CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH SỬ DỤNG HỆ THỐNG TÀU ĐIỆN NGẦM METRO TẠI TP. HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

B GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR

NG

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

----------------------

NG TH NG C DUNG

CÁC Y U T

NH H

NG

NÝ

NH S

D NG

H TH NG TÀU I N NG M METRO T I TP. HCM

LU N V N TH C S KINH T

TP. H Chí Minh ậ N mă2012

B GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR

NG

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

----------------------

CH

NG TRỊNH GI NG D Y KINH T FULBRIGHT

NG TH NG C DUNG

CÁC Y U T

NH H

NG

NÝ

NH S

D NG

H TH NG TÀU I N NG M METRO T I TP. HCM

Chuyên ngành:

Chính sách công

Mã s :

603114

LU N V N TH C S KINH T

NG

IăH

NG D N KHOA H C

TS. CAO HÀO THI

TP. H Chí Minh ậ N mă2012


i

L I CAM OAN

Tôi camăđoanălu năv nănƠyăhoƠnătoƠnădoătôiăth c hi n.ăCácăđo n trích d n và s li u s
d ng trong lu năv năđ uăđ

c d n ngu năvƠăcóăđ chính xác cao nh t trong ph m vi hi u

bi t c a tôi. Lu năv nănƠyăkhôngănh t thi t ph năánhăquanăđi m c a Tr
t TP. H ChíăMinhăhayăCh

ngă

i h c Kinh

ngătrìnhăGi ng d y Kinh t Fulbright.

TP. H Chí Minh, ngày 27 tháng 04 n m 2012
Tác gi

ng Th Ng c Dung


ii

TịM T T LU N V N
T c ngh năgiaoăthôngăđangăth t s tr thành m t v n n n

thành ph H Chí Minh. M t

trong nh ng nguyên nhân chính là do s giaă t ngă chóngă m t c aă ph

ngă ti n cá nhân,

trong khi qu đ t dành cho giao thông là h u h n. Chính vì v y, h th ng tƠuăđi n ng m
Metro raăđ iăđ

l s d ngăph

c xem là gi i pháp c u cánh cho bài toán ùn t c giao thông. Tuy nhiên, t
ngăti n công c ng c aăng

i dân thành ph còn r t th p. Vì th , m c tiêu

c a nghiên c u là xây d ng mô hình v các y u t
c ngănh ăđoăl

ng m căđ

nhăh

nhăh

ngăđ năỦăđ nh s d ng Metro

ng c a các y u t nƠyăđ năỦăđ nh.

Trênăc ăs lý thuy t v vai trò c aăỦăđ nhăđ i v i hành vi và các y u t
đ nh s d ng Metro, nghiên c uă đƣă kh o sát g nă 300ă ng
trongăđóăcóă225ăng

nhăh

i dân sinh s ng

i có hi u bi t v Metro nh măxácăđ nh các y u t

ngăđ n ý
TP. HCM,

nhăh

ngăđ n ý

đ nh s d ng tƠuăđi n ng m Metro t i TP. HCM.
Ph

ngăpháp phân tích nhân t đƣăđ

5 nhóm nhân t .ăQuaăcácăb

c s d ng v i t p h p 21 bi năbanăđ u,ăđ i di n cho

căphơnătíchăđ tin c y vƠăphơnătíchăt

ngăquan,ănghiênăc uăđƣă

lo i b 5 bi n không phù h păvƠăđi u ch nh mô hình nghiên c u còn 16 bi năđ i di n cho 4
nhóm nhân t .ă óălƠăcácănhómăNh n th c s h u ích c a Metro, S h p d n c aăph
ti n cá nhân, Chu n ch quan và Nh n th c v môiătr

ngă

ng.

K t qu h i quy cho th y c 4 nhóm nhân t trên đ u nhăh

ngăđ năỦăđ nh s d ng Metro.

Trongăđó,ătácăđ ng m nh nh tăđ năỦăđ nh là nhân t Nh n th c s h u ích c a Metro, ti p
theo là Nh n th c v môiătr

ng, Chu n ch quan và cu i cùng là S h p d n c aăph

ngă

ti n cá nhân.
T k t qu phân tích trên, nghiên c uăđ aăraănh ng ki n ngh nh măt ngăNh n th c s h u
ích c aă Metroă nh ă c n chúă Ủă đ n y u t th i gian c aă ng

i s d ng Metro, tránh tình

tr ng t t ngh n khi lên xu ng tàu, tr chuy n; c n thông tin c th trênă cácă ph
thôngătinăđ i chúng v l ch trình và th i gian tàu ch yăđ ng
th i gian khi s d ngă Metro.ă

i dân có th t ch v m t

i v i chính quy n thành ph , c n m nhi uă đ t tuyên

truy n, v nă đ ng và khuy nă khíchă ng
tr

ngă ti n

i dân s d ng Metro, nâng cao ý th c v môi

ngăđ n m i t ng l pădơnăc .

T khóa: h th ng tƠuă đi n ng m Metro,ă Ủă đ nh, thuy t hành vi d đ nh, mô hình ch p
nh n công ngh .


iii

M CL C

L IăCAMă OAN ................................................................................................................... i
TÓM T T LU NăV N ........................................................................................................ ii
M C L C ............................................................................................................................ iii
DANH M C CÁC CH

VI T T T VÀ KÝ HI U ............................................................ v

DANH M C B NG BI U .................................................................................................. vi
DANH M C HÌNH NH ................................................................................................... vii
L I C Mă N ..................................................................................................................... viii
Ch

ngă1: GI I THI Uă

TÀI ......................................................................................... 1

1.1 B i c nh v năđ chính sách.............................................................................................. 1
1.2 S c n thi t c aăđ tài ...................................................................................................... 4
1.3 M c tiêu nghiên c u ........................................................................................................ 4
1.4 Ph măviăvƠăđ iăt

ng nghiên c u .................................................................................... 5

1.5 Câu h i nghiên c u ......................................................................................................... 5
1.6 C u trúc c aăđ tài .......................................................................................................... 5
Ch

ngă2: C ăS LÝ THUY T VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U ...................................... 6

2.1 Gi i thích các khái ni m quan tr ng ................................................................................ 6
2.2 T ngăquanăc ăs lý thuy t................................................................................................ 6
2.2.1Thuy t hành vi d đ nh (TPB) ................................................................................. 6
2.2.2 Mô hình ch p nh n công ngh (TAM)..................................................................... 8
2.3 Mô hình nghiên c uăđ xu t ............................................................................................ 9
2.3.1 Mô hình k t h p TPB và TAM ................................................................................ 9
2.3.2 Mô hình k t h p TPB, TAM và các y u t khác ................................................... 10
2.4 Phân tích t ng nhân t trongămôăhìnhăđ xu t ............................................................... 12
2.4.1 Nh n th c s h u ích c a Metro ............................................................................ 12
2.4.2 S h p d n c a PTCN ............................................................................................ 13
2.4.3 Chu n ch quan (SN) ............................................................................................. 14


iv

2.4.4 Nh n th c ki m soát hành vi (PBC) ...................................................................... 15
2.4.5 Nh n th c v môiătr

ng (EA) .............................................................................. 15

2.4.6 ụăđ nh s d ng Metro ............................................................................................ 16

2.5 Các gi thuy t mô hình nghiên c uăđ xu t ................................................................... 17
Ch

ngă3: PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U .................................................................... 19

3.1 Thi t k nghiên c u ...................................................................................................... 19
3.2 Xây d ngăthangăđoăvƠăb ng h iăđi u tra ........................................................................ 19
3.2.1 Xây d ngăthangăđo ................................................................................................. 19
3.2.2 B ng h iăđi u tra .................................................................................................... 20
3.3ăPh

ngăphápăl y m u và thu th p s li u ...................................................................... 20

3.4 Thông tin v m u ........................................................................................................... 21
Ch

ngă4: PHÂN TÍCH D

LI U ..................................................................................... 22

4.1 Phân tích th ng kê mô t ............................................................................................... 22
4.1.1 Th ng kê mô t và t n su t v đ cătr ngăc aăcáănhơnăđ

c kh o sát .................... 22

4.1.2 Th ng kê mô t và t n su t v đ cătr ngăliênăquanăđ năph
4.2 Phơnătíchăt

ngăti n giao thông... 23

ngăquan .................................................................................................... 23

4.2.1 T

ngăquan gi a các bi năđ c l p trong t ng nhóm y u t v i bi n ph thu c.... 23

4.2.2ăT

ngăquanăgi a các bi năđ c l p trong cùng nhóm y u t .................................. 23

4.3 Phơnătíchăđ tin c y ........................................................................................................ 24
4.4 Phân tích nhân t ............................................................................................................ 24
4.5 Môăhìnhăđi u ch nh ........................................................................................................ 28
4.6 Phân tích h i quy .......................................................................................................... 28
4.7 Ki măđ nh gi thuy t ..................................................................................................... 30
4.8 Ki măđ nh s khác bi t c a các bi năđ nh tính ............................................................. 30
4.9 M căđ
Ch

nhăh

ng c a t ng nhóm nhân t đ năỦăđ nh s d ng Metro ........................ 32

ngă5.ăK T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................... 33

5.1 K t lu năvƠăđóngăgópăc aăđ tài ..................................................................................... 33
5.2 Ki n ngh chính sách...................................................................................................... 34
5.3 Các h n ch vƠăh

ng nghiên c u ti p theo c aăđ tài .................................................. 35

TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................... 37
PH L C ............................................................................................................................ 41


v

DANH M C CÁC CH
AA

:

VI T T T VÀ Kụ HI U

(Alternatives attractiveness) S h p d n c a s n ph m thay th

ANOVA :

(AnalysisăofăVariance)ăPh

ngăphápăphơnătíchăph

ngăsai

ADB

:

(Asian Development Bank) Ngân hàng phát tri n châu Á

EA

:

(Environment Awareness) Nh n th c v môiătr

EFA

:

(Exploratory Factor Analysis) Ph

GDP

:

(Gross Domestic Product) T ng s n ph m qu c n i

GTCC

:

Giao thông công c ng

ng

ngăphápăphơnătíchănhơnăt khám phá

GTVT :

Giao thông v n t i

IT

:

(Intention)ăụăđ nh

KMO

:

(Kaiser-Meyer-Olkin) Ch s xem xét s thích h p c a EFA

KMRT :

(Kaohsiung Mass Rapid Transit)
H th ng v n chuy n kh iăl

ng l n v i t căđ nhanh Kaohsiung

Metro

:

H th ng tƠuăđi n ng m Metro

MRT

:

(Mass Rapid Transit) H th ng v n chuy n kh iăl

PBC

:

(Perceived Behavirol Control) Nh n th c ki m soát hành vi

PEU

:

(Perceived Ease of Use) Nh n th c tính d s d ng

PTCC

:

Ph

ngăti n công c ng

PTCN

:

Ph

ngăti n cá nhân

PU

:

(Perceived Usefulness) Nh n th c s h u ích

SN

:

(Subjective Norms) Chu n ch quan

SPSS

:

Ph n m m SPSS phân tích d li u

TAM

:

(Technology Acceptance Model) Mô hình ch p nh n công ngh

TRA

:

(Theory of Reasoned Action) Thuy tăhƠnhăđ ng h p lý

TPB

:

(Theory of Planned Behavior) Thuy t hành vi d đ nh

TP.HCM:
UBND :
VIF

:

ng l n có t căđ nhanh

Thành ph H Chí Minh
y ban nhân dân
(Variance Inflation Factor) H s phóngăđ iăph

ngăsai


vi

DANH M C B NG BI U

B ng 1.1. Kh iăl

ng v n chuy năhƠnhăkháchăgiaiăđo n 2002 - 2009 .................................. 3

B ngă2.1.ăThangăđoăNh n th c s h u ích c a Metro ........................................................ 13
B ngă2.2.ăThangăđoăS h p d n c a PTCN ......................................................................... 14
B ngă2.3.ăThangăđoăChu n ch quan ................................................................................... 15
B ngă2.4.ăThangăđoăNh n th c ki m soát hành vi .............................................................. 15
B ngă2.5.ăThangăđoăv Nh n th c c aămôiătr

ng .............................................................. 16

B ng 2.6. Thangăđoăụăđ nh s d ng Metro ......................................................................... 16
B ngă4.1.ăPhơnătíchăđ tin c yăCronbach’săAlpha ............................................................... 24
B ng 4.2. K t qu ki măđ nh KMO và Barlett .................................................................... 26
B ng 4.3. K t qu phân tích nhân t .................................................................................... 27
B ng 4.4. B ngăđánhăgiáăđ phù h p c a mô hình theo R2 và Durbin-Watson .................. 28
B ng 4.5. K t qu ki măđ nh ANOVA ................................................................................ 29
B ng 4.6. K t qu h iăquyătheoăph

ngăphápăEnter ............................................................ 29

B ng 4.7. K t qu ki măđ nh các gi thuy t ........................................................................ 30


vii

DANH M C HỊNH NH

Hình 1.1. T căđ t ngădơnăs TP. HCM ................................................................................ 2
Hình 1.2. T căđ giaăt ngăxeămáyă TP. HCM ...................................................................... 3
Hình 2.1. Thuy tăhƠnhăđ ng h p lý (TRA) ........................................................................... 7

Hình 2.2. Thuy t hành vi d đ nh (TPB) ............................................................................... 7
Hình 2.3. Mô hình ch p nh n công ngh (TAM) .................................................................. 8
Hình 2.4. Mô hình k t h p TPB và TAM c a Chen, C.F & Chao, W.H (2010) ................... 9
Hình 2.5. Mô hình k t h p TPB và TAM c a nghiên c u .................................................. 10
Hình 2.6. Mô hình nghiên c uăđ xu t ................................................................................ 12
Hình 2.7. Các gi thuy t nghiên c u ................................................................................... 18
Hình 3.1. Quy trình nghiên c u ........................................................................................... 19
Hìnhă4.1.ăMôăhìnhăđi u ch nh .............................................................................................. 28


viii

L IC M

N

L iăđ u tiên, tôi chân thành c mă n TS. Cao Hào Thi, ng
hi năđ tài. Th yăđƣăgiúpătôiăđ nhăh

i tr c ti păh

ng d n tôi th c

ng nghiên c u và dành cho tôi nh ng l i khuyên quý

báu, l i góp ý và phê bình sâu s c giúp tôi hoàn thành nghiên c u này.
Tôi g i l i c mă n sâu s căđ n quý Th y, Cô t iăCh
ậ

ngătrìnhăGi ng d y Kinh t Fulbright

i h c Kinh t TP. HCM đƣănhi t tình gi ng d y, truy năđ t ph

nh ng ki n th c quý báu trong su tăhaiăn măh c t p t iătr
C mă nănh ngăng

ngăpháp t ăduyăvƠă

ng.

i b n thân thi t trong t p th l p MPP3 đƣăchiaăs vƠăđ ng viên tôi

trong su t th i gian qua.

c bi t c mă n b n Nguy nă

căVinhăđƣăh tr tôi trong quá

trình kh o sát, c mă năcácăb n Ngô Th Thu Hi n, H Th H

ngăGiangăvƠăTri u Vi t Hà

đƣădƠnhăchoătôiănh ngăđóngăgópăh u ích cho b ng câu h i.
Cu i cùng là l i bi tă năsơuăs c dành cho Ba M và các em, đƣăluôn

bên c nh ng h ,

đ ng viên tôi nh ngălúcăkhóăkh năđ giúp tôi hoàn thành lu năv nănƠy.

TP. H Chí Minh, ngày 27 tháng 04 n m 2012

ng Th Ng c Dung


1

Ch

ng 1

GI I THI U

TÀI

1.1 B i c nh v n đ chính sách
Ùn t c giaoă thôngă đangă tr thành v nă đ đángă báoă đ ng

Thành ph H Chí Minh

(TP.HCM). Theo Ph m Xuân Mai (2011), t ng thi t h i các m t nh ătiêu th nhi u nhiên
li u, gây tai n n, gây k tăxe…do xe máy gây ra kho ng 1,07 t USD/n m,ăchi m 11,2%
GDP c a TP. HCM1. Tình tr ng ùn t c giao thông kéo dài
s phát tri năkhôngăđ ng b gi aăt ngătr

TP. HCM chính là k t qu c a

ng kinh t vƠăc ăs h t ng giao thông2. M t

trong nh ng y u kém c aăc ăs h t ng giao thôngălƠăch aăcóăh th ng giao thông v n t i
công c ng có kh n ngăđápă ng ph n l n nhu c uăđiăl i c aăng

i dân thành ph . Vì th ,

m c tiêu tr ngăđi m c a chính quy n thành ph là xây d ng và phát tri n h th ng v n t i
công c ng kh i l

ng l n, hi năđ i nh m gi i quy t tình tr ng ùn t c giao thông hi n nay.

D án h th ng tƠuăđi n ng m Metro (g i t t là Metro) đangăđ
theo Quy tă đ nhă 101/Q -TTg c a Th t

c tri n khai t i TP. HCM

ng chính ph v ắPhêă duy t Quy ho ch phát

tri n giao thông v n t i TP. HCM đ năn mă2020ăvƠăt mănhìnăsauăn mă2020”.ăM c tiêu c a
h th ng Metro nh m giaăt ngăth ph n c aăph
n mă 20203. Theo quy ho ch, m ngă l

iđ

ngăth c v n t i công c ng lên 47-50% vào
ng s t đôă th bao g m 06 tuy n Metro4, 02

tuy n monorail5 và 01 tuy năxeăđi n m tăđ t v i t ng chi u dài 109km6. Choăđ n th iăđi m
hi n nay, tuy n s 1 và tuy n s 2 c a Metro đƣăb

căvƠoăgiaiăđo n thi công. D ki năđ n

n mă2016 hai tuy n này s hoàn thành và điăvƠoăho tăđ ng.
7

H th ng tƠuăđi n ng m Metro đ

c xây d ng

kinh t n ngă đ ng nh t và đ ng đ u c n

TP. HCM ậ m t thành ph có ho tăđ ng

c v t că đ t ngă tr

ng kinh t v i t tr ng

Trích trong T An (2011), ắM iăn măxeămáyăgơyăthi t h i cho TP. HCM trên 1 t USD, Sài Gòn Ti p Th ,
truy c p ngày 30/03/2012 t iăđ a ch : />HCM_tren_1_ty_usd-1-21790931.html
2
S GTVTăTP.ăHCMă (2010),ăắTh c tr ng và quy ho ch phát tri n giao thông v n t i TP. HCM đ năn mă
2020”
3
MVAăAsiaăLimitedă(2009),ăắD án Tuy n v n t iăđôăth kh iăl ng l n s 2”, tr. 2-5
4
Chi ti t 6 tuy năMetroăđ c trình bày Ph l c 1
5
LƠătƠuăđi n ng m m tăray,ătrongăđóătoaăxeăch c n m tărayăđ ho t đ ng
6
i u 1, m c 3b Quy tăđ nhă101/Q -TTg c a Chính ph
7
H i An ậ AnăNh nă(2010),ăắKh iăcôngătƠuăđi n ng m dài 11 km t iăTPăHCM”, Vnexpress, truy c p ngày
01/04/2012, t iăđ a ch />1

2

GDP c a TP. HCM chi m 1/3 GDP c a c n

c8. V m tăđ a lý, TP. HCM n m

sông Sài Gòn, cách c a sông 57 km v phía Tây B c. Thành ph đ

phía Tây

c chia thành 22 qu n,

trongăđóăcóă12ăqu năđôăth (t Qu nă1ăđ n 12), có 4 qu n n i thành (Bình Th nh, Gò V p,
Tân Bình, Phú Nhu n) và 6 qu n ngo i vi (C Chi, Hóc Môn, Th

c, Bình Chánh, Nhà

Bè và C n Gi ) . Dân s bìnhă quơnă trênă đ a bàn thành ph n mă 2011ă
9

nghìnă ng

c tính 7.600,4

i,ă t ngă2,8%ă soăv iă n mă 201010. Hình 1.1 cho th y dân s thành ph liên t c

t ng trongăcácăn măqua. Chính t căđ giaăt ng dân s c ăh c quá nhanh nƠyăđƣăkéoătheoă
nhu c u điăl i c aăng

iădơnăngƠyăcƠngăt ng cao.
Hình 1.1 T căđ t ngădơnăs TP. HCM

Ngu n: C c th ng kê TP. HCM, 2011, trích trong UBND, 2011, tr. 17

Ph

ngăti n giao thông chính

TP. HCM lƠăph

ngăti n cá nhân v i t l s d ng 93%,

trongă đóă xeă g n máy chi m 78%, ô tô con chi m 1,2%, ph n còn l i ch y uă lƠă xeă đ p
(MVA Asia Limited, 2009, tr. 2-4). Qua Hình 1.2, có th nh n th y s l

ng xe g n máy

t ngăliên t c trong nh ngăn măg năđơy.ă i u này s khi n bài toán v t c ngh n giao thông
c a TP. HCM ngày càng tr nên nan gi iăh n.

8

M ng thông tin tích h p trên Internet c a TPHCM - HCM City web (2010), m c Gi i thi u chung, truy c p
ngày 30/04/2012 t iăđ a ch
/>i+thi%E1%BB%87u+chung&ItemID=9&Mode=1
9
UBND TP. HCM (2011), Báo cáo tình hình kinh t - xã h iăTP.ăHCMăn mă2011ăvƠăph ngăh ng, nhi m
v phát tri n kinh t - xã h iăn mă2012
10

UBND TP. HCM (2011), Báo cáo tình hình kinh t - xã h iăTP.ăHCMăn mă2011ăvƠăph ngăh ng, nhi m
v phát tri n kinh t - xã h iăn mă2012


3

Hình 1.2 T căđ giaăt ngăxeăg n máy

TP. HCM

7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
Xe máy

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2285

2306

2429

2623

2903

3406

4200

4871

5377

5883

Ngu n: Gomez-Ibanez, Jose A. & Nguy n Xuân Thành, 2008, và t ng h p t internet

Bên c nhăđó,ăh th ng ph

ngăti n giao thông công c ng (g i t t là PTCC), ch y u là xe

buỦt,ăch aăth t s thu hút s tham gia c aăng
dù s l
đ ngăng

i dân v i t l s d ng r t th p 5%11, m c

tă hƠnhă kháchă quaă cácă n m cóă t ngă (B ng 1.1). TP. HCM đƣă m nhi uă đ t v n
iădơnăđiăxe buýt, v i cam k tăđ i m i di n m oăbênăngoƠiăđ n ch tăl

trong,ănh ngăth c t nhi uăng
B ng 1.1 Kh iăl

i dân v năch aăcóătháiăđ ắthân thi n” v i xe buýt12.

ng v n chuy năhƠnhăkháchăgiaiăđo n 2002-2009

STT

Ch tiêu

1

Xe buýt

36.2

73.5

a

Xe buýt có tr giá

21.4

Tuy n ph thông
Tuy n H c sinh ậ Sinh

ng bên

2002

2003

2004

năv : tri u l

t

2005

2006

2007

2008

2009

122.1

208.7

253.4

296.2

342.5

342.2

66.6

113.7

199.7

235.7

270.7

316.1

290.9

18.4

60.2

106.2

187.7

221.0

256.1

303.3

2.9

6.5

7.5

12.0

14.7

14.6

12.9

viên ậ Công nhân

b

Xe buýt không tr giá

14.8

6.9

8.4

9.0

17.7

25.5

26.3

51.3

2

Xe taxi

21.1

15.7

41.2

45.9

55.5

84.0

109.6

138.9

3

T ng c ng

57.3

89.2

163.3

254.6

308.9

380.3

452.1

481.1

Ngu n: S GTVT TP. HCM (2010), T

ng lai c a v n t i hành khách công c ng

TP. HCM

MVA Asia Limited, D án Tuy n v n t iăđôăth kh iăl ng l n s 2, 2009, tr. 3-1
H uăCôngă(2012),ăắ1001ălỦădoăng iăSƠiăGònăkhôngăthíchăđiăxeăbuỦt”,ăXa l tin t c, truy c p ngày
01/04/2012 t iăđ a ch />11

12


4

Tr

c tình tr ngăng

iădơnăch aăth t s m n mà v i PTCC, Chính quy n thành ph c n có

nh ng chính sách khuy năkhíchăng

i dân thành ph s d ngăph

ngăti n công c ng,ăđ c

bi t là khi Metro chính th că điă vƠoă ho tă đ ng. Vi c khuy nă khíchă ng

i dân s d ng

Metro, n u có hi u qu , m t m t s đ m b o hi u qu tài chính c a d án, m t khác s góp
ph n nh m gi i quy t bài toán ùn t c giao thông và ô nhi mătrênăđ a bàn thành ph .
1.2 S c n thi t c a đ tài
Ph

ngăti n giao thông công c ngăđ

c xem là y u t then ch tăđ phát tri n h th ng giao

thông b n v ng. PTCC giúp gi m k t xe, ô nhi mă môiă tr

ng, tai n n giao thông v.v…

(Morley, C., 2011, tr. 1; Heath, Y. & Gifford, R., 2002, tr. 2154). Dù r ng s ti n b raăđ
đ uăt ăph

ngăti n giao thông công c ng

cácăn

d án nghiên c uătháiăđ và hành vi c aăng

c trên th gi i r t l n13 nh ngăcóăr t ít

iădơnăđ i v i PTCC,ăđ c bi t

đangăphátătri n (Yusak O.S., & Tri Basukia, 2009, tr. 2).
l

nhi uăn

ng hành khách bao gi c ngăcaoăh năconăs th c t mƠăng

s d báo hành khách c a m t s h th ngăxeăđi n nh

14

nh ngăn

c

c, con s d đoánăv

i dân s d ng.

M , con

caoăh năr t nhi u so v i con s

th c t (Pickrell, 1992; Mackett & Edwards, 1998, trích trong Aoife A., 2001, tr. 21).
ƠiăLoan,ăsauăh năhaiăn măho tăđ ng k t thángă9ăn mă2008, h th ng Metro
Kiaohsiung ch t ngăt l ng
xe máy v n gi

thành ph

i dân s d ng PTCC t 5%ăđ n 9.6% trong khi t l s d ng

m c 50% (Oliver F.S., Yu-Hsuan H., & David E.A., 2010, tr. 1). Vì th ,

đ phát huy l i ích kinh t c a d án Metro, c n ph i có m t nghiên c u c th d a trên
b ng ch ng th c nghi măđ tìm ra nh ng nhân t có tácăđ ngăđ năỦăđ nh s d ng PTCC
này, t đóăđ aăraăcácăgi i pháp thích h p.
1.3 M c tiêu nghiên c u
Nghiên c uănƠyăđ

c th c hi n v i m c tiêu là xây d ng mô hình các y u t

đ năỦăđ nh s d ng Metro c aăng

nhăh

ng

i dân t i TP. HCM và m căđ tácăđ ng c a các y u t

nƠyăđ nă Ủăđ nh s d ng. T đóăđ aăraănh ng gi i pháp giúp khuy năkhíchăng

i dân s

d ng khi Metro chính th căđiăvƠoăho tăđ ng.

CácănhƠăt ăv n k ho ch Metro TP.ăHCMă cătínhăchiăphíăđ uăt ăchoătoƠnăb m ngăl i dài 161 km có
th t n 9.7 t đô-la, bình quân 60 tri uăđô-la m t km (Gomez-Ibanez, Jose A. & Nguy n Xuân Thành, 2008,
tr. 8)
14
Nguyênătácăắlightărailăsystem”
13

5

1.4 Ph m vi vƠ đ i t

ng nghiên c u

Ph m vi nghiên c u c aă đ tài là toàn b h th ng tƠuă đi n ng m Metro
HCM.

iă t

ng nghiên c uă lƠă Ủă đ nh s d ng Metro c aă ng

khu v c TP.

i dân sinh s ng t i TP.

HCM và có hi u bi t v Metro.
1.5 Cơu h i nghiên c u
V i m c tiêu và ph m vi nghiên c u đƣătrìnhăbƠy, bài vi t s tr l i 3 câu h i nghiên c u
nh ăsau:ă
Câu h i 1: Các y u t

nhăh

ngăđ năỦăđ nh s d ng Metro c aăng

i dân t i TP. HCM?

Câu h i 2: M căđ tácăđ ng c a các y u t nƠyăđ năỦăđ nh s d ngăMetroănh ăth nào?
Câu h i 3: Gi i pháp nào khuy nă khíchă ng

i dân t i TP. HCM s d ng Metro khi h

th ngănƠyăhoƠnăthƠnhăvƠăđiăvƠoăho tăđ ng?
1.6 C u trúc c a đ tƠi
tài g m 6 ch

ng.ăCh

ngă1ăgi i thi u b i c nh chính sách, s c n thi t c aăđ tài, m c

tiêu, ph m vi và câu h i nghiên c u.ăCh
nghiên c uă tr
Ch

ngă2ătrìnhăbƠyăc ăs lý thuy t, tham kh o các

c và môă hìnhă đ xu t.ă Ch

ngă 3ă kháiă quátă ph

ngă4ămôăt d li u kh oăsát,ăđ aăraănh ng k t qu thuăđ

ki măđ nh gi thuy t. Ch

ngă phápă nghiênă c u.

c t phân tích d li u và

ngă5ălƠăph n k t lu n,ăđóngăgópăc aăđ tài và nh ng ki n ngh

chính sách mang tính g i m cho chính quy n TP. HCM trong b i c nh hi n t i.


6

Ch
C

Ch

S

ng 2

LÝ THUY T VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U

ngă 2ă trình bày các khái ni m quan tr ng, t ngă quană c ă s lý thuy t và mô hình lý

thuy t áp d ng cho nghiên c u.ăTrongăđó,ăbi n ph thu c là Ủăđ nh s d ng h th ng tàu
đi n ng m Metro và các y u t v lý thuy t có nh h

ngăđ n Ủăđ nh này.

2.1 Gi i thích các khái ni m quan tr ng
Metro: theo Ban qu nălỦăđ

ng s tăđôăth 15, Metro lƠătƠuăđi n ch y b ngăđ

đôă th có s c v n chuy n kh iă l

ng ray trong

ng l n. H th ng Metro TP. HCM bao g mă đo n điă

ng măvƠăđiătrênăcao.
Ý đ nh: theo Ajzen, I.(1991, tr. 181) ý đ nh đ
nh h

c xem là ắbao g m các y u t đ ng c có

ng đ n hành vi c a m i cá nhân; các y u t này cho th y m c đ s n sàng ho c n

l c mà m i cá nhân s b ra đ th c hi n hành vi16”.
2.2 T ng quan c s lý thuy t
Trênăc ăs đ iăt

ng nghiên c uălƠăỦăđ nh s d ng,ăđ tài trình bày 2 h c thuy t r t quan

tr ng đ i v i Ủăđ nh và hành vi c a m iăcáănhơnăvƠăđƣăđ

c ki m ch ng th c nghi m trong

r t nhi u nghiên c u.ă óălƠăthuy t hành vi d đ nh và mô hình ch p nh n công ngh .
2.2.1 Thuy t hƠnh vi d đ nh
Thuy t hành vi d đ nh (Ajzen, 1991) là s phát tri n và c i ti n c a Thuy tă hƠnhăđ ng
h p lý. Thuy tă hƠnhă đ ng h p lý TRA (Theory of Reasoned Action)ă đ
Fishbein xây d ng t n mă 1975ă vƠă đ

c Ajzen và

c xem là h c thuy t tiênă phongă trongă l nhă v c

nghiên c u tâm lý xã h i (Eagly & Chaiken, 1993; Olson & Zanna, 1993; Sheppard,
Hartwick, & Warshaw, 1988, trích trong Mark, C. & Christopher J.A., 1998, tr. 1430). Mô
hình TRA cho th yăhƠnhăviăđ
gi aăỦăđ nhăvƠăhƠnhăviăđƣăđ
c u

c quy tăđ nh b iăỦăđ nh th c hi năhƠnhăviăđó.ăM i quan h
căđ aăraăvƠăki m ch ng th c nghi m trong r t nhi u nghiên

nhi uă l nhă v c (Ajzen, 1988; Ajzen & Fishben, 1980; Canary & Seibold, 1984;

Ban qu nălỦăđ ng s tăđôăth (2012), Gi i thi u d án Tuy n s 1, trang web c a Ban qu n lý đ ng s t đô
th , truy c p ngày 20/04/2012 t iă đ a ch />16
NguyênătácăắIntentionsăareăassumed to capture the motivational factors that influence a behavior; they are
indications of how hard people are willing to try, of how much an effort they are planning to exert, in order to
performătheăbehavior”.
15


7

Sheppard, Hartwick, & Warshaw, 1988, trích trong Ajzen, 1991, tr. 186). Hai y u t chính
nhăh

ngăđ năỦăđ nhălƠătháiăđ cá nhân và chu n ch quan. Trongăđó,ătháiăđ c a m t cá

nhơnăđ

căđoăl

ng b ng ni m tin và s đánhăgiáăđ i v i k t qu c a hành viăđó.ăAjzen

(1991, tr. 188)ă đ nh ngh aă chu n ch quan (Subjective Norms) là nh n th c c a nh ng
ng

i nhăh

hìnhăTRAăđ

ng s ngh ăr ngăcáănhơnăđóănênăth c hi n hay không th c hi n hành vi. Mô
c trình bày

Hình 2.1.

Hình 2.1 Thuy tăhƠnhăđ ng h p lý (TRA)
Ni mătinăđ i v i nh ng thu c tính
c a s n ph m
oăl

ng ni mătinăđ i v i nh ng

Tháiăđ

thu c tính c a s n ph m
Ni m tin v nh ngăng

i nhăh

ụăđ nh
ng

s ngh ăr ng tôi nên th c hi n hay
không th c hi n hành vi

Chu n ch

S thúcăđ y làm theo ý mu n c a
nh ng ng

i nhăh

quan

ng

Ngu n: Davis, Bagozzi và Warshaw, 1989, trích trong Chutter M.Y., 2009, tr. 3

Theo Ajzen (1991), s

raă đ i c a thuy t hành vi d

Behavior) xu t phát t gi i h n c aăhƠnhăviămƠăconăng
ba mà Ajzen cho là có nhăh

ngăđ năỦăđ nh c aăconăng

đ nh TPB (Theory of Planned
i có ít s ki m soát. Nhân t th
i là y u t Nh n th c ki m soát

hành vi (Perceived Behavioral Control). Nh n th c ki m soát hành vi ph n ánh vi c d
dàng hayăkhóăkh năkhiăth c hi n hành vi và vi c th c hi năhƠnhăviăđóăcóăb ki m soát hay
h n ch hay không (Ajzen, 1991, tr. 183). H c thuy t TPB đ

c mô hình hóa

Hình 2.2 Thuy t hành vi d đ nh (TPB)
Tháiăđ
Chu n ch quan

ụăđ nh hành vi

Nh n th c ki m
soát hành vi

Ngu n: Ajzen, I., The theory of planned behaviour, 1991, tr. 182

Hình 2.2.


8

Heath,ăY.ăvƠăGifford,ăR.ă(2002)ăđƣă ng d ng thuy t hành vi d đ nhăđ gi i thích hành vi
s d ngă ph

ngă ti n công c ng c aă sinhă viênă tr

ngă đ i h c Victoria, Anh. Borith, L.,

Kasem, C. & Takashi, N. (2010) đƣă ng d ng thuy t hành vi d đ nhăđ nghiên c u các
y u t tâm lý nhă h

ngă đ nă Ủă đ nh s d ngă xeă đi n trên cao

th đôă Phnom Phenh,

Campuchia. Chen, C.F. và Chao, W.H. (2010) đƣăs d ng thuy t hành vi d đ nhăđ nghiên
c u Ủă đ nh s d ng h th ng KMRT (Kaohsiung Mass Rapid Transit ậ H th ng v n
chuy n kh iă l

ng l n v i t că đ nhanh)

thành ph Kaohsiung,ă Ơiă Loan.ă NgoƠiă ra,ă

thuy t hành vi d đ nhăđƣăđ

c áp d ng r t nhi u trong các nghiên c u v giaoăthôngăc ngă

nh ăquy tă đ nh l a ch năph

ngăti n di chuy n c a m i cá nhân (Sebastian Bamberg &

Icek Ajzen 1995, Forward, 1998a; Forward 1998b; Pilling et al, 1998; Pilling et al, 1999,
trích trong Aoife A., 2001, tr. 76).
2.2.2 Mô hình ch p nh n công ngh (TAM ậ Technology Acceptance Model)

S xu t hi n c a tƠuăđi n ng m Metro

TP. HCM có th đ

c xem là m t d ch v giao

thông mang tính công ngh m i. M t trong nh ng công c h u ích trong vi c gi i thích ý
đ nh ch p nh n m t s n ph m m i là mô hình ch p nh n công ngh TAM. Theo Legris và
c ng s (2003, trích trong Teo, T., Su Luan, W., & Sing, C.C., 2008, tr. 266), mô hình
TAMăđƣăd đoánăthƠnhăcôngăkho ng 40% vi c s d ng m t h th ng m i. Lý thuy t TAM
đ

c mô hình hóa và trình bày

Hình 2.3.

Hình 2.3 Mô hình ch p nh n công ngh
Nh n th c s h u ích
Tháiăđ h
Nh n th c tính d

ng t i

ụăđ nh s d ng

s d ng

s d ng

Ngu n: Davis, 1985, tr. 24, trích trong Chutter M.Y., 2009, tr. 2

Trongă đó, Nh n th c s h u ích (PU – Perceived Usefulness) là c pă đ mà cá nhân tin
r ng s d ng m t h th ngăđ c thù s nâng cao k t qu th c hi n c a h (Davis, 1985, trích
trong Chuttur, M.Y., 2009, tr. 5). Nh n th c tính d s d ng (PEU – Perceived Ease of
Use) là c păđ mà m tăng

i tin r ng s d ng m t h th ngăđ c thù s không c n n l c

(Davis, 1985, trích trong Chuttur, M.Y., 2009, tr. 5).


9

2.3 Mô hình nghiên c u đ xu t
Trênăc ăs n n t ng hai h c thuy t cóăỦăngh aătrongăvi c gi iăthíchăỦăđ nh c a m i cá nhân,
ph n này trình bày mô hình lý thuy t áp d ng cho nghiên c u, bao g m bi n ph thu c là ý
đ nh s d ng Metro và các bi năđ c l p nhăh

ngăđ năỦăđ nh này.

2.3.1 Mô hình k t h p TPB vƠ TAM
Do Metro là m t s n ph m giao thông m i

TP. HCM nên nghiên c uăđ xu t mô hình

k t h p gi a TPB và TAM là phù h păđ gi i thích các y u t
d ng Metro. MôăhìnhănƠyăđƣăđ
c trình bày

ngăđ năỦăđ nh s

c ki m ch ng th c t trong nghiên c u c a Chen, C.F. và

Chao, W.H. (2010) v Ủăđ nh s d ng h th ng KMRT
vƠăđ

nhăh

thành ph Kaohsiung,ă ƠiăLoană

Hình 2.4.

Hình 2.4 Mô hình k t h p TPB và TAM c a Chen, C.F. & Chao, W.H. (2010)
Nh n th c s
h u ích
Tháiăđ
Nh n th c tính d
Chu n ch quan

s d ng

ụăđ nh hành vi

Nh n th c ki m soát
hành vi

Ngu n: Chen, C.F. và Chao, W.H, 2010, tr. 4

Tuy nhiên, d a trên các nghiên c u th c nghi măsauăkhiămôăhìnhăTAMăđ uătiênăđ
b , c uătrúcăắTháiăđ ”ăđƣăđ

c công

c lo i b ra kh i mô hình TAM nguyên th y vì nó không làm

trungăgianăđ yăđ cho s tácăđ ng c a Nh n th c s h u ích lên Ủăđ nh hành vi (Venkatesh,
1999, trích trong Jyoti D.M., 2009, tr. 393).

ng th i, trong nghiên c u v Ủăđ nh s d ng

m t h th ng m i, Davis, Bagozzi và Warshaw (1989, trích trong Chutter, M.Y, 2007, tr.
10) đƣăch ng minh r ng PU và PEU có nhăh

ng tr c ti păđ năỦăđ nh s d ng. Trênăc ăs

đó, nghiên c u ch xemăxétătácăđ ng tr c ti p c aăPUăvƠăPEUălênă Ủăđ nh hành vi.

ng

th i, y u t Nh n th c ki m soát hành vi cóă baoă hƠmă đ n y u t ắd s d ng”,ă vìă th
nghiên c uăkhôngăxétăđ n y u t PEU trong mô hình. Mô hình k t h p TPB ậ TAMăđ
đ xu t và trình bày

Hình 2.5.

c


10

Hình 2.5 Mô hình k t h p TPB và TAM c a nghiên c u
Nh n th c s h u ích
ụăđ nh hành vi

Chu n ch quan

Nh n th c ki m soát
hành vi

Ngu n:

xu t c a tác gi

2.3.2 Mô hình k t h p TPB, TAM vƠ các y u t khác
Bên c nh các y u t Nh n th c s h u ích c a Metro, Nh n th c ki m soát hành vi và
Chu n ch quan, nghiên c u còn xem xétăđ n các y u t khác có kh n ngă nhăh

ngăđ n

ụăđ nh s d ng.ă óălƠăcácă y u t S h p d n c a s n ph m thay th , Nh n th c v môi
tr

ng và các y u t v nhân kh u h c. Các y u t trênăđ

v i th c ti n Vi t Nam và d a trên các nghiên c uătr

căđ xu tătrênăc ăs phù h p

căđó.

2.3.2.1 S h p d n c a s n ph m thay th
Metro trongăt

ngălaiăs là m tăph

ngăti n b sung vào h th ng giao thông công c ng

TP. HCM. Th c t cho th y, t l s d ng PTCC
5%17, ph n l n là PTCN. PTCNăđemăl iăchoăng

TP. HCM r t th p, ch chi m kho ng
i dân thành ph r t nhi u l i ích nh ăs

t do, ti n l i, linh ho t v.v...(Steg, 2005, trích trong Mehbub Anwar, A.H.M., 2009, tr.
71). Chính nh ng l i ích này s c n tr Ủăđ nh chuy n sang s d ng PTCC nói chung và
Metro nói riêng c a m i cá nhân. Theo kinh t h căviămô,ăđơyăchínhălƠăắrƠoăc n chuy n
đ i”ă(switchingăbarriers). Jones và c ng s (2000, trích trong Julander, C.R. & Soderlund,
M., 2003, tr. 4) đ nhăngh aărƠo c n chuy năđ i là chi phí kinh t , xã h i, tâm lý làm cho
kháchăhƠngăkhóăthayăđ i nhà cung c p. Rào c n chuy năđ iăđ

c chia làm 3 lo i, g m có

(1) s h p d n c a s n ph m thay th , (2) m i quan h gi a cá nhân và (3) nh n th c chi
phí chuy nă đ i.ă Trongă đó, s h p d n c a s n ph m thay th đ
th

ngăhi u và ch tăl

c hi u là danh ti ng,

ng d ch v c a các s n ph m thay th hi n có trên th tr

quan h cá nhân là s c m nh c a m i quan h cáănhơnăđ

ng. M i

c phát tri n gi a khách hàng và

nhà cung c p d ch v . Và nh n th c chi phí chuy năđ i là vi c m tăcáănhơnătinăt

ng r ng

khi chuy năđ i nhà cung c p thì s t n t i m t chi phí cho h . Chi phí chuy năđ i

đơyăcó

17

MVA Asia Limited (2009), D án Tuy n v n t i đôăth kh iăl

ng l n s 2


11

th là th i gian, ti n b c, n l c và b t k chi phí tâm lý k t h p v iăquáătrìnhăthayăđ i nhà
cung c p hay lo i hình d ch v .
Trong gi i h n c aă đ tài, tác gi ch nghiên c u S h p d n c a PTCN mà b qua các
PTCCăkhácănh ăxeăbuỦt, taxi,ăv.v…vì t l s d ng PTCC quá th p. Ngoài ra, trong nghiên
c u v D án tuy n v n t i đôăth kh i l n s 2, ban t ăv n cho r ngătrongăt

buýt khó có th c nh tranh v iă Metroădoăđóănênăquyă ho chăxeăbuỦtă lƠăph

ngălaiăxeă

ngăti n gom

khách t i các nhà ga Metro (MVA Asia Limited, 2009, tr. 3-13). Vì th ,ăđ i v i y u t S
h p d n c a s n ph m thay th , nghiên c u ch đ c păđ n PTCN.
2.3.2.2 Nh n th c v môi tr

ng

Steg và Vlek (1997, trích trong Heath, Y. & Gifford, R., 2002, tr. 2159) nghiên c u m i
quan h gi a nh n th c v các tác h iădoăxeăh iăgơyăraăvƠăvi c s d ngăxeăh iăc aăng
dân Hà Lan. K t qu kh o sát cho th y ch ph
s d ngăxeăh iăítăth
vi ch n l aă ph

ngăti năxeăh iăv i nh n th căcaoăh năthìă

ngăxuyênăh n.ăTrongănghiênăc u v các y u t

ngă ti n di chuy n

Th y

ng đ n hành

ng và các v n đ do xe

ngăđ nă Ủăđ nh gi m s d ngăxeăh iăc aăng

c uăđ xu t y u t Nh n th c v môi tr

nhăh

i n, Garvill (1991, trích trong Heath, Y. &

Gifford, R., 2002, tr. 2159) cho th y y u t Nh n th c v môi tr
h i gây ra có nhăh

i

i dân. Vì th , nghiên

ng vào mô hình nghiên c u.

2.3.2.3 Các y u t v nhân kh u h c
Zhao, F. và c ng s (2002, tr. 16) cho r ng các nhân t v nhân kh u h c có nhăh
đ n quy tăđ nh l a ch năph

ng

ngăti n di chuy n c a m i cá nhân. Liu (1993); Kain & Liu

(1995); Gomez-Ibanez (1996) (trích trong Brian, D.T. & Camille, N.Y.F, 2003, tr. 8) đƣă
ch ng minh các y u t nhân kh u h c, g m thu nh p, vi c s h uăph
đi mă v nă phòng…tácă đ ng r t l nă đ n quy tă đ nh l a ch nă ph

ngăti năcáănhơn,ăđ a

ngă ti n. Vì th , nghiên

c uăđ xu tăđ aăcácăy u t v nhân kh u h căvƠoăđ ki măđ nh s khác bi tăđ i v iăỦăđ nh
s d ng. Mô hình nghiên c uăđ xu tăđ

c minh h a

Hình 2.6.


12

Hình 2.6 Mô hình nghiên c uăđ xu t
Nh n th c s h u ích
Y u t v nhân kh u h c

c a Metro

S h p d n c a PTCN
ụ đ nh s d ng h th ng
Chu n ch quan

tƠu đi n ng m Metro

Nh n th c ki m soát hành vi

Nh n th c v môiătr

ng

Ngu n:

xu t c a tác gi

2.4 Phơn tích t ng nhơn t trong mô hình đ xu t
Trên c ăs mô hình nghiên c uăđƣăđ
cácăthangăđoăchoăt ng nhóm nhân t

căđ xu t
nhăh

Hình 2.6, nghiên c u ti n hành xây d ng

ng.

2.4.1 Nh n th c s h u ích c a Metro
Nghiên c u c a Beirao và Cabral (2007, tr. 478, trích trong Mehbub Anwar, A.H.M.,
2009, tr. 73) đ aă ra cácă uă đi mă ph

ngă ti n công c ng, bao g m (1) chi phí th p, (2)

không ph i tìm bãi đ xe, (3) không ch uăc ngăth ng lái xe, (4) an toàn, (5) gi m ùn t c
giao thông, (6) gi m ô nhi mămôiătr
v Ủă đ nh s d ng Metro

ng và (7) gi m tai n n giao thông. Trong nghiên c u

thành ph Kaohsiung,ă Ơiă Loan,ă Chen, C.F. & Chao, W.H.

(2010, tr. 4)ăđƣăđ aăraă5ăthu c tính đoăl

ng l i ích c a Metro, c th là (1) chi phí th p

h n, (2) s d ng th i gian hi u qu h n,ă(3) gi m th iăgianăđiăl i, (4) ti n l i và (5) h u
ích.
D a trên mô hình TPB, Aoife, A. (2001, tr. 348) đoăl

ng ni m tin c aăng

iădơnăđ i v i

h th ng MRT Lucas18 s păđ aăvƠoăs d ng b ng các y u t (1) ti t ki m th i gian, (2)
t ngătínhăthu n ti n, (3) ti t ki m chi phí, (4) gi m r i ro g p tai n n giao thông, (5) b o v
môiătr
18

ng, (6) an toàn và (7) gi m k t xe.

Lucas là h th ngăxeăđi n nh (light rail)

thành ph Dublin, Anh.


13

T các nghiên c uătr
Metro (PU)ăvƠăđ

c, tác gi xây d ngăcácăthangăđoăchoăbi n Nh n th c s h u ích c a

c t ng h p

B ng 2.1.

B ng 2.1 ThangăđoăNh n th c s h u ích c a Metro
Mã

Thang đo

Thang đo g c

A1

Tôiăngh ăs d ng Metro thu n

For me, taking the KMRT to commute

Chen, C.F. & Chao,

ti n

next time would overall be comfortable

W.H., 2010

Tôiăngh ăs d ng Metro an

I believe that using Lucas will help to

Aoife, A., 2001

toàn

increase my sense of personal safety on

A2

Tác gi

my trip to work

A3

A4

A5

A6

For me, taking the KMRT to commute

Chen, C.F. & Chao,

next time would overall be safe

W.H., 2010

Tôiăngh ăs d ng Metro tho i

I believe that using Lucas will increase

Aoife, A., 2001

mái

my comfort on my trip to work
For me, taking the KMRT to commute

Chen, C.F. & Chao,

next time would overall be pleasant

W.H., 2010

Tôiăngh ăchiăphíăs d ng

I believe that using Lucas will save me

Aoife A., 2001

Metro th p

money on my trip to work
For me, taking the KMRT to commute

Chen, C.F. & Chao,

next time would overall be cheap

W.H., 2010

Tôiăngh ăs d ng Metro ti t

I believe that using Lucas will save me

Aoife, A., 2001

ki m th i gian

time on my trip to work
For me, taking the KMRT to commute

Chen, C.F., & Chao,

next time would overall be fast

W.H., 2010

Tôiăngh ăs d ng Metro giúp

If I were to take the bus to school, I can

Heath, Y., & Gifford,

tôi t ch v m t th i gian

have a good control over my time

R., 2002

Ngu n: T ng h p c a tác gi

2.4.2 S h p d n c a PTCN
Cácă uăđi m c a PTCN chính là rào c n nhăh

ngăđ năỦăđ nh s d ng Metro c aăng

i

dân. BeiraoăvƠăCabrală(2007,ătríchătrongăăMehbubăAnwar,ăA.H.M.,ă2009,ătr.ă73)ăđ aăraăcácă
uăđi m c aăPTCNănh ă(1)ăT do/ không ph thu c (Freedom/ Independence), (2) Có th
điă đ n b t k n iă nào (Ability to go where I want), (3) Thu n ti n (Convenience), (4)
Nhanh chóng (Rapidity), (5) Linh ho t (Flexibility) và (6) T

ch (Know what I can

expect). Ngoài ra, Chen, C.F., và Chao, W.H. (2010) còn nghiên c u m căđ
c a y u t

Thói quen s

d ng PTCN đ i v iă ụă đ nh s

d ng PTCC

nhăh

ng

thành ph


14

Kaohsiung, ƠiăLoanăậ m t thành ph có t l s d ng xe máy chi mă65%ăvƠăxeăh iăchi m
19% (Chen, C.F., & Chao, W.H., 2010, tr. 2). Nh n th y TP. HCM c ngălƠăm t thành ph
có t l s d ngăPTCNăcaoănh ă Kaohsiung, nghiên c uăđ xu tăđ aăy u t Thói quen vào
mô hình. S tácă đ ng c aă hƠnhă đ ngă th
đ nhăvƠăhƠnhăviătrongăt

ngălaiăđƣăđ

ng xuyên trong quá kh (thóiă quen)ă đ i v i ý

c ch ng minh và ki m nghi m trong nhi u nghiên

c u (Azjen, 1991; Bagozzi, 1981; Bentler & Speckart, 1979; Fredricks & Dossett, 1983,
trích trong Bamberg, S., Ajzen, I. & Schmidt, P., 2003, tr. 5). Ngoài ra, giá vé và s thay
đ i giá vé là nh ng y u t quan tr ng nhăh
thông c aăng

ngăđ n quy tăđ nh s d ngăph

ngăti năl uă

i dân (Balcombe, R.; Mackett, R., et al., 2004, tr. 15). D a trên các nghiên

c uătrên,ăthangăđoăchoăS h p d n c a PTCN đ

c trình bày

B ng 2.2.

B ng 2.2 ThangăđoăS h p d n c a PTCN
Mã

Thang đo

B1

Tôiăngh ăs d ng PTCN thu n

Thang đo g c
Convenience

Tác gi
Beirao và Cabral, 2007,

ti năh năMetro

trích trong

Mehbub

Anwar, A.H.M., 2009
B2

PTCNăgiúpătôiăđiăđ n b t k

Ability to go where I want

Beirao và Cabral, 2007,

n iănƠoătôiămu n trong khu

Freedom/ Independence

trích trong

v c TP. HCM
B3

Tôiăngh ădiăchuy n b ng

Mehbub

Anwar, A.H.M., 2009
Rapidity

Beirao và Cabral, 2007,

PTCN nhanhăh năMetro

trích trong

Mehbub

Anwar, A.H.M., 2009
B4

B5

B6

Tôiăngh ădiăchuy n b ng

Know what I can expect

Beirao và Cabral, 2007,

PTCN giúp tôi t ch v m t

trích trong

th iăgianăh năsoăv i Metro

Anwar, A.H.M., 2009

Tôiăngh ăchi phí s d ng

Cheap fare

Mehbub

Balcombe, R.; Mackett,

PTCN th păh năMetro

R., et al., 2004

Tôiăđƣăquenăv i vi c s d ng

Chen, C.F., & Chao,

PTCN hàng ngày

W.H., 2010

Ngu n: T ng h p c a tác gi

2.4.3 Chu n ch quan (SN)
Chen., C.F. và Chao, W.H. (2010) đoăl
v iă Ủă đ nh s d ngă xeă đi nă trongă t
nh ngăng

ng m căđ

ngă laiă c aă ng

i quan tr ng c aăcáănhơnăđ

nhăh

ng c aă3ănhómăđ iăt

ngăđ i

iă dơnă Kaohsiung.ă óă lƠă Ủă ki n c a

c kh o sát, ý ki n c ngăđ ng và các chính sách

khuy n khích c a chính quy n thành ph . Trong nhóm ý ki n c a c ngăđ ng, tác gi cóăđ


15

xu t thêm nhăh
đ

ng c aăc ăquan,ătr

ng h c. Thangăđoăchoănhómăy u t Chu n ch quan

c trình bày trong B ng 2.3.

B ng 2.3 ThangăđoăChu n ch quan
Thang đo

Thang đo g c

Tác gi

Giaăđìnhăkhuyên tôi nên s

My friends or my family think that I

Borith, L., Kasem, C.

d ng Metro và nó có nh

should use future urban rail transit

& Takashi, N., 2010

B n bè khuyên tôi nên s

My friends or my family think that I

Borith, L., Kasem, C.

d ng Metro và nó có nh

should use future urban rail transit

& Takashi, N., 2010

Mã
C1

h
C2

h
C3

ngăđ n s l a ch n c a tôi

ngăđ n s l a ch n c a tôi

C ăquan/ătr

ng h c khuyên

xu t c a tác gi

tôi nên s d ng Metro và nó
có nhăh

ngăđ n s l a ch n

c a tôi
C4

Chính quy n thành ph có các

Government policy will influence my

Chen, C.F., & Chao,

bi n pháp khuy n khích s

choice of taking the KMRT

W.H., 2010

d ng Metro và nó có nh
h

ngăđ n s l a ch n c a tôi

Ngu n: T ng h p c a tác gi

2.4.4 Nh n th c ki m soát hành vi (PBC)
Chen, C.F. và Chao, W.H. (2010)ăđoăl

ng nh n th c ch quan c a m iăcáănhơnăđ i v i

vi c s d ng Metro là d dƠngăhayăkhóăkh năvƠăhƠnhăđ ngăđóăcóăb ki m soát và h n ch
hay không. Thangăđoăđ xu tănƠyăđ

c t ng h p và trình bày trong B ng 2.4.

B ng 2.4 ThangăđoăNh n th c ki m soát hành vi
Mã
D1

Thang đo

Thang đo g c

Tác gi

For me to take the KMRT to commute

Chen, C.F., & Chao,

is easy

W.H., 2010

It is easy for me to use future urban rail

Borith, L., Kasem, C.

transit

& Takashi, N., 2010

Vi c s d ng Metro hoàn toàn

My freedom to take the KMRT to

Chen, C.F., & Chao,

do tôi quy tăđ nh

commute is high

W.H., 2010

Whether I use future urban rail transit

Borith, L., Kasem, C.

is completely up to me

& Takashi, N., 2010

i v i tôi, vi c s d ng

Metro là d dàng

D2

Ngu n: T ng h p c a tác gi