Quản Lý Hoạt Động Kiểm Tra Đánh Giá Kết Quả Học Tập Của Học Sinh Trường Tiểu Học Cao Xanh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ THU THỦY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC CAO XANH –
THÀNH PHỐ HẠ LONG – TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ THU THỦY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC CAO XANH –
THÀNH PHỐ HẠ LONG – TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐẶNG XUÂN HẢI

HÀ NỘI - 2016

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận được sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các cấp
lãnh đạo, các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp, các em học sinh.
Tác giả xin chân thành cảm ơn:
- Hội đồng khoa học trường ĐHGD - Đại học Quốc gia Hà Nội
- Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh
- Đồng thời, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, các bạn đồng
nghiệp trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, các cơ
quan đoàn thể xã hội, phụ huynh học sinh trên địa bàn phường Cao Xanh thành
phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã nhiệt tình cộng tác, cung cấp thông tin, số
liệu, cho ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình nghiên cứu
thực tế để hoàn thành luận văn.
- Đặc biệt, tác giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy
giáo - PGS. TS. Đặng Xuân Hải - Người hướng dẫn khoa học đã tận tâm bồi
dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên cứu và trực tiếp giúp đỡ, động viên tác
giả hoàn thành luận văn này.
Mặc dầu tác giả đã nỗ lực cố gắng rất nhiều trong quá trình nghiên cứu,
song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả kính mong nhận được
những lời chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, ý kiến đóng góp trao đổi của các
bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn !
Hà Nội, tháng 10 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thị Thu Thủy

i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BGH

Ban giám hiệu

CBGV

Cán bộ giáo viên

CBQL

Cán bộ quản lý

GD

Giáo dục

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDTH

Giáo dục tiểu học

HĐHT

Hoạt động học tập

HT

Hiệu trưởng

KQHT

Kết quả học tập

KT,ĐG

Kiểm tra, đánh giá

KT,ĐG KQHT

Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

KT - XT

Kinh tế - xã hội

NT

Nhà trường

QL

Quản lí

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn..........................................................................................................i
Danh mục chữ viết tắt.......................................................................................ii
Mục lục............................................................................................................iii
Danh mục bảng................................................................................................vii
Danh mục sơ đồ................................................................................................ix
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN
LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA
HỌC SINH TIỂU HỌC..................................................................................5
1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu..............................................................5
1.1.1. Trên thế giới.............................................................................................5
1.1.2. Ở trong nước............................................................................................6
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài.................................................................6
1.2.1. Quản lý:...................................................................................................7
1.2.2. Quản lý giáo dục......................................................................................9
1.2.3. Quản lý nhà trường................................................................................10
1.3. Một số vấn đề lí luận về Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập...................11
1.3.1.Vai trò của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong quá trình dạy học. 11
1.3.2. Chức năng của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập................................11
1.3.3. Các yêu cầu sư phạm khi thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả học tập....12

1.3.4. Các hình thức và phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.......12
1.3.5. Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở giáo dục tiểu học...........21
1.4. QL hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập..................................27
1.4.1. Các chức năng QL trong kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh..................................................................................................................27
1.5. Những nội dung quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá KQHT của học
sinh tiểu học.....................................................................................................29
1.5.1. QL việc xác định Mục tiêu KT,ĐG......................................................29

iii


1.5.2. QL việc xác định hình thức, phương pháp KTĐG...............................30
1.5.3. QL sử dụng kết quả KT,ĐG...................................................................31
1.5.4. QL việc cung cấp thông tin phản hồi về kết quả KT,ĐG cho những
người liên quan................................................................................................31
1.5.5. Những yêu cầu về quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của học
sinh tiểu học giai đoạn hiện nay......................................................................31
Tiểu kết chương 1............................................................................................33
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC CAO XANH- THÀNH
PHỐ HẠ LONG- TỈNH QUẢNG NINH.....................................................34
2.1. Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội thành phố Hạ
Long- tỉnh Quảng Ninh...................................................................................34
2.1.1. Đặc điểm địa lý và phát triển kinh tế - xã hội.......................................34
2.1.2.Vài nét về sự phát triển của giáo dục và đào tạo, thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh..............................................................................................34
2.1.3.Vài nét về sự phát triển của giáo dục và đào tạo, thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh..............................................................................................35

2.2.Thực trạng trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh.................................................................................................................37
2.2.1. Quy mô phát triển:.................................................................................37
2.2.2. Cơ sở vật chất các trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh.....................................................................................................38
2.3.Khái quát về điều tra, khảo sát thực trạng.................................................41
2.4. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
trường Tiểu học Cao Xanh – thành phố Hạ Long- tỉnh Quảng Ninh..............42
2.4.1. Kết quả khảo sát thực trạng giai đoạn chuẩn bị hoạt động kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh của giáo viên ở trường tiểu học Cao Xanh,
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.............................................................43

iv


2.4.2. Kết quả khảo sát thực trạng giai đoạn thực thi hoạt động kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh của giáo viên ở trường tiểu học Cao Xanh,
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.............................................................45
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học
sinh trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.........49
2.5.1. Kết quả khảo sát việc quản lý, chỉ đạo hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh của Ban giám hiệu ở trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố
Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh................................................................................49
2.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học
tập và quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở
trường tiểu học Cao xanh, Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.................54
2.6.1 Mặt được.................................................................................................54
2.6.2 Khó khăn và những hạn chế...................................................................54
2.6.3 Nguyên nhân của những khó khăn, tồn tại.............................................55
Tiểu kết chương 2............................................................................................56

CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC KIỂM TRA - ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC
CAO XANH – THÀNH PHỐ HẠ LONG- TỈNH QUẢNG NINH............57
3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp.........................................................57
3.1.1 Đảm bảo tính khả thi..............................................................................57
3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ..........................................................57
3.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa...........................................................58
3.2. Các biện pháp quản lý công tác kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của
học sinh trường Tiểu học Cao Xanh- thành phố Hạ Long- tỉnh Quảng Ninh. 58
3.2.1. Biện pháp 1: Tập huấn đổi mới phương thức và quy trình kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh cho những người liên quan đến hoạt động
này...................................................................................................................58
3.2.2. Biện pháp 2: Giám sát, hỗ trợ GV thực hiện đổi mới phương pháp kiểm
tra đánh giá kết quả học tập của HS................................................................62

v


3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức thực hiện đúng quy trình kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới GD........................64
3.2.4 Biện pháp 4. Tăng cường chỉ đạo bồi dưỡng, hình thành hệ thống kĩ
năng thực hiện quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cho
giáo viên để đáp ứng yêu cầu đổi mới GD tiểu học hiện nay..........................66
3.2.5 Biện pháp 5: Hiệu trưởng trực tiếp quản lí hoạt dộng KT/ĐG kết quả
học tập của học sinh của GV...........................................................................69
3.2.6 Biện pháp 5: Tăng cường phối hợp giữa nhà trường với gia đình và
cộng đồng xã hội trong quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.............71
3.3.Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.....72
3.3.1. Các bước khảo nghiệm:.........................................................................72
3.3.2. Kết quả khảo nghiệm.............................................................................73

Tiểu kết chương 3............................................................................................76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...............................................................77
1. Kết luận.......................................................................................................77
2. Một số khuyến nghị.....................................................................................77
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................79
PHỤ LỤC.......................................................................................................81

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. so sánh phương thức KT,ĐG kết quả học tập ................................19
Bảng 1.2. minh họa matrận MT/ND cho việc ra đề kiểm tra, đánh giá một
môn học ..........................................................................................................20
Bảng 2.1: Quy mô phát triển trường TH học Cao Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh giai đoạn 2010-2015. ...................................................................37
Bảng 2.2: Thống kê về phòng học trường Tiểu học Cao Xanh, thành phố Hạ
Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................39
Bảng 2.3. Xếp loại hạnh kiểm học sinh Tiểu học............................................40
Bảng 2.4. Xếp loại học lực học sinh Tiểu học ................................................40
Bảng 2.5: Thống kê ý kiến đánh giá của GV về thực trạng triển khai đánh giá
kết quả học tập của HS ở trường.................................................................... 42
Bảng 2.6: Thống kê ý kiến đánh giá của HS về thực trạng triển khai đánh giá
kết quả học tập của HS ở trường ....................................................................43
Bảng 2.7: Thực trạng giai đoạn chuẩn bị trong hoạt động kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh ở giáo viên của trường Cao Xanh, thành phố Hạ
Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................44
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng giai đoạn thực thi hoạt động kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của học sinh của giáo viên ở trường Cao Xanh, thành
phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................45

Bảng 2.9: Thực trạng Kiểm tra, đánh giá học sinh theo Thông tư số 30/2014
........................................................................................................................ 47
Bảng 2.10.Kết quả khảo sát việc quản lý, chỉ đạo hoạt động kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh của Ban giám hiệu ở trường Tiểu học Cao Xanh,
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh (từ 30GV và 2 lãnh đạo NT) ..............49
Bảng 2.11: Thực trạng triển khai các chức năng quản lí trong việc quản lí hoạt
động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường Tiểu học Cao
Xanh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.................................................. 52

vii


Bảng 2.12.: Thực trạng Bồi dưỡng đội ngũ đối với hoạt động kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh .....................................................................53
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp đề xuất.................................................................................................... 73

viii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1 - Sơ đồ Chu trình quản lý .................................................................9
Sơ đồ 1.2. Các phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập................... 12

ix


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục hiểu theo một nghĩa thường là quá trình tạo môi trường cho nhân

cách phát triển và hoạt động dạy học là một phương thức để thực hiện mục tiêu
giáo dục. Một khâu rất quan trọng kết nối việc dạy và việc học là đánh giá, để
biết được quá trình dạy và học có đạt được hiệu quả hay không, tuy nhiên
muốn đánh giá đúng đắn phải đo lường chính xác và yếu tố đánh giá phải cần
được quan tâm đầy đủ, thể hiện mối quan hệ tương tác với yếu tố mục tiêu,
không chỉ thiên về đánh giá nội dung mà còn về kỹ năng và phương pháp.
Đổi mới giáo dục nghĩa là phải đổi mới tất cả các thành tố của quá trình
giáo dục: mục đích, mục tiêu - nội dung - phương pháp - phương tiện - giáo
viên - học sinh - kiểm tra, đánh giá. Do vậy, việc đổi mới kiểm tra, đánh giá
trong giáo dục nói chung và trong quá trình sư phạm nói riêng mang ý nghĩa
hết sức quan trọng. Nó là một yêu cầu cần thiết để giáo dục đổi mới một cách
toàn diện.
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng trong giáo dục - dạy học và
trong công tác quản lý của nhà trường. Kiểm tra, đánh giá giúp nhà trường thu
được những thông tin ngược để kịp thời có những điều chỉnh phù hợp với tình
hình thực tế. Kiểm tra, đánh giá giúp giáo viên có những phản hồi tích cực
trong việc thu thập thông tin để nắm bắt sự tiếp thu kiến thức và kỹ năng của
học sinh, góp phần điều chỉnh hoạt động giáo dục - dạy học của mình. Kiểm
tra, đánh giá giúp học sinh tự đánh giá trình độ của mình và từ đó hình thành
động cơ học tập đúng đắn. Kiểm tra, đánh giá giúp các nhà quản lý có được các
thông tin cần thiết để có thể đề ra các chính sách phù hợp trong việc nâng cao
chất lượng nhà trường và khuyến khích nhà trường có những đổi mới hợp lý.
Song thực tiễn việc kiểm tra, đánh giá trong dạy học ở trường Tiểu học
cho thấy: quan niệm về kiểm tra, đánh giá của giáo viên, học sinh và xã hội
cũng có nhiều bất cập. Cách đánh đánh giá theo kinh nghiệm, chủ quan cảm
tính đã trở thành thói quen ăn sâu vào nếp nghĩ, nếp làm của giáo viên, của
CBQL giáo dục. Kiểm tra, đánh giá không thực hiện chức năng đó là: kiểm

1

tra học sinh hiểu và vận dụng; kỹ năng kiểm tra đánh giá học sinh chưa thực
sự được giáo viên quan tâm; việc đánh giá còn nặng về hình thức, độ chính
xác chưa cao. Chính vì vậy việc kiểm tra đánh giá chưa phát huy được đúng
vai trò và khả năng của nó.
Kiểm tra, đánh giá không chỉ là để cho điểm, kiểm tra đánh giá học
sinh là hoạt động bắt buộc và quen thuộc đối với tất cả giáo viên đứng lớp.
Nhưng phần lớn các giáo viên đều quan niệm việc ra đề kiểm tra cho học sinh
đơn giản là có điểm số ghi vào sổ điểm. Từ đó, có căn cứ để cuối học kỳ, cuối
năm đánh giá học sinh. Còn các cán bộ quản lý giáo dục thì cho rằng, đó là
công việc của giáo viên chứ không phải của Hiệu trưởng.
Xu hướng quốc tế hiện nay xem mục đích chính của việc đánh giá là
nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Để nâng cao chất lượng giảng dạy
và học tập, giáo viên phải xem đánh giá là quá trình và là một phần không thể
thiếu trong hoạt động giảng dạy của mình.
Trường Tiểu học Cao Xanh nằm ở gần trung tâm thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh với đội ngũ giáo viên có nhiều kinh nghiệm, số lượng học
sinh tương đối đông. Song nhiều năm gần đây, chất lượng giảng dạy chưa
thực sự xứng đáng với tiềm năng của trường. Đứng trước thực trạng đó, tôi
nhận thấy rằng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
trường Tiểu học Cao Xanh còn tồn tại nhiều điều bất cập nên tôi đã chọn đề
tài: "Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh
trường Tiểu học Cao Xanh thành phố Hạ Long- tỉnh Quảng Ninh".
2. Câu hỏi nghiên cứu:
Những biện pháp nào trong quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh có thể thúc đẩy việc học tập của học sinh một cách hiệu quả.
3. Giả thuyết nghiên cứu
Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là hoạt động
quan trọng, quyết định chất lượng của quá trình dạy học. Tại trường Tiểu học
Cao Xanh - Hạ Long hoạt động này trong những năm gần đây đã có nhiều tiến

2


bộ. Tuy nhiên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hoạt động này bộc lộ nhiều bất
câ pâ , từ nhâ nâ thức của CBQL và GV, kĩ năng tổ chức mô tâ kỳ kiểm tra, cách viết
câu hỏi, lời nhận xét, trả bài. Nếu xác định được bản chất, mục đích của kiểm
tra, đánh giá trong dạy học, xây dựng được qui trình kiểm tra, đánh giá... để tìm
được các biện pháp quản lí hoạt động này một cách đồng bộ, thì có thể thúc
đẩy sự tiến bộ của học sinh trong học tập, thông qua đó nâng cao chất lượng
quá trình dạy học tại trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh
Quảng Ninh.
4. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn, đề xuất một số biện
pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh tại
trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh nhằm
nâng cao chất lượng dạy học ở trường.
5. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường Tiểu học.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh gia kết quả học tập của học sinh ở
trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh.
6. Phạm vi nghiên cứu:
- Nội dung: đi sâu vào các biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh tại nhà trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố
Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh theo tinh tần thông tư 30.
- Không gian, thời gian: Khảo sát thực trạng ở trường tiểu học Cao Xanh thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh diễn ra từ 2014 - 2016
7. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về kiểm tra, đánh giá và quản lý công tác kiểm

tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.

3


- Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá và quản lý công
tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Tiểu học Cao Xanh
- thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh tại trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh
Quảng Ninh.
8. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích, tổng hợp và xử lý số liệu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra khảo sát, thu thập thông
tin thực tiễn công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trường
Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh.
- Phương pháp thống kê: được sử dụng để xử lý các số liệu thu thập
được từ khảo sát thực tế.
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia để đề tài
được thực hiện có tính khả thi.
- Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, mục lục và tài liệu tham
khảo, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra đánh giá và quản lý
hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.

Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá và quản lý hoạt
động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trường Tiểu học Cao
Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh.

Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh trường Tiểu học Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng
Ninh.

4


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA
HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Vấn đề kiểm tra, đánh giá (KT,ĐG) kết quả học tập được các tác giả
nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau nhưng tất cả đầu nhấn mạnh ý nghĩa và
tầm quan trọng của kiểm đánh giá kết quả học tập (KT,ĐG KQHT). Từng
bước xây dựng hoàn thiện cơ sở lý thuyết cơ sở thực tiễn và quy trình cho kiểm
tra, đánh giá kết quả học tập. Tác giả B.J, Bloome và những người khác năm
1971 cho ra đời cuốn sách “Evaluation to improve Learning” (đánh giá thúc
đẩy học tập) [trích từ tài liệu 5] trong đó trình bày kỹ thuật đánh giá trong dạy
học. Trên cơ sở lí thuyết đánh giá trong dạy học nêu trên một số tác giả ngoài
nước cũng đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến đánh giá trong
GD nói chung và dạy học nói riêng được các tác giả của Việt nam tổng thuật
trong các tài liệu [5,6].
Đánh giá việc học tập của học sinh được tiến hành rất khác nhau ở hầu hết các
nước phát triển. Hầu hết các nước phát triển không cho rằng học tập là chỉ để
nắm vững nội dung môn học là quan trọng nhất. Trong thế kỷ 21 sẽ đòi hỏi
học sinh phải có cách chuẩn bị kiến thức khác đi so với các thế ký trước đó.
Ví dụ, con người sẽ cần phải giao tiếp cả ở dạng nói và dạng viết và họ sẽ cần
phải làm việc nhóm nhiều hơn. Do đó, các chương trình giảng dạy trong phổ

thông trung học, đặc biệt ơ giáo dục tiểu học cần tập trung vào phát triển các
loại kỹ năng này. Có thể dễ dàng sử dụng các phương pháp thông thường như
kiểm tra cuối kỳ để xác định xem liệu học sinh có thành thạo các kỹ năng viết
hay tính toán hay không, nhưng gần như không thể xác định được liệu học
sinh có thể trình bày ý tưởng của mình một cách hợp lý và rõ ràng khi nói.
Các phương pháp đánh giá truyền thống không cho phép giáo viên xác định

5


được liệu học sinh có thể làm việc như các thành viên của nhóm hay không.
Các cách thức đánh giá học sinh phụ thuộc tất cả vào các loại kỹ năng đang
cố gắng phát triển trong chương trình giảng dạy. Các vấn đề sau được các tài
liệu nước ngoài nhấn mạnh:


Đánh giá quá trình là một quá trình, không phải là một bài kiểm tra cụ
thể.



Không chỉ giáo viên sử dụng đánh giá này mà là cả giáo viên và học
sinh sẽ sử dụng.



Đánh giá quá trình diễn ra trong quá trình giảng dạy.



Đưa ra ý kiến phản hồi căn cứ vào đánh giá cho giáo viên và học sinh.

Chức năng của sự phản hồi liên tục trong suốt tiến trình dạy học là để giúp
giáo viên và học sinh đưa ra các điều chỉnh để cải thiện thành tích của học
sinh đối với các mục tiêu của chương trình giảng dạy đã dự kiến.
1.1.2. Ở trong nước
Trong các tài liệu [5,6,19] của các tác giả Nguyễn Đức Chính; Lâm
Quang Thiệp; Đặng Bá Lãm đã trình bày các nội dung liên quan đến đo lường
và đánh giá kết quả của học sinh nói chung và ở các bậc học nói riêng. Thời
gian gần đây có một số luận án tiến sỹ liên quan đến kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập như luận án TS của Lê Mỹ Hà ; luận văn thạc sỹ của Phạm Thị
Thủy và một số người khác nghiên cứu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
trong dạy học nói chung và ở các môn học nói riêng…
Các tài liệu trong và ngoài nước nêu trên cho thấy khung lí luận về
kiểm tra, đánh giá nói chung và đo lường đánh giá kết quả học tập nói riêng
được nghiên cứu khá kỹ. Trong các tài liệu nêu trên đã trình bày rõ các nội
dung về vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra, đánh giá trong quá trình
dạy học và trình bày khá rõ các chức năng cũng như quy trình triển khai
hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong dạy học.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài

6


1.2.1. Quản lý:.
Theo quan điểm điều khiển học: Quản lý là quá trình điều khiển của
chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu đã định.
Theo quan điểm kinh tế học: Quản lý là sự tính toán, sử dụng hợp lý
các nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: "Quản lý là tác động có mục đích, có

kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể của người lao động nói chung
(khách thể quản lý) nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến".
Theo Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì: “Quản lý là
hoạt động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý)
đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho
tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” "Quản lý là một nghệ
thuật vì đây là hoạt động đặc biệt, hoạt động này đòi hỏi phải được vận
dụng một cách khéo léo, linh hoạt vào những tình huống rất đa dạng,
trong những điều kiện không gian thời gian, hoàn cảnh, đặc điểm khác
nhau" [16].
- Theo Harold Koontz: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm
bảo sự phối hợp những nỗ lực của cá nhân nhằm đạt được các mục đích của
nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản lý là nhằm hình thành một môi trường mà
trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian,
tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất..[trích lại từ 10]
Từ các quan niệm về quản lí nêu trên theo tác giả có thể “quản lí là một quá
trình tác động có ý thức, hợp quy luật của chủ thể quản lí (bộ máy QL, người
QL) lên khách thể, đối tượng quản lí (người; việc; vật) nhắm thực hiện được
mục tiêu đề ra thông qua các chức năng quản lí.
Về chức năng quản lý: Chức năng quản lý là một thể thống nhất những
hoạt động tất yếu của chủ thể quản lý nảy sinh từ sự phân công, chuyên môn
hoá của hoạt động quản lý. Nó tập hợp các nhiệm vụ mà chủ thể quản lý phải
thực hiện để đạt được mục tiêu quản lý đề ra.

7


Có nhiều cách phân chia chức năng quản lý, song về cơ bản đều thống
nhất có bốn chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.
* Chức năng lập kế hoạch

Lập kế hoạch là chức năng đầu tiên và cơ bản nhất giúp cho nhà quản
lý tiếp cận mục tiêu mét cách hợp lý và khoa học. Trên cơ sở phân tích trạng
thái xuất phát, căn cứ vào những tiềm năng đã có, những khả năng sẽ có trong
tương lai mà xác định rõ hệ thống các mục tiêu, nội dung hoạt động, các biện
pháp cần thiết để chỉ rõ trạng thái mong muốn của tổ chức. Lập kế hoạch bao
gồm ba nội dung chủ yếu sau:
- Dự đoán, dự báo nhu cầu phát triển.
- Chuẩn đoán, đánh giá thực trạng phát triển của tổ chức.
- Xác định những mục tiêu, biện pháp và phương tiện cần thiết để thực
hiện mục tiêu đề ra.
* Chức năng tổ chức
Tổ chức thực hiện kế hoạch là quá trình sắp xếp và phân phối các
nguồn lực để hiện thực hoá các mục tiêu đã đề ra, là sự sắp đặt một cách khoa
học những con người, những công việc một cách hợp lý, là sự phối hợp các
tác động bộ phận tạo nên một tác động tích hợp mà hiệu quả của nó lớn hơn
nhiều so với tổng số các hiệu quả của các tác động thành phần. Công tác tổ
chức gồm ba nhiệm vụ chính dưới đây:
- Xác định cấu trúc của bộ máy.
- Tiếp nhận và phân phối các nguồn lực theo cấu trúc bộ máy.
- Xác lập cơ chế phối hợp giữa các bộ phận, các thành viên trong tổ chức.
* Chức năng chỉ đạo
Chỉ đạo là quá trình tác động, ảnh hưởng qua lại của chủ thể quản lý
đến hành vi và thái độ của những thành viên trong tổ chức nhằm đạt được
những mục tiêu đã đề ra. Nội dung của chức năng chỉ đạo bao gồm:
- Chỉ huy, ra lệnh.
- Động viên, khen thưởng.

8

- Theo dõi, giám sát.
- Uốn nắn và điều chỉnh.
* Chức năng kiểm tra
Kiểm tra là một chức năng có liên quan đến mọi cấp quản lý nhằm
đánh giá trạng thái của hệ, xem mục tiêu dự kiến ban đầu và toàn bộ kế hoạch
đã đạt được ở mức độ nào, kịp thời phát hiện những sai sót, lệch lạc tìm ra
nguyên nhân của những sai sót, những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn,
điều chỉnh và tạo thông tin cho quá trình quản lý tiếp theo.
Bốn chức năng quản lý có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành
một chu trình quản lý. Chu trình quản lý gồm 4 giai đoạn với sự tham gia của
2 yếu tố quan trọng: Thông tin và quyết định trong đó thông tin có vai trò là
huyết mạch của hoạt động quản lý. Chức năng kiểm tra đánh giá là giai đoạn
cuối cùng của hoạt động quản lý đồng thời là tiền đề của một quá trình quản
lý tiếp theo. Chu trình quản lý được thể hiện ở sơ đồ dưới đây:
Lập kế hoạch
Kiểm tra

Thông tin

Tổ chức

Chỉ đạo
Sơ đồ 1.1 - Sơ đồ Chu trình quản lý
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đến
khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt
tới kết quả mong muốn. quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là hoạt động
điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo
thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội.
Quản lý giáo dục là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng, của

chủ thể quản lý (người quản lý hay tổ chức quản lý) lên đối tượng giáo dục và
khách thể quản lý giáo dục về mặt chính trị văn hoá, xã hội, kinh tế,… bằng hệ
9


thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp, các biện
pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng.
Quản lý giáo dục là quá trình đạt đến mục tiêu giáo dục của hệ thống
giáo dục bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ
chức, chỉ đạo, kiểm tra [16].
Khái quát lại, nội hàm của khái niệm quản lý giáo dục chứa đựng
những nhân tố đặc trưng bản chất sau: Phải có chủ thể quản lý giáo dục. Ở
tầm vĩ mô là quản lý nhà nước mà cơ quan trực tiếp quản lý là Bộ GD&ĐT,
Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT; Ở tầm vi mô là quản lý của hiệu trưởng, phó
hiệu trưởng của các nhà trường. Phải có hệ thống tác động quản lý theo nội
dung, chương trình kế hoạch thống nhất từ trung ương đến địa phương
nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục trong mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể. Phải
có một lực lượng đông đảo những người làm công tác giáo dục cùng với hệ
thống cơ sở vật chất, khoa học kỹ thuật tương ứng. Quản lý giáo dục có
tính xã hội cao, bởi vậy cần tập trung giải quyết tốt các vấn đề kinh tế, xã
hội, chính trị, văn hóa, an ninh quốc phòng phục vụ tốt công tác giáo dục.
Nhà trường là đối tượng cuối cùng và cơ bản nhất của quản lý giáo dục,
trong đó đội ngũ giáo viên và học sinh là đối tượng quản lý quan trọng nhất.
Tóm lại: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có định hướng của
nhà quản lý giáo dục trong việc vận hành nguyên lý, phương pháp chung
nhất của kế hoạch nhằm đạt được những mục tiêu GD đề ra.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Trường học là đơn vị cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân; là nơi
diễn ra các hoạt động giáo dục đối với tập thể học sinh. Quản lý trường học là
một bộ phận của QLGD. Nhà trường là nơi trực tiếp thực hiện mọi chủ

trương, chính sách, đường lối giáo dục, phương pháp, nguyên tắc, nguyên lý
giáo dục trong phạm vi trách nhiệm của mình nhằm thực hiện mục tiêu giáo
dục - đào tạo được quy định cho từng cấp học, ngành học.
Quản lý nhà trường là QL hoạt động giảng dạy của giáo viên, QL
HĐHT của học sinh, quản lý nhân sự trong nhà trường, quản lý học sinh,
quản lý CSVC thiết bị, điều kiện phục vụ hoạt động dạy và học. [20]
10


Tóm lại, quản lý nhà trường là một bộ phận của QLGD. Quản lý nhà
trường là một hệ thống những tác động sư phạm và có tính định hướng của chủ
thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và
ngoài nhà trường nhằm làm cho nhà trường vận hành theo đúng đường lối và
nguyên lý giáo dục của Đảng. Người quản lý nhà trường phải làm sao cho hệ
thống các thành tố vận hành chặt chẽ với nhau, đưa đến kết quả mong muốn.
1.3. Một số vấn đề lí luận về Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
Trong toàn bộ quá trình dạy học kiểm tra, đánh giá là một khâu và là
khâu quan trọng của quá trình đó. Kiểm tra, đánh giá là thu thập thông tin
phản hồi và so sánh đối chiếu trình độ kiến thức, kỹ năng, thái độ đã được
hình thành ở người học với những yêu cầu đã xác định ở mục tiêu dạy học.
Mục tiêu dạy học là cơ sở để xác định nội dung, lựa chọn phương pháp tiến
hành và nó cũng chi phối toàn bộ quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của người học và thực chất nó là một quá trình đo lường kết quả thực hiện
chương trình, kế hoạch dạy học thể hiện ở mức độ đạt được ở người học.
1.3.1.Vai trò của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong quá trình dạy học
Kiểm tra, đánh giá trong dạy học là một trong những hoạt động quan
trọng nhất của quá trình dạy học. Bản chất của kiểm tra, đánh giá là thu thập
các thông tin phản hồi cả định tính và định lượng, xử lí các thông tin đó, so
sánh với các chuẩn mực đã xác định hoặc mục tiêu đã nêu ra nhằm đưa ra kết
luận về mức độ đạt được. Kiểm tra, đánh giá góp phần định hướng cách dạy

của thầy và cách học của trò và đưa ra các quyết định điều chỉnh trong quản lí
quá trình dạy học của những người quản lí quá trình dạy học.
1.3.2. Chức năng của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
* Chức năng định hướng
Đánh giá trong GD nói chung và đánh giá kết quả học tập nói riêng
được tiến hành trên cơ sở của mục tiêu đã xác định cho quá trình GD nói
chung và hoạt động dạy học nói riêng. Nó tiến hành phán đoán sự sai lệch
giữa gì xẩy ra trong thực tế so với mục tiêu dự kiến; với vai trò đó kiểm tra,
đánh giá có vai trò định hướng điều chỉnh.
* Chức năng phân loại, sàng lọc
11


Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập cho phép xếp hạng kết quả và đối
chiếu mức độ đạt được yêu cầu đặt ra cho hoạt động dạy học từ đó cho phép
phân loại, sàng lọc từ đó thúc đẩy sự cố gắng, phấn đấu trong học tập.
1.3.3. Các yêu cầu sư phạm khi thực hiện kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập
Lí luận và thực tiễn dạy học chứng minh rằng để KT,ĐG phát huy tác
dụng cần đáp ứng những yêu cầu sau:
-Đánh giá phải xuất phát từ mục tiêu dạy học
- Đánh giá đảm bảo tính khách quan
- KT, ĐG đảm bảo tính toàn diện
- KT,ĐG đảm bảo tính thường xuyên và hệ thống
- KT,ĐG đảm bảo tính phát triển
1.3.4. Các hình thức và phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
Có thể phân loại hình thức KT, ĐG theo tiến trình như KT, ĐG thường
xuyên; KT, ĐG định kỳ, KT,ĐG cuối cùng, tổng kết. Cũng có tài liệu phân
loại KT, ĐG trực tiếp thu thập và so sánh kết quả đạt được từ người học cũng
có thể gián tiếp qua hồ sơ học tập của người học

Có thể phân chia các phương pháp kiểm tra, đánh giá ra làm ba loại
lớn: loại quan sát, loại vấn đáp và loại viết
Các phương thức kiểm tra, đánh giá
Quan sát

Viết

Trắc nghiệm khách quan
(Obfective tests)

Vấn Đáp

Trắc nghiệm tự luận
(Essay tests)
Tự luận tự do

Ghép đôi

Điền khuyết

Trả lời ngắn

12

Tự luận theo cấu trúc

Đúng sai

Nhiều lựa chọn

Sơ đồ 1.2. Các phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
1.3.4.1. Phương pháp KT.ĐG qua quan sát
Đối với hầu hết giáo viên, không có hoạt động đánh giá nào bao quát
rộng như việc quan sát hành vi, thao tác thường ngày của học sinh. Giáo viên
liên tục nhìn vào học sinh và lắng nghe những gì đang diễn ra trong lớp. Các
quan sát này được tiến hành để xác định các yếu tố như:
- Bản chất sự tham gia của học sinh vào hoạt động học tập trên lớp.
- Các loại câu hỏi được đưa ra để hỏi thầy, hỏi bạn.
- Các kỹ năng giao tiếp giữa các cá nhân trong nhóm.
- Độ chuẩn xác các câu trả lời của học sinh.
- Bản chất của các câu trả lời của học sinh
- Cách phản ứng của học sinh đối với một nhiệm vụ học tập.
- Cách phản ứng của học sinh đối với điểm kiểm tra.
- Nhịp độ bài học.
- Mức độ hứng thú của học sinh.
- Mức độ hiểu biết thể hiện qua các câu trả lời của học sinh.
Quan sát thường ngày không có qui trình cụ thể nhưng cũng không thể
tuỳ tiện. Quan sát có thể đánh giá được:
Quan sát giúp đánh giá hành vi của người học
Giáo viên chủ yếu dựa vào cử chỉ, biểu hiện nét mặt và ánh mắt để
quan sát chính xác và lý giải hành vi của học sinh. Các hành động như vậy
được gọi là không lời vì thông điệp được chuyển tải bởi một “cái gì đó” của
học sinh chứ không phải nội dung mà học sinh nói ra. Các hành vi không lời
giúp giáo viên đánh giá cả ý nghĩa và biểu cảm. Ví dụ: Chúng ta dựa vào biểu
hiện nét mặt và cơ thể để xác định các ý nghĩa của thông điệp. Các biểu hiện
ngắt quãng của thông điệp nói cũng theo cách mà dấu cảm thán, dấu hỏi, in
đậm và in nghiêng nhấn mạnh ý nghĩa của ngôn ngữ viết. Sự ngắt quãng này
xảy ra theo các cách sau:
- Khẳng định hoặc nhắc lại.

13


- Từ chối hoặc bối rối.
- Củng cố hoặc nhấn mạnh.
- Điều khiển và điều chỉnh.
Giáo viên sẽ thấy rằng biểu cảm và cảm xúc thường được chuyển tải rõ
ràng và chính xác hơn qua các dấu hiệu bằng lời và không lời. Các dấu hiệu
không lời không những là nguồn thông tin phong phú về tác động ở lớp học
mà còn ổn định và nhất quán nhất. Do hầu hết các hành vi không lời khó kiểm
soát được, nên các thông điệp cũng tương đối dễ bị bóp méo và đánh lừa
người khác. Điều này có thể nhận ra được khi giáo viên chủ ý quan sát hành
vi không lời, xác định tâm trạng, tinh thần, thái độ, sự tin tưởng, phản ứng,
nhiệt tình, tức giận, lo sợ và các tâm tính khác. Điều này đặc biệt có ích khi
thông điệp cử chỉ mâu thuẫn với lời nói. Đó là cách học sinh nói, qua hành vi
cử chỉ, là quan trọng, hơn là những gì được nói.
Để thấy rõ biểu cảm và cảm xúc của học sinh, giáo viên dựa vào các
thông điệp sau:
+ Biểu hiện nét mặt: Một nguồn thông tin quan trọng nhất chính là mặt,
vì đây là nơi xuất hiện chính của các biểu cảm và ít khi có ý nghĩa trái ngược.
Khuôn mặt thể hiện rất nhiều thông điệp một phần vì tập trung các cơ phức
tạp và linh hoạt. Để biết biểu hiện trên nét mặt nên tập trung quan sát vào 3
khu vực chính là lông mày và trán; mắt, mi mắt và mũi; phần dưới của mặt.
Phần trên của mặt thường biểu hiện các cảm xúc như quan tâm và tức giận.
Phần thấp hơn, đặc biệt là miệng sẽ biểu hiện hạnh phúc và thích thú. Cười,
cau mày, mím môi, cằm nâng lên, miệng mím chặt và các biểu hiện khác cũng
khá rõ khi diễn đạt.
Để phục vụ các mục đích giảng dạy, giáo viên cần hết sức cẩn thận khi
xem xét các biểu hiện nét mặt bối rối và thích thú. Giáo viên sử dụng nhiều

những biểu cảm này để xác định độ thông hiểu và động cơ của học sinh.
Một biểu hiện có nhiều thông tin nhất của khuôn mặt là mắt và trạng
thái giao tiếp của mắt. Ánh mắt cho biết sự sẵn sàng giao tiếp và giao tiếp liên

14