Biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện an phú, tỉnh an giang

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN VĂN PHƢƠNG

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ
ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN CỦA
HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN AN PHÚ, TỈNH AN GIANG

Chuyên ngành quản lý giáo dục
Mã số: 60140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
PGS.TS. NGUYỄN THÀNH NHÂN

Thừa Thiên Huế, năm 2018

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết
quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Phƣơng

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận
được sự động viên to lớn, sự giúp đỡ tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi của các
cấp lãnh đạo, nhiều thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin bày
tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
- Trường Đại học An Giang, phòng Đào tạo Sau đại học trường Đại học An
Giang; trường Đại học Sư Phạm - Đại học Huế, phòng Đào tạo Sau đại học trường
Đại học Sư Phạm - Đại học Huế, quý thầy, cô đã tham gia quản lý và tận tình giảng
dạy; đồng thời tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận văn;
- Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thành Nhân Người hướng dẫn khoa học, đã tận tâm hướng dẫn, bồi dưỡng kiến thức, phương
pháp nghiên cứu, năng lực tư duy và trực tiếp giúp đỡ để tôi có điều kiện tốt nhất
hoàn thành luận văn này;
- Nhân dịp này, tôi xin được chân thành cảm ơn đến quý thầy, cô là lãnh đạo
Sở GD - ĐT An Giang, phòng Tổ chức Cán bộ Sở GD - ĐT An Giang, quý thầy, cô
là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên các trường THPT
huyện An Phú, tỉnh An Giang đã tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp số liệu, tư liệu và
nhiệt tình đóng góp ý kiến cho tôi trong quá trình nghiên cứu.
Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, song luận văn
không tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Kính mong nhận được những lời
chỉ dẫn, góp ý của quý thầy, cô giáo, ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp để luận
văn có chất lượng và hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
An Giang, tháng 5 năm 2018
Ngƣời thực hiện

Nguyễn Văn Phƣơng

iii


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ............................................................................................................... i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... 4
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... 5
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... 6
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 7
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 7
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 8
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 9
4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 9
5. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 9
6. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 9
7. Các phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 9
8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................ 10
NỘI DUNG .............................................................................................................. 11
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG
CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .. 11
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................. 11
1.2. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................... 13
1.2.1. Phát triển và phát triển nguồn nhân lực .......................................................... 13
1.2.2. Đội ngũ ............................................................................................................ 14

1.2.3. Đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường Trung học phổ thông ......................... 14
1.2.4. Quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Trung học
phổ thông ................................................................................................................... 15
1.3. Đặc trưng của đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở trường Trung học phổ thông ...... 16
1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường Trung học phổ thông trong hệ thống
giáo dục quốc dân...................................................................................................... 16

1


1.3.2. Vai trò, vị trí; nhiệm vụ và quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn ở trường
Trung học phổ thông ................................................................................................. 18
1.3.3. Đặc trưng lao động của tổ trưởng chuyên môn ở trường Trung học phổ thông .... 20
1.4. Công tác quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường
Trung học phổ thông ................................................................................................. 20
1.4.1. Ý nghĩa của vấn đề quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng
các trường Trung học phổ thông ............................................................................... 20
1.4.2. Những yêu cầu đối với việc quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông ................................................................... 21
1.4.3. Nội dung quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường
Trung học phổ thông ................................................................................................. 23
1.5. Những yếu tố tác động đến quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông ................................................................... 28
1.5.1. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 28
1.5.2. Yếu tố chủ quan .............................................................................................. 29
Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 29
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
AN PHÚ, TỈNH AN GIANG .................................................................................. 30
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo của huyện An

Phú, tỉnh An Giang .................................................................................................... 30
2.1.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện An Phú, tỉnh An Giang .... 30
2.1.2. Khái quát về giáo dục và đào tạo của huyện An Phú, tỉnh An Giang ............. 31
2.2. Thực trạng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường Trung học phổ thông
huyện An Phú, tỉnh An Giang ................................................................................... 39
2.2.1. Qui mô số lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở 4 trường Trung học phổ
thông huyện An Phú trong năm 2018 ....................................................................... 39
2.2.2. Cơ cấu đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở trường Trung học phổ thông .......... 40
2.2.3. Chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở trường Trung học phổ thông ... 43
2.3. Thực trạng công tác quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông huyện An Phú, tỉnh An Giang .................................... 48
2.3.1. Công tác quy hoạch đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông ..................................................................................... 48

2


2.3.2. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng
các trường Trung học phổ thông ............................................................................... 49
2.3.3. Công tác bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông ................................................................... 50
2.3.4. Công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng
các trường Trung học phổ thông ............................................................................... 51
2.3.5. Công tác tổ chức các điều kiện hỗ trợ, tạo động lực cho hoạt động của đội ngũ
tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông ............... 52
2.4. Nhận định, đánh giá chung về thực trạng .......................................................... 53
2.4.1. Đánh giá chung về thực trạng ......................................................................... 53
2.4.2. Nguyên nhân của thực trạng ........................................................................... 55
Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 57
Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN

CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
AN PHÚ, TỈNH AN GIANG .................................................................................. 58
3.1. Các cơ sở xác lập biện pháp ............................................................................... 58
3.2. Các biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông huyện An Phú, tỉnh An Giang .................................... 59
3.2.1. Nhóm các biện pháp tổ chức sư phạm ............................................................ 59
3.2.2. Nhóm các biện pháp kinh tế - xã hội .............................................................. 68
3.2.3. Nhóm các biện pháp nâng cao năng lực quản lý............................................. 71
3.2.4. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ........................................................... 75
3.3. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ............ 76
3.3.1. Tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .................................................... 76
3.3.2. Những thuận lợi và khó khăn khi triển khai thực hiện các biện pháp ............ 79
Tiểu kết chương 3...................................................................................................... 81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 82
1. Kết luận ................................................................................................................. 82
2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 83
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 85
PHỤ LỤC

3


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt
CBQL

:

Cán bộ quản lý

CNTT

:

Công nghệ thông tin

CSVC

:

Cơ sở vật chất

GV

:

Giáo viên

GD

:

Giáo dục

HKI

:

Học kì I

HS

:

Học sinh

PHHS

:

Phụ huynh học sinh

SL

:

Số lượng

TBDH

:

Thiết bị dạy học

TCM

:

Tổ chuyên môn

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

TL

:

Tỉ lệ

TPCM

:

Tổ phó chuyên môn

TTCM

:

Tổ trưởng chuyên môn

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
BẢNG
Bảng 2.1: Qui mô lớp, học sinh, giáo viên, nhân viên và CBQL ............................. 32
Bảng 2.2: Qui mô CSVC, trang thiết bị dạy học....................................................... 33
Bảng 2.3: Qui mô số lượng TTCM, TPCM của 4 trường THPT (tính đến tháng
3/2018) ..................................................................................................... 39
Bảng 2.4: Tổng hợp thâm niên công tác của TTCM 4 trường THPT (tính đến tháng
3/2018) ..................................................................................................... 41
Bảng 2.5: Tổng hợp thâm niên làm TTCM của TTCM 4 trường Trung học phổ
thông (tính đến tháng 3/2018) ................................................................. 42
Bảng 2.6: Kết quả khảo sát ph m chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ
TTCM ở 4 trường THPT huyện An Phú ................................................. 43
Bảng 2.7: Kết quả khảo sát năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ
TTCM ở 4 trường THPT huyện An Phú ................................................. 44
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát năng lực quản lý của đội ngũ TTCM ở 4 trường THPT
huyện An Phú .......................................................................................... 45
Bảng 2.9: Kết quả khảo sát trình độ lý luận chính trị của đội ngũ TTCM ở 4 trường
THPT huyện An Phú (tính đến tháng 3/2018) ......................................... 46
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ TTCM ở 4
trường THPT huyện An Phú (tính đến tháng 3/2018) ............................. 47
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát hình thức bổ nhiệm TTCM của Hiệu trưởng các trường
THPT huyện An Phú ............................................................................... 50
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát công tác kiểm tra của Hiệu trưởng đối với đội ngũ

TTCM ...................................................................................................... 52
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và mức độ khả thi của nhóm các biện
pháp tổ chức sư phạm .............................................................................. 77
Bảng 3.2: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và mức độ khả thi của nhóm các biện
pháp kinh tế - xã hội ................................................................................ 78
Bảng 3.3: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết và mức độ khả thi của nhóm các biện
pháp nâng cao năng lực quản lý .............................................................. 78

5


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Trang
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Tỉ lệ xếp loại hạnh kiểm của học sinh 4 trường THPT ........................ 34
Biểu đồ 2.2: So sánh tỉ lệ học sinh có hạnh kiểm loại Tốt của 4 trường THPT huyện
An Phú với bình quân toàn tỉnh (cấp THPT) ........................................... 35
Biểu đồ 2.3: Tỉ lệ xếp loại học lực của học sinh 4 trường THPT ............................. 35
Biểu đồ 2.4: So sánh tỉ lệ học sinh có học lực loại Giỏi của 4 trường THPT huyện
An Phú với bình quân toàn tỉnh (cấp THPT) ........................................... 36
Biểu đồ 2.5: So sánh tỉ lệ học sinh có học lực loại Yếu, Kém của 4 trường THPT
huyện An Phú với bình quân toàn tỉnh (cấp THPT) ................................ 36
Biểu đồ 2.6: So sánh tỉ lệ thi đỗ tốt nghiệp THPT của 4 trường THPT huyện An Phú
với bình quân toàn tỉnh ............................................................................ 37
Biểu đồ 2.7: Hiệu quả đào tạo của 4 trường THPT huyện An Phú........................... 38
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp trong nhóm biện pháp tổ chức sư phạm ..... 67
Sơ đồ 3.2: Mối quan hệ giữa các biện pháp trong nhóm biện pháp kinh tế - xã hội ...... 71
Sơ đồ 3.3: Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp .................................................... 75

6


MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Toàn cầu hóa tạo ra nhiều cơ hội thuận lợi để phát triển giáo dục cả về lượng
và chất, giúp nền giáo dục nước nhà nhanh chóng tiếp cận với các nền giáo dục tiên
tiến trên thế giới, đặc biệt là xu thế giáo dục mới, mô hình giáo dục mới mang tính
khả thi cao… Từ đó, tăng cơ hội học tập đối với mọi người dân, chất lượng giáo dục
sẽ được nâng lên, đời sống xã hội vì thế cũng được cải thiện tốt hơn, tình trạng thất
nghiệp được hạn chế…
Bên cạnh đó, toàn cầu hóa còn đặt ra cho nền giáo dục nước nhà những thách
thức không nhỏ như thách thức trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục, thách thức
trong việc bảo đảm công bằng xã hội trong giáo dục, thách thức trong việc bảo đảm
chất lượng giáo dục, thách thức về năng lực cạnh tranh trong giáo dục, thách thức
trước nguy cơ tụt hậu về giáo dục…
Trong quá trình phát triển đất nước, giáo dục nước ta đã đạt được những
thành tựu rất đáng ghi nhận như qui mô được mở rộng, số lượng trường học được
tăng nhanh, các loại hình giáo dục được đa dạng hóa, chất lượng giáo dục có nhiều
chuyển biến tích cực, trình độ dân trí của người dân được nâng cao… Tuy nhiên,
nền giáo dục nước nhà vẫn còn nhiều bất cập, yếu kém. Để khắc phục những bất
cập và yếu kém trong giáo dục thì Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chỉ thị,
nghị quyết, chương trình hành động… nhằm giải quyết tình trạng đó như:
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 về việc xây dựng, nâng cao
chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục của Ban Bí thư khoá IX;
Nghị quyết 29-NQ/TW (Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI) về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo xác định, xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi
dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh
tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế; thực hiện chu n hóa
đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo.

Chương trình hành động số 05-CTr/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh An
Giang thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng
(khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công

7


nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định nhiệm vụ và giải pháp là tiếp tục triển khai
các giải pháp hạn chế học sinh bỏ học giữa chừng, phát triển qui mô các ngành học,
bậc học mầm non, phổ thông và giáo dục nghề nghiệp; Đảm bảo chất lượng giáo
dục theo hướng phát triển ph m chất, năng lực người học. Đổi mới hình thức,
phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục; Phát triển đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý giáo dục.
Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính
phủ cũng đã xác định mục tiêu tổng quát đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được
đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chu n hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ
hóa và hội nhập quốc tế; chiến lược đã đưa ra 8 giải pháp quan trọng, trong đó giải
pháp phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQL được xác định là giải pháp then chốt…
Ở trường Trung học phổ thông (THPT), đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
(TTCM) có vai trò rất quan trọng trong việc cụ thể hóa các mục tiêu chuyên môn của
Nhà trường. Xây dựng đội ngũ TTCM có ph m chất tốt, chuyên môn vững vàng,
năng lực quản lý tốt, chủ động, sáng tạo, khả năng tổ chức tốt các hoạt động chuyên
môn là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục của Nhà trường.
Thực tế, trong những năm qua, công tác quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu
trưởng các trường THPT huyện An Phú, tỉnh An Giang đã đạt được những kết quả
nhất định. Tuy vậy, vẫn còn một số bất cập trong công tác quản lý đội ngũ TTCM
trong Nhà trường như việc bố trí còn mang tính chủ quan, thiếu quy hoạch…; chưa
giải quyết được mâu thuẫn giữa chất lượng giáo dục đòi hỏi ngày càng cao trong khi
trình độ, năng lực của đội ngũ TTCM còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển

kinh tế - xã hội của huyện nhà.
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: “Biện pháp quản lý đội ngũ tổ
trƣởng chuyên môn của Hiệu trƣởng các trƣờng Trung học phổ thông huyện
An Phú, tỉnh An Giang”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ và
công tác quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các trường THPT huyện An Phú,
tỉnh An Giang, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu

8


trưởng nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục các trường THPT huyện An
Phú, tỉnh An Giang trong thời gian tới.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các trường THPT.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các trường THPT huyện
An Phú, tỉnh An Giang.
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của
Hiệu trưởng 4 trường THPT trên địa bàn huyện An Phú, tỉnh An Giang.
5. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu xác lập và thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của
Hiệu trưởng một cách khoa học và phù hợp với đặc điểm của địa phương thì có thể
phát huy được tối đa vai trò của họ, giúp các trường THPT huyện An Phú, tỉnh An
Giang nâng cao được chất lượng, hiệu quả của công tác quản lý và giáo dục.
6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên

môn của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông.
6.2. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn,
công tác xây dựng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Trung
học phổ thông huyện An Phú, tỉnh An Giang.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của
Hiệu trưởng các trường THPT huyện An Phú, tỉnh An Giang.
7. CÁC PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phương pháp
phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu, phân loại tài liệu có liên quan đến đề tài
nghiên cứu để xác lập cơ sở lý luận của vấn đề quản lý nhằm nâng cao chất lượng
đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các trường THPT.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng các phương pháp
quan sát sư phạm, điều tra giáo dục, tổng kết kinh nghiệm… nhằm khảo sát, đánh

9


giá thực trạng quản lý đội ngũ TTCM và công tác xây dựng đội ngũ TTCM của
Hiệu trưởng các trường THPT huyện An Phú, tỉnh An Giang.
7.3. Phương pháp thống kê toán học: Nhằm xử lý kết quả nghiên cứu.
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Luận văn gồm ba chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông.
Chƣơng 2. Thực trạng quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông huyện An Phú, tỉnh An Giang.
Chƣơng 3. Các biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông huyện An Phú, tỉnh An Giang.

10

NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ
TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG
CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
Thế kỉ XXI, thế giới đang chuyển sang giai đoạn phát triển vượt bật về mọi
mặt trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như lĩnh vực văn hóa thông tin - thể
thao - du lịch, lĩnh vực chính trị - tư tưởng, lĩnh vực an ninh quốc phòng, lĩnh vực
giáo dục và đào tạo, lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, lĩnh vực xóa đói
giảm nghèo và an sinh xã hội, lĩnh vực khoa học công nghệ và trí thông minh nhân
tạo…; để có được sự phát triển vượt bậc đó thì yếu tố giáo dục và đào tạo được xem
là yếu tố nền tảng góp phần xây dựng nền móng vững chắc cho sự phát triển của tất
cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Đã có rất nhiều quan điểm, triết lý, chương trình hành động của các nhân vật
nổi tiếng trong và ngoài nước coi trọng việc phát triển giáo dục và đào tạo, xem
giáo dục và đào tạo là nền tảng, là chìa khóa để phát triển đất nước.
Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu đã khẳng định, nếu thắng trong cuộc
đua giáo dục, sẽ thắng trong phát triển kinh tế. Từ nhận thức đó, ông đã xây dựng
đất nước Singapore giàu, đẹp và được mệnh danh là con rồng châu Á như ngày nay
là dựa trên nền tảng triết lý về giáo dục của ông.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm việc mở mang dân trí, chăm
lo cho sự nghiệp giáo dục. Người đánh giá rất cao vai trò của giáo dục đối với sự
hưng thịnh của đất nước, với nhiệm vụ cực kỳ trọng đại là mở mang dân trí, đào tạo
nhân lực và bồi dưỡng nhân tài; là động lực của sự phát triển, đưa nước nhà tiến tới
giàu mạnh, dân chủ, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu.
Trong tác ph m nổi tiếng “Bản án chế độ thực dân Pháp” (1921 - 1925),
Bác viết: “Nhân dân Ðông Dương khẩn khoản đòi mở trường học vì trường học

thiếu một cách nghiêm trọng... “Làm cho dân ngu để dễ trị”, đó là chính sách mà
các nhà cầm quyền ở các thuộc địa của chúng ta ưa dùng nhất”. [19]
Trong thư gửi cho học sinh, ngày 05/9/1945, Bác viết: “Ngày nay các em

11


được cái may mắn hơn cha anh là được hấp thụ một nền giáo dục của một nước độc
lập, một nền giáo dục nó sẽ đào tạo các em nên những người công dân hữu ích cho
nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có
của các em”. [27]
Bác Hồ đề cao sứ mệnh của người thầy giáo: “Có gì vẻ vang hơn là nghề
đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa cộng sản?. Người thầy giáo tốt - thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người
vẻ vang nhất..., những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh... Nếu không
có thầy giáo dạy dỗ cho con em nhân dân, thì làm sao mà xây dựng CNXH được?
Vì vậy nghề thầy giáo rất là quan trọng, rất là vẻ vang”… [14]
Để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo thì việc nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có ý nghĩa quyết định. Vấn đề quản lý đội
ngũ giáo viên, cán bộ quản lý nói chung, trong đó biện pháp quản lý đội ngũ TTCM
nói riêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục
THPT hiện nay.
Vấn đề nghiên cứu biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các
trường THPT đến nay đã được một số nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong nước
quan tâm, nghiên cứu. Nhiều tác giả đã tập trung nghiên cứu việc xây dựng, quy
hoạch, phát triển, quản lý đội ngũ TTCM ở các trường THPT nhằm tìm ra những
biện pháp thiết thực để làm tốt công tác quản lý đội ngũ này, như:
- Biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông tỉnh Quảng Bình, của tác giả Dương Hoài Phương,
Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, Đại học Huế năm 2009;

- Biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông Thành phố Bến Tre, của tác giả Huỳnh Thị Thu
Hương, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, Đại học Huế năm 2011;
- Phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường Trung học phổ
thông tỉnh Quảng Ninh, của tác giả Trần Văn Tân, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư
phạm, Đại học Huế năm 2012;
- Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng tổ trưởng chuyên môn trường Tiểu
học trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, của tác giả Trần Thị Kim Bình,
Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng năm 2012;

12


- Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
trường Trung học cơ sở quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh, của tác giả
Phạm Thị Ngọc Thuy, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Vinh năm 2013;
- Biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông tỉnh Thừa Thiên Huế, của tác giả Đỗ Chạy, Luận văn
Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, Đại học Huế năm năm 2014;
- Biện pháp quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường Trung học phổ thông tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, của tác giả Bùi Thị Ngọc
Xuân, Luận văn Thạc sĩ, Đại học Sư phạm, Đại học Huế năm 2014;
- Một số giải pháp phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường
Tiểu học quận 1, thành phố Hồ Chí Minh, của tác giả Trần Bé Hồng Hạnh, Luận
văn Thạc sĩ, Đại học Vinh năm 2015…
Các tác giả đã nghiên cứu vấn đề này dưới nhiều khía cạnh, mức độ và phạm
vi nghiên cứu khác nhau, các đề tài khoa học đã đề cập đến việc xây dựng, phát
triển, quản lý đội ngũ TTCM ở các cấp học (từ tiểu học đến trung học phổ thông).
Các tác giả đã đưa ra nhiều giải pháp thiết thực nhằm thực hiện tốt công tác xây
dựng, phát triển, quản lý đội ngũ TTCM ở đơn vị mình, địa phương mình. Mỗi đơn

vị, địa phương đều có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khác nhau nên biện pháp
quản lý được đề xuất cũng có nhiều điểm khác nhau...
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có đề tài nghiên cứu khoa học nào đề cập đến vấn
đề quản lý đội ngũ TTCM các trường THPT huyện An Phú, tỉnh An Giang. Vì vậy, việc
nghiên cứu Biện pháp quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng các trường THPT
huyện An Phú, tỉnh An Giang của tôi là rất cần thiết và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Phát triển và phát triển nguồn nhân lực
Phát triển: Thuật ngữ “phát triển” xuất hiện vào khoảng giữa thế kỉ XX, được
nhiều nhà triết học, kinh tế học, xã hội học bàn tới. Về mặt triết học, phát triển là
phạm trù chỉ ra tính chất của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới; mọi sự vật,
hiện tượng của hiện thực không tồn tại trong trạng thái bất biến, mà trải qua một loạt
các trạng thái từ khi xuất hiện đến lúc tiêu vong; phạm trù phát triển thể hiện một tính
chất chung của tất cả những biến đổi ấy. Trong xã hội học, nhiều học giả phương Tây
quan niệm phát triển và kém phát triển chủ yếu tập trung vào khả năng tích lũy và đầu

13


tư để tăng trưởng kinh tế, theo họ sự tăng trưởng này chính là phát triển xã hội. Phát
triển là một phạm trù của triết học, là quá trình vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ
đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn của một sự vật. Quá
trình vận động đó diễn ra vừa dần dần, vừa nhảy vọt để đưa tới sự ra đời của cái mới
thay thế cái cũ. Sự phát triển là kết quả của quá trình thay đổi dần về lượng dẫn đến
sự thay đổi về chất, quá trình diễn ra theo đường xoáy ốc và hết mỗi chu kỳ sự vật lặp
lại dường như sự vật ban đầu nhưng ở mức (cấp độ) cao hơn.
Phát triển nguồn nhân lực (theo nghĩa rộng) là tổng thể các hoạt động học
tập có tổ chức được tiến hành trong những khoảng thời gian nhất định để nhằm tạo
ra sự thay đổi hành vi nghề nghiệp của người lao động.
Xét về nội dung, phát triển nguồn nhân lực bao gồm ba loại hoạt động là:

giáo dục, đào tạo và phát triển.
1.2.2. Đội ngũ
Đội ngũ là “Tập hợp gồm một số đông người cùng chức năng hoặc nghề
nghiệp, thành một lực lượng”. [30, tr.328]
Theo Nguyễn Phúc Châu: “Đội ngũ là tập hợp gồm nhiều người, cùng chức
năng nhiệm vụ hoặc nghề nghiệp, hợp thành lực lượng hoạt động trong một hệ
thống (tổ chức)”. [7, tr.1]
Tóm lại, có thể hiểu: Đội ngũ là một nhóm người được tổ chức và tập hợp
thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không
cùng nghề nghiệp nhưng đều có chung một mục đích nhất định.
1.2.3. Đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường Trung học phổ thông
Điều 16, Điều lệ trường Trung học cơ sở, Trung học phổ thông và Trung học
phổ thông có nhiều cấp học nêu rõ: “Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ
phó chịu sự quản ý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở
giới thiệu của tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”. [5]
Tổ trưởng chuyên môn là người đứng đầu một tổ được tổ chức thành tổ
chuyên môn (TCM) theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt động ở các
cấp học; là người đứng đầu TCM, do Hiệu trưởng bổ nhiệm, chịu trách nhiệm trước
Hiệu trưởng về phân phối các nguồn lực của tổ, hướng dẫn, điều hành việc thực
hiện nhiệm vụ năm học của TCM theo đúng quy định.
Trên cơ sở nghiên cứu khái niệm “Đội ngũ” và “Tổ trưởng chuyên môn”,

14


chúng ta có thể hiểu: Đội ngũ TTCM trường THPT là tập hợp những giáo viên có
trình độ chuyên môn cao, năng lực quản lý, ph m chất đạo đức tốt, ph m chất chính
trị vững vàng, có nhiều kinh nghiệm quản lý điều hành các hoạt động của TCM;
tâm quyết với nghề, nhiệt tình trong công tác… được Hiệu trưởng bổ nhiệm và chịu
trách nhiệm trước Hiệu trưởng về việc quản lý, điều hành TCM do mình phụ trách.

1.2.4. Quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu trưởng các trường Trung
học phổ thông
Để hiểu sâu về vấn đề quản lý đội ngũ TTCM, trước hết chúng ta cần làm rõ
một số khái niệm sau:
Tác giả Vũ Ngọc Hải đã nêu: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng
đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra”.
[12, tr.1]
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và tác giả Nguyễn Quốc Chí cho rằng: “Hoạt
động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho
tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”. [9, tr.1]
Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: “Bản chất hoạt động quản lý gồm hai quá
trình tích hợp vào nhau: quá trình “quản” gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ ở
trạng thái “ổn định”; quá trình “lý” gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới hệ đưa hệ
vào thế “phát triển”... ”. [2, tr.14]
Từ đó, chúng ta có thể khái quát hóa khái niệm quản lý như sau: Quản lý là
quá trình tác động có định hướng của chủ thể đến khách thể nhằm điều khiển,
hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi của con người theo một mục tiêu đã để ra
để đạt tới mục đích của chủ thể quản lý (nhà quản lý).
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác
động có mục đích, có kế hoạch, phù hợp qui luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho
hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được
các tính chất của Nhà trường Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là
quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tiến tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”. [25, tr.5]
Theo tác giả Nguyễn Kỳ, Bùi Trọng Tuân: “Quản lý giáo dục được hiểu là

15

những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy
luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao đến cấp
cơ sở giáo dục là Nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu
phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội”. [18, tr.14]
Như vậy, quản lý giáo dục được hiểu là sự tác động có tổ chức, có định
hướng phù hợp với qui luật khách quan của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý
nhằm đưa hoạt động giáo dục ở từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo dục đạt tới
mục tiêu đã định. Trong quản lý giáo dục chủ thể quản lý chính là bộ máy quản lý
các cấp. Đối tượng quản lý chính là nguồn nhân lực, cơ sở vật chất kỹ thuật và hoạt
động thực hiện chức năng của giáo dục đào tạo.
Từ các khái niệm “Đội ngũ”, “TTCM”, “Quản lý”, “Quản lý giáo dục” ta
có thể hiểu và hình thành khái niệm quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng trường
THPT như sau:
Quản lý đội ngũ TTCM là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch, phù
hợp qui luật của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) nhằm làm cho các hoạt động sư
phạm của khách thể quản lý (TTCM) được thực hiện một cách có hệ thống, theo
mục tiêu giáo dục mà Nhà trường đã định ra, nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục
một cách tốt nhất, hiệu quả nhất.
1.3. Đặc trƣng của đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn ở trƣờng Trung học phổ thông
1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường Trung học phổ thông trong hệ
thống giáo dục quốc dân
Cơ cấu hệ thống giáo dục của một nước biểu thị các tầng bậc của hệ
thống giáo dục và các quy định về trình độ văn bằng liên quan. Tiêu chu n quốc tế
về phân tầng giáo dục (International Standard Classification of Education - ISCED)
của UNESCO được mô tả ở văn bản năm 2011 phản ánh các mô hình phân tầng
giáo dục phổ biến trên thế giới.
Ở nước ta, các quyết định 1981/QĐ-TTg và 1982/QĐ-TTg vào tháng
10/2016 của Thủ tướng Chính phủ đưa ra các quy định mới về khung cơ cấu hệ
thống giáo dục quốc dân và khung trình độ quốc gia.
+ Giáo dục phổ thông gồm giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở và

giáo dục trung học phổ thông.

16


+ Giáo dục trung học phổ thông tiếp nhận học sinh đã hoàn thành chương trình
giáo dục trung học cơ sở. Trong thời gian học trung học phổ thông, học sinh có thể
chuyển sang học chương trình đào tạo trình độ trung cấp nếu có nguyện vọng và đáp
ứng được yêu cầu của chương trình; Giáo dục trung học phổ thông được thực hiện
trong 3 năm học, từ lớp 10 đến hết lớp 12. Học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông
có thể học lên đại học hoặc theo học các chương trình giáo dục nghề nghiệp.
a. Vị trí của trường Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân
Điều 2, Điều lệ trường Trung học cơ sở, Trung học phổ thông và Trung học phổ
thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày
28/3/2011 quy định: “Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo
dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng”. [5]
b. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường Trung học phổ thông trong hệ thống
giáo dục quốc dân
Điều 3, Điều lệ trường Trung học cơ sở, Trung học phổ thông và Trung học
phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT
ngày 28/3/2011 quy định: [5]
Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu,
chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp THCS và cấp THPT do Bộ trưởng
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo
dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
2. Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.
3. Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý
học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
4. Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.

5. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối
hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
6. Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định
của Nhà nước.
7. Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
8. Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
9. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

17


1.3.2. Vai trò, vị trí; nhiệm vụ và quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn ở trường
Trung học phổ thông
a. Vài trò, vị trí của tổ trưởng chuyên môn
TTCM có vai trò rất quan trọng trong bộ máy tổ chức Nhà trường, trong các
hoạt động của Nhà trường; là người giúp Hiệu trưởng trực tiếp điều hành TCM, tổ
chức thực hiện các kế hoạch của Nhà trường, tham mưu cho Hiệu trưởng giải quyết
nhiều vấn đề quan trọng như phân công giảng dạy, bố trí nhân sự, thi đua - khen
thưởng, kỷ luật, kiểm tra - đánh giá…
TTCM là cầu nối giữa Hiệu trưởng với giáo viên; là trung tâm đoàn kết của
tổ, luôn gương mẫu đi đầu trong mọi công việc, luôn tạo nên động lực tích cực để
tất cả thành viên trong tổ cùng đoàn kết, nỗ lực, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mục
tiêu của tổ, nhiệm vụ năm học của Nhà trường.
TTCM là người chịu trách nhiệm cao nhất về chất lượng giáo dục, về các
hoạt động của TCM thuộc phạm vi quản lý.
b. Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn
TTCM có những nhiệm vụ cơ bản sau:
- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy định
về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; lưu trữ hồ sơ
của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định);

- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và cả
năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác
theo kế hoạch giáo dục, theo phân phối chương trình môn học của Bộ Giáo dục và
Đào tạo và theo kế hoạch năm học của Nhà trường; Xây dựng Kế hoạch cụ thể dạy
chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh
yếu kém; Xây dựng Kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong phân phối chương trình;
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc lập kế hoạch cá nhân, soạn giảng của
tổ viên (kế hoạch cá nhân dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi THPT Quốc gia, dạy bồi
dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị
dạy học đúng, đủ theo các tiết trong phân phối chương trình; soạn giáo án theo phân
phối chương trình, chu n kiến thức, kỹ năng và sách giáo khoa, thảo luận phương
pháp dạy các bài khó; viết sáng kiến về nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới

18


phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát hiện và bồi dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém...);
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ, giáo
viên mới tuyển dụng (đổi mới phương pháp dạy học; đổi mới kiểm tra, đánh giá;
dạy học theo chu n kiến thức kỹ năng; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học,
ứng dụng CNTT trong dạy học góp phần đổi mới phương pháp dạy học, phương
pháp kiểm tra, đánh giá);
- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên (thực
hiện hồ sơ chuyên môn; soạn giảng theo kế hoạch dạy học và phân phối chương
trình, chu n kiến thức kỹ năng; ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy
định; kế hoạch dự giờ của các thành viên trong tổ...);
- Giữ gìn ph m chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh;
thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền và

lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; tạo dựng môi
trường học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác, an toàn và lành mạnh;
- Nắm được kết quả học tập bộ môn quản lý để có biện pháp nâng cao chất
lượng giáo dục;
- Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa để thực
hiện mục tiêu giáo dục;
- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại giáo viên; đề xuất khen thưởng,
kỷ luật giáo viên...). Việc này đòi hỏi tổ trưởng chuyên môn phải nắm thật rõ tổ
viên của mình về ưu điểm hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy
được phân công)…
c. Quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn
TTCM ở trường THPT có những quyền cơ bản như sau:
- Quản lý và điều hành tất cả hoạt động của TCM;
- Tham gia các cuộc họp, các hội nghị về chuyên môn; tham gia bồi dưỡng,
đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ;
- Thụ hưởng tất cả các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật;
- Tham gia vào các hội đồng trong trường như Hội đồng trường, hội đồng
Thi đua - khen thưởng, hội đồng Kỷ luật...;
- Tự do phát biểu ý kiến trong khuôn khổ quy định của pháp luật;

19


- Tham mưu cho Hiệu trưởng trong công tác điều hành Nhà trường;
- Đề cử người khác hoặc tự ứng cử quy hoạch vào các chức danh chủ chốt
trong đơn vị...

1.3.3. Đặc trƣng lao động của tổ trƣởng chuyên môn ở trƣờng Trung học phổ thông
Ngoài các vấn đề liên quan đến nhiệm vụ của giáo viên, đặc trưng lao động
của TTCM ở trường THPT có thể khái quát như sau:

- Công tác lập kế hoạch: Thực hiện việc lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế
hoạch công tác của TCM; hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch cá nhân;
- Công tác tổ chức: Phân công giáo viên tham gia bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ; đánh giá xếp loại giáo viên hằng tháng, hằng năm; đề nghị khen thưởng,
kỷ luật (nếu có); đề nghị bổ nhiệm tổ phó nếu TCM đủ số người theo quy định; thiết
lập các mối quan hệ và cơ chế hoạt động của tổ; tổ chức lao động khoa học, phân
công sư phạm;
- Công tác chỉ đạo: Hướng dẫn tổ viên thực hiện nhiệm vụ năm học; động
viên, tạo động lực để tổ viên hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất; giám sát, uốn
nắn việc thực hiện nhiệm vụ của tổ viên; thúc đ y các hoạt động của từng cá nhân,
hoạt động của TCM;
- Công tác kiểm tra, đánh giá: Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
của tổ viên; có biện pháp phát huy mặt tích cực và nâng cao những thành tích mà tổ
viên đạt được; sửa chữa, điều chỉnh những biểu hiện lệch lạc, những việc làm không
đúng quy định của tổ viên để thành viên tổ cùng quyết tâm thực hiện tốt nhiệm vụ
chung của tổ đã đề ra từ đầu năm học; xử lý phù hợp các vi phạm mà giáo viên
trong tổ mắc phải;
- Công tác tham mưu: Tham mưu cho Hiệu trưởng thực hiện nhiệm vụ quản
lý Nhà trường như công tác tổ chức, công tác quy hoạch, bồi dưỡng, đào tạo; công
tác tài chính, kiểm tra, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật…
1.4. Công tác quản lý đội ngũ tổ trƣởng chuyên môn của Hiệu trƣởng các
trƣờng Trung học phổ thông
1.4.1. Ý nghĩa của vấn đề quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của Hiệu
trưởng các trường Trung học phổ thông
TTCM có vai trò và vị trí rất quan trọng trong công tác quản lý của Hiệu
trưởng các trường THPT vì TTCM là người thay Hiệu trưởng trực tiếp quản lý, điều

20

hành các hoạt động của TCM; là người trực tiếp lập và triển khai kế hoạch công tác tổ
TCM, tổ chức các hoạt động lao động sư phạm, công tác bồi dưỡng, nghiên cứu khoa
học sư phạm ứng dụng; chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học; tổ chức các hoạt động
thi đua, khen thưởng; xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra, đánh giá và xếp loại
tổ viên hằng năm; là cầu nối giữa Hiệu trưởng với giáo viên, giữa giáo viên với học
sinh; là thủ lĩnh về chuyên môn giúp Hiệu trưởng điều hành các hoạt động chuyên
môn trong phạm vi quản lý tổ…; tham mưu cho Hiệu trưởng giải quyết các vấn đề
quan trọng như công tác quy hoạch, công tác nhân sự, đầu tư xây dựng, khen thưởng,
kỷ luật; tham mưu xây dựng chiến lược phát triển giáo dục của đơn vị.
Do đó, việc quản lý đội ngũ TTCM có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong
công tác quản lý trường học của Hiệu trưởng các trường THPT, giúp Nhà trường
nâng cao chất lượng giáo dục, nâng tầm đơn vị và hơn hết là tạo được lòng tin vững
chắc trong toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên trong đơn vị, xây dựng được lòng
tin đối với địa phương, với nhân dân và đặc biệt là đối với PHHS. Đáp ứng được
yêu cầu đổi mới sự nghiệp giáo dục hiện nay.
1.4.2. Những yêu cầu đối với việc quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của
Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông
Quản lý đội ngũ TTCM của Hiệu trưởng trường THPT là một trong các nội
dung quản lý giáo dục mà người Hiệu trưởng thực hiện trong quá trình quản lý
trường học. Đó là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch, phù hợp qui luật của
chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) nhằm làm cho các hoạt động sư phạm của khách thể
quản lý (TTCM) được thực hiện một cách có hệ thống, theo mục tiêu giáo dục mà
Nhà trường đã định ra, nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục một cách tốt nhất, hiệu
quả nhất. Là tập hợp những biện pháp tổ chức, cán bộ, kế hoạch hóa... nhằm đảm
bảo hoạt động của đội ngũ TTCM được vận hành đúng chức năng, đảm bảo đơn vị
trường học được tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về lượng và chất.
Trong Nhà trường, để TTCM phát huy được vai trò của mình nhằm thực hiện
xuất sắc các nhiệm vụ được giao thì việc quản lý có hiệu quả đội ngũ TTCM của
Hiệu trưởng được xem là yếu tố nền tảng, cốt lõi.
1.4.2.1. Số lượng

Quy định số lượng tổ trưởng, tổ phó chuyên môn, trong Điều 16, Điều lệ
trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trung học phổ thông có nhiều cấp

21


học nêu rõ: “Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ
đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ chuyên
môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”. [5]
1.4.2.2. Cơ cấu
Theo điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trung học phổ
thông có nhiều cấp học tổ chuyên môn được thành lập theo môn học, nhóm môn
học hoặc nhóm các hoạt động ở cấp học THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tối thiểu 3
thành viên. Nếu bộ môn thiếu giáo viên (không đủ số lượng để thành lập tổ chuyên
môn) thì Hiệu trưởng quyết định thành lập tổ ghép (gồm những giáo viên thuộc
nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt động).
Thông thường tổ chuyên môn ở trường THPT được thành lập theo môn học:
tổ Ngữ văn, tổ Toán học, tổ Vật lý, tổ Hóa học, tổ Sinh học, tổ Lịch sử, tổ Địa lý, tổ
Ngoại ngữ...
Trường hợp không đủ số lượng giáo viên bộ môn để thành lập tổ chuyên
môn theo môn học thì Hiệu trưởng quyết định thành lập tổ ghép. Giáo viên sinh
hoạt ở tổ ghép gồm những giáo viên có chuyên môn được đào tạo gần nhau: tổ Lý KTCN, tổ Sinh - KTNN, tổ Tự nhiên (gồm những giáo viên bộ môn: Toán học, Vật
lý, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học...), tổ Xã hội (gồm những giáo viên bộ
môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Ngoại ngữ, Thể dục, Giáo dục công dân...).
Tuy nhiên, việc ghép tổ chỉ mang tính chất tương đối. Tùy theo tình hình
thực tế mà Hiệu trưởng quyết định ghép các bộ môn, nhóm bộ môn và các hoạt
động thành tổ bộ môn một cách linh động, phù hợp: tổ Tin học - Thiết bị, tổ Lịch
sử - Địa lý - GDCD...
1.4.2.3. Chất lượng
Điều 33, Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trung học

phổ thông có nhiều cấp học quy định về chu n trình độ chuyên môn giáo viên trung
học phải đạt: “Có bằng tốt nghiệp đại học sư phạm hoặc có bằng tốt nghiệp đại học
và có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm đối với giáo viên THPT”, “Giáo viên
có trình độ trên chuẩn, có năng lực giáo dục cao được hưởng chính sách theo quy
định của Nhà nước, được Nhà trường, cơ quan quản lý giáo dục tạo điều kiện để
phát huy tác dụng của mình trong giảng dạy và giáo dục”. [5]

22