Tiểu luận môn Công tác xã hội với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt: Hoạt động trợ giúp trẻ em khuyết tật vận động tiếp cận

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI (CS II)
KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI
 - -

TIỂU LUẬN HẾT MÔN

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI
TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
Đề tài:

HOẠT ĐỘNG TRỢ GIÚP
TRẺ EM KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TIẾP CẬN
VỚI CÁC CHÍNH SÁCH, VÀ DỊCH VỤ
CÔNG TÁC XÃ HỘI TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI
GVBM: ThS. PHẠM THANH HẢI
HVTT: PHAN THỊ CẨM PHI
MSSV: 1657601010763
LỚP:
Đ16CT1
SỐ TT:
CHUYÊN NGÀNH: Công tác xã hội
KHÓA:
K 2016 - 2020

TP.HCM THÁNG 06- 2020


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ ĐIỂM CỦA GIÁO VIÊN BỘ MÔN

Stt Tiêu chí chấm

Thang Điểm
điểm
đạt

Thang đánh giá

1

Đặt tên đề tài - Tên đề tài phù hợp theo yêu cầu: 0,5 đ
phù hợp
- Tên đề tài không phù hợp theo yêu cầu: 0đ

2

- Câu trúc hoàn chỉnh, lôgic theo yêu cầu:
Trình bày cấu 1.0đ
1.0
trúc tiểu luận
- Cấu trúc thiếu một số thành phần hoặc sắp
xếp không lôgic theo yêu cầu: 0.5đ

0,5

- Trình bày chính xác 100% nội dung cơ bản
của các mục: 7.0đ
- Trình bày chính xác khoảng 80-90% nội
dung cơ bản của các mục: 6.0đ
3

- Trình bày chính xác khoảng 60-70% nội
Trình bày nội dung cơ bản của các mục: 5.0đ
7.0
dung các mục
- Trình bày chính xác khoảng 40-50% nội
dung cơ bản của các mục: 4.0đ
- Trình bày chính xác khoảng dưới 40% nội
dung cơ bản của các mục: 3.0đ
Ghi chú: Trình bày thiếu 01 mục bị trừ 1.0đ
- Hình thức trình bày đúng theo yêu cầu: 1.5đ

Trình bày
4

- Hình thức trình bày có một số điểm chưa
đúng với yêu cầu: 1.0đ
1.5

hình thức
tiểu luận

- Hình thức trình bày có nhiều điểm chưa
đúng với yêu cầu: 0.5đ

Tổng điểm

10

Giảng viên chấm 1

Tp. Hồ Chí Minh, ngày ….. tháng…… năm 2019
Giảng viên chấm 2

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763

MỤC LỤC

1. Lý do chọn đề tài................................................................................................................... 1
2. Nội dung................................................................................................................................. 4
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN........................................................................................................4
2.1.1. Các khái niệm..................................................................................................... 4
2.1.1.1. Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt......................................................................4
2.1.1.2. Trẻ em khuyết tật..........................................................................................4
2.1.1.3. Khái niệm khuyết tật vận động....................................................................4
2.1.1.4. Đặc điểm tâm lý........................................................................................... 4
2.1.1.5. Các nhu cầu của trẻ khuyết tật................................................................... 6
2.1.1.6. Hoạt động trợ giúp.......................................................................................6
2.1.1.7. Công tác xã hội............................................................................................ 6
2.1.2. Tổng quan địa bàn tỉnh Quảng Ngãi................................................................ 6
2.1.2.1. Vị trí địa lý....................................................................................................6
2.1.2.2. Điều kiện tự nhiên....................................................................................... 7
2.1.2.3. Dân cư.......................................................................................................... 8
2.2. HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG VIỆC TRỢ GIÚP TRẺ EM
KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TIẾP CẬN VỚI CÁC CHÍNH SÁCH VÀ DỊCH VỤ
TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI................................................................................................ 9
2.2.1. Thực trạng trẻ em khuyết tật vận động tại tỉnh Quảng Ngãi........................ 9
2.2.2. Thực trạng các hoạt động trợ giúp trẻ em khuyết tật vận động tiếp cận với

các chính sách, dịch vụ công tác xã hội tại tỉnh Quảng Ngãi.................................12
2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động công tác xã hội đối với trẻ em khuyết
tật vận động................................................................................................................ 16
2.2.3.1. Yếu tố đặc điểm bản thân trẻ em khuyết tật và nhận thức của gia đình,
cộng đồng............................................................................................................. 16
2.2.3.2. Yếu tố về cơ chế chính sách....................................................................17
2.2.3.3. Yếu tố thuộc về cán bộ nhân viên công tác xã hội................................ 17
2.2.3.4. Yếu tố về cơ sở vật chất........................................................................... 18
2.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỂU QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ
HỘI TRONG VIỆC TRỢ GIÚP TRẺ EM KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TIẾP CẬN
VỚI CÁC CHÍNH SÁCH, DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ HỘI.......................................18
3. Kết luận và khuyến nghị.....................................................................................................20
3.1. Kết luận...................................................................................................................... 20
3.2. Khuyến nghị...............................................................................................................21

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước chúng ta đang trong thời kỳ thực hiện quá trình công nghiệp hóa – hiện
đại hóa nước nhà cùng với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội để trở thành một
đất nước công bằng, dân chủ văn minh sánh vai với các cương quốc năm châu
trên thế giới với chiến lược “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ, văn
minh”. Hiện nay, Nhà nước ta đang thực hiện các chương trình đề án hỗ trợ người
khuyết tật đặc biệt là trẻ em khuyết tật vận động. Tuy nhiên nhiều trẻ em khuyết
tật vận động vẫn đang gặp nhiều khó khăn và chịu nhiều thiệt thòi chưa được tiếp
cận với các dịch vụ dành cho trẻ em khuyêt tật vận động, và còn rất nhiều trẻ em
bị khuyết tật đang bị lãng quên. Do đó, việc xây dựng và thực hiện các hoạt động,
các chính sách cho trẻ em khuyết tật là vô cùng quan trọng, giúp cho trẻ em

khuyết tật giảm bớt đi những khó khăn trong cuộc sống, vươn lên, vuợt qua những
tư ti, mặc cảm và phát triển với khả năng của mình để hòa nhập với cộng đồng và
xã hội. Nhà nước quan tâm và chú trọng đến những hoạt động, chính sách phù
hợp dành cho trẻ khuyết tật vận động. Nhằm giúp đỡ trẻ sống hòa nhập cộng
đồng. Chăm sóc và giáo dục trẻ em là một trong những ưu tiên, quan tâm hàng
đầu của xã hội. Bởi vì trẻ em là thế hệ tương lai của đất nước, nếu được nuôi
dưỡng và bồi đắp về tri thức, đạo đức tốt trẻ em sẽ là những người xây dựng một
đất nước giàu đẹp trong tương lai. Nhận thức được điều này, Đảng và Nhà nước ta
luôn quan tâm đến sự phát triển của trẻ em, đặc biệt là trẻ em có hoàn cảnh đặc
biệt khó khăn (trong đó có trẻ em khuyết tật), làm thế nào để tất cả trẻ em đều
được hưởng quyền trẻ em. Đối với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, Đảng
và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách hỗ trợ như: trợ cấp lương thực, miễn giảm
học phí, phát thẻ Bảo hiểm y tế miễn phí, dạy nghề, luôn tạo điều kiện để cho trẻ
em được phát triển toàn diện về thể chất và tâm lý. Trẻ em khỏe mạnh chính là
nguồn nhân lực quý giá mà chúng ta chưa sử dụng đến. Nếu được hỗ trợ một cách
phù hợp thì trẻ em có thể tiếp tục đóng góp to lớn cho gia đình, cộng đồng và
quốc gia. Vì vậy, đầu tư cho y tế, giáo dục và tạo việc làm ổn định cho thanh niên
đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các nhu cầu của thế hệ trẻ trong
tương lai. Tất cả trẻ em, nhất là trẻ em bị khuyết tật vận động cần được tiếp cận
các chính sách, các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, y tế, phục hồi chức năng ,
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
giáo dục … trẻ cần được sống khỏe mạnh để học tập, phát triển lớn lên được đóng
góp kỹ năng cũng như kinh nghiệm quý báu của mình cho xã hội. Vì vậy, đối với
trẻ em, các chính sách cũng như nhu cầu nhu cầu được chăm sóc sức khỏe toàn
diện như việc rèn luyện nâng cao sức khỏe về thể chất và tinh thần,khám phát hiện
và điều trị bệnh kịp thời là rất cần thiết . Đảng và Nhà nước đã đưa ra những chính
sách đề án hỗ trợ trẻ em khuyết tật vận động nhằm tạo điều kiện tốt nhất để trẻ em

khuyết tật có cuộc sống tốt đẹp và được hưởng đầy đủ các quyền về cả tinh thần
và vật chất như những trẻ em bình thường khác ; cấp giấy phép hoạt động cho các
Trung tâm chăm sóc trẻ em khuyết tật , những chương trình giáo dục phù hợp cho
trẻ em khuyết tật vận động tại các cơ sở bảo trợ xã hội , các Trung tâm chăm sóc
trẻ em khuyết tật , hỗ trợ kinh phí nuôi dưỡng hàng tháng , một số tỉnh đã tổ chức
các buổi sinh hoạt chuyên đề về các chính sách của Nhà nước đối với trẻ em
khuyết tật vận động . Song với số trẻ em khuyết tật trẻ em khuyết tật quá lớn như
hiện nay, việc thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật vận động chưa được
đồng bộ , thiếu kinh phí hoạt động , thiểu cán bộ , nhân viên có trình độ , chuyên
môn và kỹ năng trong lĩnh vực này , việc xác định mức độ khuyết tật của trẻ em ở
nhiều huyện còn lúng túng và nhiều bất cập , nhiều trẻ em còn bị lãng quên và bị
phân biệt đối xử . Để trẻ em khuyết tật vận động phát triển với khả năng thực sự
của mình , hòa nhập với gia đình , với cộng đồng nơi các em sinh ra , đưa các
chương trình chăm sóc y tế , phục hồi chức năng và giáo dục hòa nhập tại cộng
đồng là một vấn đề khó khăn và đầy thách thức . Tháo gỡ và đổi mới công tác
chăm sóc trẻ khuyết tật vận động như mục tiêu mà Đảng và Nhà nước ta đặt ra
phải quan tâm đến việc xây dựng một hệ thống chích sách đồng bộ , phù hợp cho
trẻ em khuyết tật , đặc biệt trong điều kiện kinh tế - xã hội nước ta hiện nay . Với
mong muốn của trẻ em khuyết tật nói chung và trẻ em khuyết tật vận động nói
riêng có một cuộc sống tốt đẹp hơn , được sống bình đẳng như những người bình
thường khác , không bị kỳ thị , phân biệt đối xử , có cơ hội được phát huy khả
năng của mình đáp ứng với nhu cầu bản thân và có ích cho xã hội . Chính vì vậy,
để xác định việc thực hiện các chính sách trợ giúp cho các đối tượng người khuyết
tật là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong việc thực hiện chính sách an
sinh xã hội trên địa bàn tỉnh. Để tìm hiểu những nhu cầu và khó khăn của trẻ em
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
2


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763

khuyết tật vận động; quy trình công tác xã hội cá nhân với trẻ em khuyết tật vận
động thông qua các hoạt động và yếu tố ảnh hưởng để từ đó đề xuất một số giải
pháp nâng cao hoạt động công tác xã hội đối với trẻ em khuyết tật vận động nhằm
giúp cho đời sống của trẻ em khuyết tật vận động có cuộc sống ngày một tốt hơn,
phù hợp với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đó là lý do để tôi
chọn đề tài: “Hoạt động trợ giúp trẻ em khuyết tật vận động trong việc tiếp
cận với chính sách và dịch vụ công tác xã hội tại tỉnh Quảng Ngãi” để làm kết
thúc học phần và hy vọng sẽ góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ em
khuyết tật vận động nói riêng và trẻ em nói chung, đặc biệt là sự phát triển toàn
diện của đất nước, của xã hội nhằm hướng tới đảm bảo an sinh xã hội và công
bằng xãhội.

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
3


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
2. Nội dung
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Các khái niệm
2.1.1.1. Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
- Là trẻ em không đủ điều kiện thực hiện được quyền sống, quyền được bảo vệ,
chăm sóc, nuôi dưỡng, quyền học tập
- Cần có sự hỗ trợ, can thiệp đặc biệt của Nhà nước, gia đình và xã hội để được an
toàn, hòa nhập gia đình, cộng đồng
2.1.1.2. Trẻ em khuyết tật
Trẻ khuyết tật là những trẻ bị khiếm khuyết về mặt cấu trúc cơ thể , là những
trẻ bị suy giảm về các chức năng của bản thân , bị hạn chế các khả năng hoạt
động , khó khăn trong quá trình sinh hoạt và học tập , vui chơi , lao động .
2.1.1.3. Khái niệm khuyết tật vận động

- Khuyết tật vận động là một trong những dạng khuyết tật rất phổ biến. Đó là tình
trạng giảm hoặc mất chức năng đầu, cổ, chân, tay, thân mình dẫn đến hạn chế
trong vận động, di chuyển
- Trẻ khuyết tật vận động là những trẻ do các nguyên nhân khác nhau, gây ra sự
tổn thất các chức năng vận động làm cản trở đến việc di chuyển, sinh hoạt và học
tập… Trẻ khuyết tật vận động gồm có hai dạng:
- Trẻ khuyết tật vận động do chấn thương nhẹ hay do bệnh bại liệt gây ra làm què
cụt, khoèo, liệt chân tay.
- Trẻ em khuyết tật vận động do tổn thương trung khu vận động não
2.1.1.4. Đặc điểm tâm lý
Trẻ em khuyết tật vận động dễ bị kích động, khó kiểm soát phản ứng do bị
phân biệt đối xử và thiếu tôn trọng. Ngoài ra TKTVĐ thường có tâm lý mặc cảm
tự ti. Luôn cho rằng số phận mình không được may mắn, là gánh nặng cho người
thân, gia đình. Do đó họ thường sống khép kín, ngại giao tiếp với mọi người.
Trong quá trình tương tác với người khác trong gia đình, cộng đồng họ thường có
cảm xúc buồn, thất vọng và hay tự ái. Nếu sống trong những gia đình khó khăn
thường NKT có cảm giác bị bỏ rơi
- Biểu hiện qua nhận thức
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
4


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Trẻ em khuyết tật vận động cho rằng mình mình bị người khác coi thường,
thiếu tôn trọng, không thừa nhận họ, nhận thức bị bóp méo, xuyên tạc, không
phản ánh hiện thực khách quan.
Người khuyết tật vận động thấy mình là nạn nhân của các dịch vụ không thể
tiếp cận được, của sự phân biệt hơn là làm chủ bản thân và ít khi quyết định được
vận mệnh của mình.
Người khuyết tật vận động có mặc cảm không nhận thức được nhu cầu đích

thực của mình là gì, không biết mình thực sự là ai, nhìn mình và người khác có
chiều hướng tiêu cực. Mọi tình huống trong xã hội, họ bị cản trở về đi lại nên cảm
thấy mình thua thiệt, bất hạnh và cô đơn
- Biểu hiện qua cảm xúc
Tình cảm luôn cảm thấy mình thua thiệt và bất hạnh, luôn cảm giác mình là
gánh nặng của gia đình và xã hội, có những dự đoán bi quan và luôn sống trong sợ
hãi. Khi có những khó khăn trong việc đi lại, tiếp cận giao thông hay công trình
công cộng đều có tư tưởng đổ lỗi hoặc đi từ cảm xúc oán trách này đến oán trách
khác
- Biểu hiện qua hành vi
Không phát huy khả năng của bản thân, có thể dẫn đến hủy hoại bản thân, ngại
giao tiếp, chỉ thích ngồi, ngại đi lại, sợ đám đông, trong mối quan hệ xã hội thấy
rõ sự thua kém.
Khi ở trong hoàn cảnh khó khăn, các em thường có những phản ứng như:
Thường ở trong tâm trạng lo lắng, sợ hãi
Hay nhớ lại những sự kiện bạo lực, những hình ảnh xấu
Thường tự ti, mặc cảm và né tránh giao tiếp khiến trẻ khó tạo lập mối
quan hệ xã hội
Dễ có giá trị, suy nghĩ, hay nhận định sai lệch
Dễ có những hành vi chống đối như ăn cắp, lừa dối... và cho đó là cách thức để
tồn tại.
Thường hay cáu giận, bực tức
Khó khăn trong hoà nhập với môi trường xung quanh

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
5


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Dễ có xung đột với bố mẹ, anh chị em, ông bà... trong gia đình Hay có cảm giác

cô đơn, bị mọi người xa lánh
Dễ có nghi ngờ những người xung quanh
Tinh thần bị suy sụp do mất mát, tổn thương trẻ phải trải qua.
Chính vì vậy tham vấn và giúp cho trẻ và gia đình trẻ trong hoàn cảnh khó khăn
lại càng trở nên cần thiết với nhóm trẻ có nguy cơ cao.
2.1.1.5. Các nhu cầu của trẻ khuyết tật
• Trẻ khuyết tật có những nhu cầu đặc biệt , chúng ta cần nắm bắt được những nhu
cầu của trẻ khuyết tật . Những nhu cầu của trẻ khuyết tật như sau :
• Trẻ khuyết tật có nhu cầu được chăm sóc , nuôi dưỡng một cách đặc biệt để có
thể tồn tại và phát triển .
• Trẻ khuyết tật có nhu cầu được an toàn về thể chất lẫn tư tưởng .
• Trẻ khuyết tật cần có nhu cầu được yêu thương và được hòa nhập vào cộng
đồng .
• Có nhu cầu được vui chơi với trẻ cùng lứa , được hòa nhập với cộng đồng .
2.1.1.6. Hoạt động trợ giúp
Hoạt động trợ giúp là sự đảm bảo và giúp đỡ của Nhà nước, sự hỗ trợ của
nhân dân và cộng đồng về thu nhập và các điều kiện sinh sống bằng các hình thức
và biện pháp khác nhau đối với các đối tượng bị lâm vào cảnh rủi ro, bất hạnh,
nghèo đói, thiệt thòi, yếu thế, không đủ khả năng tự lo được cuộc sống tối thiểu
của bản thân và gia đình
2.1.1.7. Công tác xã hội
CTXH là một khoa học, một hoạt động chuyên nghiệp nhằm trợ giúp các cá
nhân, nhóm, cộng đồng yếu thế nâng cao năng lực, tăng cường các chức năng xã
hội nhằm ứng phó với những vấn đề xã hội tiêu cực xảy ra từ đó hướng đến mục
tiêu phát triển bền vững.
2.1.2. Tổng quan địa bàn tỉnh Quảng Ngãi
2.1.2.1. Vị trí địa lý
Tỉnh Quảng Ngãi nằm ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ, lãnh thổ của tỉnh trải
dài theo hướng Bắc – Nam trong khoảng 100km với chiều ngang theo hướng
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT

6


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Đông – Tây hơn 60km, có tọa độ địa lý trải dài từ 14°32′B đến 15°25′B, từ
108°06′Đ đến 109°04′Đ, tựa vào dãy núi Trường Sơn. Phía bắc giáp tỉnh Quảng
Nam trên ranh giới các huyện Bình Sơn, Trà Bồng và Tây Trà; phía nam giáp tỉnh
Bình Định trên ranh giới các huyện Đức Phổ, Ba Tơ; phía tây, tây bắc giáp tỉnh
Quảng Nam và tỉnh Kon Tum trên ranh giới các huyện Tây Trà, Trà Bồng, Sơn
Tây và Ba Tơ; phía tây nam giáp tỉnh Gia Lai trên ranh giới huyện Ba Tơ; phía
đông giáp biển Đông, có đường bờ biển dài gần 130km với 5 cửa biển chính là Sa
Cần, Sa Kỳ, cửa Đại, Mỹ Á và Sa Huỳnh.
Quảng Ngãi có vị trí địa lý tương đối quan trọng trong việc phát triển kinh tế,
xã hội. Lãnh thổ tỉnh Quảng Ngãi nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
có những biến đổi sâu sắc về mặt kinh tế với sự ra đời của khu công nghiệp Dung
Quất.Với vị trí này, Quảng Ngãi có thể dễ dàng liên hệ với các tỉnh phía Bắc và
phía Nam thông qua quốc lộ 1A hay tuyến đường sắt xuyên Việt. Với đường bờ
biển dài 130 km, Quảng Ngãi có nhiều thuận lợi trong việc thiết lập các mối liên
hệ với các tỉnh trong nước và quốc tế. Như vậy, vị trí địa lý đã tạo cho Quảng
Ngãi những thế mạnh nhất định về kinh tế- xã hội trong cơ chế thị trường và xu
thế hội nhập.
2.1.2.2. Điều kiện tự nhiên
Tỉnh Quảng Ngãi có diện tích tự nhiên 5.131,5 km2, bằng 1,7% diện tích tự
nhiên cả nước. Quảng Ngãi là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.
h nh
+ Quảng Ngãi là tỉnh thuộc duyên hải Trung Trung Bộ với đặc điểm chung là núi
lấn sát biển, địa hình có tính chuyển tiếp từ địa hình đồng bằng ven biển ở phía
đông đến địa hình miền núi cao ở phía tây. Miền núi chiếm khoảng 3/4 diện tích
tự nhiên toàn tỉnh, đồng bằng nhỏ hẹp chiếm 1/4 diện tích tự nhiên. Nơi đây
có địa hình tương đối phức tạp, có xu hướng thấp dần từ tây sang đông với các

dạng địa hình đồi núi, đồng bằng ven biển, phía tây của tỉnh là sườn Đông của dãy
Trường Sơn, tiếp đến là địa hình núi thấp và đồi xen kẽ đồng bằng, có nơi núi
chạy sát biển. Cấu tạo địa hình Quảng Ngãi gồm các thành tạo đá biến chất, đá
magma xâm nhập, phun trào và các thành tạo trầm tích có tuổi từ tiền Cambri đến
Đệ tứ. Giống như các tỉnh miền Trung khác, địa hình Quảng Ngãi nhìn chung có
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
7


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
dạng đẳng thước và được chia thành 4 vùng rõ rệt: vùng rừng núi, vùng trung du,
vùng đồng bằng và vùng bãi cát ven biển.

hí h
Khí hậu ở Quảng Ngãi là khí hậu nhiệt đới và gió mùa, nên nhiệt độ cao và ít
biến động. Chế độ ánh sáng, mưa ẩm phong phú, nhiệt độ trung bình
25-26,9 °C. Khí hậu nơi đây phân hóa thành 2 mùa rõ rệt, gồm có mùa mưa và
mùa nắng. Đất đai trong địa bàn tỉnh được chia làm 9 nhóm đất chính với 25 đơn
vị đất và 68 đơn vị đất phụ. Các nhóm đất chính là cồn cát, đất cát ven biển, đất
mặn, đất phù sa, đất giây, đất xám, đất đỏ vàng, đất đen, đất nứt nẻ, đất xói mòn
trơ trọi đá. Trong đó, nhóm đất xám có vị trí quan trọng với hơn 74,65% diện tích
đất tự nhiên, thích hợp với cây công nghiệp dài ngày, cây đặc sản, dược liệu, chăn
nuôi gia súc và nhóm đất phù sa thuộc hạ lưu các sông chiếm 19,3% diện tích đất
tự nhiên, thích hợp với trồng lúa, cây công nghiệp ngắn ngày, rau đậu… Đất
Quảng Ngãi có thành phần cơ giới nhẹ, hơi chặt, thích hợp với trồng mía và các
cây công nghiệp ngắn theo ngày. Do địa hình chi phối nên hướng gió không phản
ảnh đúng cơ chế của hoàn lưu. Tuy nhiên, hướng gió hình thành vẫn biến đổi theo
mùa rõ rệt. Nằm trong vành đai nhiệt đới Bắc Bán Cầu, Quảng Ngãi có nền nhiệt
độ cao và ít biến động trong năm. Mùa lạnh các tháng có nhiệt độ trung bình ổn
định dưới 20oC, mùa nóng có nhiệt độ trung bình ổn định trên 25oC.

2.1.2.3. Dân cư
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
8


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, dân số tỉnh Quảng Ngãi là 1.231.697 người,
mật độ dân số đạt 237 người/km², trong đó dân sống tại thành thị là 201.019
người, chiếm 16,3% dân số toàn tỉnh, dân số sống tại nông thôn là 1.030.678
người, chiếm 83,7%. Dân số nam là 611.914 người, trong khi đó nữ là 619.783
người. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương tăng 0,12 ‰ Tỷ lệ đô thị
hóa ở Quảng Ngãi tính đến năm 2018 là 20,37%.
Theo thống kê của tổng cục thống kê Việt Nam, tính đến ngày 1 tháng
4 năm 2009, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 29 dân tộc cùng người nước ngoài sinh sống,
trong đó dân tộc Việt chiếm đông nhất với 1.055.154 người, thứ hai là người
Hrê với 115.268 người, thứ ba là người Co với 28.110 người, người Xơ Đăng có
17.713 người, cùng với các dân tộc ít người khác như Hoa, Mường, Tày, Thái….
Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 10 tôn giáo khác
nhau chiếm 42.604 người, trong đó nhiều nhất là Phật giáo với 22.284 người,
Đạo Tin Lành có 11.032 người, Công giáo có 6.376 người, Đạo Cao Đài có 6.000
người, còn lại các tôn giáo khác như Hồi giáo, Phật giáo Hòa Hảo mỡi đạo có ba
người, Bà la môn và Tịnh độ cư sĩ Phật hội Việt Nam mỗi đạo có hai người, ít
nhất là Bửu sơn kỳ hương và Bahá'í mỗi đạo có một người.
2.2. HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG VIỆC TRỢ GIÚP TRẺ
EM KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG TIẾP CẬN VỚI CÁC CHÍNH SÁCH VÀ
DỊCH VỤ TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI
2.2.1. Thực trạng trẻ em khuyết tật vận động tại tỉnh Quảng Ngãi
Theo thống kê của tỉnh Quảng Ngãi, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 6.700
trẻ em bị khuyết tật, chiếm gần 9% dân số toàn tỉnh. Trong đó đối tượng là nam
giới chiếm 63% và 37% đối tượng là nữ giới. Đa số trẻ khuyết em khuyết tật đều

chịu đa khuyết tật nhưng trong đó số người khuyết tật vận động 1.455 người, trẻ
em khuyết tật là 580 trẻ chiếm 0,14% dân số. Khoảng 50 % trẻ em khuyết tật vận
động sống trong cộng đồng và khoảng 90 % trẻ em sống trong những trung tâm
bảo trợ và bị khuyết tật nặng . Có 6,5 % trẻ em khuyết tật vận động trong trung
tâm bảo trợ bị chính gia đình mình bỏ rơi , 2,6 % là trẻ em mồ côi và khoảng 9,1
% không có chút liên lạc nào với gia đình . Đa số trẻ khuyết tật vận động sống với
gia đình ( 95,85 % ) và có người chăm sóc . Một nửa số hộ gia đình có trẻ khuyết
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
9


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
tật vận động gặp khó khăn lớn về tài chính , nên không thể cung cấp những điều
kiện đầy đủ cho trẻ được phục hồi chức năng và học hành. Theo số liệu của Tổng
cục Thống kê tiến hành cuộc Tổng điều tra dân số và Nhà ở năm 2019 cho thấy ,
tỷ lệ người khuyết tật vận động ở độ tuổi từ 5 trở lên chiếm 7,8 % dân số tương
đương với 6,7 triệu người với khoảng 1,2 triệu trẻ em khuyết tật vận động, chiếm
khoảng 19,7 % số người khuyết tật trên phạm vi cả nước . Trong đó , 20 % trẻ
khuyết tật vận động ; 19 % trẻ khuyết tật ngôn ngữ , 12,43 % trẻ khiếm thính ; 1 2
% trẻ khiếm thị ; 12,6 % đa tật ; và 7 % khuyết khác.
- Bảng tỷ lệ dạng tật ở trẻ em là:

STT

Các dạng tật
(Độ tuổi tính từ 0 đến 17 tuổi)

Tỷ
lệ %

1

Khuyết tật vận động

22,4

2

Khuyết tật ngôn ngữ

21,4

3

Khuyết tật về vấn đề hành vi

16.2

4

Khiếm thị

14,6

5

Khiểm thính

9,7

6

Thiểu năng trí tuệ

3,6

(Theo Nghiên cứ củ Sở L o động , Thương binh và Xã hội
tỉnh Q ảng Ngãi năm 2019)
Theo báo cáo của tỉnh Quảng Ngãi hiện nay tỷ lệ trẻ em bị khuyết tật, thừa
dính ngón, chân, ngón tay chiếm 31%, bẩm sinh khèo chân, tay chiếm tỷ lệ 27%,
tiếp đến trẻ em bị bàn chân chữ X, chữ O chiếm 17%, tỷ lệ trẻ em trật khớp háng
bẩm sinh 10% và TEKTVĐ do bệnh tật là 15%.

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
10


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763

Biểu đồ: Số liệu về dạng khuyết tật vận động

Chú thích:

Thừa dính ngón, chân, ngón tay
Bẩm sinh khèo chân, tay
Bị bàn chân chữ X, chữ O
Trật khớp háng bẩm sinh
Trẻ em khuyết tật vận động do bệnh tật

Theo kết quả khảo sát năm 2019 của Ủy ban về các vấn đề xã hội cho thấy

những nguyên nhân khiến trẻ em khuyết tật vận động tại tỉnh Quảng Ngãi có
nhiều biến đổi như do bẩm sinh , bệnh tật , suy dinh dưỡng , các yếu tố di truyền ,
các bệnh truyền nhiễm , ô nhiễm môi trường , tai nạn giao thông , lao động và
sinh hoạt , hậu quả của chiến tranh trẻ em khuyết tật do di chứng chất độc da cam
từ ông bà những người trực tiếp bị nhiễm chất độc da cam trong chiến tranh chống
Mỹ , trẻ em khuyết tật do bỏm mìn còn sót lại của chiến tranh, biến đổi khí hậu và
các nguyên nhân khác . Các nguyên nhân này phản ảnh tố chất con người , cũng
như sự chăm sóc ban đầu cho trẻ và chất lượng dịnh vụ y tế còn khá hạn chế trong
việc kiểm soát bệnh tật dẫn đến tỷ lệ khuyết tật bẩm sinh cao . Nguyên nhân tử
hậu quả chiến tranh cũng khá cao , không chỉ thế hệ hiện nay mà cả thế hệ mai
sau , đặc biệt là nạn nhân của chất độc da cam đi ô xin do Mỹ sử dụng trong chiến
tranh Việt Nam . Trong những năm tới do tai nạn giao thông , tai nạn lao động
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
11


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
tăng ; ô nhiễm môi trường cũng nghiêm trọng sẽ là các nguyên nhân làm tăng số
lượng và tỷ lệ người khuyết tật . Nguyên nhân do bẩm sinh , bệnh tật và chiến
tranh trước đây chiếm tru thể sẽ giảm , nguyên nhân do tai nạn giao thông , tai nạn
lao động , ảnh hướng ô nhiễm môi trường có xu hướng tăng do sự phát triển mạnh
mẽ của công nghiệp hóa , hiện đại hóa và đô thị hóa
2.2.2. Thực trạng các hoạt động trợ giúp trẻ em khuyết tật vận động
tiếp cận với các chính sách, dịch vụ công tác xã hội tại tỉnh Quảng Ngãi
Trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta có rất nhiều các vấn đề, hoàn cảnh sự
kiện khiến con người lâm vào trạng thái khủng hoảng và nếu không biết cách xử
lý sẽ dẫn đến nhiều hậu quả to lớn không thể lường trước được. Đối với trẻ em bị
khuyết tật vận động luôn được tỉnh Quảng Ngãi chăm lo sức khỏe. Chăm sóc sức
khỏe người khuyết tật cần tập trung vào trẻ em , vì phát hiện sớm , phòng ngừa tốt
sẽ có biện pháp xử lý kịp thời và điều trị phù hợp , hạn chế các hậu quả do khuyết

tật gây ra . Nhờ vậy , hoạt động này đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể . Theo
báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội , đến nay , các địa phương đã
thực hiện khá tốt công tác phẫu thuật chỉnh hình , hỗ trợ phục hồi chức năng cho
hàng trăm ngàn trẻ em khuyết tật , cung cấp tương đối đầy đủ các phương tiện trợ
giúp như : xe lăn , xe đẩy , chân tay giả ; hoạt động ưu tiên , tu đãi trong khám
chữa bệnh cho trẻ em khuyết tật vận động nhằm chuẩn đoán đúng và điều trị chăm
sóc kịp thời cũng đạt được hiệu quả khá cao . Bên cạnh đó , mạng lưới trạm y tế
xã đã phát triển ở hầu hết các xã huyện trên tỉnh. Theo số liệu thống kê có khoảng
98,6 % xã , phường có trạm y tế xã , trong đó 67,7 % xã có bác sỹ ; và gần 85 %
thôn bản có cán bộ y tế cộng đồng , đảm bảo đáp ứng được nhu cầu khám chữa
bệnh tối thiểu cho người dân và trẻ khuyết tật vận động . Dù đạt được nhiều thành
tựu đáng kể song vấn để chăm sóc sức khỏe cho trẻ em khuyết ở tỉnh Quảng Ngãi
vẫn đang gặp phải nhiều khó khăn . Trước hết trẻ khuyết tật vận động gặp khó
khăn trong tiếp cận với các dịch vụ y tế , đặc biệt trẻ khuyết tật vận động ở vùng
sâu , vùng xa , nơi điều kiện đi lại không thuận tiện . Hơn nữa phần lớn hộ gia
đình có trẻ khuyết tật có hoàn cảnh kinh tế khó khăn , nên việc cho trẻ tiếp cận với
dịch vụ y tế , nhất là dịch vụ y tế chất lượng cao vượt quá khả năng tài chính của
họ . Trong khi đó , việc sử dụng thẻ bảo hiểm y tế còn nhiều bất cập , một số danh
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
12


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
mục kỹ thuật phục hồi chức năng đang được thực hiện tại các cơ sở y tế chưa
được quỹ bảo hiểm y tế chi trả , phần lớn các dụng cụ trợ giúp cho trẻ khuyết tật
vận động chưa được bảo hiểm y tế thanh toán . Không chỉ vậy , nhận thức của
nhiều gia đình về nhu cầu chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng đối với trẻ khuyết tật
vận động vẫn còn rất hạn chế Nhiều gia đình không nhận thấy cần phải chăm sóc
nhiều hơn cho trẻ , hoặc không biết chăm sóc sức khỏe cho trẻ như vậy ở đâu ,
hoặc không có khả năng tiếp cận với các dịch vụ đó ngay cả khi dịch vụ đó có tổn

tại ẫn biết là con người không ai cưỡng lại được số ,hay bị bệnh mắc phải rồi giờ
lại biết thêm một bệnh khác nữa tiếp tục hành hạ bản thân thì ngay cả những người
cực kỳ can đảm và vững vàng cũng sẽ rất dễ lâm vào trạng thái khủng hoảng.
Hiện nay, đối với hoạt động tham vấn với trẻ khuyết tật vận động và gia đình
các em chủ yếu tập trung ở một số nội dung như: Trao đổi/trò chuyện nhằm chia
sẻ giải tỏa căng thẳng; Tham vấn về những khó khăn, vướng mắc trong cuộc sống
như bị kỳ thị, phân biệt đối xử; Tham vấn về vấn đề tình cảm giữa các thành viên
trong gia đình và các vấn đề tình cảm trong cuộc sống. Tham vấn theo hình thức
đánh giá khả năng và cung cấp thông tin cho trẻ và gia đình họ về những vấn đề
mà họ quan tâm… Những hình thức này đang hỗ trợ rất tích cực và hiệu quả cho
các đối tượng, đặc biệt là những trường hợp gặp bế tắc trong cuộc sống, đã kết nối
họ được với các nguồn lực cần thiết để cải thiện môi trường sống của mình. Đối
với hoạt động tham vấn về các nội dung cung cấp thông tin thì phần lớn những nội
dung này tập trung vào việc cung cấp thông tin liên quan đến phương pháp chăm
sóc, kết nối nguồn lực và tìm kiếm các cơ sở học văn hóa và giới thiệu việc làm
phù hợp. Chị NKL, mẹ của trẻ khuyết tật cho biết “Hiện n y trong c ộc sống
chúng tôi gặp nhiề khó khăn lắm. Ngoài việc con củ tôi h y b trê chọc và khó
hò nh p th bản thân chúng tôi cũng m ốn giúp chá có được những nơi để chá
v i vẻ hơn và hò đồng được với mọi người hơn. Chúng tôi m ốn cho chá đi học
và tương l i có thể t m được những nghề nghiệp nhất đ nh. Nhưng khó để t m được
những nơi như v y. Việc được c ng cấp thông tin về vấn đề này là điề chúng tôi
rất mong mỏi” Các đối tượng hướng tới tham vấn ở đây bao gồm cả trẻ khuyết tật
vận động và các thành viên trong gia đình họ. Địa điểm tham vấn có thể tại cơ
quan, nhà của đối tượng hoặc đôi khi ở ngay những chỗ trẻ tập phục hồi chức
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
13


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
năng hoặc ở quán nước. Trên thực tế với sự tâm huyết và cam kết với nghề thì đội

ngũ cán bộ luôn sẵn sàng hỗ trợ trẻ và gia đình trẻ thông qua hoạt động tham vấn
nên sẵn sàng có thể thực hiện hoạt động này ở bất cứ đâu. Như vậy, có thể thấy đối
với việc áp dụng kiến thức của tham vấn trong việc hỗ trợ đối tượng là trẻ khuyết
tật vận động và gia đình trẻ thì hầu hết đội ngũ cán bộ đã có sự áp dụng. Tuy nhiên
việc áp dụng này không được liên tục do xuất phát từ những nguyên nhân cơ bản
như vẫn còn thiếu cán bộ có chuyên môn được đào tạo đúng chuyên ngành, có kiến
thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp; Thiếu một quy trình tham vấn hợp lý để trợ
giúp cho trẻ em khuyết tật, tỉnh cũng chưa có nhiều phòng tham vấn riêng biệt để hỗ
trợ cho trẻ em khuyết tật. Nhằm khắc phục những vấn đề trên, tỉnh cũng đã luôn tạo
điều kiện để các cán bộ có thể được tham gia vào các lớp tập huấn đào tạo nâng
cao năng lực. Tuy nhiên do số lượng cán bộ ít và số đối tượng nhiều nên cũng khá
khó khăn để có thể cử cán bộ đi học.
Theo báo cáo của Sở lao động - Thương binh và Xã hội , đến năm 2019 , các
địa phương đã thực hiện trợ cấp xã hội hàng tháng cho trẻ em khuyết tật nghèo và
hộ có từ hai người khuyết tật trở lên , nuôi dưỡng tập trung người khuyết tật tại
các cơ sở bảo trợ xã hội , trong đó có trẻ em khuyết tật vận động .Chính sách trợ
cấp xã hội đã góp phần quan trọng trong việc ổn định đời sống vật chất và tinh
thần của trẻ khuyết tật vận động. Nhờ có chính sách này , đời sống của trẻ em
khuyết tật vận động được ổn định đáng kể , hơn nữa , việc thành lập các cơ sở bảo
trợ xã hội với các hoạt động đầy ý nghĩa , đã góp phần tích cực trong công tác hỗ
trợ , bảo vệ và chăm sóc trẻ em khuyết tật vận động trên phạm vi của tỉnh . Mặc
dù nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ nhằm giúp cho trẻ em khuyết tật vận
động bảo đảm cuộc sống của mình . Nhưng trên thực tế , vẫn còn nhiều hạn chế
khi trẻ em khuyết tật vận động tiếp cận với quyền hưởng bảo trợ xã hội , cụ thể :
Về việc xác định đối tượng thuộc diện hưởng chính sách trợ cấp còn nhiều bất
cập . Theo đó , không phải mọi trẻ em khuyết tật đều được hưởng trợ cấp xã hội
hàng tháng , mà chỉ có trẻ em khuyết tật đặc biệt nặng và trẻ khuyết tật nặng mới
là đối tượng thụ hưởng quyền này . Do đó dẫn đến tình trạng nhiều trẻ em khuyết
tật nhẹ dù gặp khó khăn cũng không được hưởng trợ cấp , trong khi bản thân trẻ
vẫn chưa có thu nhập ổn định để nuôi sống chính mình , chưa kể đến gia đình ,

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
14


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
hoặc cơ sở nuôi hoặc nhận nuôi trẻ khuyết tật cũng gặp khó khăn nếu phải nuôi
một , hoặc hai trẻ khuyết tật nhẹ cùng một lúc . Điều này vô tình khiến nhiều trẻ
khuyết tật vận động nhận thấy mình chưa được hưởng chính sách hỗ trợ quan tâm
tử phía Nhà nước , cho dù trẻ khuyết tật nhẹ .
Trong những năm qua , việc triển khai đảm bảo thực hiện quyền được tham
gia vào các hoạt động văn hóa , thể thao , giải trí của trẻ khuyết tật vận động đã
đạt được nhiều thành tựu đáng kể . Trước hết phải kể đến việc Nhà nước đã hỗ trợ
kinh phí cho tổ chức các buổi liên hoan văn nghệ quần chúng các cấp , tạo diễn
đàn cho trẻ khuyết tật vận động được thể hiện năng khiếu , vui chơi , giải trí .Tỉnh
Quảng Ngãi đã đưa ra các hoạt động vô cùng ý nghĩa , nhằm tạo sân chơi bổ ích
cho trẻ em khuyết tật vận động, giúp cho trẻ được thể hiện khả năng của mình .
Phong trào thể dục thể thao cho trẻ khuyết tật vận động đã phát triển mạnh mẽ ở
các địa phương thu hút được đông đảo trẻ em khuyết tật vận động tham gia với
nhiều hoạt động sôi nổi , lý thủ trên phạm vi của tỉnh , trẻ khuyết tật vận động đã
được tạo điều kiện vui chơi , giao lưu văn hóa văn nghệ , tham gia những trò chơi
kỹ năng bổ ích và quyền về tiếp cận văn hóa , thể thao , giải trí của trẻ em khuyết
tật vận động nhờ đó được đảm bảo . Những hoạt động ấy không chỉ góp phần rèn
luyện sức khỏe , rèn luyện nhân cách , tinh thần vượt khó mà còn có ý nghĩa thúc
đẩy sự hòa nhập cộng đồng cho nhóm trẻ kém may mắn này . Trên thực tế , do
nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan , tỷ lệ trẻ em khuyết tật tham gia gia
văn hóa , thể thao rất hạn chế . Có ít nhất 2/3 số trẻ em khuyết tật vận động không
tham gia bất kỳ một hoạt động văn hóa xã hội nào trong 12 tháng trước cuộc điều
tra. Lý do chính dẫn đến tình trạng trạng này là khó khăn trong việc đi lại , khó
khăn trong giao tiếp , kết hợp với tâm lý mặc cảm , tự ti , đồng thời trẻ khuyết tật
vận động thường không được mời tham dự , hoặc không biết nơi nào tổ chức để

tham dự . Không khó để nhận thấy một số chương trình dành cho trẻ em trên
truyền hình như : Đồ rê mi , Con đã lớn khôn , Trẻ em luôn đúng ... cơ bản không
có trẻ em khuyết tật tham gia . Một phần cũng bởi do khiếm khuyết của cơ thể mà
rất ít trẻ khuyết tật vận động có năng khiếu về văn hóa , văn nghệ , hơn nữa sự
ủng hộ , khích lệ trẻ khuyết tật vận động tham gia các chương trình từ phía gia
đình trẻ khuyết tật , từ phía ban tổ chức , nhà tài trợ ... dường như không có . Bên
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
15


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
cạnh đó , cơ sở hạ tầng dành riêng cho trẻ khuyết tật vận động chưa được đảm
bảo ; hệ thống sân bãi , trang thiết bị phục vụ trẻ tham gia luyện tập không đủ các
trò chơi vận động trong công viên , hầu hết là dành cho trẻ em không khuyết tật
vận động, trẻ khuyết tật vận động rất khó để tham gia những hoạt động này . Có
thể thấy sự tham gia của trẻ khuyết tật vận động vào các sự kiện và các hoạt động
để làm phong phú hơn đời sống của trẻ còn rất ít và hạn chế . Vẫn biết do những
khiếm khuyết về mặt cơ thể , trẻ khuyết tật vận động khó có thể cạnh tranh bình
thường với những trẻ không khuyết tật khác , nên việc ưu tiên và tổ các chương
trình riêng phù hợp dành cho trẻ khuyết tật vận động là cần thiết . Tuy nhiên ,
chính những ưu tiên , riêng biệt đó vô tình đã làm tăng thêm cảm giác khác biệt ,
bị cô lập của trẻ . Điều này dẫn đến tâm lý e ngại , cản trở việc tham gia các hoạt
động văn hóa nghệ thuật thể thao của trẻ em khuyết tật vận động
2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động công tác xã hội đối với trẻ
em khuyết tật vận động
2.2.3.1. Yếu tố đặc điểm bản thân trẻ em khuyết tật và nhận thức của
gia đình, cộng đồng.
Người khuyết tật nói chung và trẻ em bị khuyết tật vận động nói riêng hiện
vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống và hòa nhập cộng đồng.
Nhận thức của xã hội về vấn đề người khuyết tật còn hạn chế, khiến không ít

người phải chịu sự phân biệt đối xử. Sự thiếu đồng bộ và thiếu hiệu quả trong hệ
thống chính sách an sinh xã hội như giáo dục, y tế, việc làm cũng là một rào cản
đối với trẻ em bị khuyết tật vận động, không những vậy bản thân trẻ em bị khuyết
tật vận động còn mặc cảm, tự ti, chưa khẳng định được tiếng nói của mình.
Bản thân tất cả các trẻ em bị khuyết tật vận động có nhiều dạng mức độ khuyết
tật khác nhau, hoàn cảnh gia đình khác nhau. Nhiều trẻ tuổi nhỏ, bệnh nặng tất cả
mọi sinh hoạt như vệ sinh thân thể, thay quần áo, di chuyển, ăn uống đều phải do
người thân chăm sóc. Gia đình đi chăm sóc trẻ hầu như không hiểu biết về Luật
Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, các quyền học tập, vui chơi, tham gia...của
trẻ nói chung và trẻ em bị khuyết tật vận động nói riêng; chưa quan tâm đáp ứng
các nhu cầu, tâm sinh lý của trẻ qua các giai đoạn phát triển. Nhiều khi nhân viên
công tác xã hội xuống cộng đồng để tư vấn về việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
16


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
thường gặp sự cản trở từ gia đình trẻ em bị khuyết tật vận động do nhiều nguyên
nhân: gia đình muốn trẻ em khuyết tật ở nhà để làm công việc nhà, sợ tốn kém, sợ
không thể chữa khỏi bệnh. Một số gia đình trẻ em bị khuyết tật vận động ỷ lại,
chưa nhận thức đúng đắn, cho rằng trách nhiệm chăm sóc, giúp đỡ trẻ khuyết tật
là trách nhiệm của Nhà nước, cộng đồng, điều đó đã làm ảnh hưởng rất lớn đến
quyền lợi cũng như cách chăm sóc cho trẻ . Yếu tố đặc điểm bản thân trẻ em bị
khuyết tật vận động và nhận thức của gia đình, cộng đồng ảnh hưởng rất lớn tới
các hoạt động hỗ trợ của công tác xã hội đối với trẻ em bị khuyết tật vận động nhất
là yếu tố sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc trẻ. Sau đó là đến chính bản thân sự
cố gắng của trẻ em bị khuyết tật vận động và cuối cùng là chung tay giúp sức của
cộng đồng
2.2.3.2. Yếu tố về cơ chế chính sách
Qua kết quả khảo sát nghiên cứu của tỉnh Quảng Ngãi cũng cho thấy rằng

phần lớn gia đình trẻ khuyết tật chưa hiểu và nắm được hệ thống các văn bản,
chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người khuyết tật nói chung và trẻ em
khuyết tật vận động nói riêng dẫn đến đa số trẻ em khuyết tật và gia đình trẻ vẫn
chưa được tiếp cận hoặc tiếp cận chưa đầy đủ các chính sách ưu đãi của Nhà nước
về y tế, giáo dục, dạy nghề, việc làm, trợ cấp hàng tháng...và có rất nhiều trẻ em
khuyết tật chưa biết quyền được trợ giúp pháp lý hoặc biết nhưng không thể tiếp
cận với dịch vụ này do hoạt động truyền thông chưa sâu rộng, phương pháp
truyền thông chưa phù hợp với các dạng tật khác nhau nên thông tin chưa đến
được với trẻ em khuyết tật và gia đình trẻ. Nguồn lực dành cho cơ sở cung cấp
dịch vụ đang còn nhiều hạn chế, thiếu thốn như về kinh phí, cơ sở vật chất, các
chính sách hỗ trợ dịch vụ… nên trẻ em khuyết tật vận động chưa được hưởng các
chính sách dành cho trẻ em khuyết tật.
2.2.3.3. Yếu tố thuộc về cán bộ nhân viên công tác xã hội
Nhân viên công tác xã hội có ảnh hưởng rất lớn trong việc thực hiện trợ giúp
đối với trẻ em khuyết tật nói chung và trẻ em khuyết tật vận động nói riêng . Nhân
viên công tác xã hội cần phải có kiến thức, kỹ năng, thái độ, kinh nghiệm. Những
yếu tố này tác động trực tiếp và gián tiếp tới quá trình trợ giúp, hiệu quả của việc
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
17


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
trợ giúp đối với trẻ em khuyết tật vận động. Với phương châm không ngừng nâng
cao chất lượng công việc, trình độ chuyên môn nhằm đáp ứng tốt mọi nhiệm vụ
được giao. Trong những năm qua tỉnh Quảng Ngãi đã tạo điều kiện cho cán bộ
thường xuyên tham gia các lớp tập huấn, các khóa học ngắn hạn, dài hạn về công
tác xã hội. Qua đó, đã bổ sung thêm cho cán bộ những hiểu biết, kinh nghiệm và
kỹ năng cần thiết để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu,
nhiệm vụ được giao.Tuy nhiên, khả năng trợ giúp của đội ngũ cán bộ xã, huyện
vẫn còn hạn chế, chưa thể đáp ứng hết được nhu cầu của người khuyết tật nói

chung và trẻ em khuyết tật vận động nói riêng, xuất phát từ năng lực còn hạn chế,
số lượng cán bộ còn ít, nhiệm vụ về nghề công tác xã hội còn mới …
2.2.3.4. Yếu tố về cơ sở vật chất
Một trong những yếu tố cần quan tâm trước tiên trong cuộc sống của người
khuyết tật là khả năng tiếp cận cơ sở vật chất của họ. Hiện nay, người khuyết tật ở
nước ta nói chung và ở tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, khả năng tiếp cận cơ sở vật chất
của họ vô cùng khó khăn. Về cơ bản, trẻ em khuyết tật vận động vẫn phải đối diện
với những khó khăn không chỉ ở nơi công cộng mà ngay tại gia đình. Yếu tố cơ sở
vật chất tác động rất lớn đến việc trợ giúp đối với trẻ em khuyết tật vận động , đặc
biệt là các trang thiết bị dành cho trẻ em khuyết tật vận động như xe lăn đi lại,
nạng... Điều này đặt ra cho tỉnh Quảng Ngãi là cần xây dựng tổng thể những hệ
thống cơ sở vật chất dành cho người khuyết tật và đáp ứng được nhu cầu của họ:
nhà ăn, đường đi lại, khu vệ sinh…Tuy nhiên xuất phát từ thực trạng kinh tế xã hội
của tỉnh đang còn khó khăn nên hiện nay cơ sở vật chất ở tỉnh đang còn thiếu rất
nhiều, hi vọng trong những năm tới sẽ được sự quan tâm của các cấp, các ngành
tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh có thể được một cơ sở vật chất đáp ứng được nhu
cầu phục vụ cho trẻ em khuyết tật vận động và các nhóm đối tượng yếu thế khác
tại tỉnh.
2.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỂU QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG CÔNG
TÁC XÃ HỘI TRONG VIỆC TRỢ GIÚP TRẺ EM KHUYẾT TẬT VẬN
ĐỘNG TIẾP CẬN VỚI CÁC CHÍNH SÁCH, DỊCH VỤ CÔNG TÁC XÃ
HỘI
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
18


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Tổ chức truyền thông nâng cao nhận thức của cộng đồng về lĩnh vực nghề
công tác xã hội; vai trò của nhân viên công tác xã hội trong trợ giúp đối tượng;
Cung cấp các dịch vụ khẩn cấp và ngắn hạn: Tiến hành những đánh giá ban

đầu và sàng lọc những trường hợp tổn thương được phát hiện và báo tin ở cộng
đồng. Sau đó, cung cấp ngay các dịch vụ chăm sóc khẩn cấp để đảm bảo an toàn
và đáp ứng ngay nhu cầu của khách hàng khi họ tới trung tâm như thức ăn và quần
áo mặc. Đối với các trường hợp đặc biệt cần chuyển ngay tới các cơ sở có liên
quan như y tế hoặc hướng dẫn các dịch vụ chuyển tuyến phù hợp. Cung cấp các
thông tin về phúc lợi xã hội, luật pháp và những kiến thức chung cho sự phát triển
như sức khoẻ sinh sản, sự phát triển của trẻ và phục hồi.
Các dịch vụ dài hạn: Đánh giá cá nhân, gia đình và các nhóm để xác định
những vấn đề xã hội phức tạp có thể nảy sinh và lập kế hoạch can thiệp; cung cấp
tham vấn tâm lý xã hội; hỗ trợ và tìm các giải pháp chăm sóc phù hợp, vấn đề tiếp
cận giáo dục và việc làm; hỗ trợ tư vấn cho cán bộ trong ngành về nhu cầu của
những người có vấn đề xã hội phức tạp để liên hệ, hợp tác với những người có
chuyên môn như bác sỹ, y tá, giáo viên và công an; nghiên cứu các vấn đề phúc
lợi xã hội để phát triển các chính sách có liên quan.
Có trọng tâm trong việc cung cấp các dịch vụ cơ bản, đáp ứng cho các đối
tượng với các dạng vấn đề và nhu cầu xã hội khác nhau. Các hoạt động bao gồm:
đánh giá về những nhu cầu phức tạp, can thiệp trực tiếp cho cá nhân và gia đình
khi họ cần được những người có chuyên môn và kỹ năng giúp đỡ; cung cấp tham
vấn, hỗ trợ cần thiết và tiến hành tập huấn cho những cán bộ còn ít kinh nghiệm
và cộng tác viên cộng đồng.
Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, kinh
nghiệm, năng lực cán bộ trong thực hiện nhiệm vụ công tác xã hội với nhóm đối
tượng yếu thế, nhất là đối với trẻ em khuyết tật vận động. Mở rộng quy mô hoạt
động, đổi mới cơ sở vật chất của các Trung tâm cung cấp dịch vụ CTXH; nhân
rộng các mô hình trợ giúp đối tượng bảo trợ xã hội, bảo vệ, chăm sóc trẻ em hiệu
quả.

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
19

SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
Sớm hoàn chỉnh khung pháp lý về phát triển nghề công tác xã hội nhất là sớm
ban hành Luật về nghề công tác xã hội để hệ thống các Trung tâm cung cấp dịch
vụ phát triển và hội nhập.
Hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe, khám chữa
bệnh cho trẻ em khuyết tật vận động ; Các mô hình, dự án hỗ trợ cho trẻ em
khuyết tật vận động, đồng thời cải thiện môi trường làm việc và bố trí đủ số lượng
cán bộ hưởng lương từ ngân sách Nhà nước theo vị trí việc làm

3. Kết luận và khuyến nghị
3.1. Kết luận

Người khuyết tật nói chung và trẻ em khuyết tật vận động nói riêng là người
bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc suy giảm chức năng được
biểu hiện dưới dạng tật khiến họ gặp khó khăn, hạn chế về đi lại, tham gia các
hoạt động cộng đồng, học tập, giao tiếp, ngoài ra họ có những đặc điểm tâm lý
khác biệt và gặp nhiều rào cản hơn so với những nhóm yếu thế khác trong xã hội...
Mặc dù vậy, họ cũng có những thế mạnh, nhu cầu, ước mơ như mọi người bình
thường. Bởi vậy, sự tham gia tư vấn, tham vấn, hỗ trợ của nhân viên công tác xã
hội sẽ góp phần tạo dựng niềm tin, mở ra nhiều cơ hội mới cho trẻ em khuyết tật
vận động. Mặc dù trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước ta đã có rất nhiều
chính sách hỗ trợ trẻ em khuyết tật vận động nhưng vẫn còn những vấn đề mà trẻ
em khuyết tật vận động đang gặp phải vẫn là sự kỳ thị và phân biệt đối xử, số
đông trẻ em khuyết tật vận động chưa biết hoặc chưa có điều kiện, khả năng tiếp
cận, hiểu biết về những chính sách ưu đãi dành cho họ, điều đó đã dẫn đến khả
năng hòa nhập và phát triển của trẻ em khuyết tật vận động bị hạn chế. Mặt khác,
trẻ em khuyết tật vận động thuộc nhóm yếu thế do sự khiếm khuyết của cơ thể,
các chức năng xã hội của họ có thể bị suy giảm. Từ thực tế này, sự tham gia của
nhân viên công tác xã hội sẽ giúp trẻ em khuyết tật vận động tiếp cận với các

nguồn lực, tư vấn cho họ phát huy khả năng, trình độ để trẻ em khuyết tật vận
động trở nên mạnh mẽ hơn, tự tin sống độc lập, hòa nhập cộng đồng và tham gia
bình đẳng vào các hoạt động xã hội, có cơ hội được lao động, học tập như những
người bình thường. Nhân viên công tác xã hội sẽ tham vấn cho trẻ em khuyết tật
vận động có điều kiện tiếp cận để được chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng,
CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
20


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
học văn hóa, học nghề, làm việc, trợ giúp pháp lý, giúp họ hiểu và nắm bắt được
các quyền của họ theo quy định của Pháp luật...Nhân viên xã hội cũng có vai trò
và trách nhiệm quan trọng trong tiến trình tạo ra sự thay đổi tích cực đối với đời
sống của trẻ em khuyết tật vận động, thúc đẩy môi trường xã hội, bao gồm chính
sách, pháp luật, cộng đồng thân thiện để trẻ em khuyết tật vận động dễ dàng hòa
nhập xã hội. Nhân viên xã hội còn là người tư vấn, giới thiệu những chính sách an
sinh xã hội mà trẻ em khuyết tật vận động được hưởng như miễn hoặc giảm một
số khoản đóng góp cho các hoạt động xã hội, tiếp cận dễ dàng hơn với các công
trình, phương tiện giao thông công cộng, dịch vụ văn hóa, thể thao, du lịch và
tham gia đào tạo kỹ năng sống, tổ chức các dịch vụ nâng cao khả năng sống độc
lập của trẻ em khuyết tật vận động. Công tác xã hội với trẻ em khuyết tật vận
động sẽ góp phần quan trọng trong việc hỗ trợ, tư vấn, giảm sự kỳ thị, phân biệt
với nhóm đối tượng này. Tuy nhiên công tác này nó đang phải đối mặt với những
cơ hội và thách thức rất lớn. Bởi vậy, đòi hỏi phải xây dựng mô hình cho trẻ em
khuyết tật vận động có tính bền vững và hiệu quả cao, cần dựa trên cách hiểu
chung về vấn đề khuyết tật và hệ thống chính sách, dịch vụ xã hội hiện hành, cũng
như dựa trên cách tiếp cận về hòa nhập xã hội. Mặt khác, đội ngũ nhân viên công
tác xã hội cũng cần có những kiến thức và kỹ năng chuyên nghiệp, giữ vững
những giá trị nghề và phải có sự linh hoạt cần thiết trong hoạt động thực tiễn.
3.2. Khuyến nghị

Để nâng cao hiệu quả hoạt động hỗ trợ đối với người khuyết tật nói chung và trẻ
em khuyết tạt vận động nói riêng tại tỉnh Quảng Ngãi cần thiết phải có các khuyến
nghị như sau:
Thứ nhất là Nâng c o tr yền thông th y đổi nh n thức
Thứ h i là Nâng c o năng lực, tr nh độ cho nhân viên công tác xã hội
Thứ b là V n động và đề x ất chính sách hỗ trợ cho người kh yết t t
Thứ 4 là D y tr áp dụng mô h nh q ản lý c đối với người kh yết t t
Thứ 5

ẩy mạnh xã hội hó công tác trợ giúp người kh yết t t

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
21


SINH VIÊN: PHAN THỊ CẨM PHI - Đ16CT1 - MSSV: 1657601010763
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bùi Thị Huệ (2011), V i trò củ nhân viên công tác xã hội trong việc giải q yết
vấn đề củ người kh yết t t

2. Bùi Thị Xuân Mai (2010), Nh p môn công tác xã hội, nhà xuất bản Lao động xã
hội, Hà Nội, tr.4.

3. Bùi Thị Xuân Mai và Nguyễn Thị Thái Lan (2011), "Công tác xã hội cá nhân và
gia đình", NXB Lao động xã hội, Hà Nội

4. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Quảng Ngãi (2015), báo cáo kết q ả 5
năm thực hiện L

t người kh yết t t và

ề án trợ giúp người kh yết t t gi i

đoạn 2012 2020.

5. Thủ tướng chính phủ (2005), Q yết đ nh số 65/2005/Q

TTg về phê d yệt đề

án “Chăm sóc trẻ em mồ côi không nơi nương tự , trẻ em b bỏ rơi, trẻ em b
tàn t t nặng, trẻ em là nạn nhân củ chất độc hó học và trẻ em nhiễm
HIV/AIDS dự vào cộng đồng gi i đoạn 2005 2010.

6. Nguyễn Ngọc Toản (2009), Trợ giúp xã hội cho cá nhân và hộ gi đ nh nhằm
đảm bảo n sinh xã hội cho N T, Tạp chí Lao động và Xã hội, Hà Nội,

7. www.nghilucsong.net Kênh thông tin người khuyết tật

CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
22