Tiểu luận nhà nước pháp quyền

1

MỤC LỤC
MỤC LỤC…………………………………………………………………….....1
MỞ ĐẦU………………………………………………………………………...2
1. Tính cấp thiết của đề tài…………………………………………………...2
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………...3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………………….…...3
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu………………………………..3
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài………………………………...….3
NỘI DUNG…………………………………………………………………........3
Phần 1: Phần lý luận……………………………………………………………...3
1.1 Khái niệm, bản chất, chức năng của Nhà nước XHCN…………………….....3
1.2 Nhà nước pháp quyền và những đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền
XHCN Việt Nam…………………………………………………………...……5
Phần 2: Phần liên hệ thực tế và liên hệ bản thân………………………………….9
2.1 Thực trạng vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt nam hiện
nay…………………………………………………………………………....9
2.2 Liên hệ trách nhiệm bản thân trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền
XHCN ở Việt Nam hiện nay……………………………………………………14
KẾT LUẬN…………………………………………………………………….15


2

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đại, chính trị – xã hội ổn định, dân chủ, kỷ cương và đồng thuận,
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã tiếp tục khẳng định quyết tâm đẩy mạnh
xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, hoàn thiện các thể chế nhằm bảo đảm và

phát huy các quyền con người, quyền công dân, chăm lo hạnh phúc, sự phát triển
tự do của mỗi người, trong đó, nhân dân thực hiện quyền làm chủ thông qua hoạt
động của Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và các hình thức dân chủ trực tiếp,
dân chủ đại diện. Trong bối cảnh đó, lý luận về xây dựng và phát huy dân chủ
XHCN luôn là hạt nhân lý luận, là tâm điểm phát triển của lý luận pháp quyền
XHCN. Lý luận về pháp quyền XHCN luôn là điểm quy tụ những đặc điểm ưu
việt của chế độ XHCN, đặc biệt là khi đất nước ta đang đẩy mạnh tiến trình dân
chủ hoá mọi mặt của đời sống xã hội.
Trong chế độ XHCN, việc tạo ra những điều kiện pháp lý cần thiết để nhân dân
sử dụng đầy đủ các quyền và thực hiện nghiêm chỉnh các nghĩa vụ công dân, nâng
cao hiệu lực và hiệu quả quản lý của nhà nước là một trong những yêu cầu của
công cuộc cải cách hành chính và cải cách tư pháp hiện nay. Vì vậy, việc quan
niệm đúng đắn, đầy đủ về Nhà nước XHCN nói chung và việc xây dựng nhà nước
pháp quyền XHCN Việt Nam nói riêng là cơ sở để xây dựng và hoàn thiện hệ
thống pháp luật nước ta trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đẩy mạnh sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước.
Sau khi nghiên cứu và tìm hiểu em chọn đề tài “ Nhà nước XHCN và vấn đề xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay ” làm đề tài nghiên
cứu để kết thúc học phần này.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm sáng tỏ về mặt lý luận khái niệm, bản chất, chức nămg của nhà nước
XHCN và Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam


3

- Thực trạng vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện
nay.
- Trách nhiệm của bản thân trong việc góp phần xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN ở nước ta hiện nay.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nhà nước XHCN và xây dựng Nhà nước pháp quyền
XHCN
- Phạm vi nghiên cứu: Bài tiểu luận sẽ nghiên cứu về vấn đề lý luận nhà nước
XHCN và xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: quan điểm của Chủ nghĩa Mác- Lênin về vấn đề Nhà nước
XHCN và xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
- Phương pháp nghiên cứu: bài tiểu luận này đã sử dụng một số phương pháp
luận biện chứng duy vật, thống nhất logic và lịch sử, phân tích, tổng hợp,
khát quát hóa và hệ thống hóa.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa lý luận: đề tài sẽ giải quyết được quan điểm của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh , Đảng Cộng sản Việt Nam về Nhà nước
XHCN và vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam trong
thời kỳ quá độ lên CNXH
- Ý nghĩa thực tiễn: đề tài sẽ cho biết thực trạng vấn đề xây dựng Nhà nước
pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở đó đưa ra một số kiến
nghị, giải pháp hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
NỘI DUNG
Phần 1: Phần lý luận
1.1.

Khái niệm, bản chất, chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa

1.1.1. Khái niệm:


4

Nhà nước XHCN là nhà nước mà ở đó, sự thống trị chính trị thuộc về Giai cấp
công nhân, do cách mạng XHCN sản sinh ra và có sứ mệnh xây dựng thành công
CNXH đưa nhân dân lao động lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sống
xã hội trong một xã hội phát triển cao - xã hội XHCN.
1.1.2. Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa
Bản chất của bất kỳ nhà nước nào trong xã hội có giai cấp đều mang bản chất của
giai cấp thống trị xã hội. Nên bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa ( nhà nước
chuyên chính vô sản) do đó, trước hết mang bản chất giai cấp công nhân. Nhưng
giai cấp công nhân lại là giai cấp thuộc nhân dân LĐ mà ra, đại biểu cho phương
thức sản xuất mới hiện đại, có lợi ích cơ bản thống nhất với lợi ích của toàn thể
nhân dân lao động và dân tộc. Do đó, nhà nước XHCN không chỉ mang bản chất
giai cấp công nhân mà còn có tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc. Đảng
Cộng Sản Việt Nam và Tư tưởng Hồ Chí Minh từ lâu đã nêu ra quan điểm “ nhà
nước của dân, do dân và vì dân” cũng nói lên một cách tổng hợp về bản chất, thực
chất của nhà nước ta- nhà nước XHCN. Trong sự nghiệp đổi đất nước hiện nay,
đảng ta càng chú trọng phát triển, cụ thể hóa nhà nước của dân, do dân, vì dân.
1.1.3. Chức năng, nhiệm vụ của nhà nước XHCN
Chức năng, nhiệm vụ đối nội: Chức năng đối nội của nhà nước XHCN thể hiện ở
việc tập trung quản lý xã hội trên tất cả các lĩnh vực của toàn xã hội, chủ yếu bằng
pháp luật, chính sách, pháp chế XHCN và hệ thống cơ quan nhà nước từ trung
ương đến cơ sở. Nhà nước XHCN quán triệt và thể chế hóa quan điểm, đường
lối cách mạng, chủ trương lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam thành Hiến
pháp, pháp luật, pháp chế, chính sách, kế hoạch, biện pháp của nhà nước để chỉ
đạo thực hiện thông qua quá trình hoạt động của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân
trên mọi lĩnh vực. Nhà nước XHCN thực hiện sự chuyên chính đối với mọi tội
phạm và mọi kẻ thù để bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước, giữ vững ổn định
chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tạo điều kiện cơ bản để mở rộng dân chủ trong
nhân dân.

5

Chức năng đối ngoại: Nhà nước XHCN thiết lập mối quan hệ và mở rộng quan hệ
hợp tác, hữu nghị, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau và cùng có lợi, vì sự phát triển và
tiến bộ xã hội… đối với nhân dân tất cả các nước trên thế giới.
Nhiệm vụ của nhà nước XHCN:
Quản lý kinh tế, xây dựng và phát triển kinh tế, nhất là xây dựng cơ sở vật chấtkỹ thuật, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Quản lý văn hóa- xã hội, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe của nhân dân, để
hình thành con người mới XHCN
1.2. Nhà nước pháp quyền và những đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp
quyền XHCN Việt Nam
1.2.1. Quan niệm Nhà nước pháp quyền
Nhà nước pháp quyền được hiểu là nhà nước mà ở đó, tất cả mọi công dân đều
được giáo dục pháp luật và phải hiểu biết pháp luật, tuân thủ pháp luật, pháp luật
đảm bảo tính nghiêm minh; trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, phải có
sự kiểm soát lẫn nhau, tất cả vì mục tiêu phục vụ nhân dân.
Một khái niệm khác về nhà nước pháp quyền
Nhà nước pháp quyền là vị thế pháp lý hay một hệ thống thể chế, nơi mỗi người
đều phải phục tùng và tôn trọng luật pháp, từ cá nhân đơn lẻ cho tới cơ quan công
quyền. Nhà nước pháp quyền như vậy liên hệ chặt chẽ với sự tôn trọng trật tự thứ
bậc của các quy phạm, tôn trọng sự phân chia quyền lực và tôn trọng các quyền
căn bản. Nhà nước pháp quyền là nhà nước nơi những người được ủy giao trọng
trách thông qua phiếu bầu phải có trách nhiệm với những luật lệ mà họ ban ra
(Theo wikipedia)
Nhà nước pháp quyền hình thức Nhà nước cộng hòa trong đó Nhà nước xây dựng
nên pháp luật để quản lý xã hội và tự đặt mình dưới pháp luật. Mọi cơ quan Nhà


6

nước đều phải được tổ chức và chỉ được phép hoạt động trong khuôn khổ quy
định của pháp luật.
Nhà nước pháp quyền là hình thức tổ chức và hoạt động của quyền lực chính trị
công khai và các mối quan hệ tương hỗ của nó với các cá nhân, với tư cách là
những chủ thể pháp luật, những người mang các quyền tự do của con người và
công dân.
1.2.2. Những đặc trưng cơ bản của Nhà nước pháp quyền
-Nhà nước pháp quyền có sự ngự trị cao nhất của pháp luật.
+ Luật pháp là tiêu chuẩn cao nhất, là căn cứ cơ bản nhất, là công cụ quản lý chủ
yếu để quản lý mọi hoạt động của xã hội và công dân.
+ Quyền lực của pháp luật vượt trên quyền lực của mọi tổ chức chính trị xã hội
hay của mọi cá nhân.
Đây là đặc điểm tiêu biểu nhất về phương diện pháp lý để xác định một nhà nước
nào đó có phải là nhà nước pháp quyền hay không và là nhà nước pháp quyền ở
trình độ nào.
-Quyền lực nhà nước phải thể hiện ý chí và lợi ích của đại đa số nhân dân
+ Thực hiện chế độ dân chủ trong việc thiết lập quyền lực.
+ Mỗi cá nhân đều là công dân tự do, có quyền lợi và nghĩa vụ theo quy định của
pháp luật, được quyền làm bất cứ điều gì mà pháp luật không cấm.
+ Pháp luật chỉ nghiêm cấm những hành vi xâm hại đến lợi ích của các cá nhân
hay tổ chức xã hội.
-Nhà nước pháp quyền có sự bảo đảm thực tế mối quan hệ hữu cơ về quyền và
trách nhiệm giữa nhà nước và công dân.
+ Quyền công dân thuộc về trách nhiệm của nhà nước và ngược lại, quyền của
nhà nước thuộc về trách nhiệm của công dân.


7

+ Nhà nước phải chịu trách nhiệm trước mọi công dân về những vi phạm pháp
luật của mình, làm phương hại đến lợi ích của công dân, của các tổ chức trong xã
hội. Ngược lại, công dân và các tổ chức trong xã hội phải thực hiện các nghĩa vụ
và chịu trách nhiệm về những hành vi của mình theo quy định của pháp luật.
1.2.3. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
a, Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng nhà nước pháp
quyền XHCN
Khái quát lý luận của Đảng ta về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt Nam có thể rút ra những điểm chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, Đảng ta luôn khẳng định bản chất của Nhà nước ta là nhà nước của dân,
do dân, vì dân; tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về Nhân dân, bao nhiêu lợi
ích đều vì Nhân dân, bao nhiêu quyền hành đều của Nhân dân.
Thứ hai, Đảng ta xác định rõ nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự
phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện
các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp
Thứ ba, Đảng ta khẳng định vai trò của pháp luật trong quản lý nhà nước, quản lý
xã hội, tính tối cao của Hiến pháp và luật trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó,
cũng tiếp tục khẳng định vai trò của đạo đức và các quy tắc xã hội khác. Nhiệm
vụ đề ra là không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật theo Hiến pháp, bảo đảm
tính công khai, minh bạch, phục vụ thiết thực cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế.
Thứ tư, đảm bảo quyền con người, quyền công dân, khẳng định và thực hiện trách
nhiệm qua lại giữa các cơ quan nhà nước và công dân, tăng cường thực hiện dân
chủ xã hội chủ nghĩa đi đôi với giữ vững kỷ cương, kỷ luật, tiếp tục thể chế hóa
bằng pháp luật, chủ trương dân chủ hóa mọi mặt của đời sống xã hội.
Thứ năm, xác định trách nhiệm đầy đủ của Nhà nước trong việc thực hiện các cam
kết quốc tế trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế theo tinh thần Việt Nam sẵn


8

sàng là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì
hòa bình, độc lập và phát triển.
Thứ sáu, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Luận điểm
này thể hiện quá trình phát triển liên tục không ngừng về tư tưởng, quan điểm chỉ
đạo của Đảng về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước.
b, Những đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt
Nam
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân, thể hiện quyền làm chủ của nhân dân
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tổ chức và hoạt động trên cơ
sở Hiến pháp, tôn trọng và bảo vệ Hiến pháp
- Nhà nước pháp quyền Việt Nam quản lý xã hội bằng pháp luật, bảo đảm vị trí
tối thượng của pháp luật trong đời sống xã hội
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tôn trọng và bảo vệ quyền con
người, các quyền và tự do của công dân, giữ vững mối liên hệ giữa Nhà nước và
công dân, giữa Nhà nước và xã hội
- Trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, quyền lực nhà nước là
thống nhất, có sự phân công và phối hợp kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước
trong việc thực hiện các quyền: lập pháp, hành pháp và tư pháp, có sự kiểm tra,
giám sát chặt chẽ việc thực hiện quyền lực nhà nước
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước do Đảng Cộng
sản Việt Nam lãnh đạo
Đối với Nhà nước, sự lãnh đạo của Đảng là lãnh đạo chính trị, quyết định phương
hướng chính trị của Nhà nước, bảo đảm cho Nhà nước ta thực sự là tổ chức thực
hiện quyền lực của nhân dân, thực sự của dân, do dân và vì dân, để thực hiện thành
công công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước

9

triển khai tổ chức thực hiện các nghị quyết, chủ trương của Đảng bằng các hoạt
động quản lý nhà nước, tổ chức tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân tham gia
quản lý nhà nước, quản lý xã hội trên tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn
hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại…
Phần 2: Phần liên hệ thực tế và liên hệ bản thân
2.1.

Thực trạng vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt nam
hiện nay

2.1.1 Tính tất yếu của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
Đối với Việt Nam, vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền đang được đặt ra như
một tất yếu lịch sử và tất yếu khách quan
+ Tính tất yếu lịch sử :
Bắt nguồn từ chính lịch sử xây dựng và phát triển của Nhà nước ta. Ngay từ khi
thành lập và trong quá trình phát triển, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã
và luôn là một nhà nước hợp hiến, hợp pháp và luôn vận hành trong khuôn khổ
Hiến pháp và pháp luật. Các đạo luật tổ chức Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân
dân, Viện kiểm sát nhân dân và các đạo luật về chính quyền địa phương được xây
dựng trên cơ sở các Hiến pháp năm 1946, năm 1959, năm 1980 và năm 1992.
Những lần Hiến pháp được sửa đổi và thông qua là những bước củng cố cơ sở
pháp luật cho tổ chức và hoạt động của bản thân các cơ quan nhà nước. Vì vậy,
có thể nói, quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam là một quá trình
lịch sử được bắt đầu ngay từ Tuyên ngôn độc lập năm 1945 và Hiến pháp năm
1946. Quá trình này Nhà nước pháp quyền và Xây dựngNhà nướcpháp quyền
XHCN Việt Nam đã trải qua hơn nửa thế kỷ với nhiều giai đoạn phát triển đặc
thù. Ngày nay, quá trình này đang được tiếp tục ở một tầng cao phát triển mới với
nhiều đòi hỏi và nhu cầu cải cách mới.

+ Tính tất yếu khách quan:


10

Xuất phát từ định hướng XHCN mà mục tiêu cơ bản là xây dựng một chế độ xã
hội dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Để xây dựng được
một chế độ xã hội có tính mục tiêu như vậy, công cụ, phương tiện cơ bản chỉ có
thể là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và một Nhà nước pháp quyền
XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trên cơ sở chủ nghĩa Mác
- Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tính tất yếu khách quan ấy còn xuất phát từ
đặc điểm của thời đại với xu thế toàn cầu hóa. Nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế
đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách nhà nước, cải cách pháp luật, bảo
đảm cho Nhà nước không ngừng vững mạnh, có hiệu lực để giải quyết có hiệu
quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, thực hành dân chủ, củng cố độc lập,
tự chủ và hội nhập vững chắc vào đời sống quốc tế.
2.1.2 Vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện nay
a, Đường lối chỉ đạo của Đảng:
Trong thời gian gần đây, các nghị quyết của Đảng đã phác thảo ra những hướng
chung nhất về xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam. Cụ thể như
sau:
- Trong Văn kiện Hội nghị đại biểu toàn quốc khoá VII (năm 1991) của Đảng đã
đưa ra thuật ngữ “xây dựng nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và
vì nhân dân”.
- Sau đó, tại Văn kiện Đại hội VIII của Đảng (năm 1996) đã nhấn mạnh: “Tăng
cường pháp chế XHCN, xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam. Quản lý xã
hội bằng pháp luật, đồng thời, coi trọng giáo dục, nâng cao đạo đức”.
- Đại hội IX của Đảng (năm 2001) đặt vấn đề tiếp tục “xây dựng nhà nước pháp
quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng”.
Nhà nước XHCN mà chúng ta đang xây dựng trước tiên và cơ bản phải là nhà

nước của dân, do dân và vì dân. Và giá trị này sẽ trở thành những nhân tố quan
trọng trong sự nghiệp xây dựng nhà nước XHCN ở nước ta. Vì vậy, trong quá


11

trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đặc biệt là trong sự nghiệp đổi mới, Đảng ta
rất coi trọng việc xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam. Đây là một trong
những nhiệm vụ cơ bản để phát triển đất nước.
b, Thực trạng Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện nay
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định
nhiệm vụ xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng là
một trong những nhiệm vụ có tính chiến lược trong quá trình thực hiện các mục
tiêu phát triển kinh tế-xã hội 2011-2020. Sự xác định mục tiêu xây dựng nhà nước
pháp quyền XHCN trong Báo cáo chính trị của Đại hội X không chỉ là khẳng định
quyết tâm chính trị của Đảng ta trong việc đẩy mạnh cải cách tổ chức và hoạt động
của nhà nước, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế mà còn là sự đánh dấu một
giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp xây dựng nhà nước kiểu mới - một nhà
nước của dân, do dân, vì dân.
Quá trình xây dựng, tăng cường nhà nước xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì
dân ở nước ta trong suốt mấy chục năm qua (đặc biệt trong những năm đổi mới)
đã đưa lại nhiều kết quả tích cực. Nghị quyết Hội nghị lần thứ III khoá VIII của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng và các Văn kiện Đại hội Đảng khoá IX, X đã
khẳng định công cuộc xây dựng và hoàn thiện nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt
Nam đã có những tiến bộ quan trọng:
- Đã từng bước phát triển hệ thống quan điểm, nguyên tắc cơ bản về xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. Hiến pháp 1992 và
nhiều Bộ luật, Luật, Pháp lệnh đã được ban hành, tạo khuôn khổ pháp lý để nhà
nước quản lý bằng pháp luật trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, an ninh, quốc
phòng... Đã có nhiều quyết định cải cách có ý nghĩa quan trọng trên lĩnh vực xây

dựng nhà nước và pháp luật, làm cơ sở cho đổi mới hệ thống chính trị, đổi mới tổ
chức hoạt động của bộ máy nhà nước.
- Dân chủ xã hội chủ nghĩa tiếp tục được phát huy trên nhiều lĩnh vực. Dân chủ
về kinh tế ngày càng được mở rộng đã tác động tích cực đến việc giải phóng sức


12

sản xuất, là động lực thúc đẩy kinh tế phát triển, nâng cao đời sống nhân dân. Dân
chủ về chính trị có bước tiến quan trọng, thể hiện ở việc bầu các cơ quan dân cử,
ở chất lượng sinh hoạt của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, tại các cuộc thảo
luận của nhân dân tham gia ý kiến xây dựng các dự án luật, trong hoạt động của
báo chí...
- Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, trước hết là của cơ quan
hành chính nhà nước, đã có một bước điều chỉnh theo yêu cầu của quá trình
chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp sang quản lý nền kinh
tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước
theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước đã có bước đổi
mới, vừa bảo đảm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, vừa phát huy trách
nhiệm, tính chủ động của các cơ quan nhà nước.
Trong thực tế hiện nay, so với những yêu cầu của công cuộc đổi mới đặt ra, việc
xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam còn nhiều khó khăn vì các
nguyên do sau:
+ Hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh và đồng bộ.Bộ máy nhà nước hiện nay vừa
bất cập về trình độ, năng lực quản lý, vừa có một bộ phận cán bộ thiếu trong sạch,
gây phiền hà nhũng nhiễu nhân dân. Vì vậy hiệu lực quản lý điều hành chưa
nghiêm, kỷ cương xã hội bị buông lỏng. Vẫn còn tình trạng thiếu dân chủ, thiếu
kỷ cương dẫn đến quyền làm chủ của nhân dân bị vi phạm. Vẫn còn tình trạng
tham ô, lãng phí, quan liêu, cửa quyền, làm trái pháp luật chưa bị ngăn chặn.

+ Công tác đào tạo đội ngũ cán bộ công chức làm công tác pháp lý còn nhiều bất
cập, việc thi hành công vụ còn nhiều hạn chế. Chưa coi trọng đúng mức việc tuyên
truyền, giáo dục pháp luật trong cán bộ và nhân dân.
+ Công tác kiểm tra, giám sát và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật chưa thật
sự chặt chẽ, nghiêm minh và kịp thời. Việc thi hành pháp luật còn mang nặng tính
chủ quan, xử theo tình cảm “Nhất thân – Nhì quen “. Sự lãnh đạo của Đảng tại


13

địa phương nhiều nơichưa được tăng cường đúng mức, nhiều cấp lãnh đạo trình
độ kiến thức và năng lực còn hạn chế.
+ Điều chúng ta hiện nay thiếu là một công cụ hiến định giúp thanh lọc một số
phần tử lợi dụng pháp luậtvừa bất tài vừa tham nhũng.
Các nghị quyết của Đảng, nhất là nghị quyết của Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp
hành Trung ương (khoá VII) đã nêu lên những quan điểm cơ bản và phương hướng
tiếp tục xây dựng, hoàn thiện nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cần
tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện các nghị quyết định đó. Để đáp ứng đòi
hỏi ngày càng cao đối với việc xây dựng Nhà nước trong thời kỳ mới, trong các
văn kiện của Đảng của các Đại hội VIII, IX, X, XI đã nhấn mạnh một số chủ
trương, nhiệm vụ với các yêu cầu sau đây:
Một là, tiếp tục phát huy tốt hơn và nhiều hơn quyền làm chủ của nhân dân qua
các hình thức dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia xây dựng
và bảo vệ Nhà nước, nhất là việc giám sát, kiểm tra của nhân dân đối với hoạt
động của cơ quan và cán bộ, công chức nhà nước.
Hai là, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả; cán bộ, công chức
nhà nước thật sự là công bộc, tận tuỵ phục vụ nhân dân.
Ba là, tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với Nhà nước; xây dựng và hoàn thiện
nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng phù hợp với đặc điểm, tính chất của

các cơ quan nhà nước ở từng cấp, chú trọng sự lãnh đạo của các tổ chức đảng đối
với việc kiểm kê, kiểm soát trong quản lý kinh tế, tài chính.
Ba yêu cầu trên quan hệ chặt chẽ với nhau, dựa trên nền tảng chung là xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, thực hiện đại đoàn
kết dân tộc và đoàn kết dân tộc mà nòng cốt là liên minh công nhân, nông dân và
trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.


14

2.2.

Liên hệ trách nhiệm bản thân trong việc xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay.

Để xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN trong sạch, vững mạnh, là nhà nước
của dân, do dân, vì dân thì đòi hỏi sự trưởng thành lớn mạnh của nhiều yếu tố,
trong đó phải có trình độ trưởng thành của công dân về mọi mặt. Vì vậy, đối với
bản thân em thì luôn nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm với nghĩa vụ,
bổn phận của mình trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền
XHCN.
Trên lĩnh vực chính trị, bản thân em luôn thực hiện quyền bầu cử, ứng cử đại biểu
quốc hội, đại biểu hội đồng nhân dân các cấp khi đến các nhiệm kỳ. Trong những
năm qua, trước mỗi kỳ đại hội, Đảng ta luôn xây dựng các kênh thông tin để trao
đổi, tiếp thu những ý kiến đóng góp của đông đảo tầng lớp nhân dân vào các dự
thảo văn kiện trình Đại hội Đảng nhằm phát huy tinh thần dân chủ, tạo sự thống
nhất trong nhận thức hành động như trang www.duthaoonline.quochoi.vn,
www.chinhphu.vn . Em cũng tích cực tham gia đóng góp ý kiến xây dựng hiến
pháp, pháp luật nhằm thể hiện tinh thần ý thức trách nhiệm, góp phần tăng cường
đoàn kết dân tộc, củng cố niềm tin với Đảng. Hiện nay trên các trang mạng xã hội

có rất nhiều thông tin sai lệch về Đảng và Nhà nước, em luôn chọn lọc những
kênh thông tin chính thống, loại bỏ những thông tin sai lệch. Xây dựng niềm tin
vào công lý, sự lãnh đạo, định hướng, điều hành của Nhà nước, ngăn chặn suy
thoái về lý tưởng đạo đức.
Trong lĩnh vực pháp luật, em luôn tuân thủ luật lệ giao thông, có ý thức trong bảo
vệ môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, nộp thuế, giữ gìn văn minh đô thị. Tự
giác tuân thủ pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện công bằng xã
hội, tạo dựng xã hội đoàn kết, thân ái, tiến bộ, văn minh.
Về đạo đức, trong quá trình học tập và làm việc, em luôn tự điều chỉnh bản thân
về cách ứng xử, hành vi của mình sao cho đúng mực, có trách nhiệm và phù hợp


15

với các lợi ích xã hội, luôn thấm nhuần những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp
của dân tộc, có tinh thần trách nhiệm vì cộng đồng, có thái độ sống tích cực.
KẾT LUẬN
Trong công cuộc đổi mới của đất nước, việc xây dựng nhà nước pháp quyền của
dân, do dân,vì dân là yêu cầu khách quan của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội. Vì vậy, trong đường lối lãnh đạo của mình, Đảng ta đặc biệt coi trọng việc đề
ra đường lối xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước, đây là yếu tố trung tâm
của hệ thống chính trị. Để thực hiện mục tiêu đó, cần phải tăng cường hiệu lực
của bộ máy nhà nước, mở rộng dân chủ XHCN, phát huy quyền làm chủ của nhân
dân trong xây dựng và quản lý nhà nước, đồng thời tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng trên mọi lĩnh vực. Ngày nay, sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ đất
nước diễn ra trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển, tình hình thế giới diễn
biến nhanh chóng, phức tạp. Trong điều kiện đó, việc tiếp tục xây dựng và hoàn
thiện nhà nước pháp quyền là đòi hỏi khách quan và phù hợp với xu hướng chung
của thời đại.
Để nhà nước ta thực sự là nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, trong giai

đoạn trước mắt chúng ta phải thực hiện đồng bộ một loạt nhiệm vụ : Đổi mới,
nâng cao chất lượng công tác lập pháp và giám sát tối cao của Quốc hội đối với
toàn bộ hoạt động của nhà nước; cải cách nền hành chính nhà nước, bao gồm cải
cách thể chế hành chính, tổ chức bộ máy và kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức;
cải cách tổ chức và hoạt động tư pháp. Đồng thời, chúng ta phải đẩy mạnh cuộc
đấu tranh chống bệnh quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước. Mặt khác,
cũng cần phải kết hợp những biện pháp cấp bách với những giải pháp có tầm chiến
lược để vừa hoàn thiện cơ chế, chính sách, vừa xử lý nghiêm, kịp thời mọi vi
phạm, tội phạm.
Với đề tài: “Nhà nước XHCN và vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay”, em muốn nhấn mạnh thêm rằng xây dựng Nhà
nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân chính là tạo điều kiện cho nhân dân


16

có một cuộc sống ấm no, hanh phúc.Vì vậy, là một công dân Việt Nam, chúng ta
cần phải cố gắng học tập và làm việc để góp phần xây dựng đất nước văn minh,
giàu đẹp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. “ Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học”, NXB Chính trị quốc gia
2. Tài liệu học tập và bài tập thực hành Chủ nghĩa xã hội khoa học
3. Chuyên đề Nhà nước pháp quyền
/>4. Xây dựng NN pháp quyền của dân, do dân và vì dân:
/>5. Quan điểm, tư tưởng xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
/>6. Khái niệm và đặc trưng Nhà nước Pháp quyền
/>