SKKNMột số giải pháp giáo dục kỹ năng sống nhằm hình thành thói quen tự lập cho trẻ nhà trẻ 24 36 tháng tuổi tại lớp e1 trường mầm non thiệu thành, thiệu hóa, thanh hóa

MỤC LỤC
STT
1
1.1
1.2
1.3
1.4
2
2.1
2.2
2.3

2.4
3
3.1
3.2

NỘI DUNG
MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Thực trạng của vấn đề
Các giải pháp giải quyết vấn đề
Giải pháp 1: Xác định kỹ năng phù hợp với độ tuổi trẻ 24- 36

Trang
2

2
3
3
3
3
3
4
6
6

tháng tuổi
Giải pháp 2: Giáo dục trẻ kỹ năng biết tự bảo vệ bản thân
Giải pháp 3. Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động
Giải pháp 4: Phối hợp với cha mẹ và cộng đồng
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
Kết luận
Kiến nghị

7
10
15
16
18
18
19

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài.
Giáo dục và Đào tạo luôn giữ vai trò quan trọng, là yếu tố quyết định tới sự

thành bại của một xã hội. Trong đó, giáo dục mầm non là một bậc học đặt nền
móng cho sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Ở trường mầm non các cháu
không chỉ được chăm sóc, nuôi dưỡng mà còn có một hệ thống giáo dục hoàn
chỉnh bao gồm các hoạt động như học tập, vui chơi, lao động…tất cả đều nhằm
hướng đến sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
1


Trên mọi mặt của đời sống đã có sự thay đổi rõ nét. Cuộc sống của con
người ngày càng văn minh hơn, hiện đại hơn. Để bắt nhịp cùng cuộc sống hiện
đại đòi hỏi con người cần tư duy, năng động sáng tạo và linh hoạt. Trong đó Giáo
dục kỹ năng sống là một trong những nội dung quan trọng nhất cho trẻ mầm non
và là một trong những kỹ năng nền tảng giúp trẻ mầm non hình thành và phát
triển toàn diện nhân cách. Chưa bao giờ giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được giáo
viên mầm non và các bậc cha mẹ quan tâm nhiều như hiện nay. Tuy nhiên vẫn
còn giáo viên mầm non và các bậc cha mẹ lúng túng về kiến thức và phương
pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Những năm gần đây, các trung tâm đào tạo
kỹ năng sống cho trẻ được mở ra rất nhiều, thế nhưng có phải trẻ nào cũng có
điều kiện tham gia và cứ tham gia vào các trung tâm đó là trẻ có kỹ năng sống tốt
hay không.
Giáo dục kỹ năng sống là giáo dục cách sống tích cực, xây dựng những
hành vi lành mạnh và thay đổi những hành vi, thói quen tiêu cực giúp trẻ có được
những nhận thức, kiến thức, hành vi, thái độ và kỹ năng thích hợp. Chính trường
mầm non và gia đình là môi trường rèn luyện tốt nhất, giáo viên mầm non và cha
mẹ là những người hướng dẫn tốt nhất cho trẻ mầm non nhất là đối với trẻ nhà
trẻ.
Giáo dục kỹ năng sống là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế
hoạch nhằm hình thành năng lực hành động tích cực, có liên quan với kiến thức
và thái độ, giúp trẻ có ý thức về bản thân, quan hệ xã hội, giao tiếp, thực hiện
công việc của bản thân và ứng phó có hiệu quả với các yêu cầu, thách thức của

cuộc sống hàng ngày, thông qua những mối quan hệ liên quan đến nhân cách
trong điều kiện sống cụ thể.
Qúa trình giáo dục kỹ năng sống được xác định bởi các thành tố: Đối tượng
tham gia, mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức đánh
giá.
Đối với trẻ mầm non nói chung và đối với lứa tuổi trẻ nhà trẻ 24 – 36 tháng
tuổi nói riêng khả năng tiếp thu, nhận thức của trẻ còn nhiều hạn chế, trẻ dễ nhớ
mau quên và hay hành động theo ý muốn. Vì vậy để dạy những kỹ năng sống cho
trẻ chỉ là những bước đầu giúp trẻ các kỹ năng như: Biết về bản thân mình, mạnh
dạn tự tin, kỹ năng giao tiếp, tự phục vụ bản thân, biết hợp tác chơi với các bạn,
kỹ năng thích nghi với môi trường, với cuộc sống thế giới xung quanh cho trẻ thì
cô giáo chính là người giữ vai trò và nhiệm vụ quan trọng cũng như bước đầu
giúp trẻ có kỹ năng, cô giáo cần nhẹ nhàng, linh hoạt, sáng tạo, lồng ghép các
hoạt động để truyền thụ các kỹ năng cho trẻ. Để cung cấp những kỹ năng sống
cho trẻ một cách có hiệu quả, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số giải pháp
giáo dục kỹ năng sống nhằm hình thành thói quen tự lập cho trẻ nhà trẻ 24-36
tháng tuổi tại lớp E1 Trường mầm non Thiệu Thành, Thiệu Hóa, Thanh
Hóa.”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 24- 36 tháng
tuổi.
Nhằm giúp các bậc phụ huynh có thêm những kiến thức cơ bản về giáo dục
kỹ năng sống cho trẻ.
2


Giúp trẻ có những kỹ năng ban đầu về cuộc sống, hình thành những kinh
nghiệm sống, sao cho phù hợp với cuộc sống đang biến đổi không ngừng, tôi
nhận thấy trẻ lớp tôi rất thích thú khi trẻ được học về những kỹ năng sống cơ bản
qua các hoạt động học, giờ ăn, hoạt động trò chơi và các kỹ năng tự phục vụ của

trẻ. Việc tìm ra các giải pháp phù hợp giúp cho trẻ tiếp thu tốt hơn, trẻ có nề nếp
hơn và mạnh dạn, tự tin khi tham gia các hoạt động và kỹ năng thực hiện tự phục
vụ góp phần vào sự phát triển và hoàn thiện nhân cách con người của trẻ. Nhằm
tuyên truyền đến phụ huynh, cộng đồng xã hội cùng chung tay thực hiện giáo dục
kỹ năng sống cho trẻ, đây cũng là việc làm để tôi thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ theo yêu cầu của giáo dục.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Một số giải pháp giáo dục kỹ năng sốngnhằm hình thành thói quen tự lập
cho trẻ nhà trẻ 24 – 36 tháng tuổi tại lớp E1 Trường mầm non Thiệu Thành
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Nhóm phương pháp trực quan.
- Phương pháp điều tra thực trạng.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp quan sát.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận:
Từ năm học 2008-2009 Bộ GD-ĐT đã phát động phong trào “Xây dựng,
trường học thân thiện, học sinh tích cực” đó là: Xây dựng trường, lớp xanh, sạch,
đẹp, an toàn. Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh,
giúp các em tự tin trong học tập. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Tổ chức
các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh. Tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát
huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. Trong năm nội
dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ, với yêu cầu tăng
cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục
với thái độ tự giác, chủ động, ý thức, sáng tạo. [1]
Thực tế nhiều trường hiện nay dường như chỉ quan niệm dạy kiến thức chứ
chưa dạy trẻ thái độ ứng xử các mối quan hệ đó là quan hệ với con người, với
thiên nhiên, vì vậy rất nhiều điều trong cuộc sống mà trẻ không được học. Trẻ chỉ
biết ăn, ngủ, học và vui chơi, trong khi đó kỹ năng tự chủ và kỹ năng giao tiếp

không được chú ý và thực hiện còn kém. Trẻ chưa có những kiến thức, kinh
nghiệm về kỹ năng giao tiếp và kỹ năng sống phù hợp. Như vậy, có thể thấy hành
trang vào đời của trẻ còn nhiều thiếu hụt, trong đó có sự thiếu hụt về kỹ năng
sống, những kỹ năng đó sẽ giúp trẻ có hành trang tự tin, làm chủ cuộc sống. Vậy
để trẻ có những kỹ năng sống tốt, phù hợp với cuộc sống bên ngoài, thế giới xung
quanh. Ngay từ lứa tuổi mầm non trẻ cần được các cô giáo cung cấp cho trẻ
những kỹ năng sống, những kỹ năng đơn giản qua các hoạt động hàng ngày của
trẻ ở lớp.
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là những mong đợi của nhà giáo
dục về giá trị sống và kỹ năng sống tương ứng mà trẻ có thể đạt được. Giáo dục
kỹ năng sống còn giúp cho giáo viên mầm non định hướng và lựa chọn được các
3


kỹ năng sống phù hợp với từng độ tuổi của trẻ với điều kiện kinh tế - văn hóa – xã
hội của mỗi địa phương. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhà trẻ 24 – 36 tháng tuổi
là hướng tới hình thành những giá trị về ý thức bản thân như: An toàn, tự lực, tự
tin, tự trọng về quan hệ xã hội như yêu thương, biết ơn, tôn trọng về giao tiếp như
hòa nhã, cởi mở, hiệu quả về thực hiện công việc như hợp tác, kiên trì, trách
nhiệm, về ứng phó với những thay đổi.
Trong thời đại hện nay, sự phát triển của kinh tế - xã hội đang đặt ra những
yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục, đòi hỏi nền giáo dục phải đào
tạo ra những con người phát triển về trí tuệ, cường tráng về thể lực, phong phú về
tinh thần, trong sáng về đạo đức. Trong đó, giáo dục kỹ năng sống là bộ phận
quan trọng, có tính cốt lõi, nền tảng của công tác giáo dục trẻ.
Giáo dục kỹ năng sống là quan trọng và rất cần thiết, bởi trẻ đang chập
chững bước những bước đi đầu tiên vào đời, đang từng bước học làm người. Nếu
các kỹ năng sớm được hình thành thì trẻ sẽ có nhân cách phát triển toàn diện và
bền vững. Có nhiều công trình khoa học đã chứng minh rằng giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ từ lúc đầu đời là chìa khóa thành công cho tương lai của mỗi đứa trẻ.

Với những nguyên nhân trên tôi đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài “Một số
giải pháp giáo dục kỹ năng sốngnhằm hình thành thói quen tự lập cho trẻ nhà
trẻ 24 - 36 tháng tuổi tại lớp E1 Trường mầm non Thiệu Thành,Thiệu Hóa,
Thanh Hóa”.
2.2. Thực trạng
* Thuận lợi:
Trường Mầm non Thiệu Thành là trường đã được qui hoạch thành một khu
trung tâm thuận tiện cho việc phụ huynh đưa đón trẻ đến trường.
Cơ sở vật chất trong và ngoài lớp tương đối đầy đủ, thuận lợi cho việc dạy và
học. Cảnh quan nhà trường thoáng mát, sạch đẹp, sân trường có cây che bóng mát
có đầy đủ các trang thiết bị ngoài trời.
Ban giám hiệu tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất và kiến thức cho giáo
viên: cụ thể hàng tháng trường tổ chức 2 buổi họp chuyên môn để trao đổi về
phương pháp cũng như kinh nghiệm của chị em đồng nghiệp giúp tất cả giáo viên
nắm chắc chuyên môn nghiệp vụ.
Giáo viên có trình độ đạt chuẩn 100%, giáo viên có trình độ trên chuẩn 85,7.
Giáo viên nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, có kinh nghiệm trong việc chăm sóc nuôi
dạy trẻ, tâm huyết với nghề luôn quan tâm đến chất lượng giáo dục của nhà
trường. Luôn quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau tạo điều kiện cho việc học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau.
Bản thân tôi đã có 14 năm trực tiếp giảng dạy, có 8 năm chủ nhiệm lớp
nhà trẻ 24 - 36 tháng tuổi nên tôi nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ.
Các bậc phụ huynh quan tâm, tin tưởng gửi con và luôn phối hợp chặt chẽ
với giáo viên trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng giáo dục trẻ.
Phòng học rộng rãi, thoáng mát, có diện tích đủ để trẻ hoạt động theo Điều lệ
trường mầm non, bên cạnh đó trong phòng cũng có đủ các phương tiện nghe nhìn
giúp trẻ tiếp thu một cách tốt nhất.
Khi thực hiện đề tài dạy kỹ năng sống cho trẻ tôi nhận được sự ủng hộ, giúp
đỡ của Ban giám hiệu, sự quan tâm phối hợp của phụ huynh và cộng đồng xã hội
4

cùng các chị em đồng nghiệp trong trường, đặc biệt là sự phối hợp nhịp nhàng
của chị em cùng lớp.
* Khó khăn:
Số giáo viên theo định biên đang còn thiếu.
Nhận thức của trẻ không đồng đều, cháu thì sinh đầu năm cháu thì sinh
cuối năm nên cũng ảnh hưởng đến công tác chăm sóc giáo dục trẻ hàng ngày ở
trường, lớp.
Trẻ từ 24 - 36 tháng tuổi, khả năng phát âm của trẻ còn kém. Kiến thức về
kỹ năng sống của trẻ còn nghèo nàn, trẻ còn quá nhỏ chưa đến trường lớp bao giờ,
khả năng tiếp thu kiến thức hạn chế, trẻ đi học không thường xuyên ảnh hưởng rất
nhiều đến việc giáo dục kỹ năng cho trẻ.
Trẻ vùng nông thôn vốn bị ảnh hưởng cách sống của người dân vùng quê
hiền lành chất phát, chưa va chạm với cuộc sống đô thị tấp nập nên trẻ ở vùng
nông thôn hay tin người, chưa cảnh giác được những tình huống xấu mà xã hội
ngày nay đem lại. Ở nhiều gia đình trẻ được nuông chiều quá mức, muốn gì được
nấy, cha mẹ phục vụ, cung phụng trẻ hết tất cả mọi việc khiến cho trẻ không có kỹ
năng cơ bản tự phục vụ bản thân.
Đa số trẻ là con gia đình nông thôn, điều kiện gia đình còn khó khăn nên
phụ huynh lo kinh tế gia đình đi làm ăn xa, chưa dành nhiều thời gian quan tâm
đến giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, nên thiếu đi sự phối hợp thường xuyên giữa
giáo viên với phụ huynh và trẻ. Nếu có thì phụ huynh chỉ biết phối hợp với cô
giáo chương trình học của con và chăm sóc cho con thế nào cho tốt chứ phụ
huynh chưa thực sự quan tâm đến dạy kỹ năng sống cho trẻ ngay từ bé.
Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ nhà trẻ từ 24-36 tháng tuổi còn mới mẻ và
gặp nhiều khó khăn.
*. Kết quả khảo sát ban đầu:
Trước khi áp dụng các giải pháp của đề tài “Một số giải pháp giáo dục kỹ
năng sống nhằm hình thành thói quen tự lập cho trẻ nhà trẻ 24 - 36 tháng tuổi

tại lớp E1 Trường mầm non Thiệu Thành, Thiệu Hóa, Thanh Hóa”. Tôi tiến
hành khảo sát tình hình của trẻ như sau:
KẾT QUẢ KHẢO SÁT LẦN 1
TT
1
2
3
4
5

Nội dung khảo sát
Kỹ năng tự phục vụ chăm
sóc bản thân
Kỹ năng giao tiếp, chào
hỏi
Kỹ năng tự bảo vệ bản
thân
Kỹ năng mạnh dạn tự tin
Kỹ năng hợp tác trong
hoạt động

Tổng số
học sinh
15

Kết quả
Đạt

Tỉ lệ %

Chưa đạt

Tỉ lệ %

7

46,7

8

53,3

15

5

33,3

10

66,7

15

6

40

9

60

15
15

7
6

46,7
40

8
9

53,3
60

5


Kết quả khảo sát trẻ cho thấy kỹ năng sống của trẻ chưa có, vì vậy tôi đã mạnh
dạn đưa ra một số giải pháp sau:
2.3. Các giải pháp thực hiện
Giải pháp 1. Xác định kỹ năng phù hợp với độ tuổi trẻ 24- 36 tháng
tuổi:
Kỹ năng sống là khả năng trẻ biết làm, biết thực hiện việc gì đó một cách tự
giác, thành thạo trong mọi hoàn cảnh. Việc học kinh nghiệm sống với trẻ chẳng
bao giờ là sớm, có hàng trăm kỹ năng sống cần thiết với trẻ. Tùy theo lứa tuổi của
trẻ để chọn ra nội dung chương trình dưới nhiều hình thức khác nhau. Người giáo
viên phải có nhiệm vụ quan trọng để lựa chọn, xác định được các kỹ năng cơ bản

phù hợp với lứa tuổi của trẻ như:
+ Kỹ năng sống tự tin: Ngay từ khi đến lớp giáo viên nên khuyến khích
động viên trẻ giới thiệu tên của mình với các bạn trong lớp. Nghĩa là giúp trẻ cảm
nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người
khác. Kỹ năng này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi,
mọi lúc.
+ Kỹ năng lao động tự phục vụ: Trẻ ở lứa nhà trẻ 24- 36 tháng tuổi còn rất
vụng về, khi để trẻ tự xúc ăn có thể bố, mẹ hoặc cô giáo thấy trẻ lúng túng thì lại
xúc cho trẻ ăn để tránh rơi vãi, hoặc là khi đến lớp bố mẹ không để cho con cất
giầy dép, cởi bớt áo khoác, cất ba lô mà lại làm giúp cho con. Vì thế là giáo viên
tôi luôn dạy cho trẻ tự cầm thìa xúc cơm ăn, tự mặc quần áo, ... lúc đầu có thể
chưa quen nhưng dần dần trẻ sẽ thành thục trong việc tự phục vụ cho mình.
+ Dạy trẻ biết nói lời cảm ơn, xin lỗi: Ngay từ khi còn bé, nếu trẻ hiểu
được nên dùng những lời cảm ơn và xin lỗi trong hoàn cảnh phù hợp thì sẽ rất có
lợi cho việc hình thành nhân cách của trẻ sau này. Cho nên giáo viên cần phải biết
dạy trẻ sử dụng các lời nói đó vào những hoàn cảnh cụ thể.
Ví dụ: Khi có người lớn cho quà trẻ phải biết nhận bằng hai tay và nói lời
“cảm ơn”, hoặc khi không may lỡ làm bạn ngã thì phải biết dùng lời “xin lỗi” đối
với bạn.
+ Kỹ năng vệ sinh cá nhân: Giúp cho giáo viên dạy trẻ có thể tự súc miệng,
đánh răng và rửa mặt. Dạy trẻ cách rửa tay trước mỗi bữa ăn và nhận biết khi nào
thì quần áo của mình bị bẩn cần phải giặt. Đối với các bé gái, giáo viên phải biết
dạy trẻ thói quen tóc tai luôn gọn gàng, biết giúp người lớn dọn dẹp, không làm
ảnh hưởng đến người xung quanh
+ Kỹ năng sống hợp tác: Khi dạy trẻ kỹ năng hợp tác cần giúp trẻ hiểu có
những công việc một mình sẽ không thể làm được.
Ví dụ: Cùng bê một rổ bóng hay một cái ghế thể dục hoặc cùng bê một rổ
đồ chơi cất. Chính vì vậy phải có sự hợp tác của các thành viên trong nhóm.
+ Kỹ năng ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kỹ
năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này. Giáo viên cần sử dụng nhiều

tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều
nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang
tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán
trước được.
6


- Kỹ năng lịch sự và tôn trọng người khác : Khi đến nhà người lạ, trước hết
bố mẹ cần làm gương chào hỏi để trẻ bắt chước. Điều này cũng giúp trẻ biết tôn
trọng người khác. Hãy dạy trẻ nên nhẹ nhàng, nhỏ nhẹ, không la hét, chạy nhảy,
hoặc nghịch đồ của người khác khi chưa được phép. Ngoài ra, trong gia đình hãy
phân công công việc giữa các thành viên để trẻ thấy, trẻ học và có thể hình thành
những thói quen tốt. Đặc biệt, bố mẹ nhớ khen thưởng và động viên trẻ để được
khích lệ mà làm tốt hơn. Hãy cho trẻ cơ hội để trẻ thực hiện những phần việc phù
hợp vừa sức trẻ. Cho trẻ làm nhiều lần và kèm theo khen thưởng, động viên, chắc
chắn trẻ sẽ luôn làm tốt những gì được giao hay được cho phép.
Ngay từ những việc đơn giản, nhỏ nhặt nhất hãy để con bạn tự làm như: Tự
rửa tay, đi dép, tự xúc ăn, lau bàn, lấy cái này, cất cái nọ, lau đĩa… tìm nhiều việc
vừa sức để trẻ làm giúp. Trẻ làm xong phải được khen thật nhiều. Quan trọng hơn
là phải củng cố lòng tự tin cho trẻ. Ngay cả khi con làm chưa giỏi cũng phải khen.
Có vậy trẻ mới có tự tin, để lần sau làm giỏi hơn. Những việc này dù có mất thời
gian cũng phải để trẻ tự làm. Cô giáo, cha mẹ giành nhiều thời gian, chịu khó dạy
con cách làm thì bây giờ có thể bận bịu nhưng sau này sẽ là những ngày vui.
+ Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần phải dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt
ý tưởng của mình cho người khác hiểu. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một
ý tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ thấy thích học và sẵn sàng tiếp nhận những
suy nghĩ mới.
Giải pháp 2: Giáo dục trẻ kỹ năng biết tự bảo vệ bản thân.
Trẻ con vốn luôn hiếu động, hiếu kỳ và muốn khám phá những điều mới lạ.
Trong cuộc sống ngày nay, khi xã hội ngày càng hiện đại, càng phát triển thì

những mối nguy hiểm cho trẻ con ngày càng nhiều. Những nguy hiểm có thể xảy
ra với trẻ tiềm ẩn không chỉ ở gia đình, ở trường học, ngoài đường mà còn ở bất
kỳ đâu trong cuộc sống này. Đa phần các bậc cha mẹ đều ý thức được điều này,
nhưng không phải bậc cha mẹ nào cũng có phương pháp dạy con những kỹ năng
bảo vệ bản thân đúng đắn. Sự lựa chọn thường gặp của phụ huynh đó là tìm cách
nghiêm cấm con tiếp xúc với các rủi ro. Việc chỉ nghiêm cấm mà không giáo dục,
trau dồi các kỹ năng bảo vệ bản thân càng kích thích tính tò mò, muốn khám phá
trong trẻ và không mang lại nhiều tác dụng.
Để trẻ có thể tự bảo vệ bản thân mình trước những nguy hiểm cô giáo, phụ
huynh cần giúp trẻ hình thành thói quen và kỹ năng cần thiết. Ngoài ra cha mẹ
cũng cần dạy cho trẻ biết những mối nguy hiểm và kỹ năng ứng phó với nguy
hiểm mà trẻ có thể gặp phải trong gia đình, ở trường học và ngoài xã hội phù hợp
với lứa tuổi của trẻ. Thời gian gần đây, có nhiều trẻ em bị bắt cóc, trẻ em bị lạm
dụng, xâm hại thủ phạm là do những kẻ xấu hoặc là những người thân quen như:
Bạn của bố mẹ, hàng xóm quen biết...Chính vì vậy, Cô giáo và bố mẹ hãy kể cho
trẻ nghe những câu chuyện tế nhị về những tình huống xấu có thể gây hại cho trẻ
và giúp trẻ cần sử lý như thế nào. Cô giáo phối hợp cùng phụ huynh khéo léo dạy
trẻ cách giữ gìn bảo vệ các cơ quan và nhất là bốn bộ phận nhạy cảm trên cơ thể.
Giúp trẻ chủ động cảnh giác với tình huống khi có người quan tâm thái quá đến cơ
thể trẻ. Dạy trẻ một số cách phản kháng và bảo vệ bản thân.
Ví dụ: Cô kể cho trẻ nghe câu chuyện “Không đi theo người lạ”
7


“Giờ tan học mẹ chưa kịp đến đón bé Hà. Bỗng có một người lạ mặt đến
gần bé Hà và bảo: “Chú sẽ đưa cháu về nhà nhé!”. Hà vội bảo: “Cháu không biết
chú, cháu không đi cùng chú được!”. Vừa hay lúc đó mẹ đến đón Hà, bé Hà vui vẻ
theo mẹ về nhà” [2]
Câu chuyện cô vừa kể nhắc bé điều gì.
- Không đi theo người lạ mặt, chỉ ra khỏi lớp khi có bố mẹ đến đón.

- Người lạ cho quà bánh không được lấy.
- Không cho người khác sờ vào bản thân mình và dạy trẻ biết cách giữ gìn
và bảo vệ các cơ quan và các bộ phận trên cơ thể, nơi nào nhạy cảm không ai được
nhìn hay sờ vào,…
- Dạy trẻ một số hành động phản kháng để bảo vệ bản thân như: Có người lạ
đến gần con có thể kêu cứu, dùng tay xô đẩy người lạ ra, chạy đi.
Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ không an
toàn và cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn dò
nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ, câu chuyện, bài hát có nội dung
giáo dục dạy trẻ. Song trên thực tế, trong chương trình có rất ít bài hát, bài thơ, câu
chuyện có nội dung đó. Vì vậy, trong năm học này, tôi nghiên cứu lựa chọn những
tình huống bất trắc thường xảy ra đưa ra những tình huống cụ thể để dạy trẻ có kỹ
năng ứng biến khi gặp tình huống khó khăn, biết cách suy nghĩ và giải quyết.
Với chủ đề “Mẹ và những người thân yêu của bé”. Trước đây, thông qua
câu chuyện“Chú vịt xám” chúng tôi chỉ dùng lời giáo dục trẻ: “Khi đi công viên
hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được chạy lung tung
để khỏi bị lạc” chứ chưa dạy trẻ nếu chẳng may xảy ra sẽ phải xử lý như thế nào.
Với cách giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa đạt hiệu quả.
Trẻ ghi nhớ một cách thụ động, và thường chóng quên. Và điều cốt yếu trẻ không
hiểu cốt lõi của vấn đề là tại sao không nên làm như vậy và nếu xảy ra thì phải làm
thế nào. Do đó bây giờ ngoài việc giáo dục như vậy vào giờ hoạt động chiều, tôi
đã đưa ra tình huống khi bé bị lạc mẹ trong siêu thị - bé sẽ làm gì ?
Tôi đã cho trẻ suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết của riêng trẻ.
Lắng nghe ý kiến của trẻ, cho trẻ suy nghĩ và trả lời theo ý kiến của mình, gợi mở
cho trẻ bằng các câu hỏi :Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó,
cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất:
Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, không khóc và chạy lung tung mà hãy đứng
yên tại chỗ chờ. Vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé. Hoặc bé có thể đến chỗ
chú bảo vệ, cô bán hàng trong siêu thị ở gần chỗ đó để nhờ gọi điện thoại, hoặc
thông báo lên loa để tìm bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có

hứa sẽ đưa về với bố mẹ. Vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc
làm hại bé.
Với tình hình phức tạp trong xã hội hiện nay, nhiều tình huống bất trắc có
thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc, xâm hại. Tôi đã đưa ra những tình huống để
dạy trẻ như: Nếu có người không quen biết cho bé quà bé nên làm như thế nào?
Ở tình huống này, với lứa tuổi của trẻ trên thực tế trẻ rất thích khi được cho
quà và sẽ không biết tại sao không được nhận.
8


Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu: Nếu đó
là kẻ xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé. Tôi phân tích, giải thích cho trẻ và giúp trẻ
có phương án giải quyết đó là:
Tuyệt đối không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu
tẩm thuốc mê và trúng mưu của kẻ xấu.
Khi gặp trường hợp này bé nên nói: Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu không
cho nhận quà của người lạ.
+ Với chủ đề nhánh “Đồ dùng trong gia đình”, ngoài việc giáo dục trẻ nhận
biết và tránh những đồ dùng nguy hiểm như bàn là, phích nước, bếp đang đun. Tôi
đưa tình huống trẻ biết tránh những mối nguy hiểm khác như: Nếu con đang ở nhà
một mình, có người đến gọi mở cửa con sẽ làm gì?
Tôi cho trẻ nói suy nghĩ, cách giải quyết của mình. Trong khi thảo luận với
trẻ tôi gợi mở: cũng có trường hợp kẻ xấu có thể gây hại cho bé hoặc lấy trộm đồ
của gia đình cũng chính là người thu tiền điện, nước hoặc chính là người quen biết
với bố mẹ bé để giúp trẻ suy đoán tìm cách giải quyết. Sau đó cô giúp trẻ rút ra
phương án tối ưu nhất trong trường hợp này:
Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi
nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng
cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra. Tôi đã
đưa tình huống: Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?

Qua tình huống này tôi dạy trẻ: Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết
bé phải chạy xa chỗ cháy, Hãy hét to để báo với người nhà và những người xung
quang có thể nghe thấy. Nếu không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm.
Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ
thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách
giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng
chính là kinh nghiệm mà ta cần dạy trẻ. Thông qua hoạt động đó cũng giúp trẻ có
sự tư duy lôgích, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh
nghiệm trong cuộc sống.
Trong cuộc sống sinh hoạt thường ngày, có rất nhiều tình huống bất trắc trẻ
rất dễ gặp trong cuộc sống, tuy nhiên chúng ta ít khi đưa vào dạy trẻ. Với nền kinh
tế phát triển như hiện nay, nhiều gia đình sử dụng ô tô là phương tiện đi lại của gia
đình hàng ngày. Xong việc chấp hành luật lệ an toàn giao thông khi đi ô tô và xe
máy đối với trẻ thường các bậc phụ huynh vẫn còn coi nhẹ chưa được thực hiện
nghiêm túc.
Giải pháp 3. Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động:
Trong việc cung cấp các kỹ năng sống cho trẻ, giáo viên là người giữ vai trò
quan trọng và là người trực tiếp truyền dạy những kinh nghiệm sống cho trẻ thì
việc đầu tiên đó là cô giáo phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công
bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ. Để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhà trẻ
cô giáo có thể sử dụng những hoạt động giáo dục trong trường như: Hoạt động vui
chơi hoạt động học, hoạt động ngoài trời, giờ đón, trả trẻ, giờ ăn.....
* Thông qua hoạt động vui chơi.
Như chúng ta đã biết trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ nhà trẻ học mà chơi, chơi
mà học. Chơi là một trong các hoạt động học tập của trẻ và có mục đích to lớn đối
9


với sự phát triển toàn diện về nhân cách con người. Thông qua hoạt động vui chơi
còn hình thành ở trẻ những chức năng tâm lý, những cơ sở ban đầu của nhân cách

con người. Chính vì thế việc tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ không chỉ giúp
trẻ hình thành kỹ năng mà còn đặt nền tảng khá vững chắc để phát triển những kỹ
năng sống. Với trẻ nhà trẻ, trẻ được học qua chơi điều đó khiến trẻ rất thích thú,
trẻ cảm thấy việc tiếp thu kiến thức sẽ nhẹ nhàng thoải mái mà không bị gò bó vì
vậy giáo viên cần tạo các tình huống chơi trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của
trẻ. Đối với trẻ chơi trò chơi có một vai trò rất quan trọng trong việc rèn kỹ năng
sống cho trẻ. Trẻ khám phá thông qua trò chơi, các hành động chơi đòi hỏi trẻ phải
suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.
Trong hoạt động vui chơi trẻ có thể tích lũy được kinh nghiệm, kỹ năng
sống đó là qua giờ hoạt động vui chơi của trẻ. Trẻ được chơi ở các góc, chơi tức là
trẻ đang được nhập vai, trẻ đang được học làm (hoạt động với đồ vật) giống như
người lớn, thông qua các góc chơi: Góc bé chọn vai gì, bé yêu thể thao, góc nghệ
thuật. Những góc chơi đều cung cấp cho trẻ những kỹ năng sống.
Ví dụ: Ở góc bé chọn vai gì: Thông qua cách đóng vai trẻ học được các kỹ
năng: Giao tiếp, ứng xử, biết cách xưng hô, thể hiện tình cảm, biết quan tâm đến
mọi người như bế em, ru em ngủ, xúc bột cho búp bê ăn, thay quần áo cho búp
bê.
Ví dụ: Ở góc vận động giáo viên tổ chức chơi trò chơi lăn bóng cho bạn, ...
giúp trẻ có kỹ năng chơi và sống với nhau gắn bó đoàn kết với bạn và mọi người
xung quanh.
Qua hoạt động vui chơi tôi còn dạy cho trẻ những thói quen tốt: Đó là việc
hướng dẫn trẻ làm những việc nhẹ nhàng vừa sức, lần đầu cô có thể hướng dẫn trẻ
làm cùng cô sau đó cho trẻ tự làm cô quan sát, kiểm tra và sửa sai cho trẻ. Cứ như
vậy tạo cho trẻ có nề nếp và thói quen lấy, cất đồ dùng, đồ chơi đúng nơi .
* Thông qua các hoạt động có chủ đích.
- Đối với hoạt động làm quen tác phẩm văn học: Giáo viên cần kể truyện
cho trẻ nghe ở mọi lúc mọi nơi như giờ hoạt động học, vui chơi ở một nhóm nhỏ,
hoặc kể truyện cho trẻ nghe vào buổi trưa đối với những trẻ khó ngủ. Tăng cường
kể cho trẻ nghe các câu truyện cổ tích, qua đó rèn luyện đạo đức cho trẻ, dạy trẻ
yêu thương bạn bè, yêu thương con người. Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các câu

truyện bằng tranh phù hợp với lứa tuổi nhất là hiện nay công nghệ thông tin đang
được phổ biến thì có thể sưu tầm những hình ảnh minh họa nội dung truyện để
làm những hình động thì trẻ rất hứng thú, những câu truyện đó phải phù hợp với
lứa tuổi nhà trẻ để gợi mở tính tò mò, ham học hỏi ở trẻ.
Ngoài ra, tôi có thể kể cho trẻ nghe các câu chuyện về tinh thần đoàn kết
hợp tác với nhau, bé đi học không khóc nhè, bé là bé ngoan, bé vui đến trường, bé
biết vâng lời, tình cảm yêu quý bạn bè, tình cảm gia đình, bé yêu lao động, tính
trung thực như: chuyện: “Đôi bạn tốt”, “Vịt con nói dối”, “Mời bạn đến chơi nhà”,
“Con yêu mẹ lắm”
Ví dụ: Thể hiện tình bạn của gà con và vịt con khi rủ nhau đi chơi gặp phải
cáo và chúng đã giúp đỡ nhau khi hoạn nạn. Hoặc khi tôi kể cho trẻ nghe câu
truyện “Vịt con nói dối” thông qua nội dung truyện trẻ biết được trong cuộc sống
10


trẻ không nên nói dối, phải thật thà từ đó giáo dục kỹ năng sống như tính trung
thực cho trẻ trong cuộc sống hàng ngày.
- Đối với hoạt động tạo hình: Cô giáo có thể cho trẻ vẽ, nặn, xé, cắt, dán,
lắp ghép, làm đồ chơi... bằng những nguyên vật liệu đảm bảo an toàn và vệ sinh
cho trẻ, đơn giản, rẻ tiền, sẵn có trong gia đình như: Phấn, giấy báo, đất sét, hoa lá,
hột hạt, vỏ trai, sò, ốc hến, vải vụn, vỏ hộp sữa, cát tông... Để tập cho trẻ có những
kỹ năng sáng tạo, ý thức về bản thân, yêu thương thể hiện tình cảm với những
người thân thiết.
- Đối với hoạt động nhận biết: Cho trẻ là quen với thế giới đồ vật, phương
giao thông, cây cối, con vật, hiện tượng tự nhiên, thời tiết, nghề nghiệp, các hình,
các khối, thời gian, định hướng trong không gian.... Thông qua quan sát, so sánh,
phân nhóm, phân loại...tạo cho trẻ môi trường khám phá, chấp nhận ý tưởng của
trẻ mà không chê bai, khuyến khích trẻ giải quyết vấn đề theo nhiều cách, cô giáo
cho trẻ có đủ thời gian tích cực sử dụng các giác quan để khám phá, lời nói để
miêu tả sự vật, thực hiện các hoạt động đa dạng, cùng làm với trẻ khi trẻ gặp khó

khăn. Hoạt động giáo dục này tập cho trẻ các kỹ năng sống về hình dạng, kích
thước, thời gian, định hướng trong không gian, ham hiểu biết, tỉ mỉ, sáng tạo, mạo
hiểm, đươg đầu với khó khăn, chấp nhận thử thách, tìm kiếm sự giúp đỡ, ham hiểu
biết.
- Đối với hoạt động thể chất: Cô giáo cho trẻ thường xuyên tham gia tập
luyện thể dục vào các buổi sáng, hoạt động có chủ đích, hoạt động vui chơi ngoài
trời...
Ví dụ: Vận động : Bò chui qua cổng có mang vật trên lưng.
Đối với vận động này yêu cầu trẻ không khi thực hiện phải có sự phối hợp
khéo léo để không làm vật trên lưng rơi và không chạm vào cổng. Có sự phối hợp
tay chân mắt, thông qua hoạt động thể dục này giúp trẻ phát triển các cơ bả vai, cơ
chân, cơ bụng, cơ đùi, phát triển sự nhanh nhẹn trong tập luyện, sự phối hợp tay
chân mắt, kỹ năng phối hợp với bạn bè, nhận ra khả năng của mình, định hướng
trong không gian.
* Thông qua hoạt động ăn trưa
Trẻ được làm quen với những đồ dùng ăn uống và phân biệt, nhận biết
những đồ dùng này qua giờ nhận biết tập nói ở chủ đề “mẹ và những người thân
yêu của bé”. Trẻ sẽ nhận biết tốt hơn cụ thể hơn nữa vì đó là qua giờ ăn của trẻ
giúp trẻ nhận biết và sử dụng đúng các chức năng của các đồ dùng đó đúng như:
Thìa để xúc cơm, bát để đựng cơm và thức ăn, bát nhựa nhỏ đựng cơm rơi vãi và
đĩa nhựa đựng khăn lau tay... từ đó giúp trẻ có những hành vi ăn uống như: Tự xúc
cơm ăn, ăn từ tốn, không làm vãi cơm, nếu có vãi thì nhặt vào bát đựng cơm rơi,
vỏ sữa, bánh kẹo thì vứt vào thùng rác tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói
quen tốt để hình thành kỹ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập
sau này.
Qua giờ ăn trẻ có thể học được những kỹ năng mà cô đã dạy trẻ ngay từ ban
đầu đó là: Trước giờ ăn trẻ phải rửa tay, trước khi ăn trẻ biết mời cô và các bạn
cùng ăn cơm, tự xúc cơm ăn, biết nhặt cơm rơi vãi ở bàn khi ăn, biết cách cầm thìa
thế nào cho đúng và trẻ ăn ngon miệng ăn hết xuất của mình.
11

Muốn trẻ hình thành được các thói quen vệ sinh thì cô giáo và gia đình phải
thống nhất yêu cầu giáo dục vệ sinh đối với trẻ. Giáo viên thông báo yêu cầu biện
pháp giáo dục vệ sinh cho phụ huynh biết, yêu cầu phụ huynh cần theo dõi giúp đỡ
và cho biết tình hình thực hiện ở nhà để cùng phối hợp giáo dục rèn luyện cho trẻ.
Các kỹ năng được thực hiện thường xuyên ở lớp cũng như ở nhà, cứ như thế, ngày
này qua ngày khác, Trẻ sẽ nhanh chóng hình thành được thói quen vệ sinh và hành
vi văn minh mà không cần giáo viên phải nhắc nhở. Kỹ năng sống ấy không
những được trẻ thực hiện ở trường mà còn thực hiện ở nhà, hay ở bất cứ đâu khi
trẻ đi đến.
* Thông qua hoạt động đón, trả trẻ.
Qua giờ đón trả trẻ tôi thường dạy trẻ một số kỹ năng tự như: Trẻ tự cất dép
đúng nơi quy định, trẻ cất ba lô đúng nơi quy định, trẻ uống nước song biết cất cốc
đúng nơi quy định,... qua đó trẻ biết tự phục vụ mà không cần nhờ đến sự giúp đỡ
của người lớn.
Khi mà trẻ tự cất ba lô, trẻ biết được đó là ngăn tủ để đựng đồ dùng cá nhân
của mình hàng ngày, trên đó cô giáo có dán tên và ký hiệu để trẻ dễ nhớ và nhận ra
tủ của mình.
Ngày đầu đi học trẻ đã được cô giáo hướng dẫn cất dép ở đâu để cho gọn
gàng ngăn nắp và sau thời gian ngắn rèn luyện hướng dẫn trẻ đã tự giác khi bước
chân vào lớp cất dép như thế nào cho đúng quy định .
Các kỹ năng cất cốc đúng nơi quy định trẻ đã được cô giáo hướng dẫn cụ
thể bây giờ mỗi lần uống nước song trẻ có thể tự cất cốc vào giá cốc mà không
cần đến sự giúp đỡ của cô.
* Thông qua tổ chức hoạt động ngoài trời .
Hoạt động ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu trong chế độ sinh
hoạt một ngày của trẻ. Bởi thông qua hoạt động này tôi đã tạo nhiều cơ hội cho trẻ
được thực hành, trải nghiệm, tìm hiểu về thế giới xung quanh. Từ đó trẻ được tiếp
xúc, gần gũi với thiên nhiên, hít thở bầu không khí trong lành, đồng thời được

khám phá, thoả mãn trí tò mò của trẻ. Đối với trẻ nhà trẻ là giai đoạn phát triển
quan trọng trong cuộc đời của bé. Ở giai đoạn này, trẻ hình thành, phát triển kỹ
năng giao tiếp xã hội, phát triển về mặt tư duy, trí tuệ, thể chất và nhiều kĩ năng
khác. Nếu không được tham gia các hoạt động ngoài trời, sẽ ảnh hưởng không nhỏ
đến tâm lý, tình cảm, kỹ năng giao tiếp của trẻ, có thể khiến trẻ mất tự tin, thiếu sự
linh hoạt, khó hòa đồng… Vì vậy, trong các hoạt động dạy kỹ năng sống cho trẻ
không thể thiếu các hoạt động ngoài trời. Đây là một trong những hoạt động vui
chơi mà trẻ hứng thú nhất, mang lại cho trẻ nhiều niềm vui và kiến thức cần thiết
về thế giới xung quanh trẻ.
Khi tổ chức các hoạt động có chủ đích, trẻ được tham gia vào các hoạt động
như quan sát, đi dạo giúp trẻ nhận biết, làm quen với môi trường và cuộc sống
xung quanh trẻ…Khi tổ chức hoạt có chủ đích tôi thường đưa ra các câu hỏi, các
tình huống để trẻ có thể hiểu hơn và giải quyết tình huống tốt hơn qua đó giúp cho
trẻ có các kỹ năng giao tiếp phù hợp với lứa tuổi.
Ví dụ: Khi cho trẻ quan sát vườn rau củ trường tôi thường đặt ra những câu
hỏi mang tính gợi mở để cho trẻ suy nghĩ trả lời như:
- Đây là vườn rau gì?
12


- Nó có những đặc điểm gì?
- Các con phải làm gì để cho vườn rau luôn đẹp?
Khi đó trẻ sẽ suy nghĩ để có trẻ trả lời được các câu hỏi của cô, trẻ thảo luận
về các câu trả lời với các bạn trong lớp sẽ giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao
tiếp. Ngoài ra, trẻ sẽ dễ dàng thích nghi, hòa nhập khi đến các môi trường khác.
Ngoài ra khi trẻ tham gia vào hoạt động có chú đích, trẻ có thêm một số
kinh nghiệm sống, hình thành những thói quen tốt như: Biết giữ gìn vệ sinh nơi
công cộng, yêu thiên nhiên, biết chăm sóc và bảo vệ cây không ngắt lá bẻ cành
cây.
Thông qua việc tổ chức các trò chơi vận động và chơi tự do sẽ hình kỹ năng

hợp tác ở trẻ như biết chơi cùng bạn, biết nhường nhịn, không chen lẫn xô đẩy khi
chơi. Để phát triển kỹ năng này được tốt ở trẻ, tôi thường tạo ra tình huống, yêu
cầu, trò chơi mà cần đến sự hợp tác của 2 nhóm bạn để trẻ cùng nhau giải quyết
vấn đề.
* Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi.
Trong các kỹ năng sống chào hỏi cũng là một kỹ năng vô cùng quan trọng.
Kỹ năng này sẽ giúp trẻ có nhiều kiến thức về giao tiếp từ đó trẻ sẽ có những cách
xưng hô phù hợp qua việc trò chuyện hàng ngày cùng cô giáo, khi trò chuyện cùng
trẻ tôi thường đưa ra các câu hỏi cho trẻ trả lời:
+ Con chào bạn như thế nào?
+ Con chào bố, mẹ, ông, bà ra sao?
Chính vì vậy, qua thời gian trẻ biết cách xưng hô với người lạ mà không cần
sự nhắc nhở của người lớn. Ngoài ra hình thức này sẽ cung cấp cho trẻ nhiều kỹ
năng sống cơ bản và cần thiết cho trẻ ngay khi trẻ còn nhỏ. Một hoạt động khác
cũng cung cấp cho trẻ nhiều kỹ năng sống đó là quá trình “sai vặt” trẻ. Việc sai vặt
trẻ cũng rất quan trọng giúp cho trẻ có nhiều kinh nghiệm sống như hiểu được mối
quan hệ giữa các đồ vật, hiện tượng khi thực hiện các yêu cầu của người lớn, ngoài
ra hình thức này cũng giúp tôi nhận ra là những trẻ nào nghe và hiểu được yêu cầu
và thực hiện đúng yêu cầu của mình, những cháu nào còn yếu, chưa tự tin tôi có
thể giúp đỡ và bổ sung những khiếm khuyết đó. Quá trình sai vặt trẻ sẽ giúp trẻ có
hứng thú hơn và thích được giúp cô, trẻ quan sát cô làm từ đó những kinh nghiệm
của trẻ cũng được tích lũy. Tuy vậy việc “sai vặt” này không nên quá lạm dụng
như thấy trẻ nào làm được là chỉ gọi mãi một cháu đấy.
* Kết quả: Qua thời gian trẻ lớp tôi có rất nhiều tiến bộ rõ rệt: thông qua các
hoạt động trẻ được trải nghiệm, được khám phá, tìm tòi những điều mới lạ trẻ có
kỹ năng chào hỏi lễ phép với người lớn, biết cảm ơn và xin lỗi. Có một số kỹ năng
tự phục vụ, kỹ năng vệ sinh đơn giản như trẻ biết rửa tay bằng xà phòng trước khi
ăn và sau khi đi vệ sinh, biết tự xúc cơm ăn, tự uống nước, tự cất ba lô, dép... giúp
hình thành, phát triển khả năng làm việc theo nhóm, tinh thần tập thể, sự tự tin, và
một thói quen sống ngăn nắp gọn gàng, có ý thức bảo vệ môi trường và sự tự lập

cao cho trẻ.
+ Đối với hoạt động lao động: Cô giáo có thể hướng dẫn cho trẻ lao động tự
phục vụ như: (Vệ sinh cá nhân, ăn, uống, đi dép, mặc quần áo, đi ngủ....); làm việc
vặt trong gia đình (Nhặt rau, nhặt rau, bóc lạc, rót nước, tìm và cất đồ vật, đồ
13


chơi....) chăm sóc con vật nuôi, chăm sóc các loại cây trồng, bảo vệ môi trường
như: Cho mèo ăn, vải thóc cho gà vịt ăn, nhổ cỏ, tưới cây, tìm sâu, phủ rơm cho
cây, nhặt lá rụng, vỏ bánh, kẹo bỏ vào thùng rác. Để tập được các kỹ năng tự phục
vụ đó cô giáo phải tập cho trẻ sự kiên trì, có thời gian, có sự hợp tác, trách nhiệm
trong công việc.
+ Đối với hoạt động giao tiếp: Là hoạt động giao tiếp của trẻ với cô giáo, trẻ
với trẻ, trẻ với các thành viên trong lớp, trong gia đình, làng xóm, láng giềng, họ
hàng, cộng đồng những người gần gũi xung quanh trẻ. Nội dung giao tiếp chủ yếu
là nhận thức, tình cảm hành động của con người với sự vật trong thế giới xung
quanh trẻ. Hình thành giao tiếp chủ yếu với trẻ là giải thích, trò chuyện, hỏi han,
khuyên nhủ, sai bảo, an ủi, vỗ về, dỗ dành, khen ngợi, giúp đỡ, khích lệ hoặc ngăn
cản hành động. Khi trẻ giao tiếp cô giáo nên cho trẻ giao tiếp với những người gần
gũi, thân thuộc với trẻ và mở rộng dần đối tượng giao tiếp.giao tiếp với nội dug
lành mạnh, dễ hiểu, cởi mở chân tình, không chấn áp và nuôi chiều trẻ quá mức.
Giải pháp 4: Phối hợp với cha mẹ và cộng đồng:
Cha mẹ trẻ là những người thầy đầu tiên và quan trọng nhất của trẻ, có rất
nhiều lợi ích khi mà giáo viên nhận ra vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục trẻ.
Sự tham gia của cha mẹ trẻ là vô cùng quan trọng đối với quá trình học tập của trẻ
ở trường mầm non, vì cha mẹ trẻ là người hiểu con mình nhất nên họ có thể cung
cấp cho giáo viên những thông tin quý giá về trẻ như: Sở thích, thói quen và tính
cách… Do đó là giáo viên chủ nhiệm lớp tôi luôn coi trọng cha mẹ trẻ như một
phần quan trọng trong hoạt động nuôi dưỡng chăm sóc giáo dục của nhà trường
nói chung và lớp nhà trẻ E1 nói riêng.

Hiểu rõ được vai trò của các bậc phụ huynh cũng góp phần không nhỏ trong
việc giáo dục các kỹ năng sống cho trẻ. Ngay từ đầu năm học tôi đã tuyên truyền
tới các bậc phụ huynh bằng nhiều hình thức khác nhau: Như qua bảng tuyên
truyền, qua giờ đón trả trẻ, họp phụ huynh định kỳ hàng năm, chương trình phát
thanh của nhà trường, của cộng đồng, tranh, bảng tin của nhà trường. Để cho phụ
huynh biết về tầm quan trọng trong việc dạy kỹ năng sống cho trẻ, đặc biệt là lứa
tuổi nhà trẻ 24 - 36 tháng tuổi này. Để phụ huynh cũng như cô giáo có thể hiểu
hơn về hình thức cũng như phương pháp dạy trẻ kỹ năng sống cho trẻ, 2 bên cùng
có sự thống nhất các phương pháp giáo dục trẻ đạt hiệu quả nhất. Tôi còn tuyên
truyền đến các bậc phụ huynh các quan điểm đúng và chưa đúng trong cách giáo
dục các kỹ năng sống cho trẻ, cùng nhau tìm hiểu các nguyên nhân và đưa ra các
tình huống và biện pháp sử lý. Đặc biệt những phụ huynh ít quan tâm đến con cái,
tôi tìm cách để gặp và trao đổi về thành tích học tập của cháu ở lớp và đồng thời
hỏi thăm về nề nếp sinh hoạt, sở thích…của cháu ở nhà. Với việc làm kiên trì đó
tôi đã tác động việc học của cháu ở lớp cũng như việc rèn nề nếp ở nhà, vì tôi thấy
rằng một số trẻ có khó khăn trong việc kết bạn hoặc chia sẻ với bạn trong nhóm
lớp lại có thể hình thành mối liên kết thân thiết mới trong môi trường gia đình của
trẻ. Chính vì vậy cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc bằng cách tạo
các mối liên kết bạn bè tại gia đình, cha mẹ không nên bực bội khi trẻ đi chơi với
bạn khác và tham gia các buổi
Tuyên truyền cho phụ huynh hiểu không nên làm hộ con, phải dậy trẻ tính
tự lập từ bé. Trẻ càng được hướng dẫn sớm về cách tự vệ, nhận biết những mối
14


nguy hiểm từ xung quanh và cách xử lý thì sẽ vững vàng vượt qua những thử
thách trong mọi tình huống. Chính vì vậy, cách bảo vệ trẻ tốt nhất chính là dạy trẻ
biết cách tự bảo vệ bản thân, giúp trẻ chủ động, cảnh giác với tình huống khi có
người quan tâm thái quá đến cơ thể của trẻ.
Cô giáo phối hợp cùng phụ huynh khéo léo dạy trẻ cách giữ gìn và bảo vệ

các cơ quan, bộ phận trên cơ thể. Trong cuộc sống hàng ngày, nên dạy trẻ cách xử
lý những tình huống bất trắc mà trẻ có thể gặp phải dưới hình thức trò chuyện, tạo
tình huống, gợi mở giúp trẻ tìm ra cách giải quyết. Không áp đặt, cấm đoán trẻ.
Thay vì con không được làm thế này, thế kia thì ta nên đưa ra các tình huống cụ
thể thông qua thực tế giúp trẻ hiểu tại sao không được làm như thế, nếu xảy ra thì
sẽ phải làm như thế nào? Chính từ những suy nghĩ tìm cách xử lý ở các tình huống
cụ thể đó giúp trẻ dần có kỹ năng suy đoán, biết áp dụng những kiến thức kinh
nghiệm mình đã có để tìm cách giải quyết. Từ đó trẻ có thể vận dụng với những
tình huống khác trong thực tế hàng ngày mà trẻ gặp. Dần hình thành cho trẻ những
kinh nghiệm, những kỹ năng biết bảo vệ mình trong cuộc sống sau này.
Tuyên truyền để các bậc phụ huynh hiểu rằng: Giáo dục kỹ năng sống là
giúp trẻ nâng cao năng lực để tự lựa chọn giữa những giải pháp khác nhau. Quyết
định phải xuất phát từ trẻ. Nội dung giáo dục phải xuất phát từ chính nhu cầu và
kinh nghiệm của trẻ. Trẻ cần có điều kiện để cọ sát các ý kiến khác nhau, trao đổi
kinh nghiệm, tập tành, thực hành và áp dụng.
- Tin tưởng vào trẻ và năng lực của trẻ.
- Tôn trọng ý kiến của trẻ, không áp đặt ý kiến của mình .
- Không nói dài và nói nhiều, không đưa lời giải đáp có sẵn mà hãy đưa câu
hỏi để trẻ tự tìm tòi.
- Không vội vàng phê phán đúng - sai mà kiên trì giúp trẻ biết tranh luận và
có thể đưa ra kết luận của mình.
Huy động các bậc cha mẹ trẻ, các tổ chức cộng đồng tham gia đóng góp về
tinh thần, công sức và cơ sở vật chất cần thiết nhằm tạo mọi điều kiện tốt nhất để
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhà trẻ. Những hoạt động này nhằm nâng cao nhận
thức, tích cực tham gia các hoạt động giáo dục trẻ dựa vào cộng đồng, tạo môi
trường giáo dục lành mạnh về giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhà trẻ 24- 36 tháng
tuổi của các thành viên trong gia đình và cộng đồng.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh
nghiệm Đối với trẻ:
Để trẻ có kỹ năng sống tốt cần có được sự tương tác với những người gần

gũi xung quanh trẻ như: Ông bà, bố mẹ, cô giáo.... bạn cùng trăng lứa có kỹ năng
thành thạo hơn. Những thành viên này là những tấm gương cho trẻ quan sát và bắt
trước kỹ năng sống.
Giáo dục kỹ năng sống có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển
toàn diện nhân cách trẻ về thể chất, giao tiếp, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm và kỹ
năng xã hội.
Sau một thời gian thực hiện theo sự giúp đỡ của cô về mọi mặt trẻ phát triển
rõ rệt. So với kết quả đầu năm tỷ lệ đạt được rất tốt. Kỹ năng tự phục vụ và thói
quen trong thực hiện tự phục vụ của trẻ được tăng lên. Kết quả khảo sát đến hết
tháng 3 cho thấy như sau:
1
5


KẾT QUẢ KHẢO SÁT LẦN 2
TT Nội dung khảo sát

1
2
3
4
5

Kỹ năng tự phục
vụ chăm sóc bản
thân
Kỹ năng giao tiếp,
chào hỏi
Kỹ năng tự bảo vệ
bản thân

Kỹ
năng mạnh
dạn tự tin
Kỹ
năng hợp tác
trong hoạt động

Tổng
số
học
sinh

Kết quả khảo sát lần 1
Đạt

Tỉ lệ
%

Chưa Tỉ lệ
đạt
%

15

7

46,7

8

15

5

33,3

15

6

15
15

Kết quả khảo sát lần 2
Đạt Tỉ lệ
%

Chưa
đạt

53,3

15 100

0

10

66,7

15 100

0

40

9

60

15 100

0

7

46,7

8

53,3

15 100

0

6

40

9

60

15 100

0

Tỉ
lệ
%

Đối với giáo viên: Sau khi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp giáo
dục kỹ năng sốngnhằm hình thành thói quen tự lập cho trẻ nhà trẻ 24 – 36
tháng tuổi tại lớp E1 Trường mầm non Thiệu Thành, Thiệu Hóa, Thanh Hóa”
tôi đã đưa vào thực tiễn giảng dạy tại nhóm trẻ mình phụ trách tôi thấy đã có
nhiều kết quả:
Bản thân tôi được trang bị thêm kiến thức về giáo dục kỹ năng sống trong
công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Bản thân tôi luôn không ngừng học tập, tìm tòi, học hỏi bạn bè đồng
nghiệp, sách báo, mạng internet... để trau dồi kiến thức nâng cao chuyên môn
nghiệp vụ và trình độ nhận thức trong công tác chăm sóc giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ. Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ, tôi thường xuyên thay
đổi các hình thức và thủ thuật, giúp trẻ hứng thú và hạt động một cách tích cực.
Thường xuyên bổ xung và thay đổi các hình thức trong giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ một cách sáng tạo.
Tuyên truyền rộng rãi đến các bậc phụ huynh bằng các hội nghị, hội thi,
qua bảng tuyên truyền treo ngoài cửa lớp. Thường xuyên trao đổi thông báo tới
các bậc phụ huynh về nội dung rèn kỹ năng tự phục vụ theo kế hoạch. Kết hợp
giữa gia đình và nhà trường thống nhất nội dung, biện pháp giáo dục kỹ năng tự

phục vụ bản thân cho trẻ đạt kết quả cao nhất.
Phụ huynh cần trao đổi phối hợp với giáo viên trong công tác chăm sóc
nuôi dưỡng và giáo dục trẻ để có biện pháp giáo dục mềm dẻo, phù hợp với trẻ ở
nhà.
Đối với đồng nghiệp và nhà trườg:
Chất lượng trong công tác chăm sóc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ của
lớp tăng lên rõ rệt, trang thiết bị đồ dùng đồ chơi của lớp tăng được bổ sung được
tăng lên phong phú đầy đủ.
16


Nhà trường và đồng nghiệp hưởng ứng ủng hộ cao và áp dụng được ở lớp
mình phụ trách và đã mạng lại hiệu quả tốt.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1: Kết luận:
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là quá trình giáo dục lâu dài, ở
mọi lúc mọi nơi và rất quan trọng vì giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong
hệ thống giáo dục quốc dân, tạo những tiền đề cho việc hình thành nhân cách con
người mới. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 24- 36 tháng tuổi thông qua mọi
hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày ở trường và ở gia đình trẻ.
Cô giáo và người lớn luôn là tấm gương sáng mẫu mực cho trẻ noi theo,
luôn yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ.
Cô giáo trực tiếp dạy trẻ cần nắm bắt được đặc diểm tâm sinh lí, năng lực của trẻ,
cần linh hoạt sáng tạo trong quá trình tổ chức các hoạt động rèn kỹ năng sống cho
trẻ. cần nắm vững các nội dung rèn kỹ năng sống cho trẻ.
Trẻ em như một tờ giấy trắng, ngây thơ, trong trắng nếu như ta viết lên đó
những điều tốt thì trẻ sẽ tốt, nhưng khi ta viết lên đó những điều xấu thì tương lai
của trẻ sẽ không tốt đẹp. trẻ không những được giáo dục mà còn được học nhiều
hơn nữa về cách sống, về tình cảm của con người, về những phẩm chất đạo đức
tốt đẹp và hình thành ở trẻ những thói quen, những tính cách cần có của con

người thế hệ mới nhanh nhẹn, năng động. Chính vì thế mà người thân, cha mẹ,
thầy cô hãy luôn gần gũi với trẻ và hiểu trẻ đang cần gì, đang muốn gì, hãy tạo
cho trẻ cơ hội được học và vui chơi một cách thực sự, hãy là những thầy cô,
người cha, người mẹ thông thái để chuẩn bị cho con mình một tương lai tươi
sáng, hãy dành những gì tốt nhất vì trẻ em góp phần không nhỏ trong việc tiếp
nối, lĩnh hội những tri thức mới là nền tảng cho sự phát triển của đất nước sau
này.
Với vai trò là người làm công tác giáo dục, hàng ngày trực tiếp giảng dạy
trẻ tôi luôn nhận thức đúng đắn về vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ. Qua việc vận dụng những biện pháp mới, tôi thấy trẻ
linh động hơn, nhanh nhẹn hơn, nhân cách ý chí tình cảm của trẻ được hình thành.
Bằng sự chủ động linh hoạt vận dụng các nội dung giáo dục kỹ năng sống vào các
hoạt động khác nhau làm cho trẻ hứng thú, tập trung, giúp trẻ thể hiện được sự
khéo léo, óc tưởng tượng, sự giao lưu với bạn bè. Là giáo viên tôi luôn sáng tạo
hơn trong việc làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, biết tìm ra các giải pháp, biện pháp
để thực hiện tốt chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đây chính là mục tiêu mà giáo
dục hướng tới.
Trên đây là toàn bộ những hiểu biết của tôi về giáo dục kỹ năng sống cho
trẻ, rất mong được sự ủng hộ góp ý một cách chân thành của chị em đồng nghiệp,
bạn bè và của các cấp lãnh đạo để tôi hoàn thiện hơn những hiểu biết của mình.
3.2. Kiến nghị:
Đối với nhà trường:
Ban giám hiệu nhà trường tổ chức các buổi thảo luận giáo kỹ năng sống
cho trẻ để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong việc dạy trẻ.
Cần tạo điều kiện cho giáo viên được đi thăm quan học tập ở các đơn vị
bạn để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm về giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
17


Đối với phòng giáo dục:

Đối với Phòng giáo dục tổ chức các lớp chuyên đề về giáo kỹ năng sống
cho trẻ cho giáo viên được tham gia nâng cao chất lượng chuyên môn trong việc
dạy kỹ năng sống cho trẻ.
Cung cấp thêm các tài liệu có liên quan về việc dạy kỹ năng sống cho trẻ
như: Các loại sách, báo, băng đĩa, hình ảnh ... tạo điều kiện thuận lợi trong việc
dạy kỹ năng sống cho trẻ.
Tôi xin trân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
………………………………………...
………………………………..…….
…………………………..................................
..........................................................................
...............................................................
…………………
Hiệu trưởng

Thanh Hóa, ngày 20 tháng 3 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Ngô Thị Quyên
Nguyễn Thị Hồng

Tài liệu tham khảo:
- [1]: Chỉ thị 40/2008/CT-BGD ĐT, ngày 22/07/2008 về việc phát động phong
trào thi đua “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
- [2]: Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non nhà trẻ (3-36
tháng tuổi). Theo thông tư 28/2016/TT-BGDĐT ngày 30/12/2016 sửa đổi bổ sung

một số nội dung chương trình giáo dục mầm non.
18


Giải pháp 1: Trẻ tự xúc cơm ăn

19


Giải pháp 3: Trẻ nhặt lá rụng bỏ vào thùng rác

Giải pháp 4: Trẻ lớp E1 thăm quan trạm y tế

DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI
ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ
GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Ngô Thị Quyên
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường Mầm non Thiệu Thành
Cấp đánh

TT

1.

Tên đề tài SKKN

- Một số biện pháp nâng cao
chất lượng bữa ăn cho trẻ

Kết quả
đánh giá
giá xếp loại xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)
Phòng
B
GD&ĐT

Năm học đánh
giá xếp loại
2007- 2008
20


2.

mầm non
- Một số biện pháp nâng cao
chất lượng giáo dục vệ sinh
cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi tại
lớp E1 trường Mầm non
Thiệu Thành”

Phòng
GD&ĐT

A

2016- 2017

21