Báo cáo chuyên đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
“GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC”
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý - xã hội cơ bản giúp cho cá nhân
tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc
sống có nhiều thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội trong thực tại. Có thể nói
kĩ năng sống chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái
độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kĩ năng sống phù hợp sẽ
luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; biết ứng xử, giải quyết vấn đề
một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn
yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại người thiếu kinh
nghiệm sống thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Như vậy kĩ năng
sống là tất cả những kĩ năng cần có, giúp người ta học tập làm việc có hiệu quả
hơn, sống tốt hơn. Có hàng trăm kĩ năng sống khác nhau, tuỳ theo hoàn cảnh,
môi trường sống, điều kiện sống mà người ta cần dạy cho trẻ những kĩ năng thiết
yếu khác nhau. Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là việc rất quan trọng, ảnh hưởng
tới quá trình hình thành nhân cách của trẻ cho đến tuổi trưởng thành. Giáo dục kĩ
năng sống phải được bắt đầu từ khi trẻ còn rất nhỏ, đặc biệt ở lứa tuổi Tiểu học.
ở lứa tuổi này trẻ đã được hình thành những hành vi cá nhân, tính cách và nhân
cách. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh sẽ hình thành và tập dượt cho các
em những hành vi, thói quen, kĩ năng xử lý các tình huống diễn ra trong cuộc
sống. Giúp các em tăng cường sức khoẻ, biết phân tích tổng hợp tránh được
những ảnh hưởng tiêu cực của trẻ từ xã hội. Giúp trẻ đối phó được với những
căng thẳng, tham gia thực hành nhận biết mọi mặt trong cuộc sống như: mạnh
dạn, tự tin tự giải quyết được các vấn đề trong cuộc sống, các vấn đề về an toàn
giao thông, tự nhận biết về thế giới xung quanh, nhận biết bản thân, xây dựng
cho trẻ lòng tự tin, lòng tự trọng, giúp các em phát triển nhân cách toàn diện đi
tới thành công trong cuộc sống hàng ngày. Hiện nay, với nội dung chương trình
mới và các phương pháp dạy học tích cực trên quan điểm học đi đôi với hành đã
tích cực xây dựng cho học sinh các kĩ năng này thông qua các tiết học nhưng

chưa được sâu và rộng. Giáo viên chỉ chú trọng xây dựng và truyền thụ kiến
thức cho học sinh là chủ yếu, còn một khoảng thời gian ngoài giờ học giáo viên
chưa kiểm soát được. Trong khi đó, với chính sách mở cửa của nền kinh tế thị
trường, chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế, nhưng theo sau
đó là các tệ nạn xã hội ngày càng tăng và đang xâm nhập vào các nhà trường
như: nạn bạo lực, nghiện ngập, nói tục, chửi thề... thông qua các tài liệu, phim
ảnh, trò chơi không lành mạnh từ Intnet, băng hình, sách báo... làm một số bộ
phận học sinh bị vấp ngã.
Kĩ năng sống có thể hình thành tự nhiên, học được từ những trải nghiệm
của cuộc sống và do giáo dục mà có. Không phải đợi đến lúc được học kĩ năng
sống một con người mới có kĩ năng sống đầu tiên. Chính cuộc đời, những trải
1


nghiệm, va vấp, thành công và thất bại giúp con người có được bài học quý giá
về kĩ năng sống. Tuy nhiên nếu được dạy dỗ từ sớm, con người sẽ rút ngắn được
thì gian học hỏi qua trải nghiệm, sẽ thành công hơn.
Học sinh Tiểu học là những học sinh đang ở độ tuổi 6 - 11 tuổi, độ tuổi có
nhiều biến động về tâm sinh lý rất nhạy cảm dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường
sống bên ngoài tác động. Vậy làm thế nào để rèn kĩ năng sống cho học sinh
ngay từ lứa tuổi Tiểu học đạt hiệu quả? Đây là vấn đề cấp thiết đặt ra cho ngành
Giáo dục và toàn xã hội cần tìm hướng giải quyết.
Để góp phần nâng cao hiệu quả của việc Giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh Tiểu học, được sự phân công của BGH, tổ chuyên môn khối 4+5 chúng tôi
mạnh dạn nghiên cứu bàn về việc dạy kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học giúp
học sinh rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân và cộng đồng, đối
phó với những sức ép của cuộc sống, phòng ngừa những hành vi có hại cho thể
chất và tinh thần của các em, giúp tăng cường khả năng tâm lí, khả năng thích
ứng, giúp các em có cách thức ứng phó với những thách thức của cuộc sống qua
chuyên đề “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học”

2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu vai trò của Giáo dục kĩ năng sống đối với sự hình thành và
phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học.
- Nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực”, đồng thời có sự thống nhất cao việc tăng cường giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh tiểu học trong toàn cấp học; trang bị cho học sinh những
hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực
trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày; giúp các em có
khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử, ứng phó phù hợp, tích cực trước
tình huống cuộc sống.
- Giúp GV soạn và dạy được KNS cho học sinh TH một cách chi tiết, cụ
thể.
- Đề xuất một số biện pháp Giáo dục kĩ năng sống lồng ghép trong các
hoạt động ở trường Tiểu học.
3. Kết quả cần đạt:
Học sinh có những kĩ năng sống tối thiểu trong học tập, vui chơi, giải trí
và sinh hoạt hàng ngày.

2


PHẦN II: NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận và thực tiễn
Mục tiêu của giáo dục là giúp học sinh phát triển tối đa nhân cách, tài
năng về tinh thần và thể chất. Rèn kĩ năng sống cho học sinh thực chất là cách
tiếp cận kĩ năng sống đó là: Học để biết, Học để làm, Học để tự khẳng định
mình và Học để cùng chung sống. Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ tức là xây dựng
cho các em tất cả những kĩ năng cần có để giúp các em học tập, làm việc có hiệu
quả hơn, sống tốt hơn.
Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là việc rất quan trọng, ảnh hưởng tới quá

trình hình thành nhân cách cho trẻ đến tuổi trưởng thành. Giáo dục kĩ năng sống
cho trẻ phải được bắt đầu từ Tiểu học, thậm chí có thể cả ở tuổi Mầm non. Bởi
vì lửa tuổi này đã hình thành những hành vi các nhân, tính cách và nhân cách.
Việc làm quen với các môn học để hình thành và xây dựng cho các em các kĩ
năng sống như: Giao tiếp, thuyết trình, làm việc theo nhóm, khả năng lãnh đạo,
thậm chí là giải quyết các vấn đề liên quan đến tệ nạn xã hội, vấn đề môi trường
và nhiều vấn đề khác trong cuộc sống sẽ giúp các em tự tin, chủ động biết cách
xử lí mọi tình huống trong cuộc sống và quan trọng hơn là khơi gợi những khả
năng tư duy sáng tạo, biết phát huy thế mạnh của các em. Kĩ năng sống cần cho
suốt cả cuộc đời và luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi của
cuộc sống biến động. Người trưởng thành cũng vẫn cần phải học kĩ năng sống.
2. Thực trạng
* Đối với học sinh:
Học sinh phổ thông nói chung và học sinh Tiểu học nói riêng hiện nay kĩ
năng sống của các em còn rất nhiều hạn chế. Trong quá trình giáo dục chúng ta
thường mới chỉ quan tâm tới việc dạy chữ và chưa quan tâm nhiều tới việc dạy
làm người cho học sinh. Vì vậy việc thích ứng với xã hội, với cuộc sống xung
quanh là một vấn đề khó với các em đặ biệt là với học sinh vùng nông thôn. Qua
điều tra cho thấy tình trạng học sinh nói tục, chửi bậy, đánh nhau vẫn xảy ra.
Trong đó các kĩ năng như giao tiếp, diễn đạt trước đám đông được các thầy cô
giáo tích cực hình thành và củng cố nhưng chưa thể hiện được nhiều. Học sinh
ngày càng thực dụng, ích kỉ và lười hoạt động hơn.
Xã hội hiện đại và phát triển kéo theo nền kinh tế phát triển, vì vậy mỗi
gia đình hiện nay chỉ dừng lại ở việc sinh một đến hai con. Vì tâm lí yêu chiều
con, quan tâm con một cách thái quá của một số phụ huynh, sợ con vất vả nên
không yêu cầu trẻ phải làm việc. Vì vậy trẻ đâm ra ỷ lại vào cha mẹ dẫn đến kĩ
năng tự phục vụ kém, nhiều trẻ chưa thể tự chăm sóc bản thân hay làm các công
việc vệ sinh cá nhân một mình mà vẫn cần sự trợ giúp của bố mẹ.
* Đối với giáo viên:
Hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ở trong nhà trường đôi lúc chưa được

quan tâm đúng mức. Giáo viên mỗi người hiểu, tiếp cận và thực hiện một cách
3


khác nhau. Nhiều giáo viên vẫn coi nhẹ công tác chủ nhiệm lớp từ đó cũng coi
nhẹ việc rèn các kĩ năng sống cho học sinh.
* Đối với môi trường địa phương:
Đại Tự là một xã thuần nông, là địa bàn giáp danh với Sơn Tây – Hà
Nội. Đa số người dân sống bằng nghề làm ruộng không có nghề phụ vì vậy điều
kiện kinh tế gia đình gặp nhiều khó khăn. Nhiều học sinh phải ở nhà với ông bà
vì bố mẹ đi làm ăn xa, nên thiếu sự quan tâm dạy dỗ của bố mẹ. Đây chính là
điều kiện tốt để các tệ nạn xã hội xâm nhập vào các em nếu không có sự quản lý
tốt của nhà trường - gia đình - xã hội.
* Khảo sát thực tế:
Qua khảo sát thực tế kết quả cho thấy những khả năng như: khả năng giao
tiếp, diễn đạt trước đám đông..... của học sinh tương đối kém. Hầu hết các em
rụt rè, xấu hổ và trình bày ý kiến một cách ấp úng không rõ chủ điểm. Điều đó
rất đáng phải suy nghĩ và khiến chúng tôi phải trăn trở làm thế nào giúp học sinh
phát huy được các kĩ năng sống để giúp các em thích ứng với cuộc sống, trở
thành những công dân tốt.
3. Nội dung Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học
Trong quá trình Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học, cần hình
thành, xây dựng và rèn cho các em các kĩ năng sống cơ bản sau đây:
- Kĩ năng thể hiện các hành vi thuyết trình.
- Kĩ năng tự phục vụ bản thân.
- Kĩ năng quan hệ với bạn bè.
- Kĩ năng ứng xử trong gia đình.
- Kĩ năng ứng xử trong nhà trường.
- Kĩ năng ứng xử trong xã hội.
- Kĩ năng tự bảo vệ và phòng tránh xâm hại.

- Kĩ năng giải quyết vấn đề.
4. Các biện pháp Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học
4.1. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua các môn
học
Qua thực tế cho ta thấy một bộ phận không nhỏ học sinh càng lớn lên đạo
đức càng đi xuống. Biểu hiện ở chỗ thiếu tôn trọng thầy cô, coi thường kỉ luật
của nhà trường, sống không lành mạnh, xa rời chuẩn mực đạo đức của dân tộc
Việt Nam, gian lận trong học tập và thi cử.... Đó là những biểu hiện đáng lo
ngại. Có nhiều nguyên nhân đẫn đến tình trạng trên nhưng một nguyên nhân
được coi là nguồn gốc sâu xa là do các em thiếu kĩ năng sống. Giáo dục kĩ năng
sống là một nội dung rất quan trọng và thiết thực trong chiến lược giáo dục toàn
diện của một nền giáo dục tiên tiến. Vậy Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
4


Tiểu học thông qua các môn học là một nội dung thiết yếu mà bất cứ nhà trường
nào cũng phải quan tâm đến. Thông qua nội dung bài học, cách tổ chức các hoạt
động dạy học giáo viên hình thành và xây dựng cho các em các kĩ năng sống
như: quan sát, nhận xét, giao tiếp, phân tích, ....Việc Giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh Tiểu học được thực hiện thông qua dạy học các môn học và tổ chức các
hoạt động giáo dục, nhưng không phải là lồng ghép, tích hợp thêm kinh nghiệm
sống vào nội dung các môn học và hoạt động giáo dục một cách quá tải, mà theo
một cách tiếp cận mới: đó là sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích
cực để tạo điều kiện, cơ hội cho học sinh thực hành, trải nghiệm kĩ năng sống
trong quá trình học tập. Từ đó lồng ghép một cách nhẹ nhàng những kinh
nghiệm sống vào bài học đến từng đối tượng học sinh. Trong quá trình dạy lồng
ghép kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua các môn học cần phải khơi
gợi và phát huy sự tham gia của các em bên cạnh sự hướng dẫn của giáo viên.
Tuyệt đối không nên áp dụng ý kiến hay suy nghĩ chủ quan của giáo viên. Tuyệt
đối không được phê bình hay đánh giá khi các em làm gì đó chưa tốt. Bởi nếu

vậy sẽ làm mất sự chủ động, tự tin và hoà nhập cùng bạn bè vì ở lứa tuổi này các
em rất muốn thể hiện mình. Do đó điều trên là tối kỵ trong việc giáo dục nói
chung và Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học nói riêng. Trong chương
trình giáo dục Tiểu học vấn đề Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học
được thể hiện rõ nhất trong một số phân môn như: Tiếng Việt, Đạo đức, Tự
nhiên và xã hội( Khoa học) và đặc biệt hơn hiện nay đã có phân môn Giáo dục
kĩ năng sống được đưa vào giảng dạy ở trường Tiểu học.
* Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học qua môn Tiếng Việt:
Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành và phát triển ở
học sinh các kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết để học tập và giao tiếp trong các môi
trường hoạt động của lứa tuổi. Thông qua hoạt động dạy và học môn Tiếng Việt
góp phần rèn luyện thao tác tư duy, góp phần mở rộng hiểu biết về tự nhiên, xã
hội và con người. Kĩ năng sống đặc thù, thể hiện ưu thế của môn Tiếng Việt là kĩ
năng giao tiếp, sau đó là kĩ năng nhận thức, bao gồm nhận thức thế giới xung
quanh, tự nhận thức, ra quyết định. Trong sách giáo khoa Tiếng Việt tiểu học, có
nhiều bài học mà tên gọi của nó đã nói rõ mục tiêu giáo dục các kĩ năng giao
tiếp xã hội như: Lập danh sách học sinh, Lập thời gian biểu, Viết bản tin, Làm
báo cáo thống kê, Làm biên bản cuộc họp, Lập chương trình hoạt động, Phát
biểu và điều khiển cuộc họp, Thuyết trình và tranh luận, Kể chuyện được chứng
kiến hoặc tham gia.
Khả năng Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh của môn Tiếng Việt không
chỉ thể hiện ở nội dung môn học mà còn được thể hiện qua phương pháp của
giáo viên. Để hình thành các kiến thức và kĩ năng mà chương trình môn Tiếng
Việt đặt ra với học sinh Tiểu học, người giáo viên phải vận dụng nhiều phương
pháp dạy phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh như: thực hành
giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp
tổ chức hoạt động nhóm, phương pháp hỏi – đáp ... Thông qua các hoạt động
5

học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân,
đóng vai... HS có cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều kinh nghiệm sống cần thiết.
* Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học qua môn Đạo đức:
Bản thân nội dung môn Đạo đức đã chứa đựng nhiều nội dung liên quan
đến kĩ năng sống như: kĩ năng giao tiếp, ứng xử (với ông, bà, cha, mẹ, anh chị
em, bạn bè, thầy cô giáo và mọi người xung quanh) kĩ năng bày tỏ ý kiến của
bản thân, kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề phù hợp với lứa tuổi, kĩ
năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, kĩ năng tự phục vụ và tự quản lý thời gian, kĩ năng
thu thập và xử lý thông tin về các vấn đề trong thực tiễn đời sốngở nhà trường, ở
cộng đồng có liên quan đến chuẩn mực hành vi đạo đức.Việc Giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh Tiểu học trong môn Đạo đức nhằm bước đầu trang bị cho học
sinh các kĩ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi Tiểu học, giúp các em biết
sống và ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ với những người thân trong gia
đình, với thầy cô giáo, bạn bè và những người xung quanh; với cộng đồng, quê
hương, đất nước và với môi trường tự nhiên; giúp các em bước đầu biết sống
tích cực, chủ động, có mục đích, có kế hoạch, tự trọng, tự tin, có kỉ luật, biết hợp
tác, giản dị, tiết kiệm, gọn gàng, ngăn nắp, vệ sinh....để trở thành người con
ngoan trong gia đình, học sinh tích cực của nhà trường và công dân tốt của xã
hội.
Qua quan sát, khảo sát học sinh chúng tôi thấy giáo viên đã hình thành và
giáo dục được cho học sinh các kĩ năng sống cần thiết: giao tiếp, ứng xử, bày tỏ
ý kiến, ra quyết định và giải quyết vấn đề....Khả năng hình thành và giáo dục các
kĩ năng sống cho HS của môn Đạo đức không những thể hiện ở nội dung môn
học mà còn thể hiện ở phương pháp dạy học đặc trưng của môn học. Để các
chuẩn mực đạo đức, pháp luật xã hội trở thành tình cảm, niềm tin, hành vi và
thói quen của HS, phương pháp dạy học môn Đạo đứcđã được đổi mới theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. Quá trình dạy học tiết
Đạo đức là quá trình tổ chức cho HS thực hiện các hoạt động học tập phong phú
đa dạng như: kể chuyện theo tranh, quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm;
phân tích, xử lý tình huống; chơi trò chơi, đóng tiểu phẩm; múa, hát, đọc thơ, vẽ

tranh....Thông qua các hoạt động đó sự tương tác giữa GV - HS, HS - HS được
tăng cường và HS có thể tự phát hiện và chiếm lĩnh tri thức mới. Các phương
pháp và kĩ thuật dạy học môn Đạo đức rất đa dạng, bao gồm nhiều phương pháp
và kĩ thuật dạy học tích cực như: học theo nhóm, theo dự án; giải quyết vấn đề,
đóng vai, trò chơi, động não, ....Và chính thông qua việc sử dụng các phương
pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, HS đã được tạo cơ hội để thực hành, trải
nghiệm, nhiều kĩ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi.
Do các đặc trưng trên nên có thể khẳng định Đạo đức là môn học có tiềm
năng to lớn trong việc giáo dục kĩ năng sống cho HS Tiểu học.
* Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học qua môn Tự nhiên và
xã hội, Khoa học, Lịch sử và Địa lí:
6


Môn Tự nhiên và xã hội ở các lớp 1,2,3; Môn Lịch sử - Địa lý, Khoa học
ở các lớp 4,5 là một môn học giúp HS có một số kiến thức cơ bản ban đầu về
con người và sức khoẻ, về một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên - xã
hội. Chú trọng đến việc hình thành và phát triển các kĩ năng trong học tập như:
quan sát, nêu nhận xét, thắc mắc, đặt câu hỏi và diễn đạt hiểu biết của bản thân
về các sự vật, hiện tương đơn giản trong tự nhiên và trong xã hội; Đặc biệt môn
học giúp HS xây dựng các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và
cộng đồng; yêu gia đình, quê hương, trường học và có thái độ thân thiện với
thiên nhiên.
Qua quan sát, khảo sát học sinh chúng tôi thấy giáo viên đã hình thành và
giáo dục được cho học sinh các kĩ năng sống cần thiết: Kĩ năng tự nhận thức HS
đánh giá được những việc làm của mình có liên quan đến hệ thần kinh. Kĩ năng
tìm kiếm và xử lí thông tin HS biết phân tích, so sanh, phán đoán hành vi có lợi
và có hại. Kĩ năng làm chủ bản thân: Kiểm soát cảm xúc và điều khiển hoạt
động suy nghĩ. Kĩ năng ra quyết định để có những hành vi tích cực, phù hợp.
Cùng với kiến thức cơ bản về con người, về Tự nhiên - xã hội, việc giáo

dục kĩ năng sống cho HS qua môn học trên sẽ góp phần không chỉ khắc sâu
thêm các kiến thức của môn học mà còn hình thành thái độ và hành vi tích cực,
phù hợp, cần thiết giúp học sinh có thể ứng xử có hiệu quả các tình huống thực
tế trong cuộc sống.
* Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học qua môn Giáo dục kĩ
năng sống:
Đây là một môn học mới được đưa vào giảng dạy trong trường Tiểu học
những năm gần đây, tuy nhiên hiệu quả của môn học lại được đánh giá rất cao.
Đây là môn học có vai trò quan trọng góp phần hình thành nhân cách toàn diện
cho học sinh. Nhiệm vụ và nội dung môn học chứa đựng những yếu tố của giáo
dục KNS, phù hợp với trọng tâm của giáo dục KNS là quá trình đối thoại, tương
tác lẫn nhau, sử dụng vốn kinh nghiệm của người học để thực hành kĩ năng; phù
hợp với cách tiếp cận làm thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức
về các vấn đề của cuộc sống. Việc giáo dục các chuẩn mực xã hội không thể chỉ
xuất phát từ yêu cầu nhà giáo mà phải xuất phát từ quyền lợi và nhu cầu phát
triển của học sinh. Giáo dục KNS giúp học sinh có những kĩ năng thiết thực để
sống an toàn, lành mạnh, có hiệu quả, do đó học sinh hứng thú học tập và lĩnh
hội các chuẩn mực một cách chủ động, tự giác.
Qua quá trình giảng dạy môn học chúng tôi thấy được:
- Khả năng giao tiếp và trình bày trước tập thể của học sinh đã được tăng
lên. Các em học sinh khá giỏi, thường tham gia các hoạt động tập thể thì đã đi
vào độ chuyên nghiệp hơn, dám nhận một số công việc trong các hoạt động lớn
của liên đội như dẫn chương trình, hùng biện, trình bày các vấn đề trước tập thể;
đối với các học sinh còn hạn chế về nhận thức thì nay các em cũng đã mạnh dạn
hơn, dám đưa tay phát biểu và trình bày ý kiến của mình trước lớp…
7


- Tỷ lệ học sinh vi phạm về đạo đức đã giảm khá rõ nét, không còn tình
trạng học sinh vi kỉ luật, việc chấp hành nội quy của học sinh cũng nghiêm túc

hơn…
- Học sinh hứng thú, say mê với môn học, thích khám phá bày tỏ ý kiến
của mình với từng tình huống được đặt ra trong từng tiết học, nhờ vậy mà chất
lượng bộ môn cũng tăng lên.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua các môn học đã
giúp các em hình thành, xây dựng và rèn các kĩ năng sống cần thiết để các em tự
giải quyết được các vấn đề trong học tập, hoạt động và trong cuộc sống hàng
ngày.
4.2. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua công tác
chủ nhiệm lớp.
Mỗi thầy giáo, cô giáo muốn hoàn thành nhiệm vụ của người giáo viên
chủ nhiệm trước hết phải có tình yêu thương con người, có sự độ lượng, bao
dung, đồng thời phải hiểu về tâm lý lứa tuổi, phải có cái nhìn tinh tế. Cùng đó,
giáo viên chủ nhiệm cần am hiểu và biết cách tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh. Đối với học sinh có những biểu hiện lệch lạc về nhân cách, giáo viên
chủ nhiệm chính là người cùng với gia đình có những biện pháp “kéo” em về
với “cái thiện”. Thầy, cô giáo chủ nhiệm là cầu nối quan trọng để kết nối giữa
nhà trường, gia đình và xã hội.
Làm chủ nhiệm là một nghệ thuật, đòi hỏi người giáo viên phải là tấm
gương sáng cho học sinh noi theo về lời ăn, tiếng nói, tác phong làm việc cho
đến trình độ chuyên môn; quan hệ với trò như người thân để trò cảm thấy vừa
gần gũi, vừa đáng tin cậy.
Trước đây, giáo viên chủ nhiệm chủ yếu là định hướng, hướng dẫn hành
vi đạo đức cho HS. Hiện nay giáo viên chủ nhiệm không chỉ làm công tác
chuyên môn mà còn phải có tình cảm để giải quyết những tình huống phát sinh
của học sinh trong lớp. Vì thế ngoài việc phải đảm bảo nội dung lên lớp vừa tạo
sự hấp dẫn, sáng tạo, mới mẻ, gây hứng thú học tập cho HS. Và điều không thể
thiếu là người giáo viên chủ nhiệm phải có tâm huyết với nghề và tình yêu
thương đối với HS.
Vậy để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua công tác

chủ nhiệm lớp thì mỗi người giáo viên chủ nhiệm cần:
- Tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hình thức
dạy học của mình, qua các giờ sinh hoạt để giáo dục đạo đức và nhân cách cho
HS.
- Xây dựng hành vi giao tiếp giữa “Thầy với thầy, trò với trò, thầy với trò”
rèn luyện kĩ năng ứng xử văn hoá, lên án mọi hành vi bạo lực học đường và xã
hội.

8


- Thường xuyên liên hệ với cha mẹ HS, kịp thời nắm bắt thông tin, cùng
kết hợp với cha mẹ HS rèn cho HS kĩ năng ứng xử văn hoá, rèn luyện sức khoẻ
phòng chống bạo lực.
- Nâng cao ý thức tự nguyện, tự giác, tự chủ phát huy được tính tích cực
trong việc rèn luyện kĩ năng sống của thầy cô giáo và học sinh. Giáo dục cho HS
nhận biết được lợi ích của việc rèn luyện kĩ năng về mọi mặt: cho bản thân, gia
đình, xã hội và đất nước. Đồng thời biết quan tâm chia sẻ đến mọi người.
- Giáo viên chủ nhiệm phải thực sự đổi mới phương pháp trong việc thực
hiện công tác chủ nhiệm lớp, tạo điều kiện để HS rèn luyện và tự rèn luyện. Coi
trọng tự rèn luyện của HS và động viên kịp thời.
Vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho HS còn cần đến vốn sống, tình thương
và nhân cách của người thầy. Học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương
sống của thầy. Vì vậy để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh HS trước hết “mỗi
thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” mà ngành Giáo dục
đẫ phát động.
4.3. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua hoạt động
ngoài giờ lên lớp.
Nhân cách học sinh được hình thành qua hai con đường cơ bản: Con
đường học trên lớp và con đường hoạt động ngoài giờ lên lớp.

Hoạt động ngoài giờ lên lớp là một hoạt động quan trọng, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Chính từ những hoạt động như: lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt động xã hội đã
góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của HS. Giúp em biết tự giáo
dục, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình. Có thể nói việc tổ chức các hoạt động
ngoài giờ lên lớp là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng
một cách có mục đích, có kế hoạch, có nội dung và phương pháp nhất định, gắn
giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống. Biến các nhu
cầu khách quan của xã hội thành những nhu cầu của bản thân HS.
Nhân cách trẻ được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động có ý
thức. Chính trong quá trình sống, học tập, lao động, giao lưu, vui chơi giải trí...
con người đã tự hình thành và phát triển nhân cách của mình.
Để giáo dục kĩ năng sống cho HS thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp
trong nhà trường, gắn giáo dục nhà trường với cộng đồng, xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực mỗi nhà trường cần có các biện pháp sau:
- Đưa kế hoạch hoạt động ra bàn bạc thống nhất trong đội ngũ cán bộ cốt
cán, rồi triển khai trong hội đồng sư phạm cùng với kế hoạch năm học nhằm
thống nhất nội dung hoạt động, biện pháp thực hiện, từng bộ phận có kế hoạch
cụ thể.
- Xây dựng cụ thể chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp phù hợp với
tình hình của trường của địa phương trên cơ sở hướng dẫn của cấp trên.
9


- Giao cho tổ trưởng chuyên môn thống nhất trong tổ nội dung, bài dạy
theo thực tế, thống nhất trước khi vào năm học mới.
- Lồng ghép chương trình vào nội dung sinh hoạt Sao Đội và chào cờ đầu
tuần của Liên đội.
- Xây dựng ngay từ đầu năm học chương trình, lịch trình các hoạt động
lớn, các hội thi liên quan đến HS.

- Phân công cụ thể, phối kết hợp phân công cho từng thành viên trong nhà
trường thực hiện các nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Kết hợp hài hoà trong việc thực hiện các phong trào thi đua.
- Đẩy mạnh công tác hướng về cộng đồng:Tuyên truyền về An toàn giao
thông; thực hiện giữ vệ sinh cảnh quan môi trường, công trình măng non; công
tác hỗ trợ ủng hộ các bạn nghèo; giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ
nguồn”.
- Đầu tư các điều kiện cho tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các lực lượng trong và ngoài nhà
trường.
Việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường Tiểu
học là điều kiện tốt nhất giúp HS tích luỹ và rèn kĩ năng sống có hiệu quả.
Thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp các em được hợp tác, trải nghiệm các
kĩ năng sống. Vậy giáo viên cần thiết kếvà tổ chức thực hiện các hoạt động
ngoài giờ lên lớp sao cho HS có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhâ, tự trải nghiệm
và biết phân tích kinh nghiệm sống của chính mình và người khác.
5. Kết quả thực hiện
Với các biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học như trên,
chúng tôi đã mạnh dạn tổ chức chuyên đề “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
Tiểu học” tại trường thông qua bài dạy minh họa cụ thể.
Qua thực tế cho thấy việc sử dụng các biện pháp giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh qua các hoạt động trong nhà trường là điều cần thiết, có tác động
tốt đến việc rèn kĩ năng sống cho HS, tác động tốt đến việc hình thành nhân cách
của trẻ, mang tính nhân văn, giúp trẻ phát triển toàn diện trở thành những người
công dân tốt phù hợp với quá trình phát triển của xã hội hiện nay.
* Bài dạy minh họa: Bài “Quyết định sáng suốt” (GDKNS tuần 28 – Chủ đề 5).
Giáo dục kĩ năng sống
Chủ đề 5
QUYẾT ĐỊNH SÁNG SUỐT (Tiết 2)
I. Mục tiêu:

- HS thấy được kĩ năng ra quyết định giúp chúng ta có được quyết định đúng
đắn và kịp thời để giải quyết hiệu quả các tình huống, vấn đề trong cuộc sống.
- Rèn luyện cho họcc sinh có kĩ năng quyết định một vấn đề.
- Giáo dục học sinh yêu thích môn học.
10


II. Đồ dùng dạy học:
- GV: Máy chiếu
- HS: Vở bài tập rèn luyện kỹ năng sống lớp 5.
III. Các hoạt động dạy học
1. Kiểm tra bài cũ:
- GV đưa ra một gói quà và hỏi:
- Cô có phần quà muốn dành tặng cho các em. Em nào muốn được nhận
quà? (Em ạ)
- Cô sẽ tặng phần quà này cho em nào ngồi ngay ngắn và dơ tay đúng cách
nhất và sau khi được chọn em phải nhớ đọc câu thần trú “Ú ma ha, ú ma ha, mở
quà ra, mở quà ra...”
- HS đọc to câu hỏi: Hôm nay là ngày đặc biệt, ngày cô giáo em chào đời,
em sẽ làm gì bây giờ?
2. Bài mới: GTB
Hoạt động1: Xử lí tình huống (10
phút)
- TH1:
+ TH1 yêu cầu các em làm mấy
việc? Là những việc gì?

- 4 HS nối tiếp đọc 4 tình huống
- 1 HS đọc tình huống1
- TH1 yêu cầu em làm 3 việc, đó là:

+ Theo em, Quân có thể đặt ra những
phương án giải quyết nào
+ Mỗi phương án đó có những thuận lợi
và khó khăn gì?
+ Nếu em là Quân, em sẽ chọn phương
án nào? Vì sao? Ghi lại cách em chọn.
- HS làm cá nhân ra nháp trong 2 phút
- HS nêu ý kiến
- HS nhận xét

- GV nhận xét và chốt kiến thức:
+ Để có thể lựa chọn được phương + Để có thể lựa chọn được phương án
án tối ưu em cần làm gì?
tối ưu em cần: Thu thập thông tin đầy
đủ, liệt kê các phương án giải quyết,
đánh giá kết quả nếu thực hiện mỗi
phương án, so sánh và lựa chọn giải
pháp tối ưu.
+ Đây chính là kĩ năng ra quyết + Kĩ năng ra quyết định giúp chúng ta
định. Vậy em có biết kĩ năng ra có được quyết định đúng đắn và kịp thời
quyết định giúp chúng ta điều gì để giải quyết hiệu quả các tình huống,
không?
vấn đề trong cuộc sống.
- TH2:
+ TH2 yêu cầu các em làm mấy - TH2 yêu cầu em làm 3 việc, đó là:
việc? Là những việc gì?
+ Theo em, Văn có thể có những lựa
chọn nào?
+ Mỗi lựa chọn của Văn có những ưu
điểm và hạn chế nào?

+ Nếu em là Văn, em sẽ quyết định như
11


thế nào? Vì sao? Ghi lại cách xử lí em
chọn.
- HS làm cá nhân ra nháp trong 2 phút
- HS nêu ý kiến
- HS nhận xét
- GV nhận xét và chốt kiến thức:
+ Để có thể lựa chọn được phương + Để có thể lựa chọn được phương án
án tối ưu em cần làm gì?
tối ưu em cần: Thu thập thông tin đầy
đủ, liệt kê các phương án giải quyết,
đánh giá kết quả nếu thực hiện mỗi
phương án, so sánh và lựa chọn giải
pháp tối ưu.
+ Kĩ năng ra quyết định giúp chúng ta
có được quyết định đúng đắn và kịp thời
- GV chiếu kết luận
để giải quyết hiệu quả các tình huống,
- GV: Các em vận dùng cách xử lí vấn đề trong cuộc sống.
này về xử lí TH3, TH4 và các TH - 1 HS nêu lại
gặp phải trong cuộc sống tiết sau cô
cùng các em trao đổi.
Hoạt động 2: Đóng vai. (10 phút)
- Phần 7 yêu cầu em làm gì?
- Để đóng được vai em cần làm gì?
- Để có lời lời khuyên thuyết phục
em cần làm gì?

+ GV giao việc:
- Mỗi dãy đóng vai một phần
- Thảo luận theo nhóm 4( mỗi nhóm
cử nhóm trưởng và thư kí ghi chép);
thời gian chuẩn bị trong 2 phút: mỗi
nhóm chọn 2 hoặc 3 nhân vật để
đóng vai.
- Tiêu chuẩn đánh giá: Thời gian
không quá 2 phút; diễn xuất tự
nhiên; lời khuyên thuyết phục.
+ Thi đóng vai trước lớp
+ GV nhận xét và chốt kiến thức.
*) Liên hệ: Trong học tập em đã lần
nào thất bại chưa? Em đã suy nghĩ
gì khi thất bại? ...

- 1 HS đọc phần 7
- Đóng vai
- Em cần chọn nhân vật, phân vai, viết
lời thoại...
- Để có lời lời khuyên thuyết phục em
cần phân tích tác hại, những rủi ro do
quyết định mang lại.

- Các nhóm chuẩn bị
- Các nhóm chia sẻ trước lớp.
- HS và GV là ban giám khảo nhận xét,
đánh giá
- HS trả lời

Hoạt động 3: Khả năng quyết định
12


của em.(5 phút)
+ Phần 8 yêu cầu em làm gì?
+ GV nhận xét và chốt kiến thức

- 1 HS đọc yêu cầu
- HS làm việc cá nhân vào vở BT
- 1HS làm bảng phụ
- HS làm bảng phụ trình bày
- HS khác nhận xét

Hoạt động4: Ý kiến của em (5
phút)
- 1 HS đọc phần 9
- Phần 9 yêu cầu các em làm gì?
- Đánh dấu + vào ô vuông thích hợp
a. Những việc nên làm khi có quyết định
sai lầm.
- Tổ chức trò chơi Ai nhanh ai đúng b. Những việc em nên làm khi bạn em
- GV phổ biến luật chơi
có quyết định sai lầm.
- Tổ chức cho học sinh chơi
- GV nhận xét và chốt kiến thức:
+ Khi em có quyết định sai làm em + Khi em có quyết định sai làm em sẽ:
sẽ làm gì?
Tạm thời dừng công việc lại để suy
+ Khi bạn em có quyết định sai làm nghĩ; suy nghĩ cân nhắc lí do bị thất bại;

em sẽ làm gì?
tìm tòi giải pháp khác; điều chỉnh lại
quyết định...
+ Khi bạn em có quyết định sai làm em
sẽ phân tích những hậu quả với bạn; sẵn
sàng giúp đỡ bạn; nhờ người khác ngăn
chặn việc làm sai lầm của bạn.
Hoạt động5: Đọc và suy ngẫm (5 - 1HS đọc phần 10
phút)
GV: Thảo luận theo nhóm 4
- HS nêu ý kiến
GV nhận xét và chốt kiến thức
3.Củng cố- Dặn dò
- Qua bài học này giúp em hiểu - HS trả lời
được điều gì?
- Để có qyết định sáng suốt em phải
làm gì?
- Kĩ năng ra quyết định giúp chúng
ta điều gì?
Nếu các em có quyết định sai lầm - 1 HS đọc lời khuyên
thì em nên làm gì?
Kết thúc tiết học hai học sinh hát song ca bài “Thất bại và thành công”.

13


PHẦN III: KẾT LUẬN
Giáo dục kĩ năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện
hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp
các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây

dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ
động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. Ngược lại, người thiếu kĩ năng sống thường
bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Ví dụ: Người không có kĩ năng ra
quyết định sẽ dễ mắc sai lầm hoặc chậm trễ trong việc đưa ra quyết định và phải
trả giá cho quyết định sai lầm của mình; người không có kĩ năng ứng phó với
căng thẳng sẽ hay bị căng thẳng hơn những người khác và thường có cách ứng
phó tiêu cực khi bị căng thẳng, làm ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ, học tập,
công việc,...của bản thân. Hoặc người không có kĩ năng giao tiếp sẽ khó khăn hơn
trong việc xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh, sẽ khó
khăn hơn trong hợp tác cùng làm việc, giải quyết những nhiệm vụ chung.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinhTiểu học không thể hình thành trong
“ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá trình: nhận thức- hình thành thái
độ - thay đổi hành vi. Thay đổi hành vi, thái độ và giá trị ở từng con người là
một quá trình khó khăn, không đồng thời. Do đó, các nhà giáo dục cần kiên trì
chờ đợi và tổ chức các hoạt động liên tục để HS duy trì hành vi mới và có thói
quen mới.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cần thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc và
thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em. Môi trường giáo dục được tổ chức
nhằm tạo cơ hội cho HS áp dụng kiến thứcvà kĩ năng vào các tình huống “thực”
trong cuộc sống. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một trong những nội
dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực” trong các nhà trường phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo.
Trên đây là một số ý kiến của chúng tôi về vấn đề giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh Tiểu học. Do thời gian và năng lực còn hạn chế, và môn học này
còn là môn học mới dù đã cùng nhau nghiên cứu, rút kinh nghiệm giảng dạy
nhưng cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được sự
góp ý xây dựng của các đồng chí lãnh đạo cũng như đồng nghiệp để chuyên đề
được hoàn thện và có tính khả thi góp phần xây dựng một môi trường giáo dục
an toàn lành mạnh và thân thiện.
Xin chân thành cảm ơn!

Đại Tự, ngày 22 tháng 3 năm 2018
DUYỆT CỦA BGH
Người viết
TẬP THỂ TỔ 4+5

14