TIEU LUAN CAO học BAO CHI DOI NGOAI VAI TRÒ báo CHÍ đối NGOẠI TRONG QUẢNG bá HÌNH ẢNH đất nước – CON NGƯỜI VIỆT NAM

MỤC LỤC


MỞ ĐẦU
Quảng bá hình ảnh đất nước con người luôn là một niềm tự hào và cũng
là trách nhiệm của quốc gia, dân tộc và mỗi cá nhân. Ở Việt Nam, việc đưa
hình ảnh đất nước đến với bạn bè quốc tế luôn được ưu tiên hàng đầu và là
một nhiệm vụ quan trọng của công tác thông tin đối ngoại. Trong những năm
chiến tranh khốc liệt, Việt Nam đã chú trọng và thực hiện tốt nhiệm vụ đối
ngoại, nhờ đó chúng ta đã nhận được sự giúp đỡ và ủng hộ của đông đảo nhân
dân trên toàn thế giới, góp phần không nhỏ vào thắng lợi của dân tộc. Trong
thời kì xây dựng và phát triển đất nước, việc quảng bá hình ảnh Việt Nam ra
trường quốc tế luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước.
Công tác tuyên truyền đối ngoại có những bước phát triển mới và đạt được một
số thành tựu nhất định, hình ảnh Việt Nam được xây dựng là một đất nước
đang phát triển, có tốc độ tăng trưởng cao, tình hình chính trị xã hội ổn định,
thiên nhiên tươi đẹp, có nhiều di tích lịch sử và di sản văn hóa thế giới, truyền
thống văn hóa độc đáo, con người thân thiện, yêu chuộng hòa bình.
Đối với công tác tuyên truyền, quảng bá, báo chí luôn đóng góp một vai
trò quan trong bởi tính đại chúng, nhanh chóng và phổ biến của nó. Trong thời
đại truyền thông đa phương tiện đặc biệt là sự ra đời của mạng toàn cầu –
internet càng chứng minh lợi thế của báo chí trong hoạt động thông tin đối
ngoại. Tuy nhiên điều này cũng đưa đến vấn đề thông tin báo chí đối ngoại
phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt với các thông tin trên internet và báo
chí quốc tế, trong những năm vừa qua, thông tin về Việt Nam vẫn chỉ chiếm
một phần rất nhỏ của truyền thông quốc tế. Đất nướcc con người Việt Nam
chưa đến được với nhiều bạn bè, dân tộc và quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế
giới. Việc quảng bá hình ảnh Việt Nam chưa tương xứng với tầm vóc của đất
nước, truyền thống của dân tộc và giá trị của con người. Nhiều người dân trên

2

thế giới vẫn nghĩ Việt Nam là một quốc gia chiến tranh, thậm chí không biết
đến vị trí và còn nhầm về tên nước, quốc kỳ và quốc ca.
Trước thực trạng này, có rất nhiều nguyên nhân khách quan và chủ
quan, tuy nhiên hoạt động của báo chí đối ngoại cũng là một trong những
nguyên nhân. Chính vì lý do này, tiểu luận chọn đề tài “Vai trò báo chí đối
ngoại trong hoạt động quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam” để
nghiên cứu, phân tích, qua đó có thể góp phần đưa ra một số biện pháp nhằm
nâng cao vai trò của báo chí đối ngoại trong việc quảng bá hình ảnh đất nước
và con người Việt Nam đến với thế giới.

3


NỘI DUNG
I-

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI
1.1 . Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Báo chí
Báo chí là loại hình truyền thông ra đời từ rất sớm và đã trở thành một
phần không thể thiếu trong cuộc sống con người, không chỉ bởi sự phong phú
về hình thức thể hiện mà còn bởi nó có thể tác động tới nhiều tầng lớp, lứa
tuổi khác nhau. Người ta coi báo chí là cơ quan ngôn luận có thể cung cấp
thông tin và ý kiến về mọi vấn đề, chính vì vậy nó trở thành công cụ đấu tranh
của nhiều nhóm, nhiều tầng lớp.
Trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí. PGS. TS Nguyễn Văn Dững cho
rằng, bản chất của báo chí là “Hoạt động thông tin – giao tiếp xã hội trên quy
mô rộng lớn nhất, là công cụ và phương thức kết nối, can thiệp xã hội hiệu

quả nhất trong mối quan hệ với công chúng và dư luận xã hội, vơi nhân dân
và các nhóm lợi ích, với các nước trong khu vực và quốc tế” [12,tr.61]
Báo chí được ra đời xuất phát từ nhu cầu truyền tin và nhận tin nhằm
mở rộng không gian sống bằng cách tạo lập các mối quan hệ và khám phá thế
giới. Thời kỳ đầu, báo chí được xuất hiện dưới nhiều hình thức như báo đá,
những người đi kể chuyện rong, những câu chuyện chép tay, những cuốn sách
nhỏ. Khoảng năm 59 trước Công nguyên xuất hiện tờ truyền tin Acta Diurna
của người La Mã. Đến thế kỷ thứ 8 ở Trung Quốc, những tờ truyền tin viết tay
đưa tin về các sự kiện quan trọng của triều đình và những vấn đề nổi bật xảy
ra trong xã hội được coi là bước khởi đầu của báo chí. Sự ra đời của công
nghệ in đã đặt nền tảng cho kỷ nguyên phát triển của báo chí hiện đại. Người
Anh là những người đầu tiên cho ra đời loại báo in với mục đích đầu tiên là
lên án quân đội Tây Ban Nha xâm chiếm lãnh thổ. Dần dần báo chí được mở
rộng và phát triển ở các nước châu Âu. Năm 1844, máy điện báo được phát
minh, đã làm thay đổi ngành báo in khi thông tin được truyền đi nhanh hơn,
cho phép các phóng viên đưa ra những tin tức mang tính thời sự hơn.

4


Ở Việt Nam Giữa thế kỷ XIX xuất hiện những tờ báo đầu tiên. Thực
dân Pháp đã công khai bộc lộ ý định đưa vũ khí lợi hại của văn minh phương
Tây này vào nước ta nhằm mục đích phổ biến, tuyên truyền cho các chính
sách mới. Tờ tạp chí xuất bản đầu tiên của báo chí Việt ngữ là tờ Đông Dương
Tạp chí. đây là tờ báo có bổn phận làm vũ khí tinh thần cho Chính phủ Bảo
hộ, chống nước Đức và tuyên truyền về sức mạnh.
Những năm 20 của thế kỷ XX, với sự tích cực truyền bá của Nguyễn Ái
Quốc, những tư tưởng lớn của chủ nghĩa Mác – Lênin đã có sự thâm nhập vào
Việt Nam. Tháng 6 năm 1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái
Quốc đã sáng lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, với cơ quan ngôn luận

là báo Thanh niên. Sự xuất hiện của tờ báo Thanh niên của Tổng bộ Hội Việt
nam cách mạng Thanh niên đã mở đầu cho sự ra đời một dòng báo chí mới
trong lịch sử báo chí nước ta: dòng báo chí cách mạng.
Sau chiến thắng mùa xuân 1975, đặc biệt là thời kỳ đổi mới, báo chí
nước ta đã có bước phát triển vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng, nội
dung và hình thức, quy mô và tính chất hoạt động. Dưới ánh sáng các
đường lối, quan điểm của Đảng, hoạt động trong khuôn khổ luật pháp của
Nhà nước, các loại hình báo chí nước ta đã phát triển với tốc độ nhanh về
số lượng, cơ cấu, loại hình; nội dung và hình thức thể hiện của báo chí có
nhiều đổi mới.
Báo chí Việt Nam đã có bước tiến nhanh trong việc ứng dụng những
tiến bộ của khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin hiện đại, do đó
đã đáp ứng kịp thời và đa dạng nhu cầu thông tin của công chúng, của xã hội,
phục vụ có hiệu quả việc thực hiện các nhiệm vụ cách mạng của Đảng và của
dân tộc
1.1.2. Thông tin đối ngoại và Báo chí đối ngoại
1.1.2.1. Thông tin đối ngoại
Theo cuốn Báo chí và thông tin đối ngoại do Lê Thanh Bình chủ biên
có đề cập đến khái niệm thông tin đối ngoại như sau: “Thông tin đối ngoại là
5


hoạt động thông tin ra nước ngoài của một nhà nước, là hoạt động thông tin
trong lĩnh vực đối ngoại”.
“Thông tin đối ngoại là một bộ phận quan trọng của công tác tư tưởng
– Văn hóa, sử dụng mọi phương tiện thông tin đại chúng và nhiều phương
thức truyền thông khác. Trong đó, các phương tiện truyền thông đại chúng là
phương tiện cơ bản nhất, hướng tới nhóm công chúng quốc tế nhằm làm cho
các quốc gia, người nước ngoài, người Việt Nam sinh sống và làm việc ở
nước ngoài hiểu thêm về hình ảnh đất nước, văn hóa, con người, chủ trương,

chính sách và thành tựu, tiềm lực, lợi thế của Việt Nam”
Mục tiêu của hoạt động thông tin đối ngoại là đem lại sự hiểu biết,
tin cậy, sẵn sàng hợp tác, trao đổi có hiệu quả về nhiều mặt đời sống xã hội
với các quốc gia, vùng lãnh thổ, cá nhân người nước ngoài, người Việt Nam
sinh sống tại nước ngoài….. Việc hợp tác này phải dựa trên cơ sở pháp luật
quốc tế, pháp luật các nước tham gia vào mối quan hệ và vì mục đích hòa
bình, các bên đều có lợi và sự phát triển bền vững của khu vực và thế giới.
1.1.2.2. Báo chí đối ngoại
Báo chí làm công tác thông tin đối ngoại hay báo chí đối ngoại được
hiểu là báo chí thực hiện công tác đối ngoại bằng thông tin, thực hiện trên mặt
trận truyền thông.
Ở Việt Nam cụm từ báo chí đối ngoại được xuất hiện trong Danh mục
các nhóm nhiệm vụ và đề án thông tin đối ngoại (Ban hành theo quyết định số
368/QĐ-TTg ngày 28/02/2013 của Thủ tướng chính phủ phê duyệt chương
trình hành động của Chính phủ về thông tin đối ngoại giai đoạn 2013 – 2020.
Danh mục này đã nêu ra nhiệm vụ “xây dựng kênh phát thanh – truyền hình
đối ngoại” [3, tr.219]và “Quy hoạch hệ thống báo chí đối ngoại” [3, tr.220].
Tuy ở những văn bản này không để cập cụ thể đến khái niệm “báo chí đối
ngoại” nhưng từ việc xây dựng các kênh báo chí, hệ thống báo chí đối ngoại
ta có thể hiểu báo chí đối ngoại là một công cụ nhằm thực hiện công tác thông
tin đối ngoại.

6


Thông tin đối ngoại có vị trí quan trọng trong đời sống xã hội, trong bối
cảnh thông tin bùng nổ, toàn cầu hóa đa dạng như hiện nay, khi những luồng
tư tưởng văn hóa đang đan xen, tác động nhiều mặt đến hình ảnh của nước ta
trong con mắt bạn bè quốc tế thì nhiệm vụ đối ngoại càng trở nên quan trọng,
trở thành một trong những nhiệm vụ cơ bản của báo chí.

Nếu như trước đây, báo chí đối ngoại được hiểu là những cơ quan báo
chí chuyên trách thực hiện nhiệm vụ đối ngoại, thì hiện nay trong bối cảnh
phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và mạng Internet, các cơ quan
báo chí nhất là báo điện tử đều đang thực hiện nhiệm vụ thông tin đối ngoại.
Báo chí chuyên trách về thông tin đối ngoại có vị trí nòng cốt, các cơ quan
báo chí khác thì tùy thuộc vào tôn chỉ, mục đích và định hướng thông tin
trong các trường hợp cụ thể để tuyên truyền.
1.2. Quan điểm của Đảng và nhà nước ta về báo chí đối ngoại
Hệ thống chủ chương chính sách của Đảng và nhà nước ta không đề
cập riêng biệt vấn đề báo chí đối ngoại nhưng trong những văn bản liên quan
có nhắc đến vai trò của bộ phận báo chí này:
Tại nghị quyết số 36/NQ-TW ngày 26 tháng 3 năm 2004 của Bộ
chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài nêu ra 9 nhiệm
vụ chủ yếu, trong đó nhiệm vụ thứ 6 là “Đổi mới mạnh mẽ và toàn diện
công tác thông tin, tuyên truyền, giúp cho người Việt Nam ở nước ngoài
hiểu đúng tình hình đất nước và chính sách của Đảng và Nhà nước. Đầu tư
cho các chương trình dành cho người Việt Nam ở nước ngoài của đài phát
thanh, truyền hình và Internet; chú trọng đổi mới nội dung, hình thức và kỹ
thuật của các chương trình này. Hỗ trợ việc ra báo viết, mở đài phát thanh,
truyền hình ở ngoài nước. Xây dựng thư viện trên mạng Internet để phục
vụ cho người Việt Nam sống xa Tổ quốc. Hỗ trợ kinh phí vận chuyển và
đơn giản hóa thủ tục đối với việc gửi sách báo, văn hóa phẩm ra ngoài phục
vụ cộng đồng.”.

7


Chỉ thị số 26/CT- TW ngày 10 tháng 9 năm 2008 của Ban bí thư về
tiếp tục đổi mới và tăng cường công tác thông tin đối ngoại trong tình
hình mới đã nhấn mạnh vai trò của báo chí trong hoạt động thông tin đối

ngoại “Đài Truyền hình Việt Nam, Đài tiếng nói Việt Nam xây dựng kế hoạch
mở rộng phạm vi phủ sóng, nâng cao thời lượng, chất lượng phát sóng, cải
tiến mạnh mẽ nội dung các chuyên mục và cách thức thể hiện phù hợp với các
đối tượng, địa bàn nước ngoài. Thông tấn xã Việt Nam, Báo nhân dân, báo
Quân đội nhân dân, các đài, báo ở Trung ương, và địa phương… tăng cường
chất lượng thông tin”.
Trong danh mục các nhóm nhiệm vụ và đề án thông tin đối ngoại
(Ban hành kèm theo quyết định số 368/QĐ-TTg ngày 28/02/2013 của thủ
tướng Chính phủ phê duyệt chương trình hành động của Chính phủ về
thông tin đối ngoại giai đoạn 2013- 2020), tại mục III – Hoạt động quảng bá
giới thiệu hình ảnh Việt Nam có nêu rõ:
“1. Đẩy mạnh công tác xuất bản phục vụ thông tin đối ngoại và quảng
bá xuất bản phẩm Việt Nam ra nước ngoài
…
5. Sản xuất các ấn phẩm, các chương trình truyền hình giới thiệu về
tiềm năng, thế mạnh các mặt, nét văn hóa đặc sắc của các địa phương.
…
7. Làm phim, xuất bản sách và các ấn phẩm về các chủ đề dân chủ,
nhân quyền, tự do tôn giáo, tự do báo chí ở Việt Nam.
…
14. Tăng cường hợp tác với các cơ quan thông tấn, báo chí có uy tín
trong khu vực và thế giới; tạo điều kiện thuận lợi để phóng viên nước ngoài
đến thăm và làm phim, viết bài, đưa tin về Việt Nam; hỗ trợ kiều bào trong
các hoạt động quảng bá hình ảnh đất nước”
Ngày 19/2/2016, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng
đã ban hành Hướng dẫn số 01-HD/BTGTW về việc

8

hướng dẫn công tác thông tin đối ngoại năm 2016,
trong đó có đề cập đến hoạt động báo chí đối ngoại
như sau:
“Các nhiệm vụ trọng tâm năm 2016
8. Phát huy tốt hơn nữa vai trò của các cơ quan đại diện Việt Nam ở
nước ngoài và các cơ quan thông tấn, báo chí trong triển khai các hoạt động
thông tin đối ngoại. Lựa chọn, xác định một số cơ quan thông tin đối ngoại
chủ lực để tập trung ưu tiên nguồn lực tài chính, con người. Tận dụng tốt các
kênh song phương và đa phương để tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế
đối với Việt Nam trong các vấn đề quan trọng của đất nước.
Tổ chức thực hiện
3. Các cơ quan thông tấn, báo chí
- Đổi mới phương thức hoạt động thông tin đối ngoại, tăng cường trao
đổi, học hỏi kinh nghiệm với các báo lớn, có uy tín của nước ngoài. Ưu tiên
mở rộng, nâng cấp, phát triển các kênh tiếng nước ngoài, nhất là tiếng Anh,
Trung Quốc, Lào, Khmer,...
- Khai thác thông tin từ thế giới vào Việt Nam phù hợp với chủ trương,
quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phù hợp với thuần
phong mỹ tục văn hóa Việt. Tránh đưa các thông tin quốc tế thiếu kiểm
chứng, giật gân, câu khách có thể làm ảnh hướng tới hiệu quả công tác thông
tin, tuyên truyền đối ngoại, quan hệ của Việt Nam với các nước khác.
- Nâng cao chất lượng, tính thuyết phục của tuyến tin, bài đấu tranh
phản bác các thông tin sai lệch, xuyên tạc về Việt Nam; chú trọng thông tin,
tuyên truyền đối ngoại trong các lĩnh vực biên giới, biển, đảo; tôn giáo, dân
tộc, dân chủ, nhân quyền.
- Phát huy tốt hơn nữa vai trò của các cơ quan báo chí chủ lực trong
việc lan tỏa thông tin tích cực về đất nước, con người, văn hóa Việt Nam ra
thế giới; từng bước đầu tư xây dựng các kênh đối ngoại mang tầm khu vực
theo mô hình hiện đại; phối hợp chặt chẽ với Ban Tuyên giáo Trung ương,
Ban Chỉ đạo Trung ương về Công tác thông tin đối ngoại và các cơ quan, đơn

9


vị liên quan trong việc sản xuất các sản phẩm thông tin đối ngoại và tổ chức
Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại thường niên.”
II. THỰC TIỄN VAI TRÒ BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI TRONG HOẠT
ĐỘNG QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH ĐẤT NƯỚC VÀ CON NGƯỜI VIỆT
NAM
2.1 Những kết quả đã đạt được
Quảng bá hình ảnh đất nước con người là một nhiệm vụ quan trọng của
quốc gia, nhất là trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế toàn diện trên mọi
lĩnh vực. Những năm qua, báo chí đã có vai trò quan trọng trong việc đưa
hình ảnh đất nước con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế. Có thể kể đến
những cơ quan báo chí đối ngoại như Truyền hình đối ngoại VTV4, VTC10;
Hệ phát thanh đối ngoại VOV5; Các báo đối ngoại của Thông tấn xã Việt
Nam như Báo Vietnam News, Báo Le Courrier du Vietnam, Báo điện tử
Vietnam Plus, Báo Ảnh Việt Nam. Hiện có 52 văn phòng thường trú ở nước
ngoài của 4 cơ quan, bao gồm Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt
Nam, Báo Nhân Dân và Đài Truyền hình Việt Nam.
Ngoài ra còn có gần 100 cơ quan đại diện Việt Nam đang hoạt động
trên các châu lục, ngày càng đóng vai trò quan trọng trong công tác thông tin
đối ngoại, giới thiệu hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra quốc tế. Đặc
biệt tại các sự kiện quốc tế, các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đã
thực hiện tốt nhiệm vụ TTĐN trên cả hai phương diện: chuyển tải hình ảnh,
giới thiệu đất nước, con người Việt Nam ra nước ngoài; đưa thông tin nước
ngoài về Việt Nam.
Trong hoạt động báo chí đối ngoại, nổi bật với hoạt động của thông tấn
xã Việt Nam (TTXVN), với nhiều ấn phẩm, hoạt động góp phần quan trọng
trong công tác đối ngoại của nước ta. Trong 11 tháng đầu năm 2014,Toàn Ban
biên tập thông tin đối ngoại Thông tấn xã Việt Nam đã biên dịch, biên tập

tổng cộng 46.002 tin bài (tăng 14,61% so với cùng kỳ năm 2013). Ngoài việc
duy trì 4 bản tin văn bản tiếng Anh, Pháp, Trung và Tây Ban Nha phát trên
10


mạng dịch vụ và báo điện tử VietnamPlus, Ban còn sản xuất 2 bản tin truyền
hình tiếng Anh (15 phút/ngày) và tiếng Trung (15 phút hàng ngày và 20 phút
vào ngày Chủ Nhật) ra hàng ngày, cùng 2 bản tin truyền hình tiếng Pháp và
tiếng Tây Ban Nha ra hàng tuần (15 phút vào ngày Chủ Nhật). Các kênh
truyền hình thời sự nước ngoài như CNN, BBC đã liên tục sử dụng hình ảnh
do phóng viên TTXVN thực hiện tại thực địa và tin chân trang do Ban phát ra.
Điều này khẳng định sự quan tâm của độc giả trong và ngoài nước đối với tin
chính thống bằng tiếng nước ngoài của TTXVN.
2.1.1 Quảng bá danh lam thắng cảnh, di sản văn hóa, con người thúc
đẩy ngành du lịch
Báo chí thông qua việc đưa tin về các cuộc vận động bầu chọn Vịnh Hạ
Long của Việt Nam là kỳ quan thiên nhiên thế giới, thông tin về UNESCO
công nhận một loạt di sản vật thể và phi vật thể của Việt Nam, công bố nhiều
video clip quảng cáo hình ảnh đất nước trên những trang truyền thông lớn của
thế giới như BBC, CNN, New York Times. Điều này đã giúp cho quốc tế biết
nhiều hơn về những địa điểm du lịch, văn hóa của Việt Nam, qua đó góp phần
thúc đẩy ngành du lịch Việt Nam phát triển, nhất là việc thu hút khách du lịch
nước ngoài. Theo tổng cục thống kê năm 2000, chúng ta mới đón được 2,1
triệu lượt khách quốc tế thì năm 2005 đón được 3,4 triệu lượt, năm 2010 đón
được 5 triệu lượt và năm 2013 con số này đã lên đến 7,5 triệu lượt.
Ngoài ra, việc liên kết giữa các cơ quan báo chí đối ngoại và các nhà
báo quốc tế, cơ quan báo chí ở các nước trên thế giới đã góp phần thúc đẩy
công tác đối ngoại của Việt Nam. Trong nhiều năm qua, vụ Thông tin Báo chí,
Bộ Ngoại giao đã thu xếp, chuẩn bị nội dung nhiều cuộc trả lời phỏng vấn của
Lãnh đạo cấp cao cho báo chí nước ngoài; trả lời phỏng vấn của Lãnh đạo Bộ

Ngoại giao cho phóng viên Việt Nam và ngoài nước; hỗ trợ đón các phóng
viên nước ngoài vào đưa tin, viết bài về Việt Nam.
Nổi bật là việc tổ chức thành công đón và hướng dẫn hơn 170 phóng
viên nước ngoài, trợ lý, trong đó có 28 cựu phóng viên chiến trường vào đưa
11


tin dịp 30/4/2015, hỗ trợ đoàn ABC (Mỹ) vào phát sóng trực tiếp cuộc thám
hiểm hang Sơn Đoòng trên chương trình Good morning America; phối hợp
với báo Nhân dân tổ chức thành công việc đoàn phóng viên Hoàn cầu vào
Việt Nam tìm hiểu, đưa tin nhằm tăng cường quan hệ hữu nghị Việt –
Trung…
2.1.2. Quảng bá tiềm lực kinh tế, thúc đấy hợp tác, đầu tư nước ngoài
Quá trình toàn cầu hóa sâu rộng trong lĩnh vực kinh tế ngày càng làm
cho các mối liên kết hợp tác kinh tế, đầu tư thương mại thêm chặt chẽ. Mức
độ cạnh tranh ngày một khốc liệt, vì thế nhu cầu mở rộng thị trường để trao
đổi sản phẩm, hàng hóa dịch vụ, sản phẩm… lợi dụng nguồn vốn đầu tư,
tranh thủ công nghệ, kỹ năng và kinh nghiệm quản lý là một yêu cầu sống còn
của bất cứ nền kinh tế nào. Tăng cường hợp tác kinh tế quốc tế, mở rộng thị
trường ra thế giới chính là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác đối ngoại.
Trong quá trình này, báo chí thông tin đối ngoại đã góp phần tạo môi
trường quốc tế thuận lợi để phát triển kinh tế; quảng bá hình ảnh, tiềm năng
kinh tế của đất nước và doanh nghiệp; mở rộng hợp tác, mở rộng thị trường
và giảm tranh chấp thương mại; vận động người Việt Nam ở nước ngoài
đóng góp xây dựng đất nước; hỗ trợ lực lượng ngoại giao kinh tế thực hiện
nhiệm vụ.
Đồng thời báo chí đối ngoại cũng đã chủ động, tích cực tuyên truyền
làm rõ âm mưu của các thế lực thù địch lợi dụng các cuộc biểu tình ở trong
nước để gây rối, phá hoại nền kinh tế đất nước; thông tin kịp thời ý kiến chỉ
đạo của Thủ tướng Chính phủ, các giải pháp của Chính phủ đảm bảo ổn định

an ninh, trật tự, môi trường kinh doanh, giúp các doanh nghiệp đầu tư nước
ngoài vững tâm tiếp tục sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam.
2.1.3. Cập nhật tình hình phát triển đất nước, thu hút sự ủng hộ, giúp
đỡ của nước ngoài; Thể hiện rõ quan điểm của Việt Nam trước những vấn đề
quốc tế, tăng cường tình hữu nghị, đoàn kết với nhiều quốc gia lãnh thổ.

12


Báo chí đối ngoại đã có những đóng góp quan trọng trong công tác đối
ngoại của Đảng, Nhà nước ta; thực hiện tốt vai trò vừa là cơ quan ngôn luận
của tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, là diễn đàn của
nhân dân, đồng thời là cơ quan giữ vai trò nòng cốt trong công tác thông tin
đối ngoại. Nhờ hệ thống báo chí thông tin đối ngoại phong phú, đa dạng nên
những thông tin về đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, những thành
tựu của công cuộc đổi mới, hình ảnh con người Việt Nam thân thiện, đất nước
Việt Nam tươi đẹp, hòa bình, hữu nghị, năng động và đổi mới mạnh mẽ, tích
cực hội nhập quốc tế và đầy tiềm năng phát triển đã được kịp thời chuyển tải
đến cộng đồng quốc tế.
Có thể nêu một số ví dụ điển hình cho thấy vai trò quan trọng của báo
chí trong công tác thông tin đối ngoại. Khi Trung Quốc đặt giàn khoan trái
phép tại vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam, xây dựng trái
phép tại các đảo xâm chiếm của Việt Nam, vi phạm luật pháp quốc tế, gây gia
tăng căng thẳng tại Biển Đông, báo chí đã bám sát tư tưởng chỉ đạo, quan
điểm, giải pháp của Đảng, Nhà nước ta về đối nội, đối ngoại, kiên quyết
khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền của nước ta trên Biển Đông; tuyên
truyền khẳng định quan điểm giải quyết mọi mâu thuẫn, bất đồng thông qua
đàm phán, hòa bình, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác để xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc; kịp thời truyền tải lòng yêu nước, tiếng nói ủng hộ
của mọi người dân trên khắp các vùng miền của Tổ quốc, của kiều bào ta ở

nước ngoài đối với Đảng và Chính phủ.
2.2. Vấn đề bất cập còn tồn tại
Trong những năm gần đây, một điều dễ dàng nhận thấy chính là hình
ảnh Việt Nam xuất hiện trên các phương tiện truyền thông quốc tế với tần
xuất thấp, thời lượng ít. Nguyên nhân một phần cũng do hoạt động báo chí
đối ngoại ở nước ta chưa phát huy được hết vai trò và trách nhiệm của mình.
Theo báo cáo của một trung tâm truyền thông thuộc Đại học Harvard (Mỹ),
trong hai năm 2012 và 2013, thời lượng các kênh truyền hình lớn trên thế giới
13


dành cho Việt Nam chỉ chiếm khoảng 0,03%, thấp hơn nhiều so với một số
nước ở châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Hồng
Công, Malaysia… Thông qua công tác điểm dư luận báo chí nước ngoài về
Việt Nam và qua chuyên mục Thế giới với Việt Nam của trang thông tin điện
tử đối ngoại www.vietnam.vn, Cục Thông tin đối ngoại (Bộ Thông tin và
Truyền thông) nhận thấy lượng tin bài tích cực về Việt Nam trên báo chí nước
ngoài còn ít.
Bên cạnh đó sức lan tỏa của những thông tin tích cực trên báo chí Việt
Nam còn hạn chế, nội dung trên báo chí nhiều khi bị lặp lại, chưa có sáng tạo,
không thu hút người đọc. Nhiều bào viết chưa tới được đông đảo đối tượng
tiếp nhận trên thế giới, ít được trích dẫn hoặc đưa lại trên các báo đài lớn của
nước ngoài.
III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ
ĐỐI NGOẠI TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH ĐẤT
NƯỚC VÀ CON NGƯỜI VIỆT NAM
3.1 Giải pháp đối với các cơ quan nhà nước, cơ
quan quản lý báo chí
3.1.1. Hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt
động báo chí đối ngoại.

Báo chí ở nước ta hoạt động trên cơ sở Đảng lãnh đạo nhà nước quản
lý, vì thế những chính sách, chủ trương điều luật ảnh hướng rất lớn đến hoạt
động của báo chí. Để báo chí đối ngoại có thể phát huy vai trò của mình các
cơ quan quản lý cần xem xét những cơ chế, chính sách phù hợp, một số vấn
-

đề sau:
Xây dựng cơ chế, chính sách tạo điều kiện để các cơ quan, đơn vị, địa phương

-

huy động các nguồn lực từ xã hội phục vụ hoạt động báo chí đối ngoại.
Xây dựng chính sách để khuyến khích, hỗ trợ người Việt Nam ở nước ngoài
xuất bản báo chí cho người Việt, bảo đảm trao đổi nội dung thông tin, phù
hợp với định hướng thông tin đối ngoại; khuyến khích, động viên các tổ chức,
cá nhân có chuyên mục, bài viết hay phục vụ công tác thông tin đối ngoại.

14


-

Hoàn thiện các cơ chế, chính sách để từng bước thực hiện hình thức đặt hàng
dịch vụ công của Nhà nước đối với hoạt động báo chí đối ngoại.
3.1.2 Chú trọng công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ, phóng viên báo chí
đối ngoại.
Để nâng cao chất lượng nội dung của báo chí đối ngoại, nhiệm vụ quan
trọng nhất chính là nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự, phóng viên, cán bộ
quản lý. Để thực hiện được mục tiêu này, cần phải xây dựng, hoàn thiện và
thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên báo chí

đối ngoại, đặc biệt là các chuyên gia đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên
tạc, sai trái. Tăng cường ngân sách cho đào tạo, bồi dưỡng, có chế độ đãi ngộ
xứng đáng cho những người làm công tác thông tin đối ngoại.
3.1.3 Tăng cường đầu tư ngân sách cho công tác báo chí đối ngoại
Tăng cường đầu tư ngân sách cho công tác nghiên cứu khoa học và đào
tạo, bồi dưỡng; quan tâm đầu tư, đổi mới và hiện đại hóa cơ sở vật chất, kỹ
thuật của các cơ quan báo chí đối ngoại, đặc biệt là các cơ quan báo chí đối
ngoại chuyên biệt, báo chí điện tử. Nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách
đặc biệt về tài chính phục vụ hoạt động báo chí đối ngoại. Chuyển đổi cơ chế
cấp phát kinh phí sang hình thức đặt hàng trên cơ sở định mức kinh tế - kỹ
thuật và tiêu chí, tiêu chuẩn của từng loại hình báo chí.
3.2. Giải pháp đối với các cơ quan báo chí
3.2.1. Tăng cường giao lưu, hợp tác với các đơn vị truyền
thông quốc tế
Tăng cường hợp tác quốc tế, mời phóng viên báo chí nước ngoài vào
Việt Nam để đưa tin, viết bài; lựa chọn, thuê khoán cộng tác viên nước
ngoài viết bài và làm công tác biên tập; hợp tác với các cơ quan báo chí
nước ngoài để xây dựng các bài viết, phóng sự quảng bá hình ảnh Việt
Nam; đồng thời chủ động tạo điều kiện tiếp xúc, giao lưu, hợp tác, phát huy
thế mạnh của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong hoạt động báo
chí đối ngoại.

15


3.2.2. Tích cực chủ động khai thác thông tin về đất nước con người Việt
Nam trên nhiều khía cạnh, nhiều phương diện, tạo nên nội dung phong phú
đa dạng.
Các cơ quan báo chí đối ngoại cần tích cực, chủ động, kịp thời thông
tin tuyên truyền về thành tựu của công cuộc đổi mới; về chủ trương, đường

lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước ta; tiềm năng phát triển và
hợp tác của Việt Nam; về đất nước, con người, lịch sử, văn hóa và những giá
trị vật chất và tinh thần của dân tộc. Tăng cường thông tin về kinh tế đối
ngoại, thu hút đầu tư nước ngoài, xúc tiến thương mại, du lịch, hội nhập quốc
tế của Việt Nam.
Tăng cường công tác dự báo, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, xây
dựng bài viết, chuyên mục có sức thuyết phục về các vấn đề biên giới, lãnh
thổ, biển đảo, dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo, các vấn đề tồn tại và
nảy sinh trong quan hệ giữa Việt Nam với các nước, các vấn đề môi trường,
phát triển bền vững. Nghiên cứu hình thức, cách thức phù hợp để tăng cường
việc cung cấp thông tin chính thống, đưa thông tin trên báo chí đối ngoại đến
với đối tượng tiếp nhận thông qua kênh truyền thông xã hội.
3.2.3. Quan tâm bồi dưỡng, tuyển dụng đội ngũ phóng viên đối ngoại.
Đơn vị báo chí đối ngoại cần xây dựng đội ngũ người làm báo đối
ngoại giỏi ngoại ngữ, giàu kinh nghiệm, khả năng tổng hợp tốt về các
ngành, lĩnh vực, kỹ năng làm báo hiện đại, chuyên nghiệp, toàn diện; hiện
đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật của báo tương xứng với vị thế của tờ báo
đối ngoại quốc gia.
3.2.4. Nâng cao chất lượng nội dung, sáng tạo trong việc chuyển tải
thông điệp
Khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, thời đại ngày nay mọi thứ
đang bị ảnh hưởng bởi truyền thông số, để có được những tác phẩm thu hút,
cạnh tranh với những đơn vị truyền thông trên thế giới, báo chí đối ngoại cần
phải đa dạng hóa các sản phẩm thông tin bằng cách không ngừng cải tiến về
nội dung và hình thức theo hướng nâng cao chất lượng thông tin, đổi mới
16


cách trình bày, phù hợp với sự phát triển và yêu cầu thông tin trong từng giai
đoạn. Tìm những đề tài thích hợp, biên tập biên soạn nội dung phù hợp, cập

nhật thông tin cải tiến cách trình bày để từng bước bắt kịp xu hướng trình bày
hiện đại, tiếp cận được nhiều hơn với độc giả là người nước ngoài. Đồng thời
cần phải tăng cường việc giới thiệu các ấn phẩm và bài viết trên các thiết bị
điện tử di động, các trang mạng xã hội như Facebook và Twitter, được nhiều
người Việt Nam và người nước ngoài quan tâm và theo dõi.

17


KẾT LUẬN
Dân tộc Việt Nam phải trải qua biết bao năm tháng đấu tranh để giữ gìn
độc lập, vì thế, đất nước con người Việt Nam luôn yêu chuộng hòa bình, ủng
hộ tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc trên thế giới. Trong thời kỳ xây dựng
và phát triển đất nước, công tác đối ngoại luôn được Đảng và nhà nước ta chú
trọng, báo chí đối ngoại cũng trở thành một bộ phận quan trọng đóng góp cho
việc quảng bá hình ảnh, xây dựng uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, rất nhiều vấn đề buộc
các quốc gia phải chung tay cùng nhau giải quyết; vấn đề toàn cầu hóa trên
mọi lĩnh vực của đời sống đang diễn ra nhanh chóng, đất nước Việt Nam
muốn hòa nhịp phát triển cùng các nước trên thế giới đòi hỏi công tác công
tác đối ngoại phải thực hiện một cách nghiêm túc, có lộ trình và kế hoạch rõ
ràng, có sự phối hợp chắt chẽ giữa các cơ quan ban ngành đoàn thể, đặc biệt
là công tác tuyên truyền, kết nối trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
Báo chí đối ngoại trong thời đại mới cần phải nỗ lực hết mình, nắm vững,
tuyên truyền chủ trương quan điểm của đảng, tích cực chủ động trong công
tác thông tin đối ngoại, thực hiện tốt phương châm “chính xác, kịp thời, sinh
động, phù hợp với từng đối tượng”. Qua đó góp phần đưa đến cho bạn bè
quốc tế hình ảnh một đất nước Việt Nam phát triển ổn định, yêu chuộng hòa
bình, thiên nhiên tươi đẹp, văn hóa độc đáo, đa dạng, con người thân thiện.
Một đất nước luôn rộng mở với bè bạn năm châu, sẵn sàng hợp tác, giúp đỡ

các quốc gia, dân tộc trên thế giới với mục đích cùng nhau phát triển và xây
dựng thế giới tốt đẹp hơn.

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Thanh Bình (2012), Báo chí và thông tin đối ngoại (Sách chuyên
khảo dành cho học viên, nhà quản lý về báo chí, quan hệ quốc tế, PR, chính
trị...), NXB Chính trị quốc gia - Sự thật
2. Nguyễn Trí Nhiệm (2015), Báo chí truyền thông - những vấn đề
đương đại, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật.
3. Nguyễn Thành Lợi, Phạm Minh Sơn (2011), Thông tấn báo chí - lý
thuyết và kĩ năng, NXB Chính trị Quốc gia.
4. Phạm Minh Sơn, Nguyễn Thị Quế (2009), Truyền thông đại chúng
trong công tác thông tin đối ngoại của Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Hành chính, Hà Nội, 2009.

19