Quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH BẢO HIỂM TẠI TỔNG CÔNG TY
CỔ PHẦN BẢO HIỂM XUÂN THÀNH

Chuyên ngành: Kinh doanh thƣơng mại

NGUYỄN THỊ BÍCH ANH

Hà Nội - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH BẢO HIỂM TẠI TỔNG CÔNG TY
CỔ PHẦN BẢO HIỂM XUÂN THÀNH

Ngành: Kinh tế
Chuyên ngành: Kinh doanh thƣơng mại
Mã số: 83.40.121

Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Bích Anh
Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Phan Thị Vân

Hà Nội - 2019


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo
hiểm tại Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành” là công trình nghiên cứu
của riêng tôi.
Các số liệu trong luận văn đƣợc sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu đƣợc
trình bày trong luận văn này chƣa từng đƣợc công bố tại bất kỳ công trình nào khác.

Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Bích Anh


ii

LỜI CẢM ƠN
Đƣợc sự tạo điều kiện của Khoa Sau Đại học – Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng
Hà Nội cùng với sự giúp đỡ của TS. Phan Thị Vân, tôi đã hoàn thành luận văn:
“Quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Tổng công ty
Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành”
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô đã lên lớp giảng bài, các thầy cô trong
Khoa Sau Đại học và đặc biệt là TS. Phan Thị Vân đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận
văn này.
Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn và kính chúc sức khỏe các thầy, cô.
Cao học viên: Nguyễn Thị Bích Anh

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT ...........................................................v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH ............................................................v
DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ.......................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................... vii
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ............................................. viii
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH BẢO HIỂM .......................................................................................5
1.1. Khái quát chung về hoạt động kinh doanh bảo hiểm ................................. 5
1.1.1. Sự ra đời và phát triển của thị trường bảo hiểm ................................. 5
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm................ 6
1.2. Lý luận chung về rủi ro trong kinh doanh bảo hiểm ................................ 10
1.2.1. Khái niệm ....................................................................................... 10
1.2.2. Phân loại rủi ro .............................................................................. 11
1.3. Lý luận chung về quản lý rủi ro.............................................................. 12
1.3.1. Khái niệm ....................................................................................... 12
1.3.2. Quy trình quản lý rủi ro ................................................................... 13
1.3.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro trong kinh doanh bảo
hiểm ....................................................................................................... 16
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH BẢO HIỂM TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO HIỂM XUÂN
THÀNH .....................................................................................................................19

2.1. Khái quát về Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành .................... 19
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển....................................................... 19
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của mỗi bộ phận ...................... 22


iv

2.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Tổng công ty Cổ phần Bảo
hiểm Xuân Thành .......................................................................................... 28
2.2.1. Các sản phẩm bảo hiểm của công ty ................................................ 28
2.2.2. Tình hình kinh doanh ....................................................................... 29
2.2.3. Tình hình bồi thường ....................................................................... 34
2.3. Thực trạng quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Tổng
công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành ......................................................... 38
2.3.1. Quy trình khai thác và giám định – bồi thường của Tổng công ty Cổ
phần Bảo hiểm Xuân Thành ....................................................................... 38
2.3.2. Tình hình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Tổng
công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành ...................................................... 45
2.3.3. Đánh giá tình hình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm
tại Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành ........................................ 47
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TRONG
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẢO HIỂM TẠI TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN
BẢO HIỂM XUÂN THÀNH....................................................................................55
3.1. Định hƣớng, phƣơng hƣớng phát triển của Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm
Xuân Thành .................................................................................................. 55
3.2. Giải pháp đối với công ty....................................................................... 57
3.2.1. Giải pháp trong việc áp dụng quy trình quản lý rủi ro ...................... 57
3.2.2. Một số giải pháp khác ..................................................................... 73
3.3. Kiến nghị đối với Nhà nƣớc và Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam ................. 74
3.3.1. Đối với Nhà nước ............................................................................ 74

3.3.2. Đối với Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam ............................................... 75
KẾT LUẬN ...............................................................................................................77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................79


v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
Tên đầy đủ

Chữ viết tắt
BH

Bảo hiểm

ĐBH

Đồng bảo hiểm

ĐVKT

Đơn vị khai thác

GĐBT

Giám định – Bồi thƣờng

HSBT

Hồ sơ bồi thƣờng

TBH

Tái bảo hiểm

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH
Chữ viết tắt
ISO

Nghĩa tiếng Anh

International organization for Tổ chức Quốc tế về tiêu chuẩn
standardization

XTI

Nghĩa tiếng Việt
hóa

Xuan Tcần thƣờng xuyên tổ chức các chƣơng trình đào
tạo chuyên môn nghiệp vụ bảo hiểm từ cơ bản đến nâng cao nhằm giúp các doanh
nghiệp bảo hiểm nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ. Làm cầu nối giữa doanh nghiệp
bảo hiểm trong nƣớc với các doanh nghiệp nƣớc ngoài có uy tín trên thị trƣờng
quốc tế, mời các chuyên gia bảo hiểm nƣớc ngoài tham gia các buổi thảo luận, chia


76

sẻ kiến thức, kinh nghiệm về đánh giá rủi ro, xử lý bồi thƣờng, áp dụng công nghệ
thông tin vào quản lý.

- Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cần thƣờng xuyên xây dựng và ban hành quy tắc
hợp tác chống cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm phi
nhân thọ trên thị trƣờng, quy tắc ứng xử giữa các doanh nghiệp hội viên, những văn
bản thỏa thuận hợp tác về các nghiệp vụ bảo hiểm. Xây dựng biểu phí sàn cho tất cả
các nghiệp vụ bảo hiểm phi nhân thọ, trình Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm – Bộ
Tài chính nhằm hạn chế các doanh nghiệp bảo hiểm cạnh tranh không lành mạnh
bằng cách giảm phí quá thấp.
- Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cần duy trì và thúc đẩy mối quan hệ tốt đẹp giữa
các doanh nghiệp bảo hiểm. Hiện nay, các doanh nghiệp bảo hiểm còn e dè trong
việc chia sẻ thông tin cho nhau vì sợ mất khách hàng. Do đó, Hiệp hội nên đề nghị
các doanh nghiệp bảo hiểm chia sẻ thông tin với nhau, đặc biệt là các thông tin liên
quan đến những vụ trục lợi bảo hiểm, các thông tin về khách hàng cũng nhƣ cán bộ
bảo hiểm đã từng trục lợi bảo hiểm để các doanh nghiệp bảo hiểm đƣợc biết và lƣu
ý hơn đến những khách hàng hay cán bộ này.
- Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam là cầu nối giữa cơ quan Nhà nƣớc với các doanh
nghiệp bảo hiểm, lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của các doanh nghiệp bảo hiểm, từ
đó, đánh giá, phân tích những ý kiến hợp lý đề xuất lên các cơ quan Nhà nƣớc nhằm
phát triển thị trƣờng bảo hiểm Việt Nam ngày càng vững mạnh.


77

KẾT LUẬN
Bảo hiểm là ngành kinh doanh rủi ro, chia sẻ tổn thất với khách hàng nên công
tác quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm là công việc vô cùng quan
trọng và không thể thiếu trong công tác quản trị doanh nghiệp. Quản lý rủi ro tốt
giúp doanh nghiệp đạt đƣợc các mục tiêu đã đặt ra, kinh doanh có lợi nhuận, đảm
bảo an toàn tài chính.
Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành đã hoạt động đƣợc 09 năm trên
thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam nhƣng sau 09 năm vẫn xếp thứ 23/30

doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ và công ty vẫn đang loay hoay tìm ra hƣớng đi
cho mình. Doanh thu tăng trƣởng thấp, tỷ lệ bồi thƣờng vẫn còn cao, công tác quản
lý rủi ro vẫn chƣa đƣợc chú trọng. Chính vì vậy, sau khi phân tích, đánh giá tình
hình kinh doanh, tình hình bồi thƣờng cũng nhƣ thực trạng quản lý rủi ro của công
ty, tác giả đề xuất xây dựng một quy trình quản lý rủi ro dựa trên thực trạng hoạt
động kinh doanh bảo hiểm của công ty và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng
cƣờng hoạt động quản lý rủi ro của công ty.
Để công tác quản lý rủi ro phát huy đƣợc hiệu quả thì trƣớc tiên, các đơn vị
kinh doanh, cán bộ khai thác cũng nhƣ cán bộ bồi thƣờng cần phải tuân thủ đúng
các quy định và quy trình khai thác và bồi thƣờng mà công ty đã đề ra. Toàn bộ cán
bộ Bảo hiểm Xuân Thành, từ cán bộ khai thác đến các cấp lãnh đạo cần phải tuân
theo đúng quy trình quản lý rủi ro: nhận dạng và phân tích rủi ro; đánh giá và đo
lƣờng rủi ro; ứng phó rủi ro; các hoạt động kiểm soát, giám sát và báo cáo hoạt
động quản lý rủi ro và những thay đổi có thể ảnh hƣởng đến hệ thống quản lý rủi ro
doanh nghiệp. Thực hiện tốt quy trình trên sẽ giúp doanh nghiệp chủ động kiểm
soát rủi ro ngay từ khâu đầu vào. Luận văn cũng đƣa ra thêm một số giải pháp nhằm
tăng cƣờng hoạt động quản lý rủi ro của công ty nhƣ quy định chặt chẽ hơn hoạt
động kiểm soát nội bộ, tách riêng hoạt động kiểm soát nội bộ độc lập với các hoạt
động điều hành, hoạt động kinh doanh; tuyển dụng một chuyên gia tính toán để tính
phí bảo hiểm cho bảo hiểm gốc cũng nhƣ nhận tái bảo hiểm, tính dự phòng bồi


78

thƣờng nhằm đảm bảo khả năng thanh toán của công ty; chú trọng đào tạo đội ngũ
cán bộ và áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý.
Ngoài ra, luận văn cũng đƣa ra một số kiến nghị đối với các cơ quan Nhà nƣớc
tạo hành lang pháp lý và quản lý phù hợp, tăng cƣờng thanh tra, kiểm tra hoạt động
kinh doanh bảo hiểm của các công ty bảo hiểm nhằm giảm thiểu tình trạng cạnh
tranh không lành mạnh giữa các công ty bảo hiểm. Luận văn cũng đề xuất Hiệp hội

Bảo hiểm thực hiện tốt vai trò cầu nối giữa các công ty bảo hiểm và cơ quan quản lý
Nhà nƣớc, phối hợp cùng với cơ quan Nhà nƣớc xây dựng hệ thống thông tin dữ
liệu chung của các công ty bảo hiểm liên quan đến trục lợi bảo hiểm nhằm giảm
thiểu trục lợi bảo hiểm, từ đó thúc đẩy hoạt động quản lý rủi ro cho Bảo hiểm Xuân
Thành nói riêng và thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam nói chung.


79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt:
1.

Bộ Tài chính, Giấy phép điều chỉnh số 57/GPĐC13/KDBH, ngày 23/02/2017

của Bộ Tài chính.
2.

Chính phủ, Nghị định số 73/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 07 năm 2016, Nghị

định quy định chi tiết thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm và Luật sửa đổi, bổ sung
một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.
3.

Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm – Bộ Tài chính, Bản tin thị trường bảo hiểm

toàn cầu, số 12 (96+97) ngày 30/01/2019, Hà Nội 2019.
4.

Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, Số liệu thị trường bảo hiểm năm 2018, Hà Nội

2019.
5.

Hoàng Thị Đào, Nguyễn Đức Minh, Mô hình quản trị rủi ro doanh nghiệp

theo thông lệ quốc tế, Tạp chí Dầu khí, số 1/2018, tr. 53 – tr. 60.
6.

Hoàng Văn Châu, Giáo trình Bảo hiểm trong kinh doanh, NXB Lao động xã

hội, Hà Nội 2006.
7.

Nguyễn Tuấn Hoàng, Quản trị rủi ro trong kinh doanh tái bảo hiểm tại Việt

Nam, Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Trƣờng đại học Ngoại thƣơng, Hà Nội
năm 2010.
8.

Nguyễn Văn Định, Giáo trình Quản trị kinh doanh bảo hiểm, NXB Thống kê,

Hà Nội 2003.
9.

Phạm Thị Định và Nguyễn Văn Định, Giáo trình Kinh tế bảo hiểm, NXB Đại

học Kinh tế quốc dân, Hà Nội 2011.
10. Quốc hội, Luật Kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09 tháng 12 năm

2000.
11. Quốc hội, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm số
61/2010/QH12 ngày 24 tháng 11 năm 2010.


80

12. Thông tƣ số 50/2017/TT-BTC ngày 15 tháng 05 năm 2017, Thông tƣ hƣớng
dẫn thi hành Nghị định số 73/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 07 năm 2016, Nghị định
quy định chi tiết thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm và Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.
13. Tô Thanh Liêm, Quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm xe cơ
giới tại Công ty Bảo hiểm PJICO Gia Lai, Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại
học Đà Nẵng, Đà Nẵng năm 2016.
14. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo bồi thường đã
giải quyết các năm 2014-2018, Hà Nội 2019.
15. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo doanh thu bảo
hiểm gốc các năm 2014-2018, Hà Nội 2019.
16. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo tài chính năm
2014, Hà Nội 2015.
17. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo tài chính năm
2015, Hà Nội 2016.
18. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo tài chính năm
2016, Hà Nội 2017.
19. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo tài chính năm
2017, Hà Nội 2018.
20. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Báo cáo tài chính năm
2018, Hà Nội 2019.
21. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành, Hồ sơ năng lực của Tổng công
ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành, Hà Nội 2018.

22. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình giám định bồi
thường chung, Hà Nội 2016.
23. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm kỹ thuật, Hà Nội 2016.


81

24. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm con người, Hà Nội 2016.
25. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm hàng hóa, Hà Nội 2016.
26. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm tài sản, Hà Nội 2016.
27. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm tàu thuyền, Hà Nội 2016.
28. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm trách nhiệm, Hà Nội 2016.
29. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác bảo
hiểm xe cơ giới, Hà Nội 2016.
30. Tổng công ty Cổ phần Bảo hiểm Xuân Thành (XTI), Quy trình khai thác trên
phân cấp, Hà Nội 2016.
31. Viện ngôn ngữ học, Từ điển Tiếng Việt, NXB Từ điển Bách khoa, Hà Nội
2010.
32. Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, Tính đặc thù của thị trường dịch vụ bảo hiểm
phi nhân thọ khi xem xét đánh giá mức độ cạnh tranh, tại địa chỉ:
truy cập
ngày 01/03/2019.
33. Nguyễn Quang Hiện và Phạm Huyền Trang, Hoàn thiện chính sách quản trị
rủi

ro

tại

doanh

nghiệp

bảo

hiểm

phi

nhân

thọ,

tại

địa

chỉ:

/>truy cập ngày 10/02/2019.
34. Hồng Chi, Hoạt động kinh doanh bảo hiểm: Hành lang pháp lý ngày càng
hoàn

thiện,

tại

địa

chỉ:

/>

82

hiem/2018-04-23/hoat-dong-kinh-doanh-bao-hiem-hanh-lang-phap-ly-ngay-canghoan-thien-56585.aspx, truy cập ngày 15/03/2019.
35. Cục Cạnh tranh và bảo vệ ngƣời tiêu dùng, Thực trạng tình trạng cạnh tranh
không lành mạnh trong lĩnh vực Bảo hiểm tại Việt Nam và một số kiến nghị đối với
các

bên

liên

quan

trên

thị

trường,

tại

địa

chỉ:

truy cập ngày
01/03/2019.
36. Cục Quản lý giám sát bảo hiểm, Hoàn thiện chính sách về kinh doanh bảo
hiểm,

tại

địa

chỉ:

/>30298187811111374%26dDocName%3DUCMTMP125579%26_adf.ctrlstate%3Djt8aruide_4, truy cập ngày: 15/03/2019.
37. Cổng thông tin bảo hiểm Việt Nam, Các khái niệm và nguyên tắc cơ bản trong
bảo hiểm, tại địa chỉ: truy cập ngày 20/01/2019.
38. Cổng thông tin bảo hiểm Việt Nam, Hướng đi bền vững quản trị rủi ro trong
kinh doanh bảo hiểm, tại địa chỉ: truy cập ngày 01/03/2019.
39. Thanh Sơn, Nâng cao năng lực quản trị rủi ro cho doanh nghiệp bảo hiểm, tại
địa chỉ: />10/03/2019.

truy

cập

ngày

83

Tài liệu tiếng Anh:
1.

A.A. Attarwala and C.S. Balasubramaniam, Risk management in insurance

companies, Abhinav international monthly refereed journal of research in
management & technology (Online ISSN 2320-0073), volume 3, issue 11, 2011,
pages 35-43.
2.

Oxford university press, Oxford learner’s dictionaries, 2019.

3.

Richard M. Steinberg, Miles E.A. Everson, Frank J. Martens, Lucy E.

Nottingham, Enterprise risk management – Intergrated framework, Executive
summary, Committee of sponsoring organizations of the treadway commission
(COSO), United States 2004.
4.

The Institute of internal auditors (IIA), IIA position paper: The three lines of

defense in effective risk management and control, United States 2013.
5.

T Joji.Rao and Krishan K. Pandey, Risk management in general insurance

business in India, The IUP journal of financial risk management, volume 10 no. 3,
2013, pages 62-82.
6.
địa

Steven Minsky, Do insurance companies really need risk management?, tại
chỉ:

/>
management-challenges-insurance-industry/, truy cập ngày 10/01/2019.