Tiểu luận cao học, pháp luật và đạo đức báo chí 2

MỞ ĐẦU
Truyền thông số là việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để truyền tải
các thông điệp của cá nhân, doanh nghiệp đến với công chúng – khách hàng
tiềm năng của doanh nghiệp. Các công cụ của truyền thông số rất đa dạng bao
gồm website, blog, sách, tạp chí điện tử, diễn đàn, mạng xã hội, Videocast,
search…trên môi trường internet, trên môi trường của thiết bị cầm tay di động,
hoặc tích hợp sóng truyền hình.
Sự phát triển bùng nổ của ngành truyền thông như Internet, báo điện tử, các
kênh truyền hình, báo chí… trong những năm gần đây đã tạo nhiều cơ hội cho
doanh nghiệp truyền thông hiệu quả, nhanh chóng, ít tốn kém tới khách hàng
của mình.
Truyền thông kỹ thuật số là “truyền thông” trong môi trường “kỹ thuật số”.
Truyền thông là truyền dẫn thông tin. Kỹ thuật số là các thiết bị, phương tiện
công nghệ điện tử. Như vậy, truyền thông kỹ thuật số là việc truyền dẫn thông
tin qua các thiết bị, phương tiện công nghệ điện tử.
Nhà báo trong môi trường truyền thông hiện nay cần phải có kĩ năng
chuyên môn tốt, giỏi ngoại ngữ, năng động, sáng tạo, sẵn sàng hội nhập. Trong
bối cảnh báo chí đang chuyển dịch theo hướng Đa phương tiện tích hợp nhiều
loại hình báo chí. Điều đó đòi hỏi người làm báo phải trở nên đa năng hơn, nhạy
bén hơn. Người làm báo giỏi không chỉ chuyên sâu về một loại hình báo chí nhất
định mà còn phải biết tích hợp các loại hình báo chí khác nhau. Sử dụng thành
thạo các phương tiện, kĩ thuật.
Xu hướng báo chí Đa phương tiện đòi hỏi nhà báo phải tích hợp nhiều kĩ
năng
Nghề báo là một nghề thiêng liêng và cao quý. Bởi lẽ báo chí có chức năng
phản ánh thông tin, định hướng dư luận. Cho nên cái cốt cần của người làm báo
đó là thông tin đúng sự thật. Hư cấu trong báo chí đó là giả dối. Thông tin trong
báo chí phải chân thực khách quan. Điều này đòi hỏi người làm báo phải trung
1

thực tuyệt đối. Trung thực với bản thân, với thông tin, với lương tâm, với độc
giả. Theo đuổi báo là chấp nhận những ngày đi sớm về khuya, chấp nhận thiệt
thòi, khó khăn, nguy hiểm…Người làm báo tốt là người dũng cảm, không ngại
khó , ngại khổ, yêu nghề, đam mê.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, nhà báo ít nhiều bị tác động bởi sức
mạnh của đồng tiền. Vấn đề giữa chỉ tiêu, lợi nhuận và đạo đức là một cuộc
giằng co không bao giờ có lời kết. Nhà báo phải tỉnh táo trước tình thế này. Rõ
ràng lợi nhuận rất quan trọng, nhưng có một cái còn quan trọng hơn: Đó chính là
đạo đức. Đáng buổn là nhiều nhà báo vì lợi ích cá nhân, vì bị cám dỗ của đồng
tiền đã đánh mất mình, giật Title , xúc phạm, bôi nhọ, viết sai sự thật… Mặc dù
vậy vẫn có hàng nghìn nhà báo không ngại khó, không ngại khổ, xông pha vào
nơi nguy hiểm đem thông tin về cho độc giả. Những con người như vậy thật
đáng trân trọng biết bao.

2


NỘI DUNG
I.

Truyền thông số trong thời đại ngày nay

1.

Khái niệm truyền thông số

Truyền thông số là việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để truyền tải
các thông điệp của cá nhân, doanh nghiệp đến với công chúng – khách hàng
tiềm năng của doanh nghiệp. Các công cụ của truyền thông số rất đa dạng bao
gồm website, blog, sách, tạp chí điện tử, diễn đàn, mạng xã hội, Videocast,

search…trên môi trường internet, trên môi trường của thiết bị cầm tay di động,
hoặc tích hợp sóng truyền hình.
Sự phát triển bùng nổ của ngành truyền thông như Internet, báo điện tử, các
kênh truyền hình, báo chí… trong những năm gần đây đã tạo nhiều cơ hội cho
doanh nghiệp truyền thông hiệu quả, nhanh chóng, ít tốn kém tới khách hàng
của mình.
Truyền thông kỹ thuật số là “truyền thông” trong môi trường “kỹ thuật số”.
Truyền thông là truyền dẫn thông tin. Kỹ thuật số là các thiết bị, phương tiện
công nghệ điện tử. Như vậy, truyền thông kỹ thuật số là việc truyền dẫn thông
tin qua các thiết bị, phương tiện công nghệ điện tử.
2.Tác động của truyền thông số trong xã hội hiện đại
Lợi thế của thị trường truyền thông kỹ thuật số, internet đang ngày càng
gây ảnh hưởng tại các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam”. Bằng thực
tiễn và kinh nghiệm, ông Thomas Crampton, Giám đốc Bộ phận 360 Digital
Influence Khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Ogilvy Public Relations
Worldwide, đã đưa ra những nhận định như vậy.
Truyền thông kỹ thuật số (Digital Influence) được xem là cách doanh
nghiệp (DN) dùng ảnh hưởng từ mạng xã hội, diễn đàn cũng như những trang
web có tính chất kết nối trên internet… để truyền thông điệp của mình đến mọi
người. Đó có thể là thông tin về sản phẩm mới, về các chương trình bán hàng,
ưu đãi…
3


Khắc phục được nhược điểm của các hình thức quảng cáo truyền thống là
chỉ truyền thông điệp một chiều, truyền thông kỹ thuật số giúp DN tương tác
chặt chẽ với người tiêu dùng dựa vào khả năng phản hồi, tương tác của các
mạng xã hội. Đồng thời chi phí triển khai cũng thấp hơn hẳn.
Với lợi thế dân số trẻ, số lượng người sử dụng internet nhiều và bằng nhiều
phương tiện như máy tính, điện thoại di động…, khoảng cách giữa đời sống thật

và ảo tại Việt Nam là cực nhỏ. Đây là môi trường vô cùng thuận lợi cho truyền
thông kỹ thuật số. Theo nghiên cứu của MTV thực hiện ở các nước châu Á,
người trẻ ở khu vực này tìm được bạn thân trên mạng nhiều hơn ngoài đời và họ
chính là đối tượng mua hàng nhiều nhất.
Tại Việt Nam, nếu theo dõi các mạng xã hội có thể thấy những thử nghiệm
của DN trong lĩnh vực này. Ban đầu là nhãn hàng Comfort với ngôi nhà hương.
Chỉ qua tranh luận của các khách hàng “tóc dài”, sản phẩm này mới được nhiều
người biết đến và còn tìm mua dùng thử để khỏi thắc mắc.
Theo ông Thomas Crampton, đối chiếu với tiếp thị trực tuyến (online
marketing) có thể thấy, xây dựng một website hay microsite thu hút được người
dùng thường xuyên truy cập, cũng như xây dựng được một cộng đồng đúng
nghĩa trên trang ấy sẽ tốn rất nhiều thời gian và công sức. Nhanh thì một năm,
lâu thì khoảng ba đến năm năm.
Do vậy, trang web của một sự kiện nhanh chóng rơi vào ngõ cụt vì không
có người truy cập, cộng đồng của trang web ấy cũng tan rã sau sự kiện. Truyền
thông kỹ thuật số đã đi vào những trang xã hội như Facebook, YouTube, Twitter
và mới nhất là Foursquare…, phương pháp này không mất kinh phí để đầu tư,
vận hành trang web, nên nó đơn giản hơn tiếp thị trực tuyến nhiều.
“Lợi thế của thị trường truyền thông kỹ thuật số, internet đang ngày càng
gây ảnh hưởng tại các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam”. Bằng thực
tiễn và kinh nghiệm, ông Thomas Crampton, Giám đốc Bộ phận 360 Digital
Influence Khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Ogilvy Public Relations
Worldwide, đã đưa ra những nhận định như vậy.
4


Truyền thông kỹ thuật số (Digital Influence) được xem là cách doanh
nghiệp (DN) dùng ảnh hưởng từ mạng xã hội, diễn đàn cũng như những trang
web có tính chất kết nối trên internet… để truyền thông điệp của mình đến mọi
người. Đó có thể là thông tin về sản phẩm mới, về các chương trình bán hàng,

ưu đãi…
Khắc phục được nhược điểm của các hình thức quảng cáo truyền thống là
chỉ truyền thông điệp một chiều, truyền thông kỹ thuật số giúp DN tương tác
chặt chẽ với người tiêu dùng dựa vào khả năng phản hồi, tương tác của các
mạng xã hội. Đồng thời chi phí triển khai cũng thấp hơn hẳn.
Với lợi thế dân số trẻ, số lượng người sử dụng internet nhiều và bằng nhiều
phương tiện như máy tính, điện thoại di động…, khoảng cách giữa đời sống thật
và ảo tại Việt Nam là cực nhỏ. Đây là môi trường vô cùng thuận lợi cho truyền
thông kỹ thuật số. Theo nghiên cứu của MTV thực hiện ở các nước châu Á,
người trẻ ở khu vực này tìm được bạn thân trên mạng nhiều hơn ngoài đời và họ
chính là đối tượng mua hàng nhiều nhất.
Tại Việt Nam, nếu theo dõi các mạng xã hội có thể thấy những thử nghiệm
của DN trong lĩnh vực này. Ban đầu là nhãn hàng Comfort với ngôi nhà hương.
Chỉ qua tranh luận của các khách hàng “tóc dài”, sản phẩm này mới được nhiều
người biết đến và còn tìm mua dùng thử để khỏi thắc mắc.
Theo ông Thomas Crampton, đối chiếu với tiếp thị trực tuyến (online
marketing) có thể thấy, xây dựng một website hay microsite thu hút được người
dùng thường xuyên truy cập, cũng như xây dựng được một cộng đồng đúng
nghĩa trên trang ấy sẽ tốn rất nhiều thời gian và công sức. Nhanh thì một năm,
lâu thì khoảng ba đến năm năm.
Do vậy, trang web của một sự kiện nhanh chóng rơi vào ngõ cụt vì không
có người truy cập, cộng đồng của trang web ấy cũng tan rã sau sự kiện. Truyền
thông kỹ thuật số đã đi vào những trang xã hội như Facebook, YouTube, Twitter
và mới nhất là Foursquare…, phương pháp này không mất kinh phí để đầu tư,
vận hành trang web, nên nó đơn giản hơn tiếp thị trực tuyến nhiều.
5


*Mặt trái của truyền thông số
Tốc độ lan truyền thông tin chóng mặt trên internet đã tạo điều kiện để

doanh nghiệp phát huy được hiệu quả của các chương trình tiếp thị trực tuyến.
Tuy nhiên mặt trái của nó là dễ khiến các doanh nghiệp lâm vào tình trạng
“khủng hoảng” khi những thông tin “trái chiều” đối với sản phẩm, dịch vụ hoặc
thương hiệu của mình bị phát tán một cách không thể kiểm soát được.
Thương trường là chiến trường, các doanh nghiệp liên tục tung ra các
chương trình marketing trực tuyến để chạy đua với nhau. Doanh nghiệp nào
cũng cố đưa ra các thông tin khẳng định sản phẩm của mình là ưu việt, là tốt
nhất trên thị trường.
Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt này, nhiều doanh nghiệp đã không ngại
tung “chiêu bẩn” . Họ tung tin đồn hoặc tìm cách gài những “lỗi” vào sản phẩm
của đối thủ. Sau đó tung tin xấu này lên mạng xã hội và truyền thông. Với tốc độ
lan truyền nhanh chóng, nhiều doanh nghiệp nạn nhân rơi vào cảnh lao đao, trên
bờ vực phá sản, cũng có khi “gậy ông đập lưng ông”, doanh nghiệp tung tin xấu
bị lãnh hậu quả.
Các thông tin trái chiều về sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp nhiều khi
cũng xuất phát từ chính sơ suất trong quá trình sản xuất, đưa sản phẩm ra thị
trường của doanh nghiệp. Ví dụ chuyện một hãng sữa bị vỡ các bao chống mốc,
các hạt chống mốc bị trộn lẫn vào sữa gây xôn xao và chịu sự “tẩy chay” của
người tiêu dùng trong suốt một thời gian dài.
Để hạn chế mặt trái của truyền thông số thì cách doanh nghiệp bên cạnh
việc tung ra các chương trình tiếp thị trực tuyến còn cần phải thiết lập đội ngũ
xử lý thông tin chuyên nghiệp, thường xuyên từ nhiều nguồn: Khách hàng phản
ảnh (như khiếu nại, góp ý), đối tác đánh giá, báo chí đăng tải, cổ đông và nhân
viên… để xử lý dứt điểm ngay những thông tin có thể gây ra khủng hoảng.

6


II.

Đạo

đức

nghề

nghiệp

của

nhà

báo

Đạo đức nghề nghiệp của nhà báo là những quy tắc, chuẩn mực quy định thái độ
và hành vi ứng xử của nhà báo trong các mối quan hệ nghề nghiệp. Hiện nay,
đạo đức nghề nghiệp của nhà báo còn được gọi là đạo đức nghề báo, đạo đức
báo chí, đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, đạo đức nhà báo. Trong luận
án này, chúng tui sử dụng ba cách gọi: Đạo đức nghề báo, đạo đức nghề nghiệp
của

nhà

báo

và

đạo

đức

nghề

nghiệp

của

người

làm

báo.

Cũng giống như đạo đức, bên cạnh những chuẩn mực đạo đức nghề báo chung
cho tất cả nhà báo ở tất cả các quốc gia thì còn có những chuẩn mực đạo đức
nghề báo riêng của từng quốc gia, từng cơ quan báo chí phụ thuộc vào từng thời
kỳ phát triển lịch sử của từng quốc gia, cơ quan báo chí đó. So với các quy ước
về đạo đức nghề báo của các quốc gia và tổ chức báo chí quốc tế, thì Quy định
đạo đức nghề nghiệp của nhà báo Việt Nam có những điểm tương đồng và một
số nét mang tính đặc thù. Các khái niệm khác: Nhà báo, nhân dân, công chúng,
nguồn tin, nhân vật trong tác phẩm, ban biên tập, cộng tác viên, thông tin viên.
Tầm quan trọng của đạo đức nghề báo.Ngày nay, vị trí và vai trò của báo chí
trong đời sống xã hội ngày càng được nâng lên, nó trở thành một bộ phận quan
trọng, không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người, ở một khía cạnh
nào đó nó còn tham gia vào tiến trình lịch sử của thời đại, cùng lúc có thể tác
động đến nhiều người, nhiều tầng lớp, nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Chính vì
vậy, những người làm nghề này trong mỗi tác phẩm và sản phẩm của mình phải
nhận thức sâu sắc từng việc làm, cân nhắc kỹ lưỡng và xem xét cẩn trọng những
hậu quả có thể xảy ra đối với xã hội. Chỉ cần một chút thiếu thận trọng của nhà
báo, xã hội phải bỏ ra gấp trăm ngàn lần công sức để khắc phục hậu quả.

*Đạo đức nghề nghiệp trong các mối quan hệ của nhà báo
Các mối quan hệ nền tảng :
-Nhà báo với Tổ quốc, đất nước
Với tư cách là thành viên của một đất nước, được nuôi dưỡng bằng văn hoá
vật chất và tinh thần của đất nước, nhà báo phải có thái độ trân trọng, yêu quý
7


quê hương, đất nước, cội nguồn đã sinh ra mình. Đó còn là thái độ và trách
nhiệm của nhà báo trước đất nước và vì lợi ích của đất nước.
-Nhà báo với nhân dân
Nhà báo phải phục vụ vô điều kiện quyền thông tin của nhân dân, là diễn
đàn tin cậy của nhân dân. Mỗi nhà báo đều phải tham gia vào quá trình thông tin
cho nhân dân về tất cả các vấn đề, sự kiện của đời sống xã hội trong và ngoài
nước, làm cho nhân dân hiểu rõ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và
pháp luật của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Qua đó,
nhà báo tham gia vào việc hình thành dư luận xã hội đúng đắn, xây dựng thế
giới quan khoa học, thái độ sống tích cực và nâng cao ý thức trách nhiệm của
mỗi công dân, tạo ra sự đồng thuận cao trong xã hội.
--Nhà báo với Đảng
Từ khi ra đời đến nay, những người làm báo cách mạng luôn luôn gắn bó
và là người hướng dẫn tin cậy của đồng bào cả nước, cổ vũ nhân dân đi theo con
đường mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân đã chọn. Đa số nhà báo Việt Nam không
chỉ phục tùng sự lãnh đạo của Đảng, tích cực trong việc truyền bá mà họ còn
góp phần làm cho chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh luôn giữ vị trí
chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội. . Các mối quan hệ trong môi trường
xã hội
Nhà báo với công chúng
Mối quan hệ giữa nhà báo và công chúng là mối quan hệ mang tính liên kết
trong các hành vi đạo đức nghề nghiệp của nhà báo. Trong khi làm nhiệm vụ

cung cấp thông tin, nhằm thoả mãn đầy đủ các nguyện vọng, nhu cầu và lợi ích
của công chúng, nhà báo phải đối mặt với một loạt các câu hỏi mang tính đạo
đức. Không chỉ có thế, việc cân nhắc, tính đến mức độ hiệu quả thông tin cũng
là trách nhiệm đạo đức của nhà báo đối với công chúng. Khi viết bài, nhà báo
còn phải trả lời một loạt các câu hỏi nhằm xem xét, phân tích đầy đủ các khía
cạnh, suy xét nghiêm túc trọn vẹn mọi mặt để cung cấp thông tin tốt nhất cho
công chúng.
8


Mỗi ngày có vô số sự kiện, vấn đề xảy ra trong đời sống xã hội và báo chí
là cái nôi để đưa những vấn đề đó đến với cộng đồng nhanh nhất. Báo chí là sự
nghiên cứu, sự tìm tòi và thâm nhập thực tiễn để có những cái nhìn nghiêm túc
và chân thực nhất. Báo chí còn được coi là vũ khí tư tưởng, tập hợp quần chúng,
truyền bá, tác động tư tưởng đến cho công chúng. Khi sáng tạo tác phẩm báo
chí, những yêu cầu về năng lực chuyên môn của nhà báo luôn phải gắn với
những chuẩn mực về đạo đức nghề nghiệp. Điều này được thể hiện trong từng
bước tiến sáng tạo một tác phẩm báo chí. Có như vậy, tác phẩm báo chí mới
đem lại những giá trị đích thực cho công chúng xã hội. Tuy nhiên, trong thực tế
hoạt động báo chí hiện nay, không phải lúc nào các nhà báo cũng thực hiện tốt
được những yêu cầu này, do đó đã làm ảnh hưởng đến giá trị thông tin của các
tác phẩm báo chí và lớn hơn là làm mất niềm tin của công chúng đối với báo chí.
Nguyên nhân chính của vấn đề này, đó chính là sự vi phạm đạo đức nghề nghiệp
của nhà báo ở từng khâu trong quy trình sáng tạo tác phẩm báo chí.

9


III.Vai trò của nhà báo trong môi trường truyền thông số
_ 1.Đạo đức nghề nghiệp của nhà báo.

+ Khái niệm đạo đức nghề nghiệp:
Đạo đức nghề nghiệp là một bộ phận của đạo đức xã hội, là đạo đức trong
một lĩnh vực cụ thể trong đạo đức chung của xã hội. Đạo đức nghề nghiệp bao
gồm những yêu cầu đạo đức đặc biệt, các quy tắc, các quy tắc và chuẩn mực
trong lĩnh vực nghề nghiệp nhất định, nhằm điều chỉnh hành vi của các thành
viên trong nghề nghiệp đó sao cho phù hợp với lợi ích và sự tiến bộ của xã hội.
+ Đạo đức nghề nghiệp của nhà báo:
Đạo đức nghề nghiệp của nhà báo là những quy tắc, chuẩn mực quy định
thái độ và hành vi ứng xử của nhà báo trong các mối quan hệ nghề nghiệp. Hiện
nay, đạo đức nghề nghiệp của nhà báo còn được gọi là đạo đức nghề báo, đạo
đức báo chí, đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, đạo đức nhà báo. Trong
luận án này, chúng tôi sử dụng ba cách gọi: Đạo đức nghề báo, đạo đức nghề
nghiệp của nhà báo và đạo đức nghề nghiệp của người làm báo.

Cũng giống như đạo đức, bên cạnh những chuẩn mực đạo đức nghề báo
chung cho tất cả nhà báo ở tất cả các quốc gia thì còn có những chuẩn mực đạo
đức nghề báo riêng của từng quốc gia, từng cơ quan báo chí phụ thuộc vào từng
thời kỳ phát triển lịch sử của từng quốc gia, cơ quan báo chí đó. So với các quy
ước về đạo đức nghề báo của các quốc gia và tổ chức báo chí quốc tế, thì Quy
định đạo đức nghề nghiệp của nhà báo Việt Nam có những điểm tương đồng và
một số nét mang tính đặc thù.
+Tầm quan trọng của đạo đức nghề báo:
Ngày nay, vị trí và vai trò của báo chí trong đời sống xã hội ngày càng
được nâng lên, nó trở thành một bộ phận quan trọng, không thể thiếu trong đời
sống tinh thần của con người, ở một khía cạnh nào đó nó còn tham gia vào tiến
10


trình lịch sử của thời đại, cùng lúc có thể tác động đến nhiều người, nhiều tầng
lớp, nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Chính vì vậy, những người làm nghề này

trong mỗi tác phẩm và sản phẩm của mình phải nhận thức sâu sắc từng việc làm,
cân nhắc kỹ lưỡng và xem xét cẩn trọng những hậu quả có thể xảy ra đối với xã
hội. Chỉ cần một chút thiếu thận trọng của nhà báo, xã hội phải bỏ ra gấp trăm
ngàn lần công sức để khắc phục hậu quả.
+ Lương tâm và trách nhiệm của nhà báo
2. Những biểu hiện tích cực trong đạo đức nghề báo hiện nay:
2.1. Trung thành với các lợi ích của đất nước, nhân dân
Thể hiện trên tác phẩm báo chí, phần đông người làm báo dù trong hoàn
cảnh nào cũng đều có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định, một lòng theo
Đảng, trung thành với lợi ích của Tổ quốc và nhân dân. Họ tích cực tham gia
vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xuất phát từ lợi ích giai
cấp, dân tộc và Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa để chọn lựa và đăng tải
thông tin đúng mức độ, khách quan, đúng bản chất sự thật.
2.2. Dũng cảm phát hiện, biểu dương cái tốt và đấu tranh chống lại cái xấu
Trong những năm qua, đội ngũ nhà báo đã đi đầu trong việc thông tin và
ủng hộ, tôn vinh các cá nhân, tập thể anh hùng, gương người tốt, việc tốt, gương
điển hình tiên tiến, những tấm lòng nhân ái, những sáng kiến hay, những kinh
nghiệm tốt, những phương pháp làm việc hiệu quả… góp phần nhân lên trong xã
hội ngày càng nhiều điều tốt. Bên cạnh đó, họ còn dũng cảm, tích cực đi đầu
trong cuộc đấu tranh, phê phán, có hiệu quả, đúng pháp luật chống lại những
tiêu cực và các tệ nạn xã hội, góp phần thúc đẩy tiến trình dân chủ hoá đời sống
xã hội.
2.3. Luôn có ý thức giữ gìn bản sắc, truyền thống tốt đẹp của dân tộc
11


Hàng nghìn bài viết của các nhà báo đã giúp cho việc mở mang dân trí,
nâng cao trình độ văn hóa, thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ văn hóa, giải trí của
người dân, bảo vệ, phục hồi và quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc nước nhà. Với
ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá và lòng tự hào về truyền thống tốt đẹp của dân

tộc, các nhà báo Việt Nam tuyên truyền giáo dục, cung cấp cho nhân dân năng
lực thẩm mỹ đủ trình độ đấu tranh loại trừ và miễn dịch với những xâm lăng văn
hóa độc hại từ bên ngoài, trái với bản sắc tốt đẹp của văn hóa dân tộc, bồi đắp
tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu quý những giá trị văn hóa truyền
thống tốt đẹp của dân tộc.
2.4. Yêu nghề, lăn lộn trong thực tiễn
Đa số nhà báo luôn tự rèn luyện mình, hướng ngòi bút vào trách nhiệm xã
hội lớn lao, luôn đẫm mình trong cuộc sống và trưởng thành từ môi trường của
nhân dân. Nhiều nhà báo đến tận những nơi khó khăn, gian khổ như: biên giới,
hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, công trình trọng điểm, vùng thiên tai, lũ
lụt, tai nạn nặng nề… lựa chọn được các chủ đề, đề tài trúng với đòi hỏi của tình
hình chính trị từng giai đoạn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và chủ trương của Đảng
và Nhà nước, trình bày đầy đủ và rõ nguyện vọng chính đáng của quần chúng
nhân dân.
2.5. Tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện
Trong những năm qua báo chí rất tích cực tổ chức, tham gia các hoạt động
xã hội, từ thiện góp phần xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, nhất là
vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và vùng khó khăn của đất nước. Nhiều cơ
quan báo chí, nhà báo đã tổ chức, duy trì các hoạt động từ thiện có hiệu quả,
động viên được nhiều nhà hảo tâm đóng góp với số tiền lên đến hàng trăm tỷ
đồng. Các hoạt động từ thiện của báo chí đạt hiệu quả cao, có tác dụng và ý
nghĩa thiết thực nhằm tiếp thêm niềm tin và nghị lực trong cuộc sống. Đây là
biểu hiện nổi bật, có ý nghĩa về đạo đức sâu sắc giúp nâng cao uy tín của báo
chí.
12


3. Những biểu hiện tiêu cực, vi phạm đạo đức nhà báo:
3.1. Chạy theo những thông tin tiêu cực
Nhiều tạp chí hay nhà báo hiện nay luôn chạy theo những thông tin tiêu cực

đưa ra những tiêu đề giật gân, nhằm đánh vào tâm lý tò mò của người đọc.
Những thông tin này hầu như không mang lại lợi ích cho nhà nước, cho xã hội,
cho một nhân vật nào đó và đôi khi những thông tin này mang tính chất bịa đặt,
không khách quan
_ Đăng tải quá nhiều về các vụ án mạng và mặt trái của xã hội
Có thể nói, trên mặt báo hiện nay la liệt các vụ án khiến cho người đọc xem
đâu cũng thấy bi kịch, nhìn đâu cũng thấy tiêu cực làm họ có ấn tượng nặng nề,
bi quan về xã hội. Thậm chí, họ còn rút tít, miêu tả một cách chi tiết, rõ ràng
khiến người đọc ớn lạnh, sởn gai gà và tạo cho dư luận một thái độ không đúng
về tình hình an ninh trật tự của đất nước.
_ Lợi dụng đưa tin, bài về đề tài giới tính, tình yêu, hôn nhân, tình dục
nhằm câu khách, khêu gợi trí tò mò, kích dục
Một số tờ báo, tạp chí lạm dụng chủ đề này, thông tin dung tục, không phù
hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam, phần nào làm ảnh hưởng tới lối sống của
xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ. Trong biểu hiện này nổi lên là việc đi sâu khai thác
vào đời tư, tình cảm của những người nổi tiếng, của giới nghệ sỹ, những chuyện
hậu trường, đời tư của các chính khách nước ngoài.
_ Khai thác các thông tin, đề tài mê tín dị đoan, trong đó “đời sống tâm
linh” của con người được bàn luận, đề cập nhiều nhất
Thời gian qua nhiều tờ báo, nhà báo cố tình đi sâu vào vấn đề này, khai
thác với dung lượng quá nhiều làm cho người đọc hư hư thực thực, mô hồ trong
13


nhận thức nhiều vấn đề, ảnh hưởng đến lòng tin và tinh thần lạc quan của xã hội.
Không những thế, những thông tin đó còn góp phần, tiếp tay cho các thế lực
phản động tuyên truyền mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu.
_ “Chạy” quảng cáo, quảng cáo thiếu trung thực
Có một thực trạng đang diễn ra trên nhiều báo đó là tình trạng quảng cáo
vượt số trang cho phép, quảng cáo trên trang nhất, quảng cáo trái với truyền

thống, lịch sử văn hoá, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, quảng cáo mặt hàng
không được phép quảng cáo, quảng cáo không cần quan tâm đến độ xác thực,
chính xác của thông tin trong nội dung quảng cáo...
3.2. Xa rời nguyên tắc khách quan, chân thật của báo chí
_ Viết sai sự thật, gây hậu quả nghiêm trọng
+ Thông tin sai gây tổn hại đến đời sống, sản xuất của nhân dân
Nhiều thông tin sai của báo chí đã ảnh hưởng nghiêm trọng, trực tiếp đến
đời sống, lợi ích của nhân dân, gây tâm lý hoang mang trong dư luận như những
thông tin liên quan đến giá lúa, đến kháng sinh, hoá chất trong thuỷ sản, thực
phẩm, lương thực; thông tin về rau nhiễm độc, về bưởi, sầu riêng gây ung thư;
về tăng giá xăng dầu...
+ Làm tổn hại đến uy tín, lợi ích của tổ chức, doanh nghiệp
Nhiều thời điểm, tình trạng thông tin ở một số báo thiếu căn cứ, suy diễn,
thổi phồng, khoét sâu vào những thiếu sót, khuyết điểm của một số tổ chức,
doanh nghiệp; đặt tiêu đề không đúng với nội dung tin, bài hoặc tô đậm mặt trái,
những hiện tượng tiêu cực...
+ Gây tổn hại đến danh dự, nhân phẩm cá nhân
Trong những thông tin sai sự thật bị cơ quan quản lý báo chí xử lý, nổi lên
là những thông tin xâm phạm bí mật đời tư, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của
công dân. Thậm chí, một số tờ báo, nhà báo bới móc đời tư của người khác theo
kiểu “đánh tiêu diệt” mà thái độ vẫn bình thản, dửng dưng.
14


_ Viết sai không cải chính
Có một thực tế là hiện nay nhiều tờ báo, khi biết mình làm sai, gây tổn hại
đến uy tín, danh dự, lợi ích, sinh mạng của người khác nhưng lại cố tình lờ đi,
cửa quyền, không chịu thừa nhận còn tìm cách cãi “cùn”; hoặc viện lý do để trì
hoàn việc cải chính, xin lỗi. Cũng có báo cải chính, xin lỗi nhưng không đúng
quy định, tìm chỗ khuất nhất, nhỏ nhất trong tờ báo để đăng cải chính vào. Đáng

lưu ý, có nhiều trường hợp những thông tin sai do báo in đăng rồi các báo mạng
điện tử và trang tin điện tử đăng lại, nhưng khi báo in đăng cải chính thì hầu như
các báo mạng điện tử và trang tin điện tử lại không hề cải chính, thậm chí có
những bài vẫn lưu trên mạng Internet.
_ Quay lưng với sự thật
Đây là hiện tượng nhà báo đóng bút trước những bức xúc của cuộc sống,
bất chấp lợi ích chung của cộng đồng nhằm bảo vệ an toàn cho bản thân. Họ thờ
ơ, lãnh đạm trước các vấn đề nóng hổi của cuộc sống, quay lưng không dám
viết, không dám trung thực, dũng cảm đấu tranh, đưa thông tin đó ra công luận.
Trong khi xã hội đang rất cần báo chí phải xung kích, phải tiên phong thì những
nhà báo này lại không dám nói những điều cần nói, không dám bảo vệ những
điều cần bảo vệ.
_ Sử dụng tin, bài, ảnh của người khác mà không xin phép
Trước hết là tình trạng dịch tin, bài tràn lan từ các báo nước ngoài mà
không ghi rõ tên tác giả và nguồn gốc của tác phẩm. Tiếp đến là tình trạng sử
dụng lại tin, bài, ảnh của các báo trong nước mà không xin phép, không ghi rõ
nguồn gốc, không trả nhuận bút. Tệ hơn là có những nhà báo ngang nhiên sao
chép một phần hoặc toàn bộ tác phẩm của người khác rồi biến thành bài của
mình và lĩnh nhuận bút.
3.3 Thiếu tính nhân văn, vô cảm
15


Có không ít những bài báo phản ánh thiên lệch xã hội, nhìn xã hội toàn một
màu đen gây ra tâm lý bi quan, hoài nghi; mô tả chi tiết, tỉ mỉ những hành vi tội
ác, dâm ô, “bạo lực”, làm ô nhiễm tâm hồn lớp trẻ, làm tội phạm có thể bắt
chuớc; nhìn xã hội một cách hằn học, thiếu tính xây dựng; cổ vũ cho thị hiếu
không lành mạnh, khuyến khích bệnh “sùng ngoại”, nô lệ “mốt”, khuyến khích
tiêu dùng quá mức, xa xỉ khi đất nước còn nghèo nàn, nhân dân còn khổ… Một
số nhà báo có tư tưởng “phang cho một đòn chết tươi” khi viết về các cá nhân

trong các vụ việc tiêu cực. Các bệnh như: “ăn theo nói leo”, “đục nước béo
cò”, “dậu đổ bìm leo”, “té nước theo mưa”... xuất hiện ngày một nhiều trong
làng báo.
3.4. Thiếu trách nhiệm xã hội
_ Khi thông tin về những vấn đề hệ trọng của đất nước và về tham nhũng,
tiêu cực
Thời gian qua, khi đưa tin về một số vấn đề hệ trọng, liên quan đến chính
trị của đất nước, về cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, nhiều báo phản
ánh không trung thực nội dung thông tin, thiếu thái độ xây dựng, thậm chí mang
nặng tính định kiến, rút tít theo kiểu giật gân, câu khách, đôi khi có thái độ quá
khích, “tát nước theo mưa”, lời lẽ cay nghiệt, chì chiết, mang tính suy diễn chủ
quan, xâm hại đến danh dự của cá nhân, tổ chức, thậm chí làm lộ bí mật của Nhà
nước.
_ Khi thông tin về các vụ tranh chấp, khiếu kiện
Thời gian qua, có không ít bài báo đã góp phần làm tăng thêm sự phức tạp
của các vấn đề vốn đã nhiều phức tạp. Khi đưa tin, nhà báo đã thiếu cân nhắc
đến sự đồng thuận, ổn định trong xã hội, thiếu cân nhắc thiệt hơn, lợi hại vì lợi
ích chung của cả cộng đồng nên đã phản tác dụng.
_ Khi thông tin về kinh tế:
Trong việc thông tin về giá cả, lưu thông hàng hoá, dự trữ quốc gia, bê bối,
tham nhũng doanh nghiệp, tranh chấp kinh tế... thời gian qua có nhiều lúc báo
chí đưa tin thiếu chính xác, hoặc thiếu trách nhiệm xã hội khi chưa cân nhắc đến
thời điểm đưa tin.
16


_ Khi thông tin về các vấn đề quốc tế
Thời gian qua, không ít nhà báo đã thiếu trách nhiệm xã hội khi sử dụng,
khai thác lại nhiều thông tin từ nguồn của nước ngoài dẫn đến thông tin một
chiều, thông tin bị áp đặt theo tư tưởng, quan điểm chính trị của nước ngoài trái

với quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước ta, ảnh hưởng không tốt đến
quan hệ ngoại giao của đất nước. Một số nhà báo còn tỏ ra thiếu thận trọng khi
đề cập, bình luận những vấn đề liên quan đến nội bộ của nước khác, đến các
điểm nóng, các điểm xung đột… gây nên những hiểu nhầm, thù hằn, kích
động, bất lợi cho quan hệ giữa hai nước.
_ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn của nhà báo, cơ quan báo chí để trục lợi
_ Tống tiền
Sau khi thực hiện các bài điều tra chống tiêu cực, tham nhũng một số nhà
báo đã thu thập được những chứng cứ, tài liệu quan trọng. Đáng ra họ phải công
bố các thông tin này song vì “nhiều lý do”, trong đó có trường hợp nhà báo đến
“thăm”, đến gợi ý các cơ sở, doanh nghiệp sai phạm, tống tiền và nhận hối lộ để
không đăng những thông tin trên. Họ tự mình ra giá, đòi tiền… bằng việc liên
kết lại để gây áp lực đe doạ hoặc “đánh hội đồng” cơ sở.
_ Nhận hối lộ, bảo kê cho thế lực xấu
Tiếp theo hành vi tống tiền các doanh nghiệp là hoạt động “cao tay hơn”,
đó là bảo kê, uốn bút trở thành “đệ tử” cho những đại gia, thế lực đen, viết bài
bênh vực, bao che tội ác, tung hoả mù vào dư luận làm công chúng không biết
đâu là thông tin đúng, đâu là thông tin sai. Những bài viết không trung thực của
họ đã làm tấm bình phong che chắn bằng công luận hết sức hữu hiệu cho hàng
loạt những hành vi sai trái, tội lỗi, làm cho người đọc nhầm lẫn.
_ Lợi dụng danh nghĩa nhà báo phục vụ các mục đích cá nhân
Vì đồng tiền, lợi ích cá nhân mà một số nhà báo đã lợi dụng danh nghĩa
nhà báo, cơ quan báo chí để để chạy quảng cáo, ép doanh nghiệp phải quảng
cáo, chi tiền cho quảng cáo, buôn lậu, tham nhũng, mang thư bạn đọc đi đe doạ
người bị tố cáo... Thậm chí, họ còn biến ngòi bút của mình trở thành công cụ
cho phe, nhóm trong những cuộc tranh giành, đấu đá với mục đích trục lợi.
17


KẾT LUẬN

Từ kết quả khảo sát, nghiên cứu đề tài học viên khẳng định, về cơ bản đa
phần đội ngũ nhà báo Việt Nam có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp trong sáng,
hành nghề luôn tuân thủ các quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Bên cạnh những biểu
hiện tích cực trong đạo đức nghề báo thì còn nhiều biểu hiện tiêu cực từ nhiều
năm nay mà vẫn chưa được khắc phục triệt để. Đạo đức nghề nghiệp của nhà
báo là một vấn đề quan trọng, có vai trò tác động trực tiếp, sâu sắc và quyết định
tới chất lượng của tác phẩm báo chí. Vì vậy, mặc dù những tiêu cực trong đạo
đức nghề nghiệp của nhà báo chỉ là thiểu số, xong sự xuống cấp về mặt đạo đức
nghề nghiệp của một số nhà báo Việt Nam hiện nay lại đang ảnh hưởng hết sức
nghiêm trọng đến đời sống của nhân dân và để lại những hậu quả khôn lường
cho sự phát triển lâu dài của xã hội, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến
uy tín, danh dự của đội ngũ nhà báo và nghề báo.

18