Tăng cường công tác quản lý khai thác hệ thống cấp nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh thanh hóa đến năm 2020

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
I H C THU L I

Lê Duy Khánh

T NG C

NG CÔNG TÁC QU N LÝ

KHAI THÁC H TH NG C P N
TRÊN

C S CH NÔNG THÔN

A BÀN T NH THANH HÓA

LU N V N TH C S

Hà N i - 2016

N N M 2020


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
I H C THU L I

Lê Duy Khánh

T NG C

NG CÔNG TÁC QU N LÝ

KHAI THÁC H TH NG C P N
TRÊN

C S CH NÔNG THÔN

A BÀN T NH THANH HÓA

N N M 2020

Chuyên ngành : Qu n lý Tài nguyên và Môi tr
Mã s

ng

: 60850101

LU N V N TH C S
Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS. TS. Ngô Th Thanh Vân

Hà N i - 2016


L i cam đoan
Tác gi xin cam đoan r ng đây là công trình nghiên c u c a riêng tác gi v i
s tr giúp c a Giáo viên h

ng d n.

Nh ng thông tin, d li u, s li u đ a ra trong lu n v n đ

c trích d n rõ ràng,

đ y đ v ngu n g c. Nh ng s li u t ng h p và phân tích trong lu n v n đ m b o
tính khách quan và trung th c.
Hà N i, ngày

tháng 3 n m 2016
H c viên

Lê Duy Khánh


L ic m n
Tr

c tiên, tác gi xin g i l i c m n trân tr ng nh t đ i v i PGS.TS Ngô Th

Thanh Vân - ng

i đã tích c c đ ng viên và t n tình h

ng d n, giúp đ trong quá

trình nghiên c u và hoàn thành lu n v n. Tác gi xin chân thành c m n các th y,
cô Khoa Kinh t và Qu n lý - Tr

ng

i h c Th y L i đã giúp đ và t o đi u ki n

thu n l i trong su t quá trình h c t p và th c hi n lu n v n.
Tác gi c ng xin g i l i c m n sâu s c đ i v i các lãnh đ o và cán b thu c
các phòng ban c a Trung tâm N
Thanh Hóa - nh ng ng

c sinh ho t và V sinh môi tr

ng nông thôn t nh

i đã t v n và cung c p các tài li u, s li u đ tác gi tham

kh o, t ng h p, phân tích và hoàn thành lu n v n này.

ng th i, tác gi c ng xin

g i l i c m n đ i v i s h tr và giúp đ c a các đ ng nghi p làm vi c t i Trung
tâm Qu c gia N

c s ch và V sinh môi tr

trình M c tiêu qu c gia N

ng nông thôn và V n phòng Ch

c s ch và V sinh môi tr

ng

ng nông thôn (B Nông

nghi p và Phát tri n nông thôn).
Sau cùng, tác gi xin bày t lòng c m n chân thành t i gia đình, ng

i thân,

b n bè đã ng h và t o đi u ki n thu n l i trong quá trình h c t p và nghiên c u
hoàn hi n lu n v n.
Trong quá trình th c hi n lu n v n, m c dù đã n l c nh ng do còn h n ch v
ki n th c chuyên môn và th i gian nghiên c u nên n i dung lu n v n không th
tránh đ

c các sai sót. Tác gi mong nh n đ

và đ ng nghi p đ lu n v n đ

c s chia s và đóng góp c a th y cô

c hoàn thi n h n.

Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày

tháng 3 n m 2016
H c viên

Lê Duy Khánh


M CL C
M
CH
N

U
NG 1. C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V

C S CH VÀ QU N LÝ H TH NG C P N

H

TH NG C P

C S CH NÔNG THÔN1

1.1. Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn .......1

1.1.1. Khái ni m ..................................................................................................1
1.1.2.

c đi m h th ng th ng c p n

1.1.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn .................................1

c s ch nông thôn .........................................2

1.1.4. Quá trình phát tri n h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn t i Vi t

Nam .....................................................................................................................4
1.2. N i dung công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn .7

1.2.1. Phân c p qu n lý khai thác s d ng công trình.........................................7
1.2.2. Các mô hình qu n lý khai thác s d ng công trình ...................................8
1.2.3. L p k ho ch, t ch c th c hi n công tác qu n lý ....................................8
1.2.4. Xây d ng k ho ch b o trì, b o d
1.2.5. C ch tài chính, giá n

c pn

ng công trình th

ng xuyên .........10

c, các kho n thu chi trong khai thác công trình

c ............................................................................................................11

1.3. Các tiêu chí đánh giá k t qu công tác qu n lý khai thác h th ng c p
n

c s ch nông thôn ...........................................................................................13
1.3.1. T ch c b máy.......................................................................................13
1.3.2. M c đ hoàn thi n c a các k ho ch ......................................................14
1.3.3. M c đ lãnh đ o th c hi n hoàn thành k ho ch ...................................14
1.3.4. M c đ ki m soát các quá trình ..............................................................15

1.4. Công tác qu n lý h th ng c p n

c s ch nông thôn

Vi t Nam trong

th i gian qua ........................................................................................................15
1.4.1. Các chính sách quy đ nh c a Vi t Nam ..................................................15
1.4.2. Các mô hình qu n lý khai thác h th ng c p n
1.4.3. Nh ng k t qu đ t đ
n

c s ch nông thôn

n

c s ch nông thôn ........18

c trong công tác qu n lý khai thác h th ng c p

c ta .........................................................................21


1.5. Nh ng nhân t
th ng c p n

nh h

ng đ n ch t l

ng công tác qu n lý khai thác h

c s ch nông thôn .........................................................................22

1.5.1. Nh ng nhân t ch quan .........................................................................22
1.5.2. Nh ng nhân t khách quan .....................................................................23
1.6. Nh ng bài h c kinh nghi m v qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn..............................................................................................................24

1.7. Nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài .............................25
K T LU N CH
CH

NG 1 ....................................................................................27

NG 2. TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC H

TH NG C P N

C S CH NÔNG THÔN TRÊN

A BÀN THANH HÓA 29

2.1. i u ki n t nhiên, dân sinh, kinh t t nh Thanh Hóa .............................29
2.1.1. i u ki n t nhiên ...................................................................................29
2.1.2. i u ki n dân sinh, kinh t ......................................................................34
2.2. Hi n tr ng h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn trên đ a bàn

t nh Thanh Hóa ...................................................................................................38
2.2.1. Quá trình đ u t xây d ng và phát tri n h th ng c p n

c nông thôn

trên đ a bàn t nh Thanh Hóa ..............................................................................38
2.2.2. Hi n tr ng các h th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh

Thanh Hóa .........................................................................................................40
2.2.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch trên đ a bàn t nh Thanh Hóa ..........46

2.3. Th c tr ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông

thôn c a Thanh Hóa............................................................................................48
2.3.1. V n b n chính sách và h

ng d n v c p n

2.3.2. Các mô hình qu n lý h th ng c p n

c s ch nông thôn.............48

c nông thôn t i Thanh Hóa........51

2.3.3. ánh giá công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

Thanh Hóa theo các tiêu chí ..............................................................................55
2.4.

ánh giá chung v công tác qu n lý h th ng c p n

c nông thôn trên

đ a bàn t nh Thanh Hóa......................................................................................63


2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ..........................................................................63

2.4.2. Nh ng v n đ t n t i và nguyên nhân.....................................................65
NG 2 ....................................................................................70

K T LU N CH
CH

NG 3. M T S

KHAI THÁC H

GI I PHÁP T NG C

TH NG C P N

NG CÔNG TÁC QU N LÝ,

C S CH NÔNG THÔN TRÊN

A

BÀN T NH THANH HÓA T I N M 2020 .........................................................72

3.1.

nh h

ng xây d ng và qu n lý các công trình n

c s ch nông thôn

c a t nh Thanh Hóa t i n m 2020 .....................................................................72
3.2. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp ...............................................................76
3.2.1. Nguyên t c tuân th các quy đ nh pháp lu t hi n hành ..........................76
3.2.2. Nguyên t c có c s khoa h c và th c ti n.............................................76
3.2.3. Nguyên t c hi u qu và kh thi ...............................................................77
3.3.4. Nguyên t c phát tri n b n v ng ..............................................................77
3.3.

xu t m t s gi i pháp nâng cao công tác qu n lý khai thác h th ng

c pn

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa t i n m 2020...........78

3.3.1. Hoàn thi n v n b n quy đ nh và h
và qu n lý khai thác các h th ng c p n
3.3.2.

xu t ph

ng d n v công tác đ u t c p n

c

c s ch nông thôn ............................78

ng th c t ch c qu n lý v n hành h th ng c p n

c nông

thôn phù h p......................................................................................................82
3.3.3. Nâng cao n ng l c đ i ng cán b qu n lý v n hành h th ng c p n

c

nông thôn ...........................................................................................................86
3.3.4. T ng c

ng công tác qu n lý tài chính các h th ng c p n

c s ch t p

trung nông thôn .................................................................................................89
3.3.5. T ng c

ng công tác Thông tin - Giáo d c - Truy n thông trong công tác

qu n lý khai thác h th ng c p n

c nông thôn................................................92

3.3.6.

y m nh h p tác công - t trong đ u t và qu n lý v n hành h th ng

c pn

c s ch nông thôn ...................................................................................95

3.4. M t s ki n ngh ...........................................................................................98


K T LU N CH

NG 3 ..................................................................................100

K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................102
TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................105


DANH M C HÌNH
Hình 1.1: Gi ng đào/gi ng khoan s d ng b m tay ...................................................4
Hình 1.2: H th ng c p n

c t ch y – ph n b công c ng .......................................5

Hình 1.3: H th ng c p n

c t p trung .......................................................................6

Hình 2.1: B n đ t nh Thanh Hóa .............................................................................30
Hình 3.1: Mô hình t ch c qu n lý công trình thu c Trung tâm N

c sinh ho t và

VSMTNT t nh Thanh Hóa ........................................................................................84


DANH M C B NG
B ng 2.1: S l

ng các công trình c p n

c t p trung nông thôn

các t nh B c

Trung b ....................................................................................................................40
B ng 2.2: Ngân sách phân b cho đ u t xây d ng công trình c p n

c nông thôn

t nh Thanh Hóa ..........................................................................................................41
B ng 2.3: Các công trình c p n

c s ch đ

c đ u t b i ngu n v n JICA, ADB và

WB ............................................................................................................................42
B ng 2.4: Hi n tr ng ho t đ ng các công trình CNTT
B ng 2.5: K t qu th c hi n c p n

khu v c B c Trung b .....44

c nông thôn 3 n m g n đây ............................46

B ng 2.5: K t qu c i thi n đi u ki n v sinh trong 3 n m g n đây .........................48
B ng 2.6: Các h th ng c p n

c qu n lý b i Trung tâm N

c sinh ho t và

VSMTNT t nh Thanh Hóa ........................................................................................53
B ng 2.7: S l

ng và trình đ ngu n nhân l c c a Trung tâm N

c sinh ho t và

VSMTNT ..................................................................................................................56
B ng 2.8: Tình hình xây d ng và hoàn thành các k ho ch qu n lý khai thác công
trình c p n

c thu c mô hình Trung tâm..................................................................58

B ng 2.9: K t qu đánh giá c a Thanh tra S Nông nghi p và PTNT t nh Thanh
Hóa trong n m 2013 và 2014 ....................................................................................62
B ng 3.1: K ho ch tri n khai c p n

c nông thôn giai đo n 2016-2020 c a t nh

Thanh Hóa .................................................................................................................75
B ng 3.2: Các v n b n, chính sách ch ch t c a Chính ph v đ nh h
qu n lý v n hành công trình c p n

ng đ u t ,

c nông thôn .....................................................79

B ng 3.3: Các công trình hoàn thành trong giai đo n 2015-2018 đ xu t s d ng mô
hình đ n v s nghi p có thu qu n lý ........................................................................85
B ng 3.4: Danh m c các d án xây d ng công trình đ ngh s d ng hình th c đ i
tác công - t ...............................................................................................................97


DANH M C T

VI T T T

ADB

Ngân hành Phát tri n châu Á

BOT

Xây d ng - V n hành - Chuy n giao

BT

Xây d ng - Chuy n giao

CNTT

C pn

CHDCND

C ng hòa Dân ch nhân dân

DANIDA

C quan Phát tri n qu c t

BSCL

c t p trung
an M ch

ng b ng sông C u Long

HVS

H p v sinh

IEC

Thông tin - Giáo d c - Truy n thông

JICA

C quan H p tác qu c t Nh t B n

KH& T

K ho ch và

M&E

Theo dõi và ánh giá

MTQG

M c tiêu qu c gia

NGO

T ch c Phi Chính ph

ODA

Vi n tr Phát tri n N

O&M

V n hành & B o D

PPP

Quan h đ i tác công – t

PTNT

Phát tri n nông thôn

UBND

ut

c ngoài
ng

y ban nhân dân

UNICEF

Qu Nhi đ ng Liên hi p qu c

VSMTNT

V sinh môi tr

WB

Ngân hàng Th gi i

ng nông thôn


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
N

c s ch nông thôn là m t trong các m c tiêu phát tri n thiên niên k và

chi n l

c phát tri n c a Vi t Nam.

th c hi n m c tiêu cung c p n

nông thôn, Chính ph Vi t Nam đã t ch c tri n khai Ch

c s ch

ng trình MTQG N

c

s ch và VSMTNT qua 3 giai đo n (1999-2005, 2006-2010, và 2012-2015). Trong
th i gian v a qua, đ h tr cho vi c tri n khai Ch

ng trình MTQG, các nhà tài tr

(WB, ADB, JICA, UNICEF, DANIDA...) đã có nhi u đóng góp v m t tài chính
(theo hình th c Hòa đ ng ngân sách ho c h tr tr c ti p theo d án) và h tr k
thu t nh m thúc đ y s phát tri n c a l nh v c c p n
Qua h n 15 n m th c hi n, Ch

đ tđ

ng trình MTQG N

n

c s ch và VSMTNT đã

c nh ng k t qu đáng khích l . Theo Báo cáo Theo dõi -

c a B Nông nghi p và PTNT, t l ng
v in

c và VSMTNT.
ánh giá (M&E)

i dân nông thôn Vi t Nam đ

c ti p c n

c h p v sinh là 84,5% vào cu i n m 2014. T i các vùng nông thôn trong c

c, cu c s ng và s c kho c a ng

thông qua vi c ti p c n v i ngu n n

i dân nông thôn đã có nhi u c i thi n đáng k
c an toàn t các h th ng c p n

c nông thôn

t p trung.
Bên c nh nh ng k t qu tích c c đã đ t đ

c, các báo cáo đánh giá c ng ch ra

nh ng h n ch , bao g m thi u b n v ng trong ti p c n n
hi u qu công tác qu n lý khai thác các công trình c p n

c s ch, ch t l

ng và

c t p trung nông thôn còn

th p t i nhi u n i... Chính nh ng y u t này đã d n t i tình tr ng lãng phí, kém hi u
qu c a các công trình c p n
Thanh Hóa là đ a ph

c s ch nông thôn.
ng đ

c đ u t t nhi u ch

ng trình, d án l n v c p

n

c s ch nông thôn và nhi u công trình c p n

n

c s ch cho nhi u vùng nông thôn t i t nh. Tuy nhiên, theo báo cáo c a B Nông

nghi p và PTNT, t l ti p c n n

c nông thôn đã và đang cung c p

c s ch nông thôn c a Thanh Hóa còn th p (40%

dân s nông thôn n m 2014) . M t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng đó là hi u
qu c a công tác qu n lý khai thác các h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn

còn ch a cao và c n ph i c i thi n h n n a trong th i gian t i.


Do đó, tác gi đã ch n đ tài nghiên c u “T ng c
thác h th ng c p n

ng công tác qu n lý khai

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa đ n n m

2020” v i mong mu n đóng góp cho vi c c i thi n ch t l
qu công tác qu n lý khai thác các h th ng c p n

ng và t ng c

ng hi u

c trên đ a bàn t nh Thanh Hóa.

2. M c đích nghiên c u c a đ tài
T nh ng c s lý lu n và th c ti n v công tác qu n lý khai thác h th ng c p
n

c s ch nông thôn, lu n v n nghiên c u và đ xu t các gi i pháp nh m t ng

c

ng ch t l

ng và hi u qu công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch

nông thôn trên đ a bàn Thanh Hóa giai đo n đ n n m 2020.
3. Ph

ng pháp nghiên c u

hoàn thành các n i dung và gi i quy t các v n đ nghiên c u c a đ tài,
lu n v n s d ng các ph
ph

ng pháp nghiên c u sau đây: ph

ng pháp đi u tra thu th p, th ng kê, phân tích s li u; ph

so sánh đ i chi u v n b n; ph

ng pháp phân tích

ng pháp tham kh o ý ki n chuyên gia.

4.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

it
n

ng pháp h th ng hóa;

ng nghiên c a đ tài là công tác qu n lý khai thác các h th ng c p

c s ch nông thôn, nh ng nhân t

tác qu n lý khai thác h th ng c p n

nh h

ng và các gi i pháp t ng c

ng công

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa.

b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi v n i dung: là mô hình t ch c, n i dung, ph
qu n lý h th ng c p n

ng th c ho t đ ng

c trên đ a bàn t nh Thanh Hóa.

- Ph m vi v không gian và th i gian: lu n v n nghiên c u phân tích các s
li u thu th p t i Thanh Hóa trong th i gian cho đ n n m 2015 đ đánh giá th c
tr ng, và các gi i pháp đ

c đ xu t cho giai đo n 2016-2020.

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u góp ph n h th ng hóa và c p nh t c s lý lu n v h th ng
c pn

c s ch nông thôn và công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông

thôn. Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n v n s là nh ng tài li u tham kh o h u ích
cho vi c nghiên c u và t ch c qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn.

b. Ý ngh a th c ti n
Các nghiên c u phân tích l a ch n gi i pháp t ch c qu n lý và nh ng gi i
pháp đ xu t c a lu n v n là nh ng g i ý giúp cho các c quan qu n lý và đ n v
qu n lý công trình c a t nh Thanh Hóa trong công tác qu n lý khai thác và phát tri n
b n v ng các h th ng c p n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh.

6. K t qu d ki n đ t đ

c

- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v qu n lý khai thác công trình c p
n

c s ch nông thôn, nghiên c u nh ng nhân t

khai thác h th ng c p n

nh h

ng đ n công tác qu n lý

c s ch nông thôn và t ng quan nh ng công trình nghiên

c u có liên quan đ n đ tài nghiên c u.
- Phân tích, đánh giá th c tr ng công tác qu n lý khai thác các h th ng c p
n

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa trong th i gian v a qua, t đó đ a

ra nh ng k t qu đ t đ

c và nh ng t n t i c n có gi i pháp kh c ph c.

- Nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp có c s lý lu n và th c ti n trong vi c
t ng c

ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn c a t nh

Thanh Hóa t i n m 2020, nh m nâng cao hi u qu khai thác các công trình h n n a.
7. N i dung Lu n v n
Ngoài ph n M đ u, K t lu n và Ki n ngh , lu n v n đ
ch

c k t c u v i 3

ng n i dung chính, bao g m:
Ch

ng 1. C s lý lu n và th c ti n v h th ng c p n

khai thác h th ng c p n
Ch

c s ch và qu n lý

c nông thôn.

ng 2. Th c tr ng công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông

thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa.
Ch
c pn

ng 3. M t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác h th ng

c s ch nông thôn trên đ a bàn t nh Thanh Hóa t i n m 2020.


1

CH
N

NG 1. C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V H TH NG C P

C S CH VÀ QU N LÝ H TH NG C P N

C S CH NÔNG THÔN

1.1. Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn

1.1.1. Khái ni m
H th ng c p n
n

c, m ng l

iđ

dân c s d ng n

c s ch: là m t h th ng g m các công trình khai thác, x lý
ng ng cung c p n

c

các lo i hình: c p n

c s ch đ n nhi u h gia đình ho c c m

nông thôn và các công trình ph tr có liên quan; bao g m
c t ch y, c p n

công ngh h treo (theo

c s d ng b m đ ng l c, c p n

i u 3, Thông t 54/2013/TT-BTC quy đ nh vi c qu n lý,

s d ng và khai thác công trình c p n

c s ch nông thôn t p trung).

Trong ph m vi đ tài lu n v n, h th ng c p n
công trình c p n

c t p trung ph c v cho các đ i t

đ a bàn nông thôn (các h dân, tr
N

c s ch: n

c b ng

c s ch nông thôn ch nh ng
ng tiêu dùng

khu v c thu c

ng h c, tr m y t , UBND…).

c s ch là khái ni m chung cho các lo i n

ho t, công nghi p, công c ng... Hi n t i, theo quy đ nh, n

c dùng trong sinh

c s ch là n

c đ t Quy

chu n k thu t qu c gia (QC 01:2009/BYT và QC 02: 2009/BYT).
T i Vi t Nam, m t thu t ng đ
n

c nông thôn đó là “N

c s d ng khá ph bi n trong l nh v c c p

c h p v sinh”. Theo Quy t đ nh s 2570/2012/Q -

BNN ngày 22/10/2012 c a B Nông nghi p và PTNT, N
đ

c h p v sinh là n

c

c s d ng tr c ti p ho c sau l c th a mãn các yêu c u ch t l

ng: không màu,

không mùi, không v l , không ch a thành ph n có th gây nh h

ng đ n s c kh e

con ng

i, có th dùng đ

1.1.2.

n u ng sau khi đun sôi.

c đi m h th ng th ng c p n

c s ch nông thôn

- V quy mô ph c v : các công trình c p n

c t p trung nông thôn có quy mô

ph c v r t đa d ng, dao đ ng t 15 h t i 25.700 h (theo th ng kê c a Trung tâm
Qu c gia N

c s ch và VSMTNT);

- V ngu n n

c s d ng: ch y u t 2 ngu n chính, bao g m n

su i, khe, h th y l i…) và n

c ng m;

c m t (sông,


2

- V lo i hình công trình c p n

c: lo i hình công trình c p n

đang áp d ng ph bi n là h th ng c p n
vùng xa) và h th ng c p n

c t ch y (ch y u

c s d ng tr m b m n

mi n núi, vùng sâu,

c t sông, h ch a và gi ng

khu v c đ ng b ng, ven bi n và m t

khoan k t h p v i công ngh l c (ch y u

ph n

c ch y u

vùng trung du);
- V t ch c qu n lý, v n hành công trình: các công trình có thi t k ph c t p

và công su t l n th

ng do các c quan có chuyên môn k thu t đ m nhi m công

tác qu n lý, khai thác; còn

vùng sâu, vùng xa, vùng đ ng bào mi n núi, vi c qu n

lý công trình ch y u d a vào c ng đ ng, thôn/b n.
1.1.3. Vai trò c a h th ng c p n

c s ch nông thôn

T m quan tr ng c a tài nguyên n

c nói chung và ho t đ ng cung c p n

c

s ch nói riêng không ch d ng l i trong ph m vi qu c gia, lãnh th mà còn là v n đ
mang tính khu v c và toàn c u.
ch

ây là m t trong nh ng n i dung quan tr ng trong

ng trình ngh s c a các t ch c qu c t , đã và đang thu hút s quan tâm c a

toàn th gi i. V n đ v c n ki t ngu n n
n
ph

c s ch

c, tình tr ng n

c b ô nhi m, thi u

m t s n i trên th gi i luôn là n i dung mang tính th i s trên các

ng ti n thông tin đ i chúng.
L ch s cho th y th gi i đã t ng ch ng ki n nh ng đ i d ch c

m ng hàng ngàn ng
ng

i b i ngu n n

i ph i đ i m t khi ngu n n

Trung Á. Theo báo cáo c a Ch

p đi sinh

c b ô nhi m hay nh ng khó kh n mà con

c khan hi m, đ c bi t t i khu v c châu Phi và
ng trình Môi tr

ng Liên H p Qu c, ngu n n

c

s ch toàn c u đang c n ki t. Nguyên nhân là do s bùng n dân s , tình tr ng ô
nhi m môi tr

ng, vi c khai thác ngu n n

Tuy là m t qu c gia đ

cd

iđ tv

t m c cho phép.

c đánh giá là có ngu n tài nguyên n

c khá d i dào

nh ng Vi t Nam c ng không ph i là ngo i l . Trong th i gian qua, chúng ta ch ng
ki n nh ng h u qu nghiêm tr ng do thi u n
"làng ung th "

c s ch v i vi c xu t hi n c a nh ng

Phú Th , H i Phòng, H ng Yên... Tình tr ng n

nhi u t nh/thành nh Hà N i,

ng Nai, Bình D

c nhi m b n

ng... đã tr c ti p nh h

ng đ n

cu c s ng, đ n s c kho , s an toàn cá nhân và gây hoang mang trong d lu n xã


3

h i. Hi n m c đ ô nhi m c a các dòng sông

áy - sông Nhu , sông C u và h l u

ng Nai - Sài Gòn... đang trong tình tr ng báo đ ng do tình tr ng x th i c a

sông

các c s công nghi p và n

c th i sinh ho t ch a qua x lý. Do quá trình đô th

hóa t ng nhanh nên nhi u h n
h p ch t h u c
Ngu n n

c d

c ti m n kh n ng tích lu ô nhi m kim lo i, các

r t nhi u n i khi n cho ngu n n

c m t không s d ng đ

c.

i đ t t i m t s đ a bàn mi n B c, mi n Trung và m i đây là

BSCL c ng đang b ô nhi m Asen (th ch tín) m t cách tr m tr ng.
Ch t l
v

t hàm l

ng n

c không đ m b o tiêu chu n quy đ nh, nói cách khác là n

ng tiêu chu n cho phép có th d n đ n nh ng tác h i tr

nh lâu dài. N u nh m t s ch t hoà tan v

c

c m t c ng

t quá tiêu chu n có th d n đ n t

vong nh Asen, thì m t s ch t không gây ng đ c hay t vong ngay mà có th
nh h

ng đ n các th h ti p theo đó là Mangan hay Magiê. L

hay Sulphua v

t quá quy đ nh s gây mùi khó ch u và là môi tr

khu n E.Coli gây b nh. L

ng s t v

ng Amôni c
ng t t cho vi

t quá quy đ nh không ch làm h ng qu n

áo khi gi t gi mà còn làm h ng các thi t b liên quan, gây thi t h i v s c kh e
và kinh t cho ng

i dân...

T i khu v c nông thôn t i Vi t Nam, do tác đ ng c a đô th hóa và phát
tri n làng ngh nên v n đ ô nhi m môi tr

ng và ngu n n

t ng cao, đem l i nhi u r i ro cho s c kh e c a ng

c m t ngày càng

i dân và c ng đ ng nông

thôn. Vi c s d ng quá nhi u thu c tr sâu và phân bón hóa h c gây tác đ ng
x u t i ngu n n
ngu n n

c m t và n

c ng m t ng nông, nh h

c s d ng cho n u ng và sinh ho t c a ng

Vì v y, vi c cung c p n
trung v i ch t l

ng n

ng các

i dân nông thôn.

c s ch thông qua các h th ng c p n

c t p

c đ m b o đóng vai trò h t s c quan tr ng, đ m b o s c

kho cho các cá nhân, h gia đình, c ng đ ng và môi tr
c pn

ng t i ch t l

c t p trung nông thôn đ

ng s ch s . Các h th ng

c xây d ng c ng góp ph n c i thi n b m t h

t ng nông thôn, đóng góp vào công cu c phát tri n nông thôn m i và hi n đ i hóa
nông thôn

Vi t Nam.


4

1.1.4. Quá trình phát tri n h th ng c p n

c s ch t p trung nông thôn

t i Vi t Nam

T i khu v c nông thôn Vi t Nam, giai đo n tr
y u s d ng n
v nhu c u n

c 1982, các h gia đình ch

c t sông su i, h ao, gi ng đào và lu/b ch a n

c m a đ ph c

c sinh ho t. Giai đo n t 1982-1990, v i s h tr v tài chính và k

thu t c a Qu Nhi đ ng Liên Hi p Qu c (UNICEF), các lo i gi ng khoan s d ng
b m tay, b m đi n đã đ
n

c xây d ng t i nhi u t nh thành trên c n

c và cung c p

c sinh ho t cho nhóm các h gia đình.
Hình 1.1: Gi ng đào/gi ng khoan s d ng b m tay

(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm qu c gia N
T nh ng n m 1990, các h th ng c p n
trung quy mô nh đã đ

c s ch và VSMTNT)

c t ch y và h th ng c p n

c nghiên c u, xây d ng và phát tri n đ cung c p n

sinh ho t cho các h gia đình nông thôn thông qua các b /vòi n
đ un in

c (vòi n

ct p

c) t i các h gia đình.

c công c ng và c

c


5

Hình 1.2: H th ng c p n

c t ch y – ph n b công c ng

(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm Qu c gia N
T nh ng n m 1995 đ n nay, thông qua các ch

c s ch và VSMTNT)

ng trình, d án c p n

nông thôn c a Chính ph và s h tr c a các nhà tài tr , các h th ng c p n
khu v c nông thôn đã đ

trung quy mô v a và l n

d ng trên ph m vi quy mô c n
ch nh, đ m b o ch t l
lo i hình này

ng, l u l

c.

ây đ
ng n

ct p

c nghiên c u thi t k và xây

c coi là m t gi i pháp c p n
c c p và đ

c

c hoàn

c khuy n khích phát tri n

nh ng vùng dân c sinh s ng t p trung. Các lo i hình c p n

ct p

trung g m có 3 lo i:
- Lo i hình công trình c p n
T ngu n n
cao, sau khi đ
b ng đ

c m t, n

c t ch y:

c trong khe, su i, n

c ng m (m ch l ) trên các v trí

c t p trung x lý, d n đ n các khu v c dân c ho c các h gia đình

ng ng qua đ ng h đo n

c, phù h p v i vùng cao, vùng mi n núi.

- Lo i hình c p n

c t p trung s d ng b m đ ng l c:

Ngu n n

c m t, n

ch a, đ

c là n

c ng m đ

c b m qua các tr m x lý, đ n b

c b m tr c ti p ho c qua tháp đi u hòa, qua m ng l

iđ

ng ng d n


6

đ n vòi n

c h gia đình. Lo i hình công trình này đ

c s d ng

các vùng đ ng

b ng, dân c s ng t p trung.
Hình 1.3: H th ng c p n

c t p trung nông thôn

(Ngu n: Th vi n nh c a Trung tâm Qu c gia N
Lo i hình c p n

N

cđ

c s ch và VSMTNT)

c công c ng b ng công ngh h treo:

c thu, d n, ch a vào h xây trên thung l ng núi cao, đ

t ng h gia đình ho c các b công c ng b ng h th ng đ
H treo là lo i h không l y n
n

c m a, n

c ng m vách núi, n

đ i núi. H treo th

ng đ

c ch n

cd nđ n

ng ng.

c t sông su i mà khai thác t n d ng ngu n
c trong các v phong hoá n t n , n

c

nh ng v trí cao h n khu dân c , c p n

s

n
ct

ch y, nên r t thích h p v i nh ng n i ch a có đi n.
H treo đ
n

c (c n

c áp d ng các vùng mi n núi cao, vùng núi đá cao, khan hi m

c ng m và n

c m t, g i là h treo vách đá), thích h p các c m dân c

v a, trung tâm các xã, thay th cho các công trình c p n
không đ đ m b o d tr n

c cho su t mùa khô kéo dài.

c nh l nh b , lu ch a


7

1.2. N i dung công tác qu n lý khai thác h th ng c p n

c s ch nông thôn

1.2.1. Phân c p qu n lý khai thác s d ng công trình
Theo quy đ nh t i Thông t 54/2013/TT-BTC v vi c qu n lý, s d ng và khai
thác công trình c p n

c s ch nông thôn t p trung, tùy theo đi u ki n c th v quy

mô công trình, công ngh c p - x lý n
ph

c, đ c đi m kinh t - xã h i c a t ng đ a

ng, UBND c p t nh, thành ph tr c thu c TW s quy t đ nh giao công trình

cho đ n v qu n lý khai thác s d ng theo th t

u tiên nh sau: i) đ n v s

nghi p công l p, ii) doanh nghi p, và iii) UBND xã.
Theo quy đ nh, vi c phân c p qu n lý khai thác công trình ph i đ m b o đ n
v đ

c phân c p ph i thu c m t trong các lo i hình nêu trên và ph i đ m b o có đ

n ng l c qu n lý, v n hành và khai thác công trình.
Sau khi đã phân giao qu n lý, đ n v qu n lý khai thác s d ng công trình s
có các quy n l i sau:
-

c Nhà n

c b o v quy n và l i ích h p pháp trong quá trình qu n lý, s

d ng và khai thác công trình;
-

c tham gia ý ki n vào vi c l p quy ho ch c p n

c quan Nhà n

c trên đ a bàn; đ ngh

c có th m quy n xem xét s a đ i, b sung các quy đ nh có liên

quan đ n ho t đ ng qu n lý, s d ng và khai thác công trình;
- Ch đ ng th c hi n các bi n pháp qu n lý, b o trì theo quy đ nh c a pháp
lu t nh m v n hành, khai thác công trình theo thi t k ;
- Thu ti n n
nhà n
-

c theo giá tiêu th n

c s ch khu v c nông thôn đ

c c quan

c UBND c p t nh c p bù s ti n chênh l ch gi a giá thành n

c s ch và

c có th m quy n phê duy t;

giá tiêu th n

c s ch cung c p cho khu v c nông thôn theo quy đ nh t i Thông t

54/2013/TT-BTC;
- X lý theo th m quy n ho c trình c p có th m quy n x lý vi ph m pháp lu t
v qu n lý, v n hành và khai thác công trình;
- Các quy n khác theo quy đ nh c a pháp lu t.


8

Bên c nh các quy n l i nêu trên, đ n v đ
d ng các công trình c p n

c phân giao qu n lý khai thác s

c nông thôn s có trách nhi m và ngh a v nh sau:

- Ch u trách nhi m vi c qu n lý, s d ng và khai thác công trình theo quy đ nh;
- B o đ m cung c p n
k thu t và ch t l

c cho khách hàng, đáp ng các tiêu chu n, quy chu n

ng d ch v theo quy đ nh;

- Th c hi n báo cáo, h ch toán, kh u hao, b o trì công trình theo đúng quy
đ nh và pháp lu t có liên quan;
- B i th

ng khi gây thi t h i cho khách hàng s d ng n

c theo quy đ nh c a

pháp lu t;
- Các ngh a v khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
1.2.2. Các mô hình qu n lý khai thác s d ng công trình
Theo th ng kê c a Trung tâm Qu c gia N
v cc pn

c nông thôn Vi t Nam, t tr

c s ch và VSMTNT, trong l nh

c t i nay có 7 lo i mô hình qu n lý khai

thác và s d ng công trình bao g m: i) Mô hình c ng đ ng qu n lý; ii) Mô hình t

nhân qu n lý; iii) Mô hình H p tác xã qu n lý; iv) Mô hình doanh nghi p t nhân
qu n lý; v) Mô hình Trung tâm N

c sinh ho t và VSMTNT qu n lý; vi) Mô hình

UBND xã qu n lý; và vii) Mô hình Ban qu n lý.
M i lo i mô hình qu n lý công trình nêu trên đ u có nh ng u nh
riêng và đ

c đi m

c áp d ng t i nh ng đ a bàn khác nhau, t vùng sâu, vùng xa cho t i

vùng đ ng b ng. Theo th i gian, m t s mô hình đã đ
s phù h p và d n đ

c lo i b đ h

v ng các h th ng c p n

c ch ng minh là ch a th c

ng t i qu n lý hi u qu và phát tri n b n

c nông thôn. Chi ti t v các mô hình qu n lý đ

c trình

bày trong M c 1.4.2 c a lu n v n.
1.2.3. L p k ho ch, t ch c th c hi n công tác qu n lý

L p k ho ch là vi c xác đ nh ph

ng h

ng, nhi m v , ch tiêu, bi n pháp

ti n hành m t l nh v c, m t nhi m v công tác nói chung ho c c a t ng ngành, c
quan, đ n v , đ a ph

ng nói riêng. K ho ch th

ng đ

c xây d ng cho t ng th i

gian nh t đ nh theo niên h n nh : k ho ch dài h n (5 n m, 10 n m, 20 n m), k
ho ch trung h n (2 – 3 n m), và k ho ch ng n h n (1 n m, 6 tháng, quý, tháng).


9

Theo nguyên t c, vi c xây d ng k ho ch qu n lý, khai thác công trình c p
n

c s ch nông thôn đ

c b ph n k ho ch c a đ n v qu n lý khai thác th c hi n

(có tham v n các phòng ban/t qu n lý khai thác liên quan). Sau khi k ho ch đã
đ

c ban lãnh đ o đ n v phê duy t thì các phòng ban/t qu n lý s t ch c tri n

khai các n i dung công vi c và m c tiêu theo k ho ch đ ra.
Yêu c u chung c a k ho ch qu n lý, thai thác s d ng công trình:

•

- K ho ch ph i phù h p v i ch c n ng, nhi m v c a đ n v qu n lý s d ng
công trình;
- K ho ch ph i đáp ng đ

c ch tr

ng quy t đ nh c a c p trên (c th là

UBND t nh/huy n/xã, S Nông nghi p và PTNT, Trung tâm N
sinh môi tr

c sinh ho t và V

ng nông thôn ho c Ban lãnh đ o doanh nghi p);

- N i dung c a k ho ch c n ch rõ danh m c nh ng công vi c d ki n, ngu n
l c (nhân l c, v t l c, tài l c) và ph i th hi n rõ các m c tiêu, nhi m v , bi n pháp
và ti n đ c th đ i v i t ng vi c;
- Các công vi c v qu n lý, khai thác công trình c p n

c ph i đ

cs px p

có h th ng, có tr ng tâm, tr ng đi m;
- Các k ho ch c a các phòng ban và t qu n lý v n hành ph i cân đ i, n
kh p v i nhau và mang tính t

ng h ;

- Ph i đ m b o tính kh thi, tránh ôm đ m quá nhi u công vi c (vì đ c thù các
công trình c p n
th đ m đ

c t p trung n m

nhi u đ a bàn, m t t qu n lý v n hành khó có

ng nhi u công trình).

• Phân lo i k ho ch công tác: theo th i gian d ki n th c hi n, theo ph m
vi tác đ ng và theo l nh v c ho t đ ng. Trong đó:
- Theo th i gian d ki n th c hi n:
+ K ho ch dài h n: là nh ng k ho ch có n i dung l n, quan tr ng, có ph m
vi nh h

ng r ng và th i gian tác đ ng lâu dài (5-10 n m), đ c bi t là đ i v i

nh ng h th ng c p n

c có quy mô l n, ph c v liên xã;

10

+ K ho ch trung h n: là nh ng k ho ch c th hóa k ho ch dài h n, chi n
l

c trong nh ng kho ng th i gian không dài; thông th

ng, đó là k ho ch 2-3

n m (áp d ng cho nh ng công trình CNTT có quy mô trung bình);
+ K ho ch ng n h n: là nh ng k ho ch c th hóa nh ng k ho ch trung
h n, ch ra nh ng công vi c c th , đ

c thi t l p đ th c hi n nh ng m c tiêu ng n

h n, c th hóa b ng các ho t đ ng tr c ti p làm s n sinh ra k t qu . Các k ho ch
lo i này th

ng là k ho ch n m, n a n m, k ho ch quý, k ho ch tháng hay k

ho ch tu n.
- Theo ph m vi tác đ ng:
+ K ho ch chi n l

c: là lo i k ho ch đ c p đ n các m c tiêu có tính t ng

quát cao. Lo i k ho ch này có t m tác đ ng r ng l n, bao quát nhi u khía c nh
khác nhau c a t ch c và đ nh h

ng chung cho s phát tri n chung c a đ n v

qu n lý khai thác (đ c bi t là đ nh h
n

ng phát tri n xây d ng các công trình c p

c m i, n i m ng gi a các công trình…);
+ K ho ch tác nghi p: là lo i k ho ch c th các m c tiêu c a k ho ch

chi n l

c thành nh ng m c tiêu c th , ch ra chính xác nh ng vi c c n ph i làm

và cách th c ti n hành các công vi c đó.
- Theo l nh v c ho t đ ng:
+ K ho ch ho t đ ng c a đ n v qu n lý khai thác công trình;
+ K ho ch công tác c a lãnh đ o đ n v ;
+ K ho ch qu n lý khai thác c a t ng h th ng c p n

c, t ng phòng ban

c a đ n v qu n lý…
1.2.4. Xây d ng k ho ch b o trì, b o d
H th ng CNTT nông thôn đ

ng công trình th

ng xuyên

c li t kê vào h ng m c công trình xây d ng.

Do đó, vi c xây d ng k ho ch b o trì, b o d

ng công trình đ

c th c hi n theo

các quy đ nh c a pháp lu t, c th là theo Ngh đ nh m i ban hành c a Chính ph
(Ngh đ nh 46/2015/N -CP v qu n lý ch t l
xây d ng ban hành ngày 12 tháng 5 n m 2015).

ng xây d ng và b o trì công trình


11

Các n i dung chính c n chú tr ng trong công tác xây d ng k ho ch b o trì,
b od

ng công trình, bao g m:

- Trình t th c hi n công tác b o trì công trình xây d ng ( i u 37);
- Quy trình b o trì công trình xây d ng ( i u 38): n i dung chính c a quy
trình b o trình công trình xây d ng; trách nhi m l p và phê duy t quy trình b o trì
công trình xây d ng;
- K ho ch b o trì công trình xây d ng ( i u 39): đ n v th c hi n và các n i
ng th c th c

dung c a k ho ch (tên công vi c th c hi n, th i gian th c hi n, ph

hi n và chi phí th c hi n);
- Th c hi n b o trì công trình xây d ng ( i u 40);
- Qu n lý ch t l

ng công vi c b o trì công trình xây d ng ( i u 41);

- Chi phí b o trì công trình xây d ng ( i u 42): ngu n chi phí, d toán và
h ng m c chi phí; qu n lý, thanh quy t toán chi phí b o trì công trình xây d ng.
1.2.5. C ch tài chính, giá n
trình c p n

c, các kho n thu chi trong khai thác công

c

Trong l nh v c c p n
l p và đi u ch nh giá n

c nông thôn, nguyên t c v cách tính giá n
c c ng nh th m quy n quy t đ nh giá n

đ nh c th t i i u 51-54 c a Ngh đ nh 117/N -CP c a Th t

c, c n c

cđ

c quy

ng Chính ph ban

hành ngày 11 tháng 7 n m 2007 v s n xu t, cung c p và tiêu th n

c s ch.

Các n i dung c th và quan tr ng bao g m:
• Nguyên t c tính giá n
- Giá n

c s ch ph i đ

c:
c tính đúng, tính đ các y u t chi phí s n xu t h p

lý trong quá trình s n xu t, phân ph i n
c a các đ n v c p n

c s ch b o đ m quy n và l i ích h p pháp

c và khách hàng s d ng n

c;

- B o đ m quy n t quy t đ nh giá mua, bán n
n

c do Nhà n
- Giá n

c quy đ nh;

c s ch ph i b o đ m đ các đ n v c p n

khuy n khích nâng cao ch t l
đ n h tr ng

c trong khung giá, bi u giá

i nghèo;

c duy trì, phát tri n,

ng d ch v , góp ph n ti t ki m s d ng n

c có xét