những vấn đề lý luận cơ bản về tuyển dụng nhân sự

những vấn đề lý luận cơ bản về tuyển dụng nhân sự
I- QUẢN TRỊ NHÂN SỰ VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG SỰ PHÁT
TRIỂN CỦA DOANH NGHIỆP.
1. QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TRONG DOANH NGHIỆP KHÁI NIỆM VÀ
TẦM QUAN TRỌNG.
1.1 Khái niệm quản trị nhân sự.
Để định nghĩa rõ hơn về quản trị nhân sự, trước hết ta xem xét khái niệm
về quản trị doanh nghiệp.
Do có nhiều trường phái, học thuyết và cách tiếp cận khác nhau về quản
trị nên một điều dễ hiểu là cũng có nhiều cách định nghiã khác nhau về bản
thân khái niệm quản trị. Định nghĩa dưới đây nhấn mạnh vai trò của yếu tố
con người trong hoạt động của doanh nghiệp nói chung và hoạt động quản trị
nói riêng.
Quản trị doanh nghiệp là tổng hợp những hoạt động được thực hiện
nhằm đạt được mục tiêu xác định thông qua sự nỗ lực của những người khác
trong doanh nghiệp.
Quản trị là công việc thường xuyên, hàng ngày của nhà quản trị. Quản
trị doanh nghiệp là một dang hoạt động trong tổ chức doanh nghiệp, của một
số thành viên trong doanh nghiệp.
Con người - Dù bất cứ trong xã hội nào, hay trong một tổ chức nào thì
cũng đều thể hiện vai trò hết sức quan trọng, là một nhân tố quyết định đến
mọi thành công hay thất bại của doanh nghiệp đó, sự phồn vinh của xã hội đó.
Bất cứ một doanh nghiệp nào cũng đều phải có đội ngũ cán bộ công
nhân viên để có thể tiến hành hoạt động kinh doanh; đó có thể là các người thợ
lành nghề, các kỹ sư điều khiển máy móc, hay những nhân viên bán hàng, nhân
viên kế toán … Ngoài ra, còn có những người quản lý, lãnh đạo, kết hợp giữa
các bộ phận, chức năng. Tuy có vai trò quan trọng như vậy nhưng trên thực tế
thì con người chưa biết phát huy hết, khai thác hết những khả năng còn “tiềm
ẩn” trong mình để phục vụ tốt hơn cho công việc. Chính vì vậy mà hoạt động
quản trị nhân sự ra đời nhằm giúp cho hoạt động của tất cả các bộ phận, cá
nhân được ăn khớp, phát huy được cao nhất năng lực của mỗi thành viên sao

cho công việc đạt được hiệu quả là cao nhất. Như vậy thì quản trị nhân sự là gì
?
Quản trị nhân sự xét theo góc độ tổng thể thì là tổng hợp các hoạt động
nhằm phát huy đến mức cao nhất yếu tố con người trong hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp.
Quản trị suy cho cùng là quản trị con người, nó là một quá trình hoạch
định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát nhằm tạo ra, duy trì, sử dụng và phát triển
đội ngũ lao động đủ về số lượng, đảm bảo về mặt chất lượng để đạt được mục
tiêu chung của tổ chức. Thông qua các chức năng quản trị, nhà quản trị tiến
hành các hoạt động tác nghiệp, kích thích, điều khiển các hành vi và các yếu tố
liên quan đến con người trong quá trình lao động sản xuất kinh doanh.
Quản trị nhân sự còn có thể được hiểu là một nghệ thuật chọn lựa
những nhân viên mới và sử dụng những nhân viên cũ sao cho năng suất, chất
lượng công việc của mỗi người đều đạt đến mức tối đa có thể được.
Hay, quản trị nhân sự còn được hiểu là việc tuyển mộ, tuyển chọn, duy
trì, sử dụng và phát triển tài nguyên nhân sự.
Tóm lại, Quản trị nhân sự là quá trình hoạch định tài nguyên nhân sự,
hướng dẫn điều chỉnh xắp xếp, kiểm tra, theo dõi quá trình lao động sáng tạo
ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội của con người trong một tổ chức.
1.2 Mục tiêu của quản trị nhân sự.
Mục tiêu lớn nhất của công tác quản trị nhân sự là sử dụng có hiệu quả
nhất nguồn nhân sự trong doanh nghiệp; cung cấp cho các bộ phận trong
doanh nghiệp một lực lượng lao động đủ về số lượng và làm việc có hiệu quả
nhất, với chi phí thấp nhất. Để đạt được mục tiêu này, các nhà quản trị phải
biết cách thâu dụng, phát triển, đánh giá và duy trì nhân viên của mình.
Quản trị nhân sự còn nhằm đạt được một số mục tiêu cơ bản như:
- Mục tiêu xã hội: đáp ứng nhu cầu và thách đố của xã hội, vì lợi ích
của xã hội chứ không vì lợi ích của riêng mình.
- Mục tiêu thuộc về tổ chức: quản trị nhân sự không phải là cứu
cánh, nó chỉ là một phương tiện giúp cho doanh nghiệp có thể đạt được mục

tiêu của mình, giúp cho cơ quan, tổ chức hoạt động có hiệu quả nhất.
- Mục tiêu về chức năng, nhiệm vụ: mỗi phòng ban đều có chức
năng, nhiệm vụ riêng, quản trị nhân sự sẽ giúp co các phòng ban hoàn thành
được nhiệm vụ của mình hiệu quả nhất và vẫn đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu
chung.
- Mục tiêu cá nhân: quản trị nhân sự tốt sẽ là công cụ hữu hiệu để
cho các cá nhân có thể hoàn thành mục tiêu riêng của mỗi người.
1.3 Tầm quan trọng của Quản trị nhân sự.
Việc đi sâu vào nghiên cứu và tìm hiểu quản trị nhân sự trong mỗi doanh
nghiệp là hết sức cần thiết.
Quản trị suy cho cùng là quản trị con người, làm tốt công tác quản trị
nhân sự sẽ làm tốt các công tác quản trị khác; vì con người là nguồn lực quan
trọng nhất, quí giá nhất của mọi tổ chức, mọi doanh nghiệp cho nên quản trị
nhân sự hay quản trị con người đều ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành bại của
doanh nghiệp.
Quản trị con người là quản trị yếu tố phức tạp nhất trong doanh nghiệp.
Đối với hoạt động quản trị, không có con người chung chung, trừu tượng mà
mỗi thành viên trong doanh nghiệp là một con người cụ thể có những nhu cầu,
mong muốn, cá tính khác nhau. Vì vậy những tác động của nhà quản trị đến
các nhân viên không hoàn toàn giống nhau. Như vậy, quản trị nhân sự giúp cho
hệ thống chỉnh thể phức tạp của doanh nghiệp thành thống nhất.
Yếu tố con người tham gia vào mọi hoạt động của doanh nghiệp, các yếu
tố vật chất sẽ trở nên vô dụng nếu không có bàn tay và trí tuệ của con người
tác động. Quản trị nhân sự có thể khai thác và sử dụng các yếu tố con người
nhằm phát huy tới mức cao nhất yếu tố con người trong hoạt động của doanh
nghiệp.
Thông qua hoạt động quản trị nhân sự mà có thể nâng cao được năng
suất lao động của nhân viên, đem lại lợi ích tối đa cho doanh nghiệp. Qua việc
huấn luyện, phát triển và đãi ngộ nhân sự, mục tiêu quản trị nhân sự là làm
cho con người được tôn trọng, được thoả mãn trong lao động, phát triển được

những khả năng tiềm tàng của họ, kích thích được tinh thần làm việc hăng say,
tận tình với công việc và trung thành của nhân viên với công ty. Điều này sẽ
đem lại những thành công đáng kể cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt
động kinh doanh.
Thông qua hoạt động quản trị nhân sự cũng có thể nâng cao hiệu quả
kinh doanh của đơn vị; bởi vì hiệu quả của sản xuất kinh doanh không phải là
hiệu quả lao động của từng cá nhân mà nó chính là hiệu quả của quá trình
quản trị, quá trình điều hành, tổ chức điều khiển và phối hợp giữa những
người lao động với nhau, giữa quá trình lao động của con người với công cụ
và đối tượng lao động.
Tóm lại, quản trị nhân sự sẽ giúp nhà quản trị có thể đánh giá đúng thực
lực của nhân viên, kích thích họ làm việc nhiệt tình, nâng cao chất lượng thực
hiện công việc, nâng cao hiệu quả tổ chức.
2. VAI TRÒ CỦA QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TRONG DOANH NGHIỆP.
2.1 Vai trò của con người trong quá trình lao động, sản xuất.
Để có thể tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh
ngày càng khốc liệt như hiện nay, các doanh nghiệp đều phải tiến hành hoạt
động kinh doanh hiệu quả mà mục đích cuối cùng là thu được nhiều lợi nhuận
cho doanh nghiệp. Hai yếu tố vốn và con người là hai yếu tố mà bất cứ doanh
nghiệp nào cũng phải cần, phải có. Con người là yếu tố trung tâm đóng vai trò
quyết định, con người tác động vào đối tượng lao động nhằm làm nó biến đổi
theo ý mình.
Vai trò “Con người” vựot lên các yếu tố khác đòi hỏi nhà quản lý phải
biết tìm kiếm sử dụng và khai thác những năng lực còn tiềm ẩn trong mỗi “con
người”. Hoạt động kinh tế sẽ không có hiệu quả và những sự tiến bộ kinh tế sẽ
không bền vững nếu thiếu sự đầu tư, chăm sóc và phát triển nguồn lực cosn
người vì hoạt động kinh doanh có hiệu quả như mong muốn hay không là phụ
thuộc vào con người, chủ thể hoạt động.
Nói cách khác, một công ty hay một tổ chức nào dù có nguồn tài chính
phong phú, nguồn tài nguyên dồi dào với thiết bị máy móc hiện đại … sẽ trở

nên vô nghĩa nếu không, thiếu hoặc không biết quản trị con người để điều
khiển và sử dụng các yếu tố đó.
Tóm lại, nhân sự có vị trí vai trò vô cùng quan trọng trong mọi hoạt
động của doanh nghiệp và nếu làm tốt công tác này sẽ là nền tảng vững chắc
cho doanh nghiệp thành công trên thương trường.
2.2 Vai trò của quản trị nhân sự trong hoạt động quản trị doanh
nghiệp.
Xuất phát từ vai trò to lớn của con người trong quá trình lao động, sản
xuất như vậy mà công tác quản trị nhân sự trong doanh nghiệp có vai trò hết
sức to lớn.
Công tác quản trị nhân sự sẽ cung cấp những chính sách về nhân sự, về
lao động cho toàn bộ doanh nghiệp; quản trị nhân sự sẽ đảm bảo rằng các
chính sách đó sẽ được thi hành trong toàn bộ doanh nghiệp. Quản trị nhân sự
sẽ giúp cho các nhà quản trị cấp cao lập được các chính sách liên quan đến
nhân sự cho toàn cơ quan, giúp cho nhà quản trị thực hiện được chức năng
hoạch định và tổ chức tốt. Quản trị nhân sự sẽ giúp cho nhà quản trị bố trí
được những nhân viên đúng và phù hợp với công việc, cung cấp cho các công
việc cụ thể những nhân viên phù hợp, đầy đủ năng lực để bộ máy hoạt động
của doanh nghiệp vận hành an toàn và hiệu quả.
Quản trị nhân sự sẽ cung cấp các chương trình đào tạo, phát triển cho
nhân viên, giúp cho việc nâng cao hiểu biết về doanh nghiệp, về sản phẩm, về
hoạt động kinh doanh cũng như các hoạt động quản trị, như vậy các nhân viên
chịu tác động, điều hành của các hoạt động quản trị sẽ nhận thức tốt hơn,
thông cảm hơn và sẽ nảy sinh ý thức trách nhiệm cao trong công việc. Như vậy,
quản trị nhân sự sẽ là một nhân tố đắc lực trong việc thực hiện chức năng lãnh
đạo và kiểm soát trong hoạt động quản trị doanh nghiệp.
Nhờ công tác tuyển dụng, đào tạo, phát triển, đánh giá và đãi ngộ nhân
sự tốt của công tác quản trị nhân sự mà đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp
sẽ là một đội ngũ nhân viên có chất lượng, luôn nhiệt tình, sáng tạo cao trong
công việc, có tinh thần trách nhiệm và do vậy mà nhà quản trị không phải

hướng dẫn quá kỹ càng, không phải kiểm soát gắt gao mà có thể tin tưởng vào
nhân viên, cho họ có thể tự quyết định công việc của mình và sẽ có trách nhiệm
với các quyết định đó nhờ vậy có thể đạt hiệu quả cao trong công việc.
2.3 Vai trò của quản trị nhân sự đối với sự phát triển của doanh
nghiệp.
Đo lường sự phát triển của doanh nghiệp có nhiều yếu tố mà trong đó là
việc nâng cao trình độ chuyên môn, nâng cao được thu nhập của nhân viên,
doanh thu và lợi nhuận tăng cao với một bầu không khí làm việc thoải mái và
nâng cao được uy tín trên thương trường.
Công tác quản trị nhân sự sẽ cung cấp cho doanh nghiệp một đội ngũ
nhân viên tốt với việc phân tích công việc có khoa học, bố trí đúng người đúng
việc. Quản trị nhân sự sẽ tiến hành đào tạo, phát triển đội ngũ nhân viên để
nâng cao nhận thức, nghiệp vụ chuyên môn để có thể nâng cao được trình độ
dịch vụ khách hàng, khách hàng sẽ tin tưởng doanh nghiệp hơn và tạo được uy
tín của doanh nghiệp trên thương trường; đảm bảo cho doanh nghiệp có một
đội ngũ nhân viên với số lượng và chất lượng đầy đủ để có thể hàon thành tốt
chức năng nhiệm vụ của doanh nghiệp, nâng cao năng suất lao động, tăng
doanh thu, lợi nhuận và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Công tác đánh giá trong quản trị nhân sự sẽ giúp cho doanh nghiệp
đánh giá được đúng năng lực làm việc của nhân viên từ đó có những chính
sách đãi ngộ hợp lý để nhân viên có điều kiện tăng thu nhập, tin tưởng hơn vào
doanh nghiệp và góp sức xây dựng doanh nghiệp ngày một lớn mạnh hơn nữa.
Như vậy, quản trị nhân sự chính là công cụ trực tiếp, công cụ quan trọng
tác động đến quá trình phát triển của doanh nghiệp, tạo uy tín cho doanh
nghiệp trên thương trường, như vậy doanh nghiệp đã phát triển nên một “tầm
cao” mới.
3. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TRONG DN.
Hoạt động quản trị nhân sự trong DN có các nội dung cơ bản sau:
3.1 Phân tích công việc.
* Phân tích công việc là một tiến trình xác định một cách có hệ thống các

nhiệm vụ và các kỹ năng cần thiết để thực hiện các công việc trong một tổ
chức. Nó là một tiến trình mô tả và ghi lại mục tiêu của công việc, các nhiệm vụ
và hoạt động, các điều kiện hoàn thành công việc, đây là khâu đầu tiên cũng là
khâu quan trọng trong hoạt động quản lý nhân sự, là căn cứ giúp các bộ phận
khác hoàn thành công việc.
* Mục đích của phân tích công việc là xác định một cách chi tiết các chức
năng, nhiệm vụ chủ yếu của công việc từ đó có quyết định nên tuyển chọn hay
sử dụng con người như thế nào để thực hiện công việc một cách tốt nhất. Nó
tạo cơ sở cho việc đánh giá nhân viên, đào tạo và phát triển nhân sự của doanh
nghiệp.
* Phân tích công việc sẽ giúp cho doanh nghiệp tuyển chọn và sử dụng
lao động có hiệu quả nhất, giúp cho việc tổ chức lao động trong doanh nghiệp
có khoa học, đánh giá được kết quả lao động chính xác từ đó có chế độ kích
thích thoả đáng; nhằm sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất kỹ thuật và công
nghệ của doanh nghiệp, đảm bảo các điều kiện lao động phù hợp với yêu cầu
chuyên môn và luật pháp hiện hành.
* Việc phân tích công việc thường sử dụng một số phương pháp cơ bản
sau:
+ Bảng câu hỏi.
+ Quan sát.
+ Phỏng vấn.
+ Ghi chép lại trong nhật ký
* Nội dung: nội dung tiến trình phân tích công việc được thể hiện qua
bản mô tả công việc.
+ Mô tả công việc là một tài liệu cung cấp thông tin liên quan đến các
công tác cụ thể, các nhiệm vụ và trách nhiệm của công việc. Nó là bản liệt kê
chính xác và súc tích những điều mà công nhân phải thực hiện; nó cho biết
công nhân viên phải làm gì, làm thế nào và các đIều kiện mà các nhiệm vụ đó
được thực thi.
+ Mô tả tiêu chuẩn công việc: đây là bảng trình bày các điều kiện, tiêu

chuẩn tối thiểu có thể chấp nhận được mà một người cần phải có thể hoàn
thành một công việc nhất định nào đó, được gọi là bản mô tả chi tiết tiêu
chuẩn công việc. Nó gồm các thông tin sau:
- Dữ kiện tổng quát.
- Bản chất công việc.
- Trả lương.
- Điều khoản huấn luyện.
- Cơ hội thăng thưởng.
- Các tiêu chuẩn của nhân viên.
* Đánh giá công việc: việc đánh giá công việc được tiến hành một cách
chính xác, sát thực, khách quan sẽ làm căn cứ quyết định mức lương, đãi ngộ
tương xứng với công việc.
Sau khi đã phân tích, nhà phân tích nên kiểm tra lại các kết luận của
mình bằng cách trình các kết quả cho các trưởng bộ phận và những người có
khả năng đánh giá chính xác và hữu dụng của bản phân tích. Việc phân tích
này sẽ đem lại nhiều lợi điểm trong việc gia tăng khả năng công tác và giảm
bớt việc thay thế người vì bố trí không đúng khả năng.
3.2 Hoạch định nhân sự.
3.2.1 Khái niệm và vai trò:
Có nhiều định nghĩa khác nhau về hoạch định nhân sự, tuy nhiên đều có
một điểm chung đó là việc phân tích nhân sự trong thời gian qua, xác định nhu
cầu nhân sự trong thời gian tới và đề ra các kế hoạch cụ thể để có nguồn nhân
sự đó.
Hoạch định nhân sự là một tiến trình triển khai và thực hiện các kế
hoạch, và các chương trình nhằm đảm bảo rằng cơ quan sẽ có đúng số lượng,
đúng số người được bố trí đúng nơi, đúng lúc và đúng chỗ để đảm bảo hoàn
thành tốt nhất chức năng nhiệm vụ của doanh nghiệp trong từng thời kỳ.
Hay: Hoạch định nhân sự là một tiến trình duyệt xét lại một cách có hệ
thống những yêu cầu về nhân sự để đảm bảo rằng cơ quan sẽ có đúng số
người có đầy đủ các kỹ năng theo đúng nhu cầu sử dụng nhân sự trong thời

gian tới.
Hoạch định nhân sự là cơ sở để thực hiện các bước tiếp theo của quản
trị nhân sự giúp cho các hoạt động tiếp theo sau đó được triển khai đúng
hướng và nó còn cho thấy những thay đổi về kinh tế, chính trị… trong tương lai
để có những điều chỉnh thích hợp.
3.2.2 Tiến trình hoạch định nhân sự:
Trước khi hoạch định nhân sự, nhà quản trị phải nghiên cứu kỹ các kế
hoạch chiến lược của tổ chức mình. Như vậy, tiến trình hoạch định nhân sự
bồm các bước sau:
+ Bước 1: Rà soát lại hiện trạng nhân sự hiện có, phân tích nhân sự đó.
Doanh nghiệp có thể dựa vào các bản mô tả công việc hoặc sếp loại nhân
sự … để kiểm tra, phân tích xem bộ phận nào thiếu nhân sự, thừa nhân sự.
+ Bước 2: Dự báo nhu cầu nhân sự trong thời gian tới.
Trong việc dự báo này, doanh nghiệp cũng phải xác định xem nguồn cung cấp
nhân sự sẽ lấy từ đâu.
+ Bước 3: Đề ra chính sách và các bước thực hiện.
Sau khi phân tích, đối chiếu giữa nhu cầu và khả năng của doanh nghiệp
thì bộ phận nhân sự sẽ đề ra chính sách, thủ tục và các kế hoạch cụ thể để thực
hiện.
3.3 Tuyển dụng nhân sự.
Tuyển dụng nhân sự được hiểu là quá trình tìm kiếm và lựa chọn những
người có đầy đủ năng lực, phẩm chất cần thiết tham gia vào hoạt động kinh
doanh nhằm đáp ứng số lượng, chất lượng và cơ cấu nhu cầu về lao động của
doanh nghiệp trong mỗi thời kỳ nhất định.
Tuyển dụng nhân sự được tiến hành theo một quy trình logic và chặt
chẽ, bắt đầu từ việc phân tích nhu cầu cần người của đơn vị đó cho tới khi tiếp
nhận và tạo điều kiện để người mới trúng tuyển hoà nhập vào tập thể.
Trong doanh nghiệp thương mại thì tuyển dụng thường dựa trên hai
nguồn là nguồn nội bộ và nguồn bên ngoài. Và quá trình tuyển dụng thực hiện
qua các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị tổ chức tuyển dụng.
Bước 2: Thông báo tuyển dụng.
Bước 3: Thu nhập và nghiên cứu hồ sơ.
Bước 4: Phỏng vấn sơ bộ.
Bước 5: Kiểm tra, trắc nghiệm.
Bước 6: Phỏng vấn lần hai.
Bước 7: Điều tra, xác minh lý lịch.
Bước 8: Đánh giá.
Bước 9: Quyết định tuyển chọn và khám sức khoẻ.
Bước 10: Hội nhập người mới tuyển vào môi trường làm việc của doanh
nghiệp.
3.4 Đào tạo và phát triển nhân sự.
Đào tạo và phát triển nhân sự là một quá trình giảng dạy, hướng dẫn,
bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề, trình độ hiểu biết và
các phẩm chất khác cho người lao động trong doanh nghiệp.
Đào tạo và phát triển nhân sự giúp cho doanh nghiệp không ngừng củng
cố và nâng cao chất lượng và đội ngũ lao động, giúp cho mỗi người lao động
nâng cao được trình độ kiến thức, chuyên môn, tay nghề và các phẩm chất