SKKN một số biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 4 tuổi

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Cơ sở lý luận:
Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp cơ bản của con người nó là một nhân
tố quan trọng trong sự phát triển nhân cách. Song ngôn ngữ không phải là cái
bẩm sinh, mà nó được hình thành và phát triển trong quá trình đứa trẻ sống và
giao lưu với những người xung quanh, và tiếng “Mẹ đẻ” là cơ sở phát triển trí
tuệ, là vốn quý của mọi tri thức. Vì vậy việc rèn luyện kỹ năng diễn đạt cho trẻ
qua việc đọc và kể lại tác phẩm văn học là trang bị cho trẻ nhận thức thế giới
xung quanh và mở rộng quan hệ với mọi người. Mặt khác, ở lứa tuổi mẫu giáo
yêu cầu khả năng diễn đạt, ngôn ngữ mạch lạc, đọc kể diễn cảm theo mẫu, cấu
trúc câu, đúng ngữ pháp, rõ ràng, biểu cảm âm thanh ngôn ngữ tiếng Mẹ đẻ là
vô cùng quan trọng.
Đối với trẻ mẫu giáo, muốn diễn đạt được những suy nghĩ của mình, trẻ
phải dùng ngôn ngôn ngữ để trao đổi và cũng nhờ ngôn ngữ đó mà người lớn
giúp trẻ có nhận thức đúng đắn, phân biệt được cái tốt, cái xấu, có tình yêu đối
con người và thiên nhiên. Khơi dậy ở trẻ lòng ham muốn làm những việc tốt và
những ước mơ trong sáng, với thực tế ngôn ngữ có tầm quan trọng rất lớn và
được các trường mầm non chú ý cùng với sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ mới chỉ
là giai đoạn đầu nên vẫn còn nhiều vấn đề cần được quan tâm. vì thực tế quá
trình khả năng diễn đạt của trẻ chưa chọn vẹn, còn nói ngọng, nói ấp úng, nói
thiếu câu, diễn đạt cộc...
Ông bà ta xưa có câu “Trẻ lên ba cả nhà học nói” thật đúng như thế dạy
tiếng mẹ đẻ cho trẻ tuổi lên 3 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ngôn ngữ phát
triển mạch lạc tốt, sẽ giúp trẻ nhận thức và giao tiếp tốt, hình thành và phát triển
nhân cách cho trẻ. Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 tuổi sẽ giúp trẻ đễ dàng
tiếp cận với các với các môn học khác, đặc biệt là thông qua bộ môn văn học,
giúp trẻ khả năng phát triển tư duy và ngôn ngữ, cảm thụ cái hay, cái đẹp xung
quanh trẻ, phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ hàng đầu phát triển
toàn diện nhân cách cho trẻ mầm non.
Ngôn ngữ chỉ phát triển khi nó được người lớn- những nhà giáo dục

hướng dẫn, tập luyện một cách tích cực. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo
được diễn ra bằng nhiều con đường với các phương tiện đa dạng.
2. Cơ sở thực tiễn:
1/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Năm học 2016-2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo bé 3 - 4
tuổi, đa số các cháu phát âm chưa rõ ràng, một số còn nói ngọng, nói chưa trọn
câu. Thực tiễn bổ sung thêm một số biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một
cách tốt hơn và nâng cao chất lượng giảng dạy có hiệu quả cao đối với trẻ 3-4
tuổi trong trường mầm non. Ngôn ngữ là phương tiện để phát triển tư duy, là
công cụ hoạt động trí tuệ và là phương tiện để giáo dục tình cảm, thẩm mỹ cho
trẻ. Như vậy ngôn ngữ có vai trò to lớn đối với xã hội và đối với con người. Vấn
đề phát triển ngôn ngữ một cách có hệ thống cho trẻ ngay từ nhỏ là nhiệm vụ vô
cùng quan trọng. Sự phát triển ngôn ngữ nói của trẻ em phụ thuộc rất lớn vào sự
giao tiếp của trẻ với người lớn và trẻ em với nhau.
Trong công tác giáo dục mầm non người lớn cần có ý thức rèn luyện và
phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách thường xuyên và liên tục, ở mọi lúc, mọi
nơi, mọi hoạt động. Việc phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ ở lứa tuổi này là giúp
cho trẻ phát triển trí tuệ của trẻ vừa là phương tiện quan trọng trong việc học tập
sau này của trẻ.
Là một cô giáo Mầm Non trực tiếp dạy trẻ 3-4 tuổi, tôi luôn có những suy
nghĩ trăn trở làm sao để dạy các con phát âm chuẩn, chính xác đúng Tiếng Việt.
Vì thế tôi đã dạy các con thông qua các môn học khác nhau và dạy các con ở
mọi lúc mọi nơi qua các hoạt động hàng ngày, từ đó trẻ khám phá hiểu biết về
mọi sự vật hiện tượng, về thế giới xung quanh trẻ, phát triển tư duy. Tôi thấy
mình cần phải đi sâu tìm hiểu kỹ vấn đề này để từ đó rút ra nhiệm vụ giáo dục
cho phù hợp với yêu cầu phát triển của lứa tuổi. Chính vì vậy nên tôi đã chọn đề
tài: “Một số biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi” nhằm

nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đối với chương trình giáo dục mầm
non mới hiện nay.
3. Mục đích nghiên cứu:
Đối với cô là: Đề xuất một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi phát triển ngôn
ngữ một cách tốt nhất.
Đối với trẻ là: Phát triển ngôn ngữ cho mẫu giáo là phát triển khả năng
nghe, hiểu ngôn ngữ, khả năng phát âm có trình tự và chính xác từ ngữ tiếng
việt. Tìm ra những phương pháp hữu hiệu nhất nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ
mẫu giáo 3-4 tuổi qua việc tổ chức các họat động học, chơi cho trẻ qua tranh
ảnh, vật thật, video...giúp trẻ diễn đạt lưu loát rõ ràng, đúng câu, đủ câu, góp
phần phát triển nhân cách trẻ.
2/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Nghiên cứu cơ sở lý luận, tìm hiểu thực tế hoạt động phát triển ngôn ngữ
trong các tiết học, chơi và đưa ra một số biện pháp mới cho trẻ tự tin phát triển
ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi.
5. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm:
Đối tượng và thực nghiệm là trẻ 3-4 tuổi lớp mẫu giáo bé C5
6. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp lý luận: Đọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu có liên quan
nhàm xây dựng cơ sở lý luận cho việc viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm. Phơng
pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tài liệu về phương pháp dạy phát triển ngôn ngữ
cho trẻ.
Phương pháp phỏng vấn: Xây dựng phiếu phỏng vấn trẻ về khả năng
nghe, phát âm.
Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động tập nói của trẻ, qua đó cũng
đánh giá được khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ của trẻ.

Phương pháp toán học: Sử dụng phương pháp toán học để đánh giá kết
quả, tính phần trăm
7. Phạm vi kế hoạch nghiên cứu:
Đề tài được tiến hành khảo sát trên 44 trẻ 3-4 tuổi. Lớp mẫu giáo bé C5
Thời gian nghiên cứu từ tháng 8/2016 đến tháng 3/ 2017.
Thời gian
Bắt đầu
Tháng 8/ 2016

Nội dung thực hiện

Kết thúc

- Lựa chọn đề tài
-Chia nhóm trẻ
-Khảo sát nhóm 1

Tháng 10/ 2017

Tháng 9/2016

Tháng 12/2017

Tháng 2/2016

Tháng 2/2017

Tháng 3/2017

Tháng 3/2017

-Đăng ký đề tài sáng kiến kinh
nghiệm
-Xây dựng đề cương chi tiết
-Thực hiện các biện pháp
-Ghi chép chi tiết các biện pháp và
kết quả tiến độ của trẻ
-Khảo sát sau khi thực hiện đề tài.
-Đánh máy, in, đóng quyển SKKN
-Nộp bản SKKN

II- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của vấn đề:
3/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Khoa học đã nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi chung ta thấy
trẻ 3 - 4 tuổi phát triển nhanh về thể lực và tâm lý ngôn ngữ ngày càng đóng vị
trí quan trọng đối với trẻ. Trẻ có thể sử dụng lời nói để trao đổi với mọi người
xung quanh. Sự phát triển ngôn ngữ gắn liền vớ sự phát triển của tư duy đó giúp
trẻ có khả năng nhận thức thế giới bên ngoài do đó ở trẻ luôn xuất hiện câu hỏi “
Tại sao” với chúng ta.
Ngôn ngữ của trẻ tiến bộ nhanh hay chậm tùy thuộc vào điều kiện sống,
quan hệ giao tiếp với những người xung quanh đây là giai đoạn trẻ đang học bắt
chước người lớn, chính thời điểm này cô giáo sẽ dạy trẻ, uốn nắn trẻ cách nói rõ
câu, cách phát âm rõ ràng. Muốn làm được điều đó người giáo viên phải có ý
thức trau dồi ngôn ngữ, tự học, tự huấn luyện cho mình cách nói rõ ràng, ngắn
gọn, chính xác, nói chuyện với trẻ thân mật, lịch sự.
Trẻ mẫu giáo có nhu cầu rất lớn về nhận thức, các em khao khát khám

phá, tìm hiểu thế giới xung quanh mình. Trong đó ngôn ngữ là công cụ giao tiếp
quan trọng nhất của con người, nhờ có ngôn ngữ mà con người khi giao tiếp có
khả năng hiểu biết lẫn nhau, cho dù ngôn ngữ bằng lời của con người có bị hạn
chế về không gian, thời gian cho dù ngoài ngôn ngữ ra con người có thể dùng
những phương tiện giao tiếp khác nhau như: Cử chỉ, điệu bộ, tín hiệu, âm thanh
nhưng ở vị trí trên hết và trước hết vẫn phải là ngôn ngữ.
Ở trẻ mẫu giáo nhu cầu giao tiếp rất lớn trong giao tiếp trẻ sử dụng ngôn
ngữ của mình để trình bày ý nghĩ, biểu cảm, hiểu biết của mình với mọi người
xung quanh cho nên việc tạo ra cho trẻ được nghe hiểu và được nói là hết sức
cần thiết trong giao tiếp mà hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ.
Ngôn ngữ còn là phương tiện nhận thức thế giới xung quanh mà trẻ đến
được với thế giới xung quanh là nhờ có người lớn. Thông qua đó, trẻ làm quen
được với các sự vật, hiện tượng và hiểu được các sự vật, hiện tượng, hiểu được
những đặc điểm, tính chất, cấu tạo, công cụ của chúng. Muốn hình thành một
biểu tượng nào đó thì trẻ phải tiến hành quan sát khi trẻ tìm hiểu sự vật đó, trẻ
gọi tên vật, tên các chi tiết, đặc điểm tính chất của vật đợc quan sát thì việc nhận
thức sẽ sâu sắc hơn và nó sẽ làm nền móng của sự phát triển trí tuệ.
Ngôn ngữ là phương tiện biểu hiện nhận thức khi trẻ nhận thức được thế
giới khách quan, trẻ tiến hành các hoạt động với nó và trẻ sử dụng ngôn ngữ kể
lại, miêu tả lại sự vật, hiện tượng để trình bày những hiểu biết của mình.
4/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Ngôn ngữ còn là phương tiện giáo dục đạo đức cho trẻ vì thông qua ngôn
ngữ trẻ nhận thức được cái hay, cái đẹp ở thế giới xung quanh. Qua đó tâm hồn
trẻ thơ càng thêm bay bổng, trí tưởng tượng càng thêm phong phú, đồng thời
cũng yêu quý cái hay, cái đẹp, trân trọng nó và có ý thức sáng tạo ra cái hay, cái
đẹp đó.
2. Thực trạng của vấn đề:

Qua việc dự giờ và giảng dạy, các tiết học ở lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi tôi
thấy khả năng diễn đạt của trẻ vẫn còn hạn chế. Trong các giờ đọc, kể, khả năng
diễn đạt còn ấp úng, nói ngọng, câu còn cụt, thiếu chủ ngữ và vị ngữ. Vì thế, dựa
trên khả năng diễn đạt phát triển ngôn ngữ của trẻ mà nhiệm vụ của người lớn là
phải nói đúng câu, dạy trẻ nói những lời nói đẹp, dạy trẻ biết vâng dạ, cảm ơn
xin lỗi qua đó dạy trẻ cách ứng xử đẹp với mọi người xung quanh.
Qua quá trình giảng dạy ở lớp 3 - 4 tuổi tôi nhận thấy rằng ngôn ngữ của
trẻ chưa đồng đều. Khi giao tiếp, trẻ chưa thể hiện được đúng ngữ điệu, cử chỉ
của lời nói, phát âm còn ngọng, dùng từ chưa chính xác, diễn đạt chưa lôgic, câu
từ chưa lưu loát, trẻ hay nói lắp, vậy cô cần phải hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến
nói lắp của trẻ và từ đó có biện pháp khắc phục giúp trẻ không nói lắp nữa.
Những trẻ nhút nhát, ít tiếp xúc với bạn ở trong lớp, ở xung quanh mình dẫn đến
trẻ kém hiếu động thì vốn từ ngữ cũng bị hạn chế, nghèo nàn, việc diễn đạt câu
từ thể hiện ngữ điệu kém.
Qua quá trình phát triển ngôn ngữ diễn đạt câu từ mạch lạc, việc diễn đạt
biểu cảm ngoài xã hội trẻ tiếp thu còn rời rạc, còn ngọng, nói trống không nhiều,
ở gia đình, bố mẹ đôi khi còn bận nhiều công việc, vẫn chưa chú trọng đến việc
phát triển ngôn ngữ cho trẻ, trẻ còn hay nói trống không, nói câu cụt, chưa thể
hiện rõ ý hiểu của mình.
Qua hai cơ sở trên cho ta thấy: Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một
việc làm hết sức cần thiết trong cuộc sống. Cần phải coi việc phát triển ngôn ngữ
cho trẻ là một trong những nội dung quan trọng nhất của giáo dục mầm non và
nhiệm vụ đó cần phải được thực hiện ngay từ năm đầu tiên của độ tuổi mẫu giáo
nhất là ở độ tuổi trẻ lên 3. Bởi vậy, nên tôi chọn đề tài "Một số biện pháp phát
triển ngôn ngữ cho trẻ 3 - 4 tuổi" để nghiên cứu.
2.1. Ưu điểm của vấn đề trước khi nghiên cứu:
Được sự quan tâm của ban giám hiệu về mọi mặt như: tạo điều kiện về cơ
sở vật chất, đồ dùng và phương tiện dạy học, giúp tôi có điều kiện thực hiện tốt
5/26

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
các tiết học cho trẻ, đặc biệt trường có tổ chức định kỳ họp về chuyên môn giúp
chúng tôi có điều kiện trao đổi học hỏi lẫn nhau những kinh nghiệm dạy học.
Môi trường trong và ngoài lớp học xanh, sạch, thoáng giúp cô và trẻ có
tinh thần thoải mái để hoạt động.
Giáo viên: 3 cô giáo chủ nhiệm lớp có tấm lòng nhiệt huyết, yêu nghề
mến trẻ. Chúng tôi luôn quan tâm về diện tích và không gian của lớp để thiết kế
môi trường sao cho phù hợp.
Phụ huynh học sinh quan tâm, kết hợp cùng các cô trong việc chăm sóc
giáo dục trẻ.
Các cháu đều khỏe mạnh, nhanh nhẹn, ngoan thích hoạt động vui chơi. Đi
học thì đều.
2.2. Hạn chế của vấn đề trước khi giải quyết:
Do trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ mới lần đầu
đến lớp nên việc hình thành các thói quen nề nếp rất vất vả, một số cháu nói
chưa rõ, còn nói ngọng, một số trẻ còn nhút nhát ít nói.
Một số phụ huynh bận công việc ít chăm lo, trò chuyện với trẻ và nghe
trẻ nói để uốn nắn cho trẻ về ngôn ngữ.
3. CÁC GIẢI PHÁP:
3.1. Khảo sát trên trẻ:
Nội dung

Kết quả ngày 15/9/2016
T/S trẻ
44

35

Tỷ lệ %

79%

Nói mạch lạc

44

37

84%

7

16%

Nói đủ câu

44

30

68%

14

32%

Biểu cảm

44

35

79%

9

21%

Vốn từ

Đạt

C/đ
9

Tỷ lệ %
21%

3.2. Tạo môi trường hoạt động cho trẻ:
Để hoạt động vui chơi của trẻ đạt kết quả tốt thì trước hết phải tạo được
góc chơi phù hợp.Vì thế tôi đã lựa chọn bố trí góc chơi có diện tích đảm bảo cho
một số trẻ tham gia vào hoạt động.
6/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Mặt khác tuỳ theo nội dung của từng chủ điểm mà lớp đang thực hiện để
bố trí các góc chơi cho phù hợp.
Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho
trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động

phong phú, đa dạng hơn. Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với
đồ vật và rèn luyện kỹ năng.
Trong lớp tôi đã bố trí các góc như sau:
* Góc yên tĩnh xa góc hoạt động ồn ào:
Ví dụ: Góc xây dựng và góc phân vai ở gần nhau và xa góc sách, góc xây
dựng tránh lối đi lại, góc thiên nhiên ở ngoaì sân…
* Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để bảo đảm an toàn và vận động
của trẻ.
- Các góc chơi cần có ranh giới rõ ràng có lối đi lại giữa các góc đủ rộng cho
trẻ di chuyển và thuận tiện cho sự bao quát của cô. Chính vì vậy tôi đã sử dụng
các mảng tường và các giá tủ đển ngăn cách. Khi thực hiện hoạt động chơi trẻ
chỉ cần xoay giá là tạo thành góc chơi riêng biệt không bị ảnh hưởng đến các
nhóm chơi khác.
Ví dụ: Sử dụng giá đựng đồ chơi quay lại tạo thành ranh giới cho góc chơi.
Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của
giáo viên
- Thay đổi vị trí các góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng
thú của trẻ, và trẻ cũng được chia thành nhiều nhóm chơi mà trẻ thích chơi.
- Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với nội dung từng chủ đề
đang thực hiện
Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình” góc sách có thể đặt “ Thư viện của
gia đình bé” nhưng khi sang chủ đề “ thế giới thực vật” góc sách có thể đặt “
Thư viện của các loại cây”.

7/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Góc thiên nhiên

VD: Khu vực góc chơi thiên nhiên sinh vật cảnh làm thí nghiệm khoa học tôi bố
trí ở ngoài sân phía trước của lớp học để tận dụng lấy ánh sáng tạo cho các cây
cối xung quanh vừa để tạo quanh cảnh đẹp cho sân trường và có diện tích rộng
cho trẻ hoạt động thoải mái.
- Các dụng cụ như: phễu, ly nhựa các kích cỡ....
- Bảng ghi kết quả thử nghiệm

Góc khám phá
Trẻ cùng nhau khám phá sự vật hiện tượng qua quá trình thử nghiệm, như:
Khám phá vật nổi - vật chìm, không khí, nam châm…

8/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
+ Góc học tập nghệ thuật tạo hình tôi bố trí phía bên phải của lớp học, để tận
dụng các mảng tường và các mặt sau của các giá để dán tranh ảnh có nội dung
hướng dẫn trẻ hoạt động.

Góc học tập
+ Góc chơi gia đình tôi sử dụng diện tích rộng và tách biệt có thể kê được
giường tủ và giá nội trợ.

9/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

+ Góc sách thư viện cần yên tĩnh hơn tôi bố trí ở nơi có cửa sổ ánh sáng
phù hợp cho trẻ ngồi đọc thơ xem truyện.

Góc sách truyện
10/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
+ Góc xây dựng và bán hàng tôi đã bố trí phía bên trái của lớp học có mảng
tường rộng cho trẻ treo tranh gợi ý và khoảng rộng dành cho nhiều trẻ chơi.

Góc xây dựng

Góc toán
VD: Ở góc chơi nghệ thuật thuộc chủ đề thế giới động vật tôi sử dụng hoạ tiết
trang trí là hình ảnh chú ve đang biểu diễn trên sân khấu.
11/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Góc nghệ thuật

Tranh mẫu góc tạo hình
- Hình ảnh sưu tầm phải rõ ràng, màu sắc đẹp, có thể dán tên gọi ở mỗi bức
tranh để tích hợp chữ viết vào. Khuyến khích sản phẩm của trẻ tự làm
- Hình ảnh dán phải vừa tầm mắt của trẻ: Không quá cao, không quá thấp
12/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Khi áp dụng biện pháp này ở lớp mình tôi thấy trẻ rất thích hứng thú khi bước

vào góc chơi mà mình lựa chọn. Đặc biệt khi chơi ở các góc trẻ còn nói với nhau
rất nhiều ngôn ngữ của người lớn.
3.3. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua đàm thoại với trẻ:
Thông qua trò chuyện, giao tiếp hàng ngày, thông qua chuyện kể, chơi,
tập, ăn, ngủ, tiếp xúc với đồ chơi, đồ dùng, môi trường thiên nhiên, xã hội...
người lớn đã cung cấp vốn từ cho trẻ, vốn từ phong phú về thế giới xung quanh,
giải thích một cách đơn giản cho trẻ hiểu nghĩa của từ.
Trò chuyện với trẻ là biện pháp tốt nhất để giúp trẻ hoàn thiện ngôn ngữ,
có thể đề ra các câu hỏi nhằm kích thích, để trẻ tham gia vào các câu chuyện,
điều đó giúp trẻ tập nói cả câu. Trong quá trình đặt câu hỏi tôi luôn chú ý đến sự
nâng dần của câu hỏi để phù hợp với khả năng của trẻ.
Ví dụ: Hôm nay ai đưa con đi học? Đi bằng gì?
Hôm qua, con đi đâu?
Đi cùng với ai? Con thấy cái gì nhỉ?
Con thích ăn món gì? Con ăn sáng chưa?
Con thích đi chơi ơ đâu? Đi với ai?
Tôi tranh thủ mọi lúc mọi nơi để trò chuyện với trẻ, đặc biệt chú ý những
trẻ yếu về ngôn ngữ. Khi trò chuyện với trẻ phải dựa vào kinh nghiệm có sẵn
của cô và sự hiểu biết của trẻ để sử dụng câu hỏi cho phù hợp và khuyến khích
trẻ được nói. Khi tiến hành trò chuyện với trẻ phải tạo điều kiện và bầu không
khí tự do, thoải mái, nói chuyện tự nhiên, cô thật sự thu hút hấp dẫn trẻ thông
qua giọng nói, nét mặt, cử chỉ, hành động.
Đối với trẻ mới đến trường còn lạ cô, lạ bạn nên hay sợ sệt, hoang sợ nên
cô phải âu yếm, vuốt ve để biểu hiện cảm xúc yêu thương, gần gũi khi trò
chuyện với trẻ. Tôi thường bế và nựng trẻ rồi hỏi “Hôm nay ai đưa con tới
trường?” trẻ thường chỉ trả lời “Mẹ” hoặc “Bố” tôi phải sửa ngay cách nói “Mẹ
con ạ” hoặc “Bố con ạ”. Chẳng hạn hỏi “Trường con tên gì?”, “Cô giáo con là
ai?”… Khi chơi với trẻ tôi gọi tên trẻ, tên bạn để trẻ nhận biết được tên các bạn
trong lớp…
Ngoài việc dạy trẻ biết nói và trả lời các câu hỏi, các hiện tượng, đồ vật

xung quanh trẻ. Tôi còn luôn chú ý đến giáo dục lễ phép cho trẻ:

13/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Do đó, đàm thoại thích ứng với lợi ích và tâm lý trẻ phải được tiến hành nhẹ
nhàng, thoải mái, tự nhiên đáp ứng với những yêu cầu của trẻ. Câu hỏi đàm
thoại cần đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với đặc điểm ngôn ngữ và tâm lý lứa
tuổi
- Các con hãy cho cô biết chúng mình đang đứng ở đâu đây?
+ Bạn nào giỏi cho cô biết đây là cây gì?
+ Cây có những phần nào?
+ Phía dưới là gì đây?( Gốc cây)
+ Đây là gì? ( Thân cây)
+ Trên thân cành có gì?( Cành cây)
+ Cây có gì đây?( Lá)
+ Lá có màu gì? ( Màu tím)
+ Trồng cây để làm gì? ( Làm cảnh, làm thuốc)
Thông qua trò chuyện và đàm thoại không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ mạch lạc, chính xác, sử dụng câu đúng ngữ pháp mà còn góp phần rèn luyện
cho trẻ thói quen mạnh dạn trong giao tiếp.
3.4. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các môn học:
* Phát triển ngôn ngữ qua tác phẩm văn học:
Những tác phẩm văn học có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giáo
dục thẩm mỹ và giáo dục lòng nhân ái cho trẻ. Các tác phẩm văn học đã thức
dậy trước các em tình cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và cuộc sống, mở ra
cho trẻ thế giới tình cảm của con người. Nhờ có sức mạnh của ngôn ngữ văn
học. Qúa trình trẻ tiếp súc với văn học cũng là quá trình trẻ học tiếng nói của
văn học. Lời nói nghệ thuật không chỉ giúp trẻ cảm nhận được cái đẹp của ngôn

từ nói chung mà thực sự cảm nhận cái đẹp của tiếng mẹ đẻ. Đây chính là
phương tiện vô cùng quan trọng để hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Một
con người không thể hoàn thiện nếu như không hiểu về ngôn ngữ và trẻ em cũng
vậy, cần phải tìm những tác phẩm có ngôn ngữ trong sáng, chính xác, nhiều
màu sắc để cô phải kể và đọc cho trẻ nghe để trẻ hiểu được nội dung, nắm được
tình tiết của tác phẩm. Cô phải cho trẻ xem tranh, đồ dùng trực quan thông qua
giọng đọc, giọng kể của cô để trẻ có thể nhận biết được cách sử dụng ngôn ngữ
nghệ thuật.
Ví dụ: Câu chuyện “ Chú vịt xám”, tôi cho trẻ chơi trò chơi.
“Bắt chiếc tiếng con vật”.
14/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
- Cách chơi: Khi cô nói tên con vật nào thì các con hãy làm tiếng của con vật đó
- Luật chơi: Bạn nào bắt chiếc được nhiều tiếng con vật là người chiến thắng.
(Cho trẻ bắt chước 1số con vật)
- Con mèo kêu? (meo...meo)
- Con vịt kêu?( quạc...quạc)
- Con chó sủa? ( gâu gâu)
Vừa rồi các con bắt trước tiếng kêu của các con vật rất giỏi.
-Vậy bây giờ các con lắng nghe xem tiếng kêu này là của bạn nào nhé? (vít...vít
mẹ ơi....)
Các con có biết đó là tiếng kêu của bạn nào không?. Để biết đó là tiếng của bạn
nào thì chúng mình hãy lắng nghe câu chuyện - Chú vịt xám nhé !
* Đàm thoại:
- Trước khi đi chơi mẹ vịt đã dặn các chú vịt con ra sao?
- Và chú vịt nào đã không nghe lời mẹ dặn? Chú Vịt Xám đã đi đâu?
- Nhìn thấy trong ao có rất nhiều tôm cá Vịt Xám đã làm gì?
- Lúc ăn gần no,Vịt Xám nhìn lên không thấy vịt mẹ chú gọi mẹ như thế nào?

- Ai giỏi nhắc lại tiếng kêu cứu của Vịt Xám?
- Nghe tiếng vịt Xám kêu, con Cáo đã lẩm nhẩm ra sao?
- Bạn nào có thể nhắc lại lời của con Cáo nào?
- Từ đó trở đi Vịt Xám có dám làm sai lời mẹ dặn nữa không?
- Qua câu truyện các con thấy bạn vịt Xám đã ngoan chưa? Vì sao?
Ví dụ: Bài thơ ‘Cây dây leo’
Giáo viên giới thiệu bài thơ cây dây leo và đọc diễn cảm bài thơ cho trr nghe.
Cần đọc với nhịp độ vừa phải, chú ý nhấn mạnh vào các từ: tí teo, bò ra, nghển
cổ, tắm nắng gió, gội mưa rào. Ngắt giọng lâu hơn ở câu hỏi ‘vì sao”
- Thảo luận theo các câu hỏi: Cây dây leo bé như thế nào? Sống ở đâu? Cây làm
gì? Tại sao cây lại bò ra ngoài cửa sổ.......
Thông qua tác phẩm văn học cô đã cho trẻ bắt trước các nhân vật trong
chuyện, trả lời các câu hỏi cô đưa ra đó cũng là các kỹ thuật giúp trẻ mạnh dạn
tự tin khi phát triển ngôn ngữ.

15/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Hình 2 (Giờ kể chuyện)
*Phát triển ngôn ngữ qua khám phá môi trường xung quanh
Thông qua môn khám phá khoa học, trẻ được tri giác biểu tượng được gắn
với từ ngữ, câu tương ứng để giúp trẻ chính xác hoá biểu tượng. Trẻ được luyện
phát âm, luyện nói câu đúng ngữ pháp.
Ví dụ: Nói “Ô tô khách”
Cô phải luyện phát âm chính xác cho trẻ. Có trẻ nói ngọng là “Ô tô
khách” cô phải sửa lại cho đúng là “ Ô tô khách”.
Cô luyện cho trẻ nói câu đúng ngữ pháp “Ô tô dùng chở khách”. Muốn trẻ
nói chuẩn, chính xác thì cô phải là người phát âm chuẩn, không ngọng, nói đúng

ngữ pháp.
Công việc phát triển ngôn ngữ được tiến hành trong cả chế độ sinh hoạt.
Với lời nói của cô giáo trẻ học cách cầm thìa, ăn uống gọn gàng, lau mồm…
nghĩa là không chỉ học các hành động mà học cả những quy tắc hành vi. Kết quả
là trẻ tiếp nhận được số lượng lớn những mẫu lời nói và hiểu nội dung của
chúng. Trên cơ sở đó hình thành nên lời nói tích cực.

16/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Hình ảnh cô và trẻ khám phá
*Phát triển ngôn ngữ qua hoạt động âm nhạc:
Âm nhạc giúp trẻ cảm thụ và thể hiện qua giọng hát, nét mặt, cử chỉ, điệu
bộ, vì vậy tôi đã lựa chọn các bài hát có giai điệu vui tươi và nghộ nghĩnh, tình
cảm tha thiết, tiết tấu đơn giản để dậy trẻ hát:
Với bài hát ngắn dễ hát: Tôi cho trẻ hát chậm, to, rõ lời, bắt giọng cho trẻ
hát cùng đến hết bài.
Với những bài hát dài, hát khó tôi chia ra làm nhiều câu để cho trẻ hát, sau
đó dạy trẻ hát nối tiếp theo cô từng câu, từng đoạn đến hét bài.
Hoặc sử dụng trò chơi âm nhạc nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ
Ví dụ: Tai ai tinh, Bao nhiêu bạn, Ai đoán giỏi.......

17/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Hình ảnh trong giờ âm nhạc

3.5. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động:
* Thông qua hoạt động đón trả trẻ:
Trong giờ đón trả trẻ, tôi trao đổi nhanh với phụ huynh về những vấn đề
cần thiết để tiếp tục theo dõi, chăm sóc khi trẻ ở trường và cô cũng hỏi nhắc nhở
trẻ một số lễ giáo khi đến lớp khi trẻ đến lớp. Khi đón trẻ vào trong lớp cô cũng
hỏi trẻ như: Sáng ngủ dậy con đã làm những gì? Con ăn gì vào buổi sáng?, con
đi học bằng phương tiện gì?, khi đi học con đã chuẩn bị những gì?. Sau đó cô
cho trẻ vào các góc chơi mà cô đã chuẩn bị cho trẻ.

18/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Hình ảnh cô đang đón trẻ
*Thông qua hoạt động ngoài trời: “hoạt động ngoài trời” không những trẻ
được thao tác với đồ vật mà còn được giao lưu với đồ vật, và sẽ được cô cho
chơi các trò chơi dân gian kết hợp với đọc các bài đồng dao.

19/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi

Hình ảnh trẻ đang chơi trò chơi dân giân

Hình ảnh trẻ đang chơi ô ăn quan

20/26

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Muốn trẻ chơi thành thạo, biết giao tiếp với bạn, tôi luôn phải hoà nhập,
đóng vai chơi cùng với trẻ để hướng dẫn trẻ chơi, gợi ý để trẻ trả lời, tạo điều
kiện cho trẻ giao tiếp với bạn chơi, tạo ra những tình huống chơi để trẻ xử lý.
Trẻ cùng nhau khám phá sự vật hiện tượng qua quá trình thử nghiệm, như:
Khám phá vật nổi - vật chìm, không khí, nam châm…

Góc khám phá
Ở lứa tuổi này, giữa phát triển lời nói và trò chơi có mối liên hệ chặt chẽ
với nhau. Trong quá trình hoàn thiện trò chơi thì lời nói cũng được hoàn thiện.
Cô thường sử dụng biện pháp câu hỏi và trẻ sẽ phản ứng lại theo mức độ khả
năng của trẻ.
* Thông qua giờ hoạt động góc:
Hàng ngày giáo viên chuẩn bị môi trường sắp xếp các góc chơi, tổ chức
hướng dẫn gợi mở, tạo điều kiện cho trẻ lựa chọn góc chơi theo nhóm để trẻ
hoạt động. Đồng thời cô giáo luôn tạo điều kiện, khuyến khích trẻ tham gia vào
các nhóm chơi: hát múa, xây dựng. Nhiều khi chơi với nhau, trẻ còn dùng sai từ,
21/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
diễn đạt chưa thật mạch lạc và lôgic với câu nói của mình, đặc biệt là trong giờ
hoạt động góc, cô cũng phải sát sao để uấn nắn chỉnh sử vốn từ cho trẻ.

Hình 3 (Giờ hoạt động góc)
Thông qua góc “Bé xem tranh, truyện” tôi đã tạo môi trường gây nhiều sự
chú ý, hấp dẫn cho trẻ. Trẻ được gài ô tô, xem unbum, xem tranh truyện. Khi trẻ
hoạt động trẻ được gọi tên, nói đặc điểm đặc trưng của các sự vật, hiện tượng.
Muốn trẻ hoạt động tốt ở góc này, trẻ phải được quan sát đối tượng thì trẻ

mới đưa ra được những từ ngữ chính xác về đối tượng đó.
* Thông qua hoạt động chiều:
Tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi, hoạt động theo ý thích trong
các khu vực hoạt động. Tùy thuộc nội dung trong kế hoạch tuần, giáo viên tổ
chức cho trẻ tham gia vào trò chơi vận động, chơi ở các góc mà trẻ thích hoặc
tham gia vào các trò chơi học tập, trò chơi đóng kịch. Ngoài ra, có thể tổ chức
cho trẻ nghe kể chuyện, đọc thơ hoặc cùng trò chuyện với nhau về một sự kiện

22/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
nào đó, biểu diễn những bài hát, chơi những trò chơi vận động. Trong hoạt động
nêu gương cuối ngày trẻ nêu lên những tiêu trí mà trẻ cần đạt được trong ngày.
Ví dụ:
Tiêu chí 1: là bé khỏe trẻ phải đi học đúng giờ để tập thể dục buổi sáng.
Tiêu chí 2: bé ngoan trẻ biết chào hỏi lễ phép, biết nghe lời cô giáo.
Tiêu chí 3: Bé chăm, trẻ đi học đều biết giúp cô làm những việc nhẹ ở trong lớp.
Tiêu chí 4: Bé sạch, giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
Cuối tuần sau hoạt động nêu gương bé ngoan các bạn trong lớp sẽ tự bình
chọn bạn nào ngoan sẽ được nhận 1 món quà và đây cũng là hình thức để động
viên trẻ. Đây cũng là hình thức làm cho trẻ rất thích.
Qua hoạt động chiều giúp trẻ phát triển nhiều về ngôn ngữ thông qua các
hoạt động học hát, đọc thơ, trò chơi, nêu gương cuối ngày giúp trẻ tự tin hơn
trong giao tiếp với cô và các bạn.
3.6. Phối hợp với phụ huynh rèn trẻ phát triển ngôn ngữ:
Để giúp giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ đạt kết quả tốt, tôi đã thống
nhất nội dung, phương pháp giáo dục ngôn ngữ cho trẻ giữa cô giáo ở lớp và cha
mẹ ở nhà. Tránh tình trạng cô dạy thế này, mẹ dạy thế kia. Buổi sáng khi trẻ đến
trường, tôi tranh thủ trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ.

Đối với những trẻ cá biệt, kém về ngôn ngữ tôi cũng kịp thời trao đổi cho
phụ huynh thấy được sự tiến bộ của cháu chính là nhờ sự giáo dục đồng bộ và
thống nhất mà trẻ có tiến bộ rõ rệt. Các cháu đến lớp biết chào cô, về nhà chào
ông, bà, bố, mẹ, cháu nào cũng ngoan ngoãn, đáng yêu, giúp phụ huynh yên
tâm, tin tưởng.
Dù nhà trường là nơi giúp trẻ tiếp thu và mở mang kiến thức hiểu biết của
mình về thế giới xung quanh nhưng gia đình cũng rất quan trọng đối với trẻ. Có
thể nói, gia đình chính là một xã hội thu nhỏ, trong đó bố mẹ là nền tảng để giúp
trẻ nói lên tiếng nói đầu tiên và ngày càng phát triển rộng hơn
Khi ở gia đình bố mẹ có mua sắm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ nhưng chơi
như thế nào? Thì phương pháp thực sự còn chưa quan tâm chơi cùng trẻ và
hướng dẫn trẻ chơi. Do đó, sự trao đổi giữa cô và phụ huynh là rất cần thiết.
Ví dụ: Mua búp bê chỉ đưa cho trẻ thì trẻ chỉ chơi một lúc là chán. Nhưng
ở lớp trẻ chơi với búp bê thì cô phải hướng dẫn trẻ bế em, cho em ăn, lau miệng,
uống nước rồi cho em ngủ thông qua lời nói kết hợp với động tác, qua đó trẻ bắt
23/26


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
trước cô những thao tác đó với những lời nói mang tính biểu cảm như “Chị yêu
em”, “ Chị cho em ăn nhé!”, “ Em của chị ngoan lắm”...
Một số trẻ còn nói ngọng, nói lắp chưa được cha mẹ quan tâm, cần chú ý
sửa sai cho trẻ, có khi còn cho nghe lại thấy hay hay nên tạo thành thói quen
không tốt cho trẻ. Do đó, phải có sự trao đổi, phối hợp giữa cô với phụ huynh là
rất cần thiết.
Ví dụ: Cháu Đại là cháu rất ngọng, hàng ngày tôi gần gũi hỏi “Cháu con
mẹ gì?”, “Con mẹ Nga” tôi bảo Đại phải nói “Con mẹ Nga”. Trong giờ văn
học… trẻ hay nói “Quả thị” là “ quả chị”, “quả khế” là “quả hế” tôi đã luyện cho
trẻ phát âm nhiều lần và trao đổi với phụ huynh về nhà cũng sửa lỗi sai cho trẻ.
Qua sự phối hợp chặt chẽ trẻ đã dần dần tiến bộ, không còn nói ngọng, nói lắp

nữa.
4. Kết quả đạt được:
4.1. Đối với giáo viên
Nhận thức đầy đủ nội dung về giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ
Tổ chức các hoạt động một cách linh hoạt, sáng tạo hơn.
Biết cách tạo môi trường cho trẻ hoạt động
4.2. Đối với trẻ:
Sau khi áp dụng “Một số biện phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi ở
trường mầm non” trong năm học tôi thấy có những chuyển biến rõ rệt, phần lớn
số trẻ trong lớp đã có một số vốn từ rất khá, các cháu nói năng mạch lạc, rõ ràng
được thể hiện như sau:
Vốn từ của trẻ phát triển
Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc, chính xác và nói hoàn chỉnh câu.
Lời nói của trẻ mang tính biểu cảm
Trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong khi giao tiếp.
Trẻ không còn nói ngọng, nói lắp nữa.
Ngôn ngữ của trẻ đã phong phú hơn và trẻ đã biết vận dụng vốn từ vào
cuộc sống hàng ngày.
Đặc biệt trẻ biết dùng ngôn ngữ để thể hiện, thông qua các tiết học rất
nhanh và mạnh dạn không rụt rè như đầu năm học.
Bảng kết quả có so sánh đối chứng:
Nội dung các mặt
của ngôn ngữ

Tháng 9 (%)

Tháng 3 (%)
24/26

Tăng

(%)


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 – 4 tuổi
Tổng số
Đạt
Cđ
Đạt
Cđ
trẻ
Vốn từ
44
35
9
40
4
11%
79%
21%
90%
10%
Nói mạch lạc
44
37
7
41
1
14%
84%
16%

98%
2%
Nói đủ câu
44
30
14
40
4
22%
68%
32%
90%
10%
Biểu cảm
44
35
9
41
3
19%
79%
21%
93%
7%
III. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1. Ý nghĩa:
Nhận thức được điều đó tôi đã xây dụng sang kiến kinh nhiệm này nhằm
giúp cho các giáo viên khác có các phườn pháp phát triển ngôn ngữ tốt nhất cho
trẻ để trẻ phất triển một cách toàn diên hơn.
Dựa trên những sang kiến kinh nhiệm trên khi thực hiện tại lớp của mình

tôi thấy được kết quả là sự thay đởi rõ rang của trẻ sau học kỳ 1 không chỉ là
ngôn ngữ mà còn phát triển toàn diện về mọi mặt. vấn khinh nghiệm sống của
trẻ tăng lên rõ rệt trẻ lớn lên từng ngày và nhận được sự hài long của các bậc
phụ huynh.
2.Phạn vi áp dụng:

Do điều kiện về thời gian và khả năng của bản thân còn hạn chế nên
tôi chỉ nghiên cứu “Một số kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ
cho trẻ 3-4 tuổi ở trường Mầm Non.” tại lớp của mình đang giảng dạy và
sáng kiến kinh nghiệm này được thực hiện áp dụng cho trẻ ỏ trong trường
mầm non nơi tôi đang công tác.
3. Kết luận
“ Phát triển ngôn ngữ “ cho trẻ ở trường Mầm Non là vấn đề rất quan trọng và
cần thiết, mức độ phát triển ngôn ngữ của trẻ còn tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố
khác nhau.
Tôi nhận thấy rằng việc rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ là cả quá
trình liên tục và có hệ thống đòi hỏi giáo viên phải kiên trì, bền bỉ khắc phục khó
khăn để tìm ra phương tiện, điều kiện cần thiết cho sự phát triển toàn diện của
các con, hơn nữa cô giáo là người gương mẫu để trẻ noi theo, điều này đã góp
phần bồi dưỡng thế hệ măng non của đất nước.
25/26