Thực trạng và giải pháp phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam

BO. GIAO nuc
. vA DAo TAo
.
'

TRlfdNG D~I HQC KINH TE TP HO CHi MINH
=llll~llllt

•>

<....

HUYNH THI DOAN HANH
0

0

'

?

,

THUC
TRANG
VA GIAI PHAP
•
•
,

:l

'

,

PHAT TRIEN THI• TRlf(iNG CHUNG
,
"
KHOAN VIET
NAM
•
Chuyen ngimh: Kinh t~ Tai chinh- Ngan hang
Ma s6: 60.31.12

"

v

A

,.,

LUAN VAN THAC SI KINH TE
0

0

NgtiOi htibng dAn khoa hqc:
~
PGS.TS. TRAN HOANG NGAN

'

TP HO

A

cHi MINH- NAM 2oos


MUCLUC
•
•
~

Ldi md dan ....... ~ ...................................................................................................... 1
' •

?.

Ynghia khoa hQC Va thlfc ti~n cua d~ tai. ................................................................... 1
' h ngh'"
, cua
?
d~
'. ................................................................................ .. 1
M 9c d1c
1en cuu
e tal.
.:. _trfQng
,. va' p h ~m v1. ng h'"

' .............................................................................. . 2
D 01
1en clfu
Phudng phap nghieli CUll ............................................................................................. 2

ChildJJg 1
NHUNG VAN nt cd BAN

vt THl TRlfO'NG CHUNG KHOAN

1.1 Khai ni~m thi trudng chung khoan ....................................................: ................... 3
, nang cua
?
'
' khoan
, ................................................ . 3
th't trlfcJng
c h ung
1.2 V a1. tro' va' c h uc
v

?
'
, kh oan
, trong nen
~ k'm h te
,{ ....................................... 3'
1.2 . 1 Vm. tro' cua
t h'! trlfcJng
c h ung

1.2.2 Chdc nang cua thi tnfdng chdng khoan ....................................................... ,...... 4
· 1.2.2.1 Chtk nang huy d(>ng v6n d~u ttf cho n~n kinh t~ ........................................... 4
1.2.2.2 Chdc nang cung cftp kha nang thanh khmin cho cac chdng khoan ................. 5
1.2.2.3 Chuc nang danh gia gia tri doanh nghi~p va tinh hinh n~n kinh t~ ................. 5
1.2.2.4 Chtk nang giup Chinh phu thtJc hi~n cac chinh sach vi mo ........................... 5
1.3 Nguyen t~c ho~t d(>ng cua thi tnfdng chdng khoan ............................................... 5
1.4 Phan 1o~i thi trudng chung khoan. .. ...................................................................... 6
1.4.1 Phan lo~i thi trudng chtrng khoan theo ccJ d.u t6 chdc ...................................... 6
1.4.1.1 Thi tnfdng scJ cftp (Primary market) ................................................................ 6
1.4.1.2 Thi tnfdng thd d.p (secondary market) .......................................................... 7


;

.,
1.4.2 Phan lo~i theo phudng thuc t6 chtk va giao dieh ............................................... 7
1.4.2.1 Thi tru6ng chung khoan

t~p

trung .................................................................... 7

1.4.2.2 Thi trlfdng ban t~p trung - thi trudng OTC (the over- the - counter) ............ 9
1.4.2.3 Thi tru6ng khong chinh thuc ......................................................................... 10
1.5 Hang hoa cua thi tru6ng chung khoan ................................................................ 10
1.5.1 Trai phieu ........................................................................................................ 1o
1.5.2 c6 phieu .......................................................................................................... 12
?
,

. vao
' th'1trlfdng
'
, ........................... . 14
1. 6 V at. tro' cua
cac
ch?u th~e th am g1a
ch,ung kh oan

1.6.1 Vai tro cua nha nude ....................................................................................... 14
1.6.2 Vai tro cua doanh nghi~p d6i vdi thi tru6ng chung khoan ............................... 15
1. 6. 3 Vai tro cac

ca nhan, h
1.6.4 Cac h~ th6ng t6 chile tai chinh ..................... :.................................................. 15
1.6.5 Cong ty chung khoan va nha moi gidi chung khoan ........................................ 17
Ket lu?n chudng 1 ..................................................................................................... 17

Chti'dng2:
TIIVC TR4NG TINH HINH HO~T DQNG CUA THJ TRUi1NG
CHUNG KHOAN VItT NAM.
2.1 Nhilng thu?n lchdng khoan Vi~t Nam .............................................................................................. 18
2 .1.1 Vai tro cua thi tru6ng chung khoan trong giai do~n phat trien kinh te cua
nttdc ta ....................................................................................................................... 18
2.1.2 Nhftng thuan ldi ............................................... :................................................ 19
2.1.3. Nhftng kho khan .............................................................................................. 21
2.2 Nhilng ket qua d~t dtfhoat dong ................................................................................................................... 22

'

'

'

,

2 1 Ve cung cau hang hoa ...................................................................................... 22
2 ..
2.2.1.1 v~ ho~t d(>ng phat himh va niem y~t c5 phi~u. tnii phi~u ............................. 22
2.2.1.2 v~ kh6i lu2.2.1.3 v~ gia d. thi truong ...................................................................................... 29
2.2.2.

Ho~t

d(>ng dang ky thanh toan bu tru va luu ky chung khoan ........................ 31

2.2.3. v~ cong b6 thong tin ....................................................................................... 32
2.2.4. Quan ly niem yth ............................................................................................. 33
2.2.5. Quan ly va giam sat thi truong ........................................................................ 34
2.2.6. v~ ho~t d(>ng tuyen truy~n v~ thj truong chung khoan .................................. 36
2.2.7 V~ ho~t d(>ng di~u hanh cua TTGD chung khoan Tp.HCM .......................... 37
2.2.8 Cac cong ty niem y~t, cong ty chung khoan, cac dinh ch~ trung gian ............. 38
2.2.8.1 Ket qua ho~t d(>ng cua cong ty niem y~t ...................................................... 38
2.2.8.2 K6t qua ho~t d(>ng ct1a cong ty chung khoan ............................................... 39
2.2.8.3 Ngan hang ch1 dinh thanh toan .................................................................... .42

2.2.8.4 Cong ty quan ly quy ..................................................................................... .43
2.2.9 Ho~t d(>ng quan ly nha nude cua Uy Ban chung khoan Nha nude ................. .43
2.3 Danh gia nhl1ng thanh qua d~t dutruong chung khoan Vi~t Nam sau b6n nam ho~t d(>ng .......................................... .45
2.3.1 Nhl1ng thanh qua d~t du'
?
2.3.2 Nhl1ng h~n che' con tOn
dQng va nguyen nhan cua
no ..................................... .46

Ket lu~n chudng 2 ..................................................................................................... 48

(


Chti'diJg 3:
,

?

,

:l

,

'

CAC GIAI PHAP PHAT TRIEN THJ TRUt1NG

CHUNG KHOAN VItT NAM
3.1 Chie'n ht<;ic phat trien thi tntong chung khoan Vi~t Nam tu nay dSn nam
2010 ...................................................................................................................... 50
3 .2 C ac
r
• ? •
r
r
• ,l
'
r
kh oan
r
g1a1
ph ap
p h at
tnen
t h'! tnfdng
c hling
.............................................. . 52
3 .2.1 Roan thi~n ddng b(> khung phap ly cho Slf ho(;lt d(>ng cua thi tn.fdng .............. 52
3.2.2 Thuc d~y Slf hinh thanh va quy d~u tlf chung khoan ....................................... 53
3.2.3 D~y mcp1h qua trinh cd ph~n hoa nh~m t(;lo ra nhi~u san phffm cho thi trlfdng 56
3 .2.4 Thuc d~y slJ phat tri~n da d<;1ng hdn thi trudng trai phi~u ............................... 57
3.2.5 T6 chuc tuyen truy~n, phd bi~n r(>ng r~H v~ thi trudng chung khoan ra cong
chung ......................................................................................................................... 59
3.2.6 Hi~n d<;1i hoa TTGDCK Tp.HCM thanh

Sd giao dich chung khoan .... :........... 59

3.2.7 Da d<;1ng hoa nha d~u ttt .................................................................................... 60
3.2.8 Phat tri~n thi trudng OTC ................................................................................. 62
,l

3.2.9 Ondinhmoi trudngvim6 ................................................................................ 64
3.2.10 D~y m<;1nh dao t(;lo nhfm slJ co chuyen mon cao cho thi trudng ...................... 65
K~t lu~n chlidng 3 ..................................................................................................... 66
,

Ket I••~n ................................................................................................................... 68
T3.i li~u tham khiio .................................................................................................. 67

Phftn phq. lq.c:
Phl;lll;lC 1: Danh sach cong ty niem y~t
Phl;lll;lc 2: Thong tin chung khoan niem y~t
Phl;lll;lC 3: Cac chi s6 tai chinh qua cac nam cua cac cong ty niem y~t
Phl;lll;lC 4: Danh sach cong ty chung khoan


DANH MUC
CAC TirVIET TAT
•
?

I. UBCKNN : Uy ban chting khoan Nha midc
2. TTGDCK Tp.HCM: Trung tam giao djch chting khoan Thanh ph6 H6 Chi Minh
3. Thi tnfdng OTC : Thi tnfdng chting khoan phi t~p trung
4. CK: Chting khoan
5. DNNN: Doanh nghi~p Nha nude

6. NHCDTT: Ngan h~mg chi dinh thanh toan
7. TVLK : Thanh vi en luu ky
8. CtyNY : Cong ty niem yet
9. CtyCK : Cong ty chung khoan


,

;t

~

DANH MUC
. CAC BIEU DO
Trang

Bi~u d6 1: Slj tang tnfdng v~ s6 ltf<;lng c6 phieu

va trai phieu dtf<;lc niem yet

theo

thai gian ..................................................................................................................... 24

gian ............................................................................................................................ 24
Bi~u d6 3: Ty tr9ng s6 lu<;~ng CK niem yet tU 07/2000 - 31112/2004 ....................... 25

Bi~u d6 4: Ty tr9ng gia triCK niem yet tU thang 07/2000- 31/12/2004 ................. 25

va trai phieu duqc giao dich qua cac nam . 28

Bi~u d6 6: Pharr anh gia tr( c6 phieu va trai phieu dV<;Ic giao djch qua cac nam .... 28
Bi~u d6 5: Pharr anh s6 luqng c6 phieu

Bi~u d6 7: Ty tr9ng s6 luqng CK giao djch tU 07/2000 - 31/12/2004 ...................... 29
Bi~u d6 8: Ty tr9ng gia tri CK giao djch tU thang 07/2000 - 31/12/2004 ................ 29
·.-1 d~9Chl"
·'yn- Id
B 1eu
o :
so g1a
n ex theo th'".
<:11 gtan ....................................................... . 31


1

~

'

~

LCfiM(iDAU
Y nghia khoa hQC va thtj'c ti~n CUa d~ tai.
Trong b6i canh kinh t~ hi~n nay, m<)t nen kinh t~ phat tri€n

dn

dinh va ben

vllng t~t y~u cftn phai du'qc cac b<) ph~n cua thi tru'dng tai chinh h6 trq m<)t each d~c
h;tc. Cac b<) ph~n cua

thi

tru'C1ng tai chinh bao g6m: thi tru'C1ng tien t~; cung ling

ngu6n v6n ng~n h~n cho nen kinh t~, thi tru'C1ng v6n con gQi Ia thi tru'dng v6n dai
h~n, thljc hi~n cung ling nhu cftu v6n dai h~n cho n~n kinh t~, no bao g6m thi tru'C1ng
th~ chftp, thi tru'C1ng cho thue tai chinh va thi tru'C1ng chung khoan. Trong do thi

tru'C1ng Chung khoan la m<)t b<) ph~n quan trong nhftt cua thi tru'C1ng tai chinh, do d~c
tinh thljc hi~n huy d<)ng nhilng ngu6n v6n trong xa h<)i, t~p trung thanh nhilng
ngu6n v6n ldn tai trq dai h~ cho doanh nghi~p dftu tu' phat tri€n san xuftt kinh
doanh, cho chinh phu thljc hi~n cac ffil;IC tieu kinh t~ Xa h<)i, dftu tu' Xay dljng CcJ Sd
h~ t~ng ... Ben c~nh do thi tru'C1ng chung khoan con mang l~i l~i ich cao hcJn cho

cong chung d~u tu' thong qua k~t qua san xu§.t kinh doanh cua dk~t qua quan ly dieu ti~t co hi~u qua n~n kinh t~ cua Chinh Phu.

Ml}.c dich nghien cll'u ciia d~ tai

V di d~c di~m huy d<)ng ngu6n v6n trung va dai h~n phl;IC

Vl;l

cho nhu C~U d~U

tu' phat tri€n kinh t~ cua thi tru'dng chung khoan, nen vi~c hinh thanh va phat tri€n

cua thi tru'dng co y nghia vo cling quan trQng d6i vdi nu'dc ta; m<)t qu6c gia dang
trong qua trinh h<)i nh~p va phat tri€n, nhu cftu v6n d€ dftu tu' khoa hQC, cong ngh~,
ling d1;1ng ti~n b<) ky thu~t la r§.t ldn. Tuy nhien, tli khi thi tru'C1ng chung khoan nu'dc
'

ta di vao ho~t d<)ng cho d~n nay' no chu'a th~t slj phat huy du'qc Ia m<)t c6 xe huy


2

d(}ng rn(}t hihdn b6n narn thi tnfdng di viw ho<;tt d()ng ben c<;tnh nhung thanh qua d<;tt dubudc d~u t<;to l~p thi tnfdng , co khong it nhiing vudng rn~c, h<;tn che lam cho thi
tnfdng luon rdi vao tr<;tng thai tr~rn l~ng, thieu bong dang va slj hang hai cua cac
nha d~u tu tharn gia. Do v~y, vi~c nghien cliu, d~ xufrt cac giai phap gop ph~n rnang
l<;ti SlJ phat tri€n b~n VUng cho thj trudng chung khoan nude ta ~0

y nghia VO

cung

quan trQng. Qua do phat huy dud(}ng v6n trung va dai h<;tn phl;lC V\1 nhu C~U phat tri€n kinh t@ mldc ta dang trong
giai do<;tn cong nghi~p hoa va hi~n d<;ti hoa hi~n nay.
D6i ttfqng va ph~m vi nghien cd'u
D~ tai t~p trung nghien cuu v~ chung khoan va thi tnfdng ·chung khoan nude

ta, due ket nhung thanh qua d<;tt dunarn v~n hanh thi tnfdng. Qua do d~ xufrt cac giai phap gop ph~n thuc dffy thi tnfdng
phat tri€n hdn, t<;to ra don bffy viing ch~c cho slJ phat tri€n kinh te ·dfrt nude.

Phtf
D~ tai ducac phudng phap t6ng hn()i dung nghien cuu cua d~ tai.


3

Chudngl:

NHiJNG

vAN DE c<1 BAN.:vE

THI• TRU<1NG CHUNG KHOAN
1.1 Khai

ni~m

thj trliifng chUn.g khoan.

Thi tnfdng chtlng khmin la ncli cac chtlng khoan du<;5c phat. hanh va trao ddi.
Thi tnfdng chtlng khoan la m()t b() ph?n cua thi tnfdng v6n do d~c tinh cua chtlng
khoan trong vi~c huy d()ng v6n dai h~;m.
Hang hoa giao dich tren thi tnfdng chtlng khoan la c6 phH~u,trai phi~u va m()t
s6 chtlng khoan khac co thdi h~.m tren m()t nam. Cac trai phi~u c6 thdi h~n dudi m()t
nam Ia hang hoa tren thi tnfdng ti~n t~.
1.2 Vai tro

va chuc nang ciia thj trliifng chUn.g khoan.

1.2.1 Vai tro ciia thj trtiifng chting khoan trong n~n kinh t~.

Tqo wfn cho ndn kinh

.

.

ti qu6c dan:

Trong cd ch~ kinh t~ thi tnfdng, quan h~ cung d.u hang hoa kh6ng ch1 t6n t'}.i
ddn thufm rna no da lam xufrt hi~n va phat tri~n quan h~ v~ ti~n va v6n, nh~m cung
tlng v6n tu ch6 thua v6n d~n ndi co nhu c~u. Nhu c~u nay ngay cang phat tri~n da
d~ng va phtlc t~p, d~ dap Vng no cac c6ng ClJ tai chinh thu?n l<;ji nh~t d~ thljc hi~n

giao luu v6n do chinh la

c6 phi~u va trai phi~u.

Hai c6ng ClJ tai chinh nay da lam

cho thi trlfdng chtlng khoan tr6 thanh trung tam thu hut ngu6n v6n nhan r6i tu t~t ca
m<;>i thanh ph~n, m<;>i t~ng ldp trong xa h(}i, tC].O nen m(}t ngu6n vOn khdng 16 tai tr<;j
cho n~n kinh t~.


4

Tgo didu ki¢n cho ccic doanh nghi¢p stt dJfng win linh hoqt han

va c6 hi¢u

qua han.
Khi c6 nhu dm md r(>ng quy mo slm xuftt kinh doanh, doanp. nghi~p c6 th~ tlj
phat hanh cac lo:;ti chung khoan viw thi tntdng d~ huy d(>ng v6n, ngli\5c l:;ti khi chua
CO Cd h(>i san XUftt kinh doanh, chung khoan CO th~ dlf\5C dlj trU nhlf titi san, thong
qua thi trlidng n6 dli\5c chuy~n thrum ti~n m~t khi c6 nhu d.u.
Qua vi~c mua ban

c6 phi~u, trai phi~u cac doanh nghi~p c6 th~ xam nh~p I§:n nhau,

hay c6 th~ sap nh~p, md r(>ng nhd vao vi~c mua ban

c6 phi~u tren: thi tntdng chung

khoan. ·

C6ng Clf dcinh gia doanh nghi¢p

va dif doan tllang lai

Nha dftu tli c6 th~ danh gia vi th~ cua m(>t doanh nghi~p thong qua gia ca, l\5i
tuc cac chung khoan cua doanh nghi~p tren thi tntdng chung khoan, cac doanh
nghi~p dang ho:;tt d(>ng t6t, la cac doanh nghi~p kinh doanh c6 l\5i nhu~n hi~u qua

sti dqng v6n cao. Tuy nhien v§:n c6 nhung

c6 phi~u c6 c6 tuc khiem t6n nhung v§:n

c6 gia tri thi trlidng cao la do doanh nghi~p d6 c6 nhieu hua hyn trong tudng lai v~
cong ngh~, v~ ling dvng ti~n b(> ky thu~t va se mang l:;ti muc l\5i nlm~ cao nen cftn
m(>t lli\5ng v6n ldn d~ l:;ti tU l\5i nhu~n nh~m phqc vq cho nhu cftu.. dftu tli trong hi~n
t:;ti.
1.2.2 Chuc nang ciia thj trti'O'ng chti'ng khoan.
•'

1.2.2.1 Chuc nang huy d()ng van dftu tti cho n~n kinh t~

Slj ho:;tt d(>ng cua thi trlidng chung khoan t:;to ra m(>t cd ch~· dich chuy~n v6n
tu ndi du thua d~n ndi thi~u hqt v6n. Thong qua vi~c mua ban chl!ng khoan, Chinh


5

phu, chinh quyen dia phtfdng, cac doanh nghi~p co th€ huy d<)ng dlfv6n ldn phvc vv cho dftu tlf kinh t~ hay cho nhu d.u chung cua xa:h<)i.
1.2.2.2 Chuc nang cung c~p kha nang thanh khoan cho cac chlfug khoan.
Day 1i1 y~u t6 gay cho nha dftu w stj h~p dful, vi khi co nhu cftu tien m~t hQ co
th€ dem chung khoan dang n~m git1 mua ban trao d6i tren thi trudng.
1.2.2.3 Chuc nang danh gia gia trj doanh nghi~p

va tinh hinh n~n kinh t~.

Thong qua chi s6 gia chung khoan tren thi tnfdng ngtfdi ta co th~ danh gia vi
th~, gia tri doanh nghi~p hay tinh hinh kinh t~ dang tang trudng hay suy giam, hoqt

d<)ng dftu ttf san xu~t kinh doanh dang di~n ra soi n6i hay ti~n tri€n i c;tch.
1.2.2.4 Chuc nang ghip Chinh phii thtfc hi~n cac chinh sach vi mo.

Thong qua thi tnfdng chung khoan, Chinh phu co th€ mua va ban trai phi~u
Chinh phu nh~m tqo ngu6n bu d~p khi tham hvt ngan sach, qminJy lc;tm phat. Chinh
phu cling co th€ sil dvng m9t s6 cong cv nhli lai su~t, thu~ nh~m dinh httdng dftu tv,
dam bao stj phat tri€n can b~ng cho nen kinh t~.
1.3 Nguyen tile ho~t d()ng ciia thj trtfifng chting khoan
Cac nguyen t~c hoqt d<)ng cua thi trtfdng chung khoan nhli sau:
Nguyen t~c trung gian: nh~m dam bao cho cac loc;ti chung khoan giao dich
tren thi trtfdng la nhting chung khoan thtjc, hngtfdi ti~t ki~m va dftu tlf, giup hQ tranh

bi llta gqt ho~c bi sai lftm khi khong co stj

hi€u bi~t gia tri cua chung khoan rna hQ co nhu cftu mua ban hay trao d6i.
Nguyen t~c d~u gia: dVgia gian ti~p va d~u gia tt,t d<)ng. Nguyen t~c nay dam bao cho thi trlidng chung


6

khoan co tinh chftt hj do cao, sv bi~n d()ng cua thi tnidng phv thu(k chu y~u vita quy
lu~t cung

-

dm himg hoa tren thi tnidng.

Nguyen t~c cong khai: Nguyen t~c nay quy dinh tfrt ca cac ho<';tt d()ng tren thi

tnidng chung khoan d~u phai duqc cong khai cho tfrt ca ffiQi nglfdi tren phlf<5ng ti~n
thong tin d<';ti chung.

1.4 Phan

Io~i

thj trliifng chung khoan.

1.4.1 Phan lo~i th! trliifng chung khoan theo cO' cftu t6 chuc
·.

Thi tnidng chung khmin phan lo<';ti thea c<5 cfru

t6 chile

ciuqc chia thanh hai

lo<';ti tbi tnidng: tbi trlfdng S(j cfrp va tbi trlfdng thu cfrp.
1.4.1.1 Thj trliifng sO' cftp (Primary market)
La n<5i phat hanh l~n d~u cac chung khoan ra cong chung, ·nh~m dua vao thi
tnidng san phfim huy d()ng v6n CUa cac d<5n vi phat hanh, hay tbi tnidng S(j cfrp chl
ho<';tt d()ng mua ban

c6 phi~u, tnii phi~u mdi phat hanh l~n d~u nh~m mvc dich huy

d()ng them v6n d~u tu.
Trang thi trudng s<5 cfrp, h~ th6ng ngfm hang d~u tu va cac c<5 quan moi gidi
chung khmin dong m()t vai

tro vo cung quan trQng, hQ la nhifng ngu6i trung gian

giup cho ngudi co ti~n nhan r6i va ngudi co nhu c~u v6n ti~n t~ d~n vdi nhau. Cac t6

chuc nay tlf vfrn cho C(j quan phat hanh chung khmin nen phat hanh lo<';ti chung
khocin nao, s6 llfcho ngu6i phat hanh chung khoan.


7

1.4.1.2 Thj trtidng thrr dip (secondary market)

Thi tni6ng

sd c~p

la ndi di~n ra cac ho~t d()ng mua ban chrlng khoan da phat

hanh, t~i day cht!ng khoan tro thanh hang hoa kinh doanh, m()t ·-.Io~i hang hoa d~c
bi~t. Cac cht!ng khoan co thi du
ca. khac nhau,

ho~t d()ng mua ban di~n ra tren thi trlidng nay khong lam tang them quy mo v6n,

khong thu hut them ngu6n tai chinh mdi. Tuy nhien nh6 vao ho~t d()ng cua

thi

trlidng da t~o nen tinh thanh khmin cho cac cht!ng khoan, gi up cho cac cht!ng khoan
co thi d~ dang chuyin ddi thanh ti~n m~t khi ngu6i n&m gilt no co nhu cfru. Nhu v?y
thi trlidng

sd c~p

cang ho~t d()ng soi ndi cang t~o di~u ki~n cho thi trlidng tht! c~p

phat triin, lam tang ti~m nang huy d()ng v6n cho n~n kinh t~.
1.4.2 Phan lo~i theo phtiong thrrc tfi chU'c

va giao djch.

Thi trlidng cht!ng khoan phan lo~i theo phudng tht!c
du
lo~i

t6

cht!c va giao dich

nhu sau:

1.4.2.1 Thj tnfdng chtfn.g khmin

t~p

trung

Day la thi tru6ng cht!ng khoan co

t6 cht!c, vi~c thljc hi~n giao dich mua ban

cht!ng khoan thong qua So giao ·dich cht!ng khoan, di~n ra t~i san giao die h. So giao
dich cht!ng khoan la cd quan phvc vv cho ho~t d()ng mua ban chllng khoan. Vi v?y,
no la ndi g~p ga cua cac nha moi gidi cht!ng khoan di thlidng luban cht!ng khoan. Ngoai ra, So giao dich cht!ng khoan con co d~c diim la khong co
,

hang hoa va khong co ngu6i ban cuoi cung rna chl co nhilng nha :moi gidi.

a hau het
?

'

,

cac nude chling khoan d~u dlih~mg m()t tai khmin gQi la tai khoan luu ky cht!ng khoan, nen khi mua ban chling

khoan chi cfrn thong qua ngu6i moi gidi.


8
...•

Thong qua Sd giao dich chling khmin tM d. IDQi ngudi co thi n~m dutin v~ chl s6 chung khmin, v~ tinh hinh cung d.u chung khocin; ·v~ chinh sach tin
dvng va lili su~t cua nha nude, thong tin v~ cac cong ty
tntdng, di~u nay co

c6 ph~n tham

gia vao thi

y nghia vo cung quan trQng d6i vdi ngudi mu~ ban chung khoan

trong vi~c quy~t dinh nen mua, ban vao thdi diim nao, vdi gia ca la bao nhieu.
Cac hinh thuc

t6 chuc Sd giao dich chung khoan ph6 bi~n· hi~n nay tren th~

gidi g6m co:

T6 chuc dudi d~ng m9t "Cau l~c b9": day Ia hinh thuc t6 chuc co tinh tlJ phat
va ph6 bi~n vao th6i ky dfru mdi xu~t hi~n thi tnt6ng chung khoan t~p trung. Cac
thanh vien cua cau l~c b9 bfru ra H9i D6ng qulm tri va H9i d6ng quan tri bfru ra ban
di~u hanh "Cau l~c b9", nha nude khong can thi~p vao

r6 chuc dudi d~ng nhu m9t cong ty

t6 chuc cua"Cau l~c b9".

c6 phfrn: co cac thanh ~!en Ia cac cong ty

moi gidi chung khoan, ho~t d9ng theo lu~t cong ty

c6 phfrn va chiu sv ghim sat cua

. m9t eel quan chuyen mon do Chinh phu l~p ra. Cac thanh vien bfru.:ra H9i d6ng quan
tri, va H9i d6ng quan tri bfru ra Ban di~u hanh. H9i d6ng quan tri co thffm quy~n
ban hanh qui ch~

t6 chuc va ho~t d9ng cua Sd giao dich chung khoan theo quy dinh

cua phap lu~t, dudur6 chuc dudi d~ng cong ty c6 phfrn nhung co sv tham gia quan tri va di~u
hanh cua Nha nude, Nha nude n~m quy~n quan tri cong ty. Hinhthuc nay phu hnhM d6i vdi cac qu6c gia mdi thanh l~p Sd giao dich chung khoat1,. vi co slj tham gia
cua Nha nude se h~n ch~ du

9
..
·.

·~

•;

ddng thdi con t~o di~u ki~n thu~n lqi cho S6 giao dich ho~t d(>ng d~t hi~u qua cao
hdn.

1.4.2.2 Thj trtidng ban t~p trung- thj truO'ng OTC (the over- the - counter)
Day Ia thi tnfdng rna cac cong ty moi gidi chung khoan ·ihlJc

hi~n

cac giao

dich qua h~ th6ng di~n tho~i va may tinh da dli

kh~p trong ca nude.

D{jc didm cua thj truilng OTC thi hi?n nhu sau:

OTC khong phai la thi tnfdng hi~n hftu nen khong co vi tri trung tam.
Quan ly thi trlidng OTC la hi~p h(>i cac nha kinh doanh chung khoan qu6c
gia, chiu trach nhi~m ban hanh IDQi quy ch~ ho~t d(>ng CUa thi tnfdng va giam sat
vi~c thi hanh cac quy ch~ do.

Thanh vien cua OTC phai la thanh vien cua hi~p h(>i.
M6i cong ty chung khoan thanh vien cua OTC chuyen m"iia ban m(>t s6 lo~i
chung khoan nhat dinh va phai thlidng xuyen n~m gift m(>t s6 higng nhat dinh cac
lo~i

chung khoan nay.

.

·."

.

.

Cac lo~i cong ty tren OTC: cong ty bao lanh phat hanh chuyen ban cac chung
khoan mdi phat hanh, cong ty trai phi~u chuyen ban trai phi~u chihh phu va cac dia
phlidng, cong ty giao djch moi gidi - mua ban cac

lo~i

chung khoan tren thi trlidng

OTC (tru trai phi~u) va nha moi gidi trung gian.
Cac cong ty tlj ra gia mua ban rna hQ co thi chap nh~n duthljc hi~n cac l~nh giao dich do.


10

Cac lo<;ti chung khoan dum(>t S6 giao djch chung khoan niw, phfrn ldn day Ia cac lo<;ti chung khoan mdi ph:it
hanh lfril dfru.

* Ccic each yit gia tren thj trllilng OTC.
Y~t gia ch~c ch~n: la gia s.ln sang mua va ban vdi s6 lu<;jng da du<;jc xac dinh

va da cong b6.
Gia y~t gia phl} thu(>c: la gia co th~ thudng luQng duban chua hinh thanh.
Gia yet c6 g~ng d<;tt du<;jc: la each ra gia d6i vdi nhifng lo~i chung kho:in cua
cac cong ty n<;j nfrn nhi~u va dang

bi danh gia l<;ti.

1.4.2.3 Thj trtiifng khong chinh thti'c.

Day la hinh thuc giao dich mua ban chung khoan 6 bfrt eli ndi dau va bfrt ky
hie nao, do cac nha moi gidi hay chinh cac nha s6 hifu thljc hi~n. Day la lo<;ti

thi

trlfdng xufrt hi~n dfru tien trong ljch sti hinh hanh va phat tri~n cua thi trudng chung
khoan, no la cd s6 d~ hinh thanh thi trlfdng t~p trung va tiep theo. la thi trlfdng phi
t~p

trung.

1.5 Hang boa ciia thj trtiifng chti'ng khoan.
··:.·

Hang hoa tren thi tru<5rig chung khoan bao g6m c6 phi~u v~·trai phi~u
1.5.1 Trai phi~u

Trai phi~u la chung chi vay v6n, chung nh~n ngu<5i s6 h\tu trai phi~u (trai
chu) da cho ngudi phat hanh trai phi~u vay m(>t s6 ti~n, trong m(>t thdi gian nhfrt
dinh vdi muc lai suM da dinh . Khi tdi h<;tn thanh toan se tra l<;ti trai phi~u cho ngu<5i


11

phat himh di nh~n l.;ti v6n va hii. Tuy theo trai phieu quy dinh rna Hii co thi nh~n
tung ky hay nh~n m¢t lftn khi dao h.;tn.
Theo hinh thuc phat hanh, trai phieu co hai lo.;ti:
Trai phieu v6 danh: kh6ng ghi ten ngu<5i chu trai phieu tren trai phieu hay
tren s6 ngu<5i phat hanh.

v di lo.;ti trai phieu nay vi~c trao d6i mua ban r~t de dang,

kh6ng cftn thu tl;lC, phap ly rlfdm

ra, ai cung CO quy~n Sd hftu va du
theo dling quy dinh.
Trai phieu ky danh: la trai phieu tren do co ghi ten va dia ·chl nglfdi chu sd
hifu, d6ng th<5i ten va dia chl nay cling duphieu ky danh kho chuyin nhugdi td sec tra cho khoan lai do.
Can cu vao phudng thuc t6 chuc phat hanh, trai phieu duTrai phieu c6ng ty: do cac c6ng ty phat hanh vdi ffil;lC dich huy d¢ng v6n cho
dftu tlf phat triin. Khi co nhu cftu v6n ldn phl;lC Vl;l cho cac ffil;lC tieu co tinh ch~t dai
h.;tn nhu xay dlJng nha may mdi, d6i mdi c6ng ngh~, day chuy~n ~an xu~t. .. cac c6ng
ty c6 phftn hay cac doanh nghi~p nha nude phat hanh trai phieu _thay c6 phieu khi
kh6ng mu6n phat hanh lo.;ti chung khoan nay neu th~y kh6ng co l9.i cho minh.
Trai phieu Chinh phu va chinh quy~n dia phudng la s6 n.. ·

chinh quy~n dia phudng phat hanh va dlfLo.;ti trai phieu nay con du
rhu.
Khi ngan sach xay ra slj tham h1;1t hay Chinh phu mu6n huy d¢ng ngu6n ti~n nhan
rBi trong cac tftng ldp dan CU nh~m phl;lC V\l ffi\lC dfch dftu tlf kinh t~ hay xay dljng
.:

·.


12

cd sd h<;t tftng, khi do tnii phi~u chinh phu du

nude. Khmin illl;lC nay du
1.5.2 c6 phi~u

La chung chl dftu tu v6n, no xac nh~n phftn hun cua nglidi sd hliu c6 phi~u
trong cong ty

c6 phftn.

Ngudi sd hilu

c6 phi~u du
gQi la

c6 dong,

v6n va co trach nhi~m v~ m?t phap ly trong ph<;tm vi v6n gop.
ra khoi cong ty b~ng each tn1I<;ti

la chu sd hilu

c6 dong du
c6 phi~u cho cong ty, c6 dong du.~c chia lai theo ty

~~ v6n gop va CO nghia Vl;l chia xe rui ro n~U cong ty g?p phai.

c6 phi~u co cac lo<;ti sau:
c6 phi~u thlidng: con du

hun cua nglfdi n~m giil
thudng du
c6

phi~u do trong cong ty. Ngudi chu_::sd hilu

c6

phi~u

c6 dong, du
quy~t nhilng v~ d~ chinh cua cong ty.

c6 phi~u thudng co hai

d~c diim la quy~n

doi hoi cu6i cung va trach nhi~m hilu h<;tn.

+ Quy~n doi hoi cu6i cung, nghia la cac c6 dong thlidng· fa d6i tlfsau cung trong t~t ca d6i tliduthu~,nha cung c~p, trai chu va chu n
cong ty dang ho<;tt d<)ng co hi~u qua hQ chl duthu~ l
tile.

+ Trach nhi~m hilu h<;tn: nghia la khi cong ty bi pha san, cd dong chl co thi bi
mftt phftn hun cua hQ rna thoi.

•

~

0


13

Hftu

h~t cac c6 phi~u thudng d~u d11Qc ~n dinh m~nh gia, m~nh gia nay khong lien

quan tnjc ti~p d~n gia thi tnfdng cua c6 phi~u do. D6i vdi c6 phi~u khong co m~nh
gia thudng danh cho sang l~p vien cong ty, lo~i c6 phi~u nay co d~c diim la chl
duc6 phi~u uu dai la lo~i c6 phi~u vua co d~c diim la chJ~g khoan v6n va
chung khoan nnhung khong d11Qc quy~n bftu eli H()i d6ng qm1n tri. Ngoai ra c6 phi~u 11u dai cling
bi x~p h~n chi tra sau trai phi~u khi cong ty bi pha san.
•.

c6 phi~u uu dai duQc hu6ng nhltng quy~n uu tien sau:

·<
.)?

+ Du
+ D11Qc 11u tien chia c6 tile trudc c6 phi~u.
+ Du
1iu

tien phan chia tai san con l~i trudc c6 phi~u khi cong ty bi pha

7

san.
..·

Tuy nhien ngudi mua c6 phi~u uu dai khong duquan tri va cac v~n d~ chinh cua cong ty.

'

vdi nhltng d~c diim rien~ nhu v~y nen gia

thi trudng cua c6 phi~u 1iu dai khong dao d()ng len xu6ng nhieu nhu c6 phi~u
thudng.
c6 phi~u uu dai co cac lo~i nhu sau:

+ c6 phi~u 1iu dai khong luy k~ lai: nghra la trong tnfdng h~p cong ty lam an
thua 16, c6 tuc khong dunhltng nam ti~p theo cong ty ho~t d()ng co lai.

...,. '

·,


14

+ c6 phieu co luy ke laj: la lo~i c6 phieu uu daj du<;jc quy~p. c()ng d6n c6 tuc
du<;jc hudng cua nam nay neu cong ty khong co ti~n tnt hii sang nam tiep theo d@
du<;jc tra, hay se du<;jc tnt vao m()t nam m1o do neu cong ty co ti~n. Neu cong ty nQ
qua nhi~u nam cong ty phcl.i danh ti~n laj d@ tra trudc het cho nhftng khmin nQ c6 tile
con l~i do, ke den mdi chia laj cho c6 phieu thudng.

+ c6 phieu uu dai dl.f phan: d6i vdi lo~i c6 phieu mly ngudi chu sd hftu du<;jc
hudng them khmin c6 tile d~c bi~t ngoai c6 tuc da duQc cong b6 , khi c6 tuc c6
phieu thudng vuQt qua m()t luQng ti~n nhfrt dinh.

+ c6 phieu uu dai khong dl.f ph§.n: la lo~i c6 phieu uu dai" chl du<;jc hudng c6
tuc uu dai rna khong du<;jc hudng them phan l<;ji tuc nao neu cong ty kinh doanh co
hi~u qua cao.

+ c6 phieu lfu dai du<;jc chuy@n d6i: lo~i

c6 phieu nay cho phep chu sd hftu

c6 phieu chuy@n d6i no thanh m()t s6 luQng nhftt dinh c6 phieu :thudng.

Gia ca thi

tnidng cua lo~i

c6 phieu nay thudng dao d()ng nhi~u hem cac lo~i c6 phieu khac vi

no g~n li~n vdi

c6 phieu thudng.

+ c6 phieu

lfu dai co th@ thu h6i: lo~i

c6 phieu

nay quy dinh cong ty co

quy~n thu h6i bftng each b6i hoan m()t s6 ti~n nhftt djnh, c()ng them m()t kholm

thudn& nhftt djnh cho chu Sd hftu no.
1.6 Vai tro ciia cac chii th~ tham gia vito thi trtidn.g chll'ng khoan.
1.6.1 Vai tro ciia nha ntiO'c

Nha nude tham gia vao thi tnidng chung khoan vdi vai tro

t6 chile va quan ly

ho~t d()ng cua thi trudng, nhftm dam bao cho thi tnidng ho~t d()ng tr~t tlj cong bftng

va dung lu~t phap, dam bao quy~n lQi cho nha dau W. Ben c~ do, Nha nude con

15

gop ph§n t.:,w h~mg hoa cho thi tnfdng thong qua vi~c phat h~mh trai phi~u, nh~rn
ffil;lC dich can d6i ngan sach hay thljc thi chfnh sach t

tnfdng.
1.6.2 Vai tro ciia doanh nghi~p dBi vOi thj trtid'ng chll'ng khmin.

Cac doanh nghi~p dong rn()t vai tro quan trong d6i vdi thi tnfdng chung
khoan, vi doanh nghi~p lit rn()t trong cac chu th€ t<:,tO san phfun, h~mg hoa cho thi
tnfdng, d6ng thdi vua la nhung khach hang cua thi tnfdng. T~t ca cac lo<:,ti hinh
doanh nghi~p d@u co th€ tharn gia vao thi tnfdng, trong do cong ty c6 ph~n chi~rn vi
d~c bi~t quan trQng vi no t<:,to ra hang hoa cho thi tnfdng sd c~p d€ huy d()ng v6n

phl;lC Vl;l cho san

XUftt

kinh doanh, Va ho<:,tt d()ng rnua ban chung khoan tren thi

tnfdng thu c~p nh~m rnl;lc dich tim ki~rn lQi nhu~n. Cac doanh nghi~p ho<:,tt d()ng
kinh doanh co hi~u qua la sue hut r~t ldn di thu hut cac ngu6n ti@n nhan r6i tharn
gia vao

thi tnfdng, vi khi do nhung nha d~u tti tin r~ng hQ co kha nang nh~n dti<;jc lQi

tuc nhi@u hdn.
1.6.3 Vai tro cac ca nhan, hq gia dinh.

Ca nhan va h() gia dinh nhung khach hang thljc thl;l cua thi tnfdng chung
khoan, hQ la ngudi rnua chung khoan quan trQng nh~t nh~rn ki~rn lQi tile cho khoan

ti@n ti~t ki~rn cua rninh hay htidng chenh l~ch gia trong ho<:,tt d()ng rnua ban chung
khoan . HQ co th€ tharn gia rnua ban trljc ti~p hay gian ti~p thong qua cac quy d~u
tti.
1.6.4 Cac h~ thBng ttl chuc bli chinh

Cac t6 chuc t6 chuc tharn gia vao thi tnfdng chung khoan co thi gQi hQ la
nhung nha d~u tu chuyen nghi~p, bao g6rn cac t6 chile nhu sau:


16

Ccic cong ty bao hiim, cac quy huu tri, cac quy d~u tu, cac h<;jp tac xa tin
dvng khi tham gia vito

thi trudng chung khoan vdi tu each vua hl ngudi mua, vua hl

ngu6i ban chung khoan nh~m mvc dich tim ki~m l<;ji nhu~n. Day hl cac

t6 chuc co

thi thlfc hi~n cac nghi~p vv tren thi tru6ng chung khoan vdi chuy_en man cao, di@u
nay dam bao an toan cho cac khoan ti~t ki~m cho cac t~ng ldp dan cu.

T6 chuc tai chinh dong m<)t vai tro quan trong d6i vdi slf phat triin cua thi
tru6ng chung khoan phcli

d~n la cac ngan hang thudng m~;ti. Cac ngan hang

ki

thudng m~i co thi phat hanh

c6 phi~u hay trai

kinh doanh v6n cua minh. Khi

t6 chuc

phi~u di phvc vv cho kinh doanh

nay phat hanh chung khoan nhilng nha d~u

tl1 co v6n ki~n thuc it oi v@ thi trudng chung khoan du<;jc an tam hdn v@ khoan ti~t

ki~m cua minh khi tham gia mua chung khoan cua t6 chuc nay. Chinh vile do cac

ngan hang thudng m~i la d6i tu<;jng cung ling tudng d6i ldn lu<;jng ldn hang hoa cho
thi tru6ng

sd

cftp.

Khi cac doanh nghi~p mu6n phat hanh chung khoan thi ngan hang thudng
m~i con thljc hi~n cac dich vv nhu tu vfrn phat hanh hay lam d~i ly phat hanh chung

khoan. Ben c~nh do ngan hang thudng m~i con cung cfrp cac dich vv nhu mua ban
chung khoan, bao hkhach hang, tu vfrn mua ban chung khoan cho d6i tu<;jng co nhu c~u. Khi du<;jc ngan
hang cung cftp cac djch vv nay ngudi sti dvng phai tra m<)t khoan hoa h6ng 1~ phi.

Cac ngan hang thudng m~i co thi thljc hi~n cac djch vv nay song song vdi cac djch
vv ngan hang hay thanh l~p t6 chile rieng trljc thu<)c ngan hang di ho~t d<)ng.


17

1.6.5 Cong ty chung khoan va nha moi giOi chung khmin.

Cac cong ty chung khoan Ia cac cong ty

ho~t

d<')ng trong nganh cong

nghi~p

Chung khoan vdi cac nghi~p VlJ chinh nhli bao lanh phat hrum, moi gidi chung khoan
va tlJ doanh.
Nha moi gidi chung khoan la nhung ngudi trung gian thu~n tuy, hQ ho~t d<')ng
nhu cac d~i ly cho nhung ngudi mua ban chung khoan. Chuc nang cua nha moi gidi
la lam phli hqp nglidi mua vdi nglidi ban va con dam bao cho cac chung khoan dang
giao dich tren thi trudng la nhung chung khoan thtjc, nh~m bao v~ lqi ich cho nha
d~u tli khi hQ co it hi€u bi~t v~ thi trlidng.

Kit Jujn chti'dilg 1:
Trong chlidng nay, tac gia trinh bay khai quat nhung vftn d~ cd ban v~ thi
trudng chung khoan. Thi trudng chung khmin thljc

hi~n

chuc nang la kenh huy d<')ng

v6n trung va dai h~n phlJC VlJ cho nhu C~U d~U tli phat tri€n kinh t~ thong qua hai
lo~i hang hoa chu y~u la c6 phi~u va trai phi~u, no giup cho cac doanh nghi~p

phtfdng thuc sli dvng v6n linh ho~t va co hi~u qua hdn, no t~o di~u ki~n cho cong
chung d~u tv gia tang khoan ti~t ki~m hay d~u tli cua minh. Thi· trlidng ho~t d<')ng
tren nguyen t~c bao v~ lqi ich cho cong chung d~u tu, dam bao tinh minh b~ch, cong
khai va tinh tlj do hoa cua thi trlidng. Cac chu th€ tham gia vao thi. trudng dong m<')t
vai tro khac nhau nhling cling h6 tr<;j cho Slj phat tri€n dang bQ ·::cua thi trlidng va
cling co lqi khi tham gia vao thi trlidng.

) c '. :) ~- ·; :: \.'.\ c .o no
.. .uc;• ,C! C 'l fUf':i··l Ti~ TP.HCM
r:;_~~rxl~j~ ~v)~~~JEN
..
--.....,,.,...,..-.......

~


18

Chti'lfilg 2:

THlfC
TRANG
TINH HINH HOAT
•
•

•
D6NGCUATHITRlf~NGCHUNG
.
. "
,
KHOAN VIETNAM
.
•
.

2.1 Nhifng thu~n IQi va kho khan trong vi~c xay dtfng va phat tri~n thj trtiifn.g
chtf.ng khoan

Vi~t

Nam.

2.1.1 Vai tro ciia thj trtfifn.g chtf.ng khoan trong giai do~n phat.·tri~n kinh t~ ciia

nude ta.
Nhu chung ta da biet thi tntdng chung khoan la m()t b() ph~n cua thi tntdng
v6n, Ia thi tn.t6ng huy d()ng v6n dai h~n phvc vv chu yeu v~ v6n cho dftu tu kinh te.
Thi trudng v6n ho~t d<)ng co hi~u qua la d<)ng hjc thuc d~y cac doanh nghi~p dftu tu
md r()ng san xufrt kinh doanh, t~o nhi~u gia tri san ph~m cho xa h<)i, giai quyet
nhi~u cong an vi~c hlm cho ngudi lao d()ng, di~u nay d6ng nghia .vdi slj ph6n vinh

cua m()t qu6c gia. Vi v~y, khi thi tntdng chung khoan dut~o ra m<)t kenh huy d<)ng v6n kh6ng 16, t~o di~u ki~n thu~n l
dvng v6n dftu tu.

Trong b6i canh nude ta hi~n nay, m<)t dfrt nude co n~n kinh te dang phat
triin, quy mo san xufrt cua hftu het cac doanh nghi~p con nho be, cong ngh~ l~c h~u,
chinh vi le do rna vi~c h<)i nh~p va c~nh tranh vdi khu vljc va the gidi cua cac doanh
nghi~p trong nude con rfrt h~n che. Ben c~nh do, vfrn d~ giai quy~t cong an vi~c lam

cho thi trudng lao d<)ng trong nude khong con la m6i quan Him cua m<)t ca nhan nao