Quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn thành phố hồ chí minh trong bối cảnh hiện nay tt

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Thế hệ trẻ, trong đó có sinh viên là chủ nhân tương lai của đất
nước, là nguồn nhân lực to lớn, luôn xung kích trong xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc; là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây
dựng thành công CNXH. Chăm lo giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ nói
chung, sinh viên nói riêng vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho
sự ổn định và phát triển bền vững của quốc gia, dân tộc. Trong Di chúc,
Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là việc làm rất quan trọng và rất cần thiết”. Tư tưởng của Người là
cơ sở để vận dụng bồi dưỡng thế hệ trẻ, cũng như sinh viên phù hợp với
mỗi giai đoạn lịch sử, cũng như trong bối cảnh hiện nay.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, con người nói chung, sinh viên
nói riêng đang sống trong môi trường mở, đa dạng, đa chiều các quan
hệ xã hội và để thích ứng, biết chọn lọc những cái có ích cho bản
thân đòi hỏi sinh viên phải có những KNXH cần thiết. Do vậy, để
phát huy vai trò to lớn của sinh viên đòi hỏi cán bộ quản lý giáo dục,
giảng viên, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh viên,... ở các trường đại
học thường xuyên quan tâm bồi dưỡng không chỉ phẩm chất, năng
lực mà còn bồi dưỡng KNXH cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu thực
tiễn của đời sống xã hội trong bối cảnh hiện nay.
Nếu có KNXH tốt sẽ giúp sinh viên vận dụng những kiến thức vào
giải quyết các quan hệ, các vấn đề nảy sinh trong đời sống hiện thực,
nhất là trong lao động và giao tiếp một cách tối ưu. Theo đó, bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên là công việc vừa thường xuyên, vừa mang tính cấp
bách. Bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là cách thức góp phần thực hiện
mục tiêu giáo dục, đào tạo đại học; là xây dựng thế hệ trẻ phát triển toàn
diện, có kiến thức vững vàng; hình thành thói quen, hành vi tích cực,

lành mạnh trong việc ứng xử các tình huống của cuộc sống cá nhân và
xã hội; quản lý và làm chủ bản thân; tham gia tích cực, chủ động có hiệu
quả các hoạt động xã hội.
Mục tiêu của giáo dục đại học ở nước ta là “đào tạo người học
có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có
kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp tương xứng với trình
độ đào tạo, có sức khỏe, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc” [66, tr.59]. Quán triệt mục tiêu đó, các trường đại học trên địa
bàn Tp.HCM đã chủ động xây dựng kế hoạch, chương trình nội
dung bồi dưỡng KNXH cho sinh viên trên cơ sở điều kiện cụ thể
của mỗi trường. Tuy nhiên, việc quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh


2

viên vẫn còn những hạn chế, bất cập, đó là: thiếu định hướng
thống nhất cho việc xây dựng kế hoạch, chương trình nội dung bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên trong các hoạt động giáo dục; phương
thức quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên chưa đa dạng; phối
hợp giữa các lực lượng trong quá trình bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên thiếu chặt chẽ;... Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế
ngày càng sâu rộng, kinh tế tri thức đang phát triển, cách mạng
công nghiệp lần thứ tư (4.0) đã, đang mang lại những cơ hội lẫn
thách thức, tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội,
trong đó có lĩnh vực giáo dục. Đối với giáo dục đại học hiện nay,
không dừng lại ở việc hình thành tri thức cho sinh viên mà quan
trọng hơn là chuyển từ trang bị kiến thức đơn thuần sang phát
triển các kỹ năng, khơi dậy mọi tiềm năng, phát huy tối đa năng
lực trí tuệ, hoạt động thực tiễn và kỹ năng thích ứng, đáp ứng yêu
cầu của xã hội hiện đại.

Về phương diện lý luận, có nhiều công trình khoa học nghiên
cứu về giáo dục, bồi dưỡng kỹ năng sống, kỹ năng mềm, KNXH
cho thế hệ trẻ nói chung, cho sinh viên đại học nói riêng đã được
công bố dưới dạng sách, tạp chí, kỷ yếu hội thảo, đề tài, luận án,....
Các công trình khoa học nghiên cứu về thế hệ trẻ, học sinh, sinh
viên được tiếp cận ở những khía cạnh khác nhau. Kết quả của các
công trình khoa học đã công bố có những giá trị nhất định về lý
luận và thực tiễn. Tuy vậy, đến nay chưa có công trình khoa học nào
đi sâu nghiên cứu một cách có hệ thống, chuyên sâu những vấn đề
lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở
các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
Như vậy, từ những lý do trên, tác giả lựa chọn: “Quản lý bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn
Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến
sĩ, chuyên ngành quản lý giáo dục.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn, luận
án đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên,
góp phần nâng cao chất lượng GD, ĐT sinh viên ở các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan tới đề tài.
Nghiên cứu lý luận về quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
ở các trường đại học trong bối cảnh hiện nay.


3

Khảo sát, đánh giá thực trạng bồi dưỡng KNXH và quản lý bồi

dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Khảo nghiệm và thử nghiệm các biện pháp đã đề xuất.
3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa học
Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động bồi dưỡng kỹ năng cho sinh viên ở các trường
đại học.
Đối tượng nghiên cứu
Quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung: Luận án nghiên cứu sâu về quản lý bồi
dưỡng một số KNXH cơ bản cho sinh viên ở các trường đại học trên
địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Phạm vi về khách thể khảo sát: Khách thể tham gia khảo sát
gồm: cán bộ quản lý giáo dục (Ban Giám hiệu, cán bộ chủ trì phòng,
khoa, ban,...), giảng viên, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh viên và sinh
viên ở 9 trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
Phạm vi về thời gian: Các tài liệu nghiên cứu, số liệu phục vụ
cho nghiên cứu được khảo sát, điều tra, tổng hợp từ năm học 2015 2016 đến nay.
Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho
sinh viên phù hợp với thực tiễn hoạt động giáo dục đại học như: nâng
cao nhận thức, phát huy trách nhiệm của các chủ thể trong quản lý
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên; thực hiện tốt kế hoạch hóa và chỉ
đạo đổi mới phương thức bồi dưỡng; tăng cường các hoạt động chính
khóa, ngoại khóa có tích hợp, lồng ghép nội dung bồi dưỡng KNXH;
phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng bồi dưỡng và thường xuyên
kiểm tra, đánh giá quá trình bồi dưỡng KNXH cho sinh viên thì sẽ

nâng cao chất lượng quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận
Đề tài thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện
chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,
đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về GD, ĐT và quản lý đào
tạo; các quyết định, quy chế, quy định và hướng dẫn của Nhà nước,


4

ngành Giáo dục về quản lý GD, ĐT đại học. Trong quá trình nghiên
cứu, tác giả tiếp cận vấn đề theo quan điểm hệ thống - cấu trúc; lịch
sử - lôgic, tiếp cận thực tiễn và tiếp cận chức năng để làm rõ nội dung
về quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên
địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay:
Tiếp cận theo quan điểm hệ thống
Bồi dưỡng KNXH và quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở
các trường đại học cần xem xét trên quan điểm hệ thống là: phải xác
định được hệ thống KNXH cần bồi dưỡng cho sinh viên; quá trình
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên được đặt trong quá trình đào tạo của
các trường đại học; xuất phát từ thực tế để phân tích, khái quát, kết
hợp với sự vận động của mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức
hợp thành quá trình bồi dưỡng nhằm phát hiện, kích thích động lực
bên trong, thúc đẩy hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên có
hiệu quả; những biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
được nghiên cứu trong sự vận động, phát triển KT-XH, văn hoá, dựa
vào chủ trương, chính sách, các văn bản pháp luật,… và mối liên hệ,
tác động qua lại giữa các quá trình xã hội đó.

Tiếp cận theo quan điểm thực tiễn
Các KNXH cần bồi dưỡng cho sinh viên, đáp ứng đòi hỏi của xã
hội hiện nay; phân tích, đánh giá thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn
Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay như: ưu điểm, hạn chế và nguyên
nhân của ưu điểm, hạn chế đó; đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM, đáp
ứng yêu cầu ngày càng cao của đời sống hiện thực xã hội trong bối
cảnh hiện nay. Mặt khác, luận án sử dụng quan điểm thực tiễn trong
kiểm chứng những kết quả nghiên cứu đạt được.
Tiếp cận theo chức năng
Quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
được nghiên cứu thông qua các chức năng của quản lý (kế hoạch, tổ
chức, chỉ đạo, kiểm tra), xác định vai trò, nhiệm vụ của từng chức
năng cụ thể trong chu trình quản lý bồi dưỡng.
Tiếp cận dựa trên năng lực
Quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên theo cách tiếp cận năng
lực là quá trình thiết kế, tổ chức và phối hợp giữa hoạt động bồi
dưỡng của giảng viên và hoạt động tự bồi dưỡng KNXH của sinh
viên không chỉ về kiến thức chuyên môn, kĩ năng làm việc, mà chủ
yếu là khả năng vận dụng kiến thức, KNXH trong học tập, sinh hoạt,
giao tiếp và công tác sau khi tốt nghiệp.


5

Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Thực hiện việc đọc tài liệu, thu thập thông tin, phân tích và tổng
hợp, hệ thống hoá, mô hình hoá, khái quát hoá các tác phẩm kinh

điển của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các văn kiện,
nghị quyết của Đảng, Bộ GD, ĐT, Luật Giáo dục; các giáo trình, sách
tham khảo, tài liệu về khoa học quản lý giáo dục KNXH, bồi dưỡng
KNXH; nghiên cứu các bài viết có liên quan đến đề tài đã được công
bố và đăng tải trên các tạp chí, báo, kỷ yếu hội thảo khoa học....trong
nước và nước ngoài.
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát: quan sát KNXH của sinh viên và quan sát
hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở một số trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM để rút ra những kết luận về nội dung nghiên cứu.
Phương pháp đàm thoại: thực hiện tọa đàm, trao đổi với cán bộ
quản lý giáo dục, giảng viên, sinh viên ở một số trường đại học trên
địa bàn Tp.HCM từ đó rút ra những kết luận cho đề tài nghiên cứu.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: điều tra xã hội học đối với
cán bộ quản lý, giảng viên, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh viên và
sinh viên ở 09 trường đại học trên địa bàn Tp.HCM để làm cơ sở
đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất biện pháp quản lý
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục: nghiên
cứu từ những vấn đề đã và đang diễn ra liên quan đến công tác giáo
dục, đào tạo đối với sự hình thành, phát triển KNXH của sinh viên
nhằm đúc rút thành kinh nghiệm về quản lý bồi dưỡng KNXH cho
sinh viên ở các trường đại học.
Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động giáo dục: tiến
hành nghiên cứu các sản phẩm về hoạt động giáo dục, bồi dưỡng và
quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học như:
chương trình, nội dung bồi dưỡng, hình thức bồi dưỡng; các văn bản
chỉ đạo ở từng trường liên quan đến công tác bồi dưỡng KNXH cho
sinh viên nhằm đưa ra những luận cứ, luận chứng để chứng minh
thực trạng vấn đề nghiên cứu.

Phương pháp chuyên gia: xin ý kiến của các nhà khoa học, nhà
quản lý giáo dục đại học về một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt
động bồi dưỡng KNXH, quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở
các trường đại học có liên quan tới việc nghiên cứu đề tài.
Phương pháp khảo nghiệm và thử nghiệm: xây dựng kế hoạch
và tổ chức khảo nghiệm ở cán bộ quản lý, giảng viên ở 9 trường đại


6

học; tổ chức thử nghiệm tại Trường Đại học KHXH&NV, Tp.HCM
để khẳng định tính cần thiết, tính khả thi và tính hiệu quả các biện
pháp luận án đề xuất.
Phương pháp thống kế toán học: trong quá trình nghiên cứu, tác
giả sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu thu thập được từ khảo sát
thực trạng, khảo nghiệm và thử nghiệm, từ đó phân tích, so sánh,
tổng hợp rút ra những nhận định phục vụ cho việc nghiên cứu.
5. Những đóng góp mới của luận án
Góp phần xây dựng cơ sở lý luận khoa học về KNXH, bồi
dưỡng KNXH, quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường
đại học trong bối cảnh hiện nay.
Góp phần chỉ rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của nó về bồi
dưỡng KNXH, quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn Tp.HCM.
Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay
bảo đảm tính thiết thực, khả thi.
6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn
Ý nghĩa về lý luận
Luận án góp phần bổ sung những vấn đề lý luận về bồi dưỡng

KNXH và quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên nói chung, quản
lý bồi dưỡng KNXH cho cho sinh viên ở các trường đại học trên địa
bàn Tp.HCM nói riêng. Trên cơ sở đó, góp phần làm chuyển biến về
nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể trong việc bồi dưỡng KNXH
cho cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong
bối cảnh hiện nay.
Ý nghĩa về thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án cung cấp những luận cứ khoa
học và thực tiễn cho cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên và cán bộ ở
các tổ chức quần chúng trong trường đại học và vận dụng vào thực
tiễn hoạt động bồi dưỡng, quản lý bồi dưỡng KNXH cho cho sinh
viên ở các trường đại học. Trên cơ sở đó, góp phần nâng cao chất
lượng bồi dưỡng KNXH cho cho sinh viên ở các trường đại học trên
địa bàn Tp.HCM.
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo
cho cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên, học viên trong nghiên cứu
khoa học, giảng dạy và học tập kiến thức về quản lý giáo dục.
7. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: mở đầu, 04 chương (15 tiết), kết luận, kiến nghị,
tài liệu tham khảo và phụ lục.


7

Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài.
Chương 2. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Chương 3. Cơ sở thực tiễn quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
Chương 4. Biện pháp và khảo nghiệm, thử nghiệm quản lý bồi

dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn
Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến kỹ năng xã
hội và bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
1.1.1. Các công trình nghiên cứu của các tác giả ở nước ngoài
* Các công trình nghiên cứu về kỹ năng sống, kỹ năng xã hội
1.1.2. Các công trình nghiên cứu của các tác giả ở Việt Nam
* Các công trình nghiên cứu về kỹ năng sống, kỹ năng xã hội
* Các công trình nghiên cứu về giáo dục, bồi dưỡng kỹ năng
sống, kỹ năng xã hội
1.2. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến quản lý bồi
dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
1.2.1. Các công trình nghiên cứu của các tác giả ở nước ngoài
1.2.2. Các công trình nghiên cứu của các tác giả ở Việt Nam
1.3. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa
học đã công bố và những vấn đề đặt ra đề tài luận án cần tập
trung giải quyết
1.3.1. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa
học đã công bố liên quan đến đề tài
Thứ nhất, về KNXH và bồi dưỡng KNXH, các nghiên cứu đã
khái quát những vấn đề chung về kỹ năng sống, trong đó có bàn về
KNXH và bồi dưỡng KNXH cho học sinh, sinh viên. Kết quả của
Tổng quan trên đây có nội dung liên quan đến bồi dưỡng KNXH cho
sinh viên. Tuy nhiên, các công trình khoa học chưa đi sâu nghiên cứu
bản chất, đặc trưng của KNXH; nội dung, hình thức, phương thức bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên. Theo đó, đặt ra sự cần thiết cả về lý
luận và thực tiễn là cần có những công trình nghiên cứu về bồi dưỡng

KNXH cho sinh viên hiện nay một cách có hệ thống.
Thứ hai, về quản lý bồi dưỡng KNXH, các nghiên cứu tập trung
vào các kỹ năng sống của học sinh, sinh viên hoặc bàn đến những khía
cạnh chung về KNXH. Tuy nhiên, việc bàn về quản lý bồi dưỡng


8

KNXH cho sinh viên của các công trình khoa học đã công bố chưa sâu
sắc, chưa thành hệ thống. Những công trình khoa học có bàn đến quản lý
bồi dưỡng KNXH chủ yếu thông qua việc bàn về quản lý bồi dưỡng kỹ
năng sống, kỹ năng mềm. Do vậy, trong nghiên cứu quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên cần có sự kế thừa hợp lý các kết quả của các công
trình khoa học đã công bố. Đồng thời, phải làm sâu sắc cả về lý luận và
thực tiễn về quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên. Nghĩa là, bản chất,
mục đích, nội dung, phương thức, chủ thể, cơ chế... của quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên là vấn đề cần làm sáng tỏ cả về lý luận và thực tiễn.
1.3.2. Những vấn đề đặt ra mà đề tài luận án cần tập trung giải quyết
Thứ nhất, luận chứng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên. Ở vấn đề này cần làm rõ: Một, kế thừa kết quả nghiên
cứu của các công trình đã công bố bàn về các khái niệm (kỹ năng, kỹ
năng sống, kỹ năng mềm... ) để xây dựng khái niệm (KNXH, bồi
dưỡng KNXH và đặt trọng tâm xây dựng khái niệm quản lý bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên; hai, luận giải nội dung, hình thức,... bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên; ba, luận chứng một cách có hệ thống
“nội dung quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên”.
Thứ hai, khái quát những vấn đề thực tiễn về bồi dưỡng KNXH,
quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa
bàn Tp.HCM. Trong đó, phân tích, đánh giá và rút ra những nội dung
cơ bản: một, mô tả và đánh giá mặt tích cực và hạn chế về nội dung,

hình thức, phương pháp bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn Tp.HCM; hai, mô tả và đánh giá mặt tích cực và
hạn chế về nội dung quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM. Trên cơ sở khảo sát thực trạng,
chỉ rõ nguyên nhân của các nội dung đã nêu, làm cơ sở cho để xuất
biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại
học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Thứ ba, xây dựng hệ thống biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM. Để đề xuất
các biện pháp phù hợp, có tính khả thi cần dựa vào khung lý luận ở
(thứ nhất); tập trung giải quyết (mặt hạn chế của thực trạng được đề
cập ở nội dung (thứ hai). Đống thời, chỉ ra mục đích, nội dung yêu cầu,
điều kiện cụ thể trong trình bày các biện pháp quản lý bồi dưỡng.
Thứ tư, kiểm chứng những biện pháp đã đề xuất bằng phương
pháp khảo nghiệm và thử nghiệm kết quả nghiên cứu. Dựa vào nội
dung, yêu cầu, điều kiện và biện pháp cụ thể của các biện pháp đã
xác định để tiến hành kiểm chứng cả tính cấp thiết, tính khả thi các
giải pháp sẽ đề cập trong luận án. So sánh giữa tính cấp thiết và tính
khả thi, từ đó rút ra kết luận.


9

Kết luận chương 1
Sinh viên ở các trường đại học là một phận không nhỏ, nòng cốt
trong thanh niên; là lực lượng đại diện cho nguồn nhân lực trẻ. Trước
yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới đất nước thì việc bồi
dưỡng KNXH và quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên, trong đó
có sinh viên ở các trường đại học vừa là yêu cầu cơ bản lâu dài, vừa
là đòi hỏi có tính thực tiễn sâu sắc.

Kỹ năng nói chung, KNXH nói riêng cũng như quản lý bồi
dưỡng KNXH cho học sinh, sinh viên là vấn đề luôn quan tâm,
nghiên cứu của nhiều tác giả cả trên thế giới và ở Việt Nam. Qua
nghiên cứu sách, các công trình khoa học, luận án tiến sĩ, các bài báo
khoa học,… của tác giả trong nước và nước ngoài về kỹ năng, kỹ
năng sống, kỹ năng mềm và quản lý giáo dục, bồi dưỡng kỹ năng
sống, KNXH cho sinh viên đã được nghiên cứu làm sáng tỏ ở các
mức độ khác nhau.
Chương 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG
XÃ HỘI CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
2.1. Những vấn đề lý luận về bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho
sinh viên ở các trường đại học trong bối cảnh hiện nay
2.1.1. Những khái niệm cơ bản
2.1.1.1. Khái niệm kỹ năng xã hội
2.1.1.2. Khái niệm kỹ năng xã hội của sinh viên ở các trường đại học
2.1.1.3. Khái niệm bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các trường
đại học
Trên cơ sở khái niệm KNXH và quan niệm về bồi dưỡng, tác
giả quan niệm: Bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể bồi
dưỡng bằng những nội dung, hình thức, biện pháp khác nhau nhằm
tạo cho sinh viên có những kiến thức nhất định trong giao tiếp, ứng
xử, quan hệ, đáp ứng đòi hỏi giải quyết những tình huống, sự việc
trong cuộc sống hàng ngày.
2.1.2. Nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng
xã hội cho sinh viên ở các trường đại học
2.1.2.1. Nội dung bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại
học

2.1.2.2. Hình thức, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho
sinh viên ở các trường đại học
* Hình thức bồi dưỡng:


10

* Phương pháp bồi dưỡng:
Các hình thức bồi dưỡng KNXH cho sinh viên khá đa dạng, trong
đó sử dụng các phương pháp bồi dưỡng chủ yếu sau đây: Phương pháp
thuyết trình, phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan, phương
pháp tập luyện, phương pháp thuyết phục, phương pháp nêu gương tốt,
phương pháp điển hình hóa...
2.2. Những vấn đề lý luận về quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã
hội cho sinh viên ở các trường đại học trong bối cảnh hiện nay
2.2.1. Khái niệm quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh
viên ở các trường đại học
Nội dung của quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là trên cơ sở
ban hành và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên;quản lý các điều kiện đảm bảo bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên, kiểm tra và đánh giá kết quả tổ chức bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên.
Phương thức quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là xây
dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên bao gồm luật, văn bản quy phạm pháp
luật, văn bản quản lý hành chính nhà nước;....
2.2.2. Nội dung quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh
viên ở các trường đại học
2.2.2.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh
viên ở các trường đại học

Kế hoạch bồi dưỡng bao gồm kế hoạch tập huấn, kế hoạch bồi
dưỡng kiến thức về KNXH cho cán bộ quản lý, giảng viên, báo cáo
viên; kế hoạch tổ chức thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng;
kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng; kế hoạch
sử dụng kinh phí, cơ sở vật chất bảo đảm;....
2.2.2.2. Quản lý mục tiêu, nội dung bồi dưỡng kỹ năng xã hội
cho sinh viên ở các trường đại học
Nội dung quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên phản ánh toàn
diện, hệ thống các KNXH cần thiết ở sinh viên. Trong tính toàn diện,
hệ thống của nó, coi trọng quản lý nội dung bồi dưỡng các nhóm
KNXH cơ bản: nhóm kỹ năng khám phá năng lực bản thân; nhóm kỹ
năng tăng cường năng lực tương tác xã hội; nhóm kỹ năng tăng
cường năng lực học tập và làm việc.
2.2.2.3. Quản lý phối hợp các lực lượng trong bồi dưỡng kỹ
năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học
Phối hợp giữa các trường đại học để tạo môi trường giao lưu,
học hỏi lẫn nhau giữa sinh viên các trường bằng những hình thức


11

khác nhau. Chẳng hạn, thông qua các cuộc thi, chương trình văn hóa,
văn nghệ, thể dục thể thao… Đối với Đoàn trường, kịp thời khuyến
khích các tập thể, cá nhân có thành tích cao trong tham gia hoạt động
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên. Tạo điều kiện, xây dựng môi
trường-sân chơi lành mạnh để rèn luyện KNXH cho sinh viên.
2.2.2.4. Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng của giảng viên và hoạt
động học của sinh viên tham gia bồi dưỡng
* Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng của giảng viên
Chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là cách

thức, biện pháp mà chủ thể quản lý sử dụng tác động đến đối tượng bồi
dưỡng thông qua các công cụ, phương tiện như: điều lệ, quy định, chỉ thị,
động viên khuyến khích,... nhằm nâng cao nhận thức, hình thành thái độ,
trách nhiệm của các lực lượng trong quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
* Chỉ đạo hoạt động học tập của sinh viên
Chỉ đạo thực hiện đa dạng hóa phương thức tổ chức phong trào
học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện tay nghề, nghiệp vụ trong
sinh viên ở các trường đại học.
2.2.2.5. Bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng kỹ năng xã
hội cho sinh viên ở các trường đại học
Trong quá trình tổ chức bồi dưỡng KNXH cho sinh viên cần bảo
đảm, khai thác sử dụng hiệu quả; tránh thất thoát và hư hỏng, giảm chất
lượng, tạo hiệu ứng kém làm ảnh hưởng đến các hoạt động của cơ sở, như
thư viện, nhà tập đa năng, hội trường học tập, sinh hoạt chung,….
2.2.2.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng kỹ năng xã hội
cho sinh viên ở các trường đại học
Kiểm tra, đánh giá là một nội dung không thể thiếu của toàn bộ quá
trình điều hành, tổ chức thực hiện bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
2.3. Bối cảnh hiện nay và những vấn đề đặt ra trong quản lý
bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học
2.3.1. Bối cảnh hiện nay
Một là, toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế; phát triển khoa học và
công nghệ đang tạo thời cơ và thách thức đối với giáo dục đại học.
Hai là, kinh tế tri thức ngày càng đóng vai trò quan trọng đối
với sự phát triển xã hội.
Ba là, đổi mới căn bản, toàn diện GD, ĐT.
Bốn là, cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) tác động toàn diện, sâu
rộng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có GD, ĐT đại học.
2.3.2. Những vấn đề đặt ra trong quản lý bồi dưỡng kỹ năng
xã hội cho sinh viên ở các trường đại học trong bối cảnh hiện nay

Trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước và thực tiễn sinh


12

viên ở các trường đại học của nước ta hiện nay, đã và đang đặt ra một
số vấn đề cấp thiết đối với công tác bồi dưỡng KNXH, quản lý bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học sau đây.
Một là, xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý
giáo dục trong bối cảnh hiện nay là khâu đột phá, góp phần trực tiếp
đổi mới căn bản, toàn diện GD, ĐT đại học, trong đó có nhiệm vụ bồi
dưỡng và quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Hai là, bồi dưỡng KNXH cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên đại
học cần tạo ra được nhân lực có những kỹ năng làm việc trong môi
trường sáng tạo và cạnh tranh.
Ba là, tích cực đổi mới phương thức bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên trong bối cảnh hiện nay theo hướng tích cực ứng dụng mạnh mẽ
công nghệ thông tin trong quá trình bồi dưỡng, quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên.
2.4. Những yếu tố tác động đến quản lý bồi dưỡng kỹ năng
xã hội cho sinh viên ở các trường đại học trong bối cảnh hiện nay
2.4.1. Các yếu tố khách quan
2.4.1.1. Đường lối, chủ trương của Đảng về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục, đào tạo đại học hiện nay
2.4.1.2. Sự phát triển kinh tế, chính trị - xã hội của đất nước
2.4.1.3. Các quan hệ xã hội và sinh hoạt cộng đồng nơi cư trú
của sinh viên trong bối cảnh hiện nay
2.4.1.4. Môi trường giáo dục ở các trường đại học và gia đình
trong bối cảnh hiện nay
2.4.2. Các yếu tố chủ quan

2.4.2.1. Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên,
cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh viên ở các trường đại học hiện nay
2.4.2.2. Đặc điểm sự hình thành, phát triển nhân cách sinh viên
2.4.2.3. Nhận thức, thái độ của sinh viên ở các trường đại học
hiện nay.
2.4.2.4. Tính tích cực tự bồi dưỡng, tự rèn luyện KNXH của sinh
viên ở các trường đại học hiện nay
Kết luận chương 2
Quản lý bồi dưỡng KNXH cho người học nói chung, sinh viên ở
các trường đại học nói riêng là vấn đề có ý nghĩa cấp thiết cả về lý
luận và thực tiễn trong bối cảnh hiện nay. Trên cơ sở các khái niệm
kỹ năng, KNXH, bồi dưỡng KNXH cho sinh viên luận án đã khẳng
định nội hàm cơ bản của quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở
các trường đại học; khẳng định nội dung, hình thức, phương pháp bồi
dưỡng KNXH; nội dung quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên;


13

những điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan tác động đến việc
quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Kỹ năng xã hội là kỹ năng bổ trợ cho kỹ năng chuyên môn, nó
có mối quan hệ mật thiết với kỹ năng chuyên môn. KNXH là hệ
thống các kỹ năng cơ bản được thực hiện tự giác dựa trên tri thức về
công việc, khả năng hòa nhập xã hội, thái độ và hành vi ứng xử hay
tương tác với xã hội, cộng đồng, bạn bè, đồng nghiệp, đối tác, tổ
chức của mỗi cá nhân nhằm phát huy tối đa hiệu quả công việc và
thành đạt trong cuộc sống.
Nghiên cứu, làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên làm cơ sở cho việc nghiên cứu thực trạng về

công tác bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Chương 3
CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG
KỸ NĂNG XÃ HỘI CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI
HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
3.1. Khái quát công tác giáo dục, đào tạo; hoạt động của sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
3.1.1. Về giáo dục, đào tạo
3.1.2. Những hoạt động chủ yếu của sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
3.2. Tổ chức, phương pháp khảo sát thực trạng
3.2.1. Mục đích, quy mô, địa bàn khảo sát
* Mục đích khảo sát
Thu thập, thống kê, xử lý số liệu; phân tích, đánh giá đúng thực
trạng, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho
sinh viên, góp phần hiện thực hóa mục tiêu GD, ĐT ở các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM.
* Quy mô khảo sát
Tiến hành khảo sát 225 cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên và
450 sinh viên (bao gồm cả những sinh viên là cán bộ Đoàn, cán bộ
Hội Sinh viên) ở 9 trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
* Địa bàn khảo sát
Tiến hành khảo sát ở Trường Đại học KHTN - Đại học Quốc gia
Tp.HCM; Trường Đại học KHXH&NV - Đại học Quốc gia Tp.HCM;
Trường Đại học Tôn Đức Thắng; Trường Đại học Hùng Vương;
Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng; Trường Đại học Công nghiệp
Tp.HCM; Trường Đại học Nông Lâm Tp.HCM; Trường ĐHSP
Tp.HCM; Trường Đại học Văn hóa Tp.HCM.

14

3.2.2. Nội dung khảo sát
Khảo sát thực trạng bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn Tp.HCM gồm: nhận thức của cán bộ quản lý, giảng
viên và sinh viên về tầm quan trọng của việc bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên; nội dung bồi dưỡng KNXH cho sinh viên; hình thức bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên; kết quả đạt được về sự phát triển KNXH của sinh
viên.
3.2.3. Phương pháp và kỹ thuật tiến hành
* Phương pháp tiến hành
Thực hiện phân tích hồ sơ quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên, nghiên cứu các báo cáo tổng kết GD, ĐT của các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM có liên quan trực tiếp đến đề tài luận án. Trên
cơ sở đó, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nội dung thực
tiễn liên quan đến đề tài luận án.
3.3. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh trong bối
cảnh hiện nay
3.3.1. Thực trạng về kỹ năng xã hội của sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
* Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, cán bộ Đoàn, cán
bộ Hội Sinh viên và sinh viên về KNXH
* Kết quả đạt được về sự phát triển KNXH của sinh viên
3.3.2. Đánh giá thực trạng bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
ở các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
3.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở
các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh trong bối
cảnh hiện nay

3.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng xã
hội cho sinh viên ở các trường đại học
3.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu, nội dung bồi dưỡng kỹ
năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học
3.4.3. Thực trạng quản lý sự phối hợp các lực lượng trong bồi
dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
3.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng của giảng viên và
hoạt động học tập của sinh viên
3.4.5. Thực trạng bảo đảm các điều kiện cơ sở vật chất cho
hoạt động bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
3.4.6. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng kỹ
năng xã hội cho sinh viên
Với đặc điểm của nhà trường, tâm lý sinh viên và phù hợp với


15

khả năng của các phòng, khoa, Đoàn, Hội, lớp, khối, khóa học của
sinh viên. Tuy nhiên, một số bộ phận trong các trường đại học vẫn còn
lúng túng, thiếu kỹ năng làm công tác kiểm tra. Hiệu quả công tác
tham mưu cho Ban Giám hiệu nhà trường sau đợt kiểm tra chưa cao.
3.4.7. Thực trạng các yếu tố tác động đến quản lý bồi dưỡng kỹ
năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Thành phố
Hồ Chí Minh
3.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng
xã hội cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Thành phố
Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay
3.5.1. Ưu điểm và nguyên nhân
3.5.1.1. Ưu điểm
Một là, về sự hình thành, phát triển KNXH. KNXH của sinh

viên đã, đang vận động, biến đổi theo chiều hướng tích cực là chủ
đạo, góp phần hoàn thiện nhân cách sinh viên.
Hai là, về mặt nhận thức. Nhìn chung, cán bộ quản lý, giảng
viên, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội sinh viên và sinh viên có nhận thức
khá tốt về công tác bồi dưỡng KNXH; về sự cần thiết, mục tiêu, nội
dung, hình thức của bồi dưỡng KNXH cho sinh viên trong quá trình
giáo dục, bồi dưỡng.
Ba là, về tổ chức hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên, các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM quan tâm nhiều hơn đến việc
giáo dục, bồi dưỡng kỹ năng sống cũng như KNXH cho sinh viên.
Bốn là, về quản lý hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Ban Giám hiệu các trường đại học cũng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ
đạo công tác quản lý giáo dục, bồi dưỡng sinh viên, trong đó quản lý
bồi dưỡng KNXH.
3.5.1.2. Nguyên nhân
Thứ nhất, do có sự quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi của Ban
Giám hiệu các trường đại học trong lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt
động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Thứ hai, do có sự nỗ lực của các cán bộ quản lý, cán bộ chủ trì ở
các cơ quan chức năng, phòng, khoa, ban; Đoàn trường với Hội Sinh
viên ở các trường đại học.
Thứ ba, do có sự hỗ trợ nhiệt tình và hợp tác chặt chẽ với các lự
lượng bồi dưỡng KNXH cho sinh viên trong và ngoài nhà trường.
3.5.2. Hạn chế và nguyên nhân
3.5.2.1. Hạn chế
Một là, vẫn còn thiếu một số KNXH cơ bản; những kỹ năng mới
chưa được cập nhật; sự phát triển KNXH chưa phản ánh tính hệ


16

thống, tính toàn diện.
Hai là, vẫn còn khoảng cách khá lớn giữa nhận thức và tổ chức thực
hiện bồi dưỡng, quản lý KNXH cho sinh viên; hoạt động bồi dưỡng cũng
như quản lý bồi dưỡng chưa thật sự có chiều sâu, đi vào thực chất. …
Ba là, chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp, xác định
chủ thể cụ thể trong quản lý, bồi dưỡng vẫn còn chung chung, thiếu
tính cụ thể, hệ thống.
3.5.2.2. Nguyên nhân
Thứ nhất, do nhận thức của các chủ thể tham gia quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên chưa đầy đủ; vẫn còn lúng túng trong tổ chức triển
khai thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng các kỹ năng nói chung, KNXH nói
riêng cho sinh viên.
Thứ hai, do các cơ quan chức năng, các phòng, khoa, ban ở một
chừng mực nhất định chưa làm tốt chức năng tham mưu đề xuất,
Thứ ba, vai trò của mỗi tổ chức, mỗi lực lượng và của những cá
nhân cụ thể, nhất là trách nhiệm của những người đứng đầu trong quá
trình bồi dưỡng KNXH cho sinh viên có lúc, ở từng thời điểm cụ thể,
trong không gian nhất địch chưa được phát huy.
Kết luận chương 3
Quá trình bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM đạt được những kết quả nhất định, từ nhận thức
về sự cần thiết, tầm quan trọng đến thực hiện nội dung, hình thức,…
bồi dưỡng. Tuy nhiên, yếu tố của quá trình bồi dưỡng vẫn tồn tại
những hạn chế, bất cập.
Quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên được đội ngũ cán bộ
quản lý, giảng viên, cán bộ Đoàn, Hội Sinh viên,… quan tâm, đổi
mới cả về nhận thức cũng như công tác xây dựng kế hoạch, xác định
mục tiêu, xây dựng chương trình nội dung, phương thức và sự phối
hợp giữa các lực lượng trong quá trình bồi dưỡng. Ở nội dung này,

bên cạnh kết quả đạt được là cơ bản thì nhận thức của các chủ thể
quản lý thiếu sự nhất quán, công tác tham mưu, để xuất của cơ quan
tham mưu, các phòng, khoa, ban có nội dung chưa sát với thực tế của
các trường đại học. Nguyên nhân của hạn chế là thuộc về nhân tố chủ
quan của chủ thể quản lý.
Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân mạnh yếu là
những căn cứ khoa học cho việc đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh
hiện nay đạt chất lượng, hiệu quả tối ưu. Trên cơ sở thực trạng của
quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học được
luận chứng, thời gian tới cần có những giải pháp khoa học nhằm phát


17

huy ưu nay.

Chương 4
BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM, THỬ NGHIỆM
QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG XÃ HỘI CHO SINH VIÊN
Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
4.1. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên
ở các trường đại học trên địa bàn Thành phồ Hồ Chí Minh trong bối
cảnh hiện nay
4.1.1. Tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức, phát huy trách
nhiệm của các chủ thể trong quản lý bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho
sinh viên ở các trường đại học
4.1.1.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm làm cho các chủ thể trong quá trình quản lý bồi dưỡng

KNXH cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM có
nhận thức đúng đắn, sâu sắc về sự cần thiết, tầm quan trọng, nội
dung, phương pháp, hình thức,….bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
4.1.1.2. Nội dung của biện pháp
Nội dung cơ bản của biện pháp nâng cao nhận thức, phát huy trách
nhiệm của các chủ thể trong quản lý bồi dưỡng bao gồm, trước hết tiếp tục
bồi dưỡng, cung cấp các kiến thức cơ bản về KNXH, tầm quan trọng của
hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên cũng như các nội dung, ý nghĩa,
hình thức, phương pháp bồi dưỡng. Tuyên truyền cho toàn thể cán bộ, giảng
viên, nhân viên,…
4.1.1.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Các trường đại học cần có kế hoạch bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
theo từng giai đoạn, năm học, nêu rõ chủ trương, nội dung, chỉ tiêu, biện
pháp lãnh đạo, tổ chức thực hiện để làm tốt công tác tuyên truyền quán triệt
trong cán bộ quản lý các cấp, trong đội ngũ giảng viên, cán bộ Đoàn, Hội
Sinh viên của nhà trường để mọi hiểu, triển khai thực hiện có kết quả.
4.1.2. Thực hiện tốt kế hoạch hóa bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho
sinh viên ở các trường đại học
4.1.2.1. Mục tiêu của biện pháp
Thực hiện tốt kế hoạch hóa bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở
các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM là biện pháp nhằm liên kết
toàn bộ các hoạt động tổ chức quản lý, điều hành quá trình bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên. Thực chất của thực hiện tốt kế hoạch hóa bồi
dưỡng là cụ thể hoá mục đích, nhiệm vụ, nội dung, hình thức,…
4.1.2.2. Nội dung của biện pháp
Việc thực hiện kế hoạch bồi dưỡng KNXH cho sinh viên, giúp


18

cho các chủ thể bồi dưỡng có cái nhìn bao quát, toàn diện quá trình
bồi dưỡng, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng; thấy
được mối quan hệ và hoạt động tương tác giữa các lực lượng tham
gia bồi dưỡng và được bồi dưỡng.
4.1.2.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Đảm bảo tính thống nhất giữa mục tiêu, nội dung, phương pháp,
biện pháp, bước đi, điều kiện, phương tiện bồi dưỡng trong thực hiện
kế hoạch hóa bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Thực hiện kế hoạch hóa bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học theo hướng tập trung quan tâm giải quyết những vấn
đề cơ bản, trọng tâm và cấp thiết đặt ra đối với quá trình đổi mới căn
bản, toàn diện GD, ĐT đại học.
Thực hiện đúng quy trình, bước đi phù hợp trong quá trình kế
hoạch hóa bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Một là, quán triệt và chấp hành nghiêm nghị quyết, chỉ thị, kế
hoạch của cấp trên về đổi mới căn bản, toàn diện GD, ĐT bậc đại
học theo hướng “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố
cơ bản của GD, ĐT theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng
lực của người học”.
Hai là, nắm vững tình hình thực tế của các trường đại học trên địa
bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay; phân tích những đặc điểm về tâm
sinh lý, lứa tuổi của sinh viên ở các chuyên ngành đào tạo và yêu cầu
học tập, rèn luyện của sinh viên; đồng thời nắm chắc tính chất, mức độ
các yếu tố tác động từ bên ngoài và bên trong nhà trường đến quản lý
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Ba là, xác định rõ các lực lượng chủ yếu, trực tiếp, lực lượng
tham gia thực hiện các nhiệm vụ quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên. Trong đó, tập trung xác định rõ trách nhiệm của đội ngũ cán bộ
quản lý, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh viên, giảng viên chủ nhiệm
lớp, ban cán sự lớp, chủ nhiệm bộ môn,...

Bốn là, hoàn chỉnh việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên. Trong đó, xác định rõ mục đích, nội dung, chương
trình hoạt động chung; chỉ rõ các hoạt động cơ bản và thứ tự, thời
gian thực hiện từng hoạt động;
Năm là, sau khi hoàn chỉnh việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên, tiến hành triển khai và thực hiện một cách
đồng bộ, toàn diện, thường xuyên và liên tục trong cả năm học.
Khi triển khai thực hiện kế hoạch bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên cần bố trí sắp xếp các bộ phận và mỗi cá nhân bảo đảm tính hợp
lý, khoa học đúng người, đúng việc; quy định rõ chức năng, nhiệm


19

vụ, quyền hạn cho từng bộ phận, từng cá nhân trong nhà trường; phân
công phối hợp lý các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực cho từng hoạt
động bồi dưỡng một cách hợp lý.
4.1.3. Chỉ đạo đổi mới phương thức bồi dưỡng kỹ năng xã hội
cho sinh viên ở các trường đại học
4.1.3.1. Mục tiêu của biện pháp
Với mục tiêu đảm bảo bồi dưỡng KNXH cho sinh viên được tổ chức
thực hiện khoa học, có tính chuyên môn hoá cao thì việc đề xuất đổi mới
phương thức bồi dưỡng KNXH cho sinh viên trong công tác quản lý ở các
trường đại học có ý nghĩa to lớn cả về mặt lý luận và thực tiễn.
4.1.3.2. Nội dung của biện pháp
Nội dung cơ bản của đổi mới phương thức bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên ở các trường đại học bao gồm: hình thành một lực
lượng kiêm nhiệm, có cơ cấu phù hợp để quản lý, tổ chức hoạt động
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở cấp trường; thực hiện phân cấp
quản lý bồi dưỡng, tiến hành giao nhiệm vụ cụ thể cho các lực lượng

thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng (các Phòng, Ban, Khoa giáo viên, các
giảng viên… tham gia bồi dưỡng);
Quá trình bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
cần có sự kết hợp nhiều phương pháp quản lý.
Đổi mới phương thức bồi dưỡng KNXH gắn với đổi mới nội
dung chương trình, phương tiện,.. bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Kỹ năng xã hội là tổng hợp của nhiều yếu tố kiến thức, kỹ
xảo, kỹ năng và thái độ của con người. Do đó, đa dạng hoá các hình
thức tổ chức bồi dưỡng nhằm đảm bảo tính toàn diện trong bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên.
Đa dạng hoá hình thức tổ chức bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là
một trong những nội dung trọng tâm. Vì, theo quan điểm hoạt động,
trình độ KNXH chỉ được hình thành, phát triển và bộc lộ trong quá trình
sinh viên tham gia tích cực vào hoạt động thực tiễn.
4.1.3.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Một là, Đảng ủy, Ban Giám hiệu ở các trường đại học ban hành
các văn bản quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của các lực lượng tham
gia bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Hai là, Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo các lực lượng sư phạm tích
cực đổi mới phương pháp bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Ba là, chủ nhiệm các khoa giáo viên giao nhiệm vụ cho các bộ
môn thực hiện đổi mới hình thức tổ chức bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên thông qua sử dụng các tình huống.
Bốn là, Phòng Đào tạo kết hợp với các khoa giáo viên triển khai


20

đổi mới hình thức tổ chức bồi dưỡng tập trung theo quy trình xác định.
Để triển khai thực hiện đổi mới phương thức bồi dưỡng KNXH

cho sinh viên có hiệu quả cần đảm bảo các điều kiện như: thực hiện
sự phân công, phân cấp rõ ràng trong công tác quản lý; giao quyền tự
chủ, tự chịu trách nhiệm nhiều hơn cho các trường đại học trong quá
trình bồi dưỡng.
4.1.4. Tăng cường các hoạt động ngoại khóa có tích hợp, lồng
ghép nội dung bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho sinh viên ở các
trường đại học
4.1.4.1. Mục tiêu của biện pháp
Tích hợp, lồng ghép nội dung bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
trong các môn học theo chương trình đào tạo của các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay là đòi hỏi và biện pháp
không thể xem nhẹ đối với sự phát triển các KNXH cho sinh viên.
4.1.4.2. Nội dung của biện pháp
Một là, tăng cường tích hợp, lồng ghép nội dung bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên thông qua giảng dạy các môn học,
Hai là, tăng cường tổ chức các buổi tập huấn chuyên đề về
KNXH cho cán bộ quản lý, giảng viên, cán bộ Đoàn, cán bộ Hội Sinh
viên.
Ba là, đẩy mạnh hoạt động ngoại khóa. Trong bối cảnh hiện nay,
khối lượng tri thức nhân loại ngày càng tăng nhanh. .
Trong bối cảnh hiện nay, cần bổ sung nhân lực cho công tác bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên là bố trí một cán bộ phụ trách chung cho
cụm trường, chỉ đạo và theo dõi hoạt động ngoại khóa của các trường
đại học trên địa bàn Thành phố có tích hợp nội dung bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên.
4.1.4.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Nâng cao chất lượng, phát huy hiệu quả các phong trào hoạt
động Đoàn, Hội Sinh viên, góp phần tích hợp, lòng ghép nội dung
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Triển khai thực hiện có hiệu quả các kế hoạch tổ chức hoạt động

ngoại khóa cho đoàn viên là sinh viên.
Phát huy vai trò của các lực lượng tham gia tổ chức hoạt động
ngoại khóa trong quá trình bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Tăng cường tổ chức các hoạt động nhóm cho sinh viên.
4.1.5. Phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng bồi dưỡng kỹ năng xã
hội cho sinh viên ở các trường đại học
4.1.5.1. Mục tiêu của biện pháp
Phối hợp là những hoạt động của hai hay nhiều cá nhân, tổ chức


21

nhằm hỗ trợ cho nhau thực hiện những công việc chung nhất định.
4.1.4.2. Nội dung của biện pháp
Nội dung cơ bản của phối hợp giữa các lực lượng bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên được phản ánh tập trung ở mặt nhận thức và tổ
chức thực hiện, hoặc ở tính mục đích, nội dung, phương thức, quy
chế và kết quả phối hợp.
Một là, nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên về
vị trí, vai trò đối với việc quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Hai là, nâng cao nhận thức của cán bộ, giảng viên về yêu
cầu, nhiệm vụ bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại
học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay.
Ba là, lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức cho cán bộ quản lý, giảng
viên nhà trường quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương, chính
sách của Đảng về đổi mới GD, ĐT, về bồi dưỡng các kỹ năng cần
thiết cho sinh viên,
Bốn là, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên ở các
trường đại học là một bộ phận quan trọng, đóng vai trò nòng cốt
trong phối hợp với các lực lượng khác cùng bồi dưỡng KNXH

cho sinh viên.
4.1.5.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Xác định cơ chế quản lý, phối hợp và đảm bảo kinh phí cho
hoạt động phối hợp; đánh giá kết quả phối hợp các lực lượng
trong quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Phát huy vai trò các cơ quan chức năng trong quá trình phối hợp.
Phát huy vai trò của tổ chức đoàn trường, Hội Sinh viên
trong tham gia quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Hoạt động Đoàn trương, Hội Sinh viên gắn liền với hoạt
động học tập của sinh viên. Do vậy, đòi hỏi việc sinh hoạt, học
tập, rèn luyện KNXH phải thường xuyên được đổi mới về nội
dung, hình thức, phương pháp và cách thức tổ chức các hoạt
động phòng trào.
4.1.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng kỹ
năng xã hội cho sinh viên ở các trường đại học
4.1.6.1. Mục tiêu của biện pháp
Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng KNXH cho sinh viên là
một khâu quan trọng trong công tác quản lý, nhằm đo lường kết quả
thực hiện kế hoạch và điều chỉnh để đạt được kết quả mong muốn.
Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng KNXH cho sinh viên
nhằm thực hiện tốt chức năng quản lý, nắm được chất lượng bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên.


22

4.1.6.2. Nội dung của biện pháp
Thông qua kiểm tra, đánh giá kết quả của các lực lượng tham gia
bồi dưỡng KNXH cho sinh viên trong nhà trường giúp nhà quản lý tìm
ra ưu, khuyết điểm, nguyên nhân của những ưu, khuyết điểm trong quản

lý bồi dưỡng; điều chỉnh chương trình, nội dung lồng nghép bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên phù hợp nhằm đạt hiệu quả cao nhất.
Nội dung kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên tập trung ở các vấn đề cơ bản:
Tiếp tục đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên gắn với đổi mới chương trình, nội dung,
hình thức, phương pháp bồi dưỡng; đổi mới công tác đảm bảo cho
hoạt động bồi dưỡng.
4.1.6.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Một là, nâng cao trách nhiệm của cấp uỷ, Ban Giám hiệu trường
đại học trong lãnh đạo, tổ chức quản lý và điều hành mọi hoạt động GD,
ĐT nói chung, bồi dưỡng KNXH cho sinh viên nói riêng.
Hai là, tăng cường chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức và
ứng dụng CNTT trong tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng
KNXH cho sinh viên.
Ba là, chủ động tham mưu đề xuất với Ban Giám hiệu nhà trường
về công tác chỉ đạo, quản lý GD, ĐT, trong đó có kiểm tra, đánh giá kết
quả bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
4.2. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp đã đề xuất
4.2.1. Tổ chức khảo nghiệm
* Mục đích khảo nghiệm
Các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay, được
đề xuất dựa trên kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý bồi
dưỡng KNXH cho sinh viên.
* Quy mô, thành phần lực lượng khảo nghiệm
Việc thực hiện khảo nghiệp kết quả nghiên cứu được tiến hành với
tổng số 380 người của 9 trường đại học: Trường Đại học KHTN - Đại học
Quốc gia Tp.HCM; Trường Đại học KHXH&NV - Đại học Quốc gia

Tp.HCM; Trường Đại học Tôn Đức Thắng; Trường Đại học Hùng
Vương; Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng; Trường Đại học Công
nghiệp Tp.HCM; Trường Đại học Nông Lâm Tp.HCM; Trường ĐHSP
Tp.HCM; Trường Đại học Văn hóa Tp.HCM.
* Nội dung đánh giá


23

- Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đã đề xuất trong
luận án.
- Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp đã đề xuất trong
luận án.
* Phương pháp và kỹ thuật tiến hành
- Xác định nội dung xin ý kiến bằng phiếu hỏi về mức độ cần
thiết, mức độ khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng KNXH
cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối
cảnh hiện nay.
- Trực tiếp phát phiếu biện pháp có tính cần thiết
4.3. Thử nghiệm
4.3.1. Mục đích thử nghiệm
Nhằm kiểm chứng hiệu quả quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
4.3.2. Giả thuyết thử nghiệm
Có thể nâng cao hiệu quả bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM.
4.3.3. Nội dung, đối tượng, lực lượng và thời gian thử nghiệm
* Nội dung thử nghiệm
tác giả luận án lựa chọn nội dung “Tăng cường tích hợp, lồng
ghép nội dung bồi dưỡng KNXH cho sinh viên thông qua giảng dạy các

môn học” thuộc biện pháp 4 mà luận án đã đề xuất để thử nghiệm.
* Cơ sở thử nghiệm
Thử nghiệm được tiến hành ở Trường Đại học KHXH&NV Đại học Quốc gia Tp.HCM và sau đó đối chứng.
* Lực lượng thử nghiệm
Tác giả luận án; các cộng tác viên tại các cơ sở thử nghiệm; 100
sinh viên tham gia bồi dưỡng KNXH ở Trường Đại học KHXH&NV
- Đại học Quốc gia Tp.HCM được chia làm 2 nhóm.
Nhóm 1: 50 sinh viên tham gia các tác động thử nghiệm (nhóm thử nghiệm).
Nhóm 2: tiến hành bồi dưỡng KNXH cho 50 sinh viên (nhóm đối chứng).
* Thời gian thử nghiệm
Thời gian thử nghiệm: tác giả tiến hành thử nghiệm 2 đợt. Đợt
1: được tiến hành vào khoảng giữa học kì 2, năm học 2017 - 2018;
đợt 2: được tiến hành đầu năm học 2018 - 2019.
4.3.4. Phương pháp thử nghiệm
Thử nghiệm song hành có đối chứng; đánh giá sơ bộ đầu vào
của nhóm thử nghiệm và nhóm đối chứng.
4.3.5. Tổ chức thử nghiệm và phân tích kết quả
Bước 1. Chuẩn bị thử nghiệm


24

Thứ nhất, xây dựng tiêu chí đánh giá
Về mặt định tính: tính thực tiễn, tính phù hợp của sự tăng cường
tích hợp, lồng ghép nội dung bồi dưỡng KNXH cho sinh viên thông
qua giảng dạy các môn học.
Về mặt định lượng: sự tiến bộ về KNXH của sinh viên, được
biểu hiện ở kết quả đạt khá, giỏi sau đợt bồi dưỡng cao hơn, thực chất
hơn trước khi tổ chức bồi dưỡng KNXH cho sinh viên.
Kết luận chương 4

Quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh viên ở các trường đại học
trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện nay vừa là nhiệm vụ quan
trọng, vừa có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.
Trên cơ sở đó, đánh giá chính xác, khách quan về mục tiêu,
nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, cũng như khả năng vận dụng các
biện pháp này trong thực tiễn quản lý bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn Tp.HCM trong bối cảnh hiện
nay một cách phù hợp với thực tiễn của từng nhà trường.
Kết quả thử nghiệm cho thấy, để bồi dưỡng KNXH cho sinh
viên đạt hiệu quả cao thì chủ thể quản lý giáo dục, bồi dưỡng ở các
trường đại học trên địa bàn Tp.HCM phải là người tổ chức, quản lý
trực tiếp và chịu trách nhiệm về hoạt động này.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Kiến nghị
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo
2.2. Đối với các trường đại học
2.3. Đối với đội ngũ giảng viên