giáo án vật lí 10- tuần 13

Bài 14. LỰC HƯỚNG TÂM
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Phát biểu được định nghĩa và viết được công thức của lực hướng tâm.
- Nêu được một vài ví dụ về chuyển động ly tâm có lợi hoặc có hại.\
2. Kỹ năng
- Giải thích được lực hướng tâm giữ cho một vật chuyển động tròn đều.
- Xác định được lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn đều trng một số trường hợp đơn giản.
- Giải thích được chuyển động li tâm.
3. Thái độ: Tập trung học tập, yêu thích mơn vật lí,…
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên : Một số hình vẽ mô tả tác dụng của lực hướng tâm.
Học sinh : Ôn lại những kiến thức về chuyển động tròn đều và gia tốc hướng tâm
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ : Viết biểu thức của định luật II Newton, biểu thức tính độ lớn của gia tốc hướng tâm. Giải thích
và nêu đơn vị các đại lượng trong biểu thức.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về lực hướng tâm.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
* Nêu và phân tích định nghĩa
lực hướng tâm.
* Yêu cầu hs viết biểu thức
định luật II cho chuyển động
tròn đều.
Cho học sinh tìm các ví dụ về
chuyển động tròn đều, qua
từng ví dụ, phân tích để tìm ra
lực hướng tâm.
* Đưa ra thêm ví dụ để hs
phân tích.
* Ghi nhận khái niệm.
* Viết biểu thức.

* Tìm các ví dụ chuyển động
tròn đều.
Xác định lực hay hợp lực trong
từng ví dụ đóng vai trò lực
hướng tâm.
* Tìm lực hướng tâm trong ví
dụ thầy cô cho.
I. Lực hướng tâm.
1. Định nghĩa.
Lực (hay hợp lực của các lực) tác dụng vào một vật
chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng
tâm gọi là lực hướng tâm.
2. Công thức.
F
ht
= ma
ht
=
r
mv
2
= mω
2
r
3. Ví dụ.
+ Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vệ tinh nhân tạo đóng
vai trò lực hướng tâm, giữ cho vệ tinh nhân tạo chuyển
động tròn đều quanh Trái Đất.
+ Đặt một vật trên bàn quay, lực ma sát nghĩ đóng vai
trò lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn.

+ Đường ôtô và đường sắt ở những đoạn cong phải làm
nghiên về phía tâm cong để hợp lực giữa trọng lực và
phản lực của mặt đường tạo ra lực hướng tâm giữ cho
xe, tàu chuyển động dễ dàng trên quỹ đạo.
Hoạt động 3 : Tìm hiểu chuyển động li tâm.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
* Mô tả ví dụ về chuyển động
của vật đặt trên bàn xoay.
Cho hs nhắc lại đặc điểm của
lực ma sát nghĩ.
* Trình bày chuyển động li
tâm.
Phân tích hoạt động của máy
vắt li tâm.
* Cho hs tìm thêm ví dụ.
* Nêu ví dụ chuyển động li
tâm cần tránh.
* Đọc sgk.
* Nhác lại đặc điểm của lực ma sát nghĩ.
* Ghi nhận chuyển động li tâm.
* Ghi nhận hoạt động của máy vắt li tâm.
* Tìm thêm ví dụ ứng dụng chuyển động
li tâm.
* Nêu những điều cần thực hiện khi chạy
xe qua những chổ rẽ, chổ quanh.
II. Chuyển động li tâm.
1. Khi đặt vật trên bàn quay, nếu bàn quay
nhanh quá, lực ma sát nghĩ không đủ lớn để
đóng vai trò lực hướng tâm nữa, nên vật trượt
trên bàn ra xa tâm quay, rồi văng khỏi bàn

theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo. Chuyển
động như vậy của vật được gọi là chuyển
động li tâm.
2. Chuyển động li tâm có nhiều ứng dụng
thực tế. Ví dụ : Máy vắt li tâm.
3. Chuyển động li tâm cũng có khi cần phải
tránh. Ví dụ : Khi chạy xe qua những chổ rẽ,
chổ quanh, nếu chạy với tốc độ lớn thì lực ma
Tiết: 23 Tuần: 13
Ngay soạn: 09/ 11/ 2009

* Yêu cầu hs cho biết cần
phải làm gì khi chạy xe qua
những chổ rẽ, chổ quanh.
sát nghĩ cực đại không đủ lớn để đóng vai trò
lực hướng tâm giữ cho xe chuyển động tròn
nên xe sẽ trượt li tâm, dễ gây ra tai nạn giao
thông.
Hoạt động 4: Vận dụng, Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
Bài 15. BÀI TOÁN VỀ CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức :
- Diễn đạt được các khái niệm: phân t ích chuyển động, chuyển động thành phần, chuyển động tổng hợp.
- Viết được các phương trình của hai chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang
2. Kỹ năng :
- Chọn hệ tọa độ thích hợp nhất cho việc phân tích chuyển động ném ngang thành hai chuyển động thành phần.
- Ap dụng định luật II Newton để lập các phương trình cho hai chuyển động thành phần của chuyển động của vật ném
ngang.
- Tổng hợp 2 chuyển động thành phần để được chuyển động tổng hợp (chuyển động thực).

- Vẽ được (một cách định tính) quỹ đạo parabol của một vật bị ném ngang.
3. Thái độ: Tập trung học tập, yêu thích mơn vật lí,…
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên : Thí nghiệm kiểm chứng hình 15.2 SGK
Học sinh : Các công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều và của sự rơi tự do.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ : Viết các pt chuyển động của chuyển động thẳng đều và rơi tự do.
Hoạt động 2 : Khảo sát chuyển động của vật ném ngang.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
Nêu bài toán.
Đánh giá nhận xét của hs.
Cho hs chọn trục toạ độ và
góc thời gian.
Phân tích chuyển động.
Yêu cầu hs cho biết gia tốc,
vận tốc và phương trình toạ độ
của vật trên phương Ox.
Nhận xét sơ bộ chuyển động.
Chọ trục toạ độ và góc thời
gian.
Nhận xét chuyển động của vật
trên các phương Ox và Oy.
Xác định a
x
, v
x
và x
I. Khảo sát chuyển động của vật ném ngang.
1. Chọn hệ trục toạ độ và gốc thời gian.
Chọn hệ trục toạ độ Đề-các xOy, trục Ox hướng theo

véc tơ vận tốc
→
o
v
, trục Oy hướng theo véc tơ trọng lực
→
P
Chọn gốc thời gian lúc bắt đầu ném.
2. Phân tích chuyển động ném ngang.
Chuyển động của các hình chiếu M
x
và M
y
trên các
trục Ox và Oy gọi là các chuyển động thành phần của
vật M.
+ Trên trục Ox ta có :
a
x
= 0 ; v
x
= v
o
; x = v
o
t
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Cho hs giải bài tập 5, 7 trang 83.
Cho hs đọc thêm phần : Em có biết ?
Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.

Yêu cầu hs chuẩn bị bài sau.
Giải bài tập 5, 7 trang 83.
Đọc thêm phần : Em có biết ?
Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.
Ghi những chuẩn bị cho bài sau.
Tiết: 24 Tuần: 13
Ngay soạn: 09/ 11/ 2009

Yêu cầu hs cho biết gia tốc,
vận tốc và phương trình toạ độ
của vật trên phương Oy.
Xác định a
y
, v
x
và x
+ Trên trục Oy ta có :
a
y
= g ; v
y
= gt ; y =
2
1
gt
2
Hoạt động 3 : Xác định chuyển động của vật ném ngang.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
Gợi ý để hs viết phương trình
quỹ đạo.

Gợi ý để hs viết phương trình
vận tốc.
Dẫn dắt để hs xác định thời
gian chuyển động.
Dẫn dắt để hs xác định tầm
ném xa.
Yêu cầu trả lời C2
Viết phương trình quỹ đạo.
Viết phương trình vận tốc.
Xác định thời gian chuyển
động.
Xác định tầm ném xa.
Trả lời C2
II. Xác định chuyển động của vật.
1. Dạng của quỹ đạo và vận tốc của vật.
Phương trình quỹ đạo : y =
2
2
x
v
g
o
Phương trình vận tốc : v =
22
)(
o
vgt +
2. Thời gian chuyển động.
t =
g

h2
3. Tầm ném xa.
L = x
max
= v
o
t = v
o
g
h2
Hoạt động 4: Thí nghiệm kiểm chứng.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản
Làm thí nghiệm (nếu không
thực hiện được thì mô tả thí
nghiệm)
Quan sát thí nghiệm hoặc đọc
sách giáo khoa.
Trả lời C3.
III. Thí nghiệm kiểm chứng.
Sau khi búa đập vào thanh thép, bi A chuyển động
ném ngang còn bi B rơi tự do. Cả hai đều chạm đất
cùng một lúc.
Hoạt động 5: Giao nhiệm vụ về nhà
IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Yêu cầu đọc phần : Em có biết ?
Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
Yêu cầu hs chuẩn bị bài sau.
Đọc phần : Em có biết ?
Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.

Ghi những chuẩn bị cho bài sau.
Tổ trưởng kí duyệt
09/11/2009
HÒANG ĐỨC DƯỠNG