà N i “ ánh giá
hi u qu ch

ng trình i u tr nghi n thay th b ng thu c methaadone t i

thành ph Hà N i giai o n 2011-2013”(n m 2013), cho th y nh ng thay
trong các hành vi c a
túy gi m d n, t l

it

it

i

ng nghi n chích ma túy, t n su t tiêm chích ma

ng khơng dùng chung b m kim tiêm t ng[25].

6

Nh ng

tài trên nghiên c u

góc

r ng v t n n ma túy, nó bao

g m c tình tr ng nghi n ma túy, t i ph m v ma túy và các hành vi trái phép
khác v ma túy, ít nhi u ã

c p và

a ra các gi i pháp phịng, ch ng t

n n ma túy nói chung…
tài “Ho t

V CTXH v i NNMT,
i u tr nghi n cho ng
h p t ic s

i nghi n ma túy t i c ng

ng (Nghiên c u tr

ng

i u tr methadone thu c Trung tâm phòng ch ng HIV/AIDS

thành ph Nam

nh)”(2015) c a tác gi T H ng Vân, ã t p trung ánh giá

th c tr ng i u tr MMT; qua ó, nh n
ng

ng cơng tác xã h i trong h tr

nh nh ng nhu c u và khó kh n c a

i i u tr nghi n ma túy nh m h tr ng

i s d ng ma túy trong quá

trình i u tr [26].
N m 2016, tác gi Ph m V n Tú v i
v i ng

i nghi n ma túy t th c ti n c s

Giáo, t nh

tài “ Công tác xã h i nhóm

i u tr methadone huy n Tu n

i n Biên”, t p trung nghiên c u th c tr ng CTXH nhóm trong h

tr NNMT dùng thu c thay th MMT. Trên c s
và

xu t m t s bi n pháp giúp

tái hịa nh p c ng

it

ó, ng d ng CTXH nhóm

ng này có thêm ki n th c k n ng

ng [24].

tài “Qu n lý tr
c s

i

ng h p

i v i ng

i nghi n ma túy t th c ti n

i u tr methadone xã h i hóa thành ph H i Phịng”(2016) c a tác gi

L

ng Th Hồi Thu,

tr

ng h p

xu t giúp cho ho t m t s gi i pháp

i v i NNMT i u tr thay th b ng MMT

t

ng qu n lý

c hi u qu cao

h n[23].
“Giáo trình ch t gây nghi n và xã h i” do tác gi Bùi Th Xuân Mai (ch
biên) cùng nhóm tác gi Tr

ng

i h c Lao

ng và Xã h i biên so n nh m

ph c v cho vi c gi ng d y, ào t o cán b CTXH. Theo tác gi ,
v n còn m t s l

ng l n nh ng ng

Vi t Nam

i có nhu c u i u tr nghi n v n ch a


7

c ti p c n các d ch v y t và d ch v h tr xã h i khác mà m t trong
nh ng lý do
h i

n t s k th và cách nhìn thi u c m thông t c ng

ng và xã

i v i NNMT. Do v y, trong công tác tr giúp i u tr nghi n ma túy r t

c n có nh ng can thi p mang tính chun mơn v i s tr giúp c a NVCTXH
thông qua ch c n ng tham v n, giáo d c, bi n h , k t n i ngu n l c…, giúp
NNMT, gia ình h và c ng
i suy ngh , t

ó ti n t i thay

ng

c t ng c

ng ki n th c, n ng l c, thay

i hành vi theo h

ng tích c c[18].

“Giáo trình tham v n i u tr nghi n ma túy” do tác gi Bùi Th Xuân
Mai, Nguy n T Nh (
Lao

ng ch biên) và các tác gi thu c Tr

ng

ih c

ng và Xã h i, ã nh n m nh vai trò c a tham v n i u tr nghi n là:

C i thi n ch t l

ng i u tr nh s chuy n

i v ch t

ti p c n, thay vì “khuyên b o, ch b o” b ng ph
b ng ch ng – li u pháp thay
n ng l c c a thân ch

i v i ph

ng pháp

ng pháp th c hành d a vào

i nh n th c hành vi t p trung vào nâng cao

ph c h i, d phòng tái nghi n, ti p c n các d ch v y

t , xã h i và d phòng lây nhi m HIV[17].
Các cu n giáo trình trên r t có giá tr , cung c p tri th c khoa h c, k
n ng cho nhân viên CTXH khi làm vi c v i NNMT, vì v y ã cung c p, b
sung ki n th c và ph

ng pháp cho tác gi khi th c hi n

tài.

Nh v y, có th th y r ng, các nghiên c u khoa h c trên th gi i và
trong n

c v NNMT và CTXH v i NNMT r t phong phú, a d ng. Nh ng

thông tin trong các nghiên c u này chính là ngu n t li u quan tr ng giúp cho
tác gi

tài

nh h

ng v n i dung và ph

ng pháp nghiên c u. Tuy nhiên,

n nay v n ch a có cơng trình khoa h c nào nghiên c u m t cách

y

,

logic và i sâu tìm hi u m t cách khoa h c, có h th ng t c s lý lu n

n

th c ti n v d ch v CTXH trong h tr NNMT t i c s
S n Tây. Vì v y,

i u tr MMT th xã

tài “D ch v công tác xã h i trong h tr ng

i nghi n ma


8

túy t i C s

i u tr methadone th xã S n Tây” không trùng l p v i nh ng

tài nghiên c u tr

c ó, hy v ng s là s

óng góp nh c a tác gi vào n l c

phòng ch ng t n n ma túy c a toàn xã h i và làm phong phú thêm d ch v
CTXH nói chung.
3. M c ích và nhi m v nghiên c u
3.1. M c ích nghiên c u
Làm sáng t nh ng v n
h tr NNMT t i c s

lý lu n và th c ti n v d ch v CTXH trong

i u tr MMT th xã S n Tây. T

gi i pháp nâng cao ch t l

ó,

xu t m t s

ng d ch v CTXH trong h tr NNMT t i c s

i u tr MMT th xã S n Tây.
3.2. Nhi m v nghiên c u
t

c m c ích nghiên c u,

tài

t ra nhi m v nghiên c u sau:

H th ng hóa các khái ni m v ma túy, MMT và ch
thay th các ch t d ng thu c phi n b ng MMT, tìm hi u

ng trình i u tr
c i m, nhu c u

c a NNMT; Khái ni m và m t s d ch v CTXH trong h tr NNMT.
ánh giá th c tr ng các d ch v CTXH và các y u t tác
v CTXH trong h tr NNMT t i c s

4.

it

n d ch

i u tr MMT th xã S n Tây.

xu t m t s gi i pháp nâng cao ch t l
tr NNMT t i c s

ng

ng các d ch CTXH trong h

i u tr MMT th xã S n Tây.

ng và ph m vi nghiên c u
it

ng nghiên c u: D ch v CTXH trong h tr NNMT t i c s

i u tr MMT th xã S n Tây.
Khách th nghiên c u: 115 NNMT i u tr MMT và 05 cán b nhân
viên c s

i u tr MMT th xã S n Tây.

Ph m vi v không gian và th i gian: Nghiên c u t i c s MMT th xã
S n Tây, t tháng 11 n m 2017

n tháng 8 n m 2018.


9

5. Ph

ng pháp nghiên c u

5.1. Ph

ng pháp lu n
tài s d ng ph

ng pháp duy v t bi n ch ng

CTXH h tr NNMT trong m i quan h , s tác
mơi tr

ng, gia ình và xã h i,

tv n

xem xét d ch v

ng qua l i v i các y u t

trong m t t ng th . Nh ng v n

liên quan

n NNMT và các d ch v CTXH chuyên nghi p

theo các t

ng quan, t

Bên c nh ó,

ó

a ra m t k t lu n khách quan, tồn di n.

tài có ng d ng Thuy t nhu c u c a Maslow, thuy t h

th ng sinh thái, thuy t quy n con ng
NNMT c ng nh các y u t
5.2. Ph
5.2.1. Ph

c phân tích

nh h

i
ng

tìm hi u v

c i m, nhu c u c a

n d ch v CTXH v i NNMT.

ng pháp nghiên c u
ng pháp phân tích tài li u

Là ph

ng pháp thu th p, phân tích, s d ng thơng tin t các cơng trình

nghiên c u, các tài li u có s n c a các tác gi trong và ngoài n
cho vi c hình thành lý lu n c a

tài.

Cách tri n khai: Nghiên c u các tài li u v ch tr
pháp lu t c a

c, làm c s

ng và Nhà n

ng, chính sách,

c; các tài li u v báo cáo, th ng kê, v n b n

c a các c quan, t ch c có liên quan

n v n

NNMT và CTXH v i

NNMT. Nghiên c u m t s cơng trình c a các tác gi trong và ngoài n

cv

CTXH v i NNMT.
5.2.2. Ph

ng pháp quan sát

Trong quá trình nghiên c u, ph
tìm hi u các thơng tin liên quan
ng

nv n

ng pháp quan sát

c ti n hành

nghiên c u. Quan sát

m b o cho

i nghiên c u có cái nhìn khách quan h n trong vi c thu th p thơng tin.
M c ích và cách tri n khai: Qua vi c quan sát nh ng ngôn ng không

l i, thái

, hành vi c a các

it

ng

c ph ng v n trong quá trình ph ng


10

v n nh m tìm ra nh ng thơng tin h u ích mà các
b ng l i nói.

ng th i, quan sát ho t

it

ng không th hi n

ng c a c s , các t

ng tác gi a cán

b v i b nh nhân, gi a b nh nhân v i nhau.
5.2.3. Ph

ng pháp ph ng v n sâu

Ph ng v n sâu là

i tho i gi a nhà nghiên c u và ng

i cung c p

thông tin nh m tìm hi u th c tr ng, nh ng mong mu n nguy n v ng, ý ki n
c a ng

i cung c p thơng tin thơng qua chính ngơn ng , thái

M c ích c a ph
thi t, t

ó

c a ng

i y.

ng pháp này là nh m thu th p nh ng thông tin c n

a ra nh ng khuy n ngh và gi i pháp v d ch v CTXH trong h

tr cho ng

i i u tr nghi n ma túy t i c s MMT th xã S n Tây.

Cách tri n khai: Nghiên c u t p trung ph ng v n sâu 5 cán b nhân
viên c a c s MMT th xã S n Tây

ánh giá v : Các d ch v CTXH ang

c tri n khai t i c s ; nh ng thu n l i và khó kh n b nh nhân ang g p
ph i trong vi c ti p c n các d ch v ; nh ng y u t tác

ng, nh h

ng t i các

d ch v và hi u qu c a các d ch v xã h i này; nh ng

xu t và gi i pháp

nâng cao hi u qu trong vi c cung c p các d ch v

i v i ng

i i u tr

nghi n ma tuý t i c s MMT th xã S n Tây.
5.2.4. Ph
Ph

ng pháp ph ng v n qua b ng h i
ng pháp i u tra b ng h i là m t ph

c th c hi n cùng m t lúc v i nhi u ng

ng pháp ph ng v n vi t,

i theo m t b ng h i in s n. Ng

c h i tr l i ý ki n c a mình b ng cách ánh d u vào các ô t
theo m t quy

ng ng

c nào ó.

M c ích: Dùng

ph ng v n

nh ng thông tin c n thi t, t

d ch v CTXH trong h tr ng
xã S n Tây.

i

ó

i t

ng nghiên c u nh m thu th p

a ra nh ng khuy n ngh và gi i pháp v
i i u tr nghi n ma túy t i c s MMT th


11

Cách tri n khai: Nghiên c u s d ng 115 b ng h i, ng

i

c ph ng

v n là NNMT t i c s MMT th xã S n Tây. N i dung kh o sát b ng b ng
h i thu th p thông tin v :
c i m c a khách th nghiên c u là 115 NNMT (g m: Gi i tính,
trình

h c v n, ngh nghi p, nguyên nhân chính d n

n nghi n ma túy,

c

i m tâm lý và nhu c u c a NNMT);
S l

ng, t l ng

i NNMT

c ti p c n các d ch v CTXH và

nh ng ánh giá c a NNMT v th c tr ng d ch v CTXH trong h tr NNMT
t ic s

i u tr MMT th xã S n Tây (g m: D ch v tham v n, d ch v h

tr ch m sóc s c kh e, d ch v h tr xã h i);
ánh giá c a NNMT v các y u t
h tr NNMT và các gi i pháp
h tr NNMT t i c s

nh h

ng

nâng cao ch t l

n d ch v CTXH trong

ng d ch v CTXH trong

i u tr MMT th xã S n Tây.

6. K t c u lu n v n
Ngoài các ph n m

u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o và các

ph l c, lu n v n g m 03 ch
Ch
tr ng

ng 1. Nh ng v n

ng:
lý lu n v d ch v công tác xã h i trong h

i nghi n ma túy
Ch

ng 2. Th c tr ng d ch v công tác xã h i trong h tr

nghi n ma túy t i c s
Ch

ng 3.

i

i u tr methadone th xã S n Tây

xu t m t s gi i pháp nâng cao ch t l

tác xã h i trong h tr ng
S n Tây.

ng

i nghi n ma túy t i c s

ng d ch v công

i u tr methadone th xã


12

CH
NH NG V N

LÝ LU N V D CH V CƠNG TÁC

XÃ H I TRONG H
có c s

c a ng

TR

ánh giá v

rõ các khái ni m liên quan
trong h tr ng

NG 1

NG

it

I NGHI N MA TÚY

ng nghiên c u, Ch

n ma túy, ng

i nghi n ma túy, d ch v CTXH

i nghi n ma túy; tìm hi u m t s

i nghi n ma túy.

CTXH trong h tr ng

c i m tâm lý và nhu c u

ng th i, tác gi tìm hi u 3 lo i hình d ch v

i nghi n ma túy, 4 y u t

cung c p d ch v CTXH trong h tr ng
c a d ch v CTXH trong h tr ng
1.1. Ma túy và ng

ng 1 tác gi s làm

nh h

ng

n ho t

ng

i nghi n ma túy và c s pháp lý

i nghi n ma túy.

i nghi n ma túy

1.1.1. Khái ni m liên quan

n ma túy và ng

i nghi n ma túy

1.1.1.1. Khái ni m và phân lo i ma túy
* Khái ni m ma túy
Tr

c ây, ma túy th

ng

ch các ch t có ngu n g c t cây thu c

phi n. Ngày nay, theo T ch c Y t Th gi i (1982): “Ma tuý theo ngh a r ng
nh t là m i th c th hoá h c ho c là nh ng th c th h n h p, khác v i t t c
nh ng cái

c òi h i

nh ng cái ó s làm bi n
Trong cách hi u
c th ng
ph m, n

duy trì m t s c kho bình th

ng, vi c s d ng

i ch c n ng sinh h c và có th c c u trúc c a v t”.

n gi n, i u ó có ngh a là m i v t ch t khi

i s thay

a vào trong

i ch c n ng sinh lý h c ho c tâm lý h c lo i tr th c

c và ôxy[15].

Theo T

i n Ti ng Vi t n m 1991: Ma túy là ch t b t tr ng k t tinh

d n xu t t Moocphin r t

c, dùng làm thu c gi m au, ng

c m giác th n kinh b tê li t và lâu dài có th nghi n.

i l m d ng có


13

Theo B

lu t hình s

Vi t Nam

c Qu c H i thơng qua ngày

21/12/1999 và có hi u l c thi hành t 1/6/2000, quy

nh v ma tuý nh sau:

Ma tuý bao g m nh a thu c phi n, nh a c n sa, cao coca, lá, hoa, qu cây c n
sa, qu thu c phi n khô, qu thu c phi n t
tuý khác

i, heroine, cocaine, các ch t ma

th l ng hay th r n.

T các khái ni m nêu trên, có th khái quát nh sau: Ma túy là nh ng
ch t kích thích có ngu n g c t nhiên hay t ng h p, có kh n ng c ch th n
kinh, có tính ch t gây nghi n mà khi
l n s làm thay

c h p thu vào c th v i m t li u

l

ng

i ch c n ng c a c th , làm thay

i hành vi, nh

h

ng tr c ti p t i tâm tr ng, nh n th c, suy ngh , gây h u qu nghiêm tr ng

cho cá nhân, gia ình và xã h i.
* Phân lo i ma túy

Các ch t ma túy

c phân chia thành nhi u lo i d a theo nh ng c n

c , tiêu chu n khác nhau nh : ngu n g c, m c ích s d ng, m c
lên h th n kinh… Chính vì th , trên th gi i c ng nh
ph
t

tác

ng

Vi t Nam, có nhi u

ng pháp phân lo i; tuy nhiên, vi c phân lo i này c ng ch mang tính ch t
ng

i. Theo các tài li u ang

c l u hành hi n nay thì có m t s cách

phân lo i chính nh sau:
+ Phân lo i d a theo ngu n g c s n xu t, ma túy

c phân chia thành 3

lo i: Ma túy có ngu n g c t nhiên, ma túy bán t ng h p và ma túy t ng h p.
+ Phân lo i d a vào m c

gây nghi n và kh n ng b l m d ng, ma túy

c chia thành 2 nhóm: Ma túy có hi u l c cao và ma túy có hi u l c th p.
+ Phân lo i d a vào tác d ng c a nó

i v i tâm, sinh lý thì ma túy

c chia thành 5 nhóm: Nhóm các ch t ma túy gây kích thích; Nhóm các
ch t ma túy gây o giác; Nhóm các ch t ma túy gây c m giác êm d u, ê mê;
Nhóm các ch t ma túy gây ng ; Nhóm các ch t ma túy gây an th n.


14

+ Phân lo i d a theo c u trúc hóa h c c a các ch t ma túy. Ph
pháp này ít

c s d ng trong

h c r t quan tâm nghiên c u
bi t là vi c tìm ra ph

i s ng xã h i nh ng l i

ng

c các nhà khoa

chuy n hóa t ch t này thành ch t khác,

ng pháp giám

nh chúng. Ví d

c

nh : Heroine,

Morphine, Codeine…
+ Phân lo i d a theo danh m c ki m soát ma túy qu c t , ma túy
chia thành 4 b ng: B ng 1 g m 47 ch t

c h i, tuy t

trong b t k l nh v c nào; B ng 2 g m 112 ch t
ch trong y h c và trong nghiên c u khoa h c,
c a các c quan pháp lu t; B ng 3 g m 68 ch t

i không

c h i,

c s d ng

c s d ng h n

ng th i ch u s ki m soát
c h i,

c s d ng h n ch

trong y h c và trong nghiên c u khoa h c, nh ng ch u s ki m soát
th p h n so v i các ch t
c dùng

c

m c

b ng 1 và 2; B ng 3 g m 22 ch t là các ti n ch t

i u ch ra các ch t ma túy ã quy

nh trong Công

c qu c t

n m 1988.
1.1.1.2. Khái ni m nghi n ma túy
Theo t ch c Y t th gi i (WHO), “nghi n ma túy là tình tr ng nhi m
c mãn tính hay chu k do s d ng nhi u l n ch t ma túy v i nh ng
i m c b n là: không c
cách

ng l i

c

c nhu c u s d ng ma túy và s tìm m i

có ma túy; li u dùng t ng d n; l thu c ch t ma tuý c v th ch t và

tâm th n (l thu c kép)”[18, tr.63].
án
c a Chính ph

i m i cơng tác cai nghi n ma túy
ã xác

Vi t Nam

n n m 2020

nh: “Nghi n ma túy là b nh mãn tính do r i lo n c a

não b , i u tr nghi n ma túy là m t quá trình lâu dài bao g m t ng th các
can thi p h tr v y t , tâm lý, xã h i làm thay

i nh n th c, hành vi nh m

gi m tác h i c a nghi n ma túy và gi m tình tr ng s
phép”[11, tr.1].

d ng ma túy trái


15

Nh v y, v i cách ti p c n m i này c a

án ã ánh d u cho s thay

i quan i m v cách nhìn v i NNMT và cách tri n khai công tác cai nghi n
ma túy c a Vi t Nam. Nghi n
vì nó làm thay
i c a não b th

i c u trúc, ch c n ng và c ch ho t
ng kéo dài, làm ng

b n thân, m t kh n ng c
h

c coi là b nh mãn tính tái phát c a não b ,
ng c a não. S thay

i s d ng khơng t ki m sốt

ng l i s thèm mu n s d ng ma túy và có xu

ng tìm và s d ng ch t gây nghi n, b t ch p h u qu

c ng

ng. Nghi n ma túy là m t c n b nh ch u s tác

ng tác v i nhau và nh h

nghi n ma túy c a m i ng

ng t i nguy c nghi n ma túy và tình tr ng

ng th i c ng có th

vi c gi i quy t, can thi p t i các y u t tác

Theo Kho n 11,
“Ng
h

ng…). Các y u t này

i. Vì v y, nghi n ma túy có th phịng ng a khi

ki m soát các y u t nguy c ,

1.1.1.3. Khái ni m ng

i v i cá nhân và
ng c a nhi u y u t

(sinh h c, tâm lý h c, các y u t v xã h i và môi tr
t

c

i u tr

c thông qua

ng t i tình tr ng nghi n.

i nghi n ma túy
i u 2, Ch

i nghi n ma túy là ng

ng I, Lu t Phòng, ch ng ma túy (2008):

i s d ng ch t ma túy, thu c gây nghi n, thu c

ng th n và b ph thu c vào các ch t này”[20, tr.1].
B n ch t c a nghi n là m t c n b nh làm thay

trong não, có liên quan

n các v n

i t bào th n kinh

v hành vi, tâm lý, xã h i. Do s l

thu c bu c ph i s d ng thu c nên NNMT

c xem nh ng

i b nh mãn

tính, khó ch a và ph i i u tr liên t c, lâu dài.
Trong th c t , NNMT là ng

m t nhóm xã h i

i b nh c v th xác l n tinh th n. H là

c thù, không ch y u v m t th ch t mà c v m t tinh

th n. B i vì, v i NNMT, m c dù h là m t ng
b nh mãn tính c n ph i
nh t

c i u tr th

i b nh th t s nh ng ngồi

ng xun v i m t phác

nh và có th l p i l p l i, h còn ph i ch u s tác

i u tr

ng c a y u t tâm


16

lý, môi tr

ng xã h i (nh : s m c c m, t ti vì b n thân khơng v

c s cám d c a ma túy, th y có l i v i ng

t qua

i thân, gia ình; s phân bi t,

k th c a xã h i…). Do ó, c n ph i có m t cách nhìn khách quan, khoa h c,
i m i nh n th c trong công tác cai nghi n ma túy hi n nay.
quan tâm th
cho ng

ng xuyên

n NNMT thay cho s ki m sốt th

ó là, ph i

ng xun; gi

i b nh không s d ng l i ma túy, giúp h tái hịa nh p gia ình và xã

h i trong m t tình tr ng hồn tồn tho i mái v c th và tâm th n, gi m thi u
nh ng tác h i do ma túy gây ra cho b n thân, gia ình và xã h i, thay vì c
cho r ng cai nghi n ma túy thành cơng là ph i hồn tồn khơng quay l i con
ng nghi n ng p.
1.1.1.4. Khái ni m methadone và ch

ng trình i u tr thay th các ch t d ng

thu c phi n b ng methadone
MMT là m t CDTP t ng h p, có tác d ng d

CDTP khác ( ng v n) nh ng khơng gây nhi m
khơng gây khối c m

ng t nh các

c h th n kinh trung

ng và

li u i u tr , có th i gian bán h y dài (trung bình là 24

gi ) nên ch c n s d ng 1 l n trong 1 ngày là
cai. MMT có

c lý t

khơng xu t hi n h i ch ng

dung n p n nh nên ít ph i t ng li u khi i u tr lâu dài[3].

i u tr thay th nghi n các CDTP b ng thu c MMT là m t i u tr lâu
dài, có ki m sốt, giá thành r ,

c s d ng theo

nên giúp d phòng các b nh lây truy n qua
C,

ng th i giúp ng

tái hòa nh p c ng

ng u ng, d

i d ng siro

ng máu nh HIV,viêm gan B,

i b nh ph c h i ch c n ng tâm lý, xã h i, lao

ng và

ng[3].

Ch

ng trình thí i m i u tr nghi n các CDTP b ng thu c MMT t i

Vi t Nam

c thí i m vào n m 2008 t i H i Phịng và Thành ph H Chí

Minh theo mơ hình i u tr ngo i trú. Tháng 12 n m 2012 Chính ph
hành Ngh

nh 96/2012/N -CP quy

nh v

ã ban

i u tr các CDTP b ng thu c


17

thay th . Tính

n 31/7/2013, ch

ng trình

c tri n khai t i 20 t nh, thành

ph v i 62 i m i u tr và t ng s 14.000 NNMT i u tr .
V

i u ki n, tiêu chu n

i u tr b ng MMT, nh sau: Ng

ng

i nghi n

c tham gia ch

i b nh ang nghi n các CDTP theo tiêu

chu n ch n oán nghi n CDTP c a B Y t ; T

h p

c bi t, ng

i t 16

nd

nh c a pháp lu t); Có
k t tuân th

18 tu i tr lên (tr

i 18 tu i, ph i có ng

i giám h theo quy

ng, th tr n) n i c trú,

khơng có hành vi ph m t i trong th i gian xét ch n vào ch

v n tuân th
trú n

nh dùng thu c MMT; Tham d

a ph

ng tri n khai ch

ng trình; Khơng

03 bu i t v n nhóm và t

i u tr , d phịng tái nghi n; Có h kh u th

nh t i

ng trình, tr

ng trú và n i c

ng h p khơng có h

kh u th

ng trú nh ng ang t m trú dài h n t i t nh, ph i có ng

tr ch

và tinh th n

MMT; Ng

ng

n t nguy n tham gia i u tr b ng MMT và cam

i u tr , có xác nh n c a UBND xã (ph

có ch ng ch

ng trình

i cam k t h

m b o vi c u ng thu c hàng ngày t i c s

i u tr

i có cam k t h tr c a gia ình.

1.1.2. Các d ng nghi n ma túy và nguyên nhân nghi n ma túy
1.1.2.1. Các d ng nghi n ma túy
Trên c s các lo i ma túy, ta có th phân lo i các d ng nghi n ma túy,
nh sau:
Nghi n ma túy d ng thu c phi n: Ng

i s d ng ma túy d ng thu c

phi n càng hút càng ph i t ng li u, b suy s p s c kh e, m t h t ngh l c, ý
chí. H u qu lâu dài c a ng

i s d ng thu c phi n là có các bi n ch ng nh :

viêm d dày, viêm ru t mãn tính, m ch
s ng ph i. Ít có tr

p ch m và khơng

u, th

ng b

ng h p t vong v i nguyên nhân tr c ti p là thu c phi n.

Nghi n ma túy d ng heroin: NNMT d ng này th
tri u ch ng nh t n th

ng xu t hi n các

ng t nh m ch, m y u, r i lo n h sinh s n và n i


18

ti t, tr m c m và vô c m; c n ph i t ng li u
n t vong. Ng

“phê”; s d ng quá li u d d n

i nghi n n u không s d ng s xu t hi n các tri u ch ng

cai: b n ch n, au c , x

ng, m t ng và có nguy c ph m t i…

Nghi n ma túy d ng c n sa: Khi s d ng, ng

i s d ng s có các bi u

hi n nh : suy ngh khơng m ch l c, khó ph i h p các
b ng; v lâu dài s b ph thu c tâm lý, tác
liên quan

n

d ch… Ít có tr

l

ng h p t vong v i nguyên nhân tr c ti p là c n sa.

li u cao h n

tìm c m giác tr

ng ho c t n xu t s d ng s d n

t ng lên. Dùng m t l
th

ng làm t ng nguy c các b nh

ng hơ h p, gi m nhu c u tình d c, suy gi m h th ng mi n

Nghi n ma túy d ng cocaine: Ng
l n và

ng tác gi th ng

i nghi n bu c ph i s d ng nhi u
c ó mình có. V i s gia t ng li u

n nguy c tác d ng tâm lý, sinh lý c ng

ng l n cocaine có th có nh ng hành vi k quái, th t

ng và b o l c, có th lo n th n. Cái ch t b t ng có th x y ra khi s

d ng cocaine l n

u tiên[5, tr.3].

Nghi n ch t gây nghi n lo i kích thích th n kinh: Khi s d ng “thu c
l c” li u cao, ng
s vi c, hi n t

i s d ng có th nhìn th y, nghe th y ho c c m th y nh ng
ng khơng có trên th c t ( o giác), c x không bình th

n u s d ng trong th i gian dài,

ng;

dung n p t ng thì c m giác khó ch u t ng,

trong khi khoái c m do thu c mang l i gi m. V h u qu lâu dài, ng

i

nghi n có nguy c lo n th n; s d ng quá li u có nguy c t vong.
Nghi n ch t gây nghi n lo i gây o giác (Methamphetamine): Ng
d ng Methamphetamine b tác
s d ng quá li u, ng

ng tâm th n r t nhanh, m nh và kéo dài. Khi

i nghi n s có c m giác có s c m nh phi th

th có c m giác mình là nhà vơ

ch, anh hùng, d n

kh n ng th c t ), hung h ng và gây g , có th d n
tâm tính b t th

ng, hoang t

is

ng (có

n làm nh ng vi c ngoài
n t vong; v lâu dài

ng, o giác, tr nên bao l c mà khơng có lý do

c th . S d ng Methamphetamine có th gây bi u hi n lo n th n.

19

1.1.2.2. Các nguyên nhân d n
Con

ng

nghi m. Ng

n nghi n ma túy

n v i vi c nghi n ma túy th

ng b t

u t

vi c th

i ta có th th dùng các ch t ma túy vì tị mị do b n bè c a h

ang s d ng ma túy, ho c xem vi c s d ng ma túy nh là m t cách
s u,

xóa b ,

ch y tr n nh ng v n

gi i

r c r i trong cu c s ng. M t cá

nhân b r i vào tình tr ng nghi n ma túy h u nh không ph i xu t phát t m t
nguyên nhân

n l mà là s t h p c a nhi u tác nhân khác nhau, c th

g m: y u t sinh h c, y u t tâm lý h c, y u t môi tr

ng xã h i.

* Nguyên nhân sinh h c:
Nghi n ma túy là m t c n b nh c a não b , ch u tác
sinh h c nh :

tu i, s c kh e th ch t, tâm th n, y u t v gen… Xét v kh

n ng sinh h c thì m c
Do c th m i ng
có nh ng ng
m là ng

ng c a y u t

, kh n ng nghi n ma túy c a t ng ng

i có m t

i khác nhau.

c i m sinh h c r t riêng nên trong th c t v n

i sau khi dùng th ma túy nh ng không b nghi n. Có th cha

i nghi n thì con cái s có kh n ng nghi n cao h n.

* Nguyên nhân tâm lý h c:
Tình tr ng s d ng và nghi n ma túy có th b t ngu n t m t s tr ng
thái tâm lý nh : Theo b n bè

th hi n b n thân, tâm lý chán n n nên tìm

n ma túy ho c s d ng ma túy
nh ng ng

id b

nh h

n t, ch a th t s tr

tìm c m giác m i, th

bi t… NNMT là

ng b i l i s ng g p, h

ng th ; h suy ngh non

ng thành, nên d r i vào con

ng ch i b i, trác táng

tham gia các t n n xã h i tr

c s cám d c a l i s ng t do, buông th , vô

k lu t, kích thích d c v ng cá nhân th p kém. Bên c nh ó, trên th c t , có
nh ng ng

i c ng ã tham gia vào các t n n ma túy, v i nguyên nhân do tâm

lý chán n n, cô

n, tr ng v ng trong cu c s ng (nh : b gia ình ru ng b ,

làm n thua l , gia ình

v ….).

* Các nguyên nhân xã h i và môi tr

ng


20

Các y u t nh

a bàn sinh s ng, các m i quan h gia ình, xã h i…

c ng là nh ng nguyên tr c ti p ho c gián ti p d n

n tình tr ng nghi n ma

túy. Ngoài ra, b n thân t ng lo i ch t gây nghi n c ng d n
nghi n ma túy

các m c

Gia ình là t
t , là n i

n tình tr ng

khác nhau.

m, th c hi n các ch c n ng ch m sóc,

m b o v kinh

các thành viên chia s tình c m. Tuy nhiên, trong nh ng n m g n

ây, c u trúc gia ình ã có nh ng bi n

i rõ r t, s kh ng ho ng c a cu c

s ng gia ình ngày càng cao, s suy gi m ch c n ng gia ình (nh : gia ình
khơng hòa thu n, th

ng xuyên cãi vã, ph

ng pháp giáo d c trong gia ình

khơng thích h p ho c buông l ng do cha m b cu n hút vào các ho t

ng

kinh t …), gây nên tâm lý chán n n trong cu c s ng, d n

ng

n con

nghi n ma túy.
Bên c nh nh ng thành t u v phát tri n kinh t , xã h i, chúng ta c ng
ch u nhi u tác

ng tiêu c c c a m t trái n n kinh t th tr

hóa giàu nghèo, s xu ng c p
th c d ng, o t

o

c xã h i, nh ng nh h

s cám d ,d n

n, b n l nh v ng vàng thì

ng xã h i, khơng th v

c i m tâm lý c a ng

c

i nghi n ma túy
i v nhân cách do b l thu c vào ma túy

v m t tâm th n hay v c th , ho c b l thu c c hai.
i nghi n th

ng v ng tr

ng nghi n ma túy.

Ph n l n NNMTcó s bi n

ng

t qua,

ncó các hành vi tiêu c c ho c b lôi kéo tham gia vào các t

n n xã h i, i vào con
1.1.3.

ng, gây tr

i và xã h i. Do v y, m i cá

nhân, nh t là l p tr n u khơng có nh n th c úng
ng b i môi tr

phân

ng c a l i s ng

ng, xa r i th c t … ang là nh ng y u t tác

ng i cho s phát tri n toàn di n c a con ng

s d b tác

ng. V n

ng bi u hi n

i s ng tinh th n c a

d ng m t ni m tin vào cu c s ng, thi u ý

chí, quy t tâm, nhân cách b thu h p, cách c x tr nên thô l , xa lánh b n
t t, ng i ti p xúc v i m i ng

i (k c v i ng

i thân trong gia ình), thích

21

quan h v i nh ng ng

i có l i s ng buông th ho c nghi n ma túy; thích t

t p, àn úm v i nh ng ng

ng xuyên t i các

a

bàn có t ch c s d ng, bn bán ma túy, nh ng n i kín áo, v ng ng

i

ho c

n m t gi nh t

i ã nghi n ma túy, th

nh l i tìm cách

s d ng ma túy. NNMT th
duy; m t ph

ng h

n ng

ng b gi m trí nh và kh n ng suy ngh , t

ng, r i lo n th n kinh th c v t, c ng th ng c m xúc, m t

bu n r u, s hãi nên th
tâm

n ch khu t, nhà v sinh, phịng kín

v i cơng vi c, nói khơng i ơi v i làm, ít quan

i thân, gia ình, khơng chú ý

n v sinh thân th . Trong m i

quan h xã h i, h luôn s ng cô l p, tách r i các m i quan h xã h i, tách bi t
v i c ng
th c

ng, m c c m, mu n l n tránh m i ng

i, vì b n thân h luôn ý

c nh ng vi c h làm là nh ng hành vi l ch chu n, không

ch p nh n, b coi là t n n xã h i ch không ph i ng

c xã h i

i b nh và ln có c m

giác b xa lánh, nh ng cái nhìn khơng thi n c m, dị xét, không chia s c a
c ng

ng.
T nh ng v n

trên cho th y, nghiên c u, n m v ng

tâm lý c a NNMT là h t s c c n thi t, giúp cho nh ng ng
nghi n ch

ng trong ph

trung ch a b nh và hòa nh p c ng
i v i NNMT t i c

1.1.4. Nhu c u c a ng
Con ng

i làm công tác cai

ng pháp ti n hành i u tr , cung c p các d ch v

CTXH nh m kiên trì chia s , giúp

v CTXH

c i m i m

ng

i b nh thay

ng. T

i thái

, hành vi, t p

ó, nâng cao hi u qu các d ch

i u tr .

i nghi n ma túy

i là t ng hòa các m i quan h xã h i, khơng có cá nhân nào

có th s ng bi t l p, tách ra kh i môi tr

ng xã h i. V i NNMT, m c dù h

ph i gánh ch u n i au v b nh t t và s m c c m t i l i nh ng b n thân h
luôn có nhu c u v m t cu c s ng v t ch t, tinh th n
gia ình. Do ó h r t c n

c m i ng

y

, h nh phúc bên

i quan tâm ch m sóc, chia s và


22

ng viên

h có thêm ngh l c i u tr b nh và s ng hòa nh p c ng

ng.

Theo lý thuy t nhu c u c a nhà tâm lý h c Abraham Maslow, nhu c u
c a con ng

i

c chia làm hai nhóm chính (g m nhu c u c b n và nhu c u

b c cao), v i 5 b c thang nhu c u
b n

c x p theo th t t nhu c u v t ch t c

n nhu c u tinh th n nâng cao. Tuy nhiên, nhu c u c a NNMT h u h t

gi ng và có m t s

i m khác bi t so v i nhu c u c a ng

Nhu c u c b n v th ch t và sinh lý:
nh t, c n thi t, không th thi u
th c n, n

con ng

c u ng, khơng khí s ch

trú ng … Khi các nhu c u này

ng.

ây là nh ng nhu c u c b n

i s ng và t n t i nh : nhu c u v

th , ng ngh , tình d c, bài ti t, có n i
c th a mãn thì con ng

ki m các áp ng nhu c u cao h n và h i thúc con ng
t

i bình th

c nó.Các nhu c u c b n này th

ng

i có xu h

i hành

ng khi ch a

c u tiên chú ý tr

nh ng nhu c u b c cao và khi các nhu c u c b n khơng

ng tìm

c so v i

c áp ng thì các

nhu c u khác ch còn là th y u.
NNMT th

ng

trong i u ki n hồn c nh gia ình khó kh n v kinh

t , v t ch t, kh ng ho ng v tinh th n. Do ó, vi c nghiên c u, h tr NNMT,
m b o nhu c u c b n cho h trong quá trình i u tr có ý ngh a h t s c quan
tr ng. B i vì, ng

i nghi n khi

c h tr v chi phí i u tr ,

chia s thì s có kh n ng t nguy n cam k t trong v n
Nhu c u v an toàn:
tinh th n nh có nhà c a

ây là nhu c u
, mơi tr

c t v n,

i u tr nghi n.

c th hi n trong c th ch t l n

ng s ng n

tâm, an toàn v thân th , s c kh e, vi c làm, tài s n

nh, c n có c m giác yên
c

m b o, s ng trong

xã h i có pháp lu t, khu dân c an ninh an tồn… NNMT có thêm nhu c u
c b o m t thông tin v b n thân nh t là nh ng NNMT

ng th i nhi m

HIV. Vì v y, trong i u tr nghi n ma túy NNMT t nguy n quy t
trình i u tr c a b n thân ch không th t b t c s ép bu c nào; s

nh quá
ng


23

c m và s cam k t b o m t c a nhân viên CTXH và c ng
ng

ng s giúp cho

i nghi n c m th y tho i mái trong quá trình ch a b nh c a mình.
Nhu c u v giao l u tình c m và

u th

ng,

c k t b n,

bó v tình c m (nh :
ình yên m,

c

c tr c thu c: ây là nhu c u

c giao ti p,

c tham gia vào các nhóm g n

trong m t nhóm c ng

ng nào ó, mu n có gia

c b n bè thân h u tin c y…). Nó giúp con ng

s ng vui v , th y

c giá tr c a mình qua t

hịa nh p v i m i ng

c

ng tác v i ng

i có cu c

i khác và bi t

i. Theo Maslow, n u nhu c u này không

c th a

mãn, áp ng nó có th gây ra các b nh tr m tr ng v th n kinh. Vì v y,
NNMT c n khơng b cách ly v i c ng

ình, c ng

ng, xã h i s n sàng giúp

cùng c nh ng

c gia

, chia s ; c n có nh ng nhóm ng

sinh ho t nh nhóm

Nhu c u
con ng

ng khi i u tr b nh, mà ph i

ng

i

ng, nhóm t l c….

c quý m n, tôn tr ng: ây là các nhu c u v tinh th n giúp

i s ng bình

ng, t tin vào kh n ng c a b n thân, nh v th , uy

tín, s tôn tr ng, quý m n, tin t

ng… Trong th c t , NNMT có th ch nh t

th i có nh ng hành vi l ch chu n vì c n b nh nghi n c a mình, nh ng không
ph i t t c nh ng ng
Do v y, h c ng c n
th

ng,

i nghi n

u có l i s ng buông th , tr m c p, nói d i…

c xã h i, c ng

ng tơn tr ng ph m giá, không b coi

nh ki n ho c b ch i b .

Nhu c u

c th hi n mình:

Nh ng nhu c u này giúp con ng

ây là nhu c u v th ng ti n, phát tri n.

i ph n

u, v

tìm ki m s hồn h o (nh : mu n sáng t o,
c a mình

t kh ng

các thành qu ,
nh ng ng

nh mình;

c s d ng h t kh n ng, trí tu

c làm vi c, c ng hi n cho xã h i

c xã h i ghi nh n…). Ng

i khác cùng c nh ng là mu n

c ng có tác d ng giúp mình ph c h i.

n lên, hồn thi n b n thân,

t

i nghi n tham gia giúp

th hi n mình nh ng

ng th i


24

Nh v y, NNMT có t t c nhu c u nh ng
h , nhu c u c ng là ngu n g c thúc
thân. Vi c h tr , giúp
trong xã h i nh ng
trong ti p c n v i ng

ng

yh v

i bình th

n t i s phát tri n c a b n

i nghi n có i u ki n ti p ng các nhu c u

i bình th

ng là h t s c c n thi t. Do ó, NVCTXH

i nghi n c n ph i ch

ng, linh ho t cung ng các

d ch v phù h p trên c s nhu c u th c t c a ng

mãn nhu c u c b n)

phù h p nh m

i nghi n ( u tiên th a

áp ng và k t n i, t v n, d n d t ng

hi n t t quy trình i u tr ,

ng khác. V i

i nghi n th c

ng th i ki n ngh , i u ch nh ph

t m c ích cu i cùng là giúp ng

ng pháp cho

i nghi n có i u ki n

thu n ti n nh t trong i u tr nghi n. M t khác, c n ph i có thái

ph c v

thân m t, chia s , không k th , không ép bu c, tôn tr ng quy n l a ch n c a
ng

i nghi n.

1.2. D ch v công tác xã h i trong h tr ng
1.2.1. Khái ni m liên quan

i nghi n ma túy

n d ch v công tác xã h i v i ng

i nghi n ma túy

* Khái ni m công tác xã h i
Hi p h i Công tác xã h i Qu c t và các tr
ã th ng nh t

nh ngh a v CTXH nh sau: “Công tác xã h i

là m t ngh nghi p tham gia vào gi i quy t các v n
h con ng

ng ào t o công tác xã h i

i và thúc

y s thay

i xã h i, t ng c

phóng quy n l c nh m nâng cao ch t l

vào can thi p s t

ng tác c a con ng

liên quan t i m i quan
ng s trao quy n và gi i

ng cu c s ng con ng

h i s d ng các h c thuy t v hành vi con ng

c xem nh

i. Công tác xã

i và lý lu n v h th ng xã h i

i v i môi tr

ng s ng”[17,tr.12].

Theo ó, CTXH là m t ngh nghi p mang tính th c ti n, m t ho t
chuyên nghi p nh m thúc

y nh ng thay

ng

i và phát tri n c a xã h i, s k t

n i xã h i và nâng cao n ng l c c ng nh quy n t do c a con ng

i. Nó có

vai trị quan tr ng trong vi c tr giúp các cá nhân, gia ình và c ng

ng nâng