Nghiên cứu sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng tại làng cổ phước tích tỉnh thừa thiên huế
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.6 MB, 89 trang )
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Trong suốt thời gian học tập tại Khoa Du lòch
– Đại học Huế. Ban giám hiệu của khoa đã tạo
điều kiện học tập cũng như toàn thể các
Thầy Cô đã tận tình giảng dạy truyền đạt
khối kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho
chúng tôi để làm hành trang vững chắc đầy
tự tin khi bước vào đời. Để bày tỏ lòng biết
ơn sâu sắc tôi xin chân thành cảm ơn tất cả
Quý Thầy Cô.
Đặc biệt, để hoàn thành tốt khóa luận
tốt nghiệp, tôi vô cùng biết ơn TS. Trần Thò
Ngọc Liên là người trực tiếp hướng dẫn, dìu
dắt tôi trong suốt thời gian vừa qua bằng tất
cả tấm lòng chân tình và tinh thần trách
nhiệm của mình.
Xin chân thành gửi lời cảm ơn Ban lãnh
đạo Công ty TNHH MTV Truyền Thông và Dòch
Vụ Du Lòch Con Voi, các anh chò nhân viên đã
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu,
tiếp cận với thực tế, vận dụng những kiến
thức đã học mà hoàn thiện kỹ năng của
mình.
Xin chân thành cảm ơn Ban quản lý Di Tích
Kiến Trúc Nghệ Thuật Làng cổ Phước Tích,
Ông Đoàn Quyết Thắng - Phó Ban quản lý và
toàn thể bà con dân làng Phước Tích đã cho
tôi nhiều tư liệu quý báu để hoàn thành
khóa luận tốt nghiệp.
Hoàn thành bài khóa luận với rất nhiều
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
i
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
sự nỗ lực và cố gắng của tôi, song không
thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót.
Kính mong thầy cô giáo góp ý để đề tài
khóa luận tốt nghiệp được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Huế, ngày 15 tháng 06 năm 2020
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thò Hiền
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi và được sự hướng
dẫn của TS. Trần Thị Ngọc Liên. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài
này là trung thực và chưa cơng bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số
liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính
tơi thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm trước Khoa và nhà trường về lời cam
đoan này.
Huế, ngày 15 tháng 06 năm 2020
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thị Hiền
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
ii
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................
LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................
MỤC LỤC...............................................................................................................
DANH MỤC VIẾT TẮT.......................................................................................
DANH MỤC BẢNG.............................................................................................
DANH MỤC BIỂU ĐỒ..........................................................................................
DANH MỤC HÌNH.................................................................................................
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................1
1.Lý do chọn đề tài....................................................................................................1
2.Mục tiêu nghiên cứu...............................................................................................2
1.1.Mục tiêu tổng quát...............................................................................................2
1.2.Mục tiêu cụ thể....................................................................................................2
3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..........................................................................3
1.3.Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................3
1.4.Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................3
4.Phương pháp nghiên cứu........................................................................................3
1.5.Phương pháp thu thập số liệu..............................................................................3
1.6.Phương pháp phỏng vấn sâu cá nhân...................................................................4
5.Kết cấu của đề tài...................................................................................................4
PHẦN II: NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI........................................................................5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA DU LỊCH DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG......5
CƠ SỞ LÝ LUẬN.....................................................................................................5
1.1.Một số khái niệm về du lịch................................................................................5
1.2.Lý luận chung về du lịch dựa vào cộng đồng......................................................5
1.2.1.Cộng đồng........................................................................................................5
1.2.2. Du lịch cộng đồng...........................................................................................7
1.2.3.Du lịch dựa vào cộng đồng...............................................................................9
1.2.4.Các đặc trưng của du lịch dựa vào cộng đồng................................................12
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
iii
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
1.2.5.Nguyên tắc phát triển du lịch dựa vào cộng đồng...........................................13
1.2.6.Điều kiện thuận lợi và khó khăn đối với hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng
tại một địa phương...................................................................................................14
1.2.6.1.Điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch dựa vào cộng đồng.......................14
1.2.6.2.Khó khăn đối với phát triển du lịch dựa vào cộng đồng..............................15
1.2.7.Các bên tham gia trong phát triển du lịch dựa vào cộng đồng........................15
1.2.8.Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong hoạt động du lịch....................17
1.2.8.1.Khái niệm sự tham gia của cộng đồng địa phương......................................17
1.2.8.2.Các hình thức tham gia của cộng đồng địa phương.....................................18
1.2.8.3.Nguyên tắc của sự tham gia cộng đồng.......................................................20
1.2.8.4.Ý nghĩa sự tham gia của người dân trong hoạt động du lịch dựa vào cộng
đồng......................................................................................................................... 20
1.2.8.5.Phân chia lợi ích từ hoạt động du lịch địa phương.......................................21
CƠ SỞ THỰC TIỄN...............................................................................................22
1.3.Tình hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại Tỉnh Thừa Thiên Huế........22
1.4.Một số mô hình du lịch dựa vào cộng đồng ở Việt Nam và tỉnh Thừa Thiên Huế
................................................................................................................................. 22
1.4.1.Một số hình du lịch dựa vào cộng đồng ở Việt Nam.......................................22
1.4.1.1.Mô hình du lịch dựa vào cộng đồng ở Mai Châu.........................................22
1.4.1.2.Mô hình du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng rau Trà Quế Hội An..............24
1.4.2.Một số hình du lịch dựa vào cộng đồng tại tỉnh Thừa Thiên Huế...................27
1.4.2.1.Mô hình du lịch dựa vào cộng đồng tại phá Tam Giang..............................27
1.4.2.2.Mô hình du lịch dựa vào cộng đồng tại Thủy Biều......................................29
CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN ĐỊA
PHƯƠNG VÀO HOẠT ĐỘNG DU LỊCH DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI LÀNG
CỔ PHƯỚC TÍCH TỈNH THỪA THIÊN HUẾ......................................................31
2.1. Khái quát về di tích Làng cổ Phước Tích..........................................................31
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Làng cổ Phước Tích.............................31
2.1.2. Điều kiện tự nhiên.........................................................................................33
2.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội - văn hóa của Làng cổ Phước Tích........................35
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
iv
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
2.1.3.1. Đặc điểm kinh tế.........................................................................................35
2.1.3.2. Đặc điểm xã hội..........................................................................................36
2.1.3.3. Đặc điểm văn hóa.......................................................................................36
2.1.4. Tài nguyên du lịch.........................................................................................38
2.1.4.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên........................................................................38
2.1.4.2. Tài nguyên du lịch nhân văn.......................................................................38
2.2. Tình hình phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích trong
giai đoạn 2017 - 2109..............................................................................................39
2.2.1. Tổng quan về phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích 39
2.2.2. Tình hình lượng khách du lịch và doanh thu..................................................40
2.2.3. Nguồn khách..................................................................................................42
2.3. Tình hình tham gia của người dân địa phương đối với loại hình du lịch dựa vào
cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích..........................................................................42
2.3.1 Thông tin về đối tượng điều tra......................................................................42
2.3.2. Mức độ của người dân khi tham gia vào hoạt động du lịch...........................43
2.3.2.1. Mức độ tham gia của người dân vào hoạt động du lịch..............................43
2.3.2.2. Hình thức tham gia.....................................................................................43
2.3.2.3. Hoạt động tham gia.....................................................................................44
2.3.3. Lý do tham gia vào hoạt động du lịch............................................................45
2.3.4. Cơ chế phân chia lợi ích................................................................................46
2.3.4.1. Mức thu nhập..............................................................................................46
2.3.4.2. Hình thức phân chia lợi ích.........................................................................47
2.3.5. Thuận lợi và khó khăn của người dân trong quá trình tham gia vào hoạt động
du lịch tại địa phương..............................................................................................48
2.3.5.1. Thuận lợi.....................................................................................................48
2.3.5.2. Khó khăn....................................................................................................49
2.3.6. Sự đánh giá của người dân không tham gia vào hoạt động du lịch................50
2.3.7. Ý kiến mong muốn của người dân về việc phát triển du lịch dựa vào cộng
đồng để thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương..........................................51
2.3.8. Phân tích mô hình SWOT về khả năng tham gia vào hoạt động du lịch dựa
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
v
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
vào cộng đồng của người dân địa phương...............................................................53
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ THU HÚT SỰ THAM GIA VÀ NÂNG
CAO NĂNG LỰC CỦA NGƯỜI DÂN ĐỊA PHƯƠNG VÀO HOẠT ĐỘNG DU
LỊCH DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI LÀNG CỔ PHƯỚC TÍCH TỈNH THỪA
THIÊN HUẾ............................................................................................................ 56
3.1. Giải pháp đối với người dân địa phương..........................................................56
3.1.1. Sử dụng nguồn năng lực của địa phương.......................................................56
3.1.2. Tham gia bảo vệ môi trường..........................................................................57
3.1.3. Nâng cao ý thức của người dân trong việc tham gia vào các chương trình du
lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích......................................................58
3.2. Giải pháp về tổ chức quản lý............................................................................59
3.3. Các giải pháp củng cố và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch có sự tham gia của
cộng đồng địa phương.............................................................................................61
3.4. Giải pháp về xúc tiến và quảng bá du lịch........................................................64
3.5. Giải pháp về cơ sở - vật chất - kỹ thuật............................................................66
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...............................................................68
1. Kết luận...............................................................................................................68
2.Kiến nghị..............................................................................................................69
2.1. Đối với Sở Văn hoá- Thể thao và Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế.......................69
2.2. Đối với UBND xã Phong Hoà và Ban Quản lý Di Tích Kiến Trúc Nghệ Thuật
Làng cổ Phước Tích.................................................................................................70
2.3. Đối với cộng đồng địa phương Làng cổ Phước Tích........................................71
2.4. Đối với doanh nghiệp và các công ty lữ hành...................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................73
PHỤ LỤC
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
vi
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
DANH MỤC VIẾT TẮT
UNWTO
Tổ chức du lịch thế giới
DLDVCĐ
du lịch dựa vào cộng đồng
DLCĐ
Du lịch cộng đồng
VITA
Hiệp hội Du lịch Việt Nam
VISTA
Hiệp hội Lữ hành Việt Nam
UNESCO
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên Hợp Quốc
ASEAN
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
BQL
Ban quản lý
UBND
Uỷ ban nhân dân
CQĐP
Chính quyền địa phương
VH - TT&DL
Văn hóa - Thể thao và Du lịch
JICA
Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
vii
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Lượng khách đến Làng cổ Phước Tích giai đoạn năm 2017 - 2019........41
Bảng 1.2: Doanh thu của Làng cổ Phước Tích giai đoạn năm 2017 - 2019.............41
Bảng 1.3: Các hoạt động du lịch tại Làng cổ Phước Tích........................................44
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
viii
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1.1: Mô hình SWOT về khả năng tham gia vào hoạt động du lịch dựa vào
cộng đồng của người dân địa phương tại Làng cổ Phước Tích................................53
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
ix
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Mô hình về cách thức tham gia của cộng động........................................19
Hình 1.2: Bản đồ tổng thể Làng cổ Phước Tích.......................................................33
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
x
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1.
Lý do chọn đề tài
Loại hình du lịch dựa vào cộng đồng là một trong những mô hình mới ở Việt
Nam đã và đang được ngành du lịch quan tâm, song thực sự nó đã khẳng định được
ưu thế trong việc thu hút khách, trở thành tour hấp dẫn, thú vị. du lịch dựa vào cộng
đồng được ví như một công cụ hữu hiệu để du khách có thể hiểu sâu về nét văn hóa,
phong tục tập quán nơi họ đến. Việt Nam có sự đa dạng về văn hóa, phong tục tập
quán, mỗi tộc người lại có những nét riêng, hay những lễ hội và các tập tục luôn có
sự khác biệt. Đây chính là những nguồn tài nguyên, kho báu quý giá để ngành du
lịch khai thác vào các tour khác nhau.
Thừa Thiên Huế có nhiều tiềm năng và lợi thế phát triển du lịch dựa vào cộng
đồng, với bản sắc văn hóa truyền thống của vùng đất cố đô, vùng nông thôn ven
thành phố và vùng cao của các đồng bằng dân tộc thiểu số đã và đang được giữ gìn,
bảo tồn và phát huy gần như khá nguyên vẹn. Ngoài ra hệ sinh thái tự nhiên như:
sông, hồ, suối, ghềnh thác, đầm phá tạo nên cảnh quan thiên nhiên kỳ thú. Đó là
những điều kiện thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch gắn với cộng đồng như
du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch lịch sử…
Du lịch dựa vào cộng đồng ở Huế bắt đầu hình thành ở Huế vào đầu những
năm 2000, tại một số địa bàn như ở Thôn Dỗi (Nam Đông), Làng cổ Phước Tích
(Phong Điền), cầu ngói Thanh Toàn (Hương Thủy), Thủy Biều (Thành phố Huế)…
Ngày 09/09/2019 UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành Quyết định số
2186/QĐ-UBND công nhận Làng cổ Phước Tích, xã Phong Hòa, huyện Phong
Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế làm điểm du lịch của tỉnh Thừa Thiên Huế. Trước đó,
Bộ Văn Hóa, Thể Thao và Du Lịch cũng đã có quyết định số 832/QĐ-BVHTTDL
xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia cho Làng cổ Phước Tích. Với
quần thể di tích kiến trúc nhà rường cổ, di tích văn hóa Champa, văn hóa Việt cổ;
nghề gốm truyền thống trên 500 năm... Phước Tích được mệnh danh là làng di sản
của vùng Trung bộ Việt Nam. Nằm bên cạnh là làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên,
chính những thế hệ thợ điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên là những người đã góp phần tạo
nên quần thể nhà rường ở Phước Tích.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
1
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Du lịch dựa vào cộng đồng không chỉ làm đa dạng, phong phú những sản
phẩm du lịch phục vụ du khách mà còn là một hướng đi đúng đắn, bền vững và
hiệu quả để giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị, những bản sắc văn hoá
truyền thống đặc sắc của địa phương. Loại hình du lịch dựa vào cộng đồng cũng
đã và đang góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá đặc sắc của Làng cổ
Phước Tích. Tuy nhiên, để tác động của du lịch đến Làng cổ Phước Tích thực sự
thành công và lâu dài thì còn cần phải nghiên cứu chuyên sâu hơn nữa để có thể
đầu tư và phát triển du lịch một cách cụ thể và hiệu quả. Đặc biệt là phải chú trọng
đến một nhân tố quan trọng, đóng vai trò cốt yếu trong loại hình du lịch dựa vào
cộng đồng đó chính là Người dân địa phương. Chính vì lý do này, tôi chọn đề tài
“Nghiên cứu sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt động du lịch dựa
vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế” để làm đề tài
khóa luận tốt nghiệp của mình.
2.
Mục tiêu nghiên cứu
1.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về du lịch dựa vào cộng đồng, đề
tài khảo sát sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt động du lịch dựa vào
cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ đó, đưa ra các giải
pháp thu hút, nâng cao sự tham gia của người dân vào hoạt động du lịch dựa vào
cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế.
1.2. Mục tiêu cụ thể
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về du lịch và du lịch dựa vào cộng đồng,các tiêu
chí đánh giá về sự tham gia, vai trò của việc tham gia và lợi ích của người dân địa
phương đối với hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích.
- Đánh giá mức độ tham gia của người dân vào hoạt động du lịch thông qua
việc khảo sát, tìm hiểu và nghiên cứu các hoạt động mà người dân tham gia vào.
- Đưa ra một số giải pháp để thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương
trong hoạt động du lịch tại Làng cổ Phước Tích.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
2
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
3.
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt động
du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế
- Khách thể nghiên cứu: Người dân đã tham gia và chưa tham gia vào hoạt
động du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng Phước Tích thôn Phước Phú, xã Phong
Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
1.4. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu: Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận và thực tiễn về du lịch
dựa vào cộng đồng, đề tài khảo sát sự tham gia của người dân địa phương vào hoạt
động du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ
đó, đưa ra các giải pháp thu hút, nâng cao sự tham gia của người dân vào hoạt động
du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Phạm vi không gian: Đề tài được tiến hành tại khu vực Làng cổ Phước Tích
thôn Phước Phú, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Phạm vi thời gian: Từ tháng 04/2020 đến tháng 06/2020
4.
Phương pháp nghiên cứu
1.5. Phương pháp thu thập số liệu
Thu thập số liệu thứ cấp
- Tài liệu liên quan đến tài nguyên, văn hoá và dân cư ở Làng cổ Phước Tích
do BQL di tích kiến trúc nghệ thuật Làng cổ Phước Tích cung cấp, đồng thời tham
khảo thông tin trên Internet, sách, báo…
- Các số liệu thống kê du lịch về lượng khách, doanh thu giai đoạn 2017- 2019
do BQL di tích kiến trúc nghệ thuật Làng cổ Phước Tích cung cấp.
Thu thập số liệu sơ cấp
Số liệu sơ cấp được thực hiện bằng các phương pháp phân tích tổng hợp,
phương pháp điều tra thông qua phỏng vấn sâu, đối tượng là các người dân tham gia
và chưa tham gia vào hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích
tỉnh Thừa Thiên Huế.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
3
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
1.6. Phương pháp phỏng vấn sâu cá nhân
Phỏng vấn sâu được tiến hành với 11 người dân địa phương tham gia và chưa
tham gia vào du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên
Huế. Các câu hỏi phỏng vấn là câu hỏi mở và các phỏng vấn là không chính thức và
bán cấu trúc. Phỏng vấn bán cấu trúc nói chung là hữu hiệu nhất, chúng cho phép
thu được thông tin đầy đủ về chủ đề nghiên cứu. Ưu tiên chính của phỏng vấn sâu là
thể hiện sâu sắc hơn về suy nghĩ, thái độ của người trả lời về một số vấn đề có thể
đạt được với các cuộc phỏng vấn. Thực tế là, các phỏng vấn được thực hiện có thể
khám phá một số chủ đề và sắc thái làm phong phú thêm dữ liệu.
Phương pháp chọn mẫu
Trong nghiên cứu này, lựa chọn phương pháp nghiên cứu là chọn mẫu phi
ngẫu nhiên. Ưu điểm của việc lấy mẫu phi ngẫu nhiên là chọn mẫu dựa trên sự
thuận tiện, dễ tiếp cận, dễ lấy thông tin. Hạn chế của việc lấy mẫu phi ngẫu nhiên là
do chủ quan của nhà nghiên cứu có thể sai lầm trong việc lựa chọn các đối tượng
cho mẫu.
5.
Kết cấu của đề tài
PHẦN MỞ ĐẦU
PHẦN II: NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
Chương I: Cơ sở khoa học của du lịch dựa vào cộng đồng
Chương II: Đánh giá mức độ tham gia của người dân địa phương vào hoạt
động du lịch dựa vào cộng đồng tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa Thiên Huế
Chương III: Một số giải pháp để thu hút sự tham gia và nâng cao năng lực của
cộng đồng địa phương trong hoạt động du lịch tại Làng cổ Phước Tích tỉnh Thừa
Thiên Huế
PHẦN III: KẾT LUẬN.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
4
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
PHẦN II: NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
CHƯƠNG 1:
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA DU LỊCH DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
← CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Một số khái niệm về du lịch
Du lịch đã trở thành một hiện tượng kinh tế xã hội phổ biến không chỉ ở các
nước phát triển mà còn ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Tuy
nhiên, cho đến nay, không chỉ ở nước ta, nhận thức về nội dung du lịch vẫn chưa
thống nhất. Do hoàn cảnh khác nhau, dưới mỗi góc độ nghiên cứu khác nhau, mỗi
người có một cách hiểu về du lịch khác nhau. Do vậy có bao nhiêu tác giả nghiên
cứu về du lịch thì có bấy nhiêu định nghĩa.
Theo tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) được đưa ra vào tháng 6/1991 : “Du
lịch bao gồm những hoạt động của con người đi đến và lưu trú tại một nơi ngoài
môi trường thường xuyên trong thời gian liên tục không quá một năm nhằm mục
đích nghỉ ngơi, kinh doanh và các mục đích khác”.
Theo Điều 3 Luật du lịch Việt Nam có hiệu lực từ ngày 19/06/2017 định nghĩa
về du lịch như sau: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con
người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời gian không quá 01 năm liên tục
nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá tài
nguyên du lịch hoặc kết hợp với mục đích hợp pháp khác.”
1.2. Lý luận chung về du lịch dựa vào cộng đồng
1.2.1. Cộng đồng
Cộng đồng là một khái niệm về tổ chức xã hội đã được nhiều nhà nghiên cứu
đưa ra khái niệm với nhiều ngữ nghĩa khác nhau:
Theo GS.TS. Trịnh Duy Luân (2009) định nghĩa cộng đồng: "Cộng đồng là
một tập hợp dân cư sinh sống trên cùng một lãnh thổ, và do vậy họ thường có một ý
thức/ tình cảm về sự thống nhất trong một địa phương và một khả năng tham gia
những hoạt động mang tính tập thể vì quyền lợi của địa phương đó”.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
5
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Theo Schmink (1999) có định nghĩa cộng đồng là: “Tập thể các nhóm người
có chung địa bàn cư trú và có quyền sử dụng các tài nguyên ở địa phương”.
Theo Fichter (1973), cộng đồng là một tập thể người nhất định trên một lãnh
thổ bao gồm 4 yếu tố :
+ Tương quan cá nhân mật thiết với những người khác, tương quan này đôi
khi được gọi là tương quan đối mặt, tương quan thân mật.
+ Có sự liên hệ chặt chẽ với nhau về tình cảm và cảm xúc khi cá nhân thực
hiện được các công việc hoặc nhiệm vụ cụ thể.
+ Có sự tự nguyện hy sinh đối với những giá trị được tập thể coi là cao cả và
có ý nghĩa.
+ Có ý thức đoàn kết với mọi thành viên trong tập thể.
Theo từ điển Tiếng Việt (2005), cộng đồng có nghĩa là: “Toàn thể những
người cùng chung sống, có những điểm giống nhau, gắn bó thành một khối trong
sinh hoạt xã hội”. Khái niệm cộng đồng chỉ nhiều đối tượng có những đặc điểm
tương đối khác về quy mô, đặc tính xã hội. Nói đến khái niệm cộng đồng có thể là
những khối tập hợp người, các liên minh rộng lớn như cộng đồng thế giới, cộng
đồng Châu Âu… Nhỏ hơn, cộng đồng có thể là một kiểu/hạng xã hội, căn cứ vào
những đặc tính tương đồng về sắc tộc, chủng tộc hay tôn giáo… Nhỏ hơn nữa, danh
từ cộng đồng được sử dụng cho các đơn vị xã hội cơ bản là gia đình, làng hay một
nhóm xã hội nào đó có đặc tính xã hội chung về lý tưởng xã hội, lứa tuổi, nghề
nghiệp, địa vị xã hội.
Như vậy, có thể hiểu cộng đồng: “là tập hợp những người cùng sống và sinh
hoạt trên một địa bàn nhất định có quyền sử dụng tài nguyên tại địa bàn đó, có
chung đặc điểm tâm lý, tình cảm gắn bó, hệ giá trị chuẩn mực, điều kiện sống.
Cộng đồng bao gồm các tổ chức xã hội được thiết lập bởi chính cộng đồng để đại
diện cho quan điểm và hoạt động của họ. Họ là những người sống, sinh hoạt và lao
động cố định, lâu dài, không bao gồm cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp từ nơi khác
đến làm việc hay kinh doanh”.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
6
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
1.2.2. Du lịch cộng đồng
Theo Nicole Hausler và Wolffgang Strasdas (2000,tr.36) cho rằng:
“Du lịch cộng đồng là mô hình phát triển du lịch trong đó chủ yếu là người
dân địa phương đứng ra phát triển và quản lý. Lợi ích kinh tế có được từ du lịch sẽ
đọng lại nền kinh tế địa phương”. Qua đó cho thấy quan niệm trên nhấn mạnh đến
vai trò chính của người dân địa phương trong vấn đề phát triển du lịch ngay trên địa
bàn quản lý. Từ định nghĩa này, Nicole và Wolfgang chú trọng đến vai trò và lợi ích
kinh tế du lịch cộng đồng đem lại cho người dân địa phương.
Theo khái niệm trong tiêu chuẩn của ASEAN về du lịch cộng đồng, về mặt
quốc tế, kinh tế du lịch chủ yếu dựa vào doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh
nghiệp này cung cấp các sản phẩm dịch vụ cho khách du lịch tới tham quan. Du lịch
cộng đồng là một loại hình du lịch tìm kiếm cơ hội trao quyền cho cộng đồng trong
việc quản lý mức độ tăng trưởng của du lịch và đạt được những mục tiêu có liên
quan tới phúc lợi và phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Vì thế,
DLCĐ không chỉ bao gồm mối quan hệ đối tác giữa doanh nghiệp du lịch và cộng
đồng địa phương để phân bổ lợi ích cho cả hai bên, mà còn bao gồm cả việc cộng
đồng giúp đỡ doanh nghiệp du lịch và ngược lại, doanh nghiệp cũng hỗ trợ cộng
đồng phát triển để cải thiện phúc lợi tập thể. Như vậy, du lịch cộng đồng sẽ trao
quyền cho cộng đồng địa phương để xác định và đảm bảo tương lai của nền kinh tế,
xã hội tại địa phương thông qua các hoạt động có thu phí dịch vụ và thường là việc
tổ chức trình diễn, kỷ niệm các truyền thống, phong tục và lối sống tại địa phương;
bảo tồn các nguồn lực tự nhiên và văn hóa; nuôi dưỡng sự tương tác công bằng, có
lợi giữa cộng đồng chủ và khách. DLCĐ cũng phục vụ các thị trường tiềm ẩn ví dụ
như du lịch mạo hiểm, du lịch văn hóa, du lịch sinh thái, du lịch nông thôn, hướng
tới các sản phẩm và dịch vụ địa phương để phân chia đều các lợi ích kinh tế từ các
hoạt động mới nổi trong du lịch.
Theo REST - Thái Lan (1997,tr.14) đưa ra khái niệm:
“Du lịch cộng đồng là phương thức tổ chức du lịch đề cao sự bền vững về
môi trường, xã hội và văn hóa. Du lịch cộng đồng do cộng đồng sở hữu quản lý tài
nguyên các hoạt động du lịch. Vì sự phát triển của cộng đồng và cho phép du khách
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
7
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
nâng cao nhận thức cũng như học hỏi từ cộng đồng về những giá trị văn hóa, cuộc
sống đời thường của họ”.
Ngoài ra còn nhiều định nghĩa khác về du lịch cộng đồng tuy nhiên đa số các
hướng tiếp cận đều chú ý đến tính bền vững của hoạt động du lịch.
Tại Việt Nam, hàng loạt khái niệm về du lịch cộng đồng đã được đề cập. Tác
giả Trần Thị Mai (2005,tr.47) đã xây dựng nội dung cho khái niệm này như sau:
“Du lịch cộng đồng là hoạt động tương hỗ giữa các đối tác liên quan, nhằm mang
lại lợi ích về kinh tế cho cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ được môi trường và
mang đến cho du khách kinh nghiệm mới, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội của địa phương có dự án”.
Từ việc nghiên cứu các khái niệm về du lịch cộng đồng, nhà nghiên cứu Võ
Quế (2006,tr.34) đã rút ra khái niệm: “Du lịch cộng đồng là phương thức phát triển
du lịch trong đó cộng đồng dân cư tổ chức cung cấp các dịch vụ để phát triển du
lịch, đồng thời tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường, đồng thời
cộng đồng được hưởng quyền lợi về vật chất và tinh thần từ phát triển du lịch và
bảo tồn tự nhiên”.
Bên cạnh nội dung xem xét phát triển du lịch cộng đồng là điều kiện góp phần
đẩy mạnh tính hiệu quả trong công tác bảo tồn, tác giả Bùi Thị Hải Yến (2012,tr.30)
trong “Du lịch cộng đồng” còn đề cập đến việc tham gia của cộng đồng địa phương,
với cách nhìn về du lịch cộng đồng: “…là phương thức phát triển bền vững mà ở đó
cộng đồng địa phương có sự tham gia trực tiếp và chủ yếu trong các giai đoạn phát
triển và mọi hoạt động du lịch. Cộng đồng nhận được sự hợp tác, hỗ trợ của các tổ
chức, cá nhân trong nước và quốc tế, của chính quyền địa phương cũng như chính
phủ và nhận được phần lớn lợi nhuận thu được từ hoạt động du lịch nhằm phát triển
cộng đồng, bảo tồn khai thác tài nguyên môi trường du lịch bền vững, đáp ứng các
nhu cầu du lịch phong phú, có chất lượng cao và hợp lý của du khách”.
Có thể khái quát, du lịch cộng đồng là: “Một mô hình phát triển du lịch, trong
đó cộng đồng dân cư là người cung cấp các sản phẩm dịch vụ cho khách du lịch.
Cộng đồng dân cư cũng chính là người có trách nhiệm bảo vệ tài nguyên du lịch và
họ được chia sẽ các nguồn lợi kinh tế do phát triển du lịch tạo ra. Phát triển du lịch
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
8
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
cộng đồng sẽ tạo ra thêm công ăn việc làm và tăng thêm thu nhập cho cộng đồng
dân cư, góp phần cho việc xóa đói giảm nghèo của địa phương”.
1.2.3. Du lịch dựa vào cộng đồng
Nguồn gốc của thuật ngữ Du lịch dựa vào cộng đồng (community-based
tourism) phát sinh từ các thuật ngữ có trước như “du lịch nông thôn”, “du lịch làng”
vốn là những mô hình phát triển nông thôn. Do nhu cầu ngày càng tăng về sự tham
gia hiệu quả của cộng đồng vào những mô hình phát triển du lịch nông thôn nói
trên, thuật ngữ “Du lịch dựa vào cộng đồng” bắt đầu phát triển. Hiện giờ, du lịch
dựa vào cộng đồng đã trở thành một thuật ngữ căn bản trong từ vựng chuyên ngành
của du lịch và quy hoạch phát triển
Nhờ có DLDVCĐ cuộc sống người dân được cải thiện, tạo thêm thu nhập, bảo
tồn nền văn hóa địa phương, cũng như môi trường sống được người dân quan tâm.
Dần dân loại hình du lịch này được phổ biến, đầu tiên tại các nước Châu Phi, Châu
Úc, Châu Mỹ vào những năm 1980 và 1990 thông qua các tổ chức phi chính phủ,
hội Thiên nhiên thế giới. Sau đó DLDVCĐ bắt đầu phát triển mạnh ở các nước
Châu Á, trong đó có các nước khu vực ASEAN.
Cộng đồng (Community): Một cộng đồng có thể được định nghĩa là “một
nhóm người có chung một đặc điểm, thường theo tiêu chí về địa lý”. Vì mục đích
phát triển du lịch, “cộng đồng” được áp dụng chủ yếu để nói về cộng đồng ở nông
thôn, thành thị riêng biệt hoặc cộng đồng có mối kết nối về di sản hoặc văn hóa.
Dựa vào (Based): nhằm nhấn mạnh du lịch phát triển có nền tảng vững chắc,
dựa vào chính nguồn lực của cộng đồng.
Du lịch là hoạt động chính được các cộng đồng dựa vào để tạo ra những thay
đổi về kinh tế, xã hội, thậm chí là môi trường. Trong bối cảnh của DLDVCĐ, du
lịch cần được hiểu theo nghĩa đủ rộng là bao gồm sự giải trí/nghỉ ngơi trong ngày,
học hỏi, giáo dục, từ thiện và tình nguyện. Du lịch sau cùng là một loại hình kinh
doanh. Bất kỳ một chương trình du lịch nào cũng không thể thiếu tính khả thi về
kinh tế.
Từ lâu, khái niệm “du lịch dựa vào cộng đồng” (DLDVCĐ) đã được đề cập
rộng rãi tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, cụ thể:
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
9
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Khái niệm DLDVCĐ được Quỹ quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) định
nghĩa: “Du lịch dựa vào cộng đồng là một hình thức du lịch mà cộng đồng địa
phương làm chủ, tham gia vào quá trình phát triển và quản lý, và phần lớn các lợi
ích sẽ thuộc về cộng đồng”.
Ở Thái Lan khái niệm Community-Based Tourism - Du lịch dựa vào cộng
đồng được định nghĩa: “DLDVCĐ là loại hình du lịch được quản lý và có bởi chính
cộng đồng địa phương, hướng đến mục tiêu bền vững về mặt môi trường, văn hóa
và xã hội. Thông qua DLDVCĐ du khách có cơ hội tìm hiểu và nâng cao nhận thức
về lối sống của cộng đồng địa phương” (REST, 2003).
Khái niệm này cũng được nhắc đến trong chương trình nghiên cứu của nhiều
tổ chức xã hội trên thế giới. Pachamama đã đưa ra quan điểm của mình về
Community-Based Tourism như sau: “DLDVCĐ là loại hình du lịch mà du khách
từ bên ngoài đến với cộng đồng địa phương để tìm hiểu về phong tục, lối sống,
niềm tin và được thưởng thức ẩm thực địa phương. Cộng đồng địa phương kiểm
soát cả những tác động và những lợi ích thông qua quá trình tham gia vào hình
thức du lịch này, từ đó tăng cường khả năng tự quản, tăng cường phương thức sinh
kế và phát huy giá trị truyền thống của địa phương”.
Còn Istituto Oikos (1996) lại đề cập đến nội dung của DLDVCĐ theo
hướng: “Du lịch dựa vào cộng đồng là loại hình du lịch mà du khách từ bên ngoài
đến và có lưu trú qua đêm tại không gian sinh sống của cộng đồng địa phương”.
Thông qua đó du khách có cơ hội khám phá môi trường thiên nhiên hoang dã hoặc
tìm hiểu các giá trị về văn hóa truyền thống, tôn trọng tư duy văn hóa bản địa. Cộng
đồng địa phương có cơ hội thụ hưởng các lợi ích kinh tế từ việc tham gia vào các
hoạt động khám phá dựa trên các giá trị về tự nhiên và văn hóa xã hội tại khu vực
cộng đồng địa phương sinh sống.
Trong khi Tổ chức mạng lưới du lịch dựa vào cộng đồng vì người nghèo đã
nêu: “DLDVCĐ là một loại hình du lịch bền vững thúc đẩy các chiến lược vì người
nghèo trong môi trường cộng đồng. Các sáng kiến của DLDVCĐ nhằm vào mục
tiêu thu hút sự tham gia của người dân địa phương vào việc vận hành và quản lý
các dự án du lịch nhỏ như một phương tiện giảm nghèo và mang lại thu nhập thay
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
10
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
thế cho cộng đồng. Các sáng kiến của DLDVCĐ còn khuyến khích tôn trọng các
truyền thống và văn hóa địa phương cũng như các di sản thiên nhiên”
Tại Việt Nam, hàng loạt khái niệm về DLDVCĐ đã được đề cập.
Theo PGS. TS. Bùi Thị Tám (2010) du lịch dựa vào cộng đồng là: “loại hình
du lịch mang đến lợi ích về kinh tế cho cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ được
môi trường và cung cấp cho du khách kinh nghiệm mới góp phần thực hiện mục
tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương”.
Tác giả Võ Quế (2006) cho rằng đó là: “Phương thức phát triển du lịch
trong đó cộng đồng dân cư tổ chức cung cấp các dịch vụ để phát triển du lịch,
đồng thời tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường, đồng thời
cộng đồng được hưởng quyền lợi về vật chất và tinh thần từ phát triển du lịch và
bảo tồn tự nhiên”.
Xét về bản chất, du lịch dựa vào cộng đồng là một loại hình du lịch do chính
cộng đồng người dân phối hợp tổ chức, quản lý và làm chủ để đem lại lợi ích kinh
tế và bảo vệ được môi trường chung, thông qua việc giới thiệu với du khách các nét
đặc trưng của địa phương (phong cảnh, văn hoá…). Mô hình du lịch dựa vào cộng
đồng tạo điều kiện cho du khách trải nghiệm cuộc sống của người dân bản địa với
những sinh hoạt rất đời thường và những món ăn dân dã đậm chất địa phương.
Ngoài ra, mô hình du lịch bền vững này góp phần thúc đẩy các chiến lược xóa đói
giảm nghèo, tạo ra sinh kế đồng thời khuyến khích vai trò của người dân bản địa
trong việc hình thành các sản phẩm du lịch đặc trưng và bảo tồn, phát huy các giá trị
truyền thống văn hóa cũng như các di sản thiên nhiên tại địa phương.
Có thể hiểu, du lịch dựa vào cộng đồng: “là hoạt động du lịch bền vững dựa
vào cộng đồng địa phương mang lại cho du khách những trải nghiệm về văn hóa
của cộng đồng, cộng đồng sẽ trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch như khai
thác, quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên và cộng đồng phải được hưởng lợi từ
hoạt động du lịch để từ đó giảm tỷ lệ nghèo đói, cải thiện thu nhập và nâng cao
chất lượng cuộc sống”.
Nhìn chung lại, khái niệm DLDVCĐ có thể được hiểu trên những phương
diện sau:
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
11
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
- DLDVCĐ gồm các hoạt động du lịch nhằm đạt được các mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội và môi trường cho các vùng thôn quê, vùng sâu vùng xa.
- DLDVCĐ là một bộ phận của du lịch bền vững, hoạt động của nó hướng vào
việc tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo.
- DLDVCĐ là hoạt động tương hỗ giữa dân cư địa phương và khách du lịch
nhằm mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ môi trường
và mang đến cho khách du lịch những hiểu biết mới
1.2.4. Các đặc trưng của du lịch dựa vào cộng đồng
Du lịch dựa vào cộng đồng có các đặc trưng cơ bản sau:
- Cộng đồng địa phương tham gia hoặc chịu trách nhiệm ra quyết định, thực
thi và điều hành các dự án. Cộng đồng là chủ thể quản lý di sản dân tộc, có phong
cách và lối sống riêng cần được tôn trọng; cộng đồng có quyền sở hữu các tài
nguyên và do vậy có quyền tham gia vào các hoạt động du lịch.Tăng cường quyền
lực cho cộng đồng, do cộng đồng tổ chức quản lý; là thúc đẩy, tạo cơ hội cho cộng
đồng tham gia nhiệt tình vào phát triển du lịch; cộng đồng dân cư được trao quyền
làm chủ, thực hiện các dịch vụ và quản lý phát triển du lịch.
- Cộng đồng dân cư có đối tác liên quan du khách, có trách nhiệm bảo vệ tài
nguyên văn hóa và thiên nhiên của địa phương. Góp phần nâng cao nhận thức cho
cộng đồng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, bảo vệ môi trường và bảo tồn
hệ sinh thái; nâng cao ý thức bảo vệ di sản văn hoá cộng đồng, chống các trào lưu
du nhập.
- Các thành viên của cộng đồng được chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch. Lợi
nhuận thu được từ du lịch được chia sẻ công bằng cho cộng đồng để bảo vệ môi
trường; cộng đồng thu lợi nhuận và lợi ích kinh tế trực tiếp để tái đầu tư cho địa
phương ngoài hỗ trợ của Chính phủ.
- Quy mô hoạt động nhỏ, thị trường khách khá hẹp về đối tượng và ít về số
lượng. Các sản phẩm mang bản sắc địa phương. Sẽ được hỗ trợ kinh nghiệm và vốn
đầu tư; hỗ trợ về cơ sở vật chất và ưu tiên về các chính sách cho cộng đồng trong
việc phát triển du lịch và phát triển cộng đồng.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
12
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
- Các sản phẩm, dịch vụ du lịch được phát triển phù hợp với điều kiện tự
nhiên, văn hoá địa phương, giảm thiểu các tác hại. Du lịch cân bằng với các tiêu
chuẩn kinh tế, văn hoá xã hội và môi trường; nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn
hoá được khai thác hợp lý; bảo vệ môi trường sinh thái cảnh quan; bảo tồn được
môi trường văn hoá. Du lịch dựa vào cộng đồng là cách tốt nhất vừa làm du lịch vừa
giữ gìn bản sắc văn hoá, sử dụng dịch vụ tại chỗ, phát triển văn hoá, tôn trọng văn
hoá địa phương, du lịch cộng đồng thúc đẩy nghề nghiệp truyền thống phát triển và
giữ gìn bản sắc văn hoá; cần có người dân địa phương tham gia để dân có ý thức
bảo vệ tài nguyên môi trường, giáo dục nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường sinh
thái, bản sắc văn hoá, vệ sinh cộng đồng.
- Hoạt động du lịch phải thu hút cộng đồng địa phương và đem lại lợi ích cho
họ, tạo cơ hội việc làm và cải thiện điều kiện sống của họ.
- Sự khác biệt giữa “Du lịch dựa vào cộng đồng” và “Du lịch cộng đồng” ở
chỗ khi đề cập đến “Du lịch dựa vào cộng đồng” là muốn nhấn mạnh đến hình thái
tổ chức hoạt động du lịch, còn khi đề cập đến “Du lịch cộng đồng” là đề cập cả đến
hình thái tổ chức và đối tượng du lịch là cộng đồng.
1.2.5. Nguyên tắc phát triển du lịch dựa vào cộng đồng
Bình đẳng xã hội.
Các thành viên của cộng đồng tham gia lập kế hoạch, thực hiện và quản lý các
hoạt động du lịch trong cộng đồng của mình. Sự tham gia của cộng đồng địa
phương vào công tác chuẩn bị, tổ chức và thực hiện các hoạt động du lịch được chú
trọng. Các lợi ích kinh tế được chia đều,không chỉ cho các công ty du lịch mà cho
cả các thành viên cộng đồng.
Tôn trọng văn hóa địa phương và các di sản thiên nhiên.
Hầu hết các hoạt động du lịch đều tiềm tàng các tác động tích cực và cả tiêu
cực đến cộng đồng địa phương và môi trường tự nhiên. Quan trọng là các giá trị văn
hóa địa phương và môi trường thiên nhiên được bảo vệ và tôn trọng thông qua các
hoạt động tích cực của tất cả các đối tác trong ngành du lịch địa phương. Điều này
rất quan trọng để duy trì cấu trúc xã hội địa phương. Do đó, các cộng đồng không
chỉ phải nhận thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong việc cung cấp các
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
13
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
trải nghiệm du lịch thành công, mà còn phải hiểu các tác động tích cực và tiêu cực
của du lịch mà có thể ảnh hưởng đến họ và môi trường tự nhiên của họ do thiếu quy
hoạch và quản lý.
Chia sẻ lợi ích.
Việc chia sẻ các lợi ích từ du lịch cho cộng đồng đòi hỏi cộng đồng có thể
nhận được các lợi ích giống như các đối tác liên quan khác. Trong việc chia sẻ lợi
ích, doanh thu từ các hoạt động du lịch thường được chia cho tất cả những người
tham gia và một phần riêng đóng để góp cho toàn bộ cộng đồng địa phương thông
qua quỹ cộng đồng, quỹ này có thể được sử dụng cho các mục đích như tái đầu tư
vào cơ sở hạ tầng như cầu, đường, điện hoặc các lĩnh vực lợi ích cộng đồng khác
như y tế và giáo dục.
Sở hữu và tham gia của địa phương.
Du lịch dựa vào cộng đồng thành công sẽ khai thác một cách hiệu quả các
kiến thức và nguồn lực của cộng đồng địa phương để đạt được các kết quả trong du
lịch. Sự tham gia của cộng đồng địa phương từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện và
đánh giá là rất quan trọng một cách tốt nhất để đảm bảo đạt được quyền sở hữu của
địa phương và phát huy tối đa sự được tham gia của địa phương.
1.2.6. Điều kiện thuận lợi và khó khăn đối với hoạt động du lịch dựa vào cộng
đồng tại một địa phương
1.2.6.1. Điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch dựa vào cộng đồng
Điều kiện thuận lợi đầu tiên giúp các địa phương phát triển du lịch dựa vào
cộng đồng là cộng đồng được tổ chức và có tính gắn kết. Tất cả những thành viên
của cộng đồng được tham gia rộng rãi vào quá trình đưa ra quyết định và quản lý tài
chính xung quanh du lịch dựa vào cộng đồng.
Cấu trúc quản lý và đưa ra quyết định theo hướng từ dưới lên. Những quyết
định cho du lịch dựa vào cộng đồng cần được quyết định bởi cộng đồng dựa trên
những thông tin đầy đủ và xác thực về ảnh hưởng, khả năng thay thế, nguy cơ và
lượng sản phẩm. Động cơ không chỉ đơn thuần là sản sinh thêm thu nhập mà còn
bảo vệ văn hoá, môi trường và học hỏi những nền văn hoá mới.
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
14
Lớp: K50-QTKDDL
Khóa luận tốt nghiệp
GVHD: TS. Trần Thị Ngọc Liên
Các hoạt động được hỗ trợ đắc lực bởi những chương trình Marketing hiệu
quả. Bên cạnh đó, các địa phương cần một kế hoạch mở rộng mạnh mẽ, hoặc giới
hạn lượng khách đến để giữ cân bằng với nguồn lực của cộng đồng và môi trường,
nhằm tránh phản tác dụng lên cả hai.
Xây dựng kết nối hiểu biết của du khách với những giá trị văn hoá và tài
nguyên. Sự tiếp cận đó của du khách có tính đặc trưng và riêng có dựa vào bối cảnh
địa phương, không phải chỉ du nhập, sao chép từ nơi khác. Địa phương có sự phân
chia rõ ràng vùng khách đến và vùng khách không đến. Có cơ sở hạ tầng tốt để tiếp
cận được với những sản phẩm du lịch.
1.2.6.2. Khó khăn đối với phát triển du lịch dựa vào cộng đồng
Ngoài ra, việc phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại địa phương cũng gặp
nhiều khó khăn ở các vấn đề sau. Cấu trúc quản lý địa phương từ trên xuống. Việc
đưa ra quyết định được hoàn toàn quyết định bởi một nhóm cá nhân có quyền lực
(thường là nam giới) và lợi ích không được chia sẻ công bằng cho cộng đồng. Cộng
đồng không thực sự có quyền lực trong việc đưa ra quyết định hoặc đưa ra quyết
định dựa trên những thông tin không đầy đủ hoặc thiếu sự cân nhắc về những lựa
chọn. Động cơ duy nhất cho hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng là thu nhập.
Hoạt động du lịch dựa vào cộng đồng của địa phương có ít hoạt động quảng bá
hoặc những hoạt động quảng bá không phù hợp. Thiếu kế hoạch cụ thể và tầm nhìn
cho tương lai. Người bản địa chỉ muốn kéo khách đến và giữ khách ở lại càng
nhiều, chứ không nỗ lực nào để thông báo cho khách du lịch về những điểm đặc biệt
của những di sản văn hoá và tài nguyên thiên nhiên địa phương, do vậy không tạo
được cảm giác mới lạ.
1.2.7. Các bên tham gia trong phát triển du lịch dựa vào cộng đồng
Thứ nhất: Các cơ quan quản lý hành chính. Các cơ quan hành chính ở Trung
ương có Bộ Văn hóa - Thể Thao và Du lịch, Tổng cục Du Lịch, các cơ quan ở địa
phương như Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch các tỉnh, ở cấp huyện có phòng phụ
trách Văn hóa Du lịch;ở cấp xã có Ủy Ban nhân dân đóng vai trò quan trọng.
Thứ hai: Các doanh nghiệp tư nhân. Gần đây, vai trò các công ty tư nhân trong
phát triển du lịch ngày càng được nâng cao. Đến nay đã có những điển hình về hình
SVTH: Nguyễn Thị Hiền
15
Lớp: K50-QTKDDL
