Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ở việt nam hoặc một quốc gia khác và case study minh hoạ

I.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT

1. Luật Sở hữu trí tuệ - Quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ở Việt
Nam
1.1. Khái niệm
- Tác phẩm âm nhạc quy định tại Điều 14 của Luật sở hữu trí tuệ: là tác
phẩm được thể hiện dưới dạng nhạc nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự
âm nhạc khác hoặc được định hình trên bản ghi âm, ghi hình có hoặc
không có lời, không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn.
- Quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc hay thường gọi là bản quyền,
bản quyền tác giả là quyền hợp pháp của tổ chức, các nhân đối với tác
phẩm do mình sáng tác.
1.2. Điểm nổi bật của Luật SHTT về quyền tác giả đối với tác phẩm
âm nhạc ở Việt Nam
Luật SHTT năm 2005 và luật sửa đổi bổ sung một số điều của luật SHTT
năm 2009 về quyền tác giả và quyền liên quan quy định về việc bảo hộ
quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ở Việt Nam.
- Thời hạn bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ở nước ta:
suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả chết.
- Luật SHTT về quyền tác giả của nước ta có quy định cụ thể và giới hạn
về các đối tượng hơn so với công ước Bern và các hiệp định quốc tế khác.
Cụ thể, tác phẩm âm nhạc là một trong những đối tượng đó.
- Trong quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc, Luật SHTT Việt Nam
bao gồm
(1) Quyền tài sản – chủ sở hữu tác phẩm âm nhạc
(2) Quyền nhân thân – tác giả của tác phẩm âm nhạc


Đối với quyền nhân thân, được chia ra: quyền nhân thân gắn với tài sản

và quyền nhân thân không gắn với tài sản.

⇒ Hai quyền này độc lập với nhau trong quyền tác giả.
- Quy định những hạn chế và ngoại lệ trong quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc:
+ Sử dụng tác phẩm âm nhạc đã công bố không cần xin phép và trả tiền
thù lao: chương trình văn nghệ tại nhà, trường, văn phòng,... không nhằm
mục đích thương mại, không gây phương hại đến quyền tác giả và chủ sở
hữu quyền tác giả.
+ Sử dụng tác phẩm âm nhạc không cần xin phép nhưng phải trả tiền thù
lao: Tổ chức phát sóng sử dụng đoạn, bài nhạc đã công bố để thực hiện
chương trình phát sóng có tài trợ, quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ
hình thức nào.

2. Những công ước, điều luật quốc tế về Quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc mà Việt Nam tham gia
2.1. Công ước Bern về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật
- Được kí kết năm 1886 và được sửa đổi một số lần, thường là sau 20
năm một lần. Phiên bản mới nhất được thông qua ở Paris năm 1971.
- Công ước gồm 38 điều và phần phụ lục. Công ước dựa trên những
nguyên tắc quốc tế như nguyên tắc đối xử quốc gia (NT), nghĩa là tác
phẩm sẽ được bảo hộ ở các nước thành viên khác giống như các nước đó
bảo hộ các tác phẩm của công dân nước mình.

2


- Công ước đưa ra các tiêu chuẩn bảo hộ tối thiểu vô cùng quan trọng
mà luật quốc gia phải tuân thủ, tất nhiên là luật quốc gia có thể quy định
nhiều hơn - và đặt ra nhiều nguyên tắc khác.

2.2. Hiệp định TRIPS về các khía cạnh liên quan tới thương mại của
quyền SHTT
- Là Hiệp định do tổ chức Thương mại thế giới (WTO) quản lý đối với

các nước thành viên trong đó có Việt Nam.
- TRIPS có dẫn chiếu đến các quy định nội dung của công ước Berne,
buộc các nước thành viên phải tuân thủ công ước Bern từ điều 1 đến 21 và
phụ lục.
- TRIPS quy định: quyền tác giả chỉ bảo hộ sự thể hiện mang tính
nguyên gốc, không bảo vệ ý tưởng, quy trình, phương thức hoạt động hay
các khái niệm. Quyền tác giả không bảo hộ bất cứ thông tin hay ý tưởng
nào trong một tác phẩm, mà chỉ bảo hộ cách thức sáng tạo theo đó thông
tin hoặc ý tưởng này được sáng tạo.
- TRIPS không có quy chế nào cho các nước đang phát triển và kém
phát triển.
- TRIPS áp dụng một số nguyên tắc:
+ Nguyên tắc đối xử quốc gia (NT)
+ Nguyên tắc đối xử tối huệ quốc (MFN)
+ Nguyên tắc minh bạch: yêu cầu các nước thành viên công bố các
nguyên tắc liên quan đến quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc.
- Quyền nhân thân không bao gồm trong Hiệp định TRIPS vì không
được xem là liên quan đến thương mại.
2.3.Hiệp ước quyền tác giả của WIPO (WCT)về bảo hộ quyền tác giả
- Được kí kết năm 1996
- Hiệp ước này là một thoả thuận đặc biệt theo nghĩa của Điều 20 của
Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật đối với
các bên ký kết là những bên ký kết Liên hiệp do Công ước thành lập.
3

- Hiệp ước này đáp ứng nhu cầu bảo hộ các tác phẩm được truyền đi bởi
các phương tiện kỹ thuật số, trong đó có truyền qua Internet.

II.

THỰC TRẠNG BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ ĐỐI VỚI
TÁC PHẨM ÂM NHẠC Ở VIỆT NAM

Hiện trạng vi phạm bản quyền âm nhạc ở Việt Nam diễn ra tương đối
rộng rãi. Không thể phủ nhận rằng nghệ thuật cần có sự sáng tạo, nhưng một số
nghệ sỹ đã mượn ý tưởng hoặc sao chép tác phầm của người khác làm tác
phẩm của riêng mình. Vấn nạn nghệ sỹ vi phạm bản quyền tác giả đã không
còn xa lạ đối với mọi người.
Ở Việt Nam, các trường hợp vi phạm bản quyền tác giả đối với tác phẩm
âm nhạc đã được phát hiện khá trong những năm gần đây. Một số hiện vấn đề
về vi phạm quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc như:

1. Vi phạm quyền sao chép tác phẩm:
Những năm gần đây đang rộ lên về vấn đề đạo nhạc. Vậy thế nào là đạo
nhạc? Thực tế thì hiện nay, trên thế giới vẫn chưa có một tài liệu nào định
nghĩa rõ “đạo nhạc”, một phần cũng bởi những vấn đề liên quan đến sáng tạo
nghệ thuật khá trừu tượng. Ranh giới giữa việc sáng tạo và vay mượn cũng rất
mong manh. Trên Wikipedia viết: “ Đạo nhạc là việc sử dụng hay bắt chước
nhạc của người khác trong khi lại tỏ ra như thể mình tự sáng tạo một tác phẩm
nguyên bản. Đạo nhạc ngày nay xảy ra trong hai trường hợp- đạo ý tưởng âm
nhạc ( cụ thể là giai điệu hoặc mô típ) hoặc lấy mẫu ( lấy một phần của bản
ghi âm để sử dụng lại trong một ca khúc khác)”
Từ giải thích trong tài liệu của WIPO có thể thấy có hai yêu cầu cơ bản
để có thể xem một hành vi được coi là đạo nhạc như sau:

4


– Thứ nhất: Sử dụng, sao chép (bắt chước) một phần hay toàn bộ tác phẩm của
tác giả khác.
– Thứ hai: Tỏ ra mình tự sáng tác ra tác phẩm nguyên bản
Về việc bắt chước toàn bộ hay một phần (điều kiện cần): Âm nhạc bao gồm
tổng thể nhiều thứ tạo nên, trong đó cách hiểu thông thường nhất như trên thì
việc lấy bất cứ nét giai điệu nào, hay có bất cứ mô tip nào giống, hay sử dụng
bất cứ mẫu nào của tác phẩm khác có thể bị coi là đạo nhạc.
Về việc tỏ ra mình tự sáng tác nguyên bản (điều kiện đủ): Nghĩa là việc sao
chép, bắt chước bất cứ phần nào của một tác phẩm sẽ không bị coi là đạo nhạc
nếu như không tỏ ra mình là người tự sáng tác ra tác phẩm nguyên bản. Tức là
nếu anh có sử dụng để tái tạo ra tác phẩm của mình thì phải thể hiện rằng anh
có sử dụng của người ta, tiếng Anh gọi là ghi credit (trong văn học gọi là “trích
dẫn”). Và tất nhiên khi đã ghi trích dẫn, có nghĩa là anh phải được sự đồng ý
của tác giả tác phẩm gốc.
Như khái niệm ở trên, đối với trường hợp đạo nhạc ở Việt Nam, đa số đều
rơi vào trường hợp đạo ý tưởng âm nhạc. Cụ thể là sáng tạo dựa vào hòa âm có
sẵn.
•

Năm 2012, một tờ báo của Hàn Quốc đã đăng tải một bài viết với
tiêu đề : “Ca sĩ Việt Nam Bảo Thy gây tranh cãi vì đạo hình ảnh MV
Bubble Pop của Hyun Ah”. Cụ thể trong nhiều phân cảnh trong MV
“Ngày vắng anh” của Bảo Thy có khá nhiều đoạn tương đồng với
MV Bubble Pop của Hyun Ah được phát hành 4 tháng trước đó.
Nhiều ý kiến còn cho rằng, những phân cảnh đó không còn tương

đồng nữa, mà là bị Bảo Thy “copy paste” nguyên xi.

• Vào tháng 5- 2017, một đoạn clip được đăng tải trên mạng đã chỉ ra
sự giống nhau giữa “ Ánh nắng của anh” – Đức Phúc ( sáng tác Khắc
5


Hưng) và “I” của nghệ sĩ piano Hàn Quốc – Yiruma. “I” là bản nhạc
nằm trong album “First Love” được Yiruma phát hành năm 2001. Ca
khúc “Ánh nắng của anh” được khán giả nhận ra có cách triển khai
giai điệu “na ná” bản piano của Yiruma, đồng thời cũng gây nên
tranh cãi trong một khoảng thời gian dài.
• Nguyên nhân Noo Phước Thịnh bị kiện là do trong video ca nhạc
(MV) của nam ca sĩ trẻ phát hành có phân cảnh quay sử dụng một
đoạn nhạc nền ngắn lấy từ ca khúc của nhạc sĩ nước ngoài mà chưa
xin phép. Sau khi nhận được thông báo từ đơn vị giữ bản quyền ca
khúc, MV của Noo Phước Thịnh đã được gỡ khỏi kênh Youtube để
chỉnh sửa, thay thế phần nhạc vi phạm và giới thiệu lại, song nhiều
kênh nhạc trực tuyến khác vẫn đang phát bản MV cũ. Vì thế, nhóm
làm MV vẫn phải đối diện đơn kiện với số tiền đòi bồi thường lên tới
850 triệu đồng, đi kèm yêu cầu xóa vĩnh viễn MV vi phạm khỏi tất cả
các phương tiện lưu trữ mà công chúng có thể tiếp cận và phải công
khai xin lỗi tác giả trên các phương tiện thông tin đại chúng.

2. Vi phạm quyền làm tác phẩm phái sinh:
Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được tạo ra trên cơ sở nội dung đã có của
một hoặc nhiều tác phẩm trước đó bằng cách sáng tạo trong việc thay đổi hình
thức diễn đạt, loại hình biểu diễn hoặc ngôn ngữ trình bày trong tác phẩm. Tác
phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ nếu không gây phương hại đến quyền tác giả
đối với tác phẩm dùng làm tác phẩm phái sinh.
•

Ca sĩ trẻ Phạm Hồng Phước cũng từng hứng chịu không ít gạch đá
khi cho ra mắt single “Khi chúng ta già” nhưng không ghi rõ ca khúc
được phổ nhạc từ bài thơ“Khi chúng ta già” của Nguyễn Thị Việt
Hà. Sau đó, Hồng Phước đã công khai xin lỗi Việt Hà và người hâm
mộ vì đã im lặng trong thời gian xảy ra sự cố và ghi rõ tên tác giả
viết lời ca khúc.
6


•

“Anh thì không” là một ca khúc nhạc Pháp được nhạc sĩ Vũ Xuân
Hùng viết lời Việt. Đây là một tác phẩm nổi tiếng đã được rất nhiều
ca sĩ biểu diễn như Thanh Lan, Ý Lan, Duy Quang, Ngọc Lan, Kiều
Nga, Minh Tuyết, Lưu Bích,…và tất cả các ca sĩ này đều xin phép và
gửi ông tiền bản quyền, tuy chỉ là số tiền mang tính chất tượng trưng
nhằm bày tỏ sự tôn trọng tác giả. Mỹ Tâm đã lấy ca khúc lời Việt của
nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng để thực hiện MV trong dịp Tết, MV gây sốt
trên mạng xã hội và đạt được gần 3 triệu lượt xem. Tuy nhiên, nữ ca
sĩ đã không trả tiền bản quyền cho nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng, mặc dù
trong MV có đề tên ông viết lời Việt. Sau vụ lùm xùm này, Mỹ tâm
đã phải gỡ bỏ MV “Anh thì không” trên tất cả các trang nghe trực
tuyến và gửi lời xin lỗi công khai đến khán giả.

3. Vi phạm quyền biểu diễn trước công chúng hay truyền đạt tác
phẩm đến công chúng.
Chủ sở hữu có độc quyền thực hiện việc cho phép người khác thực hiện việc
biểu diễn tác phẩm của mình trước công chúng. Quyền biểu diễn trước công
chúng có thể được thực hiện một cách trực tiếp hoặc gián tiếp dưới bất kì
phương tiện nào mà công chúng có thể tiếp cận được.Việc một nghệ sỹ truyền

đạt tác phẩm đến công chúng mà chưa hỏi ý kiến của bên chủ sở hữu sẽ không
được bảo hộ theo luật sở hữu trí tuệ.
Các live show âm nhạc sử dụng bài hát đã đăng kí bản quyền mà không xin
phép tác giả chính là một trường hợp vi phạm quyền biểu diễn trước công
chúng phổ biến nhất. Tình đến tháng 7/2019, Trung tâm bảo vệ quyền tác giả
âm nhạc Việt Nam cho biết: nếu chỉ tính riêng các chương trình với quy mô lớn
mà đơn vị này phát hiện được, số lượng chương trình biểu diễn có xảy ra hành
vi xâm phạm quyền tác giả lên tới hàng trăm. Trong đó, có những đơn vị tổ
chức những show lớn, xong xoá tên và thành lập công ty mới. Hành vi xâm
phạm quyền tác giả là cố ý, mặc dù Trung tâm đã gửi cảnh báo, gửi đề nghị đến
7


các đơn vị tổ chức biểu diễn. Tuy nhiên hầu hết các đơn vị đều tìm cách né
tránh thực hiện quy định về quyền tác giả, do đó đã dẫn đến tình trạng quyền và
lợi ích hợp pháp, chính đáng của tác giả bị xâm phạm và không được tôn trọng,
gây nên nhiều bức xúc cho các tác giả sáng tác âm nhạc.
•

Liveshow Khánh Ly bị tố chưa trả tiền tác quyền. Nguyên nhân là
do bên tổ chức và Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc
(VCPMC) không đạt được thỏa thuận trong việc trả tiền bản
quyền tác giả. Ban tổ chức chỉ đồng ý trả tiền bản quyền với mức
1,5triệu/bài đối với các ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.
Trong khi đó, VCPMC đòi mức tiền bản quyền là 5% doanh thu
của 50% số ghế trong rạp (tương đương với 268 triệu tiền tác
quyền cho 20 bài hát). Bên tổ chức cho rằng mức giá của
VCPMC đưa ra là quá cao, không hợp lý và chương trình cũng
đang ế vé.

=> Việc ban tổ chức và VCPMC không đạt được thỏa thuận trong số tiền
tác quyền phải trả cũng là một trong những lý do khiến nhiều liveshow
của các ca sĩ không chịu trả tiền tác quyền. Phần lớn các chương trinh chỉ
đồng ý thỏa thuận trả tiền theo từng bài hát mức mưacs giá dao động từ
1,5-4 triệu/bài, còn bên VCPMC chỉ chấp nhận thu tiền tác quyền theo %
doanh thu. Luật pháp quy định người tổ chức biểu diễn âm nhạc phải trích
từ 15-21% doanh thu trả cho tác giả trong chương trình. Vì có nhiều tác
giả trong một chương trình: tác giả bài hát, tác giả dàn dựng, phối khí,
kịch bản, biên đạo múa... nên VCPMC chỉ nhận khiêm tốn là 5% doanh
thu cho tác giả ca khúc. Tuy nhiên vì đây là luật dân sự nên phải đạt đến
sự thỏa thuận chứ không tùy tiện áp đặt, vì thế mới thường xuyên xảy ra
việc ban tổ chức lẩn tránh trả tiền tác quyền do không đạt được thỏa
thuận.

8


Kết luận: Việt Nam đã là thành viên của Công ước Bern và đã có
nhiều văn bản quy phạm pháp luật về bảo hộ quyền tác giả nói chung,
quyền tác giả âm nhạc nói riêng. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm bản quyền
âm nhạc vẫn diễn ra khá phổ biến. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ
với khả năng kết nối, chia sẻ, lan tỏa nhanh, một mặt giúp việc tiếp cận
các sản phẩm nghệ thuật trong và ngoài nước thuận tiện hơn; nhưng một
mặt cũng làm xuất hiện nhiều hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền sở
hữu tác phẩm ở những hình thức tinh vi, phức tạp hơn. Không chỉ dừng ở
việc mượn giai điệu, lời ca hoặc biểu diễn mà không xin phép, việc vi
phạm bản quyền âm nhạc còn diễn ra với cả ý tưởng, bản hòa âm, phối
khí mà phần lớn được lấy từ nước ngoài, nếu không là người am hiểu âm
nhạc hẳn sẽ khó nhận ra... Nhiều ca sĩ, nhạc sĩ khi bị phát hiện vi phạm
thường có chung câu trả lời vô tư "không hiểu luật". Song đặt trong bối

cảnh hiện nay, sự vô tư này có phần khó chấp nhận, bởi đã là người trong
ngành, là dân chuyên nghiệp, không thể nói không hiểu về tác quyền âm
nhạc. Nhiều trường hợp, có thể dễ dàng nhận ra các ca sĩ, nghệ sĩ cố tình
vi phạm chứ không phải không hiểu luật. Lâu nay, người vi phạm cứ bị tố
cáo thì nhận lỗi là xong, còn các tác giả Việt Nam lại thường ngại kiện
tụng, va chạm làm to chuyện, cho nên dễ dàng cho qua. Ðiều này đã vô
tình tiếp tay cho sự dễ dãi, cẩu thả trong hoạt động nghệ thuật và thói
quen "xài chùa" khó kiểm soát.

III. MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP VI PHẠM NỔI BẬT
1. Ca sĩ Noo Phước Thịnh và MV Chạm khẽ tim anh một chút thôi
1.1 Tóm tắt
Ca sĩ Noo Phước Thịnh bị kiện vi phạm bản quyền của nhạc sĩ Zack
Hemsey (đại diện là Công ty Epic Elite vì công ty đã mua độc quyền ca

9


khúc "The way" của nhạc sĩ Zack Hemsey) tại TAND TP HCM. Việc vi
phạm bản quyền không hiếm thấy ở Việt Nam nhưng đây là một trong
những vụ kiện ra tòa hiếm hoi.
•

Tháng 10.2019, nhạc sĩ Zack Hemsey đã có đơn kiện gửi Toà án
Nhân dân TPHCM khởi kiện ca sĩ Noo Phước Thịnh vì vi phạm bản
quyền đối với ca khúc “The way”. Phía Zack Hemsey cho hay, ông là
chủ sở hữu tác phẩm/bản ghi âm có nguồn gốc và được công bố lần
đầu tiên tại Mỹ, và có toàn quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác
phẩm của mình.

•

Trong phân cảnh từ khoảng phút 6:05 đến 7:30 của MV "Chạm khẽ
tim anh một chút thôi", ca sĩ Noo Phước Thịnh đã cắt xén, sử dụng
tác phẩm "The Way" đang được bảo hộ quyền tác giả và quyền liên
quan của nhạc sĩ Zack Hemsey để làm nhạc nền cho phân cảnh tai
nạn xe hơi của các diễn viên.

•

Nhạc sĩ Zack Hemsey đã yêu cầu gỡ bỏ vĩnh viễn MV cùng các dữ
liệu liên quan và đòi bồi thường cũng như xin lỗi công khai trên
truyền thông đại chúng.

Phía bên ca sĩ Noo Phước Thịnh đã tìm cách giải quyết bằng việc giảng
hòa trước đó nhưng không thành.
1.2 Diễn biến và hành động của các bên.
*Nhạc sĩ Zack Hemsey(đại diện là Công ty Epic Elite)
Tháng 10.2017, nhạc sĩ Zack Hemsey phát hiện ca sĩ Noo Phước Thịnh
chia sẻ trực tuyến MV có tên "Chạm kẽ tim anh một chút thôi". MV này nhanh
chóng đạt mức 30 triệu view trên YouTube. Và vẫn còn tiếp tục cũng như xuất
hiện ở nhiều trang chia sẻ trực tuyến khác.
10


Ông là chủ sở hữu tác phẩm/bản ghi âm The Way có nguồn gốc và được
công bố lần đầu tiên tại Mỹ, và có toàn quyền tác giả, quyền liên quan đối với
tác phẩm của mình.
Trong đơn kiện lên tòa, ông có chỉ ra rằng: Trong phân cảnh từ khoảng
phút 6:05 đến 7:30 của MV này, ca sĩ Noo Phước Thịnh đã cắt xén, sử dụng tác

phẩm "The Way" để làm nhạc nền cho phân cảnh tai nạn xe hơi của các diễn
viên. Nhạc sĩ Zack Hemsey khẳng định rằng việc sử dụng tác phẩm này hoàn
toàn không có sự cho phép của ông. Phía Noo Phước Thịnh đã cấu thành hành
vi xâm phạm bản quyền tác giả/quyền liên quan đang được bảo hộ của nhạc sĩ
Zack Hemsey.
Nhạc sĩ Zack Hemsey yêu cầu Noo Phước Thịnh chấm dứt ngay và xóa
vĩnh viễn MV "Chạm khẽ tim anh một chút thôi" có sử dụng tác phẩm/ bản ghi
âm "The Way" khỏi tất cả các phương tiện lưu trữ, các trang mạng và bất kỳ
phương tiện nào mà công chúng có thể tiếp cận; bồi thường thiệt hại về vật chất
500 triệu đồng; bồi thường thiệt hại tinh thần 50 triệu đồng; thanh toán chi phí
thuê luật sư 300 triệu đồng; công khai xin lỗi nhạc sĩ Zack Hemsey trên báo
điện tử VnExpress.net và trên ít nhất 1/2 trang giấy ba kỳ liên tiếp của Báo
Tuổi trẻ về các hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan.

*Phía ca sĩ Noo Phước Thịnh
Ngày 16.11.2017, MV đạt 30 triệu lượt xem "Chạm khẽ tim anh một chút
thôi" của Noo Phước Thịnh đã "bốc hơi" khỏi YouTube vì lý do bản quyền với
lời nhắn "Video này không có sẵn do xác nhận sở hữu bản quyền bởi Epic
Elite". Ca sĩ Noo Phước Thịnh chấp nhận mất 30 triệu lượt view đang có để
tạm gỡ MV khỏi YouTube và cắt bỏ đoạn nhạc vi phạm rồi phát hành trở lại.

11


Tuy nhiên, trên một số trang mạng khác, MV có đoạn nhạc vi phạm bản
quyền vẫn đang tồn tại. Noo Phước Thịnh nói rằng đó là những trang mạng anh
không hề ký kết hợp đồng khai thác nên nằm ngoài phạm vi kiểm soát của
mình.
Phía bên ca sĩ Noo Phước Thịnh đã tìm cách giải quyết bằng việc giảng
hòa trước đó nhưng không thành.

Ngày 19.10.2018, lần đầu Noo Phước Thịnh đối diện với truyền thông.Ca
sĩ cho biết anh không muốn nói chi tiết về vụ kiện vì đã nhờ luật sư và sẵn sàng
chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình.
1.3. Kết quả của vụ kiện
Sáng tác The Way của nhạc sĩ Zack Hemsey là tác phẩm được bảo hộ
quyền tác giả, do đó bản ghi âm ca khúc sẽ được bảo hộ với danh nghĩa là
quyền liên quan (tức phát sinh dựa trên tác phẩm gốc đó là sáng tác The Way)
theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi bổ sung 2009 (LUẬT
SHTT)
Theo Khoản 1 Điều 5 Công ước Bern 1979 về bảo hộ tác phẩm văn học
và nghệ thuật mà Mỹ và Việt Nam đều tham gia, quy định cụ thể như sau: "Đối
với những tác phẩm được Công ước này bảo hộ, các tác giả được hưởng quyền
tác giả ở các nước Liên hiệp không phải là Quốc gia gốc của tác phẩm, những
quyền do luật của nước đó dành cho công dân của mình trong hiện tại và trong
tương lai cũng như những quyền mà Công ước này đặc biệt quy định."
Ngoài ra, pháp luật Việt Nam về sở hữu trí tuệ mà cụ thể là Luật Sở hữu
trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung 2009 cũng đã nêu rõ đối tượng được bảo hộ
quyền tác giả tại Việt Nam được ghi nhận tại khoản 2 Điều 13 như sau: "Tổ
chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước
12


quốc tế về quyền tác giả mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành
viên".
Như vậy, việc khởi kiện về hành vi xâm phạm bản quyền của nhạc sỹ
Zack Hemsey là hoàn toàn có căn cứ.
Việc cắn xén ca khúc này và đưa vào MV của mình khi chưa được phép
của tác giả/chủ sở hữu là đã vi phạm bản quyền theo các căn cứ cụ thể được
quy định tại LUẬT SHTT:
+ Thứ nhất, khoản 5 Điều 28 Luật SHTT về hành vi xâm phạm quyền tác giả:

Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây
phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
+ Thứ hai, khoản 8 Điều 28 Luật SHTT về hành vi xâm phạm quyền tác giả:
Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không
trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật.
+ Thứ ba, khoản Điều 35 Luật SHHT về hành vi xâm phạm quyền liên quan:
Sửa chữa, cắt xén, xuyên tạc dưới bất kỳ hình thức nào đối với cuộc biểu diễn
gây phương hại đến danh dự và uy tín của người biểu diễn.
Như vậy, hành vi Noo Phước Thịnh sử dụng tác phẩm The Way trong
MV khi chưa có sự đồng ý của tác giả và cũng chưa mua bản quyền đã xâm
phạm đến cả 2 quyền của tác giả:
(1) Quyền nhân thân: Xâm phạm đến quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác
phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén dưới bất kỳ hình thức nào gây
phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
(2) Quyền tài sản: Khai thác, sử dụng 1 phần tác phẩm mà không trả phí.
Vậy, hành vi vi phạm trên có thể phải đối mặt với những trách nhiệm gì?
13


Luật SHTT ghi nhận tại Điều 198 Quyền tự bảo vệ của chủ thể quyền sở
hữu trí tuệ, theo đó chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền áp dụng các biện
pháp sau đây để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình:
* Áp dụng biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm
quyền sở hữu trí tuệ;
* Yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt
hại;
* Yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm
quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp
luật có liên quan;

* Khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp
của mình.
Ở vụ việc này, nhạc sỹ Zack Hemsey đã chọn hướng xử lý kiện ra Tòa
án để yêu cầu giải quyết. Theo đó, Toà án có thể sẽ áp dụng các biện pháp dân
sự sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
theo yêu cầu của nguyên đơn:
1. Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
2. Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
3. Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
4. Buộc bồi thường thiệt hại, gồm có:
- Thiệt hại về vật chất: Nguyên đơn có quyền yêu cầu Toà án quyết định mức
bồi thường theo một trong các căn cứ sau đây:
14


+Tổng thiệt hại vật chất tính bằng tiền cộng với khoản lợi nhuận mà bị đơn đã
thu được do thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, nếu khoản lợi
nhuận bị giảm sút của nguyên đơn chưa được tính vào tổng thiệt hại vật chất;
+ Giá chuyển giao quyền sử dụng đối tượng sở hữu trí tuệ với giả định bị đơn
được nguyên đơn chuyển giao quyền sử dụng đối tượng đó theo hợp đồng sử
dụng đối tượng sở hữu trí tuệ trong phạm vi tương ứng với hành vi xâm phạm
đã thực hiện;
+Trong trường hợp không thể xác định được mức bồi thường thiệt hại về vật
chất theo các căn cứ quy định tại điểm a và điểm b khoản này thì mức bồi
thường thiệt hại về vật chất do Toà án ấn định, tuỳ thuộc vào mức độ thiệt hại,
nhưng không quá năm trăm triệu đồng.
- Thiệt hại về tinh thần: Trong trường hợp nguyên đơn chứng minh được hành
vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã gây thiệt hại về tinh thần cho mình thì có
quyền yêu cầu Toà án quyết định mức bồi thường trong giới hạn từ năm triệu
đồng đến năm mươi triệu đồng, tuỳ thuộc vào mức độ thiệt hại.

- Chi phí thuê luật sư: Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền yêu cầu Toà án
buộc tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phải thanh
toán chi phí hợp lý để thuê luật sư.
Đây là vụ khởi kiện đầu tiên về bản quyền giữa tác giả người Mỹ và ca
sĩ Việt Nam với số tiền bồi thường khá lớn là 850 triệu đồng. Noo Phước Thịnh
đã phải trả một cái giá đắt cho hành vi vi phạm bản quyền của mình. Vụ kiện
cũng là một lời cảnh tỉnh đến showbiz Việt, nơi mà vi phạm bản quyền vẫn còn
xảy ra thường xuyên, quyền sở hữu trí tuệ đang bị xem nhẹ

15


2. Nhạc sĩ Trần Lập và bài hát: “Đường đến vinh quang”
2.1 Tóm tắt
Cho rằng Zing.mp3 thuộc Công ty Cổ phần VNG đăng tải bài hát
"Đường đến vinh quang" do mình sáng tác nhưng không xin phép, nhạc sĩ Trần
Lập - trưởng ban nhạc Bức Tường - đòi bồi thường 150 triệu đồng. Theo nội
dung đơn kiện, ông Lập cho biết là tác giả, chủ sở hữu bài hát và bản ghi âm
bài hát Đường đến vinh quang. Tuy nhiên, ông phát hiện Công ty VNG đã sử
dụng bản ghi âm này đăng trên website mp3.zing trong một thời gian dài cho
công chúng nghe nhạc trực tiếp và tải bài hát này về. Vào tháng 7/2013, ông đã
lập vi bằng về bằng chứng này.
Trước khi khởi kiện, tác giả thông qua luật sư của mình liên hệ với phía
Công ty VNG đàm phán về việc trả thù lao nhưng công ty này từ chối. Từ đó,
ông đã kiện ra tòa yêu cầu đòi bồi thường tổng số tiền hơn 150 triệu đồng gồm
các khoản: nhuận bút (hơn 55 triệu đồng), bồi thường lợi nhuận bị thiệt hại do
không tiếp tục phát hành được album mới có bài hát này (50 triệu đồng) và chi
phí thuê luật sư 50 triệu đồng.

2.2 Diễn biến và hành động các bên

*Về phía nhạc sỹ Trần Lập
Thứ nhất: Yêu cầu về tiền nhuận bút: Theo nguyên đơn, khi tiến hành
hoạt động kinh doanh, phía VNG có hay không việc thu tiền đối với mỗi lượt
nghe và tải bản ghi âm bài hát của ông thì đều phải có nghĩa vụ thanh toán các
khoản tiền nhuận bút, thù lao cho tác giả, người biểu diễn và chủ sở hữu.
Số tiền thù lao phía nhạc sĩ Trần Lập đưa ra dựa trên “Biểu mức thu phí
sử dụng tác phẩm âm nhạc” được áp dụng tại Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả
16


âm nhạc Việt Nam (300 đồng/bài hát/lượt tải nhân cho số lượng xem tải tính
đến ngày lập vi bằng). Và mức tiền thù lao này được tính bằng 1/10 biểu mức
thu phí nói trên.
Căn cứ pháp lý: Tại khoản 2 Điều 33 Luật sở hữu trí tuệ (sửa đổi, bổ sung năm
2009) quy định“Tổ chức, cá nhân sử dụng bản ghi âm, ghi hình đã công bố
trong hoạt động kinh doanh, thương mại không phải xin phép, nhưng phải trả
tiền nhuận bút, thù lao theo thỏa thuận cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả,
người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình, tổ chức phát sóng kể từ khi
sử dụng; trường hợp không thỏa thuận được thì thực hiện theo quy định của
Chính phủ hoặc khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật".
Như vậy, thì VNG phải trả cho tác giả Trần Lập tiền nhuận bút tính trên
cơ sở lượt nghe và download (bằng 1/10 giá được áp dụng tại Trung tâm Bảo
vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam).
Thứ hai: Yêu cầu về tiền bồi thường thiệt hại: Phía nhạc sĩ Trần Lập cho
rằng việc trang mạng xã hội mp3.zing.vn đăng tải bài hát trên để công chúng
nghe trực tuyến, download đã khiến anh không phát hành được CD tuyển tập
những bài hát hay. Từ đó, cơ hội ra CD vì thương mại hóa không thành, khiến
Trần Lập mất một khoản thu nhập nên nguyên đơn đề nghị phía VNG phải bồi
thường thiệt hại phát sinh 50 triệu đồng.
Liên quan đến vấn đề này thì phía Trần Lập phải chứng minh được thiệt

hại thực tế trực tiếp do hành vi của VNG gây ra.
Thứ ba: Yêu cầu VNG phải trả phí luật sư là 50 triệu đồng: Phía Trần
Lập cũng yêu cầu VNG phải bồi thường chi phí luật sư 50 triệu đồng mà anh
đã bỏ ra để thuê luật sư.

17


Căn cứ pháp lý cho yêu cầu này: “Khoản 3 Điều 205 Luật sở hữu trí tuệ
cũng cho phép chủ thể quyền sở hữu trí tuệ yêu cầu tòa án buộc tổ chức, cá
nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phải thanh toán chi phí hợp lý
để thuê luật sư”.
Như vậy, nếu VNG có hành vi vi phạm thì trong trường hợp này VNG
phải thanh toán phí thuê luật sư cho phía Trần Lập.
*Về phía VNG:
VNG không đồng tình với các yêu cầu của Trần Lập và khẳng định
không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bồi thường dựa trên một số lập
luận sau:
"Mp3.zing là trang mạng xã hội, VNG tạo lập nên trang web và chỉ cung
cấp nền tảng cho trang web, còn nội dung của trang web là do người dùng tự
up lên, nghe, bình luận, trao đổi. Tất cả dịch vụ này là miễn phí, công ty chỉ
kinh doanh nhạc số thu phí từ nguồn khách tải bài hát làm nhạc chờ, nhạc
chuông. Ai đăng lên thì người đó phải chịu trách nhiệm. Phía VNG không phải
là người đăng tải bài hát Đường đến ngày vinh quang nên Trần Lập kiện VNG
là không có cơ sở".
"Muốn được bồi thường thì phía nghệ sĩ Trần Lập phải chứng minh được
VNG là tổ chức khởi đầu đăng tải và truyền đưa bài hát lên mạng xã hội
mp3.zing. Và VNG cũng khẳng định lại một lần nữa,VNG không phải là người
đưa bài hát này lên mp3.zing mà là do công chúng tự đưa lên", đại diện phía
VNG trình bày.

Theo đó, phía VNG không đồng ý trả khoản tiền bồi thường theo yêu
cầu của nguyên đơn, đề nghị nghệ sĩ Trần Lập rút đơn kiện và ký hợp đồng hợp

18


tác với công ty. Số tiền bản quyền mà công ty hiện vẫn trả là 8.000
đồng/tháng/bản nhạc khi ký hợp đồng với các tác giả.
Không chấp nhận quan điểm này, luật sư của nguyên đơn cho rằng Công
ty VNG không thể nói "do người dùng tự đăng tải lên để sử dụng và cung cấp
nguồn thông tin đến người dùng khác" một cách vô tội vạ, làm ảnh hưởng đến
quyền lợi của người khác. Bị đơn là quản lý của trang mạng xã hội này nên
hoàn toàn có thể can thiệp việc cho đăng tải, gỡ bỏ các bài hát, bản nhạc. Còn
8.000 đồng/tháng/bản nhạc trả cho nhạc sĩ là mức phí "rất đau lòng". Từ đó,
nguyên đơn đề nghị tòa buộc VNG phải có trách nhiệm bồi thường cho chủ sở
hữu bản nhạc.
2.3 Kết quả của vụ kiện:
Phía đại diện của VNG đã bay ra Hà Nội gặp gỡ nhạc sĩ Trần Lập vào
chiều ngày 9/12 và sau đó, rất nhanh, cả hai bên đã tìm được tiếng nói chung là
giải quyết vụ kiện này ngoài tòa. Và sáng ngày 10/12, luật sư ủy quyền của
nhạc sỹ Trần Lập, ông Nguyễn Trường An, đã đến tòa án Nhân dân TPHCM để
làm thủ tục rút đơn kiện.
Phía VNG và nhạc sỹ Trần Lập đã làm một bản ghi nhớ vào chiều 9/12.
Theo đó, VNG đưa ra một số đề xuất hợp tác khai thác độc quyền lâu dài các
bài hát của Trần Lập và nhóm Bức Tường, cả cũ, cả mới, kể cả album mới nhất
sẽ phát hành sắp tới của nhóm Bức Tường.

19

IV.

ĐÁNH GIÁ CHỦ QUAN CỦA NHÓM VỀ THỰC
TRẠNG BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ ĐỐI VỚI TÁC
PHẨM ÂM NHẠC Ở VIỆT NAM

1. Thực trạng xâm phạm:
Ở Việt Nam, hiện tượng vi phạm bản quyền tác giả vẫn còn khá phổ biến.
Vi phạm quyền tác giả xảy ra thường xuyên, đặc biệt trong lĩnh vực âm nhạc và
trong tình trạng đáng báo động. Điều đó chứng tỏ rằng cho đến nay hiệu quả
thực thi quyền tác giả không cao. Sự phát triển không ngừng của công nghệ số
cũng như internet càng làm cho tình trạng này diễn ra phổ biến, nhiều chiêu
thức tinh vi hơn. Vấn nạn vi phạm bản quyền không những gây thiệt hại cho
các chủ sở hữu quyền tác giả, gây bức xúc trong xã hội mà còn ảnh hưởng đến
uy tín của Việt Nam trong bối cảnh chúng ta đã là thành viên của nhiều điều
ước quốc tế về bản quyền như Công ước Berne, Hiệp định Trips...
Mới đây, Văn phòng phía Nam của Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả Âm
nhạc Việt Nam cho biết, năm 2018 vừa qua, đơn vị này đã gửi cảnh báo và báo
cáo vi phạm về quyền tác giả đối với nhiều website, ứng dụng, các link vi
phạm quyền tác giả. Trung tâm đã xử lý trên 2.000 trường hợp vi phạm, hơn
71.579 tỷ đồng tiền sử dụng quyền tác giả âm nhạc được Trung tâm phía Nam
thu về, tăng 10% so với năm 2017.
Không khó để nhận thấy, việc vi phạm bản quyền âm nhạc là “chuyện
thường ngày ở huyện” và chẳng loại trừ từ tân binh đến ca sĩ đã thành danh.
Nhiều ca sĩ ở nước ta đã ít nhiều phai nhạt hình ảnh khi bị phát hiện vi phạm
bản quyền. Năm vừa qua, ca sĩ Phạm Hồng Phước ra mắt ca khúc Khi chúng ta
già nhưng không ghi rõ tên tác giả bài thơ cùng tên khiến người yêu nhạc dậy
sóng, bởi đây là hành vi vi phạm bản quyền tác phẩm. Ca sĩ Mỹ Tâm cũng phải
gỡ bỏ clip Anh thì không khi nhạc sĩ Vũ Xuân Hùng lên tiếng không được giới
thiệu là tác giả lời Việt của ca khúc. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cuối tháng

20


10/2018 lại gửi đơn báo cáo vi phạm tới Trung tâm về việc ca khúc Nhật ký
của mẹ do nhạc sĩ sáng tác đã được sử dụng trong bộ phim Quỳnh búp bê mà
chưa được sự đồng ý của tác giả. Ngoài ra, các ca sĩ Thu Phương, Tóc Tiên,
Bảo Thy... từng tạo ra lùm xùm trong vi phạm quyền tác giả và quyền sở hữu
liên quan đến các tác phẩm âm nhạc, khiến họ mất điểm trước người hâm mộ.
Việc mạo nhận tác giả, sao chép từng phần hoặc toàn bộ tác phẩm xuất
hiện ở một số lĩnh vực. Cùng với đà phát triển công nghệ, phương tiện và công
nghệ sao chép, bắt chước ngày càng được cải tiến và có mặt ở Việt Nam ngày
một nhiều, nên sản phẩm vi phạm được sản xuất với số lượng lớn và tốc độ
tăng nhanh. Thực tế, nhiều người buôn bán, nhiều cửa hàng băng đĩa ở các
thành phố lớn đều bán băng đĩa sao chép lậu, thậm chí tỷ lệ còn lớn hơn băng
đĩa có bản quyền.
Mặt khác, một bộ phận lớn dân cư không có khả năng tiếp cận với sản
phẩm chính hiệu giá cao, nhu cầu chất lượng bị giá cả của sản phẩm đẩy xuống
hàng thức yếu, do đó trong thực tế đang tồn tại một mâu thuẫn lớn giữa cung và
cầu đối với sản phẩm trí tuệ.
Vấn đề là nhận thức sai trái của xã hội về vấn đề này. Theo đó, nhận
thức của người dân trong xã hội về vấn đề sở hữu trí tuệ còn hạn chế, chưa đầy
đủ. Nhiều người không nắm được các quy định của luật pháp, không biết trách
nhiệm hay quyền và nghĩa vụ của mình trong việc thực thi quyển tác giả, quyền
liên quan đến Sở hữu trí tuệ. Vẫn còn rất nhiều người nhận thức đơn giản là khi
sử dụng tác phẩm, sản phẩm của người khác chỉ cần ghi rõ nguồn và tác giả là
xong. Ở Việt Nam hiện nay rất phổ biến tình trạng biết vi phạm (sai) nhưng vẫn
cố tình vi phạm, như việc mua băng đĩa lậu, các ấn phẩm không rõ nguồn
gốc…Đặc biệt là ngay đến chủ sở hữu của tác phẩm, sản phẩm nhiều khi cũng
chưa thực sự ý thức được việc bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan của mình,
đồng thời chưa quyết tâm trong việc đấu tranh bảo vệ quyền lợi của mình.

21


Cuối cùng là thói quen sử dụng "miễn phí" trong một bộ phận không nhỏ
công chúng của chúng ta hiện nay. Điều này dẫn tới việc các nhà cung cấp dịch
vụ trung gian bị thất thu, nên phải tìm cách bù đắp thông qua nhiều phương
thức khác nhau, trong đó không ít đơn vị tìm cách trốn tránh nghĩa vụ trả phí
bản quyền cho chủ sở hữu.

2. Thực trạng về các biện pháp xử lý:
Cùng với xu thế phát triển của thời đại, các sản phẩm trí tuệ ngày càng
chiếm tỷ trọng cao trong nền kinh tế . Nước ta trong xu thế hội nhập cũng
không thể không quan tâm tới vấn đề này, nhất là khi đã là thành viên của
WTO thì việc thực thi cam kết về lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung và quyền
tác giả nói riêng là bắt buộc. Về mặt luật pháp chúng ta về cơ bản đã đáp ứng
yêu cầu của WTO nhưng việc bảo hộ trên thục tế vẫn còn nhiều bất cập. Sự vi
phạm diễn ra phổ biến, xếp chúng ta vào nước có tình trạng vi phạm quyền tác
giả cao nhất thế giới. Thực trạng này thật đáng báo động bởi theo hiến pháp
nhà nước ta khuyến khích mọi người nghiên cứu sáng tạo nhưng trên thực tế
quyền lợi của họ lại không được đảm bảo. Và càng ngày các tranh chấp trong
lĩnh vực này càng nhiều nhưng chúng ta lại chưa có kinh nghiệm để giải quyết.
Theo đánh giá, thanh tra Bộ VH-TT&DL cũng rất quan tâm về mặt xử lý
vi phạm hành chính trong suốt thời gian qua. Ngoài ra, thanh tra, lực lượng
kiểm tra liên ngành tại một số địa phương đã hoạt động rất tích cực để phát
hiện, xử phạt các vụ việc vi phạm. Dù vậy, trước tình trạng vi phạm tràn lan ở
lĩnh vực âm nhạc biểu diễn và sử dụng trong môi trường số thời gian gần đây,
nhiều ý kiến đề xuất cần có các biện pháp mạnh và kịp thời hơn mới có thể
ngăn chặn hành vi xâm phạm bản quyền. Bởi thực tế chỉ ra rằng, tổ chức, cá
nhân khi bị phát hiện vi phạm thường có chung câu trả lời vô tư “không hiểu

luật”. Người vi phạm bị tố cáo nhận lỗi là xong, còn các tác giả lại thường ngại
kiện tụng, va chạm làm to chuyện nên dễ dàng cho qua. Ðiều này đã vô tình

22


tiếp tay cho sự dễ dãi, cẩu thả trong hoạt động nghệ thuật nói chung và thói
quen “xài chùa” tác phẩm âm nhạc nói riêng.
Các vi phạm quyền tác giả chủ yếu được giải quyết bằng thủ tục hành
chính, ít được giải quyết tại Tòa án. Những tranh chấp, vi phạm quyền tác giả
có thể được giải quyết theo thủ tục hành chính bởi một hệ thống các cơ quan
hành chính, thủ tục tố tụng dân sự và thủ tục tố tụng hình sự Tòa án. Tuy nhiên,
thực tế cho thấy hầu hết các tranh chấp và vi phạm quyền tác giả ở nước ta hiện
nay được giải quyết theo thủ tục xử lý vi phạm hành chính bởi ba cơ quan:
cảnh sát kinh tế, quản lý thị trường và thanh tra chuyên nghành văn hóa-thông
tin.
- Hệ thống pháp luật: Do các quy định về quyền tác giả còn nằm rải rác
ở nhiều văn bản gây khó khăn trong việc tra cứu, áp dụng. Nhiều quy định
thiếu tính khả thi. Bản thân Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (là văn bản đang
được áp dụng vào thời điểm hạn chế xảy ra) cũng còn một số tồn tại thể
hiện tại một số điều, khoản chưa tương thích với pháp luật quốc tế và bộc
lộ những hạn chế, bất cập từ thực tiễn thực thi những năm qua…
- Do cơ chế thực thi đều thiếu và yếu: Cơ chế bảo đảm thực thi chưa
được hoàn thiện và chưa phát huy đúng mức, biểu hiện vụ việc được giải
quyết ở tòa án rất ít ỏi, mà chủ yếu được giải quyết tại các cơ quan hành
chính, cùng với các quy định đã có nhưng mới chỉ dừng ở nguyên tắc chứ
chưa đủ chi tiết, nên việc áp dụng các chế tài bị lẫn lộn và thiếu hiệu quả.
Trình tự dân sự đáng lẽ phải được coi là biện pháp chủ yếu nhưng các
quan hệ dân sự thông thường đã bị hành chính hóa một cách quá mức.
Về phía cơ quan có thẩm quyền: Các tổ chức bảo đảm thực thi chưa thực

sự phù hợp tuy có nhiều cơ quan (mỗi cơ quan lại có nhiều cấp: tỉnh, huyện) có
chức năng và thẩm quyền xử lý hành chính về sở hữu trí tuệ, nhưng năng lực
chuyên môn của chính hệ thống này lại chưa đáp ứng với đòi hỏi của thực tế.

23


Hiện nay, tại các tòa án và các cơ quan bảo đảm thực thi sở hữu trí tuệ khác có
rất ít cán bộ được đào tạo về lĩnh vực quyền tác giả. Các hoạt động bảo hộ
quyền tác giả chỉ thiên về tổ chức các hội thảo quốc gia, các chuyến đi khảo sát
nước ngoài ít chú trọng đến vấn đề khoa học của vấn đề này. Bên cạnh đó là sự
bất cập trong việc phối hợp với các quan chức năng, sự đùn đẩy trách nhiệm và
chồng chéo khi xử lý vấn đề giữa các cơ quan, ban ngành. Hoạt động thanh tra,
kiểm tra, xử lý vi phạm còn nhiều hạn chế, chưa xử lý nghiêm các vụ vi
phạm…nên chưa đủ tính răn đe đối với các cá nhân, tổ chức, đơn vị có vi phạm
trong vấn đề quyền tác giả, quyền liên quan.
Điều quan trọng khác là chưa huy động được sức mạnh toàn dân trong việc
chống vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Thực tế do nhiều lý do khác nhau mà
người dân và cho bản thân người tiêu dùng chưa quan tâm đúng đến vấn đề này
nên hiệu quả chống xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn chưa được như mong
muốn.

3. Chế tài xử lí vi phạm quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc
ở Việt Nam:
Hiện nay ở Việt Nam, có 3 chế tài đang được áp dụng để xử lý hành vi vi
phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Chế tài thứ nhất là chế tài hành chính
Cơ quan hành chính, gồm cả người có thẩm quyền trong cơ quan hành
chính, chính là chủ thể áp dụng biện pháp hành chính. Về bản chất, đó là việc
cơ quan quản lý Nhà nước nằm trong hệ thống hành pháp dùng sức mạnh của

quyền lực Nhà nước để ra những quyết định mệnh lệnh hành chính đơn phương
buộc người vi phạm hành chính phải thực hiện quyết định hành chính đó. Hành
vi vi phạm hành chính bị xử lý thông qua quyết định của cơ quan hành chính có
thẩm quyền.

24


Ngoài các quyết định hành chính xử lý vi phạm hành chính về sở hữu trí
tuệ của người có thẩm quyền thuộc các cơ quan hành chính, biện pháp hành
chính trong thực thi quyền sở hữu trí tuệ còn bao gồm cả các quyết định, thủ
tục nhằm bảo đảm việc thi hành các quyết định hành chính đó. Trong trường
hợp cần thiết, người có thẩm quyền có thể ra các quyết định áp dụng biện pháp
ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính, nhằm bảo vệ chứng cứ hoặc duy trì
các điều kiện vật chất của tổ chức, cá nhân vi phạm.
Trong thời hạn nhất định, nếu đối tượng bị áp dụng quyết định xử phạt
hành chính không tự giác thực hiện quyết định đó thì sẽ bị cưỡng chế thi hành.
Người có thẩm quyền xử phạt có quyền ra quyết định cưỡng chế thi hành quyết
định xử lý hành chính đối với cá nhân, tổ chức vi phạm, và trong trường hợp
cần thiết có thể yêu cầu tổ chức tín dụng, ngân hàng nơi tổ chức, cá nhân mở
tài khoản thực hiện việc thanh toán các khoản tiền phạt theo quyết định xử
phạt.
Quyết định xử phạt vi phạm hành chính về sở hữu trí tuệ có thể bao gồm
các hình thức, biện pháp xử lý sau:
(i) Hình thức xử phạt chính là: Cảnh cáo hoặc phạt tiền;
(ii) Hình thức xử phạt bổ sung: Tước quyền sử dụng có thời hạn hoặc
không có thời hạn giấy phép có liên quan đến hoạt động sở hữu trí tuệ;
Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về sở hữu trí tuệ;
(iii) Các biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc tiêu huỷ vật phẩm, hàng
hoá vi phạm; buộc loại bỏ yếu tố vi phạm trên sản phẩm, hàng hoá,

phương tiện kinh doanh; buộc phân phối hoặc sử dụng vào mục đích phi
thương mại với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác
thương mại bình thường của chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên, không phải bất cứ cơ quan quản lý Nhà nước nào cũng có
thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính và được xử phạt bất kỳ loại vi phạm
hành chính trong tất cả các lĩnh vực. Chỉ có những cơ quan Nhà nước được
25