SKKN một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường Mầm Non
I.

MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài:
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã
hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú,
cách học và tốc độ học tập khác nhau và chúng đều có thể thành công. Trẻ học bằng
chơi tốt nhất khi có người lớn hỗ trợ và mở rộng những gì chúng đang hứng thú và
đang thực hiện. Song song với việc lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm,
mỗi nhà trường cũng cần phải xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ được trải
nghiệm. Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự
nhiên - xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở
trường mầm non. Hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt
mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Bởi môi trường giáo dục trong trường
mầm non phải tạo cơ hội cho trẻ tìm tòi, khám phá, phát hiện nhiều điều mới lạ,
hấp dẫn trong cuộc sống, trẻ được tự lựa chọn hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm
một cách tích cực, qua đó kiến thức và kỹ năng ở trẻ dần được hình thành. Môi
trường đó phải đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý cho trẻ vừa có tác dụng giáo
dục, có tính thẩm mỹ và phải được xây dựng trong suốt quá trình thực hiện chương
trình chăm sóc giáo dục trẻ. Đặc biệt, từ khi Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai
Chương trình Giáo dục mầm non sau sửa đổi theo Thông tư 28, thì vấn đề xây dựng
môi trường giáo dục cho trẻ mầm non được đặt ra ngày càng cấp thiết hơn. Bởi môi
trường giáo dục được ví như người giáo viên thứ hai tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi,
trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển.

1

Trong thực tế hiện nay, đa số giáo viên đã biết cách xây dựng môi trường
giáo dục cho trẻ hoạt động, trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục do cô
tổ chức. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, bất cập; mỗi đơn vị, mỗi giáo
viên thực hiện theo cách thức và quan điểm riêng của mình nên việc thực hiện chưa
thật sự đi vào chiều sâu và đúng hướng. Mặt khác, vẫn còn một số giáo viên chưa
đầu tư suy nghĩ, tìm tòi,còn ngại đổi mới, ngại sáng tạo nên hiệu quả thực hiện xây
dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm còn một số hạn chế: môi trường
cho trẻ hoạt động chưa phong phú, còn mang tính áp đặt, cách bố trí các góc hoạt
động chưa linh hoạt, chưa khai thác hiệu quả sử dụng của các góc, các mảng tường,
đồ dùng đồ chơi chưa phong phú, đa dạng…
Là một cán bộ quản lý, hàng ngày trực tiếp chỉ đạo giáo viên thực hiện nhiệm
vụ chuyên môn nên bản thân luôn trăn trở, suy nghĩ phải xây dựng môi trường giáo
dục như thế nào để trẻ hoạt động một cách tích cực nhất, thoải mái nhất mà đạt
được hiệu quả cao nhất luôn là vấn đề mà bản thân tôi đặc biệt quan tâm. Vì vậy.
trong năm học 2017 - 2018 tôi đã chọn đề tài: “Một vài biện pháp chỉ đạo giáo
viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trong trường Mầm
Non” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu:
- Giúp đội ngũ giáo viên trong nhà trường nâng cao nhận thức và năng lực về quản
lý, tổ chức chăm sóc - giáo dục trẻ; thực hiện có hiệu quả chương trình Giáo dục
Mầm non theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” phù hợp với điều kiện
cụ thể của nhóm, lớp và nhà trường.
- Giúp đội ngũ giáo viên xây dựng môi trường giáo dục mang tính “mở”, kích thích
sự tập trung chú ý, tư duy và cảm xúc tích cực của trẻ, thúc đẩy trẻ tham gia hiệu
quả vào các hoạt động và trải nghiệm đa dạng.
- Tạo cơ hội học tập qua chơi và bằng nhiều cách khác nhau phù hợp với nhu cầu,
hứng thú và khả năng của trẻ.

2

- Huy động sự tham gia của nhà trường, gia đình, xã hội tạo sự thống nhất cùng
quan tâm xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ trong trường Mầm non, góp phần
thực hiện có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm”.
3. Những điểm mới, khả năng áp dụng của đề tài:
- Áp dụng chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” vào để
chỉ đạo giáo viên “Xây dụng môi trường Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”.
- Linh hoạt sáng tạo trong các biện pháp chỉ đạo giáo viên “Xây dụng môi trường
Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”
- Dẫn chứng phong phú, đa dạng; hình ảnh minh hoạ sinh động, hấp dẫn.
- Đề tài có khả năng áp dụng cho tất cả các trường Mầm non.
II. PHẦN NỘI DUNG:
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài:
- Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động: là xây dựng một môi trường an toàn,
thân thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút, giúp trẻ chủ động tham gia vào các
hoạt động, có cơ hội trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực. Môi trường đó
gồm hai bộ phận: môi trường vật chất và môi trường tinh thần, chúng không thể
tách rời và liên quan chặt chẽ bổ sung lẫn nhau.
+ Môi trường vật chất: là toàn bộ phương tiện vật chất ở trong lớp và ngoài
trời liên quan đến đến diện tích, ánh sáng, tiếng ồn, cách bố trí sắp xếp…
+ Môi trường tinh thần: là toàn bộ các mối quan hệ giúp trẻ hình thành và
phát triển nhân cách: giao tiếp giữa trẻ với người lớn (giáo viên, phụ huynh), giữa
trẻ với nhau và giữa người lớn với nhau.
1.2. Tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động:
Như trên đã nói, môi trường giáo dục là người giáo viên thứ hai tổ chức và
hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển. Môi trường hoạt động
đó vừa thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng

nhau của trẻ; vừa tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng của mình, qua đó các kiến

3


thức, kỹ năng của trẻ được hình thành, cũng cố và bổ sung; đây là những nhân tố
góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ mầm non.
Khi trẻ được hoạt động trong môi trường giáo dục phù hợp sẽ hình thành và
phát triển ở trẻ những chức năng tâm, sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền
tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa
những khả năng tiềm ẩn đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho
việc học tập suốt đời.
Môi trường giáo dục đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích cực chủ động
của trẻ từ việc tự lựa chọn góc chơi, đồ chơi đến việc tự quyết định và tìm cách giải
quyết nhiệm vụ. Trẻ sẽ dần biết tự chịu trách nhiệm với hành động của mình và biết
đánh giá những thành công hay thất bại trong quá trình chơi, trẻ sẽ dần rút ra những
bài học cho bản thân mình. Trong quá trình hoạt động, trẻ sẽ phối hợp chơi cùng
nhau như cùng xây dựng, cùng chơi gia đình, bác sĩ, … trên cơ sở đó giúp trẻ tái
hiện lại các mối quan hệ gia đình, cộng đồng. Qua đó, trẻ học được cách làm việc
với người khác, học cách lắng nghe và chia sẻ suy nghĩ của bản thân với bạn bè.
Đây là cơ sở hình thành tính tập thể và đoàn kết ở trẻ.
Môi trường giáo dục phù hợp, đa dạng, phong phú sẽ gây hứng thú cho trẻ và cả
giáo viên, góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo
viên với trẻ và giữa trẻ với nhau.
2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
2.1. Thuận lợi:
- Trường mầm non Hải Thành được quy hoạch và xây dựng ở trung tâm
Thành Phố Đồng Hới, được sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, các ngành nên trong
những năm gần đây chất lượng chăm sóc-giáo dục trẻ của nhà trường không ngừng
được nâng cao. Đặc biệt với sự nổ lực không ngừng của BGH và tập thể giáo viên

nhà trường đã tạo được một môi trường xanh - sạch - đẹp, thân thiện và hiệu quả
đáp ứng được nhu cầu học và chơi của trẻ. Kết quả nhà trường đã được công nhận

4


và đạt giải ba Hội thi “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong
các cơ sở GDMN” cấp Thành phố năm học 2017-2018.
- Trường có đội ngũ giáo viên năng động, nhiệt huyết với nghề, có trình độ
đào tạo đạt trên chuẩn 100%; đa số giáo viên còn trẻ, khoẻ, có khả năng tiếp cận
kiến thức mới, khoa học công nghệ nhanh.
- Cơ sở vật chất trang thiết bị và đồ dùng đồ chơi của nhà trường tương đối
đầy đủ và đặc biệt ưu tiên cho các chuyên đề đang triển khai và tổ chức thực hiện.
- Trẻ huy động ra lớp đầy đủ, đi học chuyên cần, mạnh dạn, tự tin.
- Công tác xã hội hoá giáo dục được thực hiện thường xuyên, việc phối kết
giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ được
phát huy và phối hợp chặt chẽ.
2.2 Khó khăn:
- Tuy cơ sở vật chất của nhà trường ngày càng tăng trưởng đầu tư song vẫn
chưa đáp ứng được so với nhu cầu học tập của trẻ, trẻ ra lớp đông, lớp học luôn bị
quá tải đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc tổ chức các hoạt động đặc biệt là các góc
hoạt động của trẻ trong lớp học.
- Việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động chưa phong phú; cách bố trí các
góc hoạt động chưa linh hoạt; chưa khai thác hiệu quả sử dụng của các góc; hình
ảnh trên các mảng tường chủ yếu để trang trí, giáo viên chưa tận dụng các hình
trang trí làm phương tiên dạy học; ít sử dụng các nguyên vật liệu mở để làm đồ
dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động…
- Do diện tích khuôn viên nhà trường hẹp nên việc bố trí các khu vực chơi còn
bị hạn chế; các phương tiện, đồ dùng đồ chơi căn bản được trang bị đủ nhưng chưa
phong phú, đa dạng.

- Năng lực chuyên môn trong đội ngũ không đồng đều. Một bộ phận giáo
viên khi tổ chức các giờ hoạt động còn mang tính áp đặt chưa chú trọng vào tâm lý
trẻ, chưa tạo nhiều cơ hội để phát huy tính tích cực chủ động ở trẻ.

5


- Một bộ phận phụ huynh còn quá nuông chiều con nên thường để trẻ tiếp
cận nhiều với máy tính, điện thoại, những trò chơi điện tử…dẫn đến việc trẻ không
hứng thú với đồ chơi theo lứa tuổi ở trường mầm non, do đó việc giáo dục trẻ theo
khoa học gặp phải không ít khó khăn.
Từ thực trạng nêu trên, tôi nhận thấy rằng việc xây dựng môi trường giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm trong nhà trường đã thực hiện song chưa có chiều sâu,
thiếu tính sáng tạo, chưa mang lại hiệu quả cao và chưa tạo được cơ hội cho trẻ bộc
lộ hết khả năng riêng của mình. Vì vậy, tôi đã đề ra một số biện pháp chỉ đạo sâu
sát để đội ngũ giáo viên xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động hiệu quả
hơn.
3. Các biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm tại trường Mầm non Hải Thành.
3.1.Khảo sát, đánh giá thực trạng môi trường giáo dục của trường, lớp và xây
dựng kế hoạch chỉ đạo.
Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một nội dung quan
trọng của chuyên đề “xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”, là một
chuyên đề mới được triển khai và đi vào thực hiện trong giai đoạn 2016-2020, do
đó việc thiết lập và khai thác các nội dung của chuyên đề như một phương tiện giáo
dục hữu hiệu nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Để có cơ sở đưa ra kế hoạch xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với thực tế của nhà trường, tôi
đã tiến hành đánh giá thực trạng môi trường giáo dục của nhà trường trên các mặt
sau:
- Đánh giá tổng thể cảnh quan chung của nhà trường(từ khâu thiết kế mặt bằng, bố

trí các phòng, sân chơi, khu hoạt động ngoài trời, khu phát triển vận động, khu cát
nước, khu trồng cây xanh(vườn rau, vườn hoa, cây cảnh)....
- Đánh giá việc xây dựng, sắp xếp, trang trí, sử dụng môi trường giáo dục của từng
nhóm lớp.

6


- Đánh giá môi trường xã hội của nhà trường(bao gồm các mối quan hệ giao tiếp,
ứng xử giữa cán bộ giáo viên với nhau, giữa giáo viên với trẻ, giữa trẻ với trẻ và
giữa giáo viên với phụ huynh).
Từ kết quả đánh giá này bản thân tôi đã thấy được những điểm làm được và
chưa làm đươc của việc xây dựng và sử dụng môi trường giáo dục trong nhà
trường, để từ đó tôi xây dựng kế hoạch chỉ đạo cụ thể cho từng nhóm lớp ở từng
chủ đề giáo dục. Trên cơ sở đó tôi triển khai đến toàn bộ giáo viên và tổ chức cho
giáo viên thực hiện. Để xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện đạt hiệu quả tôi đã
lập 1 kế hoạch cụ thể như sau:
- Trước hết tôi lên kế hoạch hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch cụ thể và thiết
kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với độ tuổi của trẻ lớp mình
phụ trách.
- Trực tiếp xuống các nhóm lớp để quan sát việc thiết lập, bố trí, sắp xếp các
phương tiện phục vụ giáo dục trẻ cho các chủ đề.
- Kiểm tra việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và việc khai
thác hiệu quả của môi trường.
Ví dụ: Đối với môi trường giáo dục trong lớp học tôi khảo sát việc thiết lập bố trí
các góc hoạt động cho trẻ như việc bố trí các góc chơi, cách sắp xếp các đồ chơi ở
các góc hoạt động....và việc tạo cơ hội cho trẻ hoạt động trải nghiệm hoặc đối với
môi trường ngoài lớp học tôi khảo sát vị trí trồng cây xanh cách sắp xếp bố trí góc
thiên nhiên khu vực chơi cát nước...tôi trực tiếp hướng dẫn giáo viên cách bố trí sắp
đặt sao cho đẹp mắt có tính khoa học và đặc biệt thuận tiện trong quá trình tổ chức

các hoạt động giáo dục của giáo viên giúp giáo viên tổ chức cho trẻ hoạt động vừa
quan sát bao quát được trẻ một cách tốt nhất và tạo cho trẻ sự tự tin thoải mái để
tham gia hoạt động một cách chủ động tích cực.
3.2. Chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
3.2.1. Trang trí lớp theo chủ đề:

7


Khi bước chân vào cổng trường mầm non, bạn như được bước vào một thế
giới khác: thế giới của trẻ thơ với những bức tranh đầy màu sắc, từ những nhân vật
cổ tích, cỏ cây, hoa lá, đến những nhân vật hoạt hình ngộ nghĩnh… được trang trí
trên khắp tường rào, hành lang lớp học. Còn bên trong lớp học, các hình ảnh trang
trí phong phú hơn gắn với nội dung giáo dục theo chủ đề. Việc trang trí lớp theo
chủ đề vừa tạo sự chú ý và hứng thú khám phá ở trẻ vừa để cho mọi người biết lớp
đang học chủ đề nào. Việc làm này trường đã thực hiện từ nhiều năm trước đây,
nhưng giáo viên chỉ làm rầm rộ vào lúc chuẩn bị khai giảng năm học mới, sau đó
chỉ bổ sung vài hình ảnh cho có gọi là trang trí theo chủ đề. Để khắc phục tình
trạng này, từ khi bắt đầu triển khai thực hiện chương giáo dục mầm non tôi đã chỉ
đạo các lớp thực hiện các biện pháp sau:
- Xây dựng kế hoạch trang trí theo chủ đề: Đây là vấn đề tôi đặc biệt
quan tâm khi kiểm duyệt giáo án của của giáo viên. Thời gian đầu, giáo viên
thường bỏ qua vì cho rằng không quan trọng, chủ yếu soạn đầy đủ các bài dạy theo
kế hoạch chương trình. Sau nhiều lần nhắc nhỡ, thậm chí đưa vào tiêu chuẩn thi
đua, giáo viên đã thực hiện tương đối tốt yêu cầu này. Khi soạn giáo án, đầu mỗi
chủ đề, tôi yêu cầu giáo viên phải soạn mở chủ đề, trong đó trình bày những công
việc cần làm để giới thiệu chủ đề đến với trẻ. Giáo viên có thể chọn hoặc phối hợp
nhiều hình thức được gợi ý sau đây để giới thiệu chủ đề:
+ Trò chuyện: cùng trẻ trò chuyện để tìm hiểu xem trẻ đã biết và chưa biết
điều gì về chủ điểm (giáo viên có thể mở rộng thêm). Giao một số nhiệm vụ cho trẻ

thực hiện: tô, vẽ, cắt dán để làm tranh chủ đề, mang các nguyên vật liệu gia đình
sẳn có như tranh ảnh, chai, lọ, vỏ sò, ốc các loại … để xây dựng chủ đề lớp học.
+ Cùng trẻ làm đồ dùng đồ chơi để trang trí lớp.
+ Tham quan: Có thể thực hiện khi triển khai các chủ đề Quê hương, Giáo
thông, Nước và thời tiết (mùa hè), Thực vật… Trong quá trình tham quan cô và trẻ
có thể thu nhặt các nguyên liệu để trang trí chủ đề: lá cây, đá, sỏi…

8


- Trang trí lớp theo chủ đề: Đầu năm học, các lớp được trường cung cấp
đầy đủ các nguyên, vật liệu cần thiết (xốp màu, keo dán, giấy màu…) để trang trí
các mảng tường của lớp theo chủ đề đầu tiên của chương trình: chủ đề Trường mầm
non. Giáo viên cắt, dán hoặc sưu tầm hình ảnh về trường mầm non để trang trí lớp.
Trong quá trình trang trí, giáo viên phải dự định vị trí các góc chơi phù hợp với lớp
mình để gắn tên các góc. Các tranh, ảnh trang trí đều được gắn kèm từ để trẻ được
làm quen chữ cái. Ngoài các tranh, ảnh theo chủ đề nhà trường đã trang bị cho lớp,
tôi thường khuyến khích giáo viên tự làm hoặc sưu tầm các hình ảnh về chủ đề
trường mầm non từ tranh, ảnh, sách báo, internet, … để làm phong phú hơn chủ đề
của lớp mình.
Khi triển khai một chủ đề mới, giáo viên cùng trẻ trò chuyện về nội dung chủ
đề, tìm kiếm nguyên, vật liệu để trang trí chủ đề mới. Ví dụ: chủ đề Gia đình, sau
khi tổ chức trò chuyện, xem một số hình ảnh về chủ đề, cô cùng trẻ vẽ, tô màu, cắt
dán hoặc sưu tầm tranh ảnh về gia đình để làm tranh chủ đề và trang trí các mảng
tường. Phân công trẻ mang một số nguyên vật liệu: lon bia, vải vụn, vỏ hộp các loại
…. đến lớp làm đồ chơi. Một chủ đề không nhất thiết phải trang trí hoàn chỉnh ngay
từ khi bắt đầu, mà có thể bổ sung dần qua từng nhánh nhỏ của chủ đề cho đến khi
kết thúc chủ đề. Ví dụ Chủ đề : “Thế giới động vật” có các chủ đề nhánh là:
+ Nhánh 1: Những con vật đáng yêu (Vật nuôi trong gia đình)
+ Nhánh 2: Những con vật ngộ nghĩnh (Động vật sống trong rừng)

+ Nhánh 3: Thủy cung của bé (Động vật sống dưới nước)
+ Nhánh 4: Con gì biết bay? (Chim - Côn trùng)
Cô và trẻ lần lượt trang trí hình ảnh các con vật của từng nhánh nhỏ theo
phân phối thời gian thực hiện chủ đề (mỗi tuần 01 nhánh). Khi có đủ một số tranh,
ảnh cần thiết để trang trí chủ đề, cô cùng trẻ thảo luận xem nên chọn loại tranh nào
để dán các mảng tường, tranh nào có thể treo để tạo không khí sinh động cho lớp
học. Việc trang trí các hình ảnh trên tường giáo viên yêu cầu lựa chọn và sắp xếp
sao cho có thể sử dụng làm tình huống hoặc phương tiện giáo dục cho các hoạt

9


động có chủ đích trong chủ đề. Ví dụ: Chủ đề Động vật - khối Nhỡ - tôi gợi ý để
giáo viên trang trí hình các con vật có số lượng sao cho có thể sử dụng làm trò chơi
luyện tập khi học Toán: “hãy tìm xung quanh lớp, nhóm cá có số lượng ít hơn 3”;
hoặc sử dụng hình ảnh các loại quả được trang trí trong chủ đề thực vật; hoặc cô
yêu cầu: “ tìm cho cô chùm quả có màu đỏ” khi dạy hoạt động nhận biết phân biệt
ở nhóm Trẻ …
Hiệu quả: Khi tổ chức thực hiện biện pháp này tôi nhận thấy đa số giáo viên
đã nhận thức được tầm quan trọng của của việc lập kế hoạch trang trí lớp theo chủ
đề và thực hện tốt các kế hoạch đã đề ra. Các mảng tường của lớp được trang trí các
hình ảnh vừa đảm bảo tính thẩm mỹ (đẹp, hấp dẫn trẻ), vừa đảm bảo các yêu cầu
giáo dục (có thể sử dụng các mảng trang trí làm phương tiện dạy học), trẻ rất thích
được tham gia các hoạt động cùng cô trang trí môi trường lớp học.
3.3.2. Xây dựng các góc hoạt động trong lớp:
Xây dựng các góc hoạt động trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động
cá nhân hoặc nhóm nhỏ theo hứng thú và nhu cầu riêng của trẻ với các hình thức
hoạt động phong phú, đa dạng, qua đó giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, tích
cực tìm hiểu các chức năng sử dụng của đồ dùng đồ chơi và rèn luyện các kỹ năng
giao tiếp, hợp tác cùng bạn, hoặc tự giải quyết các nhiệm vụ, …

Do mỗi phòng học có một đặc điểm khác nhau nên đòi hỏi mỗi giáo viên
phải biết thiết kế các góc hoạt động sao cho phù hợp với tình hình thực tế của lớp
mình. Trên cơ sở các góc hoạt động giáo viên đã xây dựng, tôi thường góp ý cách
bày trí nhằm phát huy tối đa diện tích cho trẻ hoạt động: cách sắp xếp các góc; cách
đặt tên góc chơi; trưng bày đồ dùng đồ chơi; …
- Cách sắp xếp các góc hoạt động: Vị trí các góc chơi phải hợp lý, thuận
tiện và có đủ không gian cho trẻ hoạt động. Các góc yên tĩnh (góc học tập, góc
sách…) xa góc hoạt động ồn ào (góc phân vai, góc xây dựng…). Sử dụng các giá
tạo hình, các loại bảng thấp, để làm hàng rào phân góc vừa không che khuất tầm
nhìn, vừa đảm bảo các lối đi để trẻ hoạt động liên góc. Diện tích trong mỗi góc hoạt

10


động tùy thuộc vào số lượng trẻ chơi và số lượng đồ dùng đồ chơi trong góc. Ví dụ:
góc phân vai - chủ đề Thực vật - nếu giáo viên bố trí 2 hoạt động: vừa có cửa hàng
rau, vừa nấu ăn (chế biến các món ăn từ rau củ) thì diện tích phải rộng hơn, số
lượng trẻ chơi nhiều hơn so với 1 hoạt động trong cùng góc.
Thay đổi nội dung các góc chơi trong cùng chủ đề nhằm tạo sự mới lạ, kích
thích hứng thú của trẻ. Ví dụ: góc xây dựng - chủ đề Thực vật - tuần 1 và 2 xây
vườn rau hoặc vườn cây ăn quả; tuần 3 và 4 xây công viên … Hoặc góc phân vai Chủ đề Gia đình: Tuần 1 và 2 chơi đóng vai các thành viên gia đình, tuần 3 và 4
chơi bán rau, củ quả, đồ dùng gia đình. Sau khi kết thúc một chủ đề, các góc sẽ
được sắp xếp lại với các đồ dùng, đồ chơi phù hợp với chủ đề mới.
- Đặt tên các góc:
Những năm trước đây, tên các góc được đặt theo sách hướng dẫn chương
trình, rất khô khan như: góc xây dựng, góc phân vai, góc học tập, góc thư viện…
Từ khi triển khai thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, tôi chỉ đạo giáo
viên trang trí các góc lớp bằng những cái tên ngộ nghĩnh, gần gũi với các bé, chẳng
hạn góc Xây dựng: Bé là thợ xây, Kỹ sư tí hon, … hoặc Góc Thư viện: Mời bạn
xem, Những cuốn sách kỳ lạ, Thư viện của bé … hay góc phân vai: Bé thích nấu

ăn, Đầu bếp tí hon…
- Đồ dùng, đồ chơi ở các góc:
Đồ dùng đồ chơi ở các góc phải phù hợp với mức phát triển của trẻ và phù
hợp với đặc điểm địa phương. Trên thực tế trường đã trang bị các đồ dùng đồ chơi
cần thiết cho lớp như gạch xây dựng các loại, đồ chơi gia đình, các loại rau củ quả
nhưng số lượng còn hạn chế, giáo viên phải tìm kiếm nguyên vật liệu, làm đồ chơi
bổ sung cho các góc. Sử dụng các loại phế liệu, nguyên vật liệu sẳn có tại địa
phương để làm đồ chơi cho trẻ, từ các loại chai nhựa, vỏ hộp sữa, hộp bánh kẹo,
ống hút, đá, sỏi, lá cây, xốp màu… để làm đồ dùng đồ chơi. Mỗi loại vật liệu có thể
có thể dùng cho các góc và các hoạt động khác nhau: vỏ hộp sữa thay thế gạch làm
hàng rào, đá sỏi làm hòn non bộ ở góc xây dựng; hộp bánh kẹo dùng chơi bán hàng

11


ở góc phân vai; ống hút, xốp màu, lá cây chơi ở góc tạo hình… Có những loại vật
liệu được sử dụng nhiều lần cho các góc chơi và các chủ đề chơi khác nhau. Ví dụ
các hộp bánh kẹo, hộp bánh Snack, các loại quả dùng để chơi bán hàng ở góc phân
vai của chủ đề Gia đình, khi sang chủ đề Tết và mùa xuân, được dùng làm nguyên
liệu cùng với giấy màu xanh, dây buộc, giấy kiếng màu để gói bánh chưng, bánh
tét hoặc trang trí thành các hộp quà, giỏ quà ở góc tạo hình.
Những đồ chơi dễ làm, khuyến khích trẻ tham gia cùng cô, chẳng hạn tô, vẽ
tranh để trang trí, dùng bút dạ vẽ thêm các chi tiết trên các hòn sỏi theo sự tưởng
tượng của trẻ làm đồ chơi theo ý thích để trưng bày, hoặc mang các chai nhựa, vỏ
hộp bánh kẹo, vỏ sò, ốc… đến lớp để làm đồ dùng đồ chơi. Ngoài ra vận động phụ
huynh hỗ trợ thêm các loại đồ chơi bằng nhựa như các loại rau củ quả, các con vật
để làm phong phú hơn đồ dùng đồ chơi của các lớp.
- Trưng bày - trang trí góc hoạt động: Việc bố trí, trưng bày các thiết bị,
đồ dùng, đồ chơi phải phù hợp mục tiêu yêu cầu giáo dục của chủ đề. Khi triển khai
chủ đề nào, môi trường các góc phải phản ánh được chủ đề đó.

Ví dụ: Chủ đề Giao thông, các góc hoạt động đều được trưng bày thể hiện
nội dung của chủ đề:
- Góc xây dựng: trưng bày gạch các loại hoặc vỏ hộp sữa; sỏi, đá; các loại
phương tiện và biển báo giao thông; một vài cây, hoa để trang trí… (chơi xây
đường phố, bến xe…)
- Góc phân vai: các loại phương tiện giao thông, vé số (giả tiền), giấy vụn
(vé xe), trang phục cảnh sát giao thông… (chơi đóng vai cảnh sát giao thông, gia
đình đi nghỉ mát …)
- Góc học tập: Tranh, ảnh, lô tô, đôminô các phương tiện giao thông … (chơi
lô tô, đôminô, phân loại các phương tiện giao thông…)
- Góc nghệ thuật: Giấy màu, bút vẽ, kéo, hồ, khăn lau, vỏ hộp các loại, giấy
báo … (vẽ, cắt, dán, gấp hình các phương tiện, biển báo giao thông …)

12


- Góc thư viện: bổ sung một số sách chủ đề giao thông: Một phen sợ hãi, vì
sao thỏ cụt đuôi, Xe lu và xe ca, Gấu con qua đường…
- Góc thiên nhiên: Đồ chơi với nước, giấy các loại…( chơi xếp thuyền, thả
thuyền…)
Thế nhưng khi chuyển sang chủ đề Quê hương – Đất nước – Bác Hồ các góc
được thay đổi với cách trưng bày sau:
- Góc xây dựng: vỏ hộp sữa, nước ngọt, gạch xây dựng, mô hình Lăng Bác,
cây, hoa, thảm cỏ (xây Lăng Bác…)
- Góc phân vai: vỏ sò ốc các loại, một số loại quả, bánh đặc sản Hải Thành:
bánh lọc, bánh bèo, bánh cuốn… (chơi bán hàng, chế biến các ăn từ hải sản…)
- Góc học tập: Tranh, ảnh về Bác Hồ; các di tích, danh lam thắng cảnh của
Quảng Bình, đá sỏi nhỏ … (làm album về Bác Hồ, Quảng Bình, chơi Ô ăn quan…)
- Góc nghệ thuật: Lá cây, đá sỏi, hột hạt, ống hút, xốp màu, đất sét… (cho trẻ
làm nhẫn, dây chuyền, đồng hồ, các con vật … từ lá cây, đá sỏi; gói bánh lọc, làm

bông hoa từ xốp màu, ống hút…
- Góc thư viện: Sự tích bánh chưng bánh dày, truyện Thạch Sanh, Sự tích
Chú Cuội, Sự tích Hồ Gươm,…
- Góc thiên nhiên: Đồ chơi với nước, chai, lọ, ca, cốc, … (chơi đong lường
nước…)
Đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu trong từng góc được sắp xếp phải dễ thấy,
dễ lấy, dễ lựa chọn. Những thiết bị đồ chơi nặng đặt ở dưới, những đồ chơi có nhiều
bộ phận phải đặt theo bộ. Màu sắc, hình dáng đồ dùng đồ chơi đẹp, hấp dẫn, đảm
bảo an toàn cho trẻ. Ngoài ra, bàn ghế và đồ dùng cá nhân của trẻ phải được xếp
gọn vào một góc lớp, tránh che khuất các mảng trang trí và các góc hoạt động.
Hiệu quả: Khi áp dụng biện pháp trên tôi nhận thấy: Đa số giáo viên đều
biết cách sắp xếp các góc hoạt động hợp lý, phù hợp mục tiêu, yêu cầu giáo dục của
từng chủ đề và điều kiện thực tế từng lớp học. Tên các góc chơi đơn giản, dễ hiểu,

13


gần gũi đối với trẻ. Đồ dùng đồ chơi các góc tương đối phong phú, sử dụng các
nguyên vật liệu mở, đảm bảo an toàn đối với trẻ.
3.2.3. Hướng dẫn trẻ hoạt động:
Để phát huy tối đa hiệu quả sử dụng của các góc hoạt động, giáo viên phải
cho trẻ được tham gia vào các hoạt động một cách tích cực. Bởi vì, một môi trường
vật chất dù được xây dựng phong phú, nhưng chỉ để trưng bày cho đẹp mắt, không
cho trẻ chạm vào vì sợ phá hỏng bao công sức trưng bày thì môi trường đó giống
như những ảo ảnh trong sa mạc không giúp ích được gì cho cô và trẻ. Do đó, giáo
viên phải thiết lập môi trường giao tiếp hòa đồng, cởi mở, thân thiện, khuyến khích
trẻ tham gia vào các hoạt động của lớp.
Đối với những trẻ thụ động hoặc các độ tuổi nhà trẻ, mẫu giáo bé giáo viên
khuyến khích trẻ chơi bằng cách nhập cuộc vào trò chơi trong thời gian ngắn. Ví dụ
ở cửa hàng ăn uống (lớp Bé), giáo viên đóng vai khách hàng và nói với trẻ đóng vai

người bán hàng: “Hôm nay cửa hàng bác có những món ăn nào? Bác bán cho tôi
một tô phở mang về nhé!” Sau khi được phục vụ, giáo viên lại nói: “Bao nhiêu tiền
vậy bác? cảm ơn bác!”. Khi thấy cô làm như vậy trẻ sẽ bắt chước làm theo, biết
cách xưng hô và lễ phép trong giao tiếp.
Đối với trẻ ở các độ tuổi lớn hơn, giáo viên chỉ cần gợi mở để trẻ triển khai
các hoạt động chơi trong góc. Hoặc nhập cuộc vào trò chơi với tư cách là người
trung gian quan sát. Chẳng hạn: “Các chú công nhân định xây công trình gì? Trong
công trình có những khu vực nào?...”
Thường xuyên gợi mở, khuyến khích trẻ mở rộng mối quan hệ qua lại với các
góc chơi làm cho nội dung chơi thêm phong phú. Ví dụ các chú công nhân mua vật
liệu xây dựng, mua thức ăn, hoặc khám bệnh, các góc khác có thể tham quan công
trình xây dựng, hoặc tham quan triển lãm các tác phẩm tạo hình ở góc nghệ thuật…
Trong quá trình hoạt động giáo viên phải bao quát, chú ý đến hứng thú và tôn
trọng ý thích cá nhân, không áp đặt trẻ.

14


Hiệu quả: Đa số trẻ mạnh, tự tin, tích cực tham gia vào các hoạt động của
lớp. Thông qua các hoạt động chơi, trẻ học được cách sử dụng đồ dùng đồ chơi một
cách khéo léo, biết cách cư xử trong giao tiếp, vốn từ ngữ được mở rộng góp phần
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
3.3. Tham mưu đầu tư cơ sở vật chất xây dựng môi trường GD lấy trẻ
làm trung tâm.
Hoạt động giáo dục cho trẻ trong trường Mầm non không giống với bất kỳ một
cấp học nào. Đối với trẻ mầm non giáo dục không thể tách rời với cơ sở vật chất
hay nói cụ thể hơn là trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi; chúng ta không thể giáo dục
trẻ một cách có hiệu quả nếu như chúng ta không được trang bị cơ sở vật chất một
cách đầy đủ. Vì vậy, công tác tham mưu xây dựng cơ sở vật chất, bổ sung trang
thiết bị đồ dùng, đồ chơi có vai trò vô cùng quan trọng trong một nhà trường. Thực

hiện sự chỉ đạo của Sở GD&ĐT Tỉnh Quảng Bình và Phòng GD&ĐT Thành phố
Đồng Hới về việc tiếp tục thực hiện chuyên đề“Xây dựng môi trường giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm trong các cơ sở GDMN”. Năm học 2017 - 2018 , bản thân tôi đã
cùng với Ban giám hiệu nhà trường tham mưu với lãnh đạo địa phương, các lực
lượng xã hội và hội cha mẹ học sinh trường MN Hải Thành để cải tạo, sữa chữa lại
sàn thượng tầng 2 làm khu vui chơi, khu hoạt động ngoài trời cho trẻ. Tổng kinh
phí huy động được: 106.750.000đ.
Mặt khác, bản thân tôi tham mưu với hiệu trưởng bổ sung thêm thiết bị, đồ dùng,
đồ chơi ở các nhóm lớp phục vụ cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục, tạo điều
kiện cho trẻ được khám phá, trải nghiệm.
Đây là một việc làm rất thiết thực thu hút phụ huynh cùng tham gia, cùng chung
tay với nhà trường nhằm tổ chức tốt hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ cũng như
hướng dẫn trẻ tham gia hoạt động đạt kết quả.
III. KẾT LUẬN:
1. Ý nghĩa của đề tài:

15


Việc xây dựng môi trường“Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”có vai trò đặc biệt
quan trọng đối với sự phát triển của trẻ: giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu nhận thức, tìm
tòi khám phá thế giới xung quanh, trẻ học được cách cư xử - giao tiếp, hợp tác cùng
bạn. Môi trường học tập phong phú, đa dạng giúp trẻ có cơ hội lựa chọn hoạt động
phù hợp khả năng và ý thích của mình, từ đó trẻ mạnh dạn, tự tin giải quyết tốt các
nhiệm vụ được giao.
Giúp giáo viên có nhận thức đầy đủ hơn về vai trò và sự cần thiết của việc xây
dựng môi trường “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Ngoài ra, trong quá trình thực
hiện giúp cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc thiết kế các góc
hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi, trang trí lớp theo chủ đề phù hợp với mục tiêu
chương trình giáo dục mầm non.

Qua thời gian nghiên cứu và áp dụng “Một số biện pháp chỉ đạo đội ngũ xây
dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”chất lượng chăm sóc-giáo dục trẻ
của nhà trường có nhiều khởi sắc. Cụ thể:
* Đối với giáo viên:
- Đa số giáo viên đều chủ động, linh hoạt trong việc thiết kế môi trường cho
trẻ hoạt động, có chú ý thay đổi các nguyên vật liệu, cách bày trí theo từng chủ đề
(trước đây còn để nhắc nhỡ), tạo được nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm, khám phá
và rèn các kỹ năng một cách tích cực.
- Các mảng tường được trang trí với màu sắc tươi sáng, vừa tầm mắt trẻ, phù
hợp mục tiêu và nội dung giáo dục từng chủ đề. Nhiều sản phẩm do cô và trẻ cùng
làm như tranh chủ đề (cô vẽ trẻ tô màu), các sản phẩm tạo hình, các đồ chơi từ hoa
lá, hột hạt, phế liệu… được sử dụng để trang trí làm trẻ rất thích, vì mình đã góp
công sức vào việc tạo môi trường học tập trong lớp.
- Quá trình thiết kế môi trường giáo dục theo từng chủ đề giúp giáo viên tích
lũy thêm kinh nghiệm về sưu tầm nguyên vật liệu và sự khéo léo, sáng tạo trong
làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động. Nhiều giáo viên đã sử dụng các nguyên vật
liệu từ thiên nhiên, phế liệu để làm đồ dùng đồ chơi: lá dừa làm chong chóng, nhẫn,

16


đồng hồ, dây chuyền, kèn lá… hoặc dùng các hòn đá cuội cho trẻ vẽ thêm các chi
tiết để tạo thành các con vật gà, vịt, thỏ … ; dùng ống hút, xốp màu, chai nước ngọt
tạo hình bông hoa ; dùng xác dừa đã qua sử dụng phơi khô, mút xốp, đá sỏi làm thí
nghiệm vật chìm, vật nổi ; Hơn 90% lớp dùng các nguyên vật liệu phế thải để làm
đồ dùng cho trẻ chơi bán hàng, nấu ăn, làm đồ dùng dạy học ở các môn hình thành
biểu tượng toán sơ đẳng, Làm quen môi trường xung quanh.
* Đối với trẻ:
- Trẻ biết sử dụng đồ dùng, đồ chơi khéo léo hơn, biết tạo ra nhiều sản phẩm
đẹp, sáng tạo khi được hoạt động với các nguyên vật liệu mở.

- Trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực tham gia vào các góc hoạt động của lớp. Trẻ
thích chơi cùng bạn, biết được nhiệm vụ của mình và bạn trong khi chơi, có thái độ
tự giác cùng bạn đến góc chơi, biết hợp tác chia sẻ cùng bạn để hoàn thành các vai
chơi, nhiệm vụ chơi trong góc. Thông qua các mối quan hệ trong các vai chơi, giao
tiếp giữa các trẻ không ngừng được mở rộng làm tăng thêm vốn từ đây là tiền đề
cần thiết giúp trẻ học tốt Tiếng việt ở trường phổ thông.
2. Bài học kinh nghiệm:
Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động là một công việc hết sức quan trọng
trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Nó đòi hỏi người giáo
viên phải nắm vững mục tiêu chương trình giáo dục mầm non, phải quan tâm đến
nguyện vọng, các đặc điểm tâm sinh lý trẻ, và phải có sự kiên trì, khéo léo, sáng tạo
trong việc thiết kế môi trường cho trẻ hoạt động.
- Người phụ trách công tác chuyên môn phải gợi ý giúp giáo viên định
hướng và điều chỉnh các thiết kế môi trường giáo dục của lớp phù hợp mục tiêu chủ
đề và điều kiện thực tế của lớp.
- Phải làm cho giáo viên có sự chuyển biến về mặt nhận thức, coi việc tự bồi
dưỡng và học tập là giải pháp có ý nghĩa quyết định đến việc nâng cao trình độ
chuyên môn.

17


- Phải có kế hoạch xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động phù hợp với độ
tuổi mầm non, và mục tiêu giáo dục của chủ đề.
- Đồ dùng đồ chơi phải đa dạng, phong phú, đẹp, hấp dẫn, sáng tạo có tác
dụng thu hút, lôi cuốn trẻ, tạo cho trẻ niềm say mê khám phá và húng thú hoạt
động. Định kỳ hàng năm, nhà trường tổ chức Hội thi Đồ dùng dạy học tự làm trong
đội ngũ giáo viên; khen thưởng kịp thời những giáo viên có những đồ dùng sáng
tạo, đảm bảo các yêu cầu về sư phạm, kỹ thuật, thẩm mỹ, kinh tế và hiệu quả sử
dụng nhằm khuyến khích phong trào làm đồ dùng dạy học trong nhà trường.

- Khi tổ chức hướng dẫn các hoạt động cho trẻ phải nhẹ nhàng, thoải mái,
tránh gò ép. Nên sử dụng sản phẩm của trẻ vào việc thiết kế, tạo lập môi
trường hoạt động.
- Mặt khác có sự phối hợp với phụ huynh bổ sung nguyên liệu mở để kích
thích trẻ hoạt động.

Một số hình ảnh thiết kế môi trường hoạt động ở các lớp:

Góc sách (Lớp MG Lớn A)

18


Góc Học tập (Lớp MG LớnA)

19


Góc phân vai (Lớp MG Bé A)

Góc Xây dựng (Lớp MG Bé B)

20


21