Chuyên đề: phân tích hoạt động tài chính nâng cao

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (830.93 KB, 89 trang )

Chuyên đề 6
Phân tích hoạt động tài chính
nâng cao
I. T NG QUAN V PHÂN TÍCH HO T ð NG TÀI CHÍNH DOANH NGHI P

1.1. Ý nghĩa và n i dung phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p
1.1.1. Ý nghĩa phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p
Phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p là vi c v n d ng t ng th các phương
pháp phân tích khoa h c đ đánh giá chính xác tình hình tài chính c a doanh nghi p,
giúp cho các ñ i tư ng quan tâm n m ñư c th c tr ng tài chính và an ninh tài chính c a
doanh nghi p, d đốn đư c chính xác các ch tiêu tài chính trong tương lai cũng như r i
ro tài chính mà doanh nghi p có th g p ph i; qua đó, đ ra các quy t đ nh phù h p v i
l i ích c a h .
Có r t nhi u đ i tư ng quan tâm và s d ng thông tin kinh t , tài chính c a doanh
nghi p. M i đ i tư ng quan tâm theo giác ñ và v i m c tiêu khác nhau. Do nhu c u v
thơng tin tài chính doanh nghi p r t đa d ng, địi h i phân tích ho t đ ng tài chính ph i
đư c ti n hành b ng nhi u phương pháp khác nhau ñ ñáp ng các nhu c u khác nhau
c a t ng ñ i tư ng. ði u đó, m t m t t o ñi u ki n thu n l i cho phân tích ho t đ ng tài
chính ra đ i, ngày càng hoàn thi n và phát tri n; m t khác, cũng t o ra s ph c t p trong
n i dung và phương pháp c a phân tích ho t đ ng tài chính.
Các đ i tư ng quan tâm đ n tình hình tài chính c a doanh nghi p bao g m:
- Các nhà qu n lý;
- Các c đơng hi n t i và tương lai;
- Nh ng ngư i tham gia vào “ñ i s ng” kinh t c a doanh nghi p;
- Nh ng ngư i cho doanh nghi p vay ti n như: Ngân hàng, t ch c tài chính,
ngư i mua trái phi u c a doanh nghi p, các doanh nghi p khác...
- Nhà nư c;
- Nhà phân tích tài chính;
- ...
Các đ i tư ng s d ng thơng tin tài chính khác nhau s đưa ra các quy t đ nh v i
m c đích khác nhau. Vì v y, phân tích ho t đ ng tài chính đ i v i m i đ i tư ng s ñáp

ng các m c tiêu khác nhau và có vai trị khác nhau. C th :
@/ Phân tích ho t đ ng tài chính đ i v i nhà qu n lý:
Là ngư i tr c ti p qu n lý, ñi u hành doanh nghi p, nhà qu n lý hi u rõ nh t tài
chính doanh nghi p, do đó h có nhi u thơng tin ph c v cho vi c phân tích. Phân tích
ho t đ ng tài chính doanh nghi p đ i v i nhà qu n lý nh m ñáp ng nh ng m c tiêu sau:
- T o ra nh ng chu kỳ ñ u ñ n ñ ñánh giá ho t ñ ng qu n lý trong giai ño n ñã
qua, vi c th c hi n cân b ng tài chính, kh năng sinh l i, kh năng thanh tốn và r i ro
tài chính trong ho t ñ ng c a doanh nghi p...;
- ð m b o cho các quy t ñ nh c a Ban giám đ c phù h p v i tình hình th c t c a
doanh nghi p, như quy t ñ nh v ñ u tư, tài tr , phân ph i l i nhu n...;
1

- Cung c p thông tin cơ s cho nh ng d đốn tài chính;
- Căn c đ ki m tra, ki m sốt ho t đ ng, qu n lý trong doanh nghi p.
Phân tích ho t đ ng tài chính làm rõ đi u quan tr ng c a d đốn tài chính, mà d
đốn là n n t ng c a ho t ñ ng qu n lý, làm sáng t , khơng ch chính sách tài chính mà
cịn làm rõ các chính sách chung trong doanh nghi p.
@/ Phân tích ho t đ ng tài chính ñ i v i các nhà ñ u tư:
Các nhà ñ u tư là nh ng ngư i giao v n c a mình cho doanh nghi p qu n lý s
d ng, ñư c hư ng l i và cũng ch u r i ro. ðó là nh ng c đơng, các cá nhân ho c các
đơn v , doanh nghi p khác. Các ñ i tư ng này quan tâm tr c ti p ñ n nh ng tính tốn v
giá tr c a doanh nghi p. Thu nh p c a các nhà ñ u tư là ti n l i ñư c chia và th ng dư
giá tr c a v n. Hai y u t này ph n l n ch u nh hư ng c a l i nhu n thu ñư c c a
doanh nghi p. Trong th c t , các nhà ñ u tư thư ng ti n hành ñánh giá kh năng sinh l i
c a doanh nghi p. Câu h i ch y u ph i làm rõ là: Ti n l i bình quân c phi u c a
doanh nghi p là bao nhiêu? Các nhà ñ u tư thư ng khơng hài lịng trư c món l i đư c
tính tốn trên s sách k tốn và cho r ng món l i này chênh l ch r t xa so v i ti n l i
th c t .
Các nhà ñ u tư ph i d a vào nh ng nhà chuyên nghi p trung gian (chun gia

phân tích tài chính) nghiên c u các thơng tin kinh t , tài chính, có nh ng cu c ti p xúc
tr c ti p v i ban qu n lý doanh nghi p, làm rõ tri n v ng phát tri n c a doanh nghi p và
ñánh giá các c phi u trên th trư ng tài chính.
Phân tích ho t đ ng tài chính đ i v i nhà ñ u tư là ñ ñánh giá doanh nghi p và
ư c đốn giá tr c phi u, d a vào vi c nghiên c u các báo cáo tài chính, kh năng sinh
l i, phân tích r i ro trong kinh doanh...
@/ Phân tích ho t đ ng tài chính đ i v i các nhà đ u tư tín d ng:
Các nhà đ u tư tín d ng là nh ng ngư i cho doanh nghi p vay v n ñ ñáp ng
nhu c u v n cho ho t ñ ng s n xu t - kinh doanh. Khi cho vay, h ph i bi t ch c đư c
kh năng hồn tr ti n vay. Thu nh p c a h là lãi su t ti n cho vay. Do đó, phân tích
ho t đ ng tài chính đ i v i ngư i cho vay là xác ñ nh kh năng hồn tr n c a khách
hàng. Tuy nhiên, phân tích ñ i v i nh ng kho n cho vay dài h n và nh ng kho n cho
vay ng n h n có nh ng nét khác nhau.
ð i v i nh ng kho n cho vay ng n h n, nhà cung c p tín d ng ng n h n ñ c bi t
quan tâm ñ n kh năng thanh toán ngay c a doanh nghi p. Nói khác đi là kh năng ng
phó c a doanh nghi p khi n vay ñ n h n tr . ð i v i các kho n cho vay dài h n, nhà
cung c p tín d ng dài h n ph i tin ch c kh năng hoàn tr và kh năng sinh l i c a doanh
nghi p mà vi c hoàn tr v n và lãi l i tuỳ thu c vào kh năng sinh l i này.
@/ Phân tích ho t đ ng tài chính ñ i v i nh ng ngư i hư ng lương trong doanh
nghi p:
Ngư i hư ng lương trong doanh nghi p là ngư i lao ñ ng c a doanh nghi p, có
ngu n thu nh p chính t ti n lương ñư c tr . Bên c nh thu nh p t ti n lương, m t s
lao đ ng cịn có m t ph n v n góp nh t đ nh trong doanh nghi p. Vì v y, ngoài ph n thu
nh p t ti n lương đư c tr h cịn có ti n l i ñư c chia. C hai kho n thu nh p này ph
thu c vào k t qu ho t ñ ng s n xu t - kinh doanh c a doanh nghi p. Do v y, phân tích
tình hình tài chính giúp h đ nh hư ng vi c làm n ñ nh và yên tâm d c s c vào ho t
ñ ng s n xu t - kinh doanh c a doanh nghi p tuỳ theo công vi c đư c phân cơng.
2

T nh ng v n ñ nêu trên, cho th y: Phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p
là cơng c h u ích đư c dùng ñ xác ñ nh giá tr kinh t , ñ ñánh giá m t m nh, m t y u
c a doanh nghi p, tìm ra nguyên nhân khách quan và ch quan, giúp cho t ng ñ i tư ng
l a ch n và ñưa ra ñư c nh ng quy t ñ nh phù h p v i m c đích mà h quan tâm.
1.1.2. N i dung phân tích ho t đ ng tài chính
Phân tích ho t đ ng tài chính c a m t doanh nghi p bao hàm nhi u n i dung khác
nhau tùy thu c vào m c đích phân tích. Tuy nhiên, v cơ b n, khi phân tích ho t ñ ng tài
chính c a m t doanh nghi p, các nhà phân tích thư ng chú tr ng đ n các n i dung ch
y u sau:
- ðánh giá khái qt tình hình tài chính;
- Phân tích cơ c u và s bi n ñ ng c a v n - ngu n v n;
- Phân tích tình hình cơng n và kh năng thanh tốn;
- Phân tích tình hình lưu chuy n ti n t ;
- Phân tích hi u qu s d ng v n;
- Phân tích r i ro tài chính và d báo nhu c u tài chính.
1.2. Phương pháp phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p
ð ti n hành phân tích tài chính c a m t doanh nghi p, các nhà phân tích thư ng
k t h p s d ng các phương pháp mang tính nghi p v - k thu t khác nhau như phương
pháp so sánh, phương pháp lo i tr , phương pháp d báo, phương pháp Dupont... M i
m t phương pháp có nh ng tác d ng khác nhau và ñư c s d ng trong t ng n i dung
phân tích khác nhau. C th :
1.2.1. Phương pháp so sánh
So sánh là phương pháp ñư c s d ng r ng rãi, ph bi n trong phân tích kinh t
nói chung và phân tích tài chính nói riêng. M c đích c a so sánh là làm rõ s khác bi t
hay nh ng đ c trưng riêng có c a đ i tư ng nghiên c u; t đó, giúp cho các đ i tư ng
quan tâm có căn c đ ñ ra quy t ñ nh l a ch n. Khi s d ng phương pháp so sánh, các
nhà phân tích c n chú ý m t s v n ñ sau ñây:
So sánh v i m c tiêu ñánh giá:
+ ði u ki n so sánh ñư c c a ch tiêu:
Ch tiêu nghiên c u mu n so sánh ñư c ph i ñ m b o th ng nh t v n i dung

kinh t , th ng nh t v phương pháp tính tốn, th ng nh t v th i gian và ñơn v ño
lư ng.
+ G c so sánh:
G c so sánh ñư c l a ch n có th là g c v không gian hay th i gian, tuỳ thu c
vào m c đích phân tích. V khơng gian, có th so sánh ñơn v này v i ñơn v khác, b
ph n này v i b ph n khác, khu v c này v i khu v c khác... Vi c so sánh v khơng gian
thư ng đư c s d ng khi c n xác đ nh v trí hi n t i c a doanh nghi p so v i ñ i th
c nh tranh, so v i s bình quân ngành, bình quân khu v c... C n lưu ý r ng, khi so sánh
v m t không gian, đi m g c và đi m phân tích có th đ i ch cho nhau mà khơng nh
hư ng đ n k t lu n phân tích. V th i gian, g c so sánh ñư c l a ch n là các kỳ ñã qua
(kỳ trư c, năm trư c) hay k ho ch, d toán. C th :
3

- Khi xác ñ nh xu hư ng và t c ñ phát tri n c a ch tiêu phân tích, g c so sánh
đư c xác đ nh là tr s c a ch tiêu phân tích kỳ trư c ho c hàng lo t kỳ trư c (năm
trư c). Lúc này s so sánh tr s ch tiêu gi a kỳ phân tích v i tr s ch tiêu các kỳ g c
khác nhau;
- Khi đánh giá tình hình th c hi n m c tiêu, nhi m v ñ t ra, g c so sánh là tr s
k ho ch c a ch tiêu phân tích. Khi ñó, ti n hành so sánh gi a tr s th c t v i tr s k
ho ch c a ch tiêu nghiên c u.
+ Các d ng so sánh:
Các d ng so sánh thư ng ñư c s d ng trong phân tích là so sánh b ng s tuy t
ñ i, so sánh b ng s tương ñ i và so sánh v i s bình quân.
So sánh b ng s tuy t ñ i ph n ánh qui mô c a ch tiêu nghiên c u nên khi so
sánh b ng s tuy t ñ i, các nhà phân tích s th y rõ đư c s bi n đ ng v qui mơ c a ch
tiêu nghiên c u gi a kỳ (ñi m) phân tích v i kỳ (đi m) g c.
So sánh b ng s tương ñ i: Khác v i s tuy t ñ i, khi so sánh b ng s tương ñ i,
các nhà qu n lý s n m ñư c k t c u, m i quan h , t c ñ phát tri n, m c ñ ph bi n và
xu hư ng bi n ñ ng c a các ch tiêu kinh t . Trong phân tích tài chính, các nhà phân tích

thư ng s d ng các lo i s tương ñ i sau:
- S tương ñ i ñ ng thái: Dùng ñ ph n ánh nh p ñ bi n ñ ng hay t c ñ tăng
trư ng c a ch tiêu và thư ng dùng dư i d ng s tương ñ i ñ nh g c [c ñ nh kỳ g c:
yi/y0 (i = 1, n)] và s tương đ i liên hồn [thay ñ i kỳ g c: y (i + 1)/yi (i = 1, n)].
- S tương ñ i k ho ch: S tương ñ i k ho ch ph n ánh m c ñ , nhi m v mà
doanh nghi p c n ph i th c hi n trong kỳ trên m t s ch tiêu nh t ñ nh.
- S tương ñ i ph n ánh m c ñ th c hi n: Dùng ñ ñánh giá m c ñ th c hi n
trong kỳ c a doanh nghi p ñ t bao nhiêu ph n so v i g c. S tương ñ i ph n ánh m c đ
th c hi n có th s d ng dư i ch s hay t l và ñư c tính như sau:
Tr s ch tiêu th c hi n
Ch s (t l %) th c hi n so
=
x 100
v i g c c a ch tiêu nghiên c u
Tr s ch tiêu g c
So sánh v i s bình quân: Khác v i vi c so sánh b ng s tuy t ñ i và s tương
ñ i, so sánh b ng s bình quân s cho th y m c ñ mà ñơn v ñ t ñư c so v i bình quân
chung c a t ng th , c a ngành, c a khu v c. Qua đó, các nhà qu n lý xác đ nh ñư c v
trí hi n t i c a doanh nghi p (tiên ti n, trung bình, y u kém).
1.2.2. Phương pháp phân chia (chi ti t)
Phương pháp này ñư c s d ng đ chia nh q trình và k t qu chung thành
nh ng b ph n khác nhau ph c v cho vi c nh n th c q trình và k t qu đó dư i
nh ng khía c nh khác nhau phù h p v i m c tiêu quan tâm c a t ng ñ i tư ng trong
t ng th i kỳ. Trong phân tích, ngư i ta thư ng chi ti t q trình phát sinh và k t qu đ t
đư c c a ho t đ ng tài chính doanh nghi p thông qua nh ng ch tiêu kinh t theo nh ng
tiêu th c sau:
- Chi ti t theo y u t c u thành c a ch tiêu nghiên c u: chia nh ch tiêu nghiên
c u thành các b ph n c u thành nên b n thân ch tiêu đó;
- Chi ti t theo th i gian phát sinh quá trình và k t qu kinh t : chia nh qúa trình
và k t qu theo trình t th i gian phát sinh và phát tri n;

4

- Chi ti t theo không gian phát sinh c a hi n tư ng và k t qu kinh t : chia nh
qúa trình và k t qu theo ñ a ñi m phát sinh và phát tri n c a ch tiêu nghiên c u.
1.2.3. Phương pháp liên h , ñ i chi u
Liên h , ñ i chi u là phương pháp phân tích s d ng ñ nghiên c u, xem xét m i
liên h kinh t gi a các s ki n và hi n tư ng kinh t , ñ ng th i xem xét tính cân đ i c a
các ch tiêu kinh t trong q trình ho t đ ng. S d ng phương pháp này c n chú ý ñ n
các m i liên h mang tính n i t i, n ñ nh, chung nh t và ñư c l p ñi l p l i, các liên h
ngư c, liên h xi, tính cân đ i t ng th , cân đ i t ng ph n... Vì v y, c n thu th p đư c
thơng tin đ y đ và thích h p v các khía c nh liên quan ñ n các lu ng chuy n d ch giá
tr và s v n ñ ng c a các ngu n l c trong doanh nghi p.
1.2.4. Phương pháp phân tích nhân t :
Phân tích nhân t là phương pháp ñư c s d ng ñ nghiên c u, xem xét các ch
tiêu kinh t tài chính trong m i quan h v i các nhân t nh hư ng thơng qua vi c xác
đ nh m c ñ nh hư ng c a t ng nhân t và phân tích th c ch t nh hư ng c a các nhân
t ñ n ch tiêu phân tích.
a) Xác đ nh m c đ nh hư ng c a các nhân t : là phương pháp ñư c s d ng
ñ xác ñ nh xu hư ng và m c ñ nh hư ng c th c a t ng nhân t ñ n ch tiêu nghiên
c u. Có nhi u phương pháp xác đ nh nh hư ng c a các nhân t , s d ng phương pháp
nào tuỳ thu c vào m i quan h gi a ch tiêu phân tích v i các nhân t nh hư ng. Các
phương pháp xác ñ nh m c ñ nh hư ng c a các nhân t thư ng đư c s d ng trong
phân tích tài chính doanh nghi p là:
Phương pháp lo i tr : ð xác ñ nh xu hư ng và m c ñ nh hư ng c a t ng
nhân t ñ n ch tiêu phân tích, ngư i ta s d ng phương pháp lo i tr t c là ñ nghiên
c u nh hư ng c a m t nhân t ph i lo i tr nh hư ng c a nhân t khác. ð c ñi m c a
phương pháp này là ln đ t đ i tư ng phân tích vào các trư ng h p gi ñ nh khác nhau.
Tuỳ thu c vào m i quan h gi a ch tiêu phân tích v i các nhân t nh hư ng mà s
d ng phương pháp thay th liên hoàn, phương pháp s chênh l ch hay phương pháp hi u

s t l .
Phương pháp thay th liên hồn là phương pháp xác đ nh nh hư ng c a t ng
nhân t b ng cách thay th l n lư t và liên ti p các nhân t t giá tr kỳ g c sang kỳ phân
tích đ xác đ nh tr s c a ch tiêu khi nhân t đó thay đ i. Sau ñó, so sánh tr s c a ch
tiêu v a tính đư c v i tr s c a ch tiêu chưa có bi n đ i c a nhân t c n xác đ nh s
tính đư c m c đ nh hư ng c a nhân t đó. ð c ñi m và ñi u ki n áp d ng phương
pháp thay th liên hoàn như sau:
- Xác ñ nh ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u;
- Xác ñ nh các nhân t nh hư ng ñ n ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u;
- M i quan h gi a ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u v i các nhân t nh
hư ng th hi n dư i d ng tích s ho c thương s ;
- S p x p các nhân t nh hư ng và xác ñ nh nh hư ng c a chúng ñ n ch tiêu
ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u theo th t nhân t s lư ng ñư c xác ñ nh trư c r i m i
ñ n nhân t ch t lư ng; trư ng h p có nhi u nhân t s lư ng ho c nhi u nhân t ch t
lư ng thì xác đ nh nhân t ch y u trư c r i m i ñ n nhân t th y u sau;
- Thay th giá tr c a t ng nhân t nh hư ng ñ n ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng
nghiên c u m t cách l n lư t. C n lưu ý là có bao nhiêu nhân t thì thay th b y nhiêu
5

l n và nhân t nào đã thay th thì ñư c gi nguyên giá tr ñã thay th (kỳ phân tích) cho
đ n l n thay th cu i cùng;
- T ng h p nh hư ng c a các nhân t và so v i s bi n ñ ng tuy t ñ i c a ch
tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u gi a kỳ phân tích so v i kỳ g c.
Phương pháp thay th liên hồn có th đư c khái quát như sau:
Ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u là Q và Q ch u nh hư ng c a các nhân t
a, b, c, d. Các nhân t này có quan h v i Q và ñư c s p x p theo th t t nhân t s
lư ng sang nhân t ch t lư ng, ch ng h n Q = abcd. N u dùng ch s 0 ñ ch giá tr c a
các nhân t
kỳ g c và ch s 1 ñ ch giá tr c a các nhân t

kỳ phân tích thì Q1 =
a1b1c1d1 và Q0 = a0b0c0d0. G i nh hư ng c a các nhân t a, b, c, d ñ n s bi n ñ ng gi a
kỳ phân tích so v i kỳ g c c a ch tiêu Q (ký hi u là ∆ Q) l n lư t là ∆ a, ∆ b, ∆ c, ∆ d,
ta có:
∆ Q = Q1 - Q0 = ∆ a + ∆ b + ∆ c + ∆ d.
Trong đó:
∆ a = a1b0c0d0 - a0b0c0d0.
∆ b = a1b1c0d0 - a1b0c0d0.
∆ c = a1b1c1d0 - a1b1c0d0.
∆ d = a1b1c1d1 - a1b1c1d0.
Phương pháp s chênh l ch là phương pháp cũng ñư c dùng ñ xác ñ nh nh
hư ng c a các nhân t ñ n s bi n ñ ng c a ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u.
ði u ki n, n i dung và trình t v n d ng c a phương pháp s chênh l ch cũng gi ng như
phương pháp thay th liên hoàn, ch khác nhau ch ñ xác ñ nh m c ñ nh hư ng c a
nhân t nào thì tr c ti p dùng s chênh l ch v giá tr kỳ phân tích so v i kỳ g c c a
nhân t đó (th c ch t là thay th liên hoàn rút g n áp d ng trong trư ng h p ch tiêu
ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u có quan h tích s v i các nhân t nh hư ng). D ng
t ng quát c a s chênh l ch như sau:
∆ Q = Q1 - Q0 = ∆ a + ∆ b + ∆ c + ∆ d.
Trong đó:
∆ a = (a1 - a0 )b0c0d0.
∆ b = (b1 - b0 )a1c0d0.
∆ c = (c1 - c0 )a1b1d0.
∆ d = (d1 - d0) a1b1c1.
Phương pháp cân ñ i: Phương pháp cân ñ i là phương pháp ñư c s d ng ñ
xác ñ nh m c ñ nh hư ng c a các nhân t ñ n ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u
n u ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u có quan h v i nhân t nh hư ng dư i d ng
t ng ho c hi u. Xác ñ nh m c ñ nh hư ng nhân t nào ñó ñ n ch tiêu phân tích, b ng
phương pháp cân đ i ngư i ta xác ñ nh chênh l ch gi a th c t v i kỳ g c c a nhân t
y. Tuy nhiên c n ñ ý ñ n quan h thu n, ngh ch gi a nhân t nh hư ng v i ch tiêu

ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u.
Phương pháp cân ñ i có th khái quát như sau:
Ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u là M ch u nh hư ng c a nhân t a,b,c
th hi n qua công th c: M = a + b - c
6

N u dùng ch s 0 ñ ch giá tr c a các nhân t
kỳ g c và ch s 1 ñ ch giá tr
c a các nhân t
kỳ phân tích thì M1 = a1+b1-c1 và M0 = a0+b0-c0d0. G i nh hư ng c a
các nhân t a, b, c ñ n s bi n ñ ng gi a kỳ phân tích so v i kỳ g c c a ch tiêu M (ký
hi u là ∆M) l n lư t là ∆ a, ∆ b, ∆ c ta có:
∆ M = M1 - M0 = ∆ a + ∆ b + ∆ c
Trong đó:
M cđ

nh hư ng c a nhân t a: ∆a = a1 – a0

M cñ

nh hư ng c a nhân t b: ∆b = b1 – b0

M c ñ nh hư ng c a nhân t c: ∆c = - (c1 – c0)
b) Phân tích th c ch t c a các nhân t
Sau khi xác ñ nh ñư c m c ñ nh hư ng c a các nhân t , đ có đánh giá và d
đốn h p lý, trên cơ s đó ñưa ra các quy t ñ nh và cách th c th c hi n các quy t ñ nh
c n ti n hành phân tích tính ch t nh hư ng c a các nhân t . Vi c phân tích đư c th c
hi n thơng qua ch rõ và gi i quy t các v n ñ như: ch rõ m c ñ nh hư ng, xác ñ nh
tính ch t ch quan, khách quan c a t ng nhân t nh hư ng, phương pháp ñánh giá và

d đốn c th , đ ng th i xác ñ nh ý nghĩa c a nhân t tác ñ ng ñ n ch tiêu ñang
nghiên c u, xem xét.
1.2.5. Phương pháp d đốn
Phương pháp d đốn đư c s d ng đ d báo tài chính doanh nghi p. Có nhi u
phương pháp khác nhau đ d đốn các ch tiêu kinh t tài chính trong tương lai; trong
đó, phương pháp h i quy đư c s d ng khá ph bi n. Theo phương pháp này, các nhà
phân tích s d ng s li u quá kh , d li u ñã di n ra theo th i gian ho c di n ra t i cùng
m t th i ñi m ñ thi t l p m i quan h gi a các hi n tư ng và s ki n có liên quan.
Thu t ng toán g i là s nghiên c u m c ñ tác ñ ng c a m t hay nhi u bi n ñ c l p
(bi n gi i thích) đ n m t bi n s g i là bi n ph thu c (bi n k t qu ). M i quan h này
ñư c bi u di n dư i d ng phương trình g i là phương trình h i quy. D a vào phương
trình h i quy ngư i ta có th gi i thích k t qu đã di n ra, ư c tính và d báo nh ng s
ki n s x y ra trong tương lai. Phương pháp h i qui thư ng ñư c s d ng dư i d ng h i
quy ñơn, h i quy b i ñ ñánh giá và d báo k t qu tài chính c a doanh nghi p.
Phương pháp h i quy ñơn (hay h i quy ñơn bi n) là phương pháp ñư c dùng ñ
xem xét m i quan h gi a m t ch tiêu ph n ánh k t qu v n ñ ng c a m t hi n tư ng
kinh t (g i là bi n ph thu c) v i ch tiêu ph n ánh nguyên nhân (g i là bi n ñ c l p).
Phương trình h i quy đơn có d ng: Y= a +bx
Trong đó:
- Y là bi n ph thu c; x là bi n ñ c l p;
- a là tung ñ g c (nút ch n trên ñ th ); b là h s góc (đ d c hay đ nghiêng
c a ñư ng bi u di n Y trên ñ th ).
Trong phương pháp h i quy ñơn, v i m c đích là gi i thích ho c d báo m t ch
tiêu c n nghiên c u, nên vi c quan tr ng nh t là tìm ra giá tr c a a, b. Trên cơ s đó,
xây d ng phương trình h i quy tuy n tính đ ư c lư ng các giá tr c a Y ng v i m i
giá tr c a x.
ð xác đ nh giá tr thơng s a và b ngư i ta s d ng các phương pháp như
phương pháp c c ñ i, c c ti u, phương pháp bình phương t i thi u ho c s d ng ph n
7

m m Excel trên máy vi tính. Ch ng h n, theo phương pháp c c ñ i, c c ti u, giá tr các
thơng s a, b đư c xác ñ nh như sau:
Ymax - Ymin
b = -------------------Xmax - Xmin
a = Y- bx ho c a = Y − b X
V i phương pháp bình phương t i thi u, các thơng s a, b đư c xác đ nh theo
công th c:
n

b=

∑ (Xi− X)(Yi− Y)
i
=1

n

(

)

∑ Xi− X
i
=1

2

hay
n

b=

∑ XiYi− n XY
i
=1

n

2

2

∑ Xi − n X
i
=1

a = Y− bX
Phương pháp h i quy b i (h i quy ña bi n là phương pháp ñư c s d ng ñ phân
tích m i quan h gi a nhi u bi n ñ c l p v i m t bi n ph thu c (m t ch tiêu k t q a
v i nhi u ch tiêu nguyên nhân). Trong th c t , có nhi u mơ hình phân tích s d ng h i
quy đa bi n, như phân tích và d báo doanh thu c a doanh nghi p kinh doanh nhi u m t
hàng, phân tích t ng chi phí v i nhi u nguyên nhân tác ñ ng…
M t ch tiêu kinh t ch u s tác ñ ng cùng lúc c a nhi u nhân t c thu n chi u
l n ngư c chi u, như doanh thu ph thu c vào s lư ng hàng bán, k t c u hàng bán, giá
c hàng hố, thu nh p bình qn xã h i, mùa v , th i ti t, qu ng cáo gi i thi u… M t
khác, gi a các nhân t cũng có mói quan h n i t i. Vì v y, phân tích h i quy v a ki m
ñ nh gi thi t v nhân t tác ñ ng và m c ñ nh hư ng, v a ñ nh lư ng các quan h
kinh t gi a chúng. T đó có cơ s cho phân tích d báo và có quy t đ nh phù h p, có
hi u qu trong vi c th c hi n m c tiêu mong mu n c a các đ i tư ng.

Phương trình h i quy đa bi n t ng quát dư i d ng tuy n tính là:
Y= b0 +b1x1 + b2x2 +… + bixi +… + bnxn + e
Trong đó:
Y: bi n ph thu c (ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u) và ñư c hi u là ư c
lư ng (Y);
b0 là tung ñ g c; bi các ñ d c c a phương trình theo các bi n xi;
xi các bi n ñ c l p (nhân t nh hư ng); e các sai s
M c tiêu c a phương pháp h i quy ña bi n là d a vào các d li u l ch s v các
bi n Yi và Xi, dùng thu t tốn đ tìm các thơng s b0 và bi xây d ng phương trình h i
quy đ d báo cho ư c lư ng trung bình c a bi n Y.
8

1.2.6. Phương pháp Dupont
Là phương pháp phân tích d a trên m i quan h tương h gi a các ch tiêu tài
chính, t đó bi n đ i m t ch tiêu t ng h p thành m t hàm s c a m t lo t các bi n s .
Ch ng h n: tách h s kh năng sinh l i c a v n ch s h u (ROE) hay h s kh năng
sinh l i c a tài s n (ROA), ... thành tích s c a chu i các h s có m i quan h m t thi t
v i nhau.
Sơ ñ 6.1: V n d ng phương pháp Dupont đ phân tích ROE
L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n

x
T ng tài s n
SU T
SINH
L I
C A

V N
CH
S
H U
(ROE)

L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n

T ng tài s n

=

x

L i nhu n sau thu

=
V n ch s h u

V n ch s h u

T ng tài s n

T ng tài s n

Doanh thu thu n

x

Doanh thu thu n

V n ch s h u

1.2.7. Các phương pháp phân tích khác
Ngồi các phương pháp ñư c s d ng nêu trên, ñ th c hi n ch c năng c a mình,
phân tích tài chính cịn có th s d ng k t h p v i các phương pháp khác, như: phương
pháp thang ñi m, phương pháp kinh nghi m, phương pháp quy ho ch tuy n tính, phương
pháp s d ng mơ hình kinh t lư ng, phương pháp d a vào ý ki n c a các chuyên gia...
M i m t phương pháp ñư c s d ng tùy thu c vào m c đích phân tích và d li u phân
tích.
1.3. T ch c phân tích tài chính doanh nghi p
1.3.1. Ý nghĩa c a t ch c phân tích tài chính doanh nghi p
T ch c phân tích tài chính doanh nghi p là vi c thi t l p trình t các bư c cơng
vi c c n ti n hành trong q trình phân tích tài chính phù h p v i t ng lo i phân tích,
phù h p v i t ng doanh nghi p.
ð phân tích ho t đ ng tài chính doanh nghi p th c s phát huy tác d ng trong
q trình ra quy t đ nh, phân tích tài chính ph i đư c t ch c khoa h c, h p lý, phù h p
v i ñ c ñi m kinh doanh, cơ ch ho t ñ ng, cơ ch qu n lý kinh t , tài chính c a doanh
nghi p và phù h p v i m c tiêu quan tâm c a t ng ñ i tư ng.

9

Do m i ñ i tư ng quan tâm v i nh ng m c đích khác nhau, m i doanh nghi p có
đ c đi m và đi u ki n khác nhau, nên t ch c phân tích tài chính đ i v i m i đ i tư ng,
t ng doanh nghi p cũng có nh ng nét riêng.
T ch c phân tích tài chính có th n m m t b ph n riêng bi t ñ t dư i s ki m
soát tr c ti p c a ban qu n lý ñi u hành c p cao và làm tham mưu cho ban qu n lý đi u
hành c p cao. Khi đó q trình phân tích đư c th c hi n đ i v i tồn b ho t đ ng tài

chính t t ch c, phân ph i và s dung v n, t chính sách huy đ ng, chính sách ñ u tư
ñ n chính sách phân ph i l i nhu n.
T ch c phân tích tài chính đư c th c hi n nhi u b ph n ñ c l p căn c vào
ch c năng qu n lý nh m cung c p thông tin cho các b ph n theo s phân quy n, trách
nhi m và ra quy t ñ nh ñ i v i ho t đ ng tài chính trong ph m vi ñư c giao.
1.3.2. N i dung t ch c phân tích tài chính doanh nghi p
ð phân tích tài chính trong doanh nghi p th c s phát huy tác d ng trong q
trình ra quy t đ nh, phân tích tài chính ph i đư c t ch c khoa h c, h p lý, phù h p ñ c
ñi m kinh doanh, cơ ch ho t ñ ng, cơ ch qu n lý kinh t tài chính c a doanh nghi p và
phù h p v i m c tiêu quan tâm c a t ng ñ i tư ng. M i ñ i tư ng quan tâm v i nh ng
m c đích khác nhau, nên vi c phân tích đ i v i m i ñ i tư ng cũng có nh ng nét riêng,
khó xác ñ nh khuân m u trong vi c t ch c phân tích cho t t c các đ i tư ng, t t c các
doanh nghi p. Song, nói chung, t ch c phân tích tài chính thư ng ñư c ti n hành qua
các giai ño n sau:
a) Giai đo n chu n b phân tích là m t khâu quan tr ng, nh hư ng nhi u ñ n
ch t lư ng, th i h n và tác d ng c a phân tích ho t đ ng tài chính. Cơng tác chu n b
bao g m vi c xây d ng chương trình (k ho ch) phân tích và thu th p, x lý tài li u phân
tích.
K ho ch phân tích ph i xác đ nh rõ n i dung phân tích (tồn b ho t đ ng tài
chính hay ch m t s v n ñ c th ), ph m vi phân tích (tồn đơn v hay m t vài b
ph n), th i gian ti n hành phân tích (k c th i gian chu n b ), phân công trách nhi m
cho các cá nhân, b ph n và xác đ nh hình th c h i ngh phân tích (Ban giám đ c hay
tồn th ngư i lao đ ng). ð c bi t, trong k ho ch phân tích ph i xác đ nh rõ lo i hình
phân tích đư c l a ch n. Tùy thu c vào cách th c ti p c n, có th k ra m t s lo i hình
phân tích ch y u sau:
D a vào ph m vi phân tích, phân tích tài chính đư c chia thành phân tích tồn b
(phân tích tồn di n) và phân tích b ph n (phân tích chun đ ). Phân tích tồn b là
vi c phân tích tồn b ho t đ ng tài chính trên t t c các khía c nh nh m làm rõ các m t
c a ho t đ ng tài chính trong m i quan h nhân qu gi a chúng cũng như dư i tác ñ ng
c a các nguyên nhân, nhân t bên ngoài. Phân tích b ph n hay là phân tích chuyên ñ là

vi c t p trung vào m t hay m t vài khía c nh c th , trong ph m vi nào đó trong ho t
đ ng tài chính.
D a vào th i đi m ti n hành phân tích ho t đ ng tài chính, phân tích tài chính
đư c chia thành phân tích d đốn, phân tích th c hi n và phân tích hi n hành. Phân tích
d đốn (phân tích trư c, phân tích d báo) là vi c phân tích hư ng vào d đốn các
hi n tư ng có th x y ra, các m c tiêu có th đ t đư c trong tương lai. Phân tích th c
hi n (phân tích đánh giá, phân tích q kh ) là vi c phân tích tình hình đã và đang di n
ra trong q trình ti n hành các ho t đ ng tài chính nh m đánh giá th c hi n, ki m tra
thư ng xun trên cơ s đó ñi u ch nh nh ng sai l ch, phát hi n nguyên nhân giúp nh n
10

th c đư c tình hình th c hi n làm căn c ñưa ra các quy t ñ nh. Phân tích hi n hành là
vi c phân tích các nghi p v hay k t qu thu c ho t đ ng tài chính đang di n ra nh m
xác minh tính đúng đ n c a các k ho ch hay d tốn tài chính đ có bi n pháp ñi u
ch nh k p th i nh ng b t h p lý trong các d toán, k ho ch tài chính.
D a vào th i đi m l p báo cáo phân tích, phân tích tài chính đư c chia thành phân
tích thư ng xun và phân tích đ nh kỳ. Phân tích thư ng xun ñư c ñ t ngay trong
qúa trình th c hi n, k t qu phân tích là tài li u ñ ñi u ch nh các ho t ñ ng m t cách
thư ng xun. Phân tích đ nh kỳ ñư c ñ t ra sau m i kỳ ho t ñ ng, thư ng ñư c th c
hi n sau khi k t thúc ho t ñ ng. K t qu phân tích c a t ng kỳ là cơ s ñ xây d ng m c
tiêu và ra quy t ñ nh cho kỳ sau.
Bên c nh vi c l p k ho ch phân tích, c n ph i ti n hành sưu t m và ki m tra tài
li u, b o ñ m yêu c u đ , khơng thi u, khơng th a. N u thi u, k t lu n phân tích s
khơng xác đáng, n u th a s lãng phí th i gian, công s c và ti n c a. Tuỳ theo yêu c u,
n i dung, ph m vi và nhi m v t ng đ t phân tích c th ñ ti n hành thu th p, l a ch n,
x lý tài li u. Tài li u ph c v cho vi c phân tích bao g m tồn b h th ng báo cáo tài
chính liên quan, k c các báo cáo k ho ch, d tốn, đ nh m c, các biên b n ki m tra,
x lý có liên quan... Các tài li u trên c n đư c ki m tra tính chính xác, tính h p pháp,
ki m tra các đi u ki n có th so sánh đư c r i m i s d ng ñ ti n hành phân tích.

b) Giai đo n th c hi n phân tích ñư c th c hi n theo trình t sau:
- ðánh giá chung (khái quát) tình hình:
D a vào ch tiêu ph n ánh ñ i tư ng nghiên c u ñã xác ñ nh theo t ng n i dung
phân tích, các nhà phân tích s d ng phương pháp so sánh đ đánh giá chung tình hình.
Có th so sánh trên t ng th k t h p v i vi c so sánh trên t ng b ph n c u thành c a ch
tiêu kỳ phân tích v i kỳ g c. T đó, xác đ nh chính xác k t qu , xu hư ng phát tri n và
m i quan h bi n ch ng gi a các ho t ñ ng kinh doanh v i nhau.
- Xác ñ nh nhân t nh hư ng và m c ñ nh hư ng c a t ng nhân t ñ n ñ i
tư ng phân tích:
Ho t đ ng tài chính ch u nh hư ng c a r t nhi u nguyên nhân, có nh ng ngun
nhân mà nhà phân tích có th xác ñ nh ñư c m c ñ nh hư ng và có nh ng ngun
nhân khơng th xác đ nh ñư c m c ñ nh hư ng c a chúng ñ n s bi n ñ ng c a ñ i
tư ng nghiên c u. Nh ng nguyên nhân mà các nhà phân tích có th tính tốn đư c,
lư ng hóa đư c m c đ nh hư ng ñ n ñ i tư ng nghiên c u g i là nhân t . Vì th , sau
khi ñã xác ñ nh lư ng nhân t c n thi t nh hư ng ñ n ñ i tư ng nghiên c u, các nhà
phân tích s v n d ng phương pháp thích h p (lo i tr , liên h cân đ i, so sánh, tốn
kinh t ...) ñ xác ñ nh m c ñ nh hư ng và phân tích th c ch t nh hư ng c a t ng
nhân t ñ n s thay ñ i c a ñ i tư ng nghiên c u.
- T ng h p k t qu phân tích, rút ra nh n xét, k t lu n v ch t lư ng ho t đ ng
tài chính c a doanh nghi p:
Trên cơ s k t qu tính tốn, xác đ nh nh hư ng c a các nhân t ñ n s bi n
ñ ng c a ñ i tư ng nghiên c u, các nhà phân tích c n ti n hành liên h , t ng h p m c
ñ bi n ñ ng c a các nhân t ñ n ñ i tư ng nghiên c u nh m kh c ph c tính r i r c, t n
m n. T đó, rút ra các nh n xét, ch rõ nh ng t n t i, nguyên nhân d n ñ n thi u sót, sai
l m; đ ng th i, v ch ra các ti m năng chưa ñư c khai thác, s d ng đ có các quy t đ nh
phù h p v i m c tiêu ñ t ra.
11

c) Giai đo n k t thúc phân tích:

K t thúc phân tích là giai đo n cu i cùng c a ho t đ ng phân tích. Trong giai
đo n này, các nhà phân tích c n ti n hành vi t báo cáo phân tích, báo cáo k t qu phân
tích trư c nh ng ngư i quan tâm (Ban Giám ñ c, các nhà ñ u tư, c đơng...) và hồn
ch nh h sơ phân tích.
1.4. Cơ s d li u ph c v phân tích tài chính doanh nghi p
1.4.1. H th ng báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là nh ng báo cáo t ng h p nh t v tình hình tài s n, v n ch s
h u và công n cũng như tình hình tài chính, k t qu kinh doanh, tình hình lưu chuy n
ti n t và kh năng sinh l i trong kỳ c a doanh nghi p. Báo cáo tài chính cung c p các
thơng tin kinh t - tài chính ch y u cho ngư i s d ng thơng tin k tốn trong vi c đánh
giá, phân tích và d đốn tình hình tài chính, k t qu ho t ñ ng kinh doanh c a doanh
nghi p. Báo cáo tài chính đư c s d ng như ngu n d li u chính khi phân tích tài chính
doanh nghi p.
Khác v i h th ng báo cáo k toán qu n tr - là nh ng báo cáo liên quan ñ n vi c
cung c p thông tin cho các nhà qu n tr trong n i b doanh nghi p - Báo cáo tài chính là
nh ng báo cáo dùng đ cơng khai, liên quan ch y u ñ n các thành viên bên ngồi doanh
nghi p. Ngư i s d ng thơng tin c a báo cáo tài chính quan tâm đ n vi c xem xét, ñánh
giá ho t ñ ng kinh doanh và tình hình tài chính c a doanh nghi p đ có quy t đ nh thích
ng (đ u tư, cho vay, rút v n, liên doanh, xác ñ nh thu và các kho n nghĩa v khác).
Thông thư ng, ngư i s d ng thông tin trên Báo cáo tài chính là nh ng ngư i làm cơng
tác phân tích tài chính các cơ quan Nhà nư c (cơ quan ch qu n, ngân hàng, th ng kê,
tài chính...), nhà đ u tư, nhân viên thu , các c đơng, các trái ch , ch n ...
Báo cáo tài chính doanh nghi p có ý nghĩa to l n khơng nh ng đ i v i các cơ
quan, đơn v và cá nhân bên ngồi doanh nghi p mà cịn có ý nghĩa trong vi c ch ñ o,
ñi u hành ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh c a doanh nghi p. Báo cáo tài chính r t h u
ích đ i v i vi c qu n tr doanh nghi p và ñ ng th i là ngu n thông tin tài chính ch y u
đ i v i nh ng ngư i ngồi doanh nghi p. Báo cáo tài chính khơng nh ng cho bi t tình
hình tài chính c a doanh nghi p t i th i ñi m báo cáo mà còn cho th y k t qu ho t ñ ng
mà doanh nghi p ñ t ñư c trong hồn c nh đó. B ng vi c xem xét, phân tích báo cáo tài
chính, ngư i s d ng thơng tin có th đánh giá chính xác s c m nh tài chính, kh năng

sinh lãi và tri n v ng c a doanh nghi p. Do đó, Báo cáo tài chính c a doanh nghi p là
m i quan tâm c a nhi u nhóm ngư i khác nhau như Ban giám ñ c, H i ñ ng qu n tr ,
các nhà ñ u tư, các c đơng, các ch n , các khách hàng chính, nh ng ngư i cho vay,
các nhân viên ngân hàng, các nhà qu n lý, các nhà b o hi m, các đ i lý... k c các cơ
quan Chính ph và b n thân ngư i lao ñ ng. M i nhóm ngư i có nh ng nhu c u thông
tin khác nhau và do v y, m i nhóm có xu hư ng t p trung vào nh ng khía c nh riêng
trong b c tranh tài chính c a m t doanh nghi p. M c d u m c đích c a h khác nhau
nhưng thư ng liên quan v i nhau, do v y, h thư ng s d ng các công c và k thu t cơ
b n gi ng nhau đ phân tích, xem xét Báo cáo tài chính. Có th khái qt vai trị c a Báo
cáo tài chính trên các đi m sau:
- Báo cáo tài chính cung c p ch tiêu kinh t - tài chính c n thi t giúp cho vi c
ki m tra m t cách toàn di n và có h th ng tình hình s n xu t, kinh doanh, tình hình th c
hi n các ch tiêu kinh t - tài chính ch y u c a doanh nghi p, tình hình ch p hành các
ch đ kinh t - tài chính c a doanh nghi p.
12

- Báo cáo tài chính cung c p s li u c n thi t ñ ti n hành phân tích ho t đ ng
kinh t - tài chính c a doanh nghi p, đ nh n bi t tình hình kinh doanh, tình hình kinh t
- tài chính nh m đánh giá q trình ho t đ ng, k t qu kinh doanh cũng như xu hư ng
v n ñ ng c a doanh nghi p ñ t ñó ñưa ra các k t lu n ñúng ñ n và có hi u qu . ð ng
th i, Báo cáo tài chính cung c p nh ng thơng tin kinh t , tài chính ch y u v th c tr ng
tài chính c a doanh nghi p trong kỳ ho t ñ ng ñã qua, giúp cho vi c ki m tra, giám sát
tình hình s d ng v n và kh năng huy ñ ng ngu n v n vào s n xu t, kinh doanh c a
doanh nghi p.
- Báo cáo tài chính cung c p tài li u tham kh o ph c v cho vi c l p k ho ch s n
xu t, kinh doanh, k ho ch ñ u tư m r ng hay thu h p ph m vi...
- Báo cáo tài chính cung c p thơng tin cho các ch doanh nghi p, H i ñ ng Qu n
tr , Ban giám ñ c... v ti m l c c a doanh nghi p, tình hình cơng n , tình hình thu chi tài
chính, kh năng tài chính, kh năng thanh tốn, k t qu kinh doanh... đ có quy t đ nh v

nh ng cơng vi c c n ph i ti n hành, phương pháp ti n hành và k t qu có th đ t đư c...
- Báo cáo tài chính cung c p thơng tin cho các nhà ñ u tư, các ch n , ngân hàng,
ñ i lý và các ñ i tác kinh doanh v th c tr ng tài chính, th c tr ng s n xu t, kinh doanh,
tri n v ng thu nh p, kh năng thanh toán, nhu c u v v n c a doanh nghi p... ñ quy t
đ nh hư ng đ u tư, quy mơ đ u tư, quy t ñ nh liên doanh, cho vay hay thu h i v n...
- Báo cáo tài chính cung c p thông tin cho các cơ quan ch c năng, cơ quan qu n
lý Nhà nư c ñ ki m sốt tình hình kinh doanh c a doanh nghi p có đúng chính sách ch
đ , đúng lu t pháp khơng, đ thu thu và ra nh ng quy t ñ nh cho nh ng v n ñ xã h i...
- Báo cáo tài chính cung c p các ch tiêu, các s li u ñáng tin c y đ tính ra các
ch tiêu kinh t khác nh m ñánh giá hi u qu s d ng v n, hi u qu c a quá trình s n
xu t, kinh doanh c a doanh nghi p.
- Báo cáo tài chính là căn c quan tr ng trong vi c phân tích, nghiên c u, phát
hi n nh ng kh năng ti m tàng và là căn c quan tr ng ñ ra các quy t ñ nh v qu n lý,
ñi u hành ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh ho c ñ u tư vào doanh nghi p c a ch s h u,
các nhà ñ u tư, các ch n hi n t i và tương lai c a doanh nghi p.
- Báo cáo tài chính cịn là căn c quan tr ng ñ xây d ng các k ho ch, kinh t k thu t, tài chính c a doanh nghi p, là nh ng căn c khoa h c ñ ñ ra h th ng các
bi n pháp xác th c nh m tăng cư ng qu n tr doanh nghi p, không ng ng nâng cao hi u
qu s d ng v n, nâng cao hi u qu s n xu t, kinh doanh, tăng l i nhu n cho doanh
nghi p.
Theo Ch đ k tốn doanh nghi p hi n hành (Quy t ñ nh s 15/2006/Qð-BTC
ngày 20/03/2006 c a B Tài chính), h th ng Báo cáo tài chính áp d ng cho t t c các
doanh nghi p thu c m i lĩnh v c, m i thành ph n kinh t trong c nư c Vi t Nam bao
g m 4 bi u m u báo cáo sau:
- B ng cân đ i k tốn (M u s B01 - DN);
- Báo cáo K t qu ho t ñ ng kinh doanh (M u s B02 - DN);
- Báo cáo Lưu chuy n ti n t (M u s B03 - DN);
- B n thuy t minh báo cáo tài chính (M u s B09 - DN).
ð i v i doanh nghi p nh và v a, g m công ty trách nhi m h u h n (tr công ty
trách nhi m h u h n 1 thành viên ñư c chuy n t doanh nghi p nhà nư c), công ty c
13

ph n (tr cơng ty ch ng khốn c ph n và công ty c ph n niêm y t trên th trư ng
ch ng khốn), cơng ty h p danh, doanh nghi p tư nhân và h p tác xã (tr h p tác xã
nông nghi p và h p tác xã tín d ng nhân dân) áp d ng h th ng Báo cáo tài chính ban
hành theo Quy t ñ nh s 48/2006/Qð-BTC ngày 14/9/2006 c a B trư ng B Tài chính.
V cơ b n, h th ng báo cáo này cũng tương t như h th ng báo cáo theo Quy t ñ nh
15/2006/Qð-BTC ngày 20/03/2006; tuy nhiên, s lư ng báo cáo và n i dung cũng có
nh ng khác bi t nh t ñ nh. V s lư ng, các doanh nghi p v a và nh nói trên ph i l p
các báo cáo tài chính sau:
1. B ng Cân đ i k tốn
- M u s B01-DNN
2. B ng Cân đ i tài kho n
- M u s F01-DNN
3. Báo cáo K t qu ho t ñ ng kinh doanh
- M u s B02-DNN
4. Báo cáo Lưu chuy n ti n t
- M u s B03-DNN
5. B n Thuy t minh báo cáo tài chính
- M u s B09-DNN
ð i v i các h p tác xã, báo cáo tài chính bao g m:
1. B ng Cân ñ i Tài kho n
- M u s B01-DNN/HTX
2. Báo cáo K t qu ho t ñ ng kinh doanh
- M u s B02-DNN
3. B n Thuy t minh báo cáo tài chính
- M u s B09-DNN/HTX
K t c u và n i dung ph n ánh trên h th ng báo cáo tài chính doanh nghi p đã
đư c trình bày trong Chun đ 4 “K tốn tài chính, k tốn qu n tr ”.
1.4.2. Cơ s d li u khác

S t n t i, phát tri n cũng như quá trình suy thoái c a doanh nghi p ph thu c
vào nhi u y u t : Có y u t bên trong và y u t bên ngồi; Có y u t ch quan và y u t
khách quan. ði u ñó tuỳ thu c vào tiêu th c phân lo i các y u t nh hư ng.
- Các y u t bên trong:
Các y u t bên trong là nh ng y u t thu c v t ch c doanh nghi p; trình đ
qu n lý; ngành ngh , s n ph m, hàng hóa, d ch v mà doanh nghi p kinh doanh; quy
trình cơng ngh ; năng l c c a lao ñ ng...
- Các y u t bên ngoài:
Các y u t bên ngoài là nh ng y u t mang tính khách quan như: ch đ chính tr
xã h i; tăng trư ng kinh t c a n n kinh t ; ti n b khoa h c k thu t; chính sách tài
chính ti n t ; chính sách thu ...
Phân tích tài chính nh m ph c v cho nh ng d đốn tài chính, d đốn k t qu
tương lai c a doanh nghi p, trên cơ s đó mà đưa ra ñư c nh ng quy t ñ nh phù h p.
Như v y, không ch gi i h n vi c nghiên c u nh ng báo bi u tài chính mà ph i t p
h p đ y đ các thơng tin liên quan đ n tình hình tài chính c a doanh nghi p, như các
thơng tin chung v kinh t , ti n t , thu khố, các thơng tin v ngành kinh t c a doanh
nghi p, các thông tin v pháp lý, v kinh t ñ i v i doanh nghi p. C th là:
+ Các thông tin chung:
Thông tin chung là nh ng thơng tin v tình hình kinh t chính tr , mơi trư ng
pháp lý, kinh t có liên quan đ n cơ h i kinh t , cơ h i ñ u tư, cơ h i v k thu t cơng
ngh ... S suy thối ho c tăng trư ng c a n n kinh t có tác đ ng m nh m ñ n k t qu
kinh doanh c a doanh nghi p. Nh ng thông tin v các cu c thăm dò th trư ng, tri n
14

v ng phát tri n trong s n xu t, kinh doanh và d ch v thương m i... nh hư ng l n ñ n
chi n lư c và sách lư c kinh doanh trong t ng th i kỳ.
+ Các thông tin theo ngành kinh t :
Thông tin theo ngành kinh t là nh ng thông tin mà k t qu ho t ñ ng c a doanh
nghi p mang tính ch t c a ngành kinh t như ñ c ñi m c a ngành kinh t liên quan ñ n

th c th c a s n ph m, ti n trình k thu t c n ti n hành, cơ c u s n xu t có tác đ ng đ n
kh năng sinh l i, vịng quay v n, nh p đ phát tri n c a các chu kỳ kinh t , ñ l n c a
th trư ng và tri n v ng phát tri n...
+ Các thông tin c a b n thân doanh nghi p:
Thông tin v b n thân doanh nghi p là nh ng thông tin v chi n lư c, sách lư c
kinh doanh c a doanh nghi p trong t ng th i kỳ, thông tin v tình hình và k t qu kinh
doanh c a doanh nghi p, tình hình t o l p, phân ph i và s d ng v n, tình hình và kh
năng thanh tốn... Nh ng thơng tin này đư c th hi n qua nh ng gi i trình c a các nhà
qu n lý, qua Báo cáo tài chính, báo cáo k toán qu n tr , báo cáo th ng kê, h ch toán
nghi p v ...
Bên c nh h th ng báo cáo tài chính, khi Phân tích tài chính doanh nghi p, các
nhà phân tích cịn k t h p s d ng nhi u ngu n d li u khác nhau như: Báo cáo qu n tr ,
báo cáo chi ti t, các tài li u k toán, tài li u th ng kê, b ng cơng khai m t s ch tiêu tài
chính... ðây là nh ng ngu n d li u quan tr ng giúp cho các nhà phân tích xem xét,
đánh giá ñư c các m t khác nhau trong ho t ñ ng tài chính m t cách ñ y ñ , chính xác.
Tuy nhiên, ph n l n ngu n d li u này ch ñư c s d ng trong n i b (tr các ch tiêu tài
chính cơng khai).
Trong các d li u khác s d ng ñ phân tích ho t đ ng tài chính, có th nói, h
th ng báo cáo k tốn qu n tr ñư c s d ng nhi u nh t. Không gi ng như h th ng báo
cáo tài chính, báo cáo k toán qu n tr là nh ng báo cáo nh m ph n ánh chi ti t hơn tình
hình tài s n, ngu n hình thành tài s n theo t ng ñ i tư ng c th , tình hình và k t qu
t ng ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh... Báo cáo k tốn qu n tr cung c p thơng tin chi
ti t theo t ng ñ i tư ng qu n lý c th ph c v cho nhu c u qu n lý, ch ñ o, ñi u hành
ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh c a doanh nghi p.
ð i v i vi c công khai tài chính, theo ði u 32, ði u 33 Lu t K tốn năm 2003,
các doanh nghi p có trách nhi m ph i công khai báo cáo tài chính năm trong th i h n
m t trăm hai mươi ngày, k t ngày k t thúc kỳ k tốn năm. N i dung cơng khai báo
cáo tài chính c a đơn v k tốn trong ho t đ ng kinh doanh bao g m các thông tin liên
quan ñ n tình hình tài s n, n ph i tr và v n ch s h u; k t qu ho t đ ng kinh doanh;
tình hình trích l p và s d ng các qu ; tình hình thu nh p c a ngư i lao ñ ng. Vi c cơng

khai báo cáo tài chính đư c th c hi n theo các hình th c như: Phát hành n ph m; thông
báo b ng văn b n; niêm y t và các hình th c khác theo quy ñ nh c a pháp lu t. Căn c
vào B ng công khai m t s ch tiêu tài chính theo qui đ nh, các nhà phân tích s ti n
hành phân tích, xem xét và đưa ra nh n đ nh v tình hình tài chính, k t qu kinh doanh...
c a doanh nghi p.
Các thông tin khác liên quan c n thu th p ph c v phân tích tài chính c a doanh
nghi p r t phong phú và đa d ng. M t s thơng tin đư c cơng khai, m t s thơng tin ch
dành cho nh ng ngư i có l i ích g n li n v i s s ng còn c a doanh nghi p. Có nh ng
thơng tin đư c báo chí ho c các t ch c tài chính cơng b , có nh ng thơng tin ch trong
n i b doanh nghi p ñư c bi t.
15

Tuy nhiên, cũng c n th y r ng: Nh ng thơng tin thu th p đư c khơng ph i t t c
đ u đư c lư ng hóa c th , mà có nh ng tài li u không th bi u hi n b ng s lư ng c
th , nó ch đư c th hi n thơng qua s miêu t đ i s ng kinh t c a doanh nghi p.
Do v y, đ có nh ng thông tin c n thi t ph c v cho q trình phân tích tài chính,
ngư i làm cơng tác phân tích ph i sưu t m đ y đ nh ng thơng tin thích h p liên quan
ñ n ho t ñ ng c a doanh nghi p. Tính đ y đ th hi n thư c đo s lư ng c a thơng tin.
S thích h p ph n ánh ch t lư ng thông tin.
II. N I DUNG PHÂN TÍCH HO T ð NG TÀI CHÍNH DOANH NGHI P

2.1. ðánh giá khái qt tình hình tài chính
2.2.1. Ý nghĩa và m c đích đánh giá khái qt tình hình tài chính
ðánh giá khái qt tình hình tài chính nh m xác đ nh th c tr ng và s c m nh tài
chính c a doanh nghi p, bi t ñư c m c ñ ñ c l p v m t tài chính cũng như nh ng khó
khăn v tài chính mà doanh nghi p ñang ph i ñương ñ u, nh t là lĩnh v c thanh tốn.
Qua đó, các nhà qu n lý có th đ ra các quy t đ nh c n thi t v ñ u tư, h p tác, liên
doanh, liên k t, mua bán, cho vay...
ðánh giá khái qt tình hình tài chính đư c th c hi n d a trên nh ng d li u tài

chính trong quá kh và hi n t i c a doanh nghi p đ tính tốn và xác đ nh các ch tiêu
ph n ánh th c tr ng và an tinh tài chính c a doanh nghi p. T đó, giúp cho các nhà qu n
lý nhìn nh n đúng đ n v v trí hi n t i và an ninh tài chính c a doanh nghi p nh m ñưa
ra các quy t ñ nh tài chính h u hi u. B i v y, yêu c u ñ t ra khi ñánh giá khái quát tình
hình tài chính là ph i chính xác và tồn di n. Có đánh giá chính xác th c tr ng tài chính
và an ninh tài chính c a doanh nghi p trên t t c các m t m i giúp các nhà qu n lý ñưa
ra các quy t ñ nh hi u qu , phù h p v i tình tr ng hi n t i c a doanh nghi p và ñ nh
hư ng phát tri n trong tương lai. Vi c đánh giá chính xác và tồn di n cịn giúp các nhà
qu n lý có các k sách thích h p đ nâng cao năng l c tài chính, năng l c kinh doanh và
năng l c c nh tranh c a doanh nghi p.
ðánh giá khái qt tình hình tài chính c a doanh nghi p nh m m c đích đưa ra
nh ng nh n ñ nh sơ b , ban ñ u v th c tr ng tài chính và s c m nh tài chính c a doanh
nghi p. Qua ñó, các nhà qu n lý n m ñư c m c ñ ñ c l p v m t tài chính; v an ninh
tài chính cùng nh ng khó khăn mà doanh nghi p ñang ph i ñương ñ u.
2.1.2. H th ng ch tiêu ñánh giá khái quát tình hình tài chính
V i m c đích trên, khi đánh giá khái qt tình hình tài chính, các nhà phân tích
ch d ng l i m t s n i dung mang tính khái quát, t ng h p, ph n ánh nh ng nét chung
nh t th c tr ng ho t đ ng tài chính và an ninh tài chính c a doanh nghi p như: tình hình
huy đ ng v n, m c đ đ c l p tài chính, kh năng thanh tốn và kh năng sinh l i c a
doanh nghi p. M t khác, h th ng ch tiêu s d ng ñ đánh giá khái qt tình hình tài
chính trên các m t ch y u c a ho t ñ ng tài chính cũng mang tính t ng h p, đ c trưng;
vi c tính tốn nh ng ch tiêu này cũng h t s c ñơn gi n, ti n l i, d tính tốn. Do v y đ
đánh giá khái qt tình hình tài chính c a doanh nghi p, các nhà phân tích c n s d ng
các ch tiêu cơ b n sau:
(1) T ng s ngu n v n: S bi n ñ ng (tăng hay gi m) c a t ng s ngu n v n cu i
năm so v i ñ u năm và so v i các năm trư c li n k là m t trong nh ng ch tiêu ñư c s
d ng ñ ñánh giá kh năng t ch c, huy ñ ng v n trong năm c a doanh nghi p. Tuy
nhiên, do v n c a doanh nghi p tăng, gi m do nhi u nguyên nhân khác nhau nên s bi n
16

ñ ng c a t ng s ngu n v n chưa th hi n đ y đ tình hình tài chính c a doanh nghi p,
do đó khi phân tích, c n k t h p v i vi c xem xét cơ c u ngu n v n và s bi n ñ ng c a
ngu n v n đ có nh n xét phù h p. Ch tiêu "T ng s ngu n v n" ñư c ph n ánh trên
B ng cân đ i k tốn, ph n "Ngu n v n".
(2) H s t tài tr : H s t tài tr là ch tiêu ph n ánh kh năng t b o ñ m v
m t tài chính và m c đ đ c l p v m t tài chính c a doanh nghi p. Ch tiêu này cho
bi t, trong t ng s ngu n v n c a doanh nghi p, ngu n v n ch s h u chi m m y ph n.
Tr s c a ch tiêu càng l n, ch ng t kh năng t b o ñ m v m t tài chính càng cao,
m c ñ ñ c l p v m t tài chính c a doanh nghi p càng tăng và ngư c l i, khi tr s c a
ch tiêu càng nh , kh năng t b o ñ m v m t tài chính c a doanh nghi p càng th p,
m c đ đ c l p v tài chính c a doanh nghi p càng gi m. H s tài tr đư c xác đ nh
theo cơng th c:
H s tài tr

V n ch s h u

=

T ng s ngu n v n
"V n ch s h u" ñư c ph n ánh ch tiêu B "V n ch s h u" (Mã s 400), còn
"T ng s ngu n v n" ñư c ph n ánh ch tiêu "T ng c ng ngu n v n" (Mã s 440) trên
B ng cân đ i k tốn.
(3) H s t tài tr tài s n dài h n: H s t tài tr tài s n dài h n (hay h s v n
ch s h u trên tài s n dài h n) là ch tiêu ph n ánh kh năng trang tr i tài s n dài h n
b ng v n ch s h u. N u tr s c a ch tiêu này càng l n hơn 1, s v n ch s h u c a
doanh nghi p càng có th a kh năng ñ trang tr i tài s n dài h n và do v y, doanh
nghi p s ít g p khó khăn trong thanh tốn các kho n n dài h n ñ n h n. Do ñ c ñi m
c a tài s n dài h n là th i gian luân chuy n dài (thư ng là ngoài m t năm hay ngoài m t
chu kỳ kinh doanh) nên n u v n ch s h u c a doanh nghi p khơng đ tài tr tài s n

dài h n c a mình mà ph i s d ng các ngu n v n khác (k c v n chi m d ng dài h n)
thì khi các kho n n ñáo h n, doanh nghi p s g p khó khăn trong thanh tốn và ngư c
l i, n u v n ch s h u c a doanh nghi p có đ và b o ñ m th a kh năng tài tr tài s n
dài h n c a doanh nghi p thì doanh nghi p s ít g p khó khăn khi thanh tốn n đáo h n.
ði u này tuy giúp doanh nghi p t b o ñ m v m t tài chính nhưng hi u qu kinh doanh
s khơng cao do v n ñ u tư ch y u vào tài s n dài h n, ít s d ng vào kinh doanh quay
vịng đ sinh l i.
H s t tài tr
tài s n dài h n

=

V n ch s h u
Tài s n dài h n

"Tài s n dài h n" ñư c ph n ánh ch tiêu B "Tài s n dài h n" (Mã s 200) trên
B ng cân đ i k tốn. C n lưu ý r ng, ch tiêu “H s t tài tr tài s n dài h n” cịn có
th tính riêng cho t ng b ph n tài s n dài h n (n ph i thu dài h n, tài s n c ñ nh ñã và
ñang ñ u tư, b t ñ ng s n ñ u tư, ñ u tư tài chính dài h n), đ c bi t là b ph n tài s n c
ñ nh ñã và đang đ u tư; b i vì, tài s n c ñ nh (ñã và ñang ñ u tư) là b ph n tài s n dài
h n ph n ánh toàn b cơ s v t ch t, k thu t c a doanh nghi p. Khác v i các b ph n
tài s n dài h n h n, doanh nghi p không th d dàng và khơng th đem bán, thanh lý b
ph n tài s n c đ nh đư c vì đây chính là ñi u ki n c n thi t và là phương ti n ph c v
cho ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p. “H s t tài tr tài s n c ñ nh” ñư c tính
theo cơng th c sau:
17

H s t tài tr
tài s n c ñ nh

V n ch s h u

=

Tài s n c ñ nh ñã và ñang ñ u tư

Tài s n c ñ nh ñã và ñang ñ u tư ñư c ph n ánh ch tiêu “Tài s n c ñ nh” (Mã
s 220) trên B ng cân đ i k tốn, bao g m tài s n c ñ nh ñã ñ u tư (tài s n c ñ nh h u
hình, tài s n c đ nh th tài chính và tài s n c đ nh vơ hình tương ng các ch tiêu có
Mã s 221, 224, và 227) và tài s n c ñ nh ñang ñ u tư (chi phí xây d ng cơ b n d dang
có Mã s 230).
(4) H s đ u tư: H s ñ u tư là ch tiêu ph n ánh m c ñ ñ u tư c a tài s n dài
h n trong t ng s tài s n, nó ph n ánh c u trúc tài s n c a doanh nghi p. Tr s này ph
thu c r t l n vào ngành ngh kinh doanh c a doanh nghi p.
Tài s n dài h n - Ph i thu dài h n
H s ñ u tư =
T ng s tài s n
H s ñ u tư có th tính chung cho tồn b tài s n dài h n sau khi tr ñi các
kho n ph i thu dài h n (h s ñ u tư t ng quát) hay tính riêng cho t ng b ph n c a tài
s n dài h n (h s ñ u tư tài s n c ñ nh, h s đ u tư tài chính dài h n...); trong đó, h
s đ u tư tài s n c ñ nh ñư c s d ng ph bi n, ph n ánh giá tr còn l i c a tài s n c
ñ nh chi m trong t ng s tài s n là bao nhiêu. Tr s này ph thu c vào t ng ngành, ngh
c th .
(5) H s kh năng thanh toán t ng quát: “H s kh năng thanh toán t ng quát”
là ch tiêu ph n ánh kh năng thanh toán chung c a doanh nghi p trong kỳ báo cáo. Ch
tiêu này cho bi t: v i t ng s tài s n hi n có, doanh nghi p có b o đ m trang tr i ñư c
các kho n n ph i tr hay không. N u tr s ch tiêu "H s kh năng thanh toán t ng
quát" c a doanh nghi p luôn ≥ 1, doanh nghi p b o đ m đư c kh năng thanh tốn t ng
quát và ngư c l i; tr s này < 1, doanh nghi p khơng b o đ m đư c kh năng trang tr i

các kho n n . Tr s c a “H s kh năng thanh toán t ng quát” càng nh hơn 1, doanh
nghi p càng m t d n kh năng thanh toán.
T ng s tài s n
H s kh năng thanh =
toán t ng quát
T ng s n ph i tr
"T ng s tài s n" ñư c ph n ánh ch tiêu "T ng c ng tài s n" (Mã s 270) và
"T ng s n ph i tr " ph n ánh ch tiêu "N ph i tr " (Mã s 300) trên B ng cân đ i
k tốn. ð i v i các doanh nghi p v a và nh , ch tiêu "T ng s tài s n" ñư c ph n ánh
ch tiêu "T ng c ng tài s n" (Mã s 250) và "T ng s n ph i tr " ñư c ph n ánh ch
tiêu "N ph i tr " (Mã s 300) trên B ng cân đ i k tốn.
(6) H s kh năng thanh toán n ng n h n: "H s kh năng thanh toán n ng n
h n" là ch tiêu cho th y kh năng ñáp ng các kho n n ng n h n c a doanh nghi p là
cao hay th p. N ng n h n là nh ng kho n n mà doanh nghi p ph i thanh tốn trong
vịng m t năm hay m t chu kỳ kinh doanh. N u tr s c a ch tiêu này x p x b ng 1,
doanh nghi p có đ kh năng thanh tốn các kho n n ng n h n và tình hình tài chính là
bình thư ng ho c kh quan. Ngư c l i, n u “H s kh năng thanh toán n ng n h n” <
1, doanh nghi p không b o ñ m ñáp ng ñư c các kho n n ng n h n. Tr s c a ch
tiêu này càng nh hơn 1, kh năng thanh toán n ng n h n c a doanh nghi p càng th p.
H s thanh toán =
Tài s n ng n h n
18

n ng n h n

T ng s n ng n h n
Giá tr "Tài s n ng n h n" ñư c ph n ánh ch tiêu A "Tài s n ng n h n" (Mã s
100) và "T ng s n ng n h n" ñư c ph n ánh ch tiêu I "N ng n h n" (Mã s 310)
trên B ng cân đ i k tốn.

(7) H s kh năng thanh toán nhanh:
H s kh năng thanh tốn nhanh" là ch tiêu đư c dùng đ đánh giá kh năng
thanh toán t c th i (thanh toán ngay) các kho n n ng n h n c a doanh nghi p b ng ti n
(ti n m t, ti n g i ngân hàng, ti n ñang chuy n) và các kho n tương ñương ti n. Ch tiêu
này đư c tính như sau:
Ti n và các kho n tương đương ti n
H s kh năng
=
thanh tốn nhanh
T ng s n ng n h n
Tùy thu c vào tính ch t và chu kỳ kinh doanh c a t ng doanh nghi p mà ch tiêu
“H s kh năng thanh tốn nhanh” có tr s khác nhau. Tuy nhiên, th c t cho th y, tr
s c a ch tiêu “H s kh năng thanh toán nhanh” không nh t thi t ph i b ng 1 doanh
nghi p m i b o ñ m kh năng thanh tốn nhanh; b i vì, tr s c a t s trong cơng th c
xác đ nh ch tiêu “H s kh năng thanh tốn nhanh” đư c xác ñ nh trong kho ng th i
gian t i ña 3 tháng trong khi tr s c a m u s l i ñư c xác ñ nh trong kho ng 1 năm
ho c m t chu kỳ kinh doanh. M t đi u có th kh ng đ nh ch c ch n r ng: n u tr s c a
ch tiêu “H s kh năng thanh toán nhanh” quá nh , doanh nghi p có th g p khó khăn
trong vi c thanh tốn cơng n - nh t là n đ n h n - vì khơng ñ ti n và tương ñương
ti n và do v y, doanh nghi p có th ph i bán g p, bán r hàng hóa, s n ph m, d ch v ñ
tr n . Khi tr s c a ch tiêu “H s kh năng thanh toán nhanh” l n hơn ho c b ng 1,
m c d u doanh nghi p b o ñ m th a kh năng thanh toán nhanh song do lư ng ti n và
tương ñương ti n quá nhi u nên s ph n nào làm gi m hi u qu s d ng v n; t đó, làm
gi m hi u qu kinh doanh.
"Ti n, các kho n tương ñương ti n" ph n ánh ch tiêu I "Ti n và các kho n
tương đương ti n" (Mã s 110); trong đó, các kho n tương ñương ti n" bao g m các
kho n đ u tư ng n h n có th i gian thu h i ho c ñáo h n khơng q 3 tháng, d dàng
chuy n đ i thành m t lư ng ti n xác ñ nh mà khơng có r i ro khi chuy n đ i thành ti n
k t ngày mua kho n ñ u tư đó t i th i đi m báo cáo như kỳ phi u ngân hàng, tín phi u
kho b c, ch ng ch ti n g i...

(8) H s kh năng chi tr : Do các ch tiêu như: "H s kh năng thanh toán n
ng n h n" và "H s kh năng thanh toán nhanh" mang tính th i đi m (đ u kỳ, cu i kỳ)
vì cơ s tính tốn d a trên s li u c a B ng cân đ i k tốn nên trong nhi u trư ng h p,
các ch tiêu này ph n ánh khơng đúng tình hình th c t . ði u này r t d x y ra vì 2
nguyên nhân ch y u sau:
Th nh t, do các nhà qu n lý mu n ng y t o tình hình, t o ra m t b c tranh tài
chính kh quan cho doanh nghi p t i ngày báo cáo. Ch ng h n, mu n nâng cao tr s c a
các ch tiêu trên, các nhà qu n lý tìm cách ng y t o sao cho các kho n ti n và tương
ñương ti n tăng lên, tr giá hàng t n kho gi m xu ng. Công vi c này th c s khơng h
khó khăn v i các nhà qu n lý và k toán; ch ng h n, nh ng ngày cu i kỳ (cu i quí, cu i
năm), m c d u hàng ñã v , ñã nh p kho nhưng k tốn t m đ ngồi s sách ho c các
kho n n chưa thu nhưng k toán l i ghi nh n như ñã thu, n u b phát hi n thì coi như
ghi nh m. Tương t , k tốn có th ghi các bút tốn bù tr gi a n ph i thu dài h n v i
19

n ph i tr dài h n...
Th hai, do tính th i v c a ho t ñ ng kinh doanh mà t i th i ñi m báo cáo,
lư ng hàng t n kho r t l n, lư ng ti n và tương ñương ti n r t nh . Tình hình này
thư ng x y ra v i các doanh nghi p kinh doanh mang tính th i v . T i nh ng doanh
nghi p này, có nh ng th i đi m mà bu c ph i d tr hàng t n kho l n (d tr hàng hóa
ph c v các d p l , t t, khai trư ng, khai h i; thu mua nông s n, lâm s n, h i s n, th
s n... theo mùa…).
ð kh c ph c tình hình trên, khi đánh giá khái qt tình hình tài chính, c n k t
h p v i ch tiêu "H s kh năng chi tr ". H s này s kh c ph c ñư c như c ñi m c a
2 ch tiêu trên vì nó đư c xác đ nh cho c kỳ kinh doanh và khơng ph thu c vào y u t
th i v .
S ti n thu n lưu chuy n trong kỳ
H s kh
=

năng chi tr
N ng n h n
Ch tiêu này cho bi t, v i dòng ti n thu n t o ra t các ho t ñ ng c a mình trong
kỳ, doanh nghi p có đ kh năng b o đ m đư c kh năng thanh tốn các kho n n ng n
h n hay không. S li u t s c a cơng th c trên đư c l y t Báo cáo lưu chuy n ti n t .
(9) Kh năng sinh l i c a tài s n (Return on assets - ROA):
Kh năng sinh l i c a tài s n ph n ánh hi u q a s d ng tài s n doanh nghi p,
th hi n trình đ qu n lý và s d ng tài s n. Ch tiêu này cho bi t bình qn m t đơn v
tài s n s d ng trong quá trình kinh doanh t o ra ñư c bao nhiêu ñ ng l i nhu n trư c
thu . Tr s c a ch tiêu càng cao, hi u qu s d ng tài s n càng l n và ngư c l i.
Kh năng sinh = L i nhu n trư c thu
l i c a tài s n
T ng tài s n bình quân
L i nhu n trư c thu ph n ánh ch tiêu "L i nhu n trư c thu " trên Báo cáo k t
qu ho t ñ ng kinh doanh; cịn "T ng tài s n bình qn” ñư c tính như sau:
T ng tài s n = T ng tài s n ñ u năm + T ng tài s n cu i năm
bình qn
2
Trong đó, T ng tài s n ñ u năm và cu i năm l y s li u trên B ng cân ñ i k toán
(c t "S ñ u năm" và c t "S cu i năm"). M u s c a ROA là “T ng tài s n bình quân”
vì t s là k t qu c a m t năm kinh doanh nên m u s không th l y tr s c a tài s n
t i m t th i ñi m ñư c mà ph i s d ng tr giá bình quân c a năm.
(10) Kh năng sinh l i c a v n ch s h u (Return on equity - ROE):
“Kh năng sinh l i c a V n ch s h u” là ch tiêu ph n ánh khái quát nh t hi u
qu s d ng v n c a doanh nghi p. Khi xem xét ROE, các nhà qu n lý bi t ñư c m t
ñơn v V n ch s h u ñ u tư vào kinh doanh ñem l i m y ñơn v l i nhu n sau thu . Tr
s c a ROE càng cao, hi u qu s d ng v n càng cao và ngư c l i.
L i nhu n sau thu
Kh năng sinh l i =
c a v n ch s h u

V n ch s h u bình quân
L i nhu n sau thu ph n ánh ch tiêu "L i nhu n sau thu thu nh p doanh
nghi p" trên Báo cáo k t qu ho t ñ ng kinh doanh; còn ch tiêu "V n ch s h u bình
qn" đư c tính như sau:
= T ng s v n ch s h u ñ u kỳ + cu i kỳ
V n ch s
20

h u bình qn

2
Trong đó, v n ch s h u ñ u năm và cu i năm l y ch tiêu "V n ch s h u"
(Mã s 400) trên B ng cân đ i k tốn (c t "S ñ u năm" và c t "S cu i năm"). M u s
c a ROE là “V n ch s h u bình quân” vì t s là k t qu c a m t năm kinh doanh nên
m u s không th l y tr s c a v n ch s h u t i m t th i ñi m ñư c mà ph i s d ng
tr giá bình quân c a năm. ð i v i các doanh nghi p v a và nh , ch tiêu "L i nhu n sau
thu " ñư c ph n ánh ch tiêu "L i nhu n sau thu " trên Báo cáo k t qu ho t ñ ng
kinh doanh.
2.1.3. Phương pháp ñánh giá khái quát tình hình tài chính
Phương pháp đư c s d ng đ đánh giá khái qt tình hình tài chính c a doanh
nghi p là phương pháp so sánh. B ng cách so sánh gi a kỳ phân tích v i các kỳ g c
khác nhau c v s tuy t ñ i và s tương ñ i gi n ñơn trên t ng ch tiêu ph n ánh khái
quát tình hình tài chính, các nhà phân tích s căn c vào s bi n ñ ng cũng như ý nghĩa
c a t ng ch tiêu ñ nêu lên nh n xét.
ð đánh giá khái qt tình hình tài chính c a doanh nghi p đư c chính xác, kh c
ph c ñư c như c ñi m c a t ng ch tiêu đơn l (n u có), các nhà phân tích c n xem xét
đ ng th i s bi n ñ ng c a các ch tiêu và liên k t s bi n ñ ng c a chúng v i nhau. T
đó, rút ra nh n xét khái quát v th c tr ng và s c m nh tài chính cũng như an ninh tài
chính c a doanh nghi p.

ð i v i vi c ñánh giá tình hình huy đ ng v n c a doanh nghi p, các nhà phân
tích ti n hành so sánh s bi n ñ ng c a t ng s ngu n v n. Qua vi c so sánh s bi n
ñ ng c a t ng s ngu n v n theo th i gian, các nhà phân tích s đánh giá đư c tình hình
t o l p và huy đ ng v n v qui mơ; Trên cơ s đó có đánh giá khái qt v quy mơ tài
s n mà doanh nghi p đang qu n lý và s d ng.
ð ñánh giá m c ñ ñ c l p v m t tài chính c a doanh nghi p, trư c h t các nhà
phân tích c n tính ra tr s c a các ch tiêu “H s t tài tr ” và “H s t tài tr tài s n
dài h n” kỳ phân tích và kỳ g c. T đó, ti n hành so sánh s bi n ñ ng c a các ch tiêu
trên theo th i gian cũng như so v i tr s bình quân ngành, bình quân khu v c. Khi so
sánh ch tiêu “H s tài tr " và "H s t tài tr tài s n dài h n" theo th i gian, các nhà
phân tích s có nh n đ nh chính xác v xu hư ng bi n ñ ng c a m c đ đ c l p tài
chính; cịn khi so sánh v i s bình quân c a ngành, bình qn khu v c, các nhà phân tích
s xác đ nh chính xác v trí hay m c đ đ c l p tài chính c a doanh nghi p hi n t i là
m c nào (cao, trung bình, th p). Trên cơ s đó s có các quy t sách tài chính phù h p
v i tình hình và ñi u ki n c th c a doanh nghi p.
Vi c đánh giá kh năng thanh tốn c a doanh nghi p cũng ñư c th c hi n tương
t ; nghĩa là tính ra tr s c a các ch tiêu “H s kh năng thanh toán t ng quát”, “H s
kh năng thanh toán n ng n h n” và “H s kh năng thanh toán nhanh” và d a vào tr
s cũng như ý nghĩa c a t ng ch tiêu ñ ñánh giá. Bên c nh đó, đ bi t đư c xu hư ng
bi n đ ng c a kh năng thanh tốn, c n so sánh tr s c a các ch tiêu trên theo th i gian.
ðánh giá khái quát kh năng sinh l i c a doanh nghi p ñư c th c hi n b ng cách
tính ra tr s c a các ch tiêu “kh năng sinh l i c a v n ch s h u”, “kh năng sinh l i
c a tài s n” và d a vào tr s c a ch tiêu ñ ñánh giá. Bên c nh đó, đ bi t đư c xu
hư ng bi n ñ ng c a kh năng sinh l i, c n so sánh tr s c a ch tiêu “kh năng sinh l i
c a v n ch s h u” và ch tiêu “kh năng sinh l i c a tài s n” theo th i gian.
Nh m thu n ti n và ñơn gi n trong vi c tính tốn và rút ra nh n xét khái quát v
21

tình hình tài chính, tránh s r i r c và t n m n trong q trình đánh giá, khi phân tích, có

th l p b ng sau:
B ng 6.1: B ng đánh giá khái qt tình hình tài chính
Kỳ phân Kỳ phân
tích so
tích so
Kỳ Kỳ
Kỳ
v i kỳ
g c g c ... phân v i kỳ
Ch tiêu
...
g c1
g c2
tích
1
2
±
%
±
%
A

B

C

D

E

G

H

I

1. T ng s ngu n v n
2. H s t tài tr
3. H s t tài tr tài s n dài h n
4. T su t ñ u tư
5. H s kh năng thanh toán t ng quát
6. H s kh năng thanh toán n ng n
h n
7. H s kh năng thanh toán nhanh
8. H s kh năng chi tr
9. Kh năng sinh l i c a tài s n
10. Kh năng sinh l i c a v n ch s
h u

Qua b ng phân tích trên, các nhà phân tích s n m đư c các n i dung ch y u
sau:
- C t B, C, ...,D: Ph n ánh tr s c a các ch tiêu các kỳ (ñi m) tương ng (năm
N và các năm li n k trư c năm N). D a vào tr s c a các ch tiêu các kỳ (ñi m), các
nhà phân tích s đánh giá đư c quy mơ v n, m c ñ ñ c l p ho c ph thu c v tài chính
c a doanh nghi p, m c ñ ñ u tư vào tài s n dài h n, kh năng thanh toán, kh năng sinh
l i c a v n ch s h u và c a tài s n c a doanh nghi p t ng kỳ (ñi m) tương ng.
+ C t “±” (các c t E, H..): Ph n ánh s bi n ñ ng v s tuy t ñ i c a các ch tiêu.
Qua các c t này, các nhà phân tích s th y đư c m c ñ bi n ñ ng v qui mô ng v i
t ng ch tiêu theo th i gian.
+ C t “%” (các c t G, I ...): Ph n ánh s bi n ñ ng v s tương ñ i theo th i gian

c a các ch tiêu. Qua các c t này, các nhà phân tích s th y ñư c m c ñ tăng trư ng và
xu hư ng bi n ñ ng theo th i gian c a các ch tiêu nghiên c u.
C n lưu ý là nh ng ch tiêu dùng ñ ñánh giá khái qt tình hình tài chính c a
doanh nghi p có th phân thành hai nhóm: nhóm nh ng ch tiêu xác ñ nh t i m t th i
ñi m và nhóm nh ng ch tiêu xác đ nh trong m t kỳ. Thu c nhóm ch tiêu tính tốn t i
m t th i ñi m g m: t ng ngu n v n, h s t tài tr , h s t tài tr tài s n dài h n, h s
ñ u tư, h s kh năng thanh toán t ng quát, h s kh năng thanh toán n ng n h n, h
s kh năng thanh tốn nhanh; Thu c nhóm ch tiêu tính tốn t i m t th i kỳ g m: H s
kh năng chi tr , kh năng sinh l i c a tài s n và kh năng sinh l i c a v n ch s h u.
Khi ñánh giá khái qt tình hình tài chính ph i k t h p c tr s c a các ch tiêu và s
22

bi n ñ ng c a các ch tiêu.
2.2. Phân tích cơ c u và s bi n đ ng c a tài s n và ngu n v n
2.1.1. Khái ni m và n i dung phân tích
Cơ c u tài s n và ngu n v n là t tr ng c a t ng lo i tài s n, t ng lo i ngu n v n
trong t ng s . Thông qua t tr ng c a t ng ngu n v n ch ng nh ng đánh giá đư c chính
sách tài chính c a doanh nghi p, m c ñ m o hi m tài chính thơng qua chính sách đó mà
cịn cho phép th y ñư c kh năng t ch hay ph thu c v tài chính c a doanh nghi p.
N u t tr ng ngu n v n c a ch s h u càng nh ch ng t s ñ c l p v tài chính c a
doanh nghi p càng th p và ngư c l i.
M i lo i ngu n v n c a doanh nghi p l i g m nhi u b ph n khác nhau. Nh ng
b ph n đó có nh hư ng khơng gi ng nhau đ n m c đ ñ c l p hay ph thu c và nghĩa
v c a doanh nghi p ñ i v i t ng ngu n v n y cũng không gi ng nhau. Ch ng h n,
nghĩa v c a doanh nghi p ñ i v i các kho n vay khác v i các kho n chi m d ng, yêu
c u qu n lý ñ i v i các kho n vay ng n h n khác v i các kho n vay dài h n, ngu n v n
kinh doanh khác các qu ...
Vi c t ch c huy ñ ng v n trong kỳ c a doanh nghi p như th nào, có đ đáp ng
nhu c u s n xu t, kinh doanh hay khơng đư c ph n ánh thơng qua s bi n đ ng c a

ngu n v n và chính s bi n ñ ng khác nhau gi a các lo i ngu n v n cũng s làm cơ c u
ngu n v n thay ñ i.
T ng tài s n c a doanh nghi p, bao g m 2 lo i: Tài s n ng n h n và tài s n dài
h n. trong t ng lo i tài s n đó l i bao g m nhi u lo i khác nhau, m i lo i có tác đ ng
khơng gi ng nhau đ n q trình kinh doanh c a m i doanh nghi p. M t cách chung
nh t, tài s n doanh nghi p ñang qu n lý và s d ng th hi n t ng s v n c a doanh
nghi p và vi c phân b v n đ hình thành nên tài s n như th nào. V n nhi u hay ít, tăng
hay gi m, phân b cho t ng khâu, t ng giai đo n h p lý hay khơng s nh hư ng l n ñ n
k t qu kinh doanh và tình hình tài chính c a doanh nghi p. Phân tích s bi n đ ng và
tình hình phân b v n là đ đánh giá tình hình tăng, gi m v n, phân b v n như th nào
t đó đánh giá vi c s d ng v n c a doanh nghi p có h p lý hay khơng.
Như v y, phân tích cơ c u và s bi n ñ ng c a tài s n và ngu n v n g m nh ng
n i dung như: Phân tích cơ c u c a tài s n, phân tích s bi n đ ng c a tài s n, phân tích
cơ c u ngu n v n, phân tích s bi n đ ng c a ngu n v n, phân tích m i quan h gi a tài
s n và ngu n v n.
2.2.2. Phân tích cơ c u và s bi n ñ ng c a tài s n
Bên c nh vi c t ch c, huy ñ ng v n cho ho t ñ ng kinh doanh, các doanh
nghi p cịn ph i s d ng s v n đã huy đ ng m t cách h p lý, có hi u qu . S d ng v n
h p lý, có hi u qu khơng nh ng giúp cho doanh nghi p ti t ki m ñư c chi phí huy đ ng
v n mà quan tr ng hơn còn giúp cho các doanh nghi p ti t ki m ñư c s v n ñã huy
ñ ng. ði u đó đ ng nghĩa v i vi c tăng lư ng v n huy ñ ng vào kinh doanh. V i cùng
m t lư ng v n ñã huy ñ ng, n u bi t s d ng h p lý, doanh nghi p s có đi u ki n ñ u
tư c v chi u r ng và chi u sâu cho kinh doanh. S d ng h p lý, có hi u qu s v n đã
huy ñ ng ñư c th hi n trư c h t ch : s v n ñã huy ñ ng ñư c ñ u tư vào lĩnh v c
kinh doanh hay b ph n tài s n nào. Vì th , phân tích tình hình s d ng v n bao gi
cũng ñư c th c hi n trư c h t b ng cách phân tích cơ c u tài s n. Qua phân tích cơ c u
tài s n, các nhà qu n lý s n m ñư c tình hình đ u tư (s d ng) s v n ñã huy ñ ng, bi t
23

ñư c vi c s d ng s v n ñã huy ñ ng có phù h p v i lĩnh v c kinh doanh và có ph c
v tích c c cho m c đích kinh doanh c a doanh nghi p hay khơng.
Phân tích cơ c u tài s n c a doanh nghi p ñư c th c hi n b ng cách tính ra và so
sánh tình hình bi n đ ng gi a kỳ phân tích v i kỳ g c v t tr ng c a t ng b ph n tài
s n chi m trong t ng s tài s n. T tr ng c a t ng b ph n tài s n chi m trong t ng s
tài s n ñư c xác ñ nh như sau:
T tr ng c a t ng b ph n tài
s n chi m trong t ng s tài s n

=

Giá tr c a t ng b ph n tài s n

x 100

T ng s tài s n

Vi c xem xét tình hình bi n ñ ng v t tr ng c a t ng b ph n tài s n chi m
trong t ng s tài s n gi a kỳ phân tích so v i kỳ g c m c d u cho phép các nhà qu n lý
ñánh giá ñư c khái quát tình hình phân b (s d ng) v n nhưng l i không cho bi t các
nhân t tác ñ ng ñ n s thay ñ i cơ c u tài s n c a doanh nghi p. Vì v y, đ bi t đư c
chính xác tình hình s d ng v n, n m ñư c các nhân t nh hư ng và m c ñ nh hư ng
c a các nhân t ñ n s bi n ñ ng v cơ c u tài s n, các nhà phân tích cịn k t h p c vi c
phân tích ngang, t c là so sánh s bi n đ ng gi a kỳ phân tích v i kỳ g c (c v s tuy t
ñ i và s tương ñ i) trên t ng s tài s n cũng như theo t ng lo i tài s n.
Bên c nh vi c so sánh s bi n ñ ng trên t ng s tài s n cũng như t ng lo i tài s n
(tài s n ng n h n, tài s n dài h n, ti n và các kho n tương ñương ti n, các kho n đ u tư
tài chính ng n h n, các kho n ph i thu ng n h n, hàng t n kho, tài s n ng n h n khác,
các kho n ph i thu dài h n...) gi a kỳ phân tích so v i kỳ g c, các nhà phân tích cịn
ph i xem xét t tr ng t ng lo i tài s n chi m trong t ng s và xu hư ng bi n ñ ng c a

chúng theo th i gian ñ th y ñư c m c ñ h p lý c a vi c phân b . Vi c đánh giá ph i
d a trên tính ch t kinh doanh và tình hình bi n đ ng c a t ng b ph n. Trong ñi u ki n
cho phép, có th xem xét và so sánh s bi n ñ ng v t tr ng c a t ng b ph n tài s n
chi m trong t ng s tài s n c a doanh nghi p qua nhi u năm và so v i cơ c u chung c a
ngành ñ ñánh giá.
Nh m thu n ti n cho vi c ñánh giá cơ c u và s bi n ñ ng tài s n, khi phân tích,
có th l p b ng sau:
B ng 6.4: B ng phân tích cơ c u và s bi n ñ ng tài s n
Cu i năm
Ch
tiêu
A

Cu i năm N so v i cu i năm…

(N-3)
(N-2)
(N-1)
N
(N - 3)
(N - 2)
(N - 1)
S
T
S
T
S
T
S
T