SKKN CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP

Trang 1
I> Tên đề tài:
"MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN TỐT
CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP 9"
II> Đặt vấn đề:
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa với
mục tiêu đến năm 2020, Việt Nam từ một nước nông nghiệp tư bản trở thành
nước công nghiệp hội nhập với cộng đồng Quốc tế. Nhân tố quyết định thắng
lợi là con người, là nguồn lực người Việt Nam được phát triển về số lượng và
chất lượng trên cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Việc này cần được bắt
đầu từ giáo dục phổ thông mà trước hết là phải bắt đầu từ việc xác định mục
tiêu đào tạo: Đó là đào tạo con người có đủ tài - đủ đức, năng lực - phẩm chất
được hình thành trên một nền tản kiến thức, kỷ năng đủ và chắc chắn.
Đổi mới dạy học - dạy chữ đi đôi với dạy làm người, dạy văn đi đôi với
dạy lễ. Vì vậy một trong những vấn đề không thể thiếu và góp phần quyết
định đến thành công mục tiêu chung của Giáo dục và đó cũng là vấn đề nan
giải bức xúc gây sự chú ý cho phụ huynh và thầy cô cần được quan tâm nhất
hiện nay chính là việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Như chúng ta đã biết Bác Hồ đã từng nói: "Có tài mà không có đức là
người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó". Điều đó càng
cho thấy tầm quan trọng của "đức". Có nhiều biện pháp, hình thức để giáo dục
ở gia đình - nhà trường - xã hội. Một trong những biện pháp hữu hiệu nhất
trong nhà trường chính là công tác chủ nhiệm lớp.
Lớp chủ nhiệm là một mô hình giáo dục "thu nhỏ", trong đó có đầy đủ sự
kết hợp giữa ba yếu tố quan trọng: gia đình - nhà trường - xã hội.
- Gia đình: ở đó thầy cô giáo chủ nhiệm chính là ba mẹ thứ hai; diều dắt,
giúp đỡ các em; quan tâm, động viên nhưng đôi lúc cũng khiển trách
phê phán nếu các em vi phạm.
- Nhà trường: Các thầy cô giáo bộ môn thường ngày vẫn đều đặn vừa
dạy chữ vừa dạy người, dạy các em học điều hay làm điều tốt.
- Xã hội: Chính là tất cả bạn bè trong lớp mới đầy đủ thành phần. Tầng

lớp "lãnh đạo" - các em học giỏi, nhiệt tình, năng nổ và đi đầu trong
mọi phong trào; "nhân dân" - các em học khá, trung bình nhưng đôi lúc
có nhiều sáng kiến và luôn có sự phấn đấu vươn lên nhất định; "tội
phạm" - học sinh có học lực yếu, học sinh cá biệt vẫn đang và sẽ cần
đến sự giáo dục của chúng ta.
Do vậy, đề tài về công tác chủ nhiệm lớp rất hay và thú vị. Bởi vì ở đây
có sự tập trung của những mối quan hệ, những nội dung giáo dục cần được
quan tâm. Có thể nói rằng nếu thực hiện tốt công tác chủ nhiệm thì đó là một
thành công lớn góp phần vào thành công chung của nhà trường và xã hội. Đó
cũng là lý do người viết chọn đề tài về công tác chủ nhiệm lớp.
Tuy nhiên, để thực hiện thành công công tác này không phải một hai
ngày mà đòi hỏi một quá trình hình thành, tích lũy lâu dài, phù hợp với từng
Trang 2
đối tượng, từng lứa tuổi. Ở lứa tuổi lớp 9, một bước ngoặc cho sự phát triển
tâm sinh lý của các em. Bước sang tuổi dậy thì nên các em có những thay đổi
đến "khó hiểu" dẫn đến quản lý từng em đã khó mà lại quản lý một lớp đến 35
học sinh lại càng khó khăn hơn. Chính vì thực tế đó, với mong muốn có một
phương pháp để xây dựng tập thể mạnh, sau nhiều năm làm công tác chủ
nhiệm lớp 8 và được nhà trường tin tưởng giao cho chủ nhiệm lớp 9, đã tích
lũy một ít kinh nghiệm từ bản thân người viết muốn chia sẽ sáng kiến kinh
nghiệm với đề tài: "Một số biện pháp thực hiện tốt công tác chủ nhiệm lớp 9".
III> Cơ sở lý luận:
Những kết quả nghiên cứu tâm sinh lý của học sinh và điều tra xã hội
học gần đây trên thế giới cũng như nước ta thanh thiếu niên có những sự thay
đổi trong phát triển tâm sinh lý, đó là một sự thay đổi có gia tốc. Trong điều
kiện phát triển của các phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội nhập giao
lưu, học sinh được tiếp cận nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ
nhiều mặt của cuộc sống. Có hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so
với các thế hệ cùng lứa tuổi trước đây. Trong học tập họ không thỏa mãn với
vai trò của người tiếp thu thụ động, không chỉ chấp nhận những giải pháp có

sẵn được đưa ra. Trong hoạt động họ tỏ vẻ mình trở thành "người lớn", muốn
hòa mình vào thế giới của người lớn, ham tìm tòi học hỏi và tỏ vẽ chững chạc
trước đám đông, trước bạn bè. Như vậy ở lứa tuổi này nảy sinh một yêu cầu
và cũng là một quá trình: Sự lĩnh hội độc lập các tri thức và kỹ năng nhưng
nếu muốn hình thành và phát triển một cách có chủ định thì đòi hỏi phải có sự
hướng dẫn của các thầy cô giáo đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm, đồng thời tạo
các điều kiện thuận lợi cho các em thực hiện được ước mơ, hoài bão của
mình.

IV> Cơ sở thực tiễn:
Trường THCS Chu Văn An là một trong những trường thuộc khu vực
miền núi của huyện Phú Ninh. Đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn
cách trở, trình độ dân trí thấp. đặc biệt phương tiện thông tin đại chúng và sự
hội nhập của người dân nơi đây còn hạn chế. Chính vì thế học sinh của trường
cũng có những đặc trưng riêng so với các trường bạn. Công tác giáo dục đạo
đức, giáo dục hạnh kiểm và công tác chủ nhiệm lớp luôn là vấn đề làm đau
đầu các thầy cô giáo thực hiện công tác chủ nhiệm.
Chương trình giáo dục cũ phù hợp với giai đoạn qua, nay bộc lộ nhiều
tồn tại không theo kịp đổi mới. Sự thay đổi của đối tượng giáo dục về thể lực,
nhận thức, tâm lý, nhu cầu, khả năng tiếp nhận thông tin ngày càng tăng trong
thời đại khoa học kỹ thực phát triển mạnh. Sản phẩm của nhà trường chưa
thích ứng với nhu cầu xã hội, hiệu quả sử dụng chưa cao. Thông tin ngày càng
nhiều nhưng tính sáng tạo và thích nghi không hơn trước. Tâm lý thi cử còn
nặng nề, động cơ học tập chưa phát huy tính sáng tạo.
Trang 3
Ví dụ: Để thực hiện một tiết sinh hoạt lớp trước đây, giáo viên thường
thực hiện theo một "lập trình sẵn", một cách máy móc, rập khuôn như: gọi
học sinh vi phạm đứng dậy phê bình kiểm điểm, thậm chí còn đánh đập, quát
tháo trước lớp và diễn giải theo kiểu lý thuyết hàn lâm, kinh viện, chú trọng
thành tích, đến công việc áp đặt của mình mà quên chú ý đến lý do, tâm tư,

nguyện vọng của các em không cùng chia sẽ mà làm giảm đi hứng thú học tập
và căng thẳng, quá tải biến các em trở thành đối tượng thụ động, không lấy
người học làm trung tâm, không phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của
học sinh.
Trước những thực trạng đó, việc áp dụng chương trình đổi mới của Bộ
giáo dục và đào tạo hiện nay, bản thân chúng tôi cũng được đào tạo ngay từ
khi còn học trên giảng đường Đại học cộng với việc được học hỏi tiếp thu
thông qua những lần sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề, học hỏi đồng nghiệp
và tự tìm tòi học hỏi đã xây dựng được chương trình thực hiện công tác chủ
nhiệm lớp và được áp dụng qua nhiều năm bước đầu thu được kết quả tích
cực.
V> Nội dung nghiên cứu:
Nội dung nghiên cứu về đề tài công tác chủ nhiệm lớp không phải là mới
mẻ, xa lạ đối với các thầy cô khi giảng dạy đặc biệt là chủ nhiệm lớp. Nhưng
không dễ để áp dụng thành công và đưa một tập thể đi lên cả về thành tích thi
đua lẫn thành tích học tập. Do đặc điểm sinh lý, lứa tuổi của mỗi em ở từng
giai đoạn khác nhau nên giới hạn đề tài chỉ áp dụng cho học sinh khối 8, 9.
Đây là giai đoạn được cho là "phức tạp" trong diễn biến tâm lý và học tập. Để
việc chủ nhiệm lớp được thành công theo người viết cần tập trung ở những
nội dung chính sau:
1. Nhận lớp chủ nhiệm và ổn định nề nếp lớp học:
Vấn đề đầu tiên khi làm công tác chủ nhiệm là gặp gỡ và "ra mắt" lớp
chủ nhiệm. Ở đây chúng tôi đề cập đến việc nhận lớp ngẫu nhiên (bốc thăm)
chứ không tuân theo sự sắp đặt trước. Đây là một vấn đề không thể xem nhẹ
vì lần đầu tiên bao giờ cũng "Ấn tượng khó phai". Học sinh luôn tin tưởng
vào lời nói và hành động của thầy cô nên thái độ của thầy phải ân cần, niềm
nở, chân thật. Biết lắng nghe và gợi lên những yêu cầu chính đáng của học
sinh. Tôn trọng nhân cách, tôn trọng sự diễn đạt của các em, sự diệu dàng
nghiêm túc đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng là rất cần thiết để "dạy chữ,
dạy người" cho học sinh.

Trước hết phải tổ chức cuộc "tổng tuyển cử" bầu Ban cán sự lớp, Ban
cán sự bộ môn:
- Bầu Ban cán sự lớp, Ban cán sự bộ môn phải dân chủ, khách quan do
chính các thành viên trong lớp bỏ phiếu bầu chọn. Ở đây nhiều giáo
viên thường xem nhẹ việc này nên làm cho đơn giản "áp đặc" ban cán
sự năm ngoái thì năm nay tiếp tục, điều này không đúng với một vài em
Trang 4
không được sự tín nhiệm của lớp, sức học có phần giảm sút nhưng vẫn
làm "lãnh đạo" làm cho các thành viên trong lớp thiếu đi sự tin tưởng,
không thống nhất đặc biệt là với những em có tiến bộ trong học tập và
phong trào muốn chứng tỏ khả năng của mình nhưng không có cơ hội.
- Lớp trưởng phải là người gương mẫu, đủ đức, đủ tài, có tinh thần trách
nhiệm và khả năng tập hợp đoàn kết trong tập thể cao.
- Ban cán sự bộ môn phải phù hợp với khả năng học tập của từng em ở
giai đoạn hiện tại, em học tốt môn nào thì làm cán sự môn đó, có thể
chọn một em làm cán sự tối đa hai môn để các em có điều kiện đầu tư
nghiên cứu bài giải.
- Các tổ trưởng, tổ phó do chính các em trong tổ đó bầu chọn, phải có uy
tín và được các thành viên trong tổ ủng hộ và tin tưởng.
Tuy nhiên phong cách dân chủ không có nghĩa là giáo viên giao phó,
"nuông chiều, thả mặt" đề cao cá nhân hoặc "theo đuôi" những đòi hỏi không
xuất phát từ lợi ích chung của mọi học sinh, của lớp, của trường. Dân chủ
không có nghĩa "cá mè một lứa" mà thầy giáo phải là "huấn luyện viên" tổ
chức các hoạt động phát huy tính tự giác, tích cực, sáng tạo của học sinh.
2. Tổ chức thực hiện:
a/ Sinh hoạt 15 phút đầu giờ hằng ngay:
Đây là khoảng thời gian ngoài giờ và ngắn ngủi (15 phút) nhưng nó có ý
nghĩa hết sức quan trọng có thể quyết định đến cả 5 tiết học trong buổi đó.
- GVCN "phát thảo chân dung" 15 phút đầu giờ, chính là xây dựng kế
hoạch hằng ngày dựa vào lịch công tác của trường, của chi đoàn, của

liên đội, của lớp.Từ đó có phương án triển khai, tổ chức thực hiện.
- Dựa vào thời khóa biểu ngày hôm đó mà phân công cụ thể em nào đảm
nhiệm công tác giải bài tập. các tổ trưởng có trách nhiệm kiểm tra vở
bài tập về nhà, vở soạn bài của các thành viên trong tổ và ghi những em
vi phạm vào sổ theo dõi.
- GVCN quán xuyến lớp tạo môi trường thuận lợi để học sinh ôn lại bài
vở, kiểm tra những điều kiện cần thiết trước khi bước vào tiết học, buổi
học.
Đặc biệt GVCN thể hiện sự lắng nghe nguyện vọng, ý kiến của học sinh,
tôn trọng nhân cách của các em.Những đề nghị chính đáng của các em được
thầy cô đáp ứng kịp thời về hành động hoặc lời giải thích rõ ràng. Luôn gần
gũi, thân mật với các em, có biện pháp kịp thời giải quyết đúng, chính xác
những vướn mắt trong quan hệ học tập,sinh hoạt để luôn tạo một niềm tin
yêu, kính trọng của các em đối với thầy cô giáo chủ nhiệm.
b/ Tiết sinh hoạt lớp hằng tuần:
Chính là thời điểm để GVCN có kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả
những việc được và rút kinh nghiệm khắc phục những việc chưa thực hiện
được sau 7 ngày và tiếp tục đề ra phương hướng, công việc tuần tới.
Trang 5
Qua tìm hiểu, điều tra đối với học sinh ở một số lớp có phong trào thi
đua chưa cao, tập thể chưa mạnh và đặc biệt có nhiều học sinh cá biệt. Có thể
thấy rằng cách tổ chức tiết sinh hoạt lớp còn nhiều cũ kỉ, máy móc chưa có sự
đổi mới đúng lúc.Vì trách nhiệm nặng nề trước mục tiêu thi đua của lớp mình,
vì quá lo lắng trước sự tiến bộ chậm chạp của học sinh, thành tích thi đua kém
của lớp, không ít GVCN đã không kìm chế được đã quát nạt, mắng nhiếc, xỉ
vả thậm chí còn đánh đập học sinh trước lớp gây bầu không khí căng thẳng,
nặng nề dẫn đến tâm trạng lo sợ ở học sinh mà điều này đã đi ngược lại với
phương pháp giáo dục hiện nay.
Vì vậy " Phương pháp là linh hồn của một nội dung đang vận động",
"Học phương pháp chứ không học dữ liệu". Trước hết theo người viết để tổ

chức tốt việc này chúng ta thường phân ra làm 4 phần:
- Phần 1: Học sinh tự tổng kết, đánh giá (5 phút)
Trước hết giành thời gian 5 phút để tổ trưởng lên bảng ghi kết quả chấm
điểm thi đua cụ thể của các thành viên trong tổ trong tuần qua và lưu ý khi
chấm điểm phải ghi rõ lí do, diễn giải sau đó cả lớp nhận xét.
- Phần 2: Dựa vào kết quả tự đánh giá, GVCN nhận xét, đánh giá (15
phút)
GVCN dựa vào kết quả thi đua của lớp trực ban, kết quả theo dõi của
mình và tự nhận xét của các em, từ đó tuyên dương khen thưởng kịp thời với
các em có thành tích tốt, có tiến bộ đồng thời khiển trách, phê bình những em
vi phạm, chậm tiến bộ.GVCN phải quan tâm đến mọi đối tượng đặc biệt đối
tượng học yếu, cá biệt và không mạnh dạng để có biện pháp giáo dục thích
hợp.
- Phần 3: Phổ biến công tác tuần đến (10 phút)
Đây là phần giúp các em định hướng, hình dung trước và có kế hoạch
thực hiện công việc của mình, GVCN không được xem nhẹ hoặc bỏ qua phần
này.Cần nêu rõ những công việc cần thực hiện trong tuần đến của trường, của
lớp để học sinh khỏi bị động trong quá trình thực hiện và đề nghị học sinh ghi
chép và thực hiện nghiêm túc(GVCN kiểm tra ở 15 phút đầu giờ của các ngày
ở tuần sau).
- Phần 4: GVCN lắng nghe, giải đáp ý kiến thắc mắc của học sinh(15
phút)
Chúng ta cần giành nhiều thời gian ở phần này.GVCN hãy lắng nghe và
khuyến khích học sinh nói thật lòng mình, khích lệ các em nói hết những
mong muốn băng khoăn của họ. Tạo bầu không khí thỏa mái,tin tưởng ở học
sinh và giải quyết kịp thời, công bằng,chính xác những nguyện vọng, mong
muốn của các em để học sinh có niềm tin vững chắc vào lời dạy bảo của thầy
cô.
c) Tiết HĐNGLL hằng tuần, hằng tháng:
HĐNGLL là điều kiện thuận lợi để học sinh phát huy vai trò chủ thể của

mình trong hoạt động, nâng cao tính tích cực hoạt động, qua đó rèn luyện