Tăng cường công tác quản lý khai thác hệ thống cấp nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình

L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan r ng đây là công trình nghiên c u c a riêng tác gi v i s tr
giúp c a Giáo viên h

ng d n.

Nh ng thông tin, d li u, s li u đ a ra trong lu n v n đ

c trích d n rõ ràng, đ y đ

v ngu n g c. Nh ng s li u t ng h p và phân tích trong lu n v n đ m b o tính
khách quan và trung th c.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

H c viên

ng Ng c Th ng

i


L IC M
Tr

c tiên, tác gi xin g i l i c m n trân tr ng nh t đ i v i PGS.TSKH. Nguy n

Trung D ng và PGS.TS.

h

N

ng Tùng Hoa - ng

i đã tích c c đ ng viên và t n tình

ng d n, giúp đ trong quá trình nghiên c u và hoàn thành lu n v n. Tác gi xin

chân thành c m n các th y, cô Khoa Kinh t và Qu n lý - Tr

ng

i h c Th y L i đã

giúp đ và t o đi u ki n thu n l i trong su t quá trình h c t p và th c hi n lu n v n.
Tác gi c ng xin g i l i c m n sâu s c đ i v i các lãnh đ o và cán b thu c các
phòng ban c a Trung tâm N
Bình - nh ng ng

c sinh ho t và V sinh môi tr

ng nông thôn t nh Ninh

i đã t v n và cung c p các tài li u, s li u đ tác gi tham kh o,

t ng h p, phân tích và hoàn thành lu n v n này.
Sau cùng, tác gi xin bày t lòng c m n chân thành t i gia đình, ng

i thân, b n bè

đã ng h và t o đi u ki n thu n l i trong quá trình h c t p và nghiên c u hoàn hi n
lu n v n.
Trong quá trình th c hi n lu n v n, m c dù đã n l c nh ng do còn h n ch v ki n
th c chuyên môn và th i gian nghiên c u nên n i dung lu n v n không th tránh
đ

c các sai sót. Tác gi mong nh n đ

nghi p đ lu n v n đ

c s chia s và đóng góp c a th y cô và đ ng

c hoàn thi n h n.

Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

H c viên

ng Ng c Th ng

ii

M CL C
DANH M C HÌNH ....................................................................................................... vi
DANH M C B NG .................................................................................................... vii
DANH M C T
M

VI T T T ...................................................................................... viii

U ....................................................................................................................... ix

CH

NG 1 C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

S CH VÀ QU N LÝ H TH NG C P N

H

TH NG C P N

C

C S CH NÔNG THÔN .................1

1.1. Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn ....................1

1.1.1. Khái ni m ........................................................................................................1
1.1.2.

c đi m h th ng th ng c p n

1.1.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn ........................................1

c s ch nông thôn ................................................2

1.1.4. Quá trình phát tri n h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn t i Vi t

Nam ................................................................................................................. 4
1.2. N i dung công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn ..............7

1.2.1. Phân c p qu n lý khai thác s d ng công trình ...............................................7
1.2.2. Các mô hình qu n lý khai thác s d ng công trình .........................................8
1.2.3. L p k ho ch, t ch c th c hi n công tác qu n lý ..........................................9
1.2.4. C ch tài chính, giá n
n

c, các kho n thu chi trong khai thác công trình c p

c.........................................................................................................................10

1.3. Các tiêu chí đánh giá k t qu công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn .....................................................................................................................12
1.3.1. T ch c b máy .............................................................................................13
1.3.2. M c đ hoàn thi n c a các k ho ch ............................................................13
1.3.3. M c đ lãnh đ o th c hi n hoàn thành k ho ch ..........................................14
1.3.4. M c đ ki m soát các quá trình ....................................................................14
1.4. Công tác qu n lý h th ng c p n

c s ch nông thôn

Vi t Nam trong th i

gian qua .............................................................................................................. 15
1.4.1. Các chính sách quy đ nh v qu n lý h th ng c p n
1.4.2. Các mô hình qu n lý khai thác h th ng c p n
1.4.3. Nh ng k t qu đ t đ

c c a Vi t Nam ........15

c s ch nông thôn ..............17

c trong công tác qu n lý khai thác h th ng c p n
iii

c

s ch nông thôn
1.5. Nh ng nhân t

n

c ta ........................................................................................ 20

nh h

ng đ n công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn ..................................................................................................................... 21
1.5.1. Nh ng nhân t ch quan ............................................................................... 21
1.5.2. Nh ng nhân t khách quan ........................................................................... 23
1.6. Nh ng bài h c kinh nghi m v qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn ............................................................................................................ 24
1.7. Nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài .......................................... 25
K T LU N CH
CH

NG 1 .............................................................................................. 27

NG 2 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC H

C PN

C S CH NÔNG THÔN TRÊN

TH NG

A BÀN NINH BÌNH ............................ 29

2.1. i u ki n t nhiên, dân sinh, kinh t t nh Ninh Bình .......................................... 29
2.1.1. i u ki n t nhiên ......................................................................................... 29
2.1.2. i u ki n dân sinh, kinh t ............................................................................ 35
2.2. Hi n tr ng h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh

Bình ................................................................................................................... 37
2.2.1. Quá trình đ u t xây d ng và phát tri n h th ng c p n

c nông thôn trên

đ a bàn t nh Ninh Bình ............................................................................................ 37
2.2.2. Hi n tr ng các h th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh

Bình......................................................................................................................... 38
2.2.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch trên đ a bàn t nh Ninh Bình .................. 42

2.3. Th c tr ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn c a

Ninh Bình .................................................................................................................... 44
2.3.1. V n b n chính sách và h

ng d n v c p n

2.3.2. Các mô hình qu n lý h th ng c p n
2.3.3.

c s ch nông thôn ................... 44

c nông thôn t i Ninh Bình............... 47

ánh giá công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

Ninh Bình theo các tiêu chí ..................................................................................... 51
2.4. Nh ng k t qu đ t đ

c và nh ng t n t i. ........................................................... 58

2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ................................................................................ 58

2.4.2. Nh ng v n đ t n t i và nguyên nhân ........................................................... 60
K T LU N CH

NG 2 .............................................................................................. 64
iv


CH

NG 3 M T S

GI I PHÁP T NG C

KHAI THÁC H TH NG C P N

NG CÔNG TÁC QU N LÝ,

C S CH NÔNG THÔN TRÊN

A BÀN

T NH NINH BÌNH T I N M 2020 ..........................................................................66
3.1.

nh h

ng xây d ng và qu n lý các công trình n

c s ch nông thôn c a t nh

Ninh Bình t i n m 2020 ..............................................................................................66
3.2. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp .........................................................................70
3.2.1. Nguyên t c tuân th các quy đ nh pháp lu t hi n hành .................................70
3.2.2. Nguyên t c có c s khoa h c và th c ti n ...................................................71
3.2.3. Nguyên t c hi u qu và kh thi .....................................................................71
3.3.4. Nguyên t c phát tri n b n v ng ....................................................................71
3.3.

xu t m t s gi i pháp nâng cao công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c

s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình t i n m 2020 ..........................................72
3.3.1. Hoàn thi n v n b n quy đ nh và h
qu n lý khai thác các h th ng c p n
3.3.2.

xu t ph

ng d n v công tác đ u t c p n

c và

c s ch nông thôn .......................................72

ng th c t ch c qu n lý v n hành h th ng c p n

c nông thôn

phù h p ....................................................................................................................76

3.3.3. Nâng cao n ng l c đ i ng cán b qu n lý v n hành h th ng c p n

c nông

thôn..........................................................................................................................79
3.3.4. T ng c

ng công tác qu n lý tài chính các h th ng c p n

c s ch t p trung

nông thôn .................................................................................................................82
3.3.5. T ng c

ng công tác Thông tin - Giáo d c - Truy n thông trong công tác

qu n lý khai thác h th ng c p n
3.3.6.
n

c nông thôn ......................................................85

y m nh h p tác công - t trong đ u t và qu n lý v n hành h th ng c p

c s ch nông thôn ...............................................................................................87

3.4. M t s ki n ngh ...................................................................................................90
K T LU N CH

NG 3 ..............................................................................................92

K T LU N VÀ KI N NGH .....................................................................................94
1. K t lu n....................................................................................................................94
2. Ki n ngh .................................................................................................................95
TÀI LI U THAM KH O...........................................................................................97

v


DANH M C HÌNH
Hình 1.1: Gi ng đào/gi ng khoan s d ng b m tay ....................................................... 4
Hình 1.2: H th ng c p n

c t ch y – ph n b công c ng ........................................... 5

Hình 1.3: H th ng c p n

c t p trung nông thôn .......................................................... 6

Hình 2.1: B n đ t nh Ninh Bình .................................................................................. 30
Hình 3.1: Mô hình t ch c qu n lý công trình thu c Trung tâm N

c sinh ho t và

VSMTNT t nh Ninh Bình ............................................................................................. 78

vi


DANH M C B NG

B ng 2.1: S l
b

ng các công trình c p n

c t p trung nông thôn

các t nh B c Trung

..........................................................................................................................38

B ng 2.2: Ngân sách phân b cho đ u t xây d ng công trình c p n

c nông thôn t nh

Ninh Bình ......................................................................................................................39
B ng 2.3: Hi n tr ng ho t đ ng các công trình CNTT
B ng 2.4: K t qu th c hi n c p n

khu v c B c Trung b .........40

c nông thôn 3 n m g n đây .................................42

B ng 2.5: K t qu c i thi n đi u ki n v sinh trong 3 n m g n đây .............................44
B ng 2.6: Các h th ng c p n

c qu n lý b i Trung tâm N

c sinh ho t và VSMTNT

t nh Ninh Bình ...............................................................................................................49
B ng 2.7: S l

ng và trình đ ngu n nhân l c c a Trung tâm N

c sinh ho t và

VSMTNT .......................................................................................................................52
B ng 2.8: Tình hình xây d ng và hoàn thành các k ho ch qu n lý khai thác công trình
c pn

c thu c mô hình Trung tâm...............................................................................54

B ng 2.9: K t qu đánh giá c a Thanh tra S Nông nghi p và PTNT t nh Ninh Bình
trong n m 2013 và 2014 ................................................................................................57
B ng 3.1: K ho ch tri n khai c p n
Bình

c nông thôn giai đo n 2016-2020 c a t nh Ninh

..........................................................................................................................69

B ng 3.2: Các v n b n, chính sách ch ch t c a Chính ph v đ nh h
lý v n hành công trình c p n

ng đ u t , qu n

c nông thôn ..................................................................74

B ng 3.3: Các công trình hoàn thành trong giai đo n 2015-2018 đ xu t s d ng mô

hình đ n v s nghi p có thu qu n lý ............................................................................78

vii


DANH M C T

VI T T T

ADB

Ngân hành Phát tri n châu Á

BOT

Xây d ng - V n hành - Chuy n giao

BT

Xây d ng - Chuy n giao

CNTT

C pn

CHDCND

C ng hòa Dân ch nhân dân

DANIDA

C quan Phát tri n qu c t

BSCL

c t p trung
an M ch

ng b ng sông C u Long

HVS

H p v sinh

IEC

Thông tin - Giáo d c - Truy n thông

JICA

C quan H p tác qu c t Nh t B n

KH& T

K ho ch và

M&E

Theo dõi và ánh giá

MTQG

M c tiêu qu c gia

NGO

T ch c Phi Chính ph

ODA

Vi n tr Phát tri n N

O&M

V n hành & B o D

PPP

Quan h đ i tác công – t

PTNT

Phát tri n nông thôn

UBND

ut

c ngoài
ng

y ban nhân dân
Nhi đ ng Liên hi p qu c

UNICEF

Qu

VSMTNT

V sinh môi tr

WB

Ngân hàng Th gi i

ng nông thôn

viii


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài:
V nđ n

c s ch đã và đang đ

c quan tâm t nhi u n m tr l i đây, nó nh là m t

nhu c u t t y u trong vi c nâng cao ch t l

ng cu c s ng t i các vùng nông thôn.

Công tác qu n lý khai thác c ng ngày càng đ

c thay đ i đ phù h p v i nhi u đi u

ki n th c t khác nhau và Chính ph đã th ch hóa b ng vi c ban hành các v n b n
quy ph m pháp lu t đ

áp d ng, nh

Lu t doanh nghi p 2005, quy t đ nh

277/2006/Q -TTg, Ngh đ nh s 117/2007/N -CP, Ngh đ nh s 34/2005/N -CP,
Quy t đ nh s 09/2005/Q -BYT, Quy t đ nh s 104/2000/Q -TTg, Thông t liên t ch
s 95/2009/TTLT-BTC-BXD-BNN.v.v. Công tác khai thác h th ng c p n

c nông

thôn đã có m t s nh ng nghiên c u và d án tri n khai xây d ng m i nhi u h th ng
cung c p n

c s ch nông thôn tuy nhiên các mô hình qu n lý còn ch a th ng nh t và

m t s h th ng ch a phát huy đ
c a nhà n

c hi u qu nh mong đ i. V i các quy đ nh chung

c ch mang tính nguyên t c, ch a ph n ánh h t tính đ c thù.

Công tác qu n lý khai thác công trình sau xây d ng s là m t trong nh ng nhân t
quan tr ng nh m phát tri n và duy trì b n v ng h th ng c p n
nay, có hàng ngàn công trình c p n
xây d ng các công trình c p n
ch

c t p trung đã đ

c nông thôn. Hi n

c xây d ng và xu h

c ki u t p trung s v n là nh ng

ng trình m c tiêu qu c gia giai đo n hi n t i và t

ng

u tiên c a

ng lai, đi kèm v i m i công

trình s là m t t ch c ho c m t đ n v tr c thu c qu n lý khai thác h th ng cung
c p n

c s ch nông thôn ph c v các nhu c u s d ng khác nhau có nhi u tính

ch t, đ c thù riêng, khác v i các hàng hóa d ch v công khác v tính ch t s n xu t,
đ c đi m s n ph m, đ i t
t

ng qu n lý, đ c đi m tính ch t v tài s n và thi t b , đ i

ng khách hàng…

Nh ng n m g n đây, v n đ n

c s ch nông thôn đ

c đ ng b và chính quy n các c p

trong t nh Ninh Bình quan tâm, đ u t , t ng t l h nông dân đ

c s d ng n

ho t h p v sinh trên đ a bàn đ t 75,3%, trong đó 31,3% s h đ

c dùng n

44% s h s d ng n

c h p v sinh, t ng 11,8% so v i n m 2005.

ix

c sinh

c s ch và


Hi n nay, t nh đang g p rút hoàn thành và đ a vào s d ng thêm 16 d án c p n
trung đ cu i n m nay đ a s h dân nông thôn đ
Tuy nhiên, ch

ng trình n

c s d ng n

ct p

c h p v sinh đ t 80%.

c s ch nông thôn c a Ninh Bình th i gian qua b c l

nhi u b t c p nh : M t s d án n

c s ch nông thôn ch a phát huy công su t thi t

k còn có công trình xu ng c p ho c h h ng, ch a s a ch a k p th i, tình tr ng th t
thoát n
tr

c (có công trình t l th t thoát n

c khi xây d ng công trình c p n

c lên t i 30-40%). Vi c kh o sát thi t k

c s ch còn b c l nhi u s h , ch a sát v i th c

t . Vi c b trí ngu n nhân l c cho ngành n

c s ch nông thôn thi u n đ nh. M c dù

th i gian qua, toàn t nh m n m l p hu n luy n, đào t o cho 250 ng
qu n lý các công trình c p n

c, song ng

i lao đ ng trong các tr m c p n

hi n v n không có vi c làm n đ nh, m c l
thác h th ng c p n

c

c s

ng b p bênh. Vì th công tác qu n lý khai

c s ch nông thôn còn g p nhi u khó kh n.

Do đó, h c viên đã ch n đ tài nghiên c u “T ng c
h th ng c p n

i v v n hành,

ng công tác qu n lý khai thác

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình ” là có tính c p

thi t và có ý ngh a th c ti n.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
Trên c s đánh giá th c tr ng công tác qu n lý và khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình, nghiên c u đ xu t các gi i pháp nh m nâng
cao ch t l

ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a

bàn t nh Ninh Bình trong giai đo n 2017-2020.
3. Ph

ng pháp nghiên c u

hoàn thành các n i dung và gi i quy t các v n đ nghiên c u c a đ tài, lu n v n
s d ng các ph

ng pháp nghiên c u sau đây: ph

pháp đi u tra thu th p, th ng kê, phân tích s li u; ph

chi u v n b n; ph

ng pháp h th ng hóa; ph

ng pháp phân tích so sánh đ i

ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia.

4.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

x

ng


it

ng nghiên c u c a đ tài là công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

nông thôn, nh ng nhân t

khai thác h th ng c p n

nh h

ng và các gi i pháp t ng c

c s ch

ng công tác qu n lý

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình

b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi vê không gian và th i gian: Lu n v n nghiên c u phân tích các s li u thu
th p tai Ninh Bình trong th i gian cho đ n n m 2015 đ đánh giá th c tr ng, và các
gi i pháp đ

c đ xu t cho giai đo n 2017-2020

- Ph m vi v n i dung:
thác h th ng c p n

tài t p trung nghiên c u hi u qu c a công tác qu n lý khai

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình.

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u góp ph n h th ng hóa và c p nh t c s lý lu n v h th ng c p
n

c s ch nông thôn và công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n v n s là nh ng tài li u tham kh o h u ích cho
vi c nghiên c u và t ch c qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

b. Ý ngh a th c ti n
Các nghiên c u phân tích l a ch n gi i pháp t ch c qu n lý và nh ng gi i pháp đ
xu t c a lu n v n là nh ng g i ý giúp cho các c quan qu n lý và đ n v qu n lý công
trình c a t nh Ninh Bình trong công tác qu n lý khai thác và phát tri n b n v ng các h
th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh.

6. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u góp ph n h th ng hóa và c p nh t c s lý lu n v h th ng c p
n

c s ch nông thôn và công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n v n s là nh ng tài li u tham kh o h u ích cho
vi c nghiên c u và t ch c qu n lý khai thác h th ng c p n
xi

c s ch nông thôn.


b. Ý ngh a th c ti n
Các nghiên c u phân tích l a ch n gi i pháp t ch c qu n lý và nh ng gi i pháp đ
xu t c a lu n v n là nh ng g i ý giúp cho các c quan qu n lý và đ n v qu n lý công
trình c a t nh Ninh Bình trong công tác qu n lý khai thác và phát tri n b n v ng các h
th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh.

7. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u góp ph n h th ng hóa và c p nh t c s lý lu n v h th ng c p
n

c s ch nông thôn và công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n v n s là nh ng tài li u tham kh o h u ích cho
vi c nghiên c u và t ch c qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

b. Ý ngh a th c ti n
Các nghiên c u phân tích l a ch n gi i pháp t ch c qu n lý và nh ng gi i pháp đ
xu t c a lu n v n là nh ng g i ý giúp cho các c quan qu n lý và đ n v qu n lý công
trình c a t nh Ninh Bình trong công tác qu n lý khai thác và phát tri n b n v ng các h

th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh.

8. K t qu d ki n đ t đ

c

- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v qu n lý khai thác công trình c p n
nh h

s ch nông thôn, nghiên c u nh ng nhân t
h th ng c p n

c

ng đ n công tác qu n lý khai thác

c s ch nông thôn và t ng quan nh ng công trình nghiên c u có liên

quan đ n đ tài nghiên c u.
- Phân tích, đánh giá th c tr ng công tác qu n lý khai thác các h th ng c p n

c

s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình trong th i gian v a qua, t đó đ a ra
nh ng k t qu đ t đ

c và nh ng t n t i c n có gi i pháp kh c ph c.

- Nghiên c u đ xu t m t s
vi c t ng c

gi i pháp có c

s

lý lu n và th c ti n trong

ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

c a t nh Ninh Bình t i n m 2020, nh m nâng cao hi u qu khai thác các công
xii


trình h n n a.
9. N i dung Lu n v n
Ngoài ph n M đ u, K t lu n và Ki n ngh , lu n v n đ

c k t c u v i 3 ch

ng n i

dung chính, bao g m:
Ch

ng 1. C s lý lu n và th c ti n v h th ng c p n

h th ng c p n
Ch

c s ch và qu n lý khai thác

c nông thôn.

ng 2. Th c tr ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

trên đ a bàn t nh Ninh Bình.
Ch

ng 3. M t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Ninh Bình t i n m 202

xiii

c


xiv


CH
N

NG 1 C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V H TH NG C P
C S CH VÀ QU N LÝ H TH NG C P N

1.1. Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a h th ng c p n

C S CH NÔNG THÔN

c s ch nông thôn

1.1.1. Khái ni m
- H th ng c p n
m ng l

iđ

d ng n

c

c s ch là m t h th ng g m các công trình khai thác, x lý n

ng ng cung c p n

c,

c s ch đ n nhi u h gia đình ho c c m dân c s

nông thôn và các công trình ph tr có liên quan; bao g m các lo i hình:

c pn

c t ch y, c p n

(theo

i u 3, Thông t 54/2013/TT-BTC quy đ nh vi c qu n lý, s d ng và khai thác

công trình c p n

c s d ng b m đ ng l c, c p n

c s ch nông thôn t p trung).

Trong ph m vi đ tài lu n v n, h th ng c p n
c pn

c t p trung ph c v cho các đ i t

thôn (các h dân, tr
-N

c s ch n

c b ng công ngh h treo

c s ch nông thôn ch nh ng công trình

ng tiêu dùng

khu v c thu c đ a bàn nông

ng h c, tr m y t , UBND…).

c s ch là khái ni m chung cho các lo i n

công nghi p, công c ng... Hi n t i, theo quy đ nh, n

c dùng trong sinh ho t,

c s ch là n

c đ t Quy chu n k

thu t qu c gia (QC 01:2009/BYT và QC 02: 2009/BYT).
T i Vi t Nam, m t thu t ng đ
thôn đó là “N

c s d ng khá ph bi n trong l nh v c c p n

c nông

c h p v sinh”. Theo Quy t đ nh s 2570/2012/Q - BNN ngày
c h p v sinh là n

22/10/2012 c a B Nông nghi p và PTNT, N

tr c ti p ho c sau l c th a mãn các yêu c u ch t l
v l , không ch a thành ph n có th gây nh h
dùng đ

n u ng sau khi đun sôi.

1.1.2.

c đi m h th ng th ng c p n

cđ

c s d ng

ng: không màu, không mùi, không
ng đ n s c kh e con ng

i, có th

c s ch nông thôn

- V quy mô ph c v : các công trình c p n

c t p trung nông thôn có quy mô ph c

v r t đa d ng, dao đ ng t 15 h t i 25.700 h (theo th ng kê c a Trung tâm Qu c
gia N

c s ch và VSMTNT);

1

- V ngu n n

c s d ng: ch y u t 2 ngu n chính, bao g m n

khe, h th y l i…) và n

c ng m;

- V lo i hình công trình c p n
d ng ph bi n là h th ng c p n
và h th ng c p n

c m t (sông, su i,

c: lo i hình công trình c p n
c t ch y (ch y u

c s d ng tr m b m n

h p v i công ngh l c (ch y u

c ch y u đang áp

mi n núi, vùng sâu, vùng xa)

c t sông, h ch a và gi ng khoan k t

khu v c đ ng b ng, ven bi n và m t ph n

vùng

trung du);
- V t ch c qu n lý, v n hành công trình: các công trình có thi t k ph c t p và
công su t l n th

ng do các c quan có chuyên môn k thu t đ m nhi m công tác

qu n lý, khai thác; còn

vùng sâu, vùng xa, vùng đ ng bào mi n núi, vi c qu n lý

công trình ch y u d a vào c ng đ ng, thôn/b n.
1.1.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn

T m quan tr ng c a tài nguyên n

c nói chung và ho t đ ng cung c p n

c s ch nói

riêng không ch d ng l i trong ph m vi qu c gia, lãnh th mà còn là v n đ mang tính
khu v c và toàn c u.

ây là m t trong nh ng n i dung quan tr ng trong ch

ng trình

ngh s c a các t ch c qu c t , đã và đang thu hút s quan tâm c a toàn th gi i. V n

đ v c n ki t ngu n n

c, tình tr ng n

c b ô nhi m, thi u n

trên th gi i luôn là n i dung mang tính th i s trên các ph

m ts n i

c s ch

ng ti n thông tin đ i

chúng.
L ch s cho th y th gi i đã t ng ch ng ki n nh ng đ i d ch c
ngàn ng

i b i ngu n n

m t khi ngu n n
cáo c a Ch

p đi sinh m ng hàng

c b ô nhi m hay nh ng khó kh n mà con ng

c khan hi m, đ c bi t t i khu v c châu Phi và Trung Á. Theo báo

ng trình Môi tr

ng Liên H p Qu c, ngu n n

c s ch toàn c u đang c n

ki t. Nguyên nhân là do s bùng n dân s , tình tr ng ô nhi m môi tr
thác ngu n n

cd

i ph i đ i

iđ tv

Tuy là m t qu c gia đ

ng, vi c khai

t m c cho phép.

c đánh giá là có ngu n tài nguyên n

c khá d i dào nh ng

Vi t Nam c ng không ph i là ngo i l . Trong th i gian qua, chúng ta ch ng ki n
nh ng h u qu nghiêm tr ng do thi u n

c s ch v i vi c xu t hi n c a nh ng "làng

2

ung th "

Phú Th , H i Phòng, H ng Yên... Tình tr ng n

t nh/thành nh Hà N i,

ng Nai, Bình D

c nhi m b n

ng... đã tr c ti p nh h

nhi u

ng đ n cu c

s ng, đ n s c kho , s an toàn cá nhân và gây hoang mang trong d lu n xã h i. Hi n
m c đ ô nhi m c a các dòng sông

áy - sông Nhu , sông C u và h l u sông

ng

Nai - Sài Gòn... đang trong tình tr ng báo đ ng do tình tr ng x th i c a các c s
công nghi p và n
nên nhi u h n

c th i sinh ho t ch a qua x lý. Do quá trình đô th hóa t ng nhanh

c ti m n kh n ng tích lu ô nhi m kim lo i, các h p ch t h u c

r t nhi u n i khi n cho ngu n n

c m t không s d ng đ

m t s đ a bàn mi n B c, mi n Trung và m i đây là

c. Ngu n n

cd

iđ tt i

BSCL c ng đang b ô nhi m

Asen (th ch tín) m t cách tr m tr ng.
Ch t l
l

ng n

c không đ m b o tiêu chu n quy đ nh, nói cách khác là n

ng tiêu chu n cho phép có th d n đ n nh ng tác h i tr

N u nh m t s ch t hoà tan v

t hàm

c m t c ng nh lâu dài.

t quá tiêu chu n có th d n đ n t vong nh Asen, thì

m t s ch t không gây ng đ c hay t vong ngay mà có th
h ti p theo đó là Mangan hay Magiê. L
đ nh s gây mùi khó ch u và là môi tr
s tv

cv

nh h

ng đ n các th

ng Amôni c hay Sulphua v

t quá quy

ng t t cho vi khu n E.Coli gây b nh. L

ng

t quá quy đ nh không ch làm h ng qu n áo khi gi t gi mà còn làm h ng các

thi t b liên quan, gây thi t h i v s c kh e và kinh t cho ng

i dân...

T i khu v c nông thôn t i Vi t Nam, do tác đ ng c a đô th hóa và phát tri n làng

ngh nên v n đ ô nhi m môi tr

ng và ngu n n

l i nhi u r i ro cho s c kh e c a ng

c m t ngày càng t ng cao, đem

i dân và c ng đ ng nông thôn. Vi c s d ng

quá nhi u thu c tr sâu và phân bón hóa h c gây tác đ ng x u t i ngu n n
và n

c ng m t ng nông, nh h

u ng và sinh ho t c a ng
Vì v y, vi c cung c p n
l

ng n

ng t i ch t l

ng các ngu n n

cm t

c s d ng cho n

i dân nông thôn.

c s ch thông qua các h th ng c p n

c t p trung v i ch t

c đ m b o đóng vai trò h t s c quan tr ng, đ m b o s c kho cho các cá

nhân, h gia đình, c ng đ ng và môi tr
nông thôn đ

ng s ch s . Các h th ng c p n

c t p trung

c xây d ng c ng góp ph n c i thi n b m t h t ng nông thôn, đóng góp

vào công cu c phát tri n nông thôn m i và hi n đ i hóa nông thôn

3

Vi t Nam.


1.1.4. Quá trình phát tri n h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn t i

Vi t Nam
T i khu v c nông thôn Vi t Nam, giai đo n tr
d ng n
n

c 1982, các h gia đình ch y u s

c t sông su i, h ao, gi ng đào và lu/b ch a n

c m a đ ph c v nhu c u

c sinh ho t. Giai đo n t 1982-1990, v i s h tr v tài chính và k thu t c a Qu

Nhi đ ng Liên Hi p Qu c (UNICEF), các lo i gi ng khoan s d ng b m tay, b m
đi n đã đ

c xây d ng t i nhi u t nh thành trên c n

c và cung c p n

c sinh ho t

cho nhóm các h gia đình.

Hình 1.1: Gi ng đào/gi ng khoan s d ng b m tay
(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm qu c gia N
T nh ng n m 1990, các h th ng c p n
quy mô nh đã đ

c t ch y và h th ng c p n

c t p trung

c nghiên c u, xây d ng và phát tri n đ cung c p n

c sinh ho t

cho các h gia đình nông thôn thông qua các b /vòi n
n

c (vòi n

c s ch và VSMTNT)

c) t i các h gia đình.

4

c công c ng và c đ u n i


Hình 1.2: H th ng c p n

c t ch y – ph n b công c ng

(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm Qu c gia N
T nh ng n m 1995 đ n nay, thông qua các ch

c s ch và VSMTNT)

ng trình, d án c p n

thôn c a Chính ph và s h tr c a các nhà tài tr , các h th ng c p n
trung quy mô v a và l n

khu v c nông thôn đã đ

d ng trên ph m vi quy mô c n
ch nh, đ m b o ch t l
lo i hình này

c.

ng, l u l

ây đ
ng n

c nông
ct p

c nghiên c u thi t k và xây

c coi là m t gi i pháp c p n
c c p và đ

c hoàn

c khuy n khích phát tri n

nh ng vùng dân c sinh s ng t p trung. Các lo i hình c p n

c

t p trung g m có 3 lo i:
-

Lo i hình công trình c p n

T ngu n n
khi đ

c m t, n

Lo i hình c p n

Ngu n n
đ

c trong khe, su i, n

c ng m (m ch l ) trên các v trí cao, sau

c t p trung x lý, d n đ n các khu v c dân c ho c các h gia đình b ng đ

ng qua đ ng h đo n
-

c t ch y:

c là n

ng

c, phù h p v i vùng cao, vùng mi n núi.
c t p trung s d ng b m đ ng l c:

c m t, n

c ng m đ

c b m qua các tr m x lý, đ n b ch a,

c b m tr c ti p ho c qua tháp đi u hòa, qua m ng l
5

iđ

ng ng d n đ n vòi


n

c h gia đình. Lo i hình công trình này đ

c s d ng

các vùng đ ng b ng, dân

c s ng t p trung.

Hình 1.3: H th ng c p n

c t p trung nông thôn

(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm Qu c gia N
- Lo i hình c p n
N

cđ

c công c ng b ng công ngh h treo:

c thu, d n, ch a vào h xây trên thung l ng núi cao, đ

gia đình ho c các b công c ng b ng h th ng đ
H treo là lo i h không l y n
m a, n

c s ch và VSMTNT)

c ng m vách núi, n

H treo th

ng đ

c ch n

c d n đ n t ng h

ng ng.

c t sông su i mà khai thác t n d ng ngu n n

c trong các v phong hoá n t n , n

c

nh ng v trí cao h n khu dân c , c p n

s

c

n đ i núi.

c t ch y, nên

r t thích h p v i nh ng n i ch a có đi n.
H treo đ
n

c áp d ng các vùng mi n núi cao, vùng núi đá cao, khan hi m n

c ng m và n

c m t, g i là h treo vách đá), thích h p các c m dân c v a, trung

tâm các xã, thay th cho các công trình c p n
b o d tr n

c (c

c cho su t mùa khô kéo dài.
6

c nh l nh b , lu ch a không đ đ m


1.2. N i dung công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

1.2.1. Phân c p qu n lý khai thác s d ng công trình
Theo quy đ nh t i Thông t 54/2013/TT-BTC v vi c qu n lý, s d ng và khai thác
công trình c p n

c s ch nông thôn t p trung, tùy theo đi u ki n c th v quy mô

công trình, công ngh c p - x lý n

c, đ c đi m kinh t - xã h i c a t ng đ a ph

ng,

UBND c p t nh, thành ph tr c thu c TW s quy t đ nh giao công trình cho đ n v
qu n lý khai thác s d ng theo th t

u tiên nh sau: i) đ n v s nghi p công l p, ii)

doanh nghi p, và iii) UBND xã.
Theo quy đ nh, vi c phân c p qu n lý khai thác công trình ph i đ m b o đ n v đ

c

phân c p ph i thu c m t trong các lo i hình nêu trên và ph i đ m b o có đ n ng l c
qu n lý, v n hành và khai thác công trình.
Sau khi đã phân giao qu n lý, đ n v qu n lý khai thác s d ng công trình s có các
quy n l i sau:
-

c Nhà n

c b o v quy n và l i ích h p pháp trong quá trình qu n lý, s d ng

và khai thác công trình;
-

c tham gia ý ki n vào vi c l p quy ho ch c p n

quan Nhà n

c trên đ a bàn; đ ngh c

c có th m quy n xem xét s a đ i, b sung các quy đ nh có liên quan đ n

ho t đ ng qu n lý, s d ng và khai thác công trình;
- Ch đ ng th c hi n các bi n pháp qu n lý, b o trì theo quy đ nh c a pháp lu t
nh m v n hành, khai thác công trình theo thi t k ;
- Thu ti n n
n
-

c theo giá tiêu th n

c s ch khu v c nông thôn đ

c c quan nhà

c có th m quy n phê duy t;
c UBND c p t nh c p bù s ti n chênh l ch gi a giá thành n

tiêu th n

c s ch và giá

c s ch cung c p cho khu v c nông thôn theo quy đ nh t i Thông t

54/2013/TT-BTC;
- X lý theo th m quy n ho c trình c p có th m quy n x lý vi ph m pháp lu t v
qu n lý, v n hành và khai thác công trình;
7


- Các quy n khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
Bên c nh các quy n l i nêu trên, đ n v đ
công trình c p n

c phân giao qu n lý khai thác s d ng các

c nông thôn s có trách nhi m và ngh a v nh sau:

- Ch u trách nhi m vi c qu n lý, s d ng và khai thác công trình theo quy đ nh;

- B o đ m cung c p n
thu t và ch t l

c cho khách hàng, đáp ng các tiêu chu n, quy chu n k

ng d ch v theo quy đ nh;

- Th c hi n báo cáo, h ch toán, kh u hao, b o trì công trình theo đúng quy đ nh và
pháp lu t có liên quan;
- B i th

ng khi gây thi t h i cho khách hàng s d ng n

c theo quy đ nh c a pháp

lu t;
- Các ngh a v khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
1.2.2. Các mô hình qu n lý khai thác s d ng công trình
Theo th ng kê c a Trung tâm Qu c gia N
n

c nông thôn Vi t Nam, t tr

c s ch và VSMTNT, trong l nh v c c p

c t i nay có 7 lo i mô hình qu n lý khai thác và s

d ng công trình bao g m: i) Mô hình c ng đ ng qu n lý; ii) Mô hình t nhân qu n lý;
iii) Mô hình H p tác xã qu n lý; iv) Mô hình doanh nghi p t nhân qu n lý; v) Mô
hình Trung tâm N

c sinh ho t và VSMTNT qu n lý; vi) Mô hình UBND xã qu n lý;

và vii) Mô hình Ban qu n lý.
M i lo i mô hình qu n lý công trình nêu trên đ u có nh ng u nh
đ

c đi m riêng và

c áp d ng t i nh ng đ a bàn khác nhau, t vùng sâu, vùng xa cho t i vùng đ ng

b ng. Theo th i gian, m t s mô hình đã đ

c ch ng minh là ch a th c s phù h p và

d nđ

c lo i b đ h

c pn

c nông thôn. Chi ti t v các mô hình qu n lý đ

ng t i qu n lý hi u qu và phát tri n b n v ng các h th ng

c a lu n v n.

8

c trình bày trong M c 1.4.2

1.2.3. L p k ho ch, t ch c th c hi n công tác qu n lý
L p k ho ch là vi c xác đ nh ph

ng h

ng, nhi m v , ch tiêu, bi n pháp ti n hành

m t l nh v c, m t nhi m v công tác nói chung ho c c a t ng ngành, c quan, đ n v ,
đ a ph

ng nói riêng. K ho ch th

ng đ

c xây d ng cho t ng th i gian nh t đ nh

theo niên h n nh : k ho ch dài h n (5 n m, 10 n m, 20 n m), k ho ch trung h n (2 –
3 n m), và k ho ch ng n h n (1 n m, 6 tháng, quý, tháng).
Theo nguyên t c, vi c xây d ng k ho ch qu n lý, khai thác công trình c p n
nông thôn đ

c s ch

c b ph n k ho ch c a đ n v qu n lý khai thác th c hi n (có tham v n

các phòng ban/t qu n lý khai thác liên quan). Sau khi k ho ch đã đ

c ban lãnh đ o

đ n v phê duy t thì các phòng ban/t qu n lý s t ch c tri n khai các n i dung công
vi c và m c tiêu theo k ho ch đ ra.

• Yêu c u chung c a k ho ch qu n lý, thai thác s d ng công trình:
- K ho ch ph i phù h p v i ch c n ng, nhi m v c a đ n v qu n lý s d ng
công trình;
- K ho ch ph i đáp ng đ

c ch tr

ng quy t đ nh c a c p trên (c th là UBND

t nh/huy n/x , S Nông nghi p và PTNT, Trung tâm N
tr

c sinh ho t và V sinh môi

ng nông thôn ho c Ban lãnh đ o doanh nghi p);

- N i dung c a k ho ch c n ch rõ danh m c nh ng công vi c d ki n, ngu n l c
(nhân l c, v t l c, tài l c) và ph i th hi n rõ các m c tiêu, nhi m v , bi n pháp và
ti n đ c th đ i v i t ng vi c;
- Các công vi c v qu n lý, khai thác công trình c p n

c ph i đ

c s p x p có h

th ng, có tr ng tâm, tr ng đi m;

- Các k ho ch c a các phòng ban và t qu n lý v n hành ph i cân đ i, n kh p v i
nhau và mang tính t

ng h ;

- Ph i đ m b o tính kh thi, tránh ôm đ m quá nhi u công vi c (vì đ c thù các công
trình c p n
đ

c t p trung n m

nhi u đ a bàn, m t t qu n lý v n hành khó có th đ m

ng nhi u công trình).
9


• Phân lo i k ho ch công tác: theo th i gian d ki n th c hi n, theo ph m vi tác
đ ng và theo l nh v c ho t đ ng. Trong đó:
- Theo th i gian d ki n th c hi n:
+ K ho ch dài h n: là nh ng k ho ch có n i dung l n, quan tr ng, có ph m vi nh
h

ng r ng và th i gian tác đ ng lâu dài (5-10 n m), đ c bi t là đ i v i nh ng h

Các n i dung chính c n chú tr ng trong công tác xây d ng k ho ch b o trì, b o
d

ng công trình, bao g m:

- Trình t th c hi n công tác b o trì công trình xây d ng ( i u 37);
- Quy trình b o trì công trình xây d ng ( i u 38): n i dung chính c a quy trình b o
trình công trình xây d ng; trách nhi m l p và phê duy t quy trình b o trì công trình
xây d ng;
- K ho ch b o trì công trình xây d ng ( i u 39): đ n v th c hi n và các n i dung
c a k ho ch (tên công vi c th c hi n, th i gian th c hi n, ph

ng th c th c hi n và

chi phí th c hi n);
- Th c hi n b o trì công trình xây d ng ( i u 40);
- Qu n lý ch t l

ng công vi c b o trì công trình xây d ng ( i u 41);

- Chi phí b o trì công trình xây d ng ( i u 42): ngu n chi phí, d toán và h ng m c
chi phí; qu n lý, thanh quy t toán chi phí b o trì công trình xây d ng.
C ch tài chính, giá n

1.2.4.
c pn

c, các kho n thu chi trong khai thác công trình

c

Trong l nh v c c p n
đi u ch nh giá n

c nông thôn, nguyên t c v cách tính giá n

c c ng nh th m quy n quy t đ nh giá n

t i i u 51-54 c a Ngh đ nh 117/N -CP c a Th t
tháng 7 n m 2007 v s n xu t, cung c p và tiêu th n
Các n i dung c th và quan tr ng bao g m:

10

cđ

c, c n c l p và
c quy đ nh c th

ng Chính ph ban hành ngày 11
c s ch.


• Nguyên t c tính giá n
- Giá n

c:

c s ch ph i đ

c tính đúng, tính đ các y u t chi phí s n xu t h p lý trong

quá trình s n xu t, phân ph i n
đ nv c pn

c s ch b o đ m quy n và l i ích h p pháp c a các

c và khách hàng s d ng n

c;

- B o đ m quy n t quy t đ nh giá mua, bán n
Nhà n

c trong khung giá, bi u giá n

c do

c quy đ nh;

- Giá n

c s ch ph i b o đ m đ các đ n v c p n

nâng cao ch t l

c duy trì, phát tri n, khuy n khích

ng d ch v , góp ph n ti t ki m s d ng n

c có xét đ n h tr ng

i

nghèo;

- Giá n
n

c s ch đ

c xác đ nh phù h p v i đ c đi m ngu n n

c c a t ng vùng, t ng đ a ph

- Giá n

c s ch đ

nhân trong n

ng, t ng khu v c;

c xác đ nh không phân bi t đ i t

c hay n

c, đi u ki n s n xu t

ng s d ng là t ch c, cá

c ngoài;

- Th c hi n c ch bù giá h p lý gi a các nhóm khách hàng có m c đích s d ng
n

c khác nhau, gi m d n và ti n t i xóa b vi c bù chéo gi a giá n

giá n

c cho các m c đích s d ng khác góp ph n thúc đ y s n xu t và t ng s c c nh

tranh c a các đ n v c p n
- Chính quy n đ a ph
d ng ch

c;
ng các c p, t ch c, cá nhân ho t đ ng c p n

ng trình ch ng th t thoát th t thu n

quy đ nh h n m c th t thoát th t thu t i đa đ
khích các đ n v c p n
- Tr

c sinh ho t và

ng h p giá n

c, có c ch khoán, th

c ph i xây
ng đ ng th i

c phép đ a vào giá thành nh m khuy n

c ho t đ ng có hi u qu ;
c s ch đ

c quy t đ nh th p h n ph

ng án giá n

c s ch đã đ

c

tính đúng, tính đ theo quy đ nh thì hàng n m UBND c p t nh ph i xem xét, c p bù t
ngân sách đ a ph

ng đ b o đ m quy n và l i ích h p pháp c a đ n v c p n

c;

- B Tài chính ch trì ph i h p v i B Xây d ng, B Nông nghi p và PTNT h
d n nguyên t c, ph

ng pháp xác đ nh giá tiêu th n

• C n c l p, đi u ch nh giá n

c:
11

c s ch.

ng