Quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa đông anh, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

PHÙNG THỊ HỒNG HẠNH

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐÔNG ANH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

PHÙNG THỊ HỒNG HẠNH

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐÔNG ANH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THỊ DẬU

HÀ NỘI - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi
dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Dậu. Các nội dung thông tin nghiên cứu
và kết quả thể hiện trong luận văn này là trung thực, phù hợp với thực tiễn và
chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào.
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế với đề tài “Quản lý tài
chính tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh, thành phố Hà Nội”, tôi đã cố gắng
không ngừng với sự động viên của các thầy, bạn bè đồng nghiệp và ngƣời
thân. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới những ngƣời đã giúp
đỡ trong thời gian học tập - nghiên cứu khoa học vừa qua.
Tôi xin tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với TS. Vũ Thị Dậu đã
trực tiếp tận tình hƣớng dẫn và chỉ bảo tận tình trong suốt quá trình nghiên
cứu và hoàn thiện luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo Khoa Kinh tế Chính trị Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy trong thời
gian tham gia khóa học tại Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trong nội dung luận văn, tôi đã cố gắng hoàn thiện tuy nhiên không
tránh khỏi thiếu sót, tôi mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp phê bình của quý
Thầy Cô và bạn đọc để cập nhật, bổ sung hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng Cảm ơn!


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ........................................................ i

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ iv
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN CÔNG 5
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại Bệnh viện công .... 5
1.1.1.Tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại Bệnh viện công ......... 5
1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu ............................................. 6
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính Bệnh viện công ................................ 7
1.2.1. Khái niệm .......................................................................................... 7
1.2.2. Nguyên tắc và yêu cầu quản lý ....................................................... 12
1.2.3. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện công .................................... 14
1.2.4. Những nhân tố ảnh hƣởng .............................................................. 27
1.2.5 . Tiêu chí đánh giá............................................................................ 30
1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số bệnh viện công và bài học cho
Bệnh viện đa khoa Đông Anh ...................................................................... 33
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số bệnh viện công ............. 33
1.3.2. Bài học cho Bệnh viện Đa khoa Đông Anh .................................... 36
CHƢƠNG 2: TÀI LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ..... 38
2.1. Tài liệu nghiên cứu ............................................................................... 38
2.1.1. Nguồn tài liệu .................................................................................. 38
2.1.2. Phƣơng pháp thu thập và xử lý tài liệu ........................................... 39
2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài.............................................................. 40
2.2.1. Phƣơng pháp phân tích – tổng hợp ................................................. 40


2.2.2. Phƣơng pháp thống kê, mô tả ......................................................... 41
2.2.3. Phƣơng pháp so sánh ...................................................................... 41
2.2.4. Phƣơng pháp điều tra, khảo sát ....................................................... 42
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA

KHOA ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .............................................. 43
3.1. Khái quát về Bệnh viện Đa khoa Đông Anh và bộ máy quản lý tài chính . 43
3.1.1. Khái quát về Bệnh viện Đa khoa Đông Anh .................................. 43
3.1.2. Bộ máy tổ chức và quản lý tài chính .............................................. 45
3.2. Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đông Anh.. 49
3.2.1. Tình hình lập dự toán thu, chi ......................................................... 49
3.2.2. Tình hình thực hiện dự toán thu, chi ............................................... 52
3.2.3. Quyết toán thu, chi tại Bệnh viện ................................................... 67
3.2.4. Thanh tra, kiểm tra và đánh giá ...................................................... 69
3.3. Đánh giá công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Đông Anh71
3.3.1. Những thành công ........................................................................... 71
3.3.2. Những hạn chế trong công tác QLTC tại Bệnh viện và nguyên nhân.. 75
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐÔNG ANH ............................ 80
4.1.Bối cảnh và định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh
viện Đa khoa Đông Anh .............................................................................. 80
4.1.1. Bối cảnh mới ảnh hƣởng tới công tác quản lý tài chính tại Bệnh
viện Đa khoa Đông Anh ........................................................................... 80
4.1.2. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện
Đông Anh .................................................................................................. 81
4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa
Đông Anh ..................................................................................................... 82
4.2.1. Giải pháp hoàn thiện tính hiệu lực của công tác quản lý tài chính . 82


4.2.2.Giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán thu, chi ......................... 82
4.2.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thực hiện thu, chi .............. 83
4.2.4. Tăng cƣờng hoạt động kiểm tra, đánh giá quản lý tài chính nội bộ 85
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 90

PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
KÝ HIỆU

STT

NGUYÊN NGHĨA

1

BCQT

Báo cáo quyết toán

2

BHYT

Bảo hiểm y tế

3

BTC

Bộ tài chính

4

BV

Bệnh viện

5

BVC

Bệnh viện công

6

BVĐK

Bệnh viện đa khoa

7

BYT

Bộ Y tế

8

CBCNVC

Cán bộ công nhân viên chức

9

CSSK

Chăm sóc sức khỏe

10

DVYT

Dịch vụ y tế

11

HĐND

Hội đồng nhân dân

12

KBNN

Kho bạc nhà nƣớc

13

KCB

Khám chữa bệnh

14

KHNV

Kế hoạch nghiệp vụ

15

KSNK

Kiểm soát nhiễm khuẩn

16

KTXH

Kinh tế xã hội

17

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

18

TCHC

Tổ chức hành chính

19

TCKT

Tài chính kế toán

20

TSCĐ

Tài sản cố định

21

VTTH

Vật tƣ tiêu hao

22

XDCB

Xây dựng cơ bản

23

XH

Xã hội

i

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT

BẢNG

1

Bảng 1.1

2

Bảng 2.1

3

Bảng 3.1

4

Bảng 3.2

5

Bảng 3.3

6

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

6

Bảng 3.6

7

Bảng 3.7

8

Bảng 3.8

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10

NỘI DUNG
Tổng thu-chi của BVĐK Sóc Sơn năm 20162018
Tổng hợp số mẫu khảo sát
Nội dung lập dự toán thu tại BVĐK Đông Anh
năm 2016-2018

Nội dung lập dự toán chi tại BVĐK Đông Anh
năm 2016-2018
Tổng thu tại BVĐK Đông Anh
Tình hình nguồn thu từ NSNN của BVĐK Đông
Anh năm 2016-2018
Tình hình nguồn thu viện phí của BVĐK Đông
Anh năm 2016-2018
Tình hình nguồn thu BHYT của BVĐK Đông
Anh năm 2016-2018
Tình hình nguồn thu khác của BVĐK Đông
Anh năm 2016-2018
Tổng chi tại BVĐK Đông Anh năm 2016-2018
Tình hình thực hiện chi từ nguồn NSNN năm
2016-2018
Tình hình thực hiện chi từ nguồn thu viện phí,
BHYT và thu khác năm 2016-2018

ii

TRANG
33
42
51

52
53
55

57

58

60
61
63

65


11

Bảng 3.11

12

Bảng 3.12

13

Bảng 3.13

14

Bảng 3.14

15

Bảng 3.15

16

Bảng 3.16

Quyết toán thu – chi tại BVĐK Đông Anh năm
2016-2018
Kết quả kiểm tra hồ sơ, chứng từ tại BVDDK
Đông Anh năm 2016-2018
Thu nhập tăng thêm bình quân của cán bộ
BVĐK Đông Anh năm 2016-2018
Ý kiến của bệnh nhân đánh giá về công tác thu
phí tại BVĐK Đông Anh
Đánh giá về công tác quản lý tài chính tại
BVĐK Đông Anh
Chi phí sử dụng dịch vụ công, vật tƣ văn phòng
của bệnh viện giai đoạn năm 2016-2018

iii

68

69

73

74

76

78

DANH MỤC CÁC HÌNH

NỘI DUNG

STT

HÌNH

TRANG

1

Hình 3.1

Mô hình tổ chức của BVĐK Đông Anh

46

2

Hình 3.2

Tổ chức bộ máy kế toán tại BVĐK Đông Anh

47

So sánh nguồn thu từ NSNN, viện phí, BHYT
3

Hình 3.3

và thu khác tại BVĐK Đông Anh năm 2016-

54

2018
4

Hình 3.4

5

Hình 3.5

6

Hình 3.6

7

Hình 3.7

Tổng chi BVĐK Đông Anh năm 2016-2018
So sánh tổng chi BVĐK Đông Anh năm 20162018
So sánh tình hình thực hiện chi từ NSNN năm
2016-2018
So sánh tình hình thực hiện chi từ BHYT, viện
phí, chi khác năm 2016-2018

iv

62
62

64

66


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cơ quan y tế đƣợc coi là một ngành trong hệ thống kinh tế quốc dân và thuộc
nhóm ngành dịch vụ phục vụ các nhu cầu có tính chất phúc lợi xã hội, có đóng góp
vào GDP của đất nƣớc. Theo quan điểm mới, bệnh viện là những đơn vị kinh tế
dịch vụ không đặt mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận làm mục tiêu quan trọng nhất;
Ngân sách nhà nƣớc không còn là nguồn tài chính duy nhất của cơ quan bệnh viện
công, nhà nƣớc không bao cấp triệt để và toàn diện cho y tế. Vì vậy, tài chính y tế
trong các đơn vị y tế công có chức năng huy động các nguồn tài chính y tế một cách
thích hợp, ngoài ngân sách nhà nƣớc; quản lý và phân bổ nguồn tài chính; khuyến
khích việc nâng cao chất lƣợng dịch vụ y tế và phát triển kỹ thuật y tế.
Xuất phát từ quan niệm mới trên, Việt Nam đã có những thay đổi căn bản
trong cơ chế quản lý tài chính đối với hệ thống y tế nói chung và bệnh viện
công nói riêng. Đó là: Thứ nhất, thay cho việc cấp kinh phí theo số lƣợng
giƣờng bệ rinh điều trị nhƣ hiện nay bằng việc tính toán kinh phí căn cứ vào
kết quả và chất lƣợng hoạt động, hƣớng vào kiểm soát đầu ra, chất lƣợng chi
tiêu theo mục tiêu cho đơn giản hơn, tăng quyền chủ động cho đơn vị sử dụng
ngân sách; Thứ hai, xoá bỏ cơ chế cấp phát theo kiểu “ xin- cho”, thực hiện
chế độ tự chủ tài chính cho các đơn vị sự nghiệp trên cơ sở xác định nhiệm vụ
phải thực hiện, mức hỗ trợ tài chính từ ngân sách và phần còn lại do đơn vị tự

trang trải; Thứ ba, khuyến khích các nhà đầu tƣ trong và ngoài nƣớc vào lĩnh
vực này.
Thực tế đòi hỏi QLTC trong BVC vừa phải đảm bảo các mục tiêu tài
chính, vừa đảm bảo tính hiệu quả, công bằng trong chăm sóc sức khoẻ toàn
dân. QLTC bệnh viện trở thành chìa khoá quyết định sự thành công hay thất
bại trong việc quản lý và phát triển bệnh viện. Quản lý tốt các nguồn tài
chính tại Bệnh viện là một trong những yếu tố quan trọng quyết định hiệu
1


quả, chất lƣợng của công tác y tế, hỗ trợ tích cực cho ngƣời thầy thuốc trong
công tác phòng bệnh và chữa bệnh, đồng thời góp phần phát triển kinh tế, xã
hội của đất nƣớc.
Trong những năm gần đây, Bệnh viện Đa khoa Đông Anh, TP Hà Nội
đã có chuyển biến tích cực, từng bƣớc đƣợc củng cố, cơ sở vật chất ngày càng
đƣợc tăng cƣờng, các loại hình dịch vụ y tế trong KCB, phòng bệnh và cung
ứng thuốc đƣợc đầu tƣ ngày càng đa dạng, góp phần đáp ứng nhu cầu ngày
càng cao nhu cầu khám chữa bệnh của ngƣời dân. Tuy nhiên, trƣớc yêu cầu
đổi mới mạnh mẽ của Chính Phủ trong nhiệm vụ cải cách hành chính đó là
thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp theo Nghị
định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006, mà tại Bệnh viện kinh phí ngân sách
cấp cho hoạt động KCB vẫn là căn cứ trên số giƣờng bệnh kế hoạch, ngoài
nguồn quỹ bảo hiểm, nguồn thu của bệnh nhân, không có hoạt động liên
doanh liên kết, đầu tƣ nƣớc ngoài, các dịch vụ y tế còn nhiều hạn chế. Hoạt
động QLTC Bệnh viện đạt hiệu quả chƣa cao.
Vì vậy đề tài: “Quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh, thành
phố Hà Nội” đƣợc lựa chọn nghiên cứu nhằm tìm ra giải pháp thực hiện hữu
hiệu cho hoạt động tài chính bệnh viện tại Bệnh viện Đa khoa Đông Ạnh, đáp
ứng yêu cầu của thực tiễn này.
Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: QLTC tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh

có những thành tựu, hạn chế gì? Nguyên nhân của tình hình là gì? Bệnh viện
cần có giải pháp gì để hoàn thiện công tác QLTC tại đơn vị?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đánh giá thực trạng QLTC tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh, trên
cơ sở đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác QLTC nhằm thực hiện
2


tốt nhiệm vụ đƣợc giao của Bệnh viện.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý tài chính tại
bệnh viện công.
Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính tại Bệnh viện
Đa khoa Đông Anh, TP. Hà Nội.
Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh
viện Đa khoa Đông Anh, TP. Hà Nội.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu công tác quản lý các nguồn thu, các nguồn chi tại Bệnh
viện Đa khoa Đông Anh, TP. Hà Nội theo cách tiếp cận khoa học quản lý
kinh tế. Vấn đề nghiên cứu luôn gắn với cơ chế, chính sách QLTC của Bộ Y
tế và của Bộ Tài chính.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
*Phạm vi nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu tình hình quản lý khai thác và sử dụng các
nguồn tài chính của bệnh viện Đa khoa Đông Anh. Qua đó tìm ra những nhân
tố ảnh hƣởng đến việc quản lý, khai thác và sử dụng các nguồn tài chính của
bệnh viện và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác QLTC tại
Bệnh viện đa khoa Đông Anh.

*Phạm vi không gian
Đề tài nghiên cứu tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh, TP Hà Nội.
*Phạm vi thời gian
Vấn đề đƣợc nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2018, tầm nhìn
đến năm 2025.

3


4. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu 4 chƣơng:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về
quản lý tài chính tại bệnh viên công
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Chương 3. Thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện Đa khoa Đông Anh,
TP. Hà Nội.
Chương 4. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại Bện viện Đa khoa, TP. Hà Nội

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN,
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN CÔNG
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại Bệnh viện công
1.1.1.Tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính tại Bệnh viện công
Nghiên cứu liên quan đến vấn đề QLTC đối với các Bệnh viện công đã có
nhiều công trình nghiên cứu. Một số công trình tiêu biểu nhƣ sau:

Đề tài:“Quản lý tài chính đối với các Bệnh viện công trên địa bàn tỉnh
Ninh Bình”. Luận văn Thạc sĩ Phạm Thị Thu Hà – Trƣờng Đại học Kinh tế
năm 2014. Luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng QLTC trong các BVC
trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, chỉ ra những vấn đề bất cập mà Bệnh viện còn
gặp phải trong quá trình thực hiện, qua đó tìm rõ nguyên nhân của vấn đề, từ
đó đề xuất những giải pháp để đẩy mạnh hiệu quả của quản lý tài chính trong
các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
Đề tài: “Quản lý tài chính tại Bệnh viện tỉnh Hà Tĩnh”. Luận văn Thạc sĩ
Phạm Văn Long – Trƣờng Đại học Kinh tế năm 2014. Luận văn đã khái quát
tình hình khai thác và sử dụng các nguồn tài chính , chỉ ra ƣu nhƣợc điểm
cũng nhƣ khó khăn, thuận lợi trong việc quản lý tài chính tại Bệnh viện tỉnh
Hà Tĩnh. Từ đó, đề xuất giải pháp tăng vốn chính đáng và chi hữu hiệu nhằm
vừa đảm bảo mục tiêu tài chính, mục tiêu kinh tế xã hội cho bệnh viện.
Đề tài: “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương”. Luận văn
Thạc sĩ Nguyễn Thị Hạnh – Trƣờng Đại học Kinh tế năm 2015. Luận văn đã hệ
thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị
sự nghiệp có thu. Phân tích thực trạng cơ chế quản lý tài chính tại Bệnh viện Nhiệt
đới Trung Ƣơng và đƣa ra nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế. Từ đó, đề xuất
giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại Bệnh viện.
5


Đề tài: “Kinh nghiệm quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Sóc Sơn”.
Luận văn Thạc sĩ Nguyễn Thị Ngọc Tú – Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà
Nội năm 2016. Luận văn đã tập trung đi sâu nghiên cứu thực trạng về tình
hình quản lý khai thác và sử dụng các nguồn tài chính của bệnh viện đa khoa
Sóc Sơn từ năm 2014 đến năm 2016. Qua đó tìm ra những nhân tố ảnh hƣởng
đến việc quản lý, khai thác và sử dụng các nguồn tài chính của bệnh viện và
đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm tìm ra hƣớng hữu hiệu cho hoạt động
quản lý tài chính bệnh viện tại Bệnh viện đa khoa Sóc Sơn.Từ đó, đƣa ra

những kinh nghiệm thực tế trong quá trình quản lý tài chính tại Bệnh viện.
Đề tài: “Hoàn thiện quy trình và phương pháp lập dự toán thu – chi hoạt
động tại Bệnh viện Bắc Thăng Long”. Luận văn Thạc sĩ Nguyễn Thị Minh –
Trƣờng Đại học Lao động và Xã hội năm 2017. Luận văn đã nghiêm cứu tình
hình thực trạng công tác lập dự toán tại Bệnh viện Bắc Thăng Long giai đoạn
năm 2015-2017.Từ đó, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quy trình và
phƣơng pháp lập dự toán tại Bệnh viện, góp phần tăng cƣờng hiệu quả của
công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện. Ngoài ra, luận văn còn đƣa ra những
kinh nghiệm trong quá trình lập dự toán thu – chi đem lại hiệu quả trong quá
trình quản lý tài chính tại Bệnh viện.
Đề tài: “Tài chính bệnh viện ở Việt Nam và những vấn đề cần quan tâm”
Hội Khoa học Kinh tế Y tế Việt Nam, 2018. Đề tài đánh giá việc thực thực
hiện những cơ chế, chính sách tài chính bệnh viện trong quá trình đổi mới sau
năm 2000. Đề tài cho rằng: vấn đề xã hội hóa và tự chủ tài chính BVC đã có
những tác động không nhỏ tới việc thực hiện công bằng y tế, đổi mới trang
thiết bị y tế và tác động tích cực tới nguồn nhân lực BVC, đáp ứng tốt hơn
KCB cho ngƣời bệnh và sự phát triển của BVC.
1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Qua việc tổng hợp, nghiên cứu các luận văn có liên quan đến quản lý tài
chính tại các Bệnh viện công nêu trên, chúng ta nhận thấy rằng đề tài QLTC
6


tại các Bệnh viện công đã đƣợc rất nhiều các tác giả nghiên cứu, phân tích
dƣới nhiều quan điểm, khía cạnh và phạm vi khác nhau. Các tác giả đã cung
cấp những kiến thức cơ bản về quản lý tài chính cho các nhà quản lý, nêu ra
những vấn đề cơ bản về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp công
lập có thu, tài chính y tế, công tác quản lý tài chính y tế và công tác quản lý
tài chính tại Bệnh viện công.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại vẫn chƣa có nghiên cứu nào phân tích,

đánh giá thực trạng quản lý khai thác và sử dụng các nguồn tài chính của bệnh
viện Đa khoa Đông Anh từ năm 2016 đến năm 2018, từ công tác lập kế hoạch tài
chính, tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính, cân đối thu – chi tài chính, đến công
tác kiểm tra, đánh giá hoạt động tài chính của BVC này. Đây là một trong những
khoảng trống trong những nghiên cứu về công tác QLTC tại BVC.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính Bệnh viện công
1.2.1. h i niệm
* Bệnh viện công
Bệnh viện công là đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực y
tế đƣợc xác định dựa vào các tiêu chuẩn nhƣ sau: có văn bản quyết định thành
lập của cơ quan có thẩm quyền ở Trung ƣơng hoặc địa phƣơng, đƣợc Nhà
nƣớc cung cấp kinh phí và tài sản để thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên
môn và đƣợc phép thực hiện một số khoản thu theo quy định của Nhà nƣớc,
có tổ chức bộ máy, biên chế và bộ máy quản lý tài chính kế toán theo chế độ
Nhà nƣớc quy định, là đơn vị độc lập, có tƣ cách pháp nhân, có con dấu và tài
khoản mở tại Kho bạc Nhà nƣớc.
*Đặc điểm của Bệnh viện công
Thứ nhất, Bệnh viện công là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc
cung cấp dịch vụ công chứ không vì mục tiêu lợi nhuận.
Bệnh viện công là bệnh viện do Nhà nƣớc thành lập, hoạt động mục
7


tiêu chủ yếu giúp Nhà nƣớc thực hiện vai trò của mình trong việc điều hành
các hoạt động kinh tế - xã hội theo hƣớng hiệu quả công bằng. Vì vậy, quá
trình hoạt động của các Bệnh viện công chủ yếu là cung cấp dịch vụ công
thực hiện chức năng và các nhiệm vụ do Nhà nƣớc giao là chủ yếu không
nhằm mục đích lợi nhuận.
Thứ hai, sản phẩm của Bệnh viện công là sản phẩm mang lại lợi ích
chung, có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất.

Sản phẩm do hoạt động sự nghiệp y tế tạo chủ ý là những sản phẩm có
giá trị về sức khỏe, có tính phục vụ không chỉ bó hẹp trong một ngành hay
một lĩnh vực mà có tác dụng lan tỏa; là những “hàng hóa công cộng” không
chỉ có giá trị, giá trị sử dụng mà còn có giá trị xã hội rất cao. Việc sử dụng
những loại giá trị này giúp cho quá trình sản xuất của cải vật chất đƣợc thuận
lợi và có hiệu quả hơn. Vì vậy, hoạt động sự nghiệp y tế luôn gắn bó hữu cơ
và có tác động tích cực đến quá trình tái sản xuất xã hội.
Thứ ba, hoạt động của Bệnh viện công luốn gắn liền và bị chi phối bới
các chƣơng trình phát triển kinh tế xã hội.
Với chức năng của mình, Chính phủ luôn tổ chức, duy trì và bảo đảm
hoạt động sự nghiệp y tế thông qua thực hiện các chƣơng trình mục tiêu quốc
gia nhƣ: chƣơng trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chƣơng trình dân số kế
hoạch hóa gia đình,... Để thực hiện các mục tiêu này đạt hiệu quả chỉ có Bệnh
viện công làm đƣợc bởi bệnh viện tƣ hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận mà
không quan tâm đến mục tiêu xã hội,
Thứ tư, Bệnh viện công có nguồn thu hợp pháp từ hoạt động sự nghiệp
y tế
*Quản lý tài chính
Theo học thuyết quản lý tài chính, Era Solomon cho rằng: Quản lý tài
chính là việc sử dụng các thông tin phản ánh chính xác tình trạng tài chính
8


của một đơn vị để phân tích điểm mạnh yếu của nó và lập các kế hoạch hoạt
động, kế hoạch sử dụng nguồn tài chính, tài sản cố định và nhu cầu nhân công
trong tƣơng lai nhằm đạt đƣợc mục tiêu cụ thể tăng giá trị cho đơn vị
Quản lý tài chính là dùng công cụ tài chính của Nhà nƣớc thông qua các chính
sách, phƣơng thức, hệ thống khác nhau nhằm đạt đƣợc mục tiêu quản lý.
Nhƣ vậy, Quản lý tài chính là việc lựa chọn và đƣa ra các quyết định tài
chính, tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt đƣợc mục tiêu hoạt động

tài chính của tổ chức thông qua các chính sách, phƣơng thức, hệ thống của
Nhà nƣớc.
*Quản lý tài chính taị Bệnh viện công
Quản lý tài chính tại BVC là sự tác động liên tục có hƣớng đích, có tổ
chức của các nhà quản lý bệnh viện lên đối tƣợng và quá trình hoạt động tài
chính của bệnh viện nhằm xác định nguồn thu và các khoản chi, tiến hành thu
chi theo đúng pháp luật, đúng các nguyên tắc của Nhà nƣớc về tài chính, đảm
bảo kinh phí cho mọi hoạt động của bệnh viện.
Do vậy, hoạt động quản lý tài chính trong Bệnh viện công đƣợc định
nghĩa là việc quản lý toàn bộ các nguồn vốn, tài sản, vật tƣ của bệnh viện để
phục vụ nhiệm vụ khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học thuộc
lĩnh vực y tế.
QLTC tại các BVC là công tác rất quan trọng vì nguồn tài chính của
BVC nếu không đƣợc định hƣớng và kiểm soát chặt chẽ có thể dẫn đến hậu
quả không mong muốn là xa rời mục tiêu chung của công tác KCB. Nếu
tập trung nhiều vào mục tiêu gia tăng nguồn thu và các hoạt động vì lợi
nhuận, thì hệ thống KCB có thể không còn động lực để thực hiện mục tiêu
của hệ thống y tế nói chung và khu vực KCB nói riêng là chăm sóc sức
khỏe ngƣời dân tốt nhất với mức chi phí hiệu quả tối ƣu nhất có thể. Khi
chạy theo lợi nhuận, công tác cung ứng dịch vụ phòng bệnh và chăm sóc
9


sớm (thƣờng ít/ hoặc không có lợi nhuận) sẽ không đƣợc các các cơ sở
KCB quan tâm đúng mức.
*Đặc điểm của quản lý tài chính tại Bệnh viện công
Trong điều kiện Nhà nƣớc còn bao cấp cho các BVC thì hoạt động
quản lý chỉ đơn thuần là tuân thủ các văn bản quy phạm pháp luật do Nhà
nƣớc ban hành. Mọi hoạt động của BVC đều dƣới sự giám sát và quản lý của
Nhà nƣớc. Bởi vậy, các bệnh viện chƣa đa dạng hóa đƣợc các hoạt động sự

nghiệp, chƣa mở nhiều hình thức khám chữa bệnh (nội trú, ngoại trú, khai
thác nguồn thu từ dịch vụ, xây dựng các giải pháp tiết kiệm chi phí trong chi
tiêu); chƣa tạo điều kiện các kỹ thuật cao đƣợc triển khai tới từng bệnh viện.
Nguồn từ NSNN còn hạn chế nên các BVC chƣa đẩy mạnh đƣợc công tác xã
hội hóa, nhiều loại máy móc thiết bị hiện đại chƣa đƣợc lắp đặt gây khó khăn
trong việc nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị bệnh cho bệnh nhân; các
bệnh viện tuyến huyện không có cơ hội triển khai thực hiện các kỹ thuật mới
mà phải chuyển lên bệnh viện tuyến trên. Đứng trƣớc những vƣớng mắc bất
cập cũng nhƣ những điều kiện kinh tế luôn thay đổi nhanh chóng, QLTC tại
BVC cần có những thay đổi mang tính kế thừa nhằm phát huy những tích cực
thích hợp và hạn chế dần những vƣớng mắc, khó khăn.
Vì vậy, hoạt động QLTC BVC có đặc điểm sau:
Một là, QLTC trong khâu huy động nguồn lực tài chính bệnh viện: Thu
hút nguồn lực tài chính phải đảm bảo nguyên tắc khai thác hợp lý tránh thất
thoát và bỏ sót các nguồn lực tài chính và tuân theo các chế độ, chính sách,
định mức tài chính của Nhà nƣớc.
Hoạt động của các BVC chính là cung cấp các DVYT cho những ngƣời có
nhu cầu sử dụng DVYT. Số lƣợng và chất lƣợng DVYT liên quan trực tiếp
đến hoạt động chuyên môn của Bệnh viện tác động đến tình trạng sức khỏe
ngƣời bệnh. Vậy, đối tƣợng thanh toán những DVYT đó cho Bệnh viện là:
10


Nhà nƣớc thực hiện phân bổ NSNN trực tiếp cho cho Bệnh viện công nơi
cung cấp DVYT hay hỗ trợ cho đối tƣợng xã hội thông qua việc thanh toán
với cơ quan BHXH về số thẻ BHYT đã mua; Ngƣời bệnh trực tiếp thanh toán
cho các BVC khi sử dụng các DVYT mà mình có nhu cầu; Tổ chức BHYT
thah toán trực tiếp với BVC dựa trên số lƣợng DVYT mà BVC cung cấp cho
những ngƣời bệnh có thẻ BHYT
Nhƣ vậy, nguồn lực tài chính của BVC đƣợc huy động từ: Nguồn NSNN

cấp, Bệnh nhân chi trả và thu từ BHYT. Mỗi nguồn thu này đều có đặc thù
riêng từ đó hoạt động quản lý tài chính tại BVC cũng có những cơ chế riêng
phù hợp với từng đối tƣợng để thu hút triệt để, tránh thất thoát.
Hai là, QLTC trong khâu sử dụng nguồn lực tài chính:
- Việc quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính gắn liền với việc thực hiện
chức năng và nhiệm vụ của Bệnh viện. Trong đó nhiệm vụ quan trọng nhất là
đảm bảo cung cấp và đáp ứng đƣợc cho xã hội những DVYT đạt chất lƣợng.
- Việc sử dụng nguồn lực tài chính luôn cố gắng hƣớng đến tính tiết
kiệm và hiệu quả vì nguồn lực là hữu hạn mà nhu cầu sử dụng nguồn lực là vô
hạn. Đối với các Bệnh viện công nhu cầu sử dụng nguồn lực tài chính rất đa
dạng từ các khoản chi: cho con ngƣời, cho chuyên môn nghiệp vụ, hành
chính, duy tu bảo dƣỡng, sửa chữa lớn mua sắm máy móc trang thiết bị y tế,
đầu tƣ XDCB…
- Việc quản lý và sử dụng phải phù hợp với chế độ quy định và hợp lý
với mục đích hay nhiệm vụ đƣợc giao, quan tâm đến hiệu quả sử dụng. Việc
tổ chức quản lý sắp xếp thứ tự ƣu tiên và thực hiện các khoản chi tại các Bệnh
viện công nhằm đảm bảo công tác tài chính BV đạt hiệu quả làm cơ sở để
thúc đẩy hoạt động chuyên môn luôn là yêu cầu đặt ra đối với công tác quản
lý tài chính Bệnh viện công.
- Đầu ra chính của BVC là những chất lƣợng DVYT cung cấp cho ngƣời
11


bệnh. Hoạt động quản lý tài chính vừa đáp ứng yêu cầu hoạt động của Bệnh
viện gắn với các DVYT và phải đảm bảo mục tiêu là cân đối tài chính (giữa
các khoản thu và chi của BV). Mục tiêu quản lý tài chính của các Bệnh viện
công khác với các Bệnh viện tƣ. Với Bệnh vện tƣ mục tiêu hoạt động quản lý
tài chính là lợi nhuận nhƣng với Bệnh viện công là sự đảm bảo cân đối về tài
chính, minh bạch và quản lý hiệu quả các khoản thu chi và hƣớng đến mục
đích cao hơn của nhà nƣớc là công bằng trong CSSK nhân dân và phát

triển nguồn nhân lực trong xã hội
1.2.2. Nguyên tắc và yêu cầu quản lý
1.2.2.1. Nguyên tắc quản lý
Nguyên tắc hiệu quả
Là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong quản lý tài chính nói chung và
quản lý tài chính bệnh viện nói riêng. Ngoài ngân sách nhà nƣớc là nguồn
kinh phí chính phục vụ cho các hoạt động của bệnnh viện công còn có các
nguồn thu khác có thể tạo ra nhƣ: viện phí, viên trợ...Trong một bệnh viện
công có rất nhiều lĩnh vực hoạt động nhƣ chi cho sự nghiệp y tế, chi cho hành
chính, cho cho quản lý, đào tạo, chi cho nghiên cứu khoa học... và nguồn kinh
phí thực hiện theo kế hoạch trƣớc đó. Tuy nhiên trong quá trình hoạt động cần
cân nhắc trƣờng hợp cần thiết để thay đổi và cân đối kinh phí hợp lý. Vì vậy,
việc phân bổ hợp lý các khoản chi tiêu rất quan trọng và chi cho các hoạt
động trực tiếp phục vụ chăm sóc sức khoẻ nhân dân đặc biệt đƣợc ƣu tiên
hàng đầu.
Ở Việt Nam, quản lý tài chính bệnh viện là một nội dung của chính sách
kinh tế- tài chính y tế do Bộ Y tế chủ trƣơng với trọng tâm là sử dụng các
nguồn lực đầu tƣ cho ngành y tế để cung cấp các dịch vụ y tế một cách hiệu
quả và công bằng.
Tính hiệu quả chú trọng đến trình độ trang thiết bị kỹ thuật, phƣơng pháp
12


phân phối nguồn lực, hiệu lực quản lý hành chính và chất lƣợng dịch vụ y tế
cung cấp cho nhân dân.
Tính công bằng đòi hỏi cung cấp dịch vụ y tế bằng nhau cho những ngƣời
có mức độ bệnh tật nhƣ nhau, thoả mãn nhu cầu khám chữa bệnh của mọi
ngƣời khi ốm đau theo một mặt bằng chi phí nhất định không mà không đòi
hỏi khả năng chi trả của ngƣời bệnh là điều kiện tiên quyết.
Nguyên tắc thống nhất

Là nguyên tắc quản lý tài chính tuân thủ theo những văn bản pháp luật do
Nhà nƣớc quy định. Thực hiện nguyên tắc này, các bệnh viện công phải tuân
thủ theo quy định chung từ hình thành, sử dụng, thanh tra, kiểm tra, thanh
quyết toán,. Nguyên tắc này giúp đảm bảo tính công bằng, bình đẳng trong
đối xử giữa các bệnh viện công khác nhau và đồng thời giảm tiêu cực và rủi
ro trong hoạt động tài chính.
Nguyên tắc công khai, minh bạch
Các cơ sở y tế công là tổ chức công nên việc QLTC tuân theo QLTC
công, đó là: công khai, minh bạch trong động viên, phân phối các nguồn lực
trong xã hội, đặc biệt là nguồn lực tài chính. Thực hiện tốt nguyên tắc này
không chỉ giúp các bệnh viện công hạn chế thất thoát mà còn đảm bảo tính
hợp lý trong chi tiêu.
1.2.2.2. Yêu cầu quản lý tài chính tại bệnh viện công
Một là, duy trì cán cân thu chi. Huy động nguồn tài chính y tế một cách
thích hợp, từ đó quản lý và phân bổ tài chính một cách hợp lý
Hai là, sức khỏe ngƣời dân đƣợc nâng cao, bảo vệ ngƣời dân trƣớc các rủi
ro về tài chính.
Ba là, đời sống cán bộ, nhân viên đƣợc cải thiện và nâng cao.
Bốn là, không ngừng cải thiện chất lƣợng bệnh viện cả về chuyên môn
cũng nhƣ phát triển cơ sở vật chất .
13


Năm là, công bằng y tế. Cách huy động các nguồn tài chính và cách phân
bổ tài chính sẽ quyết định việc có giúp ngƣời dân, nhất là ngƣời nghèo vƣợt
qua những khó khăn và rủi ro do chí phí dành cho khám, chữa bệnh . Việc xác
định đƣợc cơ chế tài chính đúng sẽ làm giảm nguyên nhân gây ra nghèo đói
do chi phí dành cho chăm sóc sức khỏe gây ra và thông qua đó mà ảnh hƣởng
rất lớn đến việc xoá đói giảm nghèo và an sinh xã hội.
Nhƣ vậy, quản lý tài chính bệnh viện phải đáp ứng các yêu cầu sau:

- Bệnh nhân: chất lƣợng chăm sóc sức khỏe và công bằng y tế.
- Nhân viên: đƣợc hài lòng do đời sống đƣợc cải thiện.
- Ban giám đốc: hoàn thành trách nhiệm thực hiện cán cân thu chi, phát
triển bệnh viện.
- Y tế Nhà nƣớc: ổn định đời sống nhân dân và phúc lợi xã hội.
1.2.3. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện công
1.2.3.1. Lập dự toán thu, chi
Lập dự toán thu, chi tài chính là khâu quan trọng, mang ý nghĩa quyết
định đến toán bộ quá trình quản lý tài chính trong Bệnh viện. Bởi nó là cơ sở
thực hiện và dẫn dắt toàn bộ quá trình thực hiện quản lý tài chính sau này của
bệnh viện.
Lập dự toán thu, chi là quá trình phân tích, đánh giá, tổng hợp, lập dự toán
nhằm xác lập các chỉ tiêu thu chi của bệnh viện dự kiến có thể đạt đƣợc trong
năm kế hoạch; đồng thời xác lập các biện pháp chủ yếu về kinh tế - tài chính
để đảm bảo thực hiện tốt các chỉ tiêu đã đề ra.
Lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là thông qua các
nghiệp vụ tài chính để cụ thể hoá định hƣớng phát triển, kế hoạch hoạt động
ngắn hạn của bệnh viện. Kế hoạch hoạt động đó chính là kế hoạch thu chi của
bệnh viện. Thông qua kế hoạch thu chi, bệnh viện đƣa ra các hoạt động tài chính
dự kiến cần thực hiện , nhằm đảm bảo chủ động khai thác nguồn thu, nguồn
14