PHỐI hợp NHÀ TRƯỜNG với các lực LƯỢNG CỘNG ĐỒNG tổ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO học SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG dân tộc bán TRÚ TRUNG học cơ sở HUYỆN tân UYÊN, TỈNH LAI CHÂU

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

BÙI THỊ LAN

PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN, TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

BÙI THỊ LAN

PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN, TỈNH LAI CHÂU

Chuyên ngành: Giáo dục và phát triển cộng đồng
Mã số: Thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN THỊ TUYẾT OANH

HÀ NỘI, 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn “Phối hợp nhà trường với các lực lượng
cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc
bán trú THCS huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu” là kết quả nghiên cứu của cá nhân
tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận án là trung thực. Kết quả nghiên
cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó.
Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Hà Nội, tháng 4 năm 2019
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành luận văn “Phối hợp nhà trường với các lực lượng
cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc
bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu”, tác giả đã được sự
hướng dẫn tận tình của PGS.TS Trần Thị Tuyết Oanh, cùng với những ý kiến
đóng góp quý báu của các thầy cô giáo trường Đại học sư phạm Hà Nội. Tác giả
xin bày tỏ lòng biết ơn trân thành đối với những giúp đỡ đó.
Tác giả cũng bày tỏ lòng biết ơn đối với Ủy ban nhân dân huyện, Phòng
Giáo dục và đào tạo huyện Tân Uyên. Đảng ủy, Ủy ban nhân dân các đoàn thể
của 9 xã thuộc huyện Tân Uyên. Tập thể cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh các
trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai
Châu. Các bạn bè, đồng nghiệp, người thân đã tạo điều kiện cho tác giả trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu đề tài.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài, mặc dù tác giả đã hết sức nỗ lực,
cố gắng hoàn thiện các nội dung, tuy nhiên không tránh khỏi những thiếu sót.

Tác giả mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và đồng nghiệp.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, tháng 4 năm 2019
Tác giả


MỤC LỤC
PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG.....................................................1
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN,
TỈNH LAI CHÂU..............................................................................................................1
HÀ NỘI, 2019........................................................................................................................1
PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG.....................................................1
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN,
TỈNH LAI CHÂU..............................................................................................................1
HÀ NỘI, 2019........................................................................................................................1


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Nội dung

THCS

Trung học cơ sở

TH

Tiểu học

THPT

Trung học phổ thông

TTGDNN-GDTX

Trung tâm giáo dục nghề nghiệp- giáo dục thường xuyên

PCGD

Phổ cập giáo dục

XMC

Xóa mù chữ

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

BGDĐT

Bộ Giáo dục Đào tạo

DANH MỤC CÁC BẢNG
PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG.....................................................1

CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN,
TỈNH LAI CHÂU..............................................................................................................1
HÀ NỘI, 2019........................................................................................................................1
PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG.....................................................1
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TÂN UYÊN,
TỈNH LAI CHÂU..............................................................................................................1
HÀ NỘI, 2019........................................................................................................................1


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đất nước ta
hiện nay, việc phát triển năng lực cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm là
yêu cầu cấp thiết. Hoạt động trải nghiệm hướng tới phát triển kỹ năng cá nhân, hình
thành các phẩm chất chủ yếu và năng lực của học sinh đáp ứng được yêu cầu đào
tạo thế hệ trẻ, đào tạo nguồn nhân lực mới trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập
kinh tế quốc tế của nước ta hiện nay.
Hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông phù hợp với định hướng đổi
mới giáo dục, là một bộ phận của đổi mới chương trình giáo dục phổ thông:
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung Ương
Đảng về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế xác định mục tiêu đối với giáo dục phổ thông: Tập trung phát triển trí
tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng
khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin

học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển
khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời.
Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách
giáo khoa giáo dục phổ thông chỉ rõ: mục tiêu đổi mới chương trình, sách giáo khoa
giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu
quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp;
góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát
triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt
nhất tiềm năng của mỗi học sinh.
Chương trình giáo dục phổ thông mới ban hành kem theo Thông tư số
32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 nêu rõ, Hoạt động trải nghiệm là hoạt động

1


giáo dục được thực hiện bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12. Ở tiểu học, hoạt động này
được gọi là hoạt động trải nghiệm, ở trung học cơ sở và trung học phổ thông được gọi
là hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm là các hoạt động giáo
dục thực tiễn được tiến hành song song với hoạt động dạy học trong nhà trường phổ
thông. Hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh huy động tổng hợp kiến thức,
kĩ năng của các môn học và lĩnh vực giáo dục để trải nghiệm thực tiễn đời sống gia
đình, nhà trường và xã hội, học sinh có cơ hội thể hiện và tự khẳng định bản thân,
qua đó hình thành và phát triển những năng lực chủ yếu và năng lực cốt lõi.
Chương trình giáo dục phổ thong chỉ rõ: “Hoạt động trải nghiệm huy động sự
tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà
trường như: giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên bộ môn, Cán bộ Đoàn, Tổng phụ
trách Đội, Ban Giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương,
các tổ chức, cá nhân và đoàn thể trong xã hội”. Như vậy, để tổ chức tốt hoạt động
trải nghiệm cho học sinh, bên cạnh vai trò chủ đạo của nhà trường cần có sự tham gia
của các lực lượng cộng đồng trong và ngoài nhà trường.

Trong những năm gần đây, Ngành giáo dục và đào tạo huyện Tân Uyên chú
trọng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh, đặc biệt học sinh các trường phổ
thông dân tộc bán trú như: Hoạt động văn nghệ, thể thao, giáo dục kỹ năng sống,
phong trào trồng rau xanh, chăn nuôi được đẩy mạnh, các hoạt động dạy học tích
hợp, xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, giáo dục ý thức tự học, tự
quản, tinh thần tự giác, đoàn kết dân tộc, giữ gìn vệ sinh môi trường thường xuyên
được tổ chức….. Các trường chú trọng các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
gắn với hoạt động sản xuất tại địa phương (tổ chức thăm quan mô hình, trải nghiệm
hoạt động hái chè; trồng quế, chăn nuôi lợn, gà; trồng rau sạch; thăm quan các thắng
cảnh địa phương; dạy học thực địa.....). Các hoạt động giáo dục trong các trường
phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên đã từng bước phù hợp
với đối tượng học sinh dân tộc thiểu số, có sự lồng ghép các nội dung giáo dục đặc
thù như bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tăng cường tiếng Việt cho học
sinh dân tộc thiểu số. Hoạt động của các trường phổ thông dân tộc bán trú góp phần

2


quan trọng trong việc giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, giữ vững kết quả phổ cập giáo dục
của địa phương và nâng cao chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động trải nghiệm trong các trường phổ
thông dân tộc bán trú còn gặp nhiều khó khăn như: Đa số các trường phổ thông dân
tộc bán trú còn thiếu thốn về cơ sở vật chất (thiếu phòng học, phòng bán trú, nhà
bếp, nhà vệ sinh, công trình nước sạch) ảnh hưởng không nhỏ đến việc dạy học,
quản lý và tổ chức đời sống cho các em học sinh; Kinh phí chi cho hoạt động bán
trú eo hẹp; giáo viên ngoài việc giảng dạy trên lớp còn phải kiêm nhiệm công tác
quản lý, nấu ăn cho học sinh bán trú. Việc dạy học nặng về kiến thức chưa chú trọng
khâu thực hành; Giáo dục chưa gắn liền với phong tục tập quán, văn hóa sinh hoạt
của học sinh các dân tộc thiểu số; Đội ngũ giáo viên trong các nhà trường chưa am
hiểu nhiều về phong tục tập quán, không biết tiếng dân tộc thiểu số.

Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc
bán trú trung học cơ sở còn nhiều bất cập: Nhận thức về hoạt động trải nghiệm của
ban giám hiệu, giáo viên, phụ huynh học sinh chưa đầy đủ. Nội dung hoạt động trải
nghiệm chưa phong phú, các trường còn tâm lý ngại đổi mới, chỉ chú trọng việc dạy
lý thuyết chưa chú trọng thực hành. Các hoạt động trải nghiệm cho học sinh chủ yếu
do nhà trường tổ chức, hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm đơn thuần trong
nhà trường, chưa có nhiều hoạt động gắn với thực tiễn đời sống của đồng bào và
nhân dân địa phương. Các trường chưa huy động được sự tham gia của phụ huynh
học sinh, chính quyền địa phương, các lực lượng ngoài nhà trường trong tổ chức các
hoạt động giáo dục.....Việc phối hợp giữa nhà trường với các lực lượng cộng đồng
trong tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc bán
trú chưa thường xuyên, thiếu cơ chế, hiệu quả thấp.
Trong điều kiện các trường phổ thông dân tộc bán trú khó khăn về tài chính,
cơ sở vật chất, nguồn nhân lực…. để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh,
việc phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng sẽ huy động sức mạnh tổng
hợp, phát huy lợi thế của các lực lượng này, gắn giáo dục nhà trường với thực tiễn
địa phương góp phần tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm, nâng cao chất lượng, hiệu
quả giáo dục học sinh dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn huyện Tân Uyên.
3


Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Phối hợp nhà trường với các lực
lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân
tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu” làm đề tài nghiên cứu
luận văn thạc sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề lý luận về phối hợp giữa nhà trường với các
lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh, thực trạng phối hợp
nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
các trường phổ thông dân tộc bán trú huyện Tân Uyên, luận văn đề xuất một số biện

pháp phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng để tổ chức tốt hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân
Uyên, tỉnh Lai Châu.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trường phổ thông.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt
động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở
huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
4. Giả thuyết khoa học
Phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú huyện Tân Uyên, tỉnh Lai
Châu đã được triển khai thực hiện và đạt được kết quả nhất định. Tuy nhiên việc
phối hợp này vẫn còn hạn chế, bất chập, thiếu chặt chẽ, chưa rõ về cơ chế. Nếu
phân tích, đánh giá rõ thực trạng, đề xuất những biện pháp cụ thể trong việc phối
hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng, phát huy được sức mạnh cộng đồng
thì việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc
bán trú trung học cơ sở sẽ đạt hiệu quả tốt hơn.

4


5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng
đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú
trung học cơ sở.
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng việc phối hợp nhà trường với các
lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông

dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả phối hợp nhà trường với các
lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông
dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Số liệu về trường, lớp, học sinh, giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán
trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu trong 4 năm học 2014-2015;
2015-2016; 2016-2017; 2017-2018.
6.2. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Khảo sát 3 trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên,
tỉnh Lai Châu. Tổng số 400 khách thể, trong đó:
Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Mường Khoa: 100 khách thể;
Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Nậm Sỏ: 200 khách thể;
Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Hố Mít: 100 khách thể.
6.3. Giới hạn thời gian nghiên cứu
Số liệu khảo sát: Từ tháng 9/2016 đến tháng 9/2018
Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2018 đến tháng 5/2019.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
7.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết
Phân tích, tổng hợp, nghiên cứu các tài liệu, văn bản quy phạm pháp luật về
phối hợp giữa nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh các trường phổ thông.
Các công trình khoa học, các bài báo đã được công bố.
5


7.1.2. Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết: Luận văn sử dụng
phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết để sắp xếp, phân loại các nghiên

cứu về phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc bán trú.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Luận văn xây dựng phiếu hỏi nhằm điều tra, thu thập thông tin, số liệu để tìm
hiểu thực trạng việc phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt
động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở
huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu hiện nay.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động của cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
để hiểu rõ vai trò của cộng đồng và xác định biện pháp phối hợp hiệu quả giữa nhà
trường với cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ
thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Trưng cầu ý kiến chuyên gia về các biện pháp phối hợp nhà trường với các lực
lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
7.2.4. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm
Tiến hành sưu tầm, nghiên cứu, phân tích các kinh nghiệm phối hợp nhà trường
với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ
sở trên địa bàn huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
7.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu
Xin ý kiến đánh giá của chuyên gia, cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, các tổ
chức xã hội về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp phối hợp giữa nhà
trường với cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông
dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
Sử dụng thống kê toán học để phân tích số liệu trong quá trình nghiên cứu thu
thập thông tin của đề tài.

6

8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 3 chương:
Chương 1: Lý luận về phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ
chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc bán trú trung
học cơ sở.
Chương 2: Thực trạng việc phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng
tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú trung
học cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.
Chương 3: Biện pháp phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ
chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán trú trung học
cơ sở huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu.

7


Chương 1
LÝ LUẬN VỀ PHỐI HỢP NHÀ TRƯỜNG VỚI CÁC LỰC LƯỢNG
CỘNG ĐỒNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
Trải nghiệm có ý nghĩa to lớn đối với việc hình thành nhân cách đạo đức và lối
sống của con người. Học sinh học hỏi khái niệm, kiến thức thông qua trải nghiệm
thực tế với các học cụ, mô hình mang tính chất khám phá, xây dựng hơn là học theo
chỉ dẫn trực tiếp từ giáo viên. Hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường phổ
thông là một lĩnh vực thu hút nhiều chuyên gia giáo dục tham gia nghiên cứu trong
những năm gần đây, nổi bật là các nước: Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Ý….
Ông Scott D. Wurdingger (2005) giới thiệu công trình nghiên cứu về ứng dụng

hoạt động trải nghiệm trong lớp học của nhiều loại hình trường ở Mỹ đã đề cập đến
những trường áp dụng mô hình giảng dạy: Dạy học theo chuyên đề môn học, dạy
học theo dự án và hoạt động trải nghiệm thực tiễn [39].
Phương pháp giáo dục Montessori [40] là phương pháp lấy khả năng tự học
là nền tảng. Chú trọng khả năng vào việc khai thác tiềm năng sẵn có, không áp
đặt học sinh, chỉ quan sát đưa ra gợi ý và hỗ trợ khả năng tự phát triển của trẻ vì
bản thân mỗi trẻ từ khi sinh ra đã có khả năng tự học tuyệt vời. Nếu người lớn áp
đặt sẽ khiến cho các em mất đi khả năng tư duy vốn có, do đó cần tạo môi
trường, không gian cho trẻ trải nghiệm, khám phá để làm được nhiều điều hơn,
phát huy khả năng tự học. Điểm nổi bật của phương pháp này là nhấn mạnh vai
trò của tính tự lập, tự do (cho phép) trong việc trải nghiệm thực tế hình thành tư
duy sáng tạo cho trẻ. Ngoài ra, phương pháp này còn tôn trọng sự phát triển tâm
sinh lý tự nhiên của trẻ cũng như trang bị đầy đủ cho học sinh các kiến thức thực
tế của cộng đồng. Học sinh học hỏi khái niệm, kiến thức thông qua trải nghiệm
thực tế với các học cụ, mô hình mang tính chất khám phá, xây dựng hơn là học
theo chỉ dẫn trực tiếp từ phía giáo viên.
8


Công trình nghiên cứu cơ sở của sự phát triển được Jean Piaget xây dựng dựa
trên sự quan sát hành vi của các con mình, cùng với những học trò tại trường J.J.
Rousseau. Từ đó ông phát hiện ra sự nhận thức và hiểu biết của học sinh có thể do
nhiều nhân tố, trong đó nhân tố quan trọng nhất là cho học sinh trải nghiệm thực tế
để nhận biết các vấn đề mà các em học được qua sách vở [27].
Ở Việt Nam, các tác giả Nguyễn Mậu Đức, Nguyễn Thị Hằng, Nguyễn Quang
Linh [16], trong tài liệu chuyên đề bồi dưỡng giáo viên năm 2016 về kỹ năng xây
dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường trung học đã so
sánh môn học và hoạt động trải nghiệm sáng tạo, trong đó nêu rõ mục đích chính
của hoạt động trải nghiệm là hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý
chí, tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và những năng lực chung cần có ở con người

trong xã hội hiện đại. Về nội dung, kiến thức thực tiễn gắn bó với đời sống, địa
phương, cộng đồng, đất nước, mang tính tổng hợp nhiều lĩnh vực giáo dục, nhiều
môn học; dễ vận dụng vào thực tế. Qua đó khẳng định tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh nằm trong chương trình giáo dục phổ thông tiến hành song
song với hoạt động dạy học trong nhà trường phổ thông có mối quan hệ hỗ trợ, bổ
sung cho hoạt động dạy học.
Nghiên cứu của tác giả Đinh Thị Kim Thoa, Bùi Ngọc Diệp – Viện Khoa học
Giáo dục Việt Nam [35] về hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo
trong trường phổ thông đã đề cập đến các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
như hoạt động câu lạc bộ, tổ chức trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, tham quan
dã ngoại, các hội thi, hoạt động giao lưu, hoạt động nhân đạo, hoạt động tình nguyện,
hoạt động cộng đồng, sinh hoạt tập thể, lao động công ích, sân khấu hóa, thể dục thể
thao, tổ chức các ngày hội. Ông chỉ rõ mỗi hình thức tổ chức hoạt động đều mang ý
nghĩa riêng, hoạt động trải nghiệm sáng tạo coi trọng tính thực tiễn mang tính tự chủ
của học sinh. Tùy thuộc vào đặc trưng về văn hóa, khí hậu, đặc điểm vùng miền, điều
kiện kinh tế xã hội của mỗi địa phương, nhà trường để lựa chọn nội dung, hình thức
tổ chức hoạt động trải nghiệm cho phù hợp và hiệu quả.
Như vậy các nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong
và ngoài nước đều khẳng định tổ chức hoạt động trải nghiệm có vai trò quan trọng
9


trong việc phát triển năng lực học sinh đáp ứng được các yêu cầu trong xã hội hiện
nay. Tuy nhiên các nghiên cứu đề cập đến tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh các cơ sở giáo dục chung, chưa có nghiên cứu sâu về việc tổ chức hoạt động
trải nghiệm cho học sinh các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở - loại
hình trường chuyên biệt với đặc trưng riêng trong hệ thống giáo dục Việt Nam.
1.1.2. Các nghiên cứu về phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng
tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
Giáo dục theo hình thức phối hợp nhà trường với các lực lượng cộng đồng tổ

chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh là một hình thái của ý thức xã hội, là hiện
tượng văn minh của xã hội loài người. Giáo dục theo hình thức này có chức năng
kinh tế, chức năng chính trị tư tưởng và chức năng văn hóa xã hội. Đối với học sinh
phổ thông trung học cơ sở, mục đích của giáo dục trải nghiệm là làm cho các em trở
thành một nhân cách toàn diện. Một lớp thế hệ trẻ có văn hóa, có sức khỏe, có ý chí
vươn lên làm chủ khoa học kỹ thuật để xây dựng đất nước và hội nhập quốc tế.
Trong các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách con người có
yếu tố sinh học, yếu tố môi trường, yếu tố hoạt động trải nghiệm và yếu tố giáo dục,
trong đó yếu tố hoạt động trải nghiệm thực tế có ý nghĩa cực kỳ quan trọng.
Có nhiều công trình, bài viết của các tác giả nghiên cứu về phối hợp nhà
trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh:
Tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt cho rằng: “Giáo dục trải nghiệm là một
phần quan trọng của giáo dục học. Đó là hệ thống những mục đích, những quy luật,
những phương pháp và biện pháp hình thành phát triển nhân cách (về mặt tư tưởng,
tình cảm, tính cách) trong những điều kiện lịch sử cụ thể của sự phát triển xã hội về
mặt kinh tế và chính trị xã hội. Nét nổi bật của quá trình giáo dục những phẩm chất
nhân cách xã hội chủ nghĩa là làm cho học sinh có ý thức đúng đắn những mối quan
hệ đó, đồng thời xây dựng cho họ ý chí và năng lực xóa bỏ những tàn dư của các
quan hệ cũ và khẳng định những quan hệ mới trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Trải nghiệm thực tế cuộc sống bao gồm các cách thức tác động đến nhận thức, tình
cảm, động cơ và hành vi của học sinh [22].

10


Tác giả Phạm Minh Hạc đã nêu các định hướng giá trị đạo đức của con người
Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa: “Trang bị cho mọi người
những tri thức cần thiết về tư tưởng chính trị, đạo đức nhân văn, kiến thức pháp luật
và văn hóa xã hội, hình thành ở mọi công dân thái độ đúng đắn, tình cảm, niềm tin
đạo đức trong sáng đối với bản thân, đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của

dân tộc và với mọi hiện tượng sảy ra xung quanh. Tổ chức tốt việc giáo dục rèn
luyện giới trẻ để các em tự giác thực hiện mọi chuẩn mực đạo đức xã hội, có thói
quen chấp hành các quy định của pháp luật, nỗ lực học tập, rèn luyện, tích cực cống
hiến sức lực vào sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước” [18].
Tại Hội nghị quốc tế Việt Nam học, giáo sư Phạm Minh Hạc nói: “Toàn bộ kế
hoạch phát triển giáo dục nhằm vào thực hiện mục tiêu là xây dựng những con
người và thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội,
tạo ra một yếu tố quyết định trong nội lực của đất nước, đủ trí lực và tâm hồn, có
tinh thần tự lực tự cường bảo vệ và xây dựng đất nước giàu mạnh, một xã hội công
bằng và văn minh, thực hiện tốt đường lối mở cửa, hội nhập, hợp tác theo tinh thần
của thời đại”.
Có nhiều công trình luận văn nghiên cứu về phối hợp nhà trường với cộng
đồng trong giáo dục học sinh: Tác giả Phan Bá Hưng [21] đã nghiên cứu phối hợp
nhà trường với cộng đồng trong giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh trường
trung học co sở Quy Nhơn, Bình Định đưa ra các giải pháp nhằm phối hợp nhà
trường với cộng đồng trong giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh. Tác giả
Dương Thanh Trương [32] nghiên cứu huy động các lực lượng xã hội trong tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường trung học cơ sở Phú Tâm, Sóc Trăng.
Tác giả Phan Văn Khanh [23] nghiên cứu về phối hợp nhà trường với cộng đồng
trong giáo dục tính trách nhiệm cho học sinh trường trung học cơ sở huyện Mai
Sơn, thành phố Sơn La.
Các công trình nghiên cứu này đều chỉ rõ tầm quan trọng của việc phối hợp
nhà trường với cộng đồng trong tổ chức hoạt động giáo dục, hoạt động trải nghiệm
cho học sinh. Tuy nhiên chưa có các nghiên cứu về phối hợp nhà trường với các lực
lượng cộng đồng ở trường phổ thông dân tộc bán trú- một loại hình trường chuyên
11


biệt dành cho học sinh dân tộc thiểu số. Đối với học sinh các trường phổ thông dân
tộc bán trú, bên cạnh viêc học chính khóa, hoạt động trải nghiệm là vô cùng cần

thiết, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn, giải quyết các vấn đề thực
tiễn, gắn học đi đôi với hành. Trong điều kiện kinh phí, cơ sở vật chất khó khăn, các
cơ sở giáo dục cần tìm ra các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục cho học sinh bán trú và điều đó chỉ có thể có được khi biết phối hợp nhà
trường với các lực lượng cộng đồng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
1.2. Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở và học sinh bán
trú trung học cơ sở
1.2.1. Khái niệm trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở
- Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc
dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng [8].
- Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở là loại hình trường chuyên
biệt của trường trung học, theo Thông tư số 24 /2010/TT-BGDĐT ngày 02 tháng 8
năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về Quy chế, tổ chức và hoạt động
của trường phổ thông dân tộc bán trú: “Trường phổ thông dân tộc bán trú là loại
hình trường chuyên biệt, được Nhà nước thành lập cho con em vùng đồng bào các
dân tộc thiểu số, con em gia đình các dân tộc định cư lâu dài tại vùng có điều kiện
kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, nhằm góp phần tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các
vùng này. Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở có số lượng học sinh
bán trú theo quy định. Số học sinh bán trú đảm bảo từ 50% trở lên số học sinh dân
tộc thiểu số toàn trường [8].
1.2.2. Đặc điểm của trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở
Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở thực hiện các nhiệm vụ quy
định tại Điều lệ trường phổ thông và các nhiệm vụ chuyên biệt như: Hằng năm đề
xuất chỉ tiêu, lập kế hoạch và tham gia xét duyệt học sinh bán trú; Giáo dục học
sinh về chủ trương, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước, bản sắc văn hoá và
truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; Tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục, lao
động, văn hóa thể thao và tổ chức nuôi dưỡng phù hợp với học sinh bán trú [8].
Về hoạt động dạy học: Trường phổ thông dân tộc bán trú tổ chức hoạt động
dạy và học theo quy định tại Điều lệ trường phổ thông. Hoạt động dạy và học phải
12

phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý học sinh dân tộc [8].
Về hoạt động giáo dục, lao động, văn hóa thể thao và tổ chức nuôi dưỡng:
Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở thực hiện nhiệm vụ giáo dục tinh
thần đoàn kết giữa các dân tộc, kỹ năng sống, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường
cho học sinh; Giáo dục lao động bao gồm: lao động công ích và lao động sản xuất
để cải thiện điều kiện ăn, ở, học tập của học sinh; Hoạt động văn hóa, thể thao bao
gồm: sinh hoạt văn nghệ, thể dục thể thao; tham quan, lễ hội, tết dân tộc, giao lưu
văn hóa khác nhằm góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá của các dân tộc,
xoá bỏ các tập tục lạc hậu; Tổ chức nấu ăn tập thể cho học sinh bán trú đảm bảo vệ
sinh, an toàn thực phẩm; chăm sóc sức khỏe cho học sinh bán trú [8].
1.2.3. Đặc điểm của học sinh bán trú trung học cơ sở
Học sinh bán trú là học sinh ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó
khăn, được cấp có thẩm quyền cho phép ở lại trường để học tập trong tuần, do
không thể đi đến trường và trở về nhà trong ngày [13].
Đặc điểm về đời sống xã hội: Học sinh các trường phổ thông dân tộc bán trú
trung học sơ sở là học sinh cư trú ở các thôn, bản đặc biệt khó khăn. Điều kiện kinh tế
gia đình đại đa số thuộc hộ nghèo, cận nghèo. Các em có nhà ở cách xa trường, địa
hình cách trở, giao thông đi lại khó khăn. Phải qua sông, suối không có cầu, qua vùng
đèo núi cao, vùng sát lở đất đá [13].
Đặc điểm tâm sinh lý: Học sinh bán trú trung học cơ sở có độ tuổi 11-14 tuổi, đặc
điểm nổi bật của lứa tuổi này là sự phát triển nhảy vọt về thể trạng sinh lý liên quan đến
hiện tượng dậy thì, đời sống tâm lý chuyển biến từ trẻ nhỏ sang người lớn. Các em có
mong muốn được khẳng định mình, mong muốn được tham gia các công việc, hoạt
động, mong muốn được tự lập và được công nhận như một người lớn. Các em tích cực
tham gia hoạt động tập thể, hoạt động xã hội. Tuy nhiên do sự phát triển nhanh, không
đồng đều về mặt cơ thể dẫn tới các em có những trạng thái tâm lý không ổn định: e
thẹn, nhút nhát, hung hăng, lạnh nhạt….do tính dễ bị kích động [29].
Đặc điểm về sinh hoạt, hoạc tập tại trường: Về nhiệm vụ, học sinh bán trú thực

hiện các nhiệm vụ quy định tại Điều lệ trường phổ thông, nội quy nội trú của nhà
trường giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tham gia các hoạt động của trường phổ
13


thông dân tộc bán trú. Trong đó gồm các nhóm hoạt động chính: hoạt động học tập;
hoạt động giáo dục kỹ năng sống, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường; Hoạt động lao
động công ích và lao động sản xuất để cải thiện điều kiện ăn, ở, học tập của học
sinh; hoạt động văn hóa, thể thao (tham quan, lễ hội, tết dân tộc, giao lưu văn hóa)
nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc.
- Đặc điểm học sinh dân tộc thiểu số: Học sinh các trường phổ dân tộc bán trú
là người dân tộc thiểu số, thuộc nhiều dân tộc khác nhau, có sự đa dạng về phong
tục, tập quán, truyền thống văn hóa. Về tình cảm, học sinh có tình cảm mộc mạc,
thẳng thắn, ít bộc lộ ra bên ngoài. Về ngôn ngữ: Ngoài tiếng mẹ để, tiếng Việt là
ngôn ngữ thứ hai của các em, nhiều học sinh phát âm chưa chuẩn tiếng Việt. Do môi
trường sống từ bé hòa đồng với tự nhiên, các em thích tự do, không muốn bị gò bó
trong các khuôn khổ chật hẹp.
1.3. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ sở
1.3.1. Khái niệm hoạt động trải nghiệm, tổ chức hoạt động trải nghiệm cho
học sinh.
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Trải nghiệm là trải qua, kinh qua” [26]. Như vậy với
cách hiểu này, trải nghiệm chính là kết quả của các hoạt động thực tiễn trong xã hội.
Khái niệm “Trải nghiệm” dưới góc nhìn sư phạm được hiểu theo một số ý
nghĩa sau: Trải nghiệm là một hệ thống kiến thức và kỹ năng có được trong quá
trình giáo dục và đào tạo chính quy; Trải nghiệm là kiến thức, kỹ năng mà học sinh
nhận được bên ngoài các cơ sở giáo dục: thông qua sự giao tiếp với nhau, với người
lớn, hay qua những tài liệu tham khảo không được giảng dạy trong nhà trường…
Trải nghiệm (qua thực nghiệm, thử nghiệm) là một trong những phương pháp đào
tạo, trong điều kiện thực tế hay lý thuyết nhất định, để thiết lập hoặc minh họa cho
một quan điểm lý luận cụ thể. Nếu xem xét thuật ngữ trải nghiệm qua khái niệm

“thực hành” (practice), nghĩa là, xem xét nó trong quá trình đào tạo, cũng như kết
quả của nó, thì theo nghĩa rộng, trải nghiệm được hiểu là sự thực hành trong quá
trình đào tạo và giáo dục.
- Hoạt động trải nghiệm:

14


Theo Nguyễn Văn Bảy (2015): Hoạt động trải nghiệm là hoạt động diễn ra
theo một quá trình xã hội bao gồm và liên hệ biện chứng giữa hoạt động dạy trải
nghiệm (tổ chức điều khiển các hoạt động trải nghiệm của người học) với hoạt động
học trải nghiệm (thông qua làm, thử nghiệm, suy ngẫm để rút ra kinh nghiệm) qua
đó có thể khẳng định, hệ thống và chiếm lĩnh những tri thức mới đáp ứng mục tiêu
dạy học [5].
Chương trình giáo dục phổ thong mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố
năm 2018: “Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục được thực hiện bắt buộc
từ lớp 1 đến lớp 12; ở tiểu học được gọi là hoạt động trải nghiệm, ở trung học cơ sở
và trung học phổ thông được gọi là hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp” [7].
Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực thích
ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng
nghề nghiệp thông qua các chủ đề hoạt động gắn với những nội dung cụ thể về bản
thân, quê hương, đất nước, con người. Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh có cơ
hội khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong
phú, biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống
và ứng xử nhân văn; bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, đất nước,
ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát triển các giá
trị tốt đẹp của con người Việt Nam.
Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường trung học cơ sở
Hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh huy động tổng hợp kiến
thức, kĩ năng của các môn học và lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm

thực tiễn đời sống gia đình, nhà trường và xã hội; tham gia vào tất cả các khâu
của quá trình hoạt động, từ thiết kế hoạt động đến chuẩn bị, thực hiện và đánh
giá kết quả hoạt động; trải nghiệm, bày tỏ quan điểm, ý tưởng sáng tạo, lựa chọn
ý tưởng hoạt động; thể hiện và tự khẳng định bản thân, đánh giá và tự đánh giá
kết quả hoạt động của bản thân, của nhóm và của các bạn... dưới sự hướng dẫn,
tổ chức của nhà giáo dục, qua đó hình thành và phát triển những phẩm chất chủ
yếu và năng lực cốt lõi được tuyên bố trong chương trình tổng thể và các năng
lực đặc thù của hoạt động trải nghiệm [7].
15


Hoạt động trải nghiệm được thực hiện dưới bốn loại hoạt động chủ yếu: Sinh
hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục theo chủ đề và hoạt động câu lạc bộ
và thông qua bốn nhóm hình thức tổ chức: Hình thức có tính khám phá; hình thức
có tính thể nghiệm, tương tác; hình thức có tính cống hiến; hình thức có tính nghiên
cứu, phân hoá. Hoạt động trải nghiệm có thể được tổ chức trong và ngoài lớp học,
trong và ngoài trường học theo quy mô cá nhân, nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy
mô trường [7].
Hoạt động trải nghiệm huy động sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên
bộ môn, cán bộ Đoàn, Tổng phụ trách Đội, Ban Giám hiệu nhà trường, cha mẹ học
sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân và đoàn thể trong xã hội [7].
Hoạt động trải nghiệm chính là một hình thức học tập thực tế. “Học phải đi đôi
với hành”. Trải nghiệm giúp cho học sinh nhớ lâu và vận dụng những kiến thức đã
học một cách hữu ích hơn trong cuộc sống. Trải nghiệm giúp cho học sinh năng
động, sáng tạo, không ỷ lại, không phụ thuộc vào người khác, từ đó biết tự bổ sung
những khiếm khuyết của mình để hoàn thiện bản thân. Các kỹ năng nhận thức của
con người bao gồm kỹ năng sử dụng tư duy logic, trực giác và tư duy cũng như giải
quyết vấn đề thông qua kiến thức đã có. Các kỹ năng này bao gồm khả năng đọc,
viết và tính toán mở rộng đến cả năng lực hiểu được các ý tưởng phức tạp, học hỏi

kinh nghiệm và phân tích vấn đề….Các kỹ năng xã hội và hành vi bao gồm các tố
chất cá nhân có tương quan đến thành công trên mọi lĩnh vực như: Cởi mở để trải
nghiệm, tận tâm, hướng ngoại, biết cách chia xẻ và sự ổn định về cảm xúc. Như
vậy, để có kỹ năng, kỹ thuật phải dựa trên những hành vi phù hợp, để có hành vi
phù hợp phải dựa trên kiến thức và sự hiểu biết nhất định. Hoặc những ứng xử phù
hợp nhiều khi chỉ có được thông qua kinh nghiệm và trải nghiệm trong cuộc sống
mà không chỉ do khóa đào tạo trên ghế nhà trường mang lại. Trong phạm vi giáo
dục, trải nghiệm là sự vận dụng kiến thức vào thực tế để nhìn nhận hiểu biết một
vấn đền nào đó theo yêu cầu của cuộc trải nghiệm. Trong cuộc sống, con người cần
nhiều kỹ năng để sống, hòa nhập với cộng đồng đóng góp cho sự phát triển kinh tế
xã hội. Ví dụ như một cử nhân kinh tế làm việc quản lý nông nghiệp muốn thực
16


hành nghề nghiệp tốt không chỉ có khả năng tổ chức quản lý mà phải có kỹ năng tư
duy, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp….Trong giáo dục, chúng ta coi
trải nghiệm là một phần của thực hành và hoạt động quản lý. Trải nghiệm cùng với
kiến thức sẽ tạo ra khả năng thực hành lý tưởng.
1.3.2. Mục tiêu, nội dung và hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho
học sinh trung học cơ sở.
Theo Chương trình giáo dục phổ thông - hoạt động trải nghiệm được Bộ Giáo
dục và Đào tạo công bố, mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trung học cơ sở cụ thể như sau:
Mục tiêu tổ chức hoạt động trải nghiệm: Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp
ở trung học cơ sở giúp học sinh tiếp tục củng cố và phát triển các kĩ năng sống cơ
bản, thói quen tích cực, nền nếp học tập, hành vi ứng xử văn hoá ở tiểu học. Ở trung
học cơ sở, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tập trung hơn vào phát triển phẩm
chất trách nhiệm của cá nhân: trách nhiệm trong học tập, trách nhiệm với gia đình,
cộng đồng; giúp học sinh hình thành năng lực tự đánh giá và tự điều chỉnh, năng lực
giải quyết vấn đề; hình thành các giá trị của cá nhân; tham gia tích cực các hoạt

động lao động; tham gia phục vụ cộng đồng phù hợp với lứa tuổi; biết tổ chức công
việc một cách khoa học; có hứng thú, hiểu biết về một số lĩnh vực nghề nghiệp, xây
dựng được kế hoạch học tập hướng nghiệp và có ý thức rèn luyện những phẩm chất
cần có của người lao động tương lai [7].
Về phẩm chất đạo đức: Học sinh biết rung cảm với cảnh quan, di tích, truyền
thống, thể hiện sự trân trọng, tự hào về truyền thống tốt đẹp của địa phương, đất
nước; Nhận ra được ý nghĩa và giá trị của bản thân và những người xung quanh,
quan tâm chăm sóc sức khoẻ thể chất và tinh thần cho bản thân và những người
xung quanh; có hành vi văn hoá trong ứng xử với bản thân và mọi người; Thể hiện
trách nhiệm trong học tập, rèn luyện của bản thân và các công việc được giao; trách
nhiệm với gia đình, trách nhiệm với cộng đồng và môi trường; Trung thực với bản
thân, người khác và trong công việc; Chăm chỉ, tự giác trong học tập, lao động và
rèn luyện [7].
Về năng lực: Học sinh hình thành và phát triển được các năng lực tự chủ và tự
17


học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo biểu hiện qua các năng lực
thành phần như sau: Năng lực thích ứng với cuộc sống (Tự thực hiện những công
việc hằng ngày của bản thân trong học tập và trong cuộc sống; Chủ động thiết lập
và giữ gìn mối quan hệ với bạn bè, thầy cô và những người xung quanh; Nhận diện
được cảm xúc của bản thân và người khác, chỉ ra được được điểm mạnh và điểm
hạn chế của bản thân và thể hiện được sự chủ động trong điều chỉnh bản thân để
phù hợp với hoàn cảnh luôn thay đổi. Vận dụng được hiểu biết về quyền và nhu cầu
chính đáng của cá nhân để tự bảo vệ mình. Sẵn sàng bước vào môi trường học tập
mới ở trung học phổ thông hoặc tham gia cuộc sống lao động); năng lực thiết kế và
tổ chức hoạt động (bước đầu biết xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch hoạt động; biết
cách đóng góp sức mình và kết hợp với người khác để hoàn thành công việc; biết
lắng nghe, chia sẻ và hỗ trợ bạn cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm; nêu được cách thức
giải quyết những vấn đề đơn giản và giải quyết được các vấn đề đó; đánh giá được

kết quả hoạt động và kết quả rèn luyện của bản thân sau khi tham gia hoạt động;
biết xử lí một số tình huống đơn giản nảy sinh trong hoạt động và bước đầu biết
điều hành hoạt động nhóm); năng lực định hướng nghề nghiệp (nhận diện được một
số nghề quen thuộc và nêu được vai trò của các nghề đó; biết thể hiện mối quan tâm
và sở thích đối với một số nghề gần gũi với học sinh) [7].
Nội dung của tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ sở
[6] bao gồm:
- Hoạt động phát triển cá nhân: Hoạt động tìm hiểu/khám phá bản thân; hoạt
động rèn luyện nền nếp, thói quen; tính tuân thủ, trách nhiệm, ý chí vượt khó; hoạt
động phát triển các mối quan hệ trong gia đình, nhà trường và xã hội.
- Hoạt động lao động: Hoạt động lao động ở nhà, ở trường và ở xã hội.
- Hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng: Các hoạt động giáo dục truyền
thống, tư tưởng, đạo đức; hoạt động giáo dục văn hóa, hợp tác; hoạt động tìm hiểu
di tích văn hóa, lịch sử; hoạt động tình nguyện, nhân đạo, từ thiện.
- Hoạt động giáo dục hướng nghiệp: Hoạt động tìm hiểu, trải nghiệm thế giới
nghề nghiệp; hoạt động tìm hiểu một số phẩm chất và năng lực của nghề/nhóm nghề
gần gũi; Hoạt động đánh giá và rèn luyện bản thân phù hợp với nhóm nghề.

18