SKKN tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm trong môn lịch sử

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO NHÓM

TRONG MÔN LỊCH SỬ
---------

 ---------

A. ĐẶT VẤN ĐỀ :

Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ,
nước Việt Nam nói chung và ngành giáo dục nói riêng phải đầu tư thích đáng cho
sự nghiệp giáo dục, phải kịp thời đào tạo ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo,
nắm vững tri thức khoa học công nghệ để làm chủ trong mọi hoàn cảnh công tác
và hoạt động xã hội trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Đổi mới giáo dục đã được Đảng và nhà nước khẳng định là vai trò quan trọng
cấp thiết trong hệ thống “Đổi mới sự nghiệp GD”, là nền tảng, là động lực thúc
đẩy công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước để Việt Nam từng bước vững vàng
khi hội nhập vào nền kinh tế thế giới.
Từ năm học 2002 - 2003, Bộ GD đã thực hiện “cuộc cách mạng về GD” ,đổi
mới cả nội dung và phương pháp dạy học. Đặc biệt năm học 2006 - 2007 ngành
giáo dục đang triển khai thực hiện cuộc vận động “ Nói không với tiêu cực trong
thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục” là lập lại kỉ cương dạy và học. Đây được
coi là khâu đột phá của năm học 2006 -2007 để toàn ngành giáo dục tự khẳng
định, đổi mới vì sự phát triển của đất nước, của ngành.
Sự đổi mới về mục tiêu và nội dung dạy học ,đòi hỏi phải có sự đổi mới về
phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học là quá trình tích cực hoá
1


hoạt động học tập của học sinh. Dưới sự trực tiếp hướng dẫn chỉ đạo của giáo
viên, học sinh tự giác chủ động tìm tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ nhận thức

và có ý thức vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức đã thu nhận được một cách
có hiệu quả vào thực tế.
Như vậy, để thực hiện quá trình đổi mới giáo dục không chỉ đối mới về nội
dung chương trình sách giáo khoa mà còn phải đối mới về cả phương pháp DạyHọc. Đây là hai vấn đề có mối liên quan chặt chẽ với nhau trong quá trình thực
hiện mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới.
Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, là giáo viên dạy môn lịch sử, tôi
luôn trăn trở làm thế nào để học sinh hiểu và nắm thật chắc kiến thức bộ môn,biết
tự mình đánh giá, nhận xét rút ra những kết luận sâu sắc về một sự kiện, nhân vật
lịch sử. Diều trăn trở đó chỉ thực hiện được khi đổi mới cách thức tổ chức hoạt
động học tập của học sinh. Việc tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm trong môn
lịch sử là một vấn đề cần phải quan tâm. Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp dạy
môn Lịch sử, tôi nhận thấy cần phải đổi mới về phương pháp tổ chức cho học sinh
hoạt động trên lớp nhằm chuyển biến chất lượng học sinh đặc biệt là việc tiếp thu
sự kiện lịch sử, so sánh, nhận xét để rút ra bài học lịch sử cho bản thân. Vì vậy tôi
mạnh dạn đưa ra sáng kiến về
" Phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm trong môn lịch sử ” để
một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học
ở trường THCS tại đơn vị của mình đang công tác.
B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN

2


Sự nghiệp đổi mới giáo dục được Đảng, Nhà nước nhân dân quan tâm hưởng
ứng mạnh mẽ tạo động lực thúc đẩy, nâng cao chất lượng giáo dục theo nguyện
vọng chung trong đó có nguyện vọng của mỗi người thầy giáo.
Nghị quyết Trung ương khoá VII của Đảng đã xác định phải:“ khuyến khích
tự học”, phải “ áp dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho
học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề ” .Nghị quyết Trung

ương 2 khoá VIII tiếp tục khẳng định phải “Đổi mới phương pháp giáo dục đào
tạo, khắc phục lối truyền đạt một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của
người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện dạy học
hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên
cứu cho học sinh ” .
Phương pháp dạy học cũ ,GV chỉ thực hiện việc truyền thụ kiến thức một
chiều cho học sinh. Phương pháp này lấy thầy giáo làm trung tâm. Thầy giáo được
đề cao uy quyền về chân lý khoa học và là nguồn cung cấp độc tôn bên cạnh SGK.
Học sinh chỉ có tiếp nhận, ghi nhớ trở thành đối tượng hoàn toàn thụ động. Với
cách dạy đó, học sinh không phát huy được vai trò chủ thể năng động, chủ thể
trong học tập. Bản thân học sinh chưa diễn ra một sự tự lực của các yếu tố bên
trong. Mọi quá trình tâm lí, thao tác tư duy được huy động và vận dụng vào hoạt
động tiếp nhận. Do đó, học sinh chưa hình thành năng lực sáng tạo, không phát
huy được tiềm năng sáng tạo là không đáp ứng được mục tiêu giáo dục cũng như
không phù hợp với yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học .
Đổi mới phương pháp dạy học là dạy từ người học, vì người học. Tức là đặt
học sinh vào trung tâm của quá trình dạy học. Phương pháp dạy học mới phát huy

3


tính tích cực chủ động, sáng tạo, tích cực hoạt động của học sinh. Người thầy chỉ
đóng vai trò tổ chức hướng dẫn không can thiệp quá sâu vào quá trình tìm hiểu,
cảm thụ của học sinh để ép học sinh đi theo sự áp đặt của mình. Bên cạnh đó, dạy
học còn chú trọng đến rèn luyện phương pháp tự học cho học sinh. Đó là cầu nối
giữa học tập và nghiên cứu khoa học. Một yếu tố quan trọng bảo đảm sự thành
công trong học tập là khả năng phát hiện kịp thời và giải quyết hợp lý những nảy
sinh trong thực tiễn. Rèn luyện cho người học có kĩ năng, phương pháp, thói quen
tự học, biết linh hoạt ứng dụng những điều đã học vào tình huống mới, biết tự lực
phát hiện và giải quyết những vấn đề đặt ra thì sẽ tạo cho người học lòng ham học,

khơi dậy tiềm năng vốn có trong mỗi con người. Làm được như vậy không những
kết quả học tập được nâng cao mà người học còn được chuẩn bị để tiếp tục tự học
khi bước vào đời , dễ dàng thích ứng với cuộc sống trong xã hội. Vì những lẽ đó,
ngày nay người ta nhấn mạnh hoạt động học trong quá trình dạy học, cố gắng tạo
ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang học tập chủ động sáng tạo .
Luật giáo dục cũng nêu rõ trong điều 24.2: “ Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với
từng đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm hứng thú cho học sinh”.
Theo đường lối chỉ đạo chung của toàn ngành giáo dục, giáo dục Lệ Thuỷ
đang tích cực hướng tới sự hoàn thiện về đổi mới phương pháp dạy học. Trong đó
coi trọng đổi mới cách thức tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Bởi có đổi
mới cách thức tổ chức học sinh hoạt động, người thầy giáo mới phát huy được tính

4


tích cực chủ động học tập của học sinh, học sinh mới có sự hứng thú say mê trong
học tập, tự mình suy nghĩ ,lập luận để rút ra nội dung bài học cần thiết cho mình.
Có thể nói, mấu chốt của đổi mới phương pháp dạy học chính là khâu tổ chức hoạt
động học tập của học sinh, trong đó tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm là vấn
đề cần phải quan tâm đặc biệbieet

II . CƠ SỞ THỰC TIỄN .
1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học:
Trong những năm gần đây, do yêu cầu của đổi mới sự nghiệp giáo dục,
CSVC của nhà trường được tăng trưởng mạnh. Song do thiếu sự thống nhất trong
nhiều năm học liền trước nên sự đồng bộ trong các lớp học còn chưa cao nhất là
đối với bàn ghế học sinh. Điều này phần nào ảnh hưởng đến việc tổ chức họạt

động theo nhóm, chất lượng hoạt động nhóm chưa thật cao.
Trang thiết bị dạy học đã được trang cấp khá đầy đủ nhằm phục vụ tối đa cho
mục đích đổi mới phương pháp dạy học trong chương trình THCS. Song ở một số
bài dạy, một số nội dung cần đến sơ đồ, lược đồ nhưng sách giáo khoa và sách
gioá viên không thể hiện rõ và không đưa ra định hướng chung để thực hiện nên
dễ gây ra sự tuỳ ý trong một số nội dung khi thực hiện.
2. Thực tế của thầy trong cách tổ chức hoạt động nhóm cho học sinh:
Thực tiễn trong những năm học thực hiện thay đổi chương trình SGK từ lớp
6 đến lớp 9, bộ môn Lịch sử đã có nhiều đổi mới trong tổ chức các hoạt động học
tập của học sinh nhưng cách thức tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm hiệu quả

5


chưa thật cao. Sự chuẩn bị của thầy còn đơn giản, chưa tạo được điểm nhấn, điểm
sáng tạo trong những câu hỏi đưa ra thảo luận nhóm .
3. Tình hình thực tế học sinh .
Học sinh được học chương trình SGK mới, đa số các em thích được khám
phá, tiếp thu cái mới. Do tâm lí lứa tuổi nên nhiều học sinh rất năng động trong
các hoạt động nhưng chủ yếu ở đối tượng học sinh khá, giỏi .
Bên cạnh đó, trong hoạt động nhóm sự tập trung của nhiều em chưa cao ,
còn ỷ lại, nghe bạn một cách thụ động, chờ đợi kết quả của bạn đưa ra. Dạng này
tập trung vào học sinh TB, yếu. Các em này không có cơ hội nêu suy nghĩ của
mình khi đã có bạn đại diện cho nhóm nhất là trong khoảng thời gian nhất định dã
được chuẩn bị trong thiết kế của bài dạy .
4. Thực trạng đổi mới cách tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm ở trường
THCS Mỹ Thuỷ .
Từ năm học 2002 - 2003, cùng với sự thay đổi chương trình SGK mới của
ngành giáo dục tôi đã vận dụng phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt động
nhóm trong môn Lịch Sử .

Trong năm đầu của việc đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình
SGK mới, do còn nhiều bỡ ngỡ, lúng túng nên việc tổ chức cho học sinh hoạt động
nhóm hiệu quả chưa cao. Vì vậy chất lượng dạy học môn Lịch Sử khối 6 chưa
được như mong muốn. Chất lượng HS cuối năm học 2002-2003 của khối 6 được
thể hiện qua bảng số liệu sau:

6


HS biết cảm nhận, phân HS chưa biết cảm nhận,
Lớp

SLHS

tích, đánh giá sự kiện lịch phân tích, đánh giá sự kiện
sử

6A
6B
6C
Cộng

45
42
45
132

SL

%

28
26
27
81

62,2
61,9
60,0
61,4

lich sử
SL

17
16
18
51

%

37,8
38,1
40,0
38,6

Theo bảng thống kê chất lượng của học sinh khối 6 cuối năm học, ta thấy rõ
rằng từ sự lúng túng thiếu vận động trong cách tổ chức hoạt động học tập cho học
sinh nên tỉ lệ học sinh biết cảm nhận, phân tích, đánh giá sự kiện lịch sử, nắm và
hiểu một cách sâu sắc về sự kiện lịch sử chưa cao chiếm hơn 50% tổng số HS

trong khối. Số học sinh chưa biết cảm nhận, phân tích, đánh giá sự kiện lich sử
còn nhiều.
Sở dĩ có chất lượng như trên là do HS khối 6 từ cấp Tiểu học mới lên, cách
thức và phương pháp học tập hoàn toàn khác so với ở Tiểu học. Đa số các em chưa
quen với các hoạt động giáo viên giao cho nhất là hoạt động nhóm. Giáo viên dạy
ngại tổ chức hoạt động nhóm do sợ thiếu thời gian.
Những mặt hạn chế đó làm giảm khả năng tiếp thu, mở rộng kiến thức Lịch
sử, làm HS hiểu bài một cách máy móc, thụ động, không biết cách đánh giá, nhận
xét sự kiện Lịch sử đã học, đã nêu trong sách giáo khoa.Vậy, phải làm thế nào để
nâng cao chất luợng kết quả học tập cho học sinh.
Một giải pháp không thể thiếu được là chú trọng cách thức tổ chức hoạt động
nhóm cho học sinh từ học tập bị động sang chủ động hoàn toàn có sáng tạo trong
quá trình chiếm lĩnh tri thức .

7


Là người trực tiếp giảng dạy tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp về tổ chức
hoạt động nhóm cho học sinh . Đây là một khâu hết sức quan trọng trong đổi mới
phương pháp dạy học ở trường THCS . Vì vậy tôi đã vận dụng trong những năm
học tiếp theo của chương trình thay SGK mới .
Phương pháp tổ chức hoạt động theo nhóm trong môn Lịch Sử có những ưu
điểm và nhược điểm .
*Ưu điểm :
- Hoạt động thảo luận nhóm đã tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân
trên con đường chiếm lĩnh nội dung học tập.
- Thông qua hoạt động thảo luận nhóm, ý kiến của mỗi cá nhân được bộc lộ,
khảng định hay bác bỏ, qua đó người học nâng mình lên một trình độ mới .
- Hoạt động nhóm đem lại cho học sinh cơ hội để sử dụng phương pháp, kiến
thức và các kĩ năng mà các em đã lĩnh hội và rèn luyện .

- Giúp học sinh rèn luyện, phát triển kĩ năng làm việc và giao tiếp, tạo điều
kiện cho các em học hỏi lẫn nhau .
- Dạy học theo nhóm góp phần hình thành và phát triển các mối quan hệ qua
lại trong học sinh, tạo bầu không khí đoàn kết giúp đỡ, tin tưởng lẫn nhau trong
học tập .
- Tổ chức dạy học theo nhóm giúp những học sinh nhút nhát, diễn đạt kém có
điều kiện rèn luyện để dần dần khảng định bản thân tự tin hơn trong học tập .
- Khi đang học theo nhóm có cơ hội phát triển khả năng tiếp nhận của từng
học sinh, qua đó hỗ trợ cho từng em theo cách riêng phù hợp.
* Nhược điểm :

8


- Trong hoạt động nhóm nhiều trình độ sẽ xảy ra trường hợp chỉ có các em
khá giỏi tham gia hoạt động còn các em khác ít hoặc không tham gia. Những em
yếu dựa dẫm phụ thuộc vào bạn, nhiều khi bị chế giễu dẫn tới tự ti và hạn chế sự
phát triển .
- Các thành viên không lắng nghe ý kiến của nhau nên khó đưa ra ý kiến
thống nhất .
- Một số thành không hứng thú trong hoạt động nhóm nên dẫn tới tình trạng
nhóm hoạt động tự do, không hiệu quả .
- Tốn thời gian và dễ “cháy giáo án” nếu giáo viên chuẩn bị không kĩ lưỡng.
Nghiên cứu những mặt ưu điểm và hạn chế của phương pháp tố chức hoạt động
nhóm, tôi dần dần đúc rút kinh nghiệm cho bản thân trong khâu tổ chức học sinh
hoạt động theo nhóm trên lớp. Kinh nghiệm đó được vận dung và có hiệu quả
trong những năm học 2004-2005, 2005-2006. Sau đây là giải pháp cơ bản tôi đã
thực hiện cho bộ môn mình đảm nhiệm.
III. GIẢI PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO NHÓM.
Tổ chức hoạt động học tập nhóm cho học sinh có hiệu quả không đơn thuần

chỉ là một hoạt động đơn lẻ ở một giai đoạn nào đó trong tiết dạy mà là cả một quá
trình sâu chuỗi các khâu trong đổi mới phương pháp dạy học. Muốn khâu tổ chức
cho học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả caontức là tạo hứng thú, sáng tạo cho
các em thì người thầy giáo phải chuẩn bị cho mình cả một quá trình trước khi thực
hiện trên lớp .
Việc tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm có ý nghĩa nhiều mặt: Dạy
học theo nhóm là hình thức đặt cho học sinh vào môi trường hoạt động tích cực.
9


Trong nhóm, học sinh được thảo luận và hợp tác làm việc với nhau. Dạy học theo
nhóm, học sinh học tập thông qua giao tiếp, trao đổi, tranh luận với nhau, chia sẻ
và có cơ hội để diễn đạt ý nghĩ của mình, tìm tòi và mở rộng suy nghĩ. Còn giáo
viên là người tổ chức các hoạt động gợi mở, hướng dẫn, kích thích hỗ trợ học sinh
bằng kinh nghiệm giáo dục của mình .
Để đổi mới cách thức tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm ở môn học
Lịch sử tại trường THCS Mỹ Thuỷ tôi đưa ra những giải pháp thực hiện như sau :
1. Một số hình thức tổ chức nhóm, cách chia nhóm .
a. Cách chia nhóm:
- Gọi số ngẫu nhiên: Cho học sinh diểm số 1 đến số mà nhóm dự kiến.
- Chỉ định: Giáo viên lần lượt đọc tên học sinh vào từng nhóm.
- Chia theo biểu tượng: Dùng các biểu tượng: hình tròn, tam giác ..... Các
em cùng biểu tượng vào một nhóm .
- Chia từng cặp: GV chỉ định hai học sinh ngồi gần nhau làm việc .
b. Các kiểu nhóm:
- Nhóm nhiều trình độ: trong đó có cả học sinh giỏi, khá, TB, kém .
- Nhóm cùng trình độ: gồm các em có khả năng học tập như nhau .
- Nhóm tình bạn: gồm các em kết bạn với nhau, không phụ thuộc vào học
lực.
- Nhóm cùng sở thích: gồm các em có cùng sở thích.

- Nhóm cùng nhu cầu học tập.
2 . Về công tác chuẩn bị:
* Đối với học sinh:

10


- GV cần giao việc trước khi kết thúc một tiết học .
+ Đọc bài mới
+ Chuẩn bị kĩ kiến thức ở phần nào .
+ Đưa ra câu hỏi cần hoạt động nhóm để học sinh chuẩn bị .
* Đối với giáo viên :
- Lập kế hoạch bài dạy :
+ Đọc kĩ bài dạy nắm mục tiêu cần đạt .
+ Lập kế hoạch hoạt động của thầy và trò, dự kiến các tình huống xảy ra
khi dạy học theo nhóm .
- Dự kiến :
+ Cách chia nhóm, số lượng nhóm .
+ Nhiệm vụ của các nhóm .
+ Thời gian hoạt động, trình bày .
- Chuẩn bị rất kĩ phần thiết kế bài học: Chuẩn bị các câu hỏi nhất là các câu
hỏi nhằm khuyến khích học sinh suy nghĩ ở mức độ cao hơn và sâu hơn .
- Chuẩn bị chu đáo đồ dùng và thiết bị dạy học .
- Thực hiện kế hoạch bài học .
3. Bước thảo luận
- GV nêu vấn đề, hướng dẫn học sinh cách thảo luận
- GV tổ chức hướng dẫn các hoạt động, gợi mở, khuyến khích học sinh tích
cực hoạt động .
- GV quản lí, giám sát học sinh hoạt động nhóm :

11


+ Trong quá trình học sinh hoạt động, giáo viên theo dõi quan sát và bổ
trợ khi cần .
+ Phát hiện các nhóm hoạt động không có hiệu quả để uốn nắn điều
chỉnh .
+ Nắm chắc đặc điểm tâm lý của từng em để kịp thời động viên khuyến
khích nhằm tạo không khí phấn khởi tự tin trong học tập
+ Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế
khả năng độc lập sáng tạo của học sinh
+ Xây dung mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa thầy - trò, trò - trò
trong môi trường học tập an toàn .
- Tiếp nhận thông tin phản hồi từ phía học sinh .
+ H/S đại diện của nhóm trình bày kết quả của nhóm mình - thông qua
đó giáo viên đánh giá kết quả học tập và kịp thời uốn nắn, bổ sung kiến thức .
+ GV tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận .
- Tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động nhóm: Khen ngợi, nhắc nhở tinh thần,
thái độ làm việc, sự sáng tạo của các nhóm trong quá trình tiến hành thảo luận .
Hoạt động nhóm được coi là một hình thức hợp tác cùng có lợi. Ở đây, mỗi
cá thể sẽ có cơ hội trao đổi, tranh cãi, cải chính kiến thức của mình. Nếu chính
kiến đúng sẽ được đồng tình, chính kiến sai sẽ được bạn bè sửa chữa thông qua
bàn bạc . Từ đó làm nảy sinh ý thức vươn lên trước bạn bè của mỗi thành viên
trong nhóm đó chính là phát huy tính tích cực chủ động của học sinh .
Vận dụng những điềm tích cực trong hoạt động nhóm vào bài dạy cụ thể:
Ví dụ 1: Lịch Sử 7 :

12

Bài :

KHỞI NGHĨA LAM SƠN ( 1418 - 1427 )

- GV dự kiến tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm ở phần 2 : Trận Chi Lăng Xương Giang .
- GV tổ chức cho các em thảo luận theo nhóm nhiều trình độ bằng những câu
hỏi mở đã được dự kiến từ trước .
+ Đến 1427, tương quan lực lượng giữa ta và địch như thế nào?
+ Vì sao nói việc nghĩa quân Lam Sơn chủ trương diệt viện là đúng
đắn ?
+ Trận Chi Lăng thể hiện nghệ thuật quân sự của nghĩa quân Lam Sơn
như thế nào?
+ Vì sao nghĩa quân Lam Sơn chấp nhận việc Vương Thông xin hoà?
- Thời gian thảo luận : 3 phút
- Thời gian các nhóm trình bày : 2 phút
- GV tổng kết, chốt kiến thức : 2 phút .
Ví dụ 2: Lịch Sử 8

Bài :

NƯỚC MĨ GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI
( 1928 - 1939 )

Đây là một bài mới trong chương trình. Tìm hiểu nước Mĩ để học sinh nhận
thức được sự phát triển của CNTB nói chung. Sau chiến tranh thế giới thứ nhất,

13


Mỹ càng khẳng định vị trí số I của mình về phát triển kinh tế. Sự phát triển thăng

trầm, đầy biến động của nước Mỹ là hình ảnh tiêu biểu cho sự phát triển của
CNTB giữa hai cuộc chiến .
Với bài này GV tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm ở mục:
I. Nước Mỹ trong thập niên 20 của thế kỉ XX .
- Dự kiến cách chia nhóm: nhóm 4 em theo nhóm nhiều trình độ.
- Câu hỏi thảo luận :
+ Vì sao trong thập niên 20 của thế kỉ XX nước Mỹ giàu lên nhanh
chóng ?
+ So sánh hình 65, 66, 67 em có nhận xét gì ?
- Thời gian thảo luận: 3 phút
- Thời gian các nhóm trình bày: 2 phút
- GV tổng kết, chốt kiến thức: 2 phút .
- Tương tự cho nhiều bài học cụ thể, giáo viên cần xác định trọng tâm và mục
tiêu để thực hiện hoạt động nhóm cho phù hợp .
Qua một thời gian thực hiện đổi mới trong tổ chức hoạt động nhóm, tôi nhận
thấy nhiều em hoà nhập với không khí chung, bộc lộ chính kiến một cách mạnh
dạn. Số học sinh thụ động cảm thấy hào hứng hơn trong các giờ học Lịch Sử. Các
em đã thích ứng hơn khi giáo viên đưa ra hiệu lệnh hoạt động nhóm .
Nhờ các giải pháp trên trong những năm đổi mới phương pháp dạy học
nhất là khâu tổ chức hoạt động nhóm cho học sinh nên chất lượng giáo dục năm
học 2005-2006 của khối 6 lên khối 7 được nâng lên một cách rõ rệt. Kết quả chất
lượng môn Lịch sử khối 7 cuối năm được thể hiện rất khả quan:

14


Lớp

SLHS

7A
7B
7C
Cộng

43
43
42
128

HS biết cảm nhận, đánh giá

HS chưa biết cảm nhận,

sự kiện lịch sử
SL
%

đánh giá sự kiện lich sử
SL
%

37
35
37
109

86,0
81,4
88,1

85,2

6
8
5
19

14,0
18,6
11,9
14,8

Sau một quá trình vận dụng phương pháp tổ chức học sinh hoạt động theo
nhóm, tuy chưa thật hoàn toàn như mong muốn nhưng tôi nhận thấy rằng chất
lượng bộ môn được nâng lên một cách rõ rệt. Nhiều học sinh hứng thú khi nghe cô
giáo yêu cầu hoạt động nhóm. Thao tác hoạt động của học sinh nhanh nhẹn hơn, ý
thức tập trung hơn. Kĩ năng phân tích, nhận xét, đánh giá về sự kiện Lịch sử, nhân
vật Lịch sử tiến bộ hơn rất nhiều qua tỉ lệ điểm khá giỏi ở các bài kiểm tra. Qua
hoạt động nhóm, học sinh thật sự mạnh dạn hơn, kĩ năng diễn đạt tốt hơn.
Cùng một đối tượng học sinh nhưng khi được giáo viên quan tâm tổ chức
hoạt động nhóm chu đáo theo phương pháp mới thì hiệu quả bộ môn dược nâng
lên rõ ràng theo hướng tích cực. Điều đó để một lần nữa khẳng định vai trò của
việc tổ chức dạy học theo nhóm là cần thiết cho môn học Lịch sử nói riêng và các
môn học khác nói chung. Điều quan trọng hơn là học sinh yêu thích hơn môn Lịch
sử và thích thú tìm hiểu sâu sắc hơn về bộ môn này.
C. BÀI HỌC KINH NGHIỆM .
Đổi mới phương pháp dạy học là tạo ra quá trình từ việc dạy học truyền thụ
theo một chiều, dựa vào trí nhớ và bắt chước là chính sang việc dạy học nhằm

15

phát triển nhân cách toàn diện trong đó điểm nhấn mạnh là năng lực sáng tạo trong
tư duy và hoạt động của học sinh.Vì vậy phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt
động nhóm không phải là phương pháp vạn năng có thể thay thế cho các phương
pháp khác, mà cần sử dụng, phối hợp với các phương pháp khác để phát huy được
tác dụng của nó.
Mỗi phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt động đều có những ưu, nhược
điểm riêng. Song trong xu thế hiện nay, phương pháp tổ chức hoạt động nhóm
được đánh giá cao bởi nó tác động vào năng lực tư duy, tự khám phá của từng học
sinh và tạo cho học sinh có bản lĩnh tự tin hơn trong quá trình hợp tác .
Qua nhiều lần vận dụng phương pháp tổ chức hoạt động nhóm tôi nhận thấy
phương pháp thực sự tác động vào tâm lý của học sinh và GV nắm được điểm
mạnh, yếu của từng học sinh hơn. Nhưng để đạt được điều đó đòi hỏi người GV
phải chuẩn bị kĩ lưỡng cho bài dạy của mình thì giờ học mới đạt hiệu quả: Khi nào
thì cần đến tổ chức hoạt động nhóm, hoạt động nhóm theo nhiều câu lệnh hoặc
cùng một câu lệnh, tác dụng của việc tổ chức hoạt động nhóm trong tiết học hoặc
trong tiểu mục nào đó trong tiết học.
Qua tổ chức hoạt động nhóm tôi khẳng định được:
1. Vai trò chủ đạo, định hướng của giáo viên trong tổ chức hoạt động nhóm.
+ Câu lệnh phải rõ ràng, có định hướng cho HS thảo luận.
+ Thầy giáo làm trọng tài điều chỉnh khi các nhóm xây dựng bổ sung ý kiến.
+ Kiến thức được chốt lại của giáo viên phải chuẩn xác, gọn, rõ, học sinh dễ
hiểu, nhớ lâu.
2. Vai trò chủ động của học sinh:

16


+ Học sinh tự tìm hiểu, thảo luận theo định hướng của giáo viên.

+ Học sinh tự tranh luận, góp ý xây dựng kiến thức.
+ Học sinh tự tìm cách diễn đạt chặt chẽ, khoa học, lô gíc khi trình bày ý kiến
của mình.
Mỗi bộ môn có một đặc trưng khác nhau song phương pháp tổ chức học sinh
hoạt động học tập theo nhóm ở trên lớp là rất cần thiết cho tất cả các bộ môn trong
đó có môn Lịch sử.

D. KẾT LUẬN
Đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS là một cuộc cách mạng lớn
trong ngành giáo dục. Không phải chỉ là ngày một ngày hai mà chúng ta phải khắc
phục lối dạy học cũ, cũng không thể hoàn thiện ngay được phương pháp dạy học
mới. Mặc dù phương pháp dạy học cũ và phương pháp dạy học mới không có một
sự tách biệt rạch ròi mà trong nó vừa mang tính kế thừa lối dạy học truyền thống
vừa sáng tạo, linh hoạt trong các thao tác đặc biệt là cách thức tổ chức dạy học
theo nhóm.
Đối với bộ môn Lịch Sử cần cho học sinh nhận thức được rằng: Lịch sử là
những gì đã qua đi nhưng không hoàn toàn biến mất mà để lại dấu vết của nó qua
kí ức của nhân loại, qua thành tựu văn hoá, qua các hiện tượng lịch sử, qua ghi
chép của người xưa, qua tên đất, tên làng... nên khi học giáo viên chọn phương
pháp dạy học thích hợp.
Từ những năm học trước đây môn lịch sử năng về lý thuyết. Học sinh chỉ cần
tiếp thu những gì thầy cô cung cấp là đủ. Trong quá trình học chỉ truyền thụ theo

17


một chiều thầy nói- trò nghe. Nhưng để đáp ứng với phương pháp dạy học mới thì
tổ chức dạy học lịch sử theo nhóm là một trong những hình thức tốt nhất phát huy
tính tích cực và tương tác của học sinh. Hợp tác trong hoạt động nhóm đó là sự
liên kết tài tình và với hình thức này học sinh được khuyến khích thảo luận, trao

đổi, chia sẻ trong quá trình học tập. Bằng phương pháp đó học sinh được lôi cuốn
vào các hoạt động học tập, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình .
Với hoạt động nhóm giúp giáo viên hoàn thành mục tiêu bài học một cách
thuận lợi hơn, cung cấp cho học sinh một lượng kiến thức nhiều hơn trong 1 thời
gian nhất định. Hoạt động nhóm còn giúp cho các em tự tin hơn để hoà nhập với
xã hội sau này.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện đổi mới cách thức tổ chức hoạt động dạy
học theo nhóm còn nhiều tranh luận, bàn cãi. Mong rằng các đồng chí, đồng ngiệp
góp ý xây dựng để phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm ngày càng
đạt hiệu quả cao hơn .

Hội đồng khoa học trường

Mỹ Thuỷ ,ngày 14 tháng 2 năm 2008
Người thực hiện

Trần Thị Lam Hồng

18


19