chinh tri hoc nâng cao vai trò của báo chí đối với lãnh đạo quản lý ở việt nam tiểu luận cao học

LỜI MỞ ĐẦU.
Báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng là hiện tượng đặc biệt phổ
biến, đang hàng ngày hàng giờ tác động sâu sắc, toàn diện tới mọi lĩnh vực của
đời sống xã hội, tới mỗi con người trên khắp hành tinh. Không còn nghi ngờ gì
nữa khi người ta khẳng định rằng, Báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng
đã và đang là yếu tố động lực quan trọng không thể thiếu được trong xã hội hiện
đại, trong cuộc đấu tranh xây dựng và phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc; trong
sự giao lưu- phát triển kinh tế-văn hóa quốc tế; trong cuộc đấu tranh bảo vệ hòa
bình, vì hạnh phúc chân chính của mỗi con người và sự phát triển toàn vẹn của
mỗi quốc gia, mỗi khu vực và trên phạm vi toàn thế giới.
Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, sự ổn định chính trị- xã
hội và tính tích cực sáng tạo của các tầng lớp nhân dân lao động có tầm quan
trọng đặc biệt. Sau khi đã có một định hướng phát triển cơ bản đúng đắn, sự ổn
định chính trị-xã hội là tiền đề, điều kiện thiết yếu bảo đảm cho khả năng phát
huy mọi tiềm lực của đất nước, mọi thời cơ thuận lợi của thời đại nhằm tăng
cường chất lượng và đẩy nhanh tốc độ xây dựng kinh tế, củng cố quốc phòng
cũng như cải thiện, nâng cao đời sống của nhân dân. Mặt khác, lực lượng thực
hiện ciệm vụ lịch sử đặt ra không ai khác ngoài nhân dân. “ Khó trăm lần không
dân cũng chịu.
Khó vạn lần dân liệu cũng song”
Quan niệm “Lấy dân làm gốc”- là quan niệm cơ bản nhất quán của Đảng
ta trong tổ chức nội bộ cũng như lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc chiến tranh,
giải phóng, giành độc lập tự do cho Tổ quốc, xây dựng đất nước theo con đường
xã hội chủ nghĩa.
Phù hợp với quan điểm cơ bản ấy chính sách bồi dưỡng sức dân, giáo dục
động viên, nâng cao tinh thần tự giác, ý thức trách nhiệm nâng cao trình độ nhận
thức mọi mặt của nhân dân lao động. Báo chí và các phương tiện thông tin đại
chúng giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ phức tạp ấy.
1

Chúng đảm bảo thông tin cho nhân dân tất cả các vấn đề, sự kiện của đời sống xã
hội và thế giới xung quanh với một phạm vi rộng lớn, tham gia vào việc hình
thành dư luận xã hội đúng đắn, xây dựng thế giới quan khoa học và thái độ sống
tích cực, có trách nhiệm của con người Việt Nam hiện đại.
Trong lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn, Đảng Cộng Sản và Nhà
nước Việt Nam đánh giá cao vai trò, sức mạnh to lớn của báo chí.Đảng ta đã
khẳng định: “ Báo chí vừa là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, của các đoàn
thể, vừa là diễn đàn của nhân dân”. Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung
ương khóa VII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lầ thứ VIII của Đảng yêu cầu: “Phát
triển đi đôi với quản lý tốt mạng lưới thông tin, báo chí, xuất bản, phát thanh,
truyền hình, điện ảnh và các hình thức nghệ thuật khác. Sớm hoạch định một
chiến lược quốc gia về thông tin; coi trọng việc nâng cao chất lượng thông tin đại
chúng, tính chân thật, tính chiến đấu và tính đa dạng của thông tin; coi trọng việc
phát hiện và đề cao các nhân tố mới đồng thời với việc phát hiện và phê phán các
hiện tượng tiêu cực, tăng cường công tác thông tin đối ngoại.”
Ngày nay, trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa, khi mà quy mô
phát triển của báo chí ngày càng lớn, khả năng tác động của báo chí ngày càng
rộng, sức thuyết phục, lôi cuốn của báo chí ngày càng mạnh, báo chí có vai trò ý
nghĩa xã hội ngày càng to lớn hơn. Vai trò của báo chí trong đời sống xã hội,
trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước ngày càng được nâng lên và có ý
nghĩa quan trọng hơn. Vai trò của báo chí bị quy định không chỉ bởi quy mô,
phạm vi tính chất hoạt động mà còn bởi khuynh hướng nội dung của nó.
Trong giai đoạn hiện nay, báo chí có ý nghĩa cấp thiết và quan trọng hơn,
khi mà quá trình toàn cầu thông tin báo chí đã trở thành hiện thực sinh động, các
phương tiện thông tin đại chúng phá vỡ những biên giới quốc gia truyền thống,
khắc phục được những khoảng không gian địa lý trên quy mô trái đất. Trong điều
kiện đó, nhiệm vụ đặt ra cho báo chí nặng nề, phức tạp hơn. Các phương tiện
thông tin đại chúng, một mặt cần tận dụng, xử lý tốt lượng thông tin quốc tế
2

nhằm thỏa mãn nhu cầu thông phong phú của xã hội, mặt khác cần bảo đảm cơ
cấu nội dung và chất lượng thông tin để hình thành dư luận xã hội tích cực, nhằm
nâng cao trình độ nhận thức, xây dựng và phát triển nền văn hóa dân tộc, hiện
đại, vạch mặt, chống lại có hiệu quả những tư tưởng phản động, những âm mưu
thù địch, phá hoại nhằm bảo vệ vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa.
Báo chí đã và đang thể hiện nhiều vai trò quan trọng đối với sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Qua thực tế học tập và nghiên cứu em nhận
thấy: “Vai trò của báo chí đối với lãnh đạo quản lý ở Việt Nam” đã là cầu nối
quan trọng để các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước đến
với quần chúng nhân dân, các tổ chức chính trị xã hội nhanh hơn, hiệu quả hơn,
góp phần rất lớn vào sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước. Thực hiện đề tài: “Vai trò của báo chí đối với lãnh đạo quản lý ở Việt
Nam” em muốn góp thêm tiếng nói của mình về vai trò của báo chí trong giai
đoạn hiện nay. Tuy nhiên, để thực hiện đề tài cần có thời gian nghiên cứu nhiều
hơn nữa, mặc dù đã cố gắng, song không thể tranh khỏi những thiếu sót. Em rất
mong sự đóng góp ý kiến của thầy cô, các bạn sinh viên để bài viết sau được tốt
hơn.

3


Chương I

CƠ SỞ LÝ LUẬN.
I.SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ.

Trong sự vận động lịch sử văn hóa nhân loại, báo chí ra đời khá muộn. Phải
đến cuối thế kỷ XVI, đầu thế kỷ XVII những tờ báo đầu tiên mới xuất hiện ở một
số nước Châu Âu. Báo chí xuất hiện ở nước ta muộn hơn so với báo chí thế giới

khoảng ba thế kỷ. Cùng với sự xuất hiện của quân đội viễn chinh Pháp, bản tin
chính thức của Phái bộ viễn chinh Nam Kỳ đã được phát hành mỗi tuần một kỳ, số
1 được phát hành tại Sài Gòn ngày 29-9-1861. Đây là một tờ công báo bằng tiếng
Pháp, được lưu hành tới đối tượng là các nhân viên quân sự, chính trị và tất cả
những người dân sống dưới sự cai trị của người Pháp. Nội dung của nó gồm các
Chỉ Thị, Nghị Định, Thông báo của thống đốc Nam Kỳ…
Khi người Pháp đặt chân tới Nam kỳ, chữ quốc ngữ đã ra đời được
hai trăm năm. Đó là loại chữ do các nhà truyền giáo châu Âu sáng tạo ra nhằm
mục đích truyền đạo, sau đó đã được Alexanderot-một giáo sỹ thuộc dòng tên bổ
sung hoàn chỉnh với Từ đển Việt Nam-Bồ Đào Nha-La tinh(xuất bản tại Roma
năm 1965). Loại chữ này tiếp tục được hoàn thiện hơn với các cuốn giáo lý cơ đốc
và Tự vị An Nam-La tinh hơn 100 năm sau(1772-1773). Những người Việt Nam
nhìn xa trông rộng đã nhanh chóng nhận thấy lợi ích của chữ quốc ngữ và ủng hộ
mạnh mẽ việc học tập, truyền bá loại chữ mới rất tiện dụng này.. .
Tờ báo chữ quốc ngữ đầu tiên ở nước ta là tờ Gia Định Báo ra số đầu
ngày 15-4-1865. Số ra hàng tuần tại Sài Gòn và tồn tại suốt 44 năm, từ năm 1869
trở đi, quyền giám đốc và chủ bút báo này là người Việt tên là Trương Vĩnh Ký.
Ông là một học giả uyên thâm, là người phiên dịch chính trong các cuộc thương
thuyết Việt -Pháp thời bấy giờ….
Nền Báo chí cách mạng Việt Nam được khai sinh bằng sự xuất hiện
của tờ báo Thanh Niên do nhà báo Nguyễn Ái Quốc sáng lập ra, ra số đầu tiên
ngày 21-6-1925. Đến nay, trải qua gần 90 năm trong những điều kiện lịch sử đặc
4


biệt, báo chí Việt Nam đã có những bước phát triển vô cùng mạnh mẽ. Gắn liền
với từng bước đi của cách mạng Việt Nam, nền báo chí của chúng ta là một nền
báo chí tiến bộ, mang lại hạnh phúc cho nhân dân, phấn đấu vì đất nước phồn
vinh, luôn luôn trung thành với sự lãnh đạo của Đảng.
Việc phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo

cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa là
một bước ngoặt quan trọng trong nhận thức của Đảng ta về chủ nghĩa xã hội và
con đường đi lên xã hội chủ nghĩa. Điều đó đã tác động mạnh mẽ sâu sắc đến mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội trong đó có báo chí. Nó tạo điều kiện để báo chí phát
triển, tự đổi mới để thích ứng với yêu cầu của cơ chế mới, đáp ứng yêu cầu ngày
càng cao quyền được thông tin của nhân dân và đã thực sự thu hút được nhiều
người đọc, người xem hơn.
Thực tiễn cho thấy rằng: xã hội càng hiện đại thì tốc độ vận động của
các tiến trình kinh tế xã hội càng nhanh. Mặt khác, với tốc độ phát triển của cách
mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ, với việc quốc tế hóa các quá trình sản xuất
kinh doanh, các chính sách kinh tế xã hội phải được thích ứng kịp thời. Đó là điều
kiện đảm bảo cho sự thành công và cũng là một yêu cầu đặt ra cho báo chí trong
thời kỳ mới. Báo chí phải đi sâu vào thực tiễn đất nước, góp phần tổng kết và phổ
biến kịp thời những vào quá trình hoạch định, hoàn thiện các chính sách kinh tế,
xã hội của Đảng và Nhà nước.
Nền kinh tế thị trường và cơ chế thị trường có rất nhiều tác động đối
với nền báo chí nước ta. Nó tạo ra một môi trường báo chí gồm nhiều lĩnh vực
phong phú, đa dạng làm cho báo chí nước ta phát triển một cách vượt bậc. Nó trở
thành món ăn tinh thần bổ ích, thiết thực của quần chúng đang thực hiện công
cuộc đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong thời kỳ
đổi mới, nội dung báo chí trở nên phong phú, có tính thời sự hơn nhiều so với
trước, khẳng định được chức năng làm diễn đàn cho nhân dân tham gia vào công
cuộc đổi mới đất nước. Báo chí đã ngày càng bám sát, phản ánh kịp thời và nhận
5


thức các vấn đề đang nẩy sinh tồn tại trong xã hội, đề xuất các chính sách, chủ
trương mới, cổ vũ động viên nhân dân tiếp tục đẩy mạnh công cuộc phát triển kinh
tế xã hội mở rộng quan hệ đố ngoại bên cạnh đó, tiếp thu các thành tựu khoa học
và công nghệ của thế giới.

Khác hẳn với báo chí thời bao cấp, báo chí trong cơ chế thị trường
phải thường xuyên cải tiến nội dung, hình thức thông tin, cách in ấn và trình bày
cố gắng nắm bắt nhu cầu bạn đọc, chủ động phát hành nhanh và rộng, quan tâm
hơn đến hiệu quả trực tiếp của hoạt động báo chí.
Trong cơ chế thị trường, nghề nào cũng phải tìm thị trường tiêu thụ
và báo chí cũng không thể thoát ly khỏi quy luật này. Nhưng nếu để tìm thị trường
mà sa vào những mặt trái của thương mại hóa , đặt mục đích thương mại cao hơn
mục đích chính trị, giáo dục, mục đích tổ chức và vận động quần chúng thì báo chí
đã tự đánh mất vai trò to lớn của nó. Vượt khỏi phạm vi này, báo chí sẽ thoát ly
khỏi sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và chắc chắn sẽ không thể
thực hiện được mục đích và chức năng cao cả của báo chỉ xã hội chủ nghĩa. Như
vậy trong cơ chế thị trường, báo chí cũng trở thành một loại hàng hóa đặc biệt.
Là công cụ tuyên truyền sắc bén với năng lực dự báo cao, các nhà
báo và cơ quan báo chí đã tích cực ủng hộ các nhân tố mới, đã tuyên truyền cổ vũ
toàn dân thực hiện đường lối đổi mới góp phần rất quan trọng giữ vững ổn định
chính trị mở rộng dân chủ, từng bước đưa đất nước đi lên. Bản lĩnh chính trị và
trình độ nghề nghiệp của đội ngũ nhà báo Việt Nam ngày càng được khẳng định:
luôn năng động trong nền kinh tế thị trường nhưng không chệch định hướng xã
hội chủ nghĩa; phấn đấu tăng nguồn thu để cân đối một phần ngân sách nhưng
không hạ thấp tính chiến đấu báo chí; tích cực và chủ động hội nhập với thế giới
nhưng vẫn giữ vững bản sắc báo chí cách mạng và truyền thống văn hóa Việt
Nam; qua thử thách khó khăn của đất nước và thời cuộc càng tăng cường đoàn kết
đội ngũ gắn bó với mục tiêu độc lập và chủ nghĩa xã hội, vì dân giàu nước mạnh,
xã hội công bằng, văn minh.
6


Báo chí là hiện tượng đa nghĩa, gắn bó chặt chẽ với các thành tố của
kiến trúc thượng tầng và là một loại hình hoạt động nghề nghiệp sáng tạo, với tính
chất chính trị- xã hội rõ ràng. Hoạt động báo chí bao hàm trong đó sự vận hành

phức tạp của một loại nghề nghiệp, quan hệ với nhau bằng quy luật vận động nội
tại của cả hệ thống và bằng hiệu quả xã hội có tính mục đích.
II. KHÁI QUÁT VỀ CÁC CƠ QUAN BÁO CHÍ NƯỚC TA HIỆN NAY

Có thể nói rằng, chưa bao giờ nền báo chí nước ta phát triển cả về số lượng
và chất lượng như bây giờ; cũng chưa bao giờ vai trò xã hội của báo chí được thể
hiện và phát huy như hiện nay. Tính đến tháng 3/2011, cả nước có trên 850 cơ
quan báo chí, trong đó có 745 cơ quan báo chí in, 1 hãng thông tấn quốc gia, 67
đài phát thanh-truyền hình (3 đài ở trung ương, 64 đài địa phương) trên 500 đài
truyền hình cấp huyện, 46 báo điện tử và tạp chí điện tử và tạp chí điện tử, 287
trang tin điện tử của các cơ quan báo chí và hàng ngàn trang tin điện tử có nội
dung thông tin của các cơ quan Đảng, nhà nước và chính phủ, các đoàn thể, hội,
hiệp hội và các doanh nghiệp. Chưa kể hàng ngàn wesbite không có chức năng
báo chí nhưng vẫn đưa tin. Đài truyền hình Việt Nam phủ sóng 97,5% diện tích
lãnh thổ và phủ sóng qua vệ tinh đến nhiều nước trên thế giới. Đài truyền hình
Việt Nam phủ sóng đến gần 90% số hộ gia đình trong nước và phủ sóng qua vệ
tinh đến nhiều khu vực ở ngoài nước.

7


Nhà báo tác nghiệp (nguồn Internet)

Đã có 63 tỉnh, thành phố có cổng thông tin điện tử hoặc trang tin điện tử,
20/22 cơ quan bộ đã có trang thông tin điện tử. 16 nhà đăng ký tên miền Việt
Nam, 98 nhà đăng ký tên miền quốc tế và vài chục doanh nghiệp đang cung cấp
dịch vụ hosting tại Việt Nam. Có gần 17.000 người được cấp thẻ nhà báo trên tổng
số hơn 18.800 hội viên – nhà báo, hàng ngàn cán bộ, kỹ sư, nghệ sỹ, nhân viên
làm việc trong các cơ quan báo chí và hàng chục ngàn người khác là cộng tác
viên, nhân viên, lao động tham gia các công đoạn in ấn, tiếp thị, quảng cáo, phát

hành, sống chủ yếu bằng dịch vụ nghề báo. So với năm 1986 - thời điểm đất nước
ta bắt đầu tiến hành công cuộc đổi mới thì số lượng các cơ quan báo chí, số lượng
báo, đài, tạp chí và đội ngũ những người làm báo hiện nay tăng từ 3 đến 4 lần; nếu
so với năm 2001, các chỉ số này tăng 1,3 đến 1,5 lần. Cả nước có trên 23 triệu
người sử dụng dịch vụ Internet, đạt tỉ lệ 27.18%, đứng thứ tư trong khu vực Đông
Nam Á, sau Singapore (trên 70%), Malaysia (trên 62%), Brunei (trên 55%).
Báo chí nước ta đã có bước phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ về nhiều mặt:
tăng loại hình (báo chí điện tử); tăng số lượng cơ quan báo chí; tăng số đầu báo,
tạp chí, đài phát thanh - truyền hình, ấn phẩm, chương trình; tăng chất lượng nội
dung, hình thức, công nghệ in ấn, truyền tải thông tin; tăng số lượng, phạm vi phát
hành, phạm vi phủ sóng; tăng số lượng nhà báo và đội ngũ những người làm việc
trong các cơ quan báo chí; tăng số lượng công chúng báo chí, đặc biệt là ở nước
ngoài; tăng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, kỹ thuật...
Không kể các Hội chính trị và Hội chính trị - xã hội, chính trị - xã hội, nghề
nghiệp (như MTTQ Việt Nam, Hội Nông dân VN, Hội LHPNVN, Đoàn TNCS
HCM, Tổng LĐLĐ VN, Hội LH Thanh niên VN, Hội Cựu chiến binh, Hội Nhà
báo VN….), hiện nay các TCXH ở nước ta có 12 báo và gần 200 tạp chí (chỉ tính
riêng các tổ chức xã hội ở Trung ương). Trong đó:
-Liên hiệp các Hội khoa học và kĩ thuật Việt Nam 2 báo, 14 tạp chí
-Liên hiệp các Hội văn học và nghệ thuật Việt Nam 1 báo, 17 tạp chí
8


-Liên hiệp các Tổ chức hữu nghị Việt Nam 1 báo 5 tạp chí và bản tin
- Các Hiệp hội 24 tạp chí
-Các Hội Kinh tế 2 báo, 37 tạp chí
- Các Hội khác: 32 tạp chí
Các tổ chức có một báo, một tạp chí: Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Hội
Khuyến học Việt Nam, Hội Người cao tuổi Việt Nam, Liên minh các Hợp tác xã
Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam (1 báo, 2 tạp chí), Hội Khoa học

Các tổ chức có 01 tạp chí: Hội khoa học tâm lý – giáo dục Việt Nam, Hội
Người mẫu Việt Nam, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính, Học viện Phật giáo Việt
Nam Tại Hà Nội, Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội Phật giáo
Việt Nam, Ban Trị sự T.Ư Giáo hội phật giáo Hòa hảo, Hội thánh Cao đài - Ban
chỉnh đạo, Hội liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài, Trung tâm NC, bảo tồn,
phát huy VH dân tộc, Trung tâm kinh tế châu Á - Thái Bình Dương, Viện mẫu thời
trang

Việt

Nam,

Câu

lạc

bộ

Golf

HàNội.

Tổ chức chỉ có 01 báo: Uỷ ban đoàn kết Công giáo Việt Nam.
Ở nước ta cũng như các nước xã hội chủ nghĩa trước đây, hệ thống
báo chí do nhà nước quản lý. Đây là nền báo chí được xây dựng và phát triển theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Mục đích của nền báo chí này là nhằm thông tin tích
cực đời sống tinh thần của nhân dân, làm cầu nối giữa Đảng cộng sản và nhân dân
đấu tranh xây dựng chế độ xã hội tự do, dân chủ mang lại và sự phát triển của từng
người trong sự hài hòa với lợi ích và sự phát triển của toàn xã hội.

9


Chương II:

THỰC TRẠNG BÁO CHÍ NƯỚC TA HIỆN NAY.
I. BÁO CHÍ – HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN ĐẠI CHÚNG.

Trong thời đại chúng ta, báo chí là một hiện tượng đăc biệt phổ biến, tác
động từng ngày từng giờ vào xã hội, quan hệ tới từng địa phương, từng tổ chức,
từng thành viên của xã hội. Dưới ảnh hưởng của cách mạng khoa học kỹ thuật và
công nghệ, đời sống vật chất, tinh thần của xã hội có những bước phát triển to lớn
và nhanh chóng. Trong điều kiện ấy, quy mô, phạm vi, hình thức hoạt động của
báo chí ngày càng mở rộng, thu hút sự quan tâm chú ý của đại bộ phận xã hội, trở
thành một phương tiện có sức mạnh, được sử dụng vào các mục đích rất khác nhau
như: nhân đạo, kinh doanh, kinh tế, chính trị và quân sự. Không một đảng chính
trị, một tổ chức, lực lượng kinh tế- xã hội nào không sử dụng báo chí như một
phương tiện thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của mình.
“Thông tin đại chúng” là thuật ngữ cơ bản nhất của lý luận báo chí, việc tìm
hiểu nó có ý nghĩa như là điều kiện cơ sở để tìm hiểu các vấn đề khác trong hoạt
động báo chí nói chung. Bởi vì, “thông tin đại chúng” là bản chất của hoạt động
10


báo chí, bản chất này quy định tính chất của sản phẩm báo chí và phương thức
hoạt động của người làm báo.
Việc đáp ứng nhu cầu về thông tin của công chúng không chỉ có ý nghĩa là
đáp ứng những nhu cầu sẵn có mà còn bao gồm cả việc dần dần hình thành những
nhu cầu mới. Khía cạnh này biểu hiện tính chất định hướng trong thông tin rất rõ
ràng. Ở đây vai trò của tác phẩm báo chí trước hết là thông tin và đồng thời là

hướng dẫn thông tin xã hội. Vai trò thông tin đòi hỏi sự chính xác, thời sự và giá
trị thực dụng của tác phẩm báo chí. Vai trò hướng dẫn thông tin phản ánh mục
đích tư tưởng, ý thức chủ quan của người làm báo.
Trong mỗi tác phẩm báo chí đều hàm chứa các cấp độ thông tin ấy, chúng
hòa trộn, liên quan chặt chẽ với nhau, làm tiền đề, điều kiện cho nhau và được
biểu hiện phong phú về hình thức. Tuy nhiên, không có tác phẩm báo chí nào mà
trong đó có vai trò, vị trí của các cấp độ thông tin tương đương nhau. Thường
thường, có những cấp độ thông tin này chiếm phần trội và những cấp độ thông tin
khác giữ vị trí hạn hẹp hơn. Điều đó bị quy định bở mục đích hình thành tác phẩm
và trình độ chiếm lĩnh hiện thực cuộc sống của nhà báo.
Việc nắm vững đối tượng thông tin có ý nghĩa rất quan trọng trong sự hình
thành tác phẩm. Nó giúp cho sự bố trí kết cấu tác phẩm một cách hợp lý, tạo ra
khả năng cho công chúng không chỉ tiếp nhận thông tin trước mà còn liên hệ với
vốn thông tin đã có và tư duy trên toàn bộ khối lượng thông tin đó. Trong trường
hợp này, ngay cả những tác phẩm chỉ mang thông tin mô tả cũng có thể tạo nên ở
công chúng rộng rãi những cấp độ thông tin khác do sự xử lý thông tin một cách
tích cực. Đó chính là khả năng phát sinh “thông tin thặng dư” cho nghệ thuật cú
pháp.
Việc chỉ ra bản chất của hoạt động báo chí như là một hoạt động thông tin,
xác định các điều kiện, nhân tố bảo đảm chất lượng thông tin của tác phẩm cho
phép người làm báo tiếp cận vấn đề lý luận chung của báo chí, đặt nền móng cho
việc hình thành phương pháp hoạt động sáng tạo. Trong mối quan hệ nhà báo- tác
11


phẩm- công chúng, hiệu quả của báo chí phụ thuộc vào khả năng thuyết phục của
nội dung thông tin. Khả năng thuyết phục bị quy định bởi một loạt yếu tố như khả
năng phát hiện nội dung thông tin, tính khách quan, toàn diện trong phản ánh
thông tin, mức độ đáp ứng nhu cầu thông tin xã hội. Đó cũng lã những yếu tố cơ
bản quy định sự hình thành phương pháp hoạt động của nhà báo, của các cơ quan

báo chí.

II. CÁC LOẠI HÌNH BÁO CHÍ

Báo chí là một hình thái ý thức- xã hội, lấy hiện thực khách quan làm đối
tượng để phản ánh. Thông tin trong báo chí là một quá trình liên tục, xuyên suốt
trong mối quan hệ trực tiếp giữa nhà báo- tác phẩm báo chí-công chúng báo chí.
Đứng trước một thế giới hiện thực chứa đầy thông tin, báo chí có những cách thức
riêng với mục đích nhằm hướng tới nhiều tầng lớp xã hội với những mối quan
tâm, sở thích và nhu cầu không giống nhau. Hiện nay, báo chí là một hoạt động
thông tin đại chúng nhất, năng động nhất.
Công chúng báo chí là một công chúng đa dạng và phức tạp. Không phải
thông tin nào cũng được số đông tiếp nhận dễ dàng. Hiện thực được tái hiện trong
tác phẩm báo chí phải là một hiện thực xác thực, thời sự và được thông tin dưới sự
định hướng trực tiếp.
Trong thuật ngữ chung là báo chí còn có những thuật ngữ riêng để chỉ
những loại hình báo chí khác nhau như báo in, báo nói(phát thanh), báo
hình(truyền hình), thông tấn, báo ảnh và báo mạng điện tử(Báo trên mạng
Internet).
Có một công thức chung cho báo chí:
Báo mạng điện tử, phát thanh đưa tin, truyền hình phản ánh, báo viết bình
luận.

12


Từ một góc độ khác, thuật ngữ báo chí còn bao hàm hai khái niệm
khác nhau là “báo” và “tạp chí”. Tạp chí là những ấn phẩm định kỳ thưa hơn hẳn
so với báo(thông thường là mỗi tháng một kỳ, có khi hai hoặc ba, bốn tháng mới
có một kỳ). Báo có định kỳ ngắn hơn. Ở nước ta hiện nay có các loại báo xuất bản

với nhiều định kỳ khác nhau: báo tuần, báo buổỉ….

13


14


Các chương trình phát thanh, truyền hình phát nhiều lần trong một ngày có
thể coi như những tờ báo được phát đi theo giờ. Do có những khác biệt như vậy
nên giữa báo và tạp chí có sự phân biệt về chức năng. Báo có nhiệm vụ thông tin
thời sự và bình luận kịp thời về những sự thật tiêu biểu, điển hình mới xuất hiện
trong đời sống hàng ngày hàng giờ, còn tạp chí lại có nhiệm vụ cơ bản là nghiên
cứu khoa học và thông tin những vấn dề chuyên ngành.
Trong thực tế, các loại hình phát thanh và truyền hình trước hết là những
phương tiện chuyển tải thông tin, có nhiệm vụ đem đến cho thính giả nhiều loại
thông tin khác nhau-trong đó có thông tin báo chí.
Thông tin bằng lời nói(cùng với tiếng động, âm nhạc) được coi là đặc trưng
của báo phát thanh.Chính đặc trưng đó đã tạo ra sự khác biệt trong cách viết cho
loại hình báo chí này so với cách viết cho báo in hay thông tấn.
Đặc trưng của báo truyền hình được thể hiện trước hết trong thông tin
về hiện thực thông qua hình ảnh sống động, xác thực. Sau hình ảnh là vai trò của
lời nói cùng với tiếng động, âm nhạc. Sự phối hợp bổ sung cho nhau giữa hình ảnh
và lời nói là một nguyên tắc quan trọng khi thực hiện những tác phẩm báo chí
truyền hình…
Sự xuất hiện của Internet đã thực sự tạo ra một cuộc cách mạng trong
lĩnh vực thông tin, làm thay đổi nhiều mặt trong cuộc sống con người. Internet lớn
hơn và lan rộng hơn so với truyền hình.
So với các loại hình báo chí truyền thống, những ưu điểm nổi bật của
loại hình báo mạng được thể hiện qua các yếu tố sau đây:

Cập nhật thông tin liên tục, không giới hạn ở bất cứ thời điểm nào
trong ngày; tốc độ lan truyền thông tin ngay tức khắc, phạm vi không biên giới.
Báo điện tử còn có một tính năng đặc biệt mà phát thanh và truyền hình khó mà
thực hiện được. Đó là tính năng tìm kiếm thông tin. Ngay cả với báo in, người ta
cũng gặp rất nhiều khó khăn nếu muốn tìm lại thông tin từ những số báo trước.
15


Tuy nhiên báo mạng cũng bộc lộ không ít nhược điểm:
Độ tin cậy không cao. Do thông tin có thể cập nhật nhiều lần nên nhiều
thông tin viết vội, viết ẩu vẫn được đưa lên mạng. Thông tin trên mạng có thể lấy
xuống để sửa chữa, bổ sung thêm nhiều thông tin đã bị cắt xén tùy tiện, cẩu thả…
Trên mạng còn có những thông tin rác và những trang Web bất hợp pháp có thể
xâm nhập vào một trang web bất cứ lúc nào.
Tuy báo mạng điện từ đã, đang phát huy nhiều tính năng ưu việt, song
những nhu cầu đích thực của cuộc sống mới là nguyên nhân quyết định sự tồn tại
của mỗi loại hình báo chí. Trong đời sống báo chí hiện đại, các loại hình báo chí
khác nhau vẫn tồn tại bên cạnh nhau, bổ sung cho nhau để cùng phát triển. Báo
mạng điện tử dù hiện đại và tiện dụng đến mức nào chăng nữa vẫn kông thể thay
thế hoàn toàn cho những loại hình báo chí khác.

Chương III
VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ ĐỐI VỚI LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ Ở VIỆT NAM

Đảng ta luôn khẳng định vai trò quan trọng của báo chí và chỉ rõ: báo chí
phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của nhà nước và xác định rõ trách
16


nhiệm của các cơ quan báo chí, của các nhà báo trong việc thực hiện nhiệm vụ của

mình. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của nhà nước, nền báo chí Việt
Nam hiện vẫn đang phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, nội dung và
hình thức, cán bộ và công nghệ, sản xuất và phát hành…Báo chí đã bám sát với
đời sống chính trị-xã hội của đất nước, thông tin phong phú, có hiệu quả với
phương thức thực hiện hấp dẫn, nhiều mặt hiện đại. Không một lĩnh hoạt động nào
của đất nước lại không có vai trò và tác động của báo chí. Báo chí nước ta đã thực
sự trở thành diễn đàn của nhân dân, đã nói lên tâm tư nguyện vọng và kiến nghị
của nhân dân đối với những công việc trọng đại của đất nước.
I.NGUYÊN TẮC ĐẢNG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn coi trọng công tác tuyên
truyền báo chí, coi báo chí là “công cụ sắc bén trong công tác tư tưởng của
Đảng”, là “ lực lượng xung kích trên mặt trận công tác tư tưởng văn hóa”.
Trong thời kỳ đất nước đang có chiến tranh, nền kinh tế lạc hậu do cơ chế
quan liêu bao cấp nên việc quản lý xã hội nói chung chủ yếu dựa trên các Nghị
Quyết, Chỉ Thị của Đảng chứ chưa xây dựng một nhà nước pháp quyền quản lý xã
hội bằng pháp luật. Công cuộc đổi mới do Đảng ta lãnh đạo đã trải qua một chặng
đường dài với nhiều thăng trầm.
Chúng ta đã biết Lãnh đạo là đề ra chủ trương, đường lối và tổ chức động
viên thực hiện, còn quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu
cầu nhất định. Theo đó lãnh đạo báo chí là sự định hướng về thông tin, vạch ra
đường lối, chiến lược thông tin; quản lý báo chí là việc sắp xếp, quy hoạch hệ
thống báo chí và tổ chức kiểm tra giám sát các hoạt động báo chí bằng pháp luật.
Vai trò chỉ đạo và tập trung của Đảng đối với báo chí không phải là bắt tay
chỉ việc mà là định hướng. Sự định hướng đó thể hiện trong các đường lối , quan
điểm, nội dung thông tin tuyên truyền. Đó là việc đi trước nắm bắt tình hình để dự
báo các động thái trong nước và thế giới, giúp cơ quan báo chí có điều kiện giữ
đúng định hướng thông tin như Nghị quyết Đại hội IX của Đảng đã nêu rõ:
17

“Hướng báo chí xuất bản làm tốt chức năng tuyên truyền, thực hiện đường lối,
chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, phát hiện những nhân tố mới, cái
hay, cái đẹp trong xã hội, giới thiệu gương người tốt, những điển hình tiên tiến,
phê phán các hiện tượng tiêu cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh
với những quan điểm sai trái; coi trọng nâng cao tính chân thật, tính giáo dục và
tính chiến đấu của thông tin; khắc phục khuynh hướng “thương mại hóa” trong
hoạt động báo chí, xuất bản”
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong thời kỳ đổi mới, báo chí nước ta tập trung
nhiều công sức cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện cuộc đấu tranh chống tiêu cực,
tham nhũng, buôn lậu, lãng phí, bài trừ các tệ nạn xã hội, chống mê tín dị đoan…
góp phần lập lại trật tự kỉ cương, lành mạnh hóa quan hệ xã hội. Có thể khẳng
định rằng: trong công cuộc thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, báo
chí nước ta đã đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố niềm tin của tầng lớp
nhân dân vào đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước.
Cuộc đấu tranh chống âm mưu “ diễn biến hòa bình” của kẻ thù hiện đang
đặt ra cho việc quản lý báo chí nhiều vấn đề phải giải quyết, đòi hỏi phải có nhận
thức mới trên nhiều phương diện.
Chính điều đó sẽ giúp cho những người làm báo nhìn thấy rõ hai mặt của cơ
chế thị trường ở nước ta hiện nay trong bối cảnh của toàn cầu hóa, khu vực hóa và
có thái độ vững vàng trước những khẩu hiểu lòe bịp về “tự do báo chí” mà các thế
lực phản động vẫn đang rêu rao hòng che đậy bản chất xấu xa của nền báo chí tư
bản.
Để tiếp tục khẳng định vị trí của báo chí nước ta trong thời kỳ đổi mới, tiếp
tục tạo ra những tác động tích cực cho công cuộc xây dựng , phát triển đất nước ,
điều quan trọng nhất đối với hệ thống báo chí là phải tiếp tục nâng cao chất lượng
nội dung và hình thức. Muốn vậy, càng cần phải tăng cường sự lãnh đạo và quản
lý của Đảng và Nhà nước đối với báo chí theo quan điểm phát triển phải đi đôi
với quản lý tốt hệ thống thông tin đại chúng .
18

Chúng ta khẳng định rằng: đối với báo chí cách mạng, sự lãnh đạo của Đảng
không những không làm hạn chế việc thông tin, tuyên truyền của báo chí mà còn
là điều kiện để báo chí thực hiện tốt hơn vai trò, nhiệm vụ của mình đối với xã hội.
II. NHÀ NƯỚC QUẢN LÝ VỀ BÁO CHÍ

Trong công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
những năm vừa qua, báo chí đã đóng góp vai trò quan trọng trong việc củng cố
niềm tin của tầng lớp nhân dân vào đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước .
Trong những thành công của đất nước có thành công của báo chí và sự nghiệp đổi
mới của đất nước muốn thành công thì không thể thiếu sự tham gia đắc lực của
báo chí.
Trong hoàn cảnh tiếp tục sự nghiệp đổi mới trong cơ chế thị trường, pháp
luật đã trở nên phương tiện hàng đầu trong việc quản lý xã hội nói chung, quản lý
báo chí nói riêng. Để xây dựng Nhà nước Pháp quyền thực hiện quản lý xã hội
bằng pháp luật trên cơ sở Hiến Pháp thì việc đầu tiên là phải khẩn trương hoàn
thiện và bổ sung hệ thống pháp luật sao cho nó thực sự là công cụ để nhà nước
quản lý xã hội, đáp ứng yêu cầu hợp tác quốc tế, phù hợp với tiến trình phát triển
xã hội.
Báo chí là một lĩnh vực riêng, đồng thời phải hoạt động theo pháp luật nói
chung. Bởi lẽ đó, hoạt động báo chí cũng như hoạt động của công tác quản lý nhà
nước đối với báo chí trước hết phải được đặt trên cơ sở một hệ thống pháp luật.
Quá trình quản lý Nhà nước bằng pháp luật trở thành yếu tố quan trọng
quyết định sự thành bại của công cuộc đổi mới- trong đó có hoạt động báo chí.
Thời gian qua, Chính phủ ta đã ban hành một loạt văn bản mới, khẳng định
quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta trong việc phát triển nền tảng cho một xã hội
thông tin dựa trên nền kinh tế tri thức và phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước.
Sự phát triển nhanh chóng của báo chí và những đòi hỏi của nhân dân đang

đặt ra những đòi hỏi ngày càng tăng đối với những người làm công tác quản lý nhà
19


nước về báo chí. Nền báo chí cách mạng nước ta không thể để khuynh hướng
thương mại hóa chi phối hoạt động báo chí. Để tiếp tục xứng đáng với sự tin cậy
của Đảng và nhân dân, báo chí Việt Nam cần kiên quyết khắc phục những hiện
tượng trên.
Tăng cường quản lý báo chí cũng chính là tăng cường vai trò lãnh đạo của
Đảng được thể hiện thông qua hoạt động quản lý của bộ máy Nhà nước các cấp
các ngành, các địa phương. Đây là một bảo đảm chắc chắn cho báo chí có thể phát
triển ngày càng lớn mạnh đồng thời cũng để Đảng kịp thời phát hiện, khắc phục
những thiếu sót, ngăn chặn những âm mưu nham hiểm của kẻ thù nhằm lợi dụng
báo chí để phá hoại công cuộc đổi mới phát triển đất nước của nhân dân ta.

III.VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ ĐỐI VỚI LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ
Ở VIỆT NAM.
1. VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ ĐỐI VỚI LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ Ở VIỆT
NAM.

Công tác báo chí trong giai đoạn hiện nay đang đứng trước một bối
cảnh quốc tế và trong nước diễn biến phong phú, khẩn trương, phức tạp với nhiều
đặc điểm mới cần đặc biệt quan tâm, đánh giá. Khủng hoảng tài chính kinh tế thế
giới được các nước với nhiều nỗ lực mới, can thiệp tích cực nên theo một dự báo
lạc quan: giai đoạn khó khăn nhất có thể đã qua, song tiến trình phục hồi sẽ chậm
chạp và mong manh. Xu thế hình thành thế giới đa cực với những tương quan
chính trị - kinh tế - quân sự mới ngày càng rõ. Trong bối cảnh đó, cùng với tăng
cường hợp tác giải quyết những vấn đề toàn cầu, xu hướng cạnh tranh giữa các
nước, nhất là các nước lớn sẽ ngày càng gay gắt, quyết liệt hơn, đặc biệt trên các
địa bàn chiến lược, trong đó có Biển Ðông. Tình hình mới đó sẽ tác động nhiều

20


mặt đối với nước ta cả tích cực và tiêu cực trong thời gian tới.
Trong nước, tình hình chính trị, xã hội ổn định, lạm phát bước đầu được
kiềm chế, kinh tế vĩ mô dần dần được ổn định, uy tín quốc tế của đất nước được
giữ vững. Những khó khăn của kinh tế thế giới tác động vào nước ta làm bộc lộ
những yếu kém của nền kinh tế và của cả công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành
kinh tế. Ngay trong thách thức gay gắt đó, cơ hội vẫn có nhiều để chúng ta chấn
chỉnh, cơ cấu lại nền kinh tế, hướng tới sự phát triển hiệu quả và bền vững.
Dự báo tình hình vài ba năm tới có thể sẽ còn khó khăn hơn do kinh tế thế
giới còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, do nước ta đã hội nhập sâu vào
kinh tế thế giới. Hàng loạt những vấn đề mới, phức tạp đặt ra cần tỉnh táo xử lý
trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, mặt khác, các vấn đề an ninh chính trị, an
ninh nội bộ, an ninh tư tưởng sẽ diễn biến phức tạp hơn nếu ta không có giải pháp
kịp thời, phù hợp. Các thế lực thù địch trong và ngoài nước sẽ lợi dụng để tăng
cường chống phá Ðảng, Nhà nước ta.
Trong bối cảnh đó, Ðảng và nhân dân đòi hỏi công tác tư tưởng nói chung,
báo chí nói riêng phải tập trung, phát huy cao độ trí tuệ, tâm huyết, kinh nghiệm,
khắc phục bằng được những yếu kém, bất cập, đổi mới mạnh mẽ nội dung,
phương pháp, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, góp phần
trực tiếp để đất nước vượt qua thời kỳ nhiều khó khăn, thách thức này, tận dụng tốt
thời cơ mới, nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ mà Ðại hội
XI của Ðảng đã đề ra.
Cho đến nay, báo chí có vai trò then chốt trong đời sống chính trị nói chung,
quản lý lãnh đạo nói riêng.
Báo chí cung cấp thông tin về các sự việc giúp công chúng nắm rõ hơn
những vấn đề quan trọng đối với đất nước trong từng thời kỳ, giúp chuyển biến
dần trong nhận thức của công chúng đối vấn đề, sự kiện.
Báo chí phê bình và tranh luận để đảm bảo rằng thông tin phải được kiểm

chứng và xem xét từ mọi góc độ.
21


Và báo chí điều tra và kiểm chứng để đảm bảo rằng quyền lực được kiểm
tra và những người ra quyết định phải chịu trách nhiệm.
Tất cả những vai trò trên được thực hiện là nhờ thông tin báo chí phản ánh
từ những việc nhỏ tới những sự kiện lớn nhất. Dù đó là tin trong nước hay quốc tế,
tư vấn tài chính hay là kết quả các trận đấu mới nhất của giải bóng đá Ngoại hạng
Anh.
Luồng thông tin và ý tưởng này sẽ dẫn tới việc trao đổi, tranh luận, hoạt
động vốn dĩ là then chốt cho bất kỳ xã hội nào nếu muốn phát triển và thăng hoa
cả trong xã hội lẫn kinh tế.
Có những ví dụ ở ngay Việt Nam về vai trò tích cực của báo chí trong việc
nêu ra những vấn đề cần quan tâm. Ở vụ Vedan, báo chí không chỉ nhấn mạnh vụ
việc, mà còn yêu cầu nhà sản xuất dừng xả thải ô nhiễm ra sông Thị Vải và trả tiền
đền bù cho người dân và doanh nghiệp tại địa phương.
Báo chí cũng là một động lực phát triển kinh tế. Các nhà đầu tư thường
hướng tới các quốc gia có tự do báo chí để họ có thể tiếp cận thoải mái các nguồn
thông tin đáng tin cậy, mà từ đó họ có thể ra được các quyết định đúng đắn.
Nhờ báo chí mà công chúng trực tiếp biết đến các quan điểm khác với chính
quyền. Đôi khi điều này không dễ thực hiện. Tuy nhiên, để có cách nhìn đầy đủ,
và để công chúng có điều kiện được hiểu hơn về bản chất của sự vận động, phát
triển được đầy đủ thì đây cũng là những yếu tố không thể thiếu đối với báo chí.
Báo chí cũng có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tính minh bạch và
trách nhiệm giải trình. Dù là theo dõi hoạt động của chính phủ, phát hiện tham
nhũng hay đưa tin về tội phạm, báo chí phải có khả năng đưa tin một cách cởi mở
và công bằng. Vinashin là một ví dụ về việc báo chí đã giúp nhân dân hiểu hơn về
hoạt động kém hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước và kêu gọi chính phủ phải
hành động để cải thiện hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp này.

Tại kỳ họp thứ 8 Quốc Hội khóa XII trong hai ngày 31 tháng 10 và 01 tháng
11 năm 2010, trong khi thảo luận các vấn đề kinh tế- xã hội, các đại biểu tập trung
22


chất vấn về vụ Vinashin, yêu cầu quy trách nhiệm thành viên chính phủ. Phiên họp
này, ngoài tường thuật trực tiếp, Truyền hình Việt Nam (VTV1) phỏng vấn một số
đại biểu; đồng thời, chương trình thời sự VTV1 lúc 19 giờ ngày 01/11/2010 dành
thời gian đưa tin và phóng sự về hoạt động của Vinashin sau khi được tái cơ cấu,
hàng chục tàu đóng mới được hoàn thành, xuất xưởng và triển vọng hoàn thành
hàng chục con tàu mới tiếp theo. Xem các chương trình của VTV1 công chúng
cảm nhận được thông điệp rõ ràng rằng Vinasinh đang phục hồi nhanh, sản xuất
tiến triển tốt. Ở đây vai trò của VTV1 đã hình thành được luồng ý kiến trong dư
luận xã hội có lợi cho Vinasihn, và do đó phần nào điều hòa được dư luận xã hội.
Như vậy, khi dư luận xã hội đã được hình thành, sẽ có tác động vào việc định
hướng nhận thức, thái độ của công chúng và nhân dân nói chung. Dư luận xã hội
và xung quanh nghị trường quốc hội có thể được “hạ nhiệt” do tác động của tin
tức sự kiện và phóng sự phản ánh thực tế đang trỗi dậy của Vinasinh. Như vậy,
theo sát mạch đi nhịp thở của dư luận xã hội, biết khai thác thông tin sự kiện, liên
kết các sự kiện nhằm định hướng dư luận xã hội để vừa làm phong phú thêm
chương trình, sản phẩm báo chí; vừa dùng dư luận để xã hội để điều chỉnh và điều
hòa dư luận và tâm lý, tâm trạng xã hội là phương cách tốt trong sử dụng và khai
thác thế mạnh của thông tin báo chí hiện đại.
Báo chí đã góp phần trực tiếp, tích cực thực hiện có hiệu quả cuộc vận
động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
Ðảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, các tổ chức đảng ngày càng trong sạch,
vững mạnh, phấn đấu trong thời gian tới công tác báo chí của Ðảng ngăn chặn,
từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, khắc phục một bước quan trọng tình trạng
suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ
cán bộ, đảng viên.

Vụ việc lấy đất nông nghiệp tràn lan làm sân golf, trong đó có những “dự án
ma” cũng đã gây xôn xao dư luận, gây phẫn nộ trong nông dân và đến “tai” các
chuyên gia và giới truyền thông. Tuy nhiên chỉ sau khi báo chí đã phát hiện và
23


nhập cuộc bằng một loạt bài phân tích phản biện thì những dự án núp dưới bóng
sân golf chiếm đất nông nghiệp xây dựng các khu biệt thự hoặc hành nghề địa ốc
mới được phanh phui. Hàng trăm bài báo viết về vấn đề xây dựng và quy hoạch
sân golf khiến các nhà đầu tư và nhất là chính quyền phải nhìn nhận lại. Trong vần
đề này báo chí tham gia phản biện ở nhiều khía cạnh trong đó có thể nêu ra mấy
vấn đề, khía cạnh nổi bật. Một là, làm sao để hạn chế tối đa được việc lấy đất nông
lâm nghư nghiệp làm sân golf một cách tràn lan và trá hinh mục tiêu của một số
dự án. Hai la, bảo vệ quyền lợi cho nông dân và chủ sở hữu mất đất, tìm ra cho họ
một lối thoát để mưu sinh, bảo đảm cuộc sống và sự phát triển bền vững cho gia
đình họ. Ba là, bóc trần các thủ đoạn “treo đầu dê, bán thịt chó” trong các dự án
sân golf-tức là xin cấp phép làm sân golf, nhưng dần dần sẽ biến thành dự án nhà
ở và…bán. Bốn là, mục tiêu chính của quá trình phản biện là nhằm thay đổi các
chính sách và thu hồi cấp phép với một số dự án sân golf “ma”, gây bất lợi cho sự
phát triển bền vững.
Tất nhiên, vai trò quan trọng cũng đi đôi với trách nhiệm. Báo chí phải hoạt
động có đạo đức và trách nhiệm.
Các tổ chức báo chí, nhà báo và cá nhân phải chịu trách nhiệm đối với sản
phẩm của mình và do đó việc phạm vi hoạt động của họ được làm rõ, không mập
mờ là hết sức quan trọng.
Quy tắc đạo đức của nhà báo phải được tuân thủ một cách thống nhất và
công bằng. Đây cũng là một phép thử quan trọng đối với luật báo chí sửa đổi đang
được soạn thảo ở Việt Nam
Bộ Thông Tin Truyền Thông cần nghiên cứu để đưa ra những giải pháp hỗ
trợ việc hình thành một cơ chế giải quyết khiếu nại báo chí hiệu quả dựa trên kinh

nghiệm của một số nước tiên tiến, áp dụng theo điều kiện cụ thể của nước ta, xây
dựng một tổ chức tự quản độc lập có chức năng giải quyết các vụ khiếu nại về nội
dung báo chí, tạp chí và các trang web của các tờ báo.

24


Báo chí cũng có trách nhiệm cung cấp thông tin có chất lượng. chúng ta đều
thấy rất ấn tượng về sự tăng trưởng số lượng đầu báo và số người sử dụng internet
ở Việt Nam. Tuy nhiên, sự gia tăng về số lượng sẽ không có giá trị mấy nếu không
đi kèm với sự gia tăng về chất lượng.
Chúng ta cần đảm bảo rằng việc khuyến khích sự phát triển của báo chí ở
Việt Nam được đo bằng cả chất lượng của nội dung và phạm vi đưa tin lẫn số
lượng đầu báo. Chúng ta phải khuyến khích các nhà báo đạt được những tiêu
chuẩn nghề nghiệp cao nhất.
2.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ BÁO CHÍ NƯỚC TA ĐƯỢC PHÁT TRIỂN TỐT
HƠN:

Báo chí cũng cần được hoạt động mà không cảm thấy lo sợ. Các nhà báo
cần có một môi trường hoạt động mà ở đó họ có thể điều tra các vấn đề quan trọng
của đất nước và nêu lên các ý kiến có cơ sở mà không sợ bị truy tố.
Để báo chí hoạt động hiệu quả, các nhà báo, người viết blog, các tổ chức
báo chí và các cá nhân phải được trao đổi ý kiến và tranh luận một cách tự do và
an toàn trong khuôn khổ các chuẩn mực quốc tế
Nhà nước cần có một tổ chức có đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để
thực hiện vai trò quản lý trong các lĩnh vực như phát thanh, truyền hình, mạng
Internet, báo chí Việt Nam ở nước ngoài, báo chí nước ngoài ở Việt Nam…
Để tạo môi trường tác nghiệp an toàn cho các nhà báo cần tăng cường hơn
nữa các kỹ năng tác nghiệp, hỗ trợ, bảo vệ nhau trước các hành vi cản trở báo chí;
nâng cao hơn nữa vai trò của Hội Nhà báo các cấp, của các cơ quan quản lý báo

chí ở Trung ương, địa phương; phổ biến, thực hiện nghiêm các quy định của pháp
luật, của Luật báo chí trong đời sống xã hội; xử lý nghiêm những hành vi cản trở
báo chí hoạt động đúng pháp luật.
3.MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ BÁO CHÍ PHÁT HUY VẢI TRÒ CỦA MÌNH TRONG
QUẢN LÝ, LÃNH ĐẠO Ở VIỆT NAM.

Một là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận báo chí, tổng kết thực tiễn,
giải đáp có căn cứ khoa học những vấn đề lớn thực tiễn đất nước đặt ra, với chất
25