Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Ôn tập phần làm văn 11

I/ÔN TẬP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN:
1.Thao tác lập luận PT:
­Mục đích: làm rõ đặc điểm về ND, hình thức, 
cấu trúc và các mối quan hệ bên trong, bên 
ngoài  của đối tượng (sự vật, hiện tượng,…)
­Yêu cầu:
+Chia, tách  đối tượng thành các yếu tố theo 
những tiêu chí, quan hệ  nhất định.
+Cần đi sâu vào từng yếu tố, khía cạnh, quan hệ 
giữa chúng với nhau trong một chỉnh thể thống 
nhất.


I/ÔN TẬP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN:
2.Thao tác lập luận so sánh:
­MĐ: làm  rõ đối tượng đang nghiên cứu trong 
tương quan đối chiếu với các đối tượng khác
­YC: SS phải đặt các đối tượng vào cùng bình 
diện, đánh giá trên cùng 1 tiêu chí  sự giống 
nhau và khác nhau, nêu rõ ý kiến, quan điểm 
của người viết.


I/ÔN TẬP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN:

3.Thao tác lập luận bác bỏ.
­ Bác bỏ  dùng lý lẽ, dẫn chứng để gạt bỏ quan 
niệm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác của 
người khác  nêu ý kiến cá nhân nhằm thuyết 
phục người đọc

­ Cách bác bỏ luận điểm, luận cứ, lập luận:
+ Nêu tác hại, mặt trái
+ Chỉ ra nguyên nhân
+ Phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác
­Thái độ khách quan, đúng mực


 Ví dụ: Bác bỏ quan niệm “Lối sống trong 
bao của Bêlicôp chỉ là một nét tính cách 
riêng của một cá nhân, có thể chấp nhận 
được”
­ Lối sống trong bao là một lối sống có hại với 
cá nhân con người, trái tự nhiên, khiến ta tự 
đào thải mình ra khỏi cuộc sống
­ Lối sống trong bao ảnh hưởng nặng nề đến 
mọi người và toàn xã hội
­ Con người cần thay đổi vì “không thể sống 
mãi như thế này được”


4.Thao tác lập luận Bình luận:
­MĐ: BL nhằm đề xuất  ý kiến và thuyết phục  
người đọc tán đồng với nhận xét, đánh giá, bàn 
luận của mình về  một hiện tượng, v/đ trong 
XH (VH)
­YC :
 +Trình bày rõ ràng, trung thực về hiện tượng 
(v/đ) cần BL.
+Đề xuất và chứng tỏ được ý kiến nhận định  
của mình là xác đáng.

+Có những ý kiến bàn luận sâu sắc.


I/ÔN TẬP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN:
4.Thao tác bình luận :
­ Bình luận nhằm đề xuất ý kiến và thuyết  phục 
người đọc (người nghe) đồng tình  với nhận xét , 
đánh giá của mình về một hiện tượng (vấn đề) 
XH, VH .
. Yêu cầ u : 
­Xác đinh rõ : phai ­ tra
̣
̉
́i , hay –dở , đúng –sai
­Ý kiến phải khách quan, khoa học 
­ Ý kiến phải thực sự thuyết phục, lôi cuốn người 
nghe bằng dẫn chứng, luận cứ chính xác, đảm bảo 
sự trung thực.


*Cách bình luận: theo 3 bước : 
­Nêu hiện tượng (vấn đề) cần bình luận 
   (Trình bày rõ ràng, chính xác) 
­ Đánh giá hiện tượng (vấn đề ) cần bình 
luận 
   (Phải đề xuất và chứng tỏ được ý kiến 
nhận định, đánh giá của mình là xác đáng.) 
­ Bàn về hiện tượng( vấn đề ) cần bình luận 
  (Cần có những lời bàn sâu rông). 
̣

Ví dụ: Bình luận quan niệm của Huygô về 
tình thương 
*Quan niệm của Huygô: 
+ Tình thương có sức mạnh phi thường, chiến 
thắng mọi thứ, kể cả pháp luật. Nó có uy 
quyền riêng bất chấp mọi uy quyền khác.
+Tình thương cứu rỗi linh hồn con người
+Tình thương là bất tử, vĩnh cữu
­ Bình luận: quan niệm nhân văn, nâng tình 
thương lên thành tôn giáo, giúp cuộc đời trở 
nên tốt đẹp hơn, hướng tâm hồn ta đến thế 
giới điều thiện.


II/ÔN TẬP VỀ YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC TÓM 
TẮT  VBNL (TTVBNL):
1.Khái niệm:
­TTVBNL trình bày ngắn gọn ND của VB gốc  theo 
một mục đích  định trước.
2.Yêu cầu:
­Đọc kĩ VB gốc .
­Dựa vào nhan đề, phần mở đầu và kết thúc để lựa chọn 
những ý, những chi tiết  phù hợp với mục đích tóm tắt. 
­Đọc kĩ từng đoạn trong phần triển khai để nắm được các 
luận điểm  và luận cứ  làm sáng tỏ mục đích của VB.
­Tìm cách diễn đạt ngắn gọn, mạch lạc ND tóm tắt. VB 
tóm tắt càn phản ánh trung thực ND văn bản gốc .

III/ÔN TẬP VỀ YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC 
VIẾT  BẢN TIN:
­Yêu cầu: trước khi viết BT, cần khai thác, lựa 
chọn sự kiện có ý nghĩa cụ thể, chính xác.
­Tiêu đề và phần mở đầu của bản tin thường nêu 
trực tiếp, chứa đựng những thông tin khái quát , 
quan trọng nhất.Phần sau có thể chi tiết hóa,giải 
thích nguyên nhân  hoặc kết quả, tường thuật 
chi tiết sự kiện.


IV/ÔN TẬP VỀ YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC 
VIẾT Tiểu sử tóm tắt  (TSTT):

1.Muc đi
̣
́ ch : 
  ­ Thông tin một cách khách quan, trung thực 
những nét cơ bản về cuộc đời, sự nghiệp, 
cống hiến của  một cá nhân.
   2.Yêu cầ u : 
   ­ Thông tin chân thực, chính xác (có mốc 
thời gian, số liệu cụ thể), tiêu biểu
   ­ Ngắn gọn 
   ­ Văn phong cô đọng, trong sáng, không sử 
dụng các phép tu từ.


IV/ÔN TẬP VỀ YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC 

VIẾT Tiểu sử tóm tắt  (TSTT):
3.Bố cục: 
+Giới  thiệu khái quát về nhân thân của  đối 
tượng.
+Hoạt động XH của người được giới thiệu.
+Những đóng góp, thành tựu tiêu biểu.  
+Đánh giá chung.


3. Cách viết tiểu sử tóm tắt :
    ­ Giới thiệu khái quát về nhân thân (họ 
tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, gia đình, 
trình độ học vấn…)
    ­  Hoạt động xã hội của người được viết 
tiểu sử: làm gì, ở đâu, mối quan hệ với mọi 
người…
    ­  Những đóng góp, thành tựu tiêu biểu: 
chính trị, xã hôi, nghệ thuật.
     ­  Đánh giá chung


V.LUYỆN TẬP:
BT1:
­Các TTLL sử dụng trong bài “Về LLXH ở nước 
ta “của Phan Châu Trinh:(nêu dc cụ thể)
+TT LL bác bỏ.
+TT LL Phân tích .
+TT LL Bình luận

BT2:
+Phân tích: Cơ sở để xuất hiện câu “thất bại là 
mẹ thành công" :
+ Trải qua thất bại
+ Biết rút ra bài học kinh nghiệm
+CM  tính đúng đắn của câu danh ngôn bằng các 
dc cụ thể trong hiện thực.
+Bác bỏ:
­ Sợ thất bại nên không dám làm gì
­ Bi quan chán nản khi gặp thất bại
­ Không biết rút ra bài học


BT3:
­Quan niệm bị bác bỏ  trong VB là gì ?
­TG bác bỏ bằng cách nào ?
­Việc bác bỏ có tác dụng gì ? 


BT 3
­Tác giả bác bỏ hạng người không biết sợ cái gì  
trên đời này. Đấy là quỷ chứ đâu phải là người. 
Loại người này rất hiếm, thực ra không có.
­Tác giả bác bỏ loại người thứ hai: “loại người 
sau đây thì chắc chắn không ít: sợ rất nhiều thứ 
nhất là quyền thế và đồng tiền. Nhưng đối với 
cái tài, cái thiên lương thì lại không biết sợ, 
thậm chí sẵn sàng lăng mạ giày xéo. Đấy là 
hạng người hèn hạ nhất, thô bỉ nhất, đồi bại 
nhất”