Những vấn đề cơ bản về nội dung thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung và dài hạn của NHTM

Những vấn đề cơ bản về nội dung thẩm định tài chính
dự án trong cho vay trung và dài hạn của NHTM
I. Sự cần thiết phải thẩm định dự án
Trong hoạt động cho vay – vốn là hoạt động cơ bản truyền thống của
ngân hàng, đặc biệt cho vay dự án, vấn đề hạn chế tối đa các khả năng xảy ra rủi
ro luôn được ngân hàng quan tâm và xem xét kỹ lưỡng trước khi ra quyết định
cho vay. Chính vì vậy, để đánh giá xem dự án có thật sự khả thi, mang lại lợi
nhuận cho chủ đầu tư và ngân hàng có thu hồi được nợ và có lợi nhuận không
thì phải tiến hành thẩm định dự án. “Thẩm định dự án là việc kiểm tra và rà
soát lại các nội dung của dự án nhằm đánh giá tính hợp lý, khả thi và hiệu quả
của dự án làm cơ sở cho việc ra quyết định đầu tư vào dự án”. Nội dung thẩm
định dự án bao gồm: Thẩm định về khách hàng vay; Thẩm định về mặt pháp lý
của khách hàng; Thẩm định tình hình tài chính và kết quả sản xuất kinh doanh;
Thẩm định tài chính của dự án. Trong đó, yếu tố góp phần hạn chế khả năng xảy
ra rủi ro của vốn đầu tư là thẩm định tài chính dự án và là một nội dung quan
trọng nhất của thẩm định dự án. Thẩm định tài chính dự án được xem như là
công việc phản biện đối với việc thiết lập dự án nhằm mục tiêu: rút ra các kết
luận chính xác về tính khả thi, hiệu quả tài chính, khả năng trả nợ và những rủi
ro có thể xảy ra của dự án để quyết định chấp nhận hoặc từ chối cho vay.
1. Về phía nhà đầu tư
Thông thường, khi xảy ra quyết định đầu tư một dự án, chủ đầu tư phải
cân nhắc giữa nhiều sự lựa chọn khác nhau, nghĩa là nhiều dự án khác nhau
trong cùng một giai đoạn sẽ được đưa đánh giá tổng quan. Mặt khác, tuy nắm
vững những vấn đề, những chi tiết kỹ thuật của dự án nhưng đôi khi khả năng
thu thập nắm bắt những thông tin mới của doanh nghiệp bị hạn chế nhất là với
xu thế kinh tế, chính trị, xã hội mới và biến chuyển không ngừng. Điều đó làm
giảm tính chính xác trong phán đoán của họ.
Công tác thẩm định dự án đầu tư sẽ đi sâu vào làm rõ các vấn đề này,
giúp doanh nghiệp lựa chọn được phương án tốt nhất mang lại hiệu quả cao nhất
hoặc đưa ra những ý kiến xác đáng gợi ý cho chủ đầu tư để dự án có tính khả thi
cao hơn.

2. Về phía Ngân hàng
Việc cho vay phải trải qua ba giai đoạn:
- Xem xét trước khi cho vay
- Thực hiện cho vay
- Thu gốc thu lãi
Ba giai đoạn này là một quá trình gắn bó chặt chẽ, mỗi giai đoạn có một ý
nghĩa nhất định ảnh hưởng đến chất lượng của một khoản vay. Để có một khoản
vay chất lượng là điều mong muốn và mục tiêu hoạt động của NHTM. Nhưng
nó là một điều cực kỳ khó khăn và NHTM vẫn gặp những thất bại khi cho vay
vì thực tế vận động xã hội và thị trường tồn tại không cân xứng về thông tin đầy
đủ về nhau, do đó dẫn đến những hiểu biết sai lệch. Giữa NHTM và người vay
cũng xảy ra tình trạng như vậy. Ngân hàng không có những thông tin đầy đủ về
khách hàng dẫn đến Ngân hàng có thể thực hiện những khoản cho vay sai lầm.
Đứng trước những rủi ro đó thì NHTM phải luôn cân nhắc đắn đo, xem xét và
bằng những nghiêp vụ phải xác định những khách hàng tốt, khoản xin vay có
chất lượng khi quyết định cho vay để hạn chế mức thấp nhất các rủi ro có thể
xảy ra.
Hơn nữa, với chức năng quản lí và kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ tín
dụng, hoạt động Ngân hàng có tính chất đặc thù riêng mà các ngành khác không
có được. Như đã nói ở trên, so với kinh doanh của các ngành khác kinh tế khác
thì hoạt động Ngân hàng chứa rất nhiều rủi ro, nhất là trong nền kinh tế hiện
nay. Ngành Ngân hàng phải huy động và tạo mọi nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu
tín dụng cho mọi thành phần kinh tế. Việc Ngân hàng cho vay không thể không
cần biết doanh nghiệp sử dụng vốn làm gì, quan niệm đơn giản là chỉ cần trả nợ,
hoàn toàn là một quan niệm sai lầm và thụ động. Theo quan niệm kinh doanh
hiện nay thì khi xác lập quan hệ phải tìm hiểu và thăm dò lẫn nhau, đặt ra cho
nhau những điều kiện đảm bảo lợi ích cho cả đôi bên. Chính vì vậy, mà NHTM
trước khi quyết định cho vay phải luôn đối mặt với hàng loạt câu hỏi khác
nhau : cho ai vay, vay như thế nào, cho vay trong thời gian bao lâu, quản lý
khoản vay như thế nào, thu gốc lãi ra sao?

Đây là bài toán phức tạp mà Ngân hàng cân phải tìm lời giải đáp. Quá
trình tìm lời giải đúng cho bài toán này chính là công tác thẩm định các khoản
cho vay.
Nói đến đầu tư là nói đến một số lượng vốn lớn và thời gian dài, do vậy
quyết định đầu tư sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến sự thuận lợi và phát triển của
Ngân hàng. Tuy nhiên không phải dự án nào cần vốn Ngân hàng cũng đáp ứng.
Ngân hàng chỉ cho vay đối với những dự án có tính khả thi cao, tính được khả
năng sinh lời của dự án. Muốn vậy Ngân hàng sẽ yêu cầu người xin vay lập và
nộp vào Ngân hàng dự án đầu tư trên cơ sở dự án đầu tư cùng với các nguồn
thông tin khách, Ngân hàng sẽ tiến hành tổng hợp và thẩm định về tính khả thi
của dự án.
Chính vì vậy việc thẩm định đúng đắn dự án đầu tư có ý nghĩa cực kỳ
quan trọng đối với các tổ chức tín dụng, nó thể hiện :
+ Giúp các tổ chức tín dụng nhìn nhận một cách loogic tình hình hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong quá khứ cũng như hiện tại, dự
án hướng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai, trên cơ sở đánh giá chính
xác đối tượng được đầu tư để có đối sách thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả vốn
đầu tư.
+ Trên cơ sở đánh giá thực trạng sản xuất kinh doanh và tài chính của
doanh nghiệp để xem xét xu hướng phát triển của từng ngành, từng lĩnh vực
kinh t. õy l cn c ỏnh giỏ c cu cht lng tớn dng, hiu qu kinh t kh
nng thu n, nhng ri ro cú th xy ra ca d ỏn v lp k hoch cung cp tớn
dng theo tng i tng cho vay cng nh theo tng i tng b vn.
3. V phớa xó hi v cỏc c quan hu quan
Chỳng ta bit rng vn thiu vn ang rt ph bin nc ta. Trong
iu kin hin nay c s h tng cũn rt nghốo nn, lc hu thỡ vic u t l rt
cn thit. Tuy nhiờn, i vi ngun vn hn hp, s lng cỏc d ỏn u t li
rt ln thỡ vic quyt nh vn cho d ỏn no l rt quan trng v khú khn.
Mun cú quyt nh ny ngi ta phi tin hnh kim tra, thm nh d ỏn, so
sỏnh cỏc d ỏn vi nhau la chn c d ỏn em li hiu qu cao nht.

Hiu qu c nhc n õy khụng ch n thun l hiu qu kinh t m nú
bao hm c hiu qu xó hi khỏc nh gii quyt cụng n vic lm, tng ngõn
sỏch tit kim ngoi t, tng kh nng cnh tranh quc t v c bit l vn
bo v mụi trng.
Cụng tỏc thm nh giỳp cỏc c quan qun lý nh nc ỏnh giỏ chớnh
xỏc s cn thit v phự hp ca d ỏn trờn tt c cỏc phng din. mc tiờu, quy
hoch, quy mụ v hiu qu.
Túm li : Chỳng ta tha nhn rng thm nh d ỏn l mt cụng vic ht
sc quan trng. Nú cú vai trũ trờn c tm v mụ v tm vi mụ. Bi l nu lm tt
cụng tỏc thm nh khụng nhng em li hiu qu cao cho hot ng tớn dng,
bo m an ton vn cho Ngõn hng m khi nhỡn vo ú, cỏc Ngõn hng , t
chc ti chớnh, cỏc t chc tỡn dng nc ngoi s an tõm hn khi la chn u
t vo Vit Nam thụng qua cỏc Ngõn hng trong nc, c bit l NHTM quc
doanh. Chớnh cỏc yu t ú ũi hi Ngõn hng phi tip tc i mi v khụng
ngng nõng cao quy trỡnh thm nh d ỏn.
II. Quy trỡnh thm nh
1. Các đơn vị tham gia thẩm định thực hiện thẩm định dự án đầu t
Sau khi Hồ sơ vay vốn TDĐT đã đợc chuyển giao cho các Đơn vị thẩm định
độc lập, Lãnh đạo các Đơn vị tham gia thẩm định khẩn trơng phân công, chỉ đạo
Cán bộ tại Đơn vị thực hiện thẩm định các nội dung của dự án đầu t theo chức
năng, nhiệm vụ của Đơn vị (sau đây gọi là CBTĐ).
Trong thời hạn quy định, CBTĐ tại các Đơn vị tham gia thẩm định phải
hoàn thành các nội dung thẩm định dự án theo chức năng, nhiệm vụ quy định để
phục vụ cho công tác tổng hợp lập Báo cáo thẩm định cho vay.
2. Lập, trình Báo cáo thẩm định cho vay
Sau khi có kết quả thẩm định các nội dung của dự án đầu t, các Đơn vị
tham gia thẩm định thực hiện lập, trình Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm định theo
trình tự sau:
2.1. Lập Báo cáo thẩm định tại các Đơn vị tham gia thẩm định
2.1.1. Đơn vị phối hợp thẩm định

CBTĐ tại các Đơn vị phối hợp thẩm định thực hiện thẩm định những nội
dung liên quan đến dự án đầu t theo chức năng, nhiệm vụ đợc phân công; lập báo
cáo kết quả thẩm định về những nội dung đó trình Lãnh đạo Đơn vị ký duyệt, gửi
Đơn vị chủ trì thẩm định đúng thời hạn quy định để Đơn vị chủ trì thẩm định tổng
hợp, lập Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm định.
2.1.2. Đơn vị chủ trì thẩm định
- Sau khi nhận đợc báo cáo kết quả thẩm định của các Đơn vị tham gia
thẩm định, CBTĐ tại Đơn vị chủ trì thẩm định tổng hợp các nội dung thẩm định
dự án đầu t, đề xuất ý kiến về đề nghị vay vốn của Chủ đầu t (chấp thuận cho vay/
từ chối cho vay, các kiến nghị), lập Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm định trình
lãnh đạo Đơn vị ký duyệt đúng thời hạn quy định.
- Dự án chỉ đợc xem xét cho vay khi:
+ Chủ đầu t có đủ năng lực pháp lý, năng lực tài chính, có khả năng thực hiện dự
án;
+ Các chỉ tiêu hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế xã hội của dự án có tính khả
thi;
+ Phơng án trả nợ của Chủ đầu t có tính khả thi: Nguồn thu từ dự án bảo đảm trả
nợ vay; Chủ đầu t cam kết sử dụng các nguồn thu hợp pháp khác để trả nợ theo
phơng án trả nợ;
+ Các biện pháp phòng ngừa và xử lý rủi ro đợc đánh giá là khả thi;
+ Tài sản BĐTV thực hiện đúng quy định;
+ Dự án đợc tổ chức thẩm định và báo cáo đầy đủ các nội dung, yêu cầu.
2.2. Trình Lãnh đạo NHNo & PTNT Trung Yờn
- Đối với các dự án thuộc diện phân cấp cho Giám đốc Chi nhánh Trung
Yờn quyt định cho vay: Hồ sơ dự án đầu t cùng với Báo cáo tổng hợp kết quả
thẩm định đã đợc Lãnh đạo Đơn vị chủ trì thẩm định ký duyệt đợc trình Giám đốc
Chi nhánh Trung Yờn để xem xét, quyết định cho vay, từ chối cho vay hoặc có
quyết định khác (yêu cầu giải trình bổ sung, ...).
- Đối với các dự án không thuộc diện phân cấp cho Giám đốc Chi nhánh
Trung Yờn quyt định cho vay: Hồ sơ đề nghị vay vốn của dự án đầu t cùng với

Báo cáo tổng hợp kết quả thẩm định đã đợc Lãnh đạo Đơn vị chủ trì thẩm định
ký duyệt đợc trình Giỏm c Chi nhỏnh Trung Yờn để xem xét, chỉ đạo hoàn
thiện thẩm định để đề xuất ý kiến về đề nghị vay vốn của Chủ đầu t (chấp thuận
cho vay/ từ chối cho vay, các kiến nghị
3. Thông báo kết quả thẩm định
Chi nhánh Trung Yờn ra Thông báo kết quả thẩm định gửi Chủ đầu t đối
với các dự án thuộc diện phân cấp cho Giỏm c Chi nhỏnh Trung Yờn quyết
định cho vay theo trình tự sau:
Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Chi nhánh Trung Yờn về đề nghị
vay vốn của Chủ đầu t, Lãnh đạo Đơn vị chủ trì thẩm định có trách nhiệm chỉ đạo
CBTĐ:
- Phối hợp với các Đơn vị tham gia thẩm định hoàn thiện các vấn đề cần
giải trình bổ sung (nếu có) theo chức năng nhiệm vụ đợc phân công.
- Tổng hợp ý kiến của các Đơn vị tham gia thẩm định, soạn thảo tờ trình
kèm Thông báo kết quả thẩm định trình Lãnh đạo Chi nhánh Trung Yờn ký duyệt
gửi Chủ đầu t.
4. Tiếp tục hoàn thiện Hồ sơ vay vốn sau thẩm định
Sau khi hoàn thành công tác thẩm định và gửi Thông báo kết quả thẩm định
cho Chủ đầu t, trờng hợp dự án đợc chấp thuận cho vay hoặc chấp thuận cho vay
có điều kiện kèm theo Chi nhánh NH hớng dẫn Chủ đầu t tiếp tục hoàn thiện Hồ
sơ vay vốn để phục vụ việc quyết định cho vay.
Chi nhánh NH hớng dẫn Chủ đầu t tiếp tục hoàn thiện Hồ sơ vay vốn đối
với những dự án do Chi nhánh tiếp nhận Hồ sơ vay vốn