giáo án vật lí 10- tuần 15

Chương III. CÂN BẰNG VÀ CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT RẮN
Bài 17. CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CHỊU TÁC DỤNG CỦA HAI LỰC VÀ CỦA BA LỰC KHÔNG SONG SONG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu được định nghĩa của vật rắn và giá của lực.
- Phát biểu được quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy.
- Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và của ba lực không song song.
2. Kỹ năng
- Xác định được trọng tâm của một vật mỏng, phẳng bằng phương pháp thực nghiệm.
- Vận dụng được điều kiện cân bằng và quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy để giải các bài tập.
3. Thái độ: Tập trung học tập, yêu thích mơn vật lí,…
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên :
- Các thí nghiệm Hình 17.1, Hình 17.2, Hình 17.3 và Hình 17,5 SGK.
- Các tấm mỏng, phẳng (bằng nhôm, nhựa cứng…) theo hình 17,4 SGK.
Học sinh : Ôn lại: quy tắc hình bình hành, điều kiện cân bằng của một chất điểm.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Tiết 1 :
Hoạt động 1 : Xác định điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực. Xác định trọng tâm của các vật phẵng,
mỏng.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
Giới thiệu vật rắn.
Cho hs so sánh vật rắn và chất
điểm.
Bố trí thí nghiệm hình 17.1
Lưu ý khái niệm giá của lực.
Cho hs lất một vài ví dụ vật
chịu tác dụng của hai lực nhưng
vẩn ở trạng thái cân bằng. Phân
tích và rút ra kết luận.
Làm thí nghiệm biểu diễn xác

định trọng tâm của một vài vật.
Yêu cầu hs thực hiện và trả lời
C2.
Đưa ra kết luận.
So sánh vật rắn và chất điểm.
Quan sát thí nghiệm và trả lời C1
Tìm ví dụ.
Chỉ ra hai lực tác dụng.
Rút ra kết luận về điều kiện cân
bằng của vật chịu tác dụng của hai
lực.
Quan sát thí nghiệm rồi rút ra kết
luận.
Thực hiện thí nghiệm hình 17.3
và trả lời C3.
Vẽ các hình trong hình 17.4
I. Cân bằng của một vật chịu tác dụng
của hai lực.
1. Thí nghiệm.
Vật đứng yên nếu hai trọng lượng P
1
và
P
2
bằng nhau và nếu hai dây buộc vật nằm
trên một đường thẳng.
2. Điều kiện cân bằng.
Muốn cho một vật chịu tác dụng của hai
lực ở trạng thái cân bằng thì hai lực đó
phải cùng giá, cùng độ lớn và ngược

chiều.
→→
−=
21
FF
3. Xác định trọng tâm của một vật
phẵng, mỏng bằng thực nghiệm.
Buộc dây lần lượt vào hai điểm khác
nhau trên vật rồi lần lượt treo lên. Khi vật
đứng yên, vẽ đường kéo dài của dây treo.
Giao điểm của hai đường kéo dài này là
trọng tâm của vật. Kí hiệu trọng tâm là G.
Trọng tâm G của các vật phẳng, mỏng
và có dạng hình học đối xứng nằm ở tâm
đối xứng của vật.
Hoạt động 2: Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Cho học sinh xác định trọng tâm của vài vật phẵng,
mỏng có hình dạng khác nhau.
Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau.
Xác định trọng tâm của các vật.
Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.
Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau.
Tiết: 27-28 Tuần: 15
Ngay soạn: 23/ 11/ 2009

Tiết 2 :
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ : Nêu điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và cách xác định trọng tâm của
các vật phẳng, mỏng.

Hoạt động 2: Tìm hiểu qui tắc hợp lực của hai lực đồng qui và điều kiện cân bằng của vật chịu tác dụng của ba lực không
song song.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
Bố trí thí nghiệm hình 17.5.
Xác định giá của hai lực
căng.
Xác định giá của trọng lực.
Yêu cầu hs nhận xét về giá
của 3 lực.
Nêu qui tắc tìm hợp lực của
hai lực đồng qui.
Đưa ra một và ví dụ cho hs
tìm hợp lực.
Từ thí nghiệm cho học sinh
nhận xét về ba lực tác dụng
vào vật rắn cân bằng.
Kết luận về điều kiện cân
bằng.
Quan sát thí nghiệm và trả lời
C3.
Nhận xét về giá của ba lực.
Ghi nhận qui tắc.
Vận dụng qui tắc để tìm hợp
lực trong các ví dụ.
Nhân xét về ba lực trong thí
nghiệm.
Rút ra kết luận.
II. Cân bằng của một vật chịu tác dụng của
ba lực không song song.
1. Thí nghiệm.

Dùng hai lực kế treo một vật và để vật ở trạng
thái đứng yên.
Dùng dây dọi đi qua trọng tâm để cụ thể hoá
giá của trọng lực.
Ta thấy : Giá của ba lực cùng nằm trong một
mặt phẵng và đồng qui tại một điểm.
2. Qui tắc hợp lực hai lực có giá đồng qui.
Muốn tổng hợp hai lực có giá đồng qui tác
dụng lên một vật rắn, trước hết ta phải trượt hai
véc tơ lực đó trên giá của chúng đến điểm đồng
qui, rồi áp dụng qui tắc hình bình hành để tìm
hợp lực.
3. Điều kiện cân bằng của một vật chịu tác
dụng của ba lực không song song.
Muốn cho một vật chịu tác dụng của ba lực
không song song ở trạng thái cân bằng thì :
+ Ba lực đó phải đồng phẵng và đồng qui.
+ Hợp lực của hai lực phải cân bằng với lực
thứ ba.
→→→
−=+
321
FFF
Hoạt động 3: Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học
trong bài.
Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau.
Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài.

Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.
Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau.
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
Tổ trưởng kí duyệt
23/11/2009
HÒANG ĐỨC DƯỠNG