Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong quân đội nhân dân việt nam hiện nay tta

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam là người chủ
trì về chính trị, chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp ủy cùng cấp về
toàn bộ hoạt động công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị cấp phân
đội. Là người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ,
trong điều kiện thực tiễn sinh động, phong phú, phức tạp ở đơn vị,
chính trị viên cần phải có tư duy sáng tạo, nhạy bén, tránh bảo thủ,
giáo điều. Cùng với phẩm chất đạo đức cách mạng, năng lực công tác
tốt, có uy tín cao, tư duy sáng tạo sẽ giúp chính trị viên linh hoạt, năng
động, kịp thời đưa ra những nội dung, phương thức mới, độc đáo, hiệu
quả để nâng cao chất lượng chủ trì về chính trị, chất lượng hoạt động
công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị cấp phân đội, góp phần xây
dựng đơn vị, Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở xây dựng đơn
vị, Quân đội vững mạnh toàn diện.
Những năm qua, cùng với quá trình đẩy mạnh thực hiện Nghị
quyết số 51/NQ - TW của Bộ Chính trị khóa IX “Về tiếp tục hoàn
thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy
gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam”, cấp ủy, chỉ huy các cấp đã nhận thức được tầm quan
trọng và chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động giáo dục, bồi dưỡng
phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện cho chính trị viên, trong đó
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là một trong những ưu tiên
hàng đầu. Ở nhà trường, công tác đào tạo chính trị viên đã hướng mạnh
hơn đến phát huy tính tích cực, rèn luyện tư duy sáng tạo cho người
học gắn với đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp
giảng dạy. Ở đơn vị, nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ
quan chính trị về phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên có nhiều
chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên hiện nay còn có những hạn chế, biểu hiện

trong công tác đào tạo, bồi dưỡng chính trị viên, trong nhận thức, trách
nhiệm của của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị,... Một bộ phận chính
trị viên còn chưa linh hoạt, sáng tạo trong chủ trì về chính trị, trong
tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị, còn thụ
động, rập khuôn, lệ thuộc vào sự chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên dẫn
đến chất lượng công tác còn hạn chế.
Hiện nay và những năm tới, trước sự phát triển nhanh chóng
của cách mạng khoa học - công nghệ, nhất là cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ tư, của toàn cầu hóa và kinh tế tri thức, tư duy sáng tạo


2
của con người càng trở thành tiêu chí, yêu cầu vô cùng quan trọng đối
với mọi lĩnh vực xã hội. Những tác động của tình hình thế giới, khu vực,
sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch; tác động của công nghệ
trí tuệ nhân tạo đến lĩnh vực quân sự, sự xuất hiện của các loại hình
chiến tranh kiểu mới (chiến tranh mạng, chiến tranh thông tin,…);
nhiệm vụ xây dựng quân đội tiếp tục đặt ra những yêu cầu mới về phẩm
chất, năng lực của người cán bộ quân đội, trong đó có chính trị viên.
Theo đó, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là đặc biệt quan
trọng và cấp thiết. Tư duy sáng tạo giúp chính trị viên linh hoạt, nhạy
bén, kịp thời xử lý có hiệu quả các nhiệm vụ, các tình huống nảy sinh
trong hoạt động thực tiễn ở đơn vị cấp phân đội, hoàn thành tốt hơn
cương vị chủ trì về chính trị, lãnh đạo, chỉ đạo, tiến hành các hoạt động
công tác đảng, công tác chính trị trong tình hình mới. Bên cạnh đó, vấn
đề phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam hiện nay chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu một
cách cơ bản, có hệ thống cả về lý luận và thực tiễn.
Từ những lý do nêu trên, việc lựa chọn vấn đề “Phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam

hiện nay” làm đề tài nghiên cứu của luận án có ý nghĩa cấp thiết cả về
lý luận và thực tiễn.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích
Trên cơ sở những vấn đề về lý luận và phân tích thực trạng
tình hình phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội
nhân dân Việt Nam, luận án đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam hiện nay.
Nhiệm vụ
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài.
Làm rõ thực chất và những nhân tố cơ bản quy định phát triển
tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Đánh giá thực trạng, dự báo những yếu tố tác động và yêu
cầu phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện nay.
Đề xuất một số giải pháp cơ bản phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội
nhân dân Việt Nam.


3
Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam hiện nay.
Về không gian: Nghiên cứu, khảo sát những vấn đề liên quan

phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên ở một số đơn vị thuộc các sư
đoàn bộ binh đủ quân phía bắc và công tác đào tạo chính trị viên ở Trường
Sĩ quan Chính trị.
Về thời gian: Luận án sử dụng các tài liệu, số liệu phục vụ
công tác nghiên cứu chủ yếu trong khoảng thời gian từ năm 2014 - 2019.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên hệ thống cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về lý
luận nhận thức, về con người, về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc
biệt về xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị trong quân đội.
Cơ sở thực tiễn
Luận án dựa vào tình hình phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, chủ yếu
thông qua các kết quả điều tra, khảo sát của tác giả và những số liệu
báo cáo, tổng kết của các cơ quan, đơn vị, nhà trường có liên quan
trực tiếp đến đề tài luận án.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chung là hệ thống phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận
án còn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như: khái quát
hóa và trừu tượng hóa, hệ thống và cấu trúc, lịch sử và lôgíc, phân tích
và tổng hợp, quy nạp và diễn dịch, điều tra xã hội học, phương pháp
chuyên gia,… để giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.
5. Những đóng góp mới của luận án
Quan niệm về tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam, thực chất phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Những nhân tố cơ bản quy định phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Giải pháp cơ bản phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài luận án
Ý nghĩa lý luận


4
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần khái quát, bổ sung
một số vấn đề lý luận khoa học về phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Ý nghĩa thực tiễn
Luận án góp phần cung cấp luận cứ khoa học trong việc thực
hiện các giải pháp thúc đẩy quá trình phát triển tư duy sáng tạo của chính
trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên cứu
của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu khoa
học về các nội dung liên quan.
7. Kết cấu của luận án
Luận án có kết cấu gồm: Mở đầu, 4 chương (9 tiết), kết luận,
danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố có liên
quan đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan những công trình khoa học tiêu
biểu liên quan đến đề tài
1.1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu có
liên quan đến tư duy, tư duy sáng tạo và phát
triển tư duy sáng tạo
Tiêu biểu là những công trình sau: Tác giả I. Ia. Lecne với công
trình “Dạy học nêu vấn đề”; tác giả S. E. Frost với công trình Những

vấn đề cơ bản của triết học; Tác giả Zeng Hua với công trình Tự đột
phá mình, bí quyết tư duy của những người thành đạt; tác giả A. Ph.
Sramtrenco với công trình Những vấn đề tâm lý học trong chỉ huy bộ
đội; tác giả Edward De Bono với công trình Tự học cách tư duy - Tư duy
hoàn hảo; Tác giả Ađam Khoo với công trình Làm chủ tư duy, thay đổi
vận mệnh; Tác giả Hồ Bá Thâm với công trình Phát triển năng lực tư
duy của người cán bộ lãnh đạo hiện nay; tác giả Nguyễn Văn Huyên với
công trình Mấy vấn đề triết học về xã hội và phát triển con người; tác giả
Lê Đức Ngọc với công trình Giáo dục đại học, phương pháp dạy và học;
Tác giả Phan Dũng với công trình Phương pháp luận sáng tạo và
đổi mới; tác giả Phạm Thành Nghị với công trình Tâm lý học sáng
tạo; Tác giả Trần Văn Phòng với công trình Bệnh kinh nghiệm chủ
nghĩa ở đội ngũ cán bộ nước ta trong quá trình xây dựng chủ nghĩa
xã hội; tác giả Lê Huy Hoàng với công trình Sáng tạo và những
điều kiện chủ yếu để kích thích sự sáng tạo của con người Việt Nam
hiện nay; Tác giả Nguyễn Mạnh Cương với công trình Về bản chất
của tư duy; tác giả Vũ Văn Viên với công trình “Tư duy logic và


5
bản chất của tư duy khoa học; tác giả Đào Thị Hữu với công trình
Về bản chất của tư duy sáng tạo. Dưới các góc độ tiếp cận khác
nhau, các tác giả của những công trình trên về cơ bản thống nhất
cho rằng, tư duy có vai trò quan trọng đối với mỗi con người; tư
duy sáng tạo là thành quả riêng của loài người, là sự kết hợp cao
nhất, hoàn thiện nhất của tư duy độc lập và tư duy tích cực. Các
công trình còn chỉ ra nguồn gốc, bản chất và tiêu chí của tư duy
sáng tạo. Theo đó, có tư duy sáng tạo sẽ giúp con người vượt qua
chính giới hạn của mình, khai mở và khám phá ra những cái mới
góp phần cải tạo thế giới.

1.1.2. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam
Tiêu biểu là những công trình sau: Nguyễn Quang Phát với công
trình Xây dựng đội ngũ chính ủy, chính trị viên trong quân đội hiện
nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh; Phạm Hồng Cư với công trình
Kinh nghiệm công tác chính ủy, chính trị viên; Bùi Anh Tuấn với
công trình Cơ sở tâm lý học của phát triển tư duy sáng tạo ở học
viên sĩ quan trong nhà trường quân đội; Lê Quý Trịnh với công trình
Phát triển năng lực trí tuệ của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt
Nam; Lê Xuân Thủy với công trình Phát triển năng lực tư duy lãnh
đạo của học viên đào tạo chính ủy ở Học viện Chính trị hiện nay;
Đào Văn Tiến với công trình Nâng cao năng lực tư duy sáng tạo của đội
ngũ sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay;
Nguyễn Bá Dương với công trình Đặc điểm quá trình phát triển tư
duy biện chứng duy vật của sĩ quan phân đội Quân đội nhân dân Việt
Nam trong nhận thức nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay; Nguyễn Văn
Huy với công trình Nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay; Vũ Văn Ban với công trình
Một số vấn đề về nâng cao năng lực tư duy lý luận của giảng viên trẻ
trong các học viện, trường sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện
nay; Đoàn Đức Khánh với công trình Phát triển ý tưởng sáng tạo của
nghiên cứu sinh ngành khoa học xã hội nhân văn quân sự hiện nay; Đỗ
Đình Dũng với công trình Phát triển tính sáng tạo của học viên trong
dạy học các môn khoa học xã hội và nhân văn ở trường đại học quân
sự; Nguyễn Giang Nam với công trình Phát triển tư duy cho học viên
ở Học viện Quốc phòng; Cao Xuân Trung với công trình Một số biện
pháp phát triển tư duy độc lập sáng tạo đối với học viên đào tạo sĩ

6
quan chính trị quân sự; Đỗ Mạnh Tôn với công trình Về phát triển tư
duy sáng tạo cho học viên đào tạo sĩ quan hiện nay; Lê Văn Quang với
công trình Phát triển bản lĩnh chính trị và năng lực sáng tạo trong
đào tạo chính ủy, chính trị viên hiện nay. Những công trình tiêu biểu
trên đã khẳng định để đội ngũ cán bộ quân đội nói chung, chính trị
viên trong quân đội nói riêng hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ
được giao phải có đủ phẩm chất, năng lực, khả năng tư duy, nhất là
tư duy sáng tạo; các công trình đã đề cập tới các yếu tố cấu thành
của tư duy sáng tạo, đưa ra đặc điểm riêng và một số vấn đề có tính
quy luật của phát triển năng lực tư duy sáng tạo của người sĩ quan,
người chính trị viên trong quân đội; có tư duy sáng tạo sẽ giúp
chính trị viên hoàn thiện phẩm chất, nhân cách người quân nhân
cách mạng; góp phần nâng cao chất lượng xây dựng quân đội “cách
mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”.
1.2. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố
và những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
1.2.1. Khái quát kết quả chủ yếu của các công
trình đã công bố
Một là, các công trình khoa học đã đề cập nghiên cứu khá sâu
sắc về quan niệm, thuộc tính, vai trò của tư duy, tư duy sáng tạo.
Mặc dù được tiếp cận nghiên cứu, phân tích ở nhiều góc độ khác
nhau, nhưng tựu trung, các công trình đều thống nhất quan niệm: Tư
duy là sản phẩm của một cơ quan vật chất sống có tổ chức cao là bộ óc
con người; là trình độ cao của quá trình nhận thức, là sự phản ánh khái
quát, gián tiếp, tích cực và sáng tạo về thế giới; được hình thành trong
quá trình hoạt động thực tiễn, sự phát triển của tư duy luôn gắn chặt
với vốn tri thức và hoạt động thực tiễn của con người; là “đòn bẩy”
mạnh mẽ trong việc nhận thức thế giới khách quan. Tư duy sáng tạo là
trình độ cao của tư duy, là quá trình tư duy tìm tòi, phát hiện ra cái

mới, sáng tạo ra tri thức mới, có tính chân lý, có giá trị về thuộc tính,
về mối liên hệ bản chất của các đối tượng trong tự nhiên, xã hội. Tư
duy sáng tạo thể hiện ở khả năng xác định nhanh chóng phương thức
hành động mới trên cơ sở tri thức, kinh nghiệm đã có phù hợp với
yêu cầu giải quyết các nhiệm vụ thực tế đặt ra. Tư duy sáng tạo luôn
gắn với tình huống có vấn đề trong quá trình hoạt động thực tiễn, nó
thực sự được phát triển trong điều kiện môi trường được khuyến
khích, không có sự sự áp đặt; khi mà chủ thể tư duy có lòng say mê,


7
hứng thú với đối tượng nhận thức; không lệ thuộc, không bắt chước,
không hài lòng với giải pháp cũ.
Dù tiếp cận theo các góc độ khác nhau, song cơ bản các công
trình đều chỉ ra rằng, tư duy sáng tạo có các thuộc tính cơ bản như:
tính mới; tính độc đáo; tính nhạy cảm, linh hoạt; khả năng biến đổi
thông tin đã thu nhận theo tư duy riêng của chủ thể tư duy; sự mềm
dẻo của trí tuệ, năng lực tổng hợp nhanh chóng, tạo ý tưởng mới trong
giải quyết vấn đề; khả năng khám phá, bổ sung nhận thức sự vật, hiện
tượng trong quá trình hoạt động thực tiễn.
Các công trình cũng khẳng định, vai trò của tư duy sáng tạo
ngày càng trở thành vấn đề được quan tâm đặc biệt trong mọi lĩnh
vực, nhất là giai đoạn hiện nay. Một số công trình nghiên cứu về
phát triển năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ quân đội, trong đó có
chính trị viên đều khẳng định: trước sự phát triển mạnh mẽ cuộc
cách mạng khoa học và công nghệ hiện nay, đòi hỏi người cán bộ
trong quân đội phải có tư duy sáng tạo, biết vận dụng những tri thức
lĩnh hội được ở nhà trường nhằm nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ
huy, quản lý, giáo dục bộ đội, giải quyết đúng đắn, hiệu quả cao các
tình huống nảy sinh trong cuộc sống và hoạt động ở đơn vị. Phát

triển năng lực tư duy sáng tạo là nội dung đặc biệt quan trọng nhằm
phát triển tiềm năng trí tuệ của đội ngũ cán bộ quân đội đáp ứng yêu
cầu, đòi hỏi trong tình hình mới.
Hai là, các công trình đã đề cập đến thực chất, những vấn đề có
tính quy luật của phát triển tư duy sáng tạo và đánh giá thực trạng
phát triển tư duy sáng tạo của các đối tượng khác nhau.
Qua tổng quan các công trình cho thấy, các tác giả cơ bản thống
nhất rằng tư duy sáng tạo là một đặc tính, một trình độ cao của tư duy.
Sự phát triển tư duy sáng tạo sẽ giúp cho tư duy con người trở nên độc
đáo, sáng tạo và cách tân trong giải quyết các tình huống mà thực tiễn
đặt ra. Theo các tác giả, thực chất của phát triển tư duy sáng tạo được
hiểu là một quá trình chủ động, tích cực, tự giác của các chủ thể, trong
đó có sự nỗ lực chủ quan của chính bản thân con người trong mối quan
hệ biện chứng với những điều kiện thuận lợi nhất định nhằm chuyển
hóa tri thức, kinh nghiệm để hướng đến các phát hiện mới, có giá trị cả
về lý luận và thực tiễn, nhằm giải quyết một cách sáng tạo, hiệu quả
các nhiệm vụ đặt ra trong hoạt động thực tiễn. Tùy theo góc độ tiếp cận
và hướng khai thác nghiên cứu theo từng đối tượng nghiên cứu khác
nhau, các công trình đã luận giải khá sâu sắc về nội dung phát triển đối


8
với các vấn đề liên quan đến tư duy, tư duy sáng tạo, như: nâng cao
năng lực tư duy sáng tạo, phát triển ý tưởng sáng tạo, phát triển năng
lực tư duy phản biện, phát triển tư duy lý luận, v.v..
Cùng với việc luận giải những nội dung thực chất phát triển tư
duy sáng tạo, các công trình cũng đưa ra những vấn đề có tính quy luật
phát triển tư duy sáng tạo. Từ nhiều hướng tiếp cận khác nhau, các
công trình đều luận giải quá trình phát triển tư duy sáng tạo luôn chịu
sự ảnh hưởng, chi phối bởi các yếu tố khách quan và chủ quan, mang

tính quy luật, hoặc có thể là ở dạng các mâu thuẫn. Các công trình đều
cho rằng, sự phát triển tư duy sáng tạo luôn có mối quan hệ biện chứng
với nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể phát triển; với quá trình đào
tạo, bồi dưỡng; với môi trường xã hội; với chính lòng say mê, nỗ lực
hướng tới cái mới của bản thân con người trong hoạt động thực tiễn.
Các công trình cũng đã đề cập nghiên cứu về đặc điểm, chỉ ra
những yếu tố chi phối, kích thích tư duy sáng tạo; đã phân tích, đánh
giá khá sâu sắc về thực trạng năng lực tư duy, thực trạng phát triển
năng lực tư duy sáng tạo của các đối tượng khác nhau. Một số công
trình khẳng định, con người Việt Nam vốn có tố chất thông minh, có trí
tuệ sáng tạo, kết tụ trong những thành quả lao động, trong nếp sống,
trong bản sắc văn hóa độc đáo qua lịch sử mấy ngàn năm đấu tranh
dựng nước và giữ nước. Đặc biệt, sau gần 35 năm đổi mới, tiềm năng
tư duy sáng tạo của con người Việt Nam được bộc lộ, phát huy mạnh
mẽ và đã góp phần quan trọng cho việc gặt hái những thành tựu to lớn,
có ý nghĩa lịch sử. Tuy nhiên, thực trạng ở một số lĩnh vực, một số thời
điểm còn tồn tại những yếu tố làm thui chột, kìm hãm tính năng động,
sáng tạo của con người.
Các công trình cho rằng, hiện nay, việc đề cao nguồn lực con
người, trong đó có vấn đề phát triển năng lực tư duy đã được các cấp,
các ngành quan tâm. Bên cạnh những ưu điểm, thì cũng còn có những
thiếu sót, hạn chế ở các vấn đề như: tạo môi trường khuyến khích sự
sáng tạo; hình thức, nội dung, phương pháp dạy học; chất lượng giáo
dục - đào tạo; cơ chế chính sách thúc đẩy sáng tạo,... Cùng với đó,
chính bản thân các chủ thể tư duy chưa thực sự phát huy nỗ lực chủ
quan, thiếu tâm huyết, say mê trong công tác, còn nhiều biểu hiện rập
khuôn, thụ động, ngại tìm tòi đổi mới để tìm ra biện pháp hiệu quả,
nâng cao chất lượng thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Các công trình
cũng chỉ rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế

9
trên, làm cơ sở cho việc đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục những
hạn chế, bất cập.
Ba là, các công trình đã nghiên cứu, đề xuất hệ thống các giải
pháp phát triển năng lực tư duy của các đối tượng, trong đó có tư duy
sáng tạo.
Khẳng định vai trò quan trọng của phát triển năng lực tư duy con
người trên các lĩnh vực, từ những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát
triển các loại hình tư duy với các đối tượng, các công trình đã đưa ra
những giải pháp khác nhau nhằm phát triển năng lực tư duy, tư duy sáng
tạo của những khách thể cụ thể. Các giải pháp thường hướng vào một số
vấn đề như: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể; xây dựng
môi trường xã hội thuận lợi; Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng,
rèn luyện tư duy sáng tạo tại môi trường làm việc; có cơ chế, chính sách
phù hợp, thúc đẩy, khuyến khích tư duy sáng tạo; phát huy nhân tố chủ
quan của chủ thể tư duy,…
Kết quả của các công trình đã giúp nghiên cứu sinh định hình rõ
hơn bức tranh tổng thể về tình hình nghiên cứu liên quan đề tài luận án
của mình. Nghiên cứu sinh nhận thấy, hiện nay chưa có công trình nào
hướng vào nghiên cứu luận giải ở góc độ triết học vấn đề phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Như vậy, đề tài luận án do nghiên cứu sinh lựa chọn có ý nghĩa lý luận
và thực tiễn sâu sắc, là vấn đề mới, không trùng lặp với các công trình
đã công bố.
1.2.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
Thứ nhất, luận án bổ sung, phát triển, làm sâu sắc hơn góc độ
tiếp cận triết học về quan niệm, cấu trúc, đặc điểm tư duy sáng tạo,
thực chất và những nhân tố cơ bản quy định phát triển tư duy sáng tạo
của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đây là khung lý luận, là cơ sở khoa học để nhận diện những biểu
hiện về mặt thực tiễn, qua đó xây dựng các giải pháp nhằm phát triển
tư duy sáng tạo của chính trị viên. Các công trình khoa học đề cập
trong tổng quan đã nghiên cứu khái niệm tư duy sáng tạo cũng như
những vấn đề lý luận về phát triển tư duy sáng tạo của các lớp khách
thể khác nhau, tuy nhiên chưa có công trình nào đi vào nghiên cứu
luận giải về những vấn đề trên. Do đó, việc luận giải về quan niệm, cấu
trúc, đặc điểm của tư duy sáng tạo, thực chất và những nhân tố cơ bản
quy định phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là nội dung luận
án sẽ phải tập trung nghiên cứu, giải quyết.


10
Thứ hai, luận án khảo sát thực trạng phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên, chỉ ra những yếu tố tác động và
yêu cầu phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong
Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
Sau hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết số 51/NQ - TW của Bộ
Chính trị khóa IX, đội ngũ chính trị viên với vai trò chủ trì về chính trị
của đơn vị hiện nay đã có sự phát triển, tiến bộ, trưởng thành về nhiều
mặt, trong đó có tư duy sáng tạo. Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ
xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới thì tư duy sáng
tạo trong lãnh đạo, quản lý, chỉ huy, huấn luyện bộ đội của một bộ
phận chính trị viên còn hạn chế. Đi vào khảo sát thực trạng để có
những đánh giá khách quan, đầy đủ về tình hình phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên hiện nay là công việc có ý nghĩa hết sức to
lớn, là cơ sở nhận diện vướng mắc trong thực tiễn để đề xuất các giải
pháp nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay. Qua
tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy, chưa có công trình nào khảo
sát thực trạng phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay.

Xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn và tình hình nghiên cứu có liên
quan, nghiên cứu sinh xác định việc khảo sát thực trạng phát triển tư
duy sáng tạo, chỉ ra những yếu tố tác động và yêu cầu đối với phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay là vấn đề cần tập
trung nghiên cứu giải quyết trong luận án.
Thứ ba, luận án đề xuất và luận giải các giải pháp cơ bản
nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
Với vai trò chủ trì về chính trị ở đơn vị cấp phân đội, để hoàn
thành tốt chức trách, nhiệm vụ, bên cạnh phải có phẩm chất năng lực
toàn diện, chính trị viên không thể thiếu tư duy sáng tạo trong quá trình
trực tiếp lãnh đạo, quản lý, chỉ huy bộ đội. Để phát triển tư duy sáng
tạo của chính trị viên hiện nay cần phải có hệ thống giải pháp toàn diện
trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn. Thực tiễn phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên đòi hỏi phải xây dựng và thực hiện một cách
hiệu quả một hệ thống giải pháp toàn diện, có tính khả thi cao. Qua
tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài cho thấy, các


11
tác giả đã đưa ra các hệ thống giải pháp cho những đối tượng khác
nhau. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đề cập đến giải pháp phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay. Xuất phát từ sự đòi
hỏi của thực tiễn và tình hình nghiên cứu của những công trình đã công
bố, việc nghiên cứu về giải pháp phát triển tư duy sáng tạo của chính
trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay dưới góc độ triết
học là một nội dung được nghiên cứu sinh xác định để tập trung nghiên
cứu giải quyết trong luận án.
Kết luận chương 1
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án

đã cho thấy, các công trình khoa học với cách tiếp cận nghiên cứu
khác nhau đã luận giải một cách sâu sắc, làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý
luận, thực tiễn về tư duy sáng tạo; đề xuất các giải pháp cơ bản liên
quan đến phát triển tư duy sáng tạo của các đối tượng. Đây là nguồn
tài liệu có giá trị để nghiên cứu sinh tham khảo trong quá trình xây
dựng luận án. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu dưới góc
độ triết học về phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong
Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Đây chính là những vấn đề
đặt ra để luận án tiếp tục giải quyết làm rõ.
Chương 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN
TƯ DUY SÁNG TẠO CỦA CHÍNH TRỊ VIÊN
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
2.1. Tư duy sáng tạo và thực chất phát triển tư duy sáng
tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam
2.1.1. Tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam
Tư duy sáng tạo là trình độ cao trong quá trình nhận
thức của chủ thể nhằm tìm ra những tri thức, phương
pháp hoạt động mới, độc đáo, có giá trị để giải quyết
đạt hiệu quả cao nhiệm vụ thực tiễn đặt ra.
Tư duy sáng tạo có một số đặc trưng, đó là: Tư duy sáng tạo
là một quá trình luôn hướng tới việc tìm ra những tri thức, phương
pháp hoạt động có tính mới, độc đáo và có giá trị ; tư duy sáng tạo


12
có tính mở, tính tích cực, năng động; tư duy sáng tạo là một quá
trình, mang tính kế thừa. Ngoài ra, tư duy sáng tạo còn có một số
đặc trưng khác như: tính linh hoạt, tính nhuần nhuyễn, tính hoàn

thiện, tính nhạy cảm vấn đề.
Quan niệm về tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội
nhân dân Việt Nam: Là quá trình chính trị viên với tư cách chủ thể tư
duy hướng tới hoạt động thực tiễn công tác đảng, công tác chính trị
để tìm ra nội dung, phương pháp hoạt động mới, độc đáo, có giá trị
nhằm giải quyết có hiệu quả cao nhiệm vụ, chức trách người chủ trì
về chính trị trong điều kiện đơn vị cấp phân đội.
Từ quan niệm về tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam, nổi lên một số đặc điểm cơ bản đó là: (1) Tư
duy sáng tạo của chính trị viên gắn với chủ thể mang những nét đặc thù
của người chủ trì về chính trị ở đơn vị; (2) đối tượng tư duy sáng tạo của
chính trị viên chính là hoạt động thực tiễn công tác đảng, công tác
chính trị ở đơn vị; (3) sản phẩm tư duy sáng tạo của chính trị viên là
những nội dung, phương pháp hoạt động mang tính mới, độc đáo, có
giá trị để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác đảng,
công tác chính trị của đơn vị; (4) tư duy sáng tạo của chính trị viên
diễn ra trong điều kiện hoạt động quân sự ở đơn vị cấp phân đội.
2.1.2. Thực chất phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam
Từ những nghiên cứu về tư duy sáng tạo, tư duy sáng tạo của
chính trị viên, trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng về
phát triển, có thể quan niệm: Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam là sự tích cực hóa vai trò của
các chủ thể, gắn với quá trình từ đào tạo ở nhà trường đến bồi dưỡng,
rèn luyện ở đơn vị hướng tới mục đích chuyển hóa về chất trình độ tư
duy, thúc đẩy chính trị viên tìm ra những nội dung, phương pháp hoạt
động mới, độc đáo, có giá trị nhằm giải quyết có hiệu quả cao nhiệm vụ,
chức trách người chủ trì về chính trị ở đơn vị.
Thực chất phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên được thể
hiện ở một số khía cạnh cơ bản:

13
Thứ nhất, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là quá
trình tích cực hóa hoạt động của các chủ thể nhằm thúc đẩy chính trị
viên tìm ra nội dung, phương pháp hoạt động mới, độc đáo, có giá trị
nhằm giải quyết có hiệu quả cao nhiệm vụ, chức trách người chủ trì
về chính trị ở đơn vị.
Thứ hai, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam là một quá trình lâu dài, qua nhiều giai đoạn,
từ đào tạo ở nhà trường đến bồi dưỡng, rèn luyện ở đơn vị.
Thứ ba, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam hướng tới mục đích nhằm chuyển hóa về chất
trình độ tư duy, thúc đẩy họ tìm ra nội dung, phương pháp hoạt động
mới, độc đáo, hiệu quả.
2.2. Những nhân tố cơ bản quy định phát triển tư duy sáng
tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam
2.2.1. Quá trình đào tạo ở nhà trường và bồi dưỡng ở đơn vị
Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam là kết quả quá trình tác động biện chứng của điều kiện khách
quan và nhân tố chủ quan trong suốt quá trình học tập, rèn luyện, công tác
của họ. Trong đó, quá trình đào tạo ở nhà trường và bồi dưỡng ở đơn vị là
nhân tố ảnh hưởng và tác động trực tiếp. Một là, quá trình đào tạo ở nhà
trường trang bị vốn tri thức, rèn luyện phương pháp tư duy, tạo nền tảng
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên. Hai là, quá trình bồi
dưỡng ở đơn vị giúp chính trị viên phát huy kết quả đào tạo, cập nhật,
bổ sung, gia tăng hệ thống kiến thức, kỹ năng hoạt động thực tiễn
nhằm phát triển tư duy sáng tạo của họ.
2.2.2. Hoạt động thực tiễn quân sự và môi trường đơn vị
(1)Hoạt động thực tiễn quân sự giúp chính trị viên bổ sung kiến

thức, tích lũy kinh nghiệm, đặt ra điều kiện, hình thành nhu cầu phát
triển tư duy sáng tạo và hiện thực hóa sản phẩm tư duy sáng tạo của
họ. Thông qua hoạt động thực tiễn quân sự, trực tiếp và thường xuyên gắn
liền với nhiệm vụ, chức trách chính trị viên là hoạt động công tác đảng,
công tác chính trị của phân đội giúp chính trị viên kiểm nghiệm lại những
nguyên lý, quy luật, nguyên tắc, từ đó mà nhận biết sự đúng, sai, phù hợp
hay chưa phù hợp giữa lý luận và thực tiễn; trên cơ sở đó bổ sung, phát


14
triển lý luận cho phù hợp với thực tiễn hoạt động ở phân đội. (2)Môi
trường đơn vị là điều kiện, cơ sở quan trọng, quy định phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên. Môi trường vừa đặt ra yêu cầu, vừa là
điều kiện khách quan của quá trình phát triển tư duy sáng tạo của chính
trị viên. Môi trường quân sự được cấu thành bởi các yếu tố như:
không gian quân sự, quan hệ quân nhân và tập thể quân nhân, tổ chức
thiết chế quân sự và hoạt động quân sự. Ngoài ra, môi trường đơn vị
còn được xem xét ở khía cạnh môi trường chính trị và môi trường
văn hoá đây là yếu tố không thể thiếu, là điều kiện để chính trị viên
hoàn thành chức trách, nhiệm vụ, phát huy tính năng động, sáng tạo
trong công việc, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.
2.2.3. Nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan
chính trị và nhân tố chủ quan của chính trị viên
Nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị ở
đơn vị với vai trò chủ thể tác động, trực tiếp thúc đẩy phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên. Nhân tố chủ quan của chính trị viên
với vai trò chủ thể tự phát triển, quy định trực tiếp phát triển tư duy
sáng tạo của họ. Cùng với tư chất cá nhân, nhân tố chủ quan của
chính trị viên còn được biểu hiện ở phẩm chất nhân cách, trong đó
tập trung vào các vấn đề cơ bản như trình độ tri thức; kỹ năng tư

duy; động cơ; cảm xúc, tình cảm; ý chí, bản lĩnh,...
Ngoài ba nhóm nhân tố cơ bản nêu trên thì sự phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên này còn chịu sự chi phối, ảnh hưởng, tác
động của những nhân tố khác, như: điều kiện kinh tế, chính trị, văn
hóa - xã hội; sự tác động cơ chế, chính sách, các điều kiện vật chất
bảo đảm cho quá trình thực hiện nhiệm vụ, chức trách của chính trị
viên... Nghiên cứu nắm vững các nhân tố quy định phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên sẽ tạo cơ sở đó để khảo sát, đánh giá thực
trạng, đề xuất các giải pháp khả thi cho quá trình này.
Kết luận chương 2
Tư duy sáng tạo là yếu tố trung tâm định hướng mọi hoạt
động sáng tạo của con người. Chính trị viên là người chủ trì về
chính trị của đơn vị cấp phân đội, người nắm ngọn cờ định hướng
về chính trị cho bộ đội. Tư duy sáng tạo của chính trị viên là quá
trình tư duy hướng tới thực tiễn công tác đảng, công tác chính trị


15
để tìm ra nội dung, phương pháp hoạt động mới, độc đáo, có giá
trị nhằm giải quyết có hiệu quả cao nhiệm vụ, chức trách người
chủ trì về chính trị ở đơn vị cấp phân đội. Tư duy sáng tạo chính là
yếu tố dẫn dắt, định hướng cho toàn bộ hoạt động của chính trị
viên đạt hiệu quả cao.
Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam là quá trình tích cực hóa vai trò của các chủ thể, gắn
với quá trình từ đào tạo ở nhà trường đến bồi dưỡng, rèn luyện ở đơn
vị hướng tới chuyển hóa về chất trình độ tư duy, thúc đẩy họ tìm ra
những nội dung, phương pháp hoạt động mới, giải quyết có hiệu quả
cao nhiệm vụ, chức trách người chủ trì về chính trị ở đơn vị.
Quá trình phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong

Quân đội nhân dân Việt Nam luôn chịu sự quy định của các nhân
tố cơ bản đó là: quá trình đào tạo, bồi dưỡng ở nhà trường và đơn
vị; hoạt động thực tiễn quân sự và môi trường đơn vị; nhận thức,
trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị và nhân tố chủ
quan của bản thân chính trị viên.
Chương 3
THỰC TRẠNG, DỰ BÁO NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ
YÊU CẦU PHÁT TRIỂN TƯ DUY SÁNG TẠO CỦA CHÍNH TRỊ
VIÊN TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1. Thực trạng phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
3.1.1. Những ưu điểm và hạn chế trong phát triển tư duy sáng
tạo của chính trị viên hiện nay
Những ưu điểm, hạn chế trong phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên hiện nay được luận án tiếp cận theo hướng khảo sát,
đánh giá trên một số nội dung cơ bản, gồm: Công tác đào tạo
hướng tới phát triển tư duy sáng tạo cho chính trị viên ở nhà
trường; tình hình nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể và chất
lượng công tác bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên ở đơn vị; đội ngũ chính trị viên trong quá trình tự
học tập, rèn luyện phát triển tư duy sáng tạo.
Một là, về công tác đào tạo hướng tới phát triển tư duy sáng tạo
cho chính trị viên ở nhà trường.
Công tác tuyển sinh, tạo nguồn đã có nhiều đổi mới, thu hút được
nguồn đào tạo chính trị viên có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có khả


16
năng phát triển năng lực tư duy, đặc biệt là tư duy sáng tạo, đáp ứng
mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Chương trình, nội dung đào tạo, phương

pháp, hình thức dạy học có nhiều đổi mới theo hướng chú trọng phát
triển tư duy sáng tạo, khơi dậy tính tích cực, chủ động, độc lập, sáng
tạo của người học, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.
Tuy nhiên, công tác đào tạo hướng đến phát triển tư duy sáng tạo
của chính trị viên còn bộc lộ một số hạn chế trên một số nội dung,
chưa thực sự hướng mạnh theo hướng phát huy tính tích cực của người
học để phát triển tư duy sáng tạo của người học.
Hai là, về nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan
chính trị đối với vấn đề phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
và công tác bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên ở đơn vị.
Cấp ủy, người chỉ huy, cơ quan chính trị ở đơn vị đã có nhận
thức đúng đắn về vấn đề phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên.
Cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị đã nêu cao trách nhiệm trong lãnh
đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng nhằm phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên. Nhận thức của một số cấp ủy,
chỉ huy, cơ quan chính trị về vai trò, ý nghĩa vấn đề phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên chưa thực sự đầy đủ, sâu sắc.
Công tác bồi dưỡng của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị hướng
đến phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên ở đơn vị có mặt còn
hạn chế. Kế hoạch bồi dưỡng thường mới chỉ xác định chung cho
các đối tượng cán bộ đơn vị, chưa có những nội dung tách riêng cho
chính trị viên, sát với chức trách, nhiệm vụ của đối tượng này. Nội
dung bồi dưỡng, chưa thực sự bám sát tình hình thực tiễn nhiệm vụ
đơn vị, tình hình chất lượng đội ngũ chính trị viên, chưa tập trung
vào các khâu yếu, mặt yếu, nhất là tính sáng tạo của chính trị viên
trong thực tiễn nhiệm vụ. Hình thức bồi dưỡng hiện nay chưa thực
sự phù hợp để phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên.
Ba là, về tình hình phát huy nhân tố chủ quan của chính trị viên
nhằm phát triển tư duy sáng tạo của bản thân họ.

Về trình độ tri thức, chuyên môn nghiệp vụ, động cơ, thái độ trách
nhiệm thực hiện nhiệm vụ, phương pháp công tác, bản lĩnh, ý chí của
đội ngũ chính trị viên ở đơn vị hiện nay cơ bản đáp ứng được yêu cầu.


17
Tuy nhiên, với vai trò là chủ thể tự phát triển, song một bộ
phận chính trị viên còn chưa thực sự phát huy tính tích cực, chủ
động, tự giác trong phát triển tư duy sáng tạo của bản thân.
3.1.2. Nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế trong phát triển
tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay
Nguyên nhân của ưu điểm:
Một là, việc ban hành và triển khai thực hiện Nghị quyết 51 của Bộ
Chính trị khóa IX đã tạo động lực rất to lớn cho việc khẳng định vị thế,
vai trò của chính trị viên. Những kết quả tích cực từ khi thực hiện Nghị
quyết đã tạo điều kiện cho chính trị viên phát triển tư duy sáng tạo trong
quá trình lãnh đạo, quản lý, chỉ huy bộ đội.
Hai là, công tác đào tạo đội ngũ sĩ quan, trong đó có chính trị
viên những năm qua luôn được Đảng, Nhà nước, Quân đội đặc biệt
quan tâm (từ việc lựa chọn nguồn đầu vào đào tạo, đổi mới nội dung,
chương trình, phương pháp giảng dạy,…), trong đó có xu hướng
nhằm phát triển tính sáng tạo của người học.
Ba là, các đơn vị những năm qua căn cứ vào yêu cầu, đặc điểm,
nhiệm vụ cụ thể đã tích cực mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng học tập tại
chức cho đội ngũ cán bộ nói chung và chính trị viên nói riêng.
Bốn là, đội ngũ cán bộ chính trị nói chung, chính trị viên nói
riêng những năm qua được các cấp quan tâm biên chế cơ bản đủ so
với nhu cầu, trình độ được nâng lên.
Nguyên nhân của những hạn chế:
Một là, hiệu quả thực hiện một số yếu tố cơ bản trong quá

trình đào tạo chính trị viên ở nhà trường hướng tới phát triển tư
duy sáng tạo của người học còn bộc lộ những hạn chế. Nguyên
nhân này, tác giả tập trung làm rõ thông qua những nhận định về
công tác tuyển chọn nguồn đầu vào đào tạo, chương trình, nội
dung đào tạo, hình thức, phương pháp dạy học tích cực.
Hai là, nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy, chỉ huy, cơ
quan chính trị về phát triển tư duy sáng tạo và chất lượng lãnh đạo,
chỉ đạo công tác bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính
trị viên còn chưa thực sự đầy đủ, toàn diện, thường xuyên.
Ba là, một bộ phận chính trị viên chưa thực sự tích cực, tự
giác, say mê tự học tập, nghiên cứu, tìm tòi sáng tạo trong quá
trình thực hiện nhiệm vụ, chức trách.


18
Bốn là, những hạn chế trong phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên còn do nguyên nhân từ những tác động của xã hội, của điều kiện
môi trường đơn vị công tác.
3.2. Dự báo những yếu tố tác động và yêu cầu phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt
Nam hiện nay
3.2.1. Dự báo những yếu tố tác động đến phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam
hiện nay
Một là, sự biến đổi nhanh chóng của tình hình thế giới, khu
vực và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng công
nghiệp 4.0).
Hai là, tình hình kinh tế - xã hội trong nước, sự chống phá của
các thế lực thù địch và yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội về chính
trị trong tình hình mới.

Ba là, hệ thống nhu cầu khách quan nhằm khẳng định bản thân
tác động đến phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên.
3.2.2. Yêu cầu phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay
Một là, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay phải
trên cơ sở gắn kết giữa đào tạo ở nhà trường và bồi dưỡng ở đơn vị.
Hai là, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay
phải gắn với việc nâng cao chất lượng thực hiện chức trách, nhiệm vụ
của chính trị viên trong tình hình mới.
Ba là, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay phải
gắn với phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan
chính trị ở đơn vị và nỗ lực chủ quan của chính trị viên.
Kết luận chương 3
Thực trạng phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên được
xem xét, nghiên cứu, khảo sát, đánh giá cả trong giai đoạn đào tạo tại
nhà trường, bồi dưỡng, rèn luyện tại đơn vị, gắn với nhận thức, trách
nhiệm của các chủ thể tác động và sự nỗ lực chủ quan tự phát triển tư
duy sáng tạo của bản thân chính trị viên. Nhìn chung, công tác đào
tạo, bồi dưỡng phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên có nhiều
chuyển biến tích cực; nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể trong
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên ngày càng được nâng lên;
bản thân chính trị viên ở các đơn vị đã cơ bản phát huy tích tích cực,
chủ động tự học tập, nghiên cứu, nâng cao trình đội tri thức, chuyên
môn nghiệp vụ, tìm tòi, sáng tạo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ,
chức trách. Tuy nhiên, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên


19
còn có những hạn chế, bộc lộ trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng;
trong nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể và chính bản thân chính
trị viên. Những ưu điểm và hạn chế trên có nhiều nguyên nhân, cả

khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chính xuất phát từ vai
trò của các chủ thể phát triển.
Những năm tới, sự phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
tiếp tục chịu sự tác động tổng hợp bởi sự biến đổi nhanh chóng của
tình hình thế giới, khu vực và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, của
yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội về chính trị trong tình hình
mới, từ hệ thống nhu cầu khách quan của bản thân chính trị viên. Từ
thực trạng phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên và trước
những tác động đã đề cập, yêu cầu của quá trình phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên cần phải: gắn kết giữa đào tạo ở nhà
trường và bồi dưỡng ở đơn vị; gắn với việc nâng cao chất lượng
thực hiện chức trách, nhiệm vụ của chính trị viên trong tình hình
mới; phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan
chính trị ở đơn vị và nỗ lực chủ quan của chính trị viên.
Chương 4
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT TRIỂN TƯ DUY SÁNG TẠO
CỦA CHÍNH TRỊ VIÊN TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN
VIỆT NAM HIỆN NAY
4.1. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong
Quân đội nhân dân hiện nay
Đây là giải pháp giữ vai trò quan trọng hàng đầu, được tiến hành
cả trước mắt và lâu dài nhằm phát triển năng lực tư duy sáng tạo của
chính trị viên Quân đội nhân dân Việt Nam. Bởi vì, thông qua nâng
cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chính trị viên thì phẩm chất, năng
lực, phương pháp tác phong công tác, bản lĩnh chính trị, tư duy sáng
tạo của họ không ngừng được hình thành, củng cố và hoàn thiện. Để
thực hiện giải pháp này, các chủ thể cần thực hiện tốt một số biện
pháp cụ thể sau:
4.1.1. Nâng cao chất lượng đào tạo chính trị viên ở nhà

trường theo hướng coi trọng phát triển tư duy sáng tạo
Tư duy sáng tạo của người chính trị viên không phải có sẵn, mà
nó có quá trình hình thành và phát triển, gắn với sự hình thành, phát
triển dần dần nhân cách chính trị viên trong suốt quá trình đào tạo.
Chất lượng đào tạo ở nhà trường có vai trò cực kỳ quan trọng, tạo


20
tiền đề, nền tảng cho sự hình thành, phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên. Theo đó, để phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên, quá trình đào tạo tại nhà trường, cần thực hiện tốt những nội
dung, biện pháp chủ yếu đó là:
Một là, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng tuyển chọn nguồn đào
tạo chính trị viên, trong đó coi trọng tư chất, năng khiếu nghề nghiệp.
Hai là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện mục tiêu, yêu cầu, chương
trình, nội dung đào tạo theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa nâng cao
trình độ tri thức và phát triển tư duy sáng tạo của người học.
Ba là, đẩy mạnh sử dụng phương pháp, hình thức dạy học tích cực
và hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập hướng đến sự phát triển tư duy sáng tạo của học viên.
Bốn là, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học viên trong quá
trình tự học, tự nghiên cứu để phát triển tư duy sáng tạo.
4.1.2. Nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng ở đơn vị nhằm
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
Công tác bồi dưỡng ở đơn vị trong thực tiễn công tác có vai trò
rất quan trọng. Thông qua công tác bồi dưỡng, giúp chính trị viên
phát huy kết quả đào tạo, cập nhật, bổ sung, phát triển hệ thống kiến
thức, kỹ năng hoạt động thực tiễn nhằm phát triển tư duy sáng tạo
trong thực hiện nhiệm vụ, chức trách ở cương vị chủ trì về chính trị.
Để công tác bồi dưỡng chính trị viên ở đơn vị bảo đảm chất lượng tốt

và hướng vào phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên, cần thực
hiện tốt các nội dung sau:
Một là, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính
trị ở đơn vị về bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính
trị viên.
Hai là, đổi mới và thực hiện có hiệu quả nội dung, hình thức,
phương pháp bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên.
Ba là, phát huy vai trò tự bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng
tạo của bản thân chính trị viên.
4.2. Tăng cường rèn luyện chính trị viên trong hoạt động thực
tiễn quân sự và xây dựng môi trường thuận lợi ở đơn vị nhằm phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
Đây là giải pháp quan trọng đối với quá trình phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Bởi
vì, có thông qua rèn luyện trong thực tiễn hoạt động quân sự, thực


21
tiễn công tác đảng, công tác chính trị, mới là thước đo để kiểm
nghiệm, phát triển tư duy sáng tạo của người chính trị viên; đồng
thời, là điều kiện để phát huy mọi tiềm năng, tính năng động, sáng
tạo của mỗi chính trị viên. Mặt khác, xây dựng môi trường thuận lợi
là điều kiện thuận lợi không chỉ giúp chính trị viên hoàn thành tốt
chức trách, nhiệm vụ của mình, mà còn thúc đẩy phát triển tư duy
sáng tạo của họ. Để thực hiện tốt giải pháp này, các chủ thể cần thực
hiện tốt một số biện pháp cụ thể sau:
4.2.1. Tăng cường rèn luyện chính trị viên trong hoạt động
thực tiễn quân sự nhằm thúc đẩy quá trình phát triển tư duy sáng
tạo của họ

Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên không thể tách rời
hoạt động thực tiễn quân sự, trực tiếp là hoạt động công tác đảng, công
tác chính trị ở đơn vị. Để nâng cao hiệu quả rèn luyện chính trị viên
trong hoạt động thực tiễn quân sự nhằm hướng tới phát triển tư duy
sáng tạo của họ cần: Xây dựng kế hoạch rèn luyện chính trị viên trong
hoạt động thực tiễn lãnh đạo, quản lý, chỉ huy bộ đội. Bố trí, sắp xếp,
sử dụng đội ngũ chính trị viên một cách khoa học nhằm tạo điều kiện
thuận lợi cho việc phát triển tư duy sáng tạo của họ.
4.2.2. Xây dựng môi trường thuận lợi ở đơn vị nhằm phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
Để xây dựng môi trường thuận lợi ở đơn vị nhằm phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên cần: Tăng cường giáo dục, nâng cao nhận
thức của các chủ thể về vị trí, tầm quan trọng của việc xây dựng môi
trường công tác thuận lợi nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị
viên. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng các cấp trong sạch vững mạnh, làm
nòng cốt trong xây dựng môi trường công tác thuận lợi nhằm phát triển
tư duy sáng tạo của chính trị viên. Xây dựng tập thể quân nhân trong
đơn vị vững mạnh, đề cao tinh thần đoàn kết, dân chủ, tạo nền tảng
vững chắc trong xây dựng môi trường công tác thuận lợi, trên cơ sở
đó nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên. Quan tâm thực
hiện tốt chế độ, chính sách đối với chính trị viên, tạo ra động lực
cả vật chất và tinh thần để họ yên tâm, phấn khởi trong công tác,
tích cực học tập nâng cao trình độ, không ngừng tìm tòi, sáng tạo
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chức trách.
4.3. Phát huy vai trò của các chủ thể trong phát triển tư duy
sáng tạo của chính trị viên
Đây là giải pháp nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ
chức, các lực lượng trong phát triển tư duy sáng tạo của chính trị

22
viên. Bởi vì, phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là cả quá
trình, gồm nhiều khâu, nhiều bước, nhiều tổ chức, lực lượng cùng
tham gia. Để thực hiện tốt giải pháp này, cần thực hiện tốt các biện
pháp cụ thể đó là:
4.3.1. Tạo sự chuyển biến trong nhận thức và nâng cao hiệu
quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị trong
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
Một là, tạo sự chuyển biến trong nhận thức của cấp ủy, chỉ huy, cơ
quan chính trị về phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên.
Hai là, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy,
cơ quan chính trị nhằm hướng đến phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên.
4.3.2. Phát huy tính chủ động, tích cực, tự giác của chính trị
viên nhằm phát triển tư duy sáng tạo của họ.
Một là, cấp ủy đảng, chỉ huy đơn vị lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt
công tác giáo dục nâng cao nhận thức cho chính trị viên về sự cần
thiết phát triển tư duy sáng tạo trong quá trình thực hiện chức
trách, nhiệm vụ.
Hai là, coi trọng nâng cao chất lượng tự học, tự nghiên cứu, rèn
luyện nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên.
Ba là, quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần tạo động
lực kích thích chính trị viên phấn đấu vươn lên trong công tác.
Kết luận chương 4
Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên trong Quân đội
nhân dân Việt Nam hiện nay là một quá trình liên tục từ giai đoạn
đào tạo ở nhà trường đến bồi dưỡng rèn luyện ở đơn vị, gắn với sự
tích cực hóa vai trò tác động của các chủ thể và thông qua sự nỗ
lực chủ quan của bản thân chính trị viên. Để quá trình phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên đạt hiệu quả, cần phải xây dựng

các giải pháp đồng bộ, phù hợp và triển khai thực hiện toàn diện,
linh hoạt và hiệu quả các giải pháp đó.
Trên cơ sở lý luận về tư duy sáng tạo và phát triển tư duy sáng
tạo của chính trị viên của chính trị viên; từ thực trạng phát triển tư
duy sáng tạo của chính trị viên, luận án đã xác định các giải pháp
cơ bản hướng đến phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên đạt


23
hiệu quả tốt. Trong hệ thống các giải pháp, giải pháp về nâng cao
chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên là giải pháp quan trọng giúp trang bị tri thức,
phương pháp tư duy, kiến thức chuyên ngành, rèn luyện kỹ năng
tay nghề công tác đảng, công tác chính trị, tạo nền tảng, tiền đề để
chính trị viên phát triển tư duy sáng tạo. Phát huy vai trò của các
chủ thể trong phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là giải
pháp mang tính then chốt, trong đó, sự tích cực, tự giác của chủ
thể tự phát triển là chính bản thân chính trị viên có ý nghĩa quyết
định. Tăng cường rèn luyện chính trị viên thông qua hoạt động
thực tiễn quân sự và xây dựng môi trường thuận lợi ở đơn vị là
giải pháp cơ bản, nhằm thúc đẩy sự phát triển tư duy sáng tạo của
chính trị viên hiện nay.
Các giải pháp cơ bản được đưa ra và luận giải tuy có tính
độc lập tương đối nhưng là một thể thống nhất, vừa quan hệ biện
chứng, gắn bó chặt chẽ với nhau, cùng hướng tới mục đích nhằm
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên. Trong quá trình thực
hiện các giải pháp, đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ, toàn diện,
không tuyệt đối hóa một giải pháp nào.
KẾT LUẬN
1. Trên cơ sở tổng quan các công trình khoa học có liên quan đề tài

luận án cho thấy, vấn đề tư duy sáng tạo và phát triển tư duy sáng tạo đã
được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu từ nhiều góc độ tiếp cận
khác nhau. Tuy nhiên, luận giải có hệ thống dưới góc độ triết học, tìm ra
cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam, từ đó đề xuất hệ thống giải pháp cơ
bản phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là đề tài hoàn toàn mới,
không trùng lặp với các công trình đã công bố. Đề tài luận án do nghiên
cứu sinh lựa chọn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, thiết thực góp
phần xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội ngày càng vững mạnh.
2. Phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên là quá trình tích cực
hóa vai trò các chủ thể, gắn với quá trình từ đào tạo ở nhà trường đến bồi
dưỡng, rèn luyện ở đơn vị hướng tới mục đích nhằm chuyển hóa về chất
trình độ tư duy, thúc đẩy chính trị viên tìm ra những nội dung, phương


24
pháp hoạt động mới, độc đáo, có giá trị nhằm giải quyết có hiệu quả cao
nhiệm vụ, chức trách người chủ trì về chính trị ở đơn vị. Quá trình phát
triển tư duy sáng tạo của chính trị viên luôn chịu sự quy định của
các nhân tố cơ bản đó là: quá trình đào tạo, bồi dưỡng ở nhà trường
và đơn vị; thực tiễn hoạt động quân sự và môi trường đơn vị; nhận
thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị và nhân tố
chủ quan của họ.
3. Thực tiễn phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay
có nhiều chuyển biến rõ nét, kể cả từ nhận thức của các chủ thể đến
trách nhiệm tiến hành các hoạt động có liên quan đến quá trình này;
công tác đào tạo chính trị viên thông qua chương trình, nội dung, hình
thức, phương pháp dạy học đã tập trung đến phát triển tư duy sáng tạo,
các chủ thể ở đơn vị quan tâm, khuyến khích sự sáng tạo của của chính
trị viên, công tác bồi dưỡng đã được chú trọng thường xuyên, đội ngũ

chính trị viên cơ bản đã phát huy cao tính tích cực tìm tòi, nghiên cứu,
sáng tạo. Tuy nhiên, trong phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên
vẫn còn có những hạn chế cần khắc phục. Những ưu điểm và hạn chế
trên có nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, trong đó
nguyên nhân chính xuất phát từ vai trò của các chủ thể phát triển.
4. Những biến đổi nhanh chóng của tình hình thế giới, khu vực và
cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tác động của yêu cầu nhiệm vụ xây
dựng quân đội về chính trị trong tình hình mới đặt ra cho quá trình
phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên hiện nay cả những thuận
lợi và khó khăn. Chính vì vậy, việc dự báo những yếu tố tác động, chỉ
ra yêu cầu phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên sẽ góp phần đề
xuất những giải pháp cơ bản, thiết thực cho quá trình phát triển này.
5. Để phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên đạt hiệu quả,
cần phải xây dựng và triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện, linh
hoạt và sáng tạo các giải pháp cơ bản, đó là: nâng cao chất lượng đào
tạo, bồi dưỡng nhằm phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên;
tăng cường rèn luyện chính trị viên thông qua hoạt động thực tiễn
quân sự và xây dựng môi trường thuận lợi ở đơn vị; phát huy vai trò
của các chủ thể trong phát triển tư duy sáng tạo của chính trị viên./.