Các biện pháp của chính sách dân số ở nước ta hiện nay

Xã h i h c, s 2 - 1990 73

Các bi n pháp c a chính sách dân s
n

c ta hi n nay

NGUY N ÌNH C

*

Trên th gi i đ gi m m c sinh, h t l phát tri n dân s , đã có nhi u kinh nghi m, nhi u bi n pháp tác
đ ng đ n quá trình sinh. n c ta, chúng tôi ki n ngh m t s bi n pháp c p bách và có kh n ng th c t Vi t
Nam hi n nay. M t cách t ng đ i có th phân các bi n pháp thành 4 nhóm nh sau:
- Nhóm các bi n pháp kinh t - xã h i.
- Nhóm các bi n pháp tuyên truy n - giáo d c.
- Nhóm các bi n pháp hành chính - pháp lu t.
- Nhóm các bi n pháp t ch c - k thu t.
1. Các bi n pháp kinh t xã h i.
C n u tiên đ u t cho chính sách dân s nh b t k l nh v c then ch t tr ng y u nào trong n n kinh t qu c
dân. u t s n xu t và nh p kh u nhanh nh t nh ng k thu t tránh thai tiên ti n c a th gi i. Các d ng c tránh
thai c n bán ch không cho không (có th v i giá r ). Nh ng c n th ng cho nh ng ng i th c hi n t t chính
sách dân s m t s ti n l n h n s ti n đã mua d ng c tránh thai.
Nhi u đ a ph ng n c ta đang s d ng h th ng "th ng - ph t" b ng ti n và hi n v t đ i v i cá nhân và
t p th , c n c vào k t qu th c hi n m c tiêu dân s c a h . Tuy là bi n pháp kinh t nh ng "th ng- ph t" ch
có th và c ng ch nên d ng m c đ ý ngh a giáo d c, nh c nh . Vì v y cùng m t m c "th ng- ph t" trong
n m không nên th ng m t b n cho xong hay ph t m t l n cho h t mà nên chia m c đó cho t ng quý, t ng
tháng, tác d ng nh c nh , giáo d c s l n h n. Chúng tôi cho r ng s phát tri n dân s n c ta ph thu c ch t
ch vào s phát tri n c a l c l ng s n xu t. Nh ng tr c m t, tác đ ng c a chính sách kinh t đ n các quá
trình dân s là vô cùng to l n. Xóa b bao c p v kinh t trong l nh v c dân s là tr l i c p v ch ng trách
nhi m ch u m i chi phí nuôi, d y, ch a b nh, đào t o ngh , tìm vi c làm cho con cái h . S phát tri n s dân

nông thôn đang quy t đ nh quá trình t ng dân s c a c n c. đây, ru ng đ t là t li u sân xu t chính, và
không th thay th đ c c a nông dân. Vì v y nó hoàn toàn có th đ c s d ng nh m t ph ng ti n m nh m ,
h u hi u trong vi c đi u khi n hành vi sinh đ . Chúng tôi đ ngh phân ph i quy n s d ng ru ng đ t trên c s
ch tính m i c p v ch ng hai con ch không ph i trên c s di n tích ru ng đ t bình quân đ u ng i c a đ a
ph ng. T ng t nh v y trong vi c phân ph i nhà . M t cách t ng quát, c n thi t k theo c ch : phân ph i
l i ích thì tính theo đ n v gia đình, phân ph i ngh a v thì theo đ u ng i.
Nh v y "m i c p v ch ng 2 con không ch là m c tiêu mà còn là c s đ tính toán, x lí các v n đ kinh
t khác. Rõ ràng đây c n có s ph i h p gi a các nhà v ch chính sách kinh t và các nhà v ch chính sách dân
s .
Xã h i n c ta là xã h i có nhi u h th ng t ch c ch t ch . H u nh ai c ng đ ng trong m t t ch c xã h i
nào đ . i u này thu n l i cho vi c tri n khai các chính sách dân s . ng b Hà N i có h ng d n quy đ nh :
coi vi c th c hi n m c tiêu dân s là tiêu chu n xem xét t cách đ ng viên và k t n p đ ng viên m i. C th là:
đ ng viên đ con th 3 ph i khi n trách ho c c nh cáo; n u đ con th 4 ph i c nh cáo ho c khai tr . Thi t ngh ,
dân s là v n đ c p bách chung c a c n c, v y đ ngh Ban Ch p hành Trung ng s m c quy đ nh chung
v v n đ này.
Nâng cao trình đ v n hóa c a toàn dân, đ c bi t là c a ph n , đ a ph n tham gia vào quá trình s n xu t
xã h i và các ho t đ ng xã h i khác là y u t quan tr ng gi m t l sinh. T ch c t t Qu B o tr ng i già neo
*

Phó ti n s khoa h c kinh t , cán b gi ng d y Tr

ng D i h c kinh tê Qu c dân, Hà N i

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 2 - 1990
đ n, nhà B o tr xã h i, Qu b o th , H i B o th góp ph n làm yên lòng m i ng

có con gái, s góp ph n xóa b tâm lý nh t thi t ph i có con trai.

i không con, ít con ho c ch

C n có hình th c đ ng viên, nâng cao danh d ng i m 1 đ n 2 con, ch ng h n c p "b ng danh d ng i
m ki u m u". . . Trung Qu c, ng i m 1 con đ c quy n u tiên khi g i con vào nhà tr , lúc vào b nh vi n,
trong phân ph i nhà . Còn "con m t" đ c mi n đi đ n vùng xa xôi h o lánh sau khi t t nghi p trung h c ph
thông, u tiên phân công công tác sau khi t t nghi p đ i h c; hai v ch ng có m t con hàng tháng nh n m t s
ti n b ng 10% m c l ng trung bình n c này cho đ n khi con 14 tu i. Liên Xô, Mông C ngoài nhi u u
tiên, u đãi nh ng bà m tích c c th c hi n m c tiêu dân s c a qu c gia còn đ c th ng huy ch ng, huân
ch ng.
2 - Các bi n pháp tuyên truy n giáo d c.
Các quá trình dân s : sinh. t , k t hôn liên quan đ n m i ng i, m i gia đình, và do t ng ng i quy t đinh
hành vi dân s c a mình. Trong xã h i bao gi c ng c l p ng i đang trong k sinh s n, l p ng i s p b c
vào k sinh s n, do v y vi c tuyên truy n, giáo d c v dân s ph i mang tính ch t ph thông, liên t c.
hình
thành ý th c m i v dân s , ph i làm cho m i ng i dân hi u tình hình dân s n c ta hi n nay, ph i soi sáng
m i quan h dân s và kinh t , dân s và m t tr ng; dân s v i v n đ s c kh e nòi gi ng; dân s và các v n
đ xã h i khác.
Tuyên truy n đ m i ng i hi u bi t m c tiêu, các bi n pháp c a chính sách dân s , hi u đ
mô nh là c ích n c l i nhà.

c gia đình quy

Mu n tuyên truy n, giáo d c dân s có hi u qu cao, đ ng nhiên c n c tri th c dân s . Di u này đòi h i
ph i xây d ng và phát tri n khoa h c dân s , ph i th ng uyên ti n hành nh ng cu c nghiên c u th c nghi m
nh m phát hi n k p th i nh ng v n đ th c ti n n y sinh, gi i đáp trúng nh ng b n kho n c a qu n chúng.
Có n i dung khoa h c nh ng bi n pháp, hình th c tuyên truy n ph i phong phú, đ n gi n và d hi u. Thí
d , không nên vi t nh ng kh u hi u: "H m c t ng dân s xu ng 1,7% vì nó kh hi u đ i v i ng i dán bình
th ng và ng i ta không th y rô nhi m v c th c a h là th nào đ đ t đ c m c tiêu đó. Kh u hi u: "M i

c p v ch ng chi nên có 2 con" đây là thích h p h n. C n coi tr ng hình th c v n ngh c a tuyên truy n.
Giáo d c dân s nh t thi t ph i đ c ti n hành trong nh ng n m cu i tr ng ph thông, trong quân đ i,
các tr ng trung h c và đ i h c, đ c bi t v i thanh niên riêng thôn. Hàng n m chúng ta nên t ch c Ngày dân s
Vi t Nam đ m i ng i có d p suy ngh sâu s c h n v hành vi dân s c a mình và tình hình dân s c a đ t
n c.
Cu i cùng, s quan tâm c a các vi lãnh đ o cao c p nh t c a ng và Nhà. n c đ n v n đ dân s th hi n
qua các bài nói, hài vi t ch c ch n s có tác d ng l n trong vi c tuyên truy n, giáo d c ý th c dân s cho công
dân trong l nh v c dân s , nâng cao trách nhi m c a các c p lãnh đ o.
3 - Nhóm các bi n pháp hành chính pháp lu t
Lu t hôn nhân và gia đình nh h ng l n đ n các quá trình dân s . Tr c h t đó là vi c quy đ nh tu i k t
hôn. Nhi u n c đang ph t tri n rút ra k t lu n: Nâng cao tu i k t hôn là y u t quan tr ng đ gi m t l sinh.
Tuy lu t n c ta quy đ nh nam 20 tu i, n 18 tu i có th k t hôn nh ng nên khuy n khích nam 25 tu i, n 22
hãy xây d ng gia đình. Khi làm h p đ ng tuy n ch n lao đ ng c ng u tiên nh ng ng i th c hi n t t m c tiêu
dân s , và nên đ a vào h p đ ng đi u kho n: ch đ t i đa 2 con. Vi ph m h p đ ng s b sa th i.
Lu t pháp n c ta ng h k ho ch hoá gia đình, cho phép s n xu t, mua bán, s d ng các ph ng ti n tránh
thai, cho phép n o thai và tri t s n. C n cho phép t nhân và các h i nhân dân tham gia ho t đ ng trong l nh v c
này:
Chính sách dân s c n đ y m nh và t ng c ng h n đ đ n n m 2000, s phát tri n s dân n c ta đ t t i
ch t l ng m i, th c hi n hoàn toàn m c tiêu H i đ ng B tr ng đ ra. N u m c tiêu đ ra (t 1981) không
th c hi n đ c trong kho ng 15-20 n m thì chính sách dân s không còn tác d ng gì n a.
4 - Nhóm các bi n pháp t ch c - k thu t.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 2 - 1990
Khai thác nhanh nh t, tri t đ nh t thành t u y h c trong n c và th gi i trong vi c h n ch sinh. Ph i coi
đây là m t trong nh ng linh v c k thu t hàng đ u c a n c ta. Hi n nay, các bi n pháp tránh thai ta quá

nghèo nàn. 65% s ng i tránh thai, ch dùng bi n pháp đ t vòng, khu v c kinh t h p tác nông nghi p, t l
này lên t i 82%. T t c các bi n pháp kinh t - xã h i, hành chính- pháp lu t, tuyên truy n- giáo d c m i tác
đ ng đ n ý th c dân s c a công dân. Các bi n pháp k thu t m i c tác đ ng cu i cùng đ n hành vi dân s c a
h . Vì v y đây là bi n pháp quan tr ng trong ti n trinh qu n lí s phát tri n dân s .
Công tác k ho ch hóa gia đình x a nay đ c hi u nh là s ch đ ng t phía nhà n c, có tính áp đ t, b t
bu c.
có s lôi cu n, h p d n qu n chúng, chúng ta nên b xung thêm n i dung c a nó là: "B o v s c kh e
bà m , tr em và k ho ch hóa gia đình. " Và kh u hi u: đ b o v s c kh e bà m , tr em, m i c p v ch ng
ch nên có hai con" s có s c v thuy t ph c m i ng i.
Vi c thay đ i các tham s đ c tr ng cho quá trình sinh nói riêng và toàn b các quá trình dân s nói chung
di n ra trên lãnh th r ng l n. Vì v y m i đ a ph ng nh ng i ta ít c m nh n đ c hi m h a t ng c ng c a
nó đ i v i toàn b qu c gia. i u đó đòi h i ph i kiên trì, ph i liên t c và kiên quy t th c hi n chính sách dân
s m i có th đ t đ c nh ng m c tiêu mong mu n.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn