Một số vấn đề về xây dựng chiến lược cho một doanh nghiệp công nghiệp việt nam

BQ GIAO DVC VA DAO T~O
TRUONG D~I
HOC KINH TE TP. HO CHI MINH

----------- (!)3m '8:0 -------------

HOANG LAM TJNH

so

MOT
vAN DE VE XA y DUNG
CHIEN LUOC
.
.
.
CHO MOT DOANH NGHIEP CONG NGHIEP VIETNAM
•

•

•

Chuyen ngimh: Kinh te', quan ly va ke' ho~c
Ma so' : 5.02.05

LU~N

A

"

~

-

0

h6a kinh te' quo'c diln

,.._,

AN TIEN SI KINH TE

NGUOI HUONG DAN KHOA HOC:
PGS.TS.NGUYEN DUC KHUONG, DHK'( TP.HCM
CH, BQ KE HO;). CH vA DA u TU
TS.PHUONG NGOC T~
THANH PHO HO CHI MINH - NAM 2 Oq_t__________________ :;::-l

£';~

.

GiAu_DyC vA 8~\o

THlJO'I'JG Dr\i rmc l\l NH TE
'
{ ~·
, !
~

-ll·iM!:
HCl _._
CHi
'I
.......................... Fi"iO ..............
...........1.'1iNH
...··--"'

l ~-HVB,;.N

-,•h,;

TA..O

t

-~·

Ct~·

·"
•

.:~MJ

f'

~

j

~.1

~

•1.

~

:~{£.

(1!


LOICAM DOAN

an" MQT s6 VAN FXE VE xAY Dl/NG CHIEN
Toi xin cam doan ban lu~n
LU(JC CHO MQT DOANH NGHif;P CONG NGHif;P Vlf;T NAM" nay la cong trmh
nghien ctl'u ciia rieng tOi. Cac
li~u
dttqc sii' dtJ.ng trung thlJ.'c va ke't qua neu trong
lu~n
an chua tU'ng dttqc ai cong bo trong ba"t ky cong trinh nao khac.

so

Tp.HJ Chi Minh, ngay OJ thimg 10 nam 2001

Tac gia

lu~n

an

Hoang Lam Tinh

___ j


l

!

i

II

MUCLUC
Trang
Trang phQ bia
I
LO'i cam doan
II
MQC h,J.C
IV
Danh ffil)C cac chii' vitt t~h
Danh ffil)C cac bang
v
Danh IDQC cac sd d6 va mo hinh

VI
M<1DAU
1
CHUONG 1: co
LY LU~N
v A TH\]'C TlEN VE xA y D\)'NG CHIEN
~
~
K
LU(JC CUA MQT DOANH NGHIJ):P TRONG DIEU KI]J:N NEN KINH TE THl
TRUONG
4
1.1. St;t d.n thie't khach quan cua chie'n luqc d6i vdi hot;tt d()ng cua m()t doanh nghi~p
4
v~
chie'n luqc
5
1.1.1. Khai ni~m
6
1.1.2. St;t tie'n tric3n cua cac tu· tu'dng v~ chie'n luqc doanh nghi~p
1.2. Nhii'ng tu' tu'dng cd ban cua cac ly thuye't kinh te' lien quan de'n chie'n htqc
phat tric3n nganh va cac ly thuye't v~ chie'n luqc
8
doanh nghi~p,
12 ,
1.3. Tu' duy chie'n htqc
th6ng cac tntong phai v~ chie'n luqc doanh nghi~p
tren the' gidi
13
1.4. H~

1.5. Quy trlnh xay dt;(ng chie'n lu'QC CUa IDQt doanh nghi~p
20
1.5 .1. Cd sd khoa h<;>c va nhii'ng n()i dung cua quy tdnh xay dl;fng chie'n luqc
21
doanh nghi~p
1.5 .2. Quy trlnh th~c
hi~n
chie'n luqc va dGi mdi, ph at tri€n doanh nghi~p
63
1.5.3. Ke't diu, n()i dung cua m()t chie'n luqc doanh nghi~p
68
qu6c te' v~ chie'n luqc va xay dt;tng chie'n luqc doanh nghi~p
69
1.5 .4. Kinh nghi~m
Kft lwJn chuang I
77
cHu'ONG 2. THVC TR~NG
VE QUA TRiNH xA. Y D\J'NG CHIEN Lu'<)c
CUA CAC DOANH NGHI]J:P CONG NGHIJ):P VIJ):T NAM GIAI DO~N
1991-2000
80
2.1. Nhii'ng d~c
dic3m chu ye'u ci1a cac doanh nghi~p
cong nghi~p
Vi~t
Nam.
80
cua cac doanh nghi~p
cong nghi~p
Vi~t

Nam
80
2.1.1. Sd luqc qua trlnh phat tri~n
2.1.2. Nhii'ng d~c
dic3m chu ye'u cua cac doanh nghi~p
cong nghi~p
Vi~t
Nam
82
2.2. Phan tich tlnh hlnh xay dl;fng chie'n luqc kinh doanh ctia cac doanh nghi~p
cong nghi~p
Vi~t
N am giai dot;tn 1991-2000.
84
2.2.1. Giai dot;tn 1991-1995: thoi ky tie'p ttfc dGi mdi chuy€n tU cd che' ke' hot;tch
h6a t~p
trung sang cd che' thi tntong
84
2.2.1.1. Moi truong kinh doanh va nhii'ng phu'dng hudng d6i mdi cd che'
quan ly kinh te' a Vi~t
Nam
84
2.2.1.2. Nhung d6i mdi v~ qua trlnh xay d~tng
chie'n lttqc cua m()t doanh nghi~p
89
2.2.1.3. Ke't qua va hi~u
qua hot;tt d()ng cua cac doanh nghi~p
cong nghi~p
Vi~tNam
giai dot;tn 1991-1995

91
2.2.2. Giai dot;tn 1996-2000: day la thoi ky n~
kinh te' Vi~t
Nam chuyen mt;tnh
?

~

?

?

"'

"

sa

A

A.

""

A.

"

,..

-~


III

san,g co che' thi tnrong theo dinh huang xa h9i chii nghia va huang de'n
h(}i nh~p
khu Vf!c ASEAN
2.2.2.1. Phuong huang, nhi~m
Vl)., ml).c tieu chii ye'u va d6i mai co che' quan ly
1996-2000
giai do~n
2.2.2.2. Chuang trlnh phat tri~n
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam 1996-2000
2.2.2.3. Tht;tc tr~ng
ho~t
d(}ng va chie'n luqc ciia cac doanh nghi~p
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam giai do~n
1996-2000
2.2.2.4. Tht;tc tr~ng
xay dt;tng chie'n luqc ciia cac doanh nghi~p
c6ng nghi~p
trong b6i canh d6i mai co che' quan ly ciia ca nuac 1:1)' nam 1996-2000
Ktt lutJ_n chuang 2.
CHU<1NG 3. CAC GIAI PHAP XA y DljNG CHIEN LU(IC CUA CAC
DOANH NGHitP CONG NGHitP VItT NAM

3.1. M6i truong kinh doanh ciia cac doanh nghi~p
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam
giai do~n
2001-2010
3.1.1. M6i truong kinh doanh mai va cac xu the' chie'n luqc kinh doanh mai
3.1.2. Nhii'ng co h(}i, nguy co va nhii'ng thach thilc chii ye'u d6i vai cac
doanh nghi~p
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam de'n 2010
3.2. Binh huang phat tri~n
phat tri~n
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam dftu the'ky 21
3.2.1. Quan di~m
3.2.2. Nhii'ng mtJc tieu phat tri~n
c6ng nghi~p
Vi~t
Nam giai do~n
2001-2010
3.3. M()t s6 giai phap nang cao cha't luqng xay dt;tng chie'n luqc ciia doanh nghi~p
c6ng nghi~p
Vi~t
N am

3.3.1. Giai phap hinh thanh quy trlnh xay dt;tng chie'n luqc mai cho cac doanh
nghi~p
c6fl.g nghi~p
Vi~t
Nam
3.3.2. Nhii'ng giai phap lien quan de'n ch(rc nang t6 chile va ho~c
dinh cac
chlnh sach ciia Nha mrac
tt;t chii
3.3 .3. Nhii'ng gi{li phap ·v~ d6i mOi co che' quan ly va md r(}ng quy~n
ciia doanh nghi~p
3.3.4. Giai phap v~ cac chinh sach dao t~o
ngu6n nhan lt;tc
3.4. M()t s6 kie'n nghi
3.4.1. M(}t s6 kie'n nghi d6i vai cac co quan quan ly Nha nuac
3 .4.1.1. Kie'n nghi v~ ch(tc nang t6 chile va ho~c
djnh cac chinh sach
kinh t€ ciia Chinh phd va co quan qmln ly nganh
3.4.1.2. Kie'n nghi v~ d6i mai cc1 che' quan ly
3 .4.1.3. Kie'n nghj v~ dao t~o
ngu6n nhan lt;tc
3.4.2. Kie'n ngh! d6i vai doanh nghi~p
Ket lu(in chuang 3
KET LUA.N
DANH Ml)C CONG TRINH CUA TAC GIA
DANH Ml)C TAl LI~U
THAM KHAO
PHl) LTJC
A

'

'

A

?

.1'

')

?

95
95
101
104
118
126
130
130
130
133
135
135
137
140
140
172

175
177
179
179
179
180
181
182
184
186
189
190


IV

DANH MT)C CAC CHUVIET TAT TRONG LU4N AN

: Asean Free Trade Area- Khu V\1C m~u
dich tlJ do Bong NamA.
: Asia Pacific Economic Cooperation - Dien dan hA Thai Blnh Duong.
h()i ca.c nuoc Bong
: Association of South- East Asian Nations- Hi~p
ASEAN
NamA.
: International Monetery Fund- Quy ti~n
t~ qu6c te".
IMP
ISO

: The International Organization for Standardization - T6 chile qu6c te"
v~
tieu chuffn h6a.
: Ki€m tra chftt lu'KCS
OPEC
: Organization of Petroleum Exporting Countries - T6 chile cac nuoc
xuftt khffu dftu mo.
PETROVIETNAM : T6ng cong ty Dftu khi Vi~t
Nam.
SBU
: Strategic business units - Bon vi kinh doanh chie"n lu'SWOT
: Strengths Weaknesses Opportunities Threats - Cac di6m m~nh,
di6m ·
ye'u, co h()i, nguy co.
TQM
: Total Quality Management- Quan ly chftt lu'VIFON
: Cong ty Ky ngh~
Th~rc
phffm Vi~t
N am .
WTO
: World Trade Organization - T6 chile thuong m~i
the" giOi.
AFTA
APEC

v

DANH MUC CAC BANG
Trang
Bang 1.1. Chie"n luqc ngu6n nhan lt!c h6 trQ cho chie"n luqc c~nh
b~ng

ch~t

61

luqng

Bang 1.2. Chie"n luqc ngu6n nhan lt!c h6 trQ cho chie"n luqc c~nh
b~ng

tranh

tranh

chi phi th~p

61

Bang 1.3. Chie"n luqc ngu6n nhan lt!c h6 trQ cho chie"n luqc c~nh
b~ng

tranh

ye"u t6 d6i :lfloi

62

Bang 2.1. Cac cUi tieu chii ye'u 1991-1995 va ke't qua tht!c hi~n

92

Bang 2.2. Cd d(u gia tri t6ng san luqng cong nghi~p

93

Bang 2.3. Cd diu nganh cong nghi~p

94

Bang 2.4. St! phat tri~n

nam 1991 va 1995

cac doanh nghi~p

Bang 2.5. T6c d(> tang gia tri san xu~t

cong nghi~p
cong nghi~p

Vi~t

Nam de'n 12/2000 107
111

(%)

Bang 2.6. GDP theo thanh phlin kinh te"
Bang 3.1. M1;1c tieu chie'n lu'qc phat tri~n

111
cong nghi~p

Bang 3.2. Tinh hinh moi tnl'ong kinh doanh
Bang 3.3. Tinh hlnh quan ly n9i b9 doanh

nghi~p

giai do~n

2001-2010

137
148
149


VI

DANH Muc cA.c
So d6 1.1. Cac lo~i

sa Do v A·Mo HiNH

hlnh tu duy rna cac nha qulm tr! thuong sii' dt;mg .

13

So d6 1.2. Quy trlnh xay dlfng chie'n lu'
22

So d6 1.3. Hai tieu chi ph an dot;tn chie'n lu'<;c

24

So d6 1.4. M6i quan h~
doanh

gifi'a cac cftp dQ moi tru'ong kinh doanh cua

25
nghi~p

So d6 1.5. Day chuy~n

gia tr! cua cong ty

27

Mo hlnh 3 .1. Qu y t:rlnh xa y dlfng chie'n lu'
142

So d6 3.1. Chu6i gia tri cua PETROVIETNAM

145

So d6 3 .2. Cac ye'u t6 t~o

147

l<;i the' cho doanh nghi~p

So d6 3.3. So d6 chQn each tie'p c~n
So d6 3.4. Ma tr~n
So d6 3.5. T~p

tlm l
SWOT cua PETROVIETNAM
doan D~u

khi Vi~t

Nam (mo hlnh de xufit)

148
161

167


1

MdDAU
...,

~

A'

I. BAT VAN BE.
Bftt nu'oc ta dang chuy~n

til' n~

kinh te' ke' ho~c,

t~p

trung cao d(> sang n~

kinh te' thi tru'ong c6 quan ly vi mo cua Nha nuoc, md r(>ng sv tV v~n
doanh nghi~p.

C6 m
thac du'<Jc cac co h(>i, sii' d1;1ng hi~u

c6 huong di, khai

qua hon cac ngu6n lt:(c, quan tri t6t hon, chu

d(>ng bon, nfing cao kha nang c~nh
tieu nhanh hon. St:( phat tri~n

d(>ng cua cac

tranh khi h(>i nh~p

khu vvc va qu6c te', d~t

cua cac doanh nghi~p

ml)c

d6ng g6p vao st:( phat tri€n

chung cda dftt nu'oc, g6p phftn d§'y nhanh tie'n trlnh cong nghi~p

h6a, hi~n

d~i

h6a

da.'t nuoc.
Vi~c

xfiy dt:(ng chie'n ht
dinh tinh va dinh lu'<Jng Ia m(>t vftn d~
ly lu~n

d Vi~t

Nam. Vl v~y,

m(>t each khoa hQc, h~

cftp bach, moi me, thai sv ca v~

ben c~nh

tht:(c ti~n

va

phftn nghien cuu, t6ng h
dt:(ng chie'n lu'<Jc cua m(>t doanh nghi~p,

ban lu~n

thuye't tren cho cac doanh nghi~p

th6ng, vU'a

cong nghi~p

an con thii' nghien cuu ling dl;lng ly
Vi~t

kie'n nghi cho Nha nuoc va cac doanh nghi~p

Nam va dua ra nhung giai phap,
cong nghi~p

Vi~t

Nam nh~m

nfing

cao cha.'t lu'
II. MQC DICH NGHIEN CUU,
~

Y NGHJA KHOA

HQC

VA THljC TlEN CUA

...

DE TAl:
Til' nhfi'ng vftn d~

neu u·en, m1;1c dich cua lu~n

d\1'11g chi€n hiQ'c cho mQt doanh nghi~p

quye't cac vftn d~

cong nghi~p

s6 va'n

an "M()t
Vi~t

d~

Nam" Ia nh~m

v~

xfty

giai

sau:

1. Nghien c(tu, h~

th6ng h6a cac truong phai, cac each tie'p c~n,

cac phuong

phap x§.y dt:(ng chie'n lu'2. B~t

co sd ly thuye't cho vi~c

dt:(ng chie'n lu'nghi~p

cong nghi~p,

x§.y dt:(ng chie'n hi
xuftt quy trlnh x§.y

va mo hinh cua m(>t ban chie'n lu'
phu h
ki~n Vi~t

Nam chufi'n

bi

h(>i nh~p

khu

.. (


2

VlfC va quQ'c te'.
3. Neu m(>t s6 ll'ng dl]ng minh hQa vao vi~c
doanh

nghi~p

cong

nghi~p

Vi~t

Nam hi~n

xay dl]'ng chie'n htqc cho cac

nay.

III. D6I Tu'(1NG VA PHAM VI NGHIEN CUU:
1. B6i tu'qng nghien cll'u ciia lu~n

an Ia cac doanh nghi~p

cong nghi~p

Vi~t

Nam.
2. Ph~m
cong nghi~p

nh~p

Vi~t

vi nghien cll'u : qua trlnh xay dl]'ng chie'n lttqc ciia doanh nghi~p
Nam trong ki~ndu

n~

kinh te' thi tntong, trong qua trlnh h(>i

khu vl]'c va qu6c te'.

IV.

PHUONG PHAP NGHIEN CUU:
B€ d~t

duy v~t

bi~n

trite nghi~m,
nghi~p

an sii' dl]ng cac phuong phap ciia chii nghia

chung, phan tich t6ng hqp, h~

th6ng l!ch sii', so sanh, th6ng ke toan,

phuong phap dl]' bao va phan tich CRYSTAL BALL ... d~t
tl]' v~n

nh~p

ml]c dich nghien cuu, lu~n

d(>ng trong m6i quan h~

voi toan b(> n~

kinh te' Vi~t

cac doanh
Nam va hoa

voi moi truong qu6c te', tinh de'n nhung sl]' tac d(>ng ciia co che' thi truong.

V.

KET QUA DA T Du'(1C VA NHUNG DlftM Mdi CUA LUAN AN:
Tntoc day da c6 nhung lu~n

d~

chie'n luqc doanh nghi~p,

an, nhung cong trlnh nghien cti'u d~

lu~n

th6ng, d~c

an nay b6 sung nhung di~m

- vl]'c moi chua duqc nghien cuu sau r(>ng d Vi~t

bi~t

la va'n d~

nen

xay dl]'ng chie'n

con thie'u d6. Do day la linh

Nam, nen g~p

thong tin, thie'u tai li~u,

phili tl]' mo mftm nghien cll'u, h~

kie'n khac nhau. Vl v~y,

khong th~

d~t

moi CUa lu~n

dUQC Va nhfi'ng di~m

de'n va'n

nhung vl day Ia linh vtfc moi, r(>ng, phuc t~p,

nghien cU'u chua r(>ng, chua sau, chua h~

htqc doanh nghi~p,

c~p

nhi~u

kh6 khan, thie'u

th6ng, chAt lQc nhi~u

y

tranh khoi nhung thie'u sot nha't dinh. Ke't qua
an nhu' sau:


3

1. T6ng ke't, h~

th6ng hoa cac tntang phai, cac each tie'p c~n,

xay dt!ng chie'n luqc doanh nghi~p

thai gian qua.

2. Bong gop nhfi'ng co sd khoa hQc cho vi~c
nghi~p

d~t

hi~u

qua cao, d~

ki~n

Vi~t

nghi~p

cong
3. B~

bi h()i

Nam chuffn

xuftt cac giai phap, kie'n nghi rth~m
nghi~p

Vi~t

nh~p

cong nghi~p

Nam.

nghi~p

nghi~p

VI.

KET CAU CUA LUAN AN:

"'"

Nam, phu

nang cao chftt luqng xay dlfng chie'n luqc doanh

doanh

,.....,

Vi~t

va

khu vlfc va qu6c te'. B6ng thai d~

xuftt m()t s6 ling dl.mg minh hQa vao vi~c
cong

xay dlfng chie'n luqc doanh

xuftt quy trlnh xay dlfng chie'n luqc doanh nghi~p

mo hlnh cua m()t ban chie'n luqc cho cac doanh nghi~p
hqp vdi di~u

cac phu'cJng phap

Vi~t

?

Nam hi~n

"'

xay dlfng chie'n Iuqc cho cac

nay.

,

~

?

M0BAU.

1. Co sd ly lu~n
trong ki~n di~u

n~

2. Thlfc tr~ng
nghi~p

Vi~tNam

va thlfc ti€n v~

xay dlfng chie'n luqc cua m()t doanh nghi~p

kinh te' thi tru'ang.
v~

giai

do~n

qua trlnh xay dltflg chie'n luqc cua cac doanh nghi~p
1991-2000.

3. Cac giai phap xay dljng chie'n htqc cua cac doanh nghi~p

Nam.

'

TAl
LI~U

A

PH() Ll}C.

cong

?

THAM KHAO.

cong nghi~p

Vi~t


4

CHUONG 1

co saLy LU!N v A THljC TlEN VE xA y DljNG CHIEN
?

A

~

A

Thtrc ti6n kinh te'" the'" gioi cho thfry co m6i lien h~
cda doanh nghi~p

me len cac n~

Cd sd ly lu~n

tranh d~

danh gia hi~n
nghi~p

c6ng

Vi~t

tr~ng

Nam

chie'"n

phai khai thac t6t nhfrt l<;ii the'" so

hoa nh~p

vao thi trttong khu vtrc va qu6c te'".

moi dtt<;Jc trinh bay du'oi day Ia n~

dt;mg vao vi~c

tang cd ban rna chung ta se v~n

va xay dtrng cac chie'"n ltt<;Jc cho cac doanh

hi~n

t~i

va tu'dng lai.

St;t cftn thitt khach guan cua chitn lu'Q'c do'i v6'i ho~t

1.1.

che giua str phat tri~n

hoa, internet va kinh te'" tri thuc dang anh httdng

kinh te'". M6i doanh nghi~p

sanh, nang cao nang ltrc c~nh

nghi~p

NEN

voi moi tntong, ngu6n nt?i Itrc, str hinh thanh va thtfc hi~n

ltt<;Jc cda no. Qua trinh toan c~u
m~nh

ch~t

~

A

LU(jC CUA MOT DOANH NGHI~P
TRONG DIEU KI~N
KINH TE THJ TRUONG.

dong cua mot doanh

nghiep:
Mt?t t6 chuc kh6ng co chie'"n ltt<;Jc gi6ng nhtt con tau khong co banh lai, ma't
dinh httong ' khong bie'"t se di ve dau. f)~c
chong v~
t6n t~i,

mc,>i m~t
phat tri~n.

nhi~m,

tranh quye'"t li~t

t~o,

nho

v~y

d~t

tranh tren thi trttong toan c~u

ty da qu6c gia, nhrrng t~p

doan kinh te'" m~nh

phai tim mQt chie'n ltt<;Jc sang t~o,

d~

co huang di,

qua hdn cac ngu6n ltrc, nang cao kha nang

khu vrfc va qu6c te'", quah

tinh nang dt?ng, sang
Hdn nrra, c~nh

Mu6n vi~c v~y,

phai c~nh

Co mt?t chie'"n lu'<;Jc dung se giup cac doanh nghi~p

tranh khi hQi nh~p
trach

Ia khi di6n ra str thay d6i nhanh

tren the'" gioi va cac doanh nghi~p

khai thac dtt<;Jc cac cd hQi, sii' dt;tng hi~u
c~nh

bi~t

tri t6t hdn, khuye'"n khich tinh th~n
mt;tc tieu nhanh hdn.
voi nhrrng d6i thd la nhrrng cong

doi hoi cac doanh nghi~p

thich h<;Jp, t~o

dtt<;Jc l<;Ji the'" c~nh

Vi~t

Nam

tranh dQc dao.

xay dtrng chie'"n ltt<;Jc phai dtra tren cd sd khoa hc,>c, mttu ltt<;Jc, vll'a


5
dinh tinh VITa dinh lu'<;Jng, dtja tren nhii'ng th~n
cong ngh~,
d~

ttju moi nhfit CUa khoa hQC ky thu~,

kinh te', quan ly ca ve thtjc tien va ly lu~n

cfip thie't do'i voi cac doanh nghi~p
phiii doanh nghi~p

nao ciing n~m

Vi~:

trong ngoai mtoc, day la vfin

Nam. Tuy nhien, cho de'n nay khong

vii'ng nhii'ng thanh ttju ve chie'n lu'<;Jc, nhii'ng each

thuc ve xay dtjng chie'n lu'<;Jc doanh nghi~p.
V~y

chie'n lu'<;Jc la gl? Stj c~n

thie't ciia n6 trong ho'.lt dqng doanh nghi~p

nhu'

the' nao? Xay dtjng chie'n lu'<;Jc ra sao? Bay la nhii'ng vfin de din du<;Jc nghien cuu d
Vi~t

Nam va trong

lu~n

an nay.

1.1.1. Khai niem v& chie'n hto'c:
Be'n nay c6 nhieu khai ni~m
Thu~t

v~

ngii' "chie'n lu'<;Jc " c6 th~

chie'n ht<;Jc doanh nghi~p

tren the' giOi.

n6i xufit phat tu llnh vtfc quan stj , trong 'kinh

doanh du'<;JC Slf dtJng khi cac t6 chuc phai C<;lnh tranh VOi nhau.
Chie'n lu'<;Jc theo Alfred Chandler (tru'ong Harvard) Ia tie'n trlnh xac d!nh cac
mtJc tieu cd ban dai h'.J-n ciia doanh

nghi~p,

ltja chQn each thuc

hanh dqng va phan b6 cac tai nguyen thie't ye'u d~
Tuy nhien, chie'n ht<;Jc khong chi de c~p

thtjc hi~n

ho~c

phu'dng hrt'Ong

cac mtJc tieu d6 [64].

cac ho'.lt dqng rieng re, huong nqi.

RAYMOND ALAIN- THIETART [l,tr.l] 1'.1-i cho ding: chie'n lu'<;Jc Ia t6ng th~
quye't d!nh, CaC hanh dqng lien quan toi Vi~c
ngu6n ltjc nh~m
hi~u

ltja ChQn cac phu'dng ti~n

d'.J-t dtt<;Jc mqt mtJc tieu nhfit dinh.

cac

va phan b6

cJ day cfing khong de

c~p

de'n

qua, de'n l<;Ji the' C'.J-nh tranh ciia mqt chie'n lu'<;Jc. Trong bai bao "Chie'n lu'<;Jc Ia

gl?" nam 1996 [82] giao su' n6i tie'ng ve chie'n lu'<;Jc kinh doanh ciia tru'ong Harvard
Michael E.Porter cho dng chie'n lu'<;Jc la stj sang t'.J-o ra vi the' c6 gia tri va dqc dao
bao g6m cac ho'.lt dqng khac bi~t;
C'.J-nh tranh; thu ba, chie'n lu'<;JC la vi~c
cua cong ty. Khai ni~m

thu hai, chie'n lu'<;Jc la stj chQn ltja, danh d6i trong
t'.J-0 ra Stf phu h<;Jp giii'a tfit ca cac ho'.J-t dqng

nay cfing khong d~

c~p

de'n vfin de hi~u

qua trong vi~c

sii'

dvng ngu6n ltjc.
Theo chung toi chie'n ht<;Jc Ia mqt chu'dng trlnh hanh dqng t6ng quat,
xac dinh cac mvc tieu dai han, cd ban ciia mqt doanh nghi~p,

llfa chQn cac


6
duong I6i ho(;lt d()ng va cac chinh sach di~u

hanh vi~c

thu th~p,

sii' dqng va b6 tri

cac ngu6n h;rc d€ t(;lO hhi~u

qua nha't va gianh dti
vung t(;lo gia tri gia tang cao.

Tu dinh ngh1a tren, cho thfty, d€ xay dvng m()t chie'n lttdoi hoi:
M()t Ia, phai xac dinh chinh xac cac mqc tieu dai h(;ln nh~m
pha'n da'u cda doanh nghi~p.

doanh nghi~p

dinh huang

Dva vao dv bao xu httong phat tri€n kinh doanh ciia

va moi trttong m()t each khoa hqc d€ dinh ra mqc tieu. Mqc tieu d~

trong chie'n ltt
tinh hi~n

ra

thvc, cq th€, kha nang d(;lt tdi du
lu'ong du'Hai Ia, phai bie't phan tich c6 chqn Iva tinh t6i
d()ng, xay dvng chinh xac h~

uu h
th6ng cac chinh sach di~u

hanh va tlm kie'm nhung

phttong phap kich thich t6t nha't d€ stt dqng va b6 tri ngu6n Ivc nh~m
tU h~

t(;lo ra hqp Ivc

th6ng cac ho(;lt d()ng, tang lBa Ia, phai nh(;ly ben n~m

lfty mqi lqi the' trong tlnh hu6ng kinh doanh tren

thu'ong trttong va luon theo doi mQi ho(;lt d()ng kinh doanh nh~m
Vfi'ng b~n

d6i VOi CaC d6i thu C(;lnh tranh hi~n

dam bao ttu the'

nay Va cac d6i thu C(;lnh tranh ti~m

nang.

B6n la, chie'n ltt10 nam, 20 nam. Vl v~y,

cac chinh sach di~u

hanh phai nha't quan, song phttong

phap kich thich phai linh ho(;lt va thich ll'ng trttoc nhung tlnh the' d~t
1.1.2. Sti tie'n tri€n cua cac tu' tu'O'ng

ve chie'n lu'Q'c doanh nghiep:

Stf. thanh cong cda cac t6 chll'c phq thu()c vao vi~c

t6i da n()i l~tc

ben trong va n~m

b~t

ra.

t6 chuc tlm each phat huy

cac co h()i 0 ben ngoai, phan ll'ng linh ho(;lt va

thich nghi voi mqi sv bie'n d6i. Nhttng

t6 chll'c nao cfing

c6 nhung di€m m(;lnh va

di€m ye'u, moi tru'ong nao cfing bie'n d()ng chua dvng nhung co h()i va nguy co. M6i

t6 chll'c phai Iva chqn cho mlnh m()t httong di va m()t ke' ho(;lch thvc hi~n
nha't. C6 th€ chia thanh 4 giai do(;ln chinh v~

t6t

sv phat tri€n ciia quan tri chie'n lti

7

tren the' gioi [29]:

* Lap ngan sach va kiim tra ngan sach ( budgeting and control )
Bay Ia each tie'p c~n

som nha't v€ quan tri chie'n luqc vao dfru the' ky 20. Dt!a

tren cd sd m()t gia dinh la cac di€u ki~n
each tie'p C~n

nay da thie't l~p

da qua se khong thay d6i trong tu'dng lai,

IDQt each ddn gian cac cong Vi~c

CUa chie'n lu'QC thong

qua ngan sach va ki€m tra ngan sach so sanh voi thtfc te'.

* Ho~ch

dinh dai han (Long -range planning).

Bay Ia xu huong chinh cua nhung nam 50, tie'p c~n
cac xu hu'ong trong qua khll', S\1' tang tru'dng kinh doanh d~c
xu huong trong tu'dng lai, lam can ell' d€ ho~c
khai thac s1f tang tru'dng

ho~c

d1fa tren vi~c

xac dinh

thu, d€ v~ch

ra nhung

dinh cac ngu6n tai nguyen nh~m

thich nghi.

* Hoach dinh chie'n hide (Strategic Planning).
each tie'p c~n

chinh cua nhung nam 1960-1970 Ia cho r~ng

nhung xu hu'ong

trong qua khli' du'QC xem nhtt chtta du, cfrn tinh de'n nhung S1f thay d6i cua cac
phuong huong, phat tri€n nhung kha nang va t~p
the' c~nh
t~p

tranh, d1fa tren nhung chu ky ho~c

trung vao chie'n luqc sang t~o

lqi

dinh 5 nam, 1 nam. Giai do~n

nay cac

do an kinh te' kinh doanh da nganh nen nhu cfru phai c6 chie'n luqc t~p

do an kinh

doanh d€ l1fa ChQn phu'dng each Va b6 tri ngu6n l1fc trong t~p

doan kinh te'.

* Om'ln tri chie'n hi'Q'c (Strategic management):
Giai do~n

nay b~t

dfru tu gifi'a nhung nam 1970, quan tri chie'n lu'qc d1fa tren

S1f tac d()ng t6ng hqp phll'c t~p

cua moi tru'dng kinh doanh. Tu' tu'dng chinh la tru'oc

he't xac d!nh m9c tieu, phat tri€n t6t nhung phuong ti~n

d€ d~t

duqc chung, va theo

du6i nhung co h()i ba't cu khi nao chung xua't hi~n.
Bfru th~p
cac doanh nghi~p

nien 1980,. mo hlnh t~p

My bu()c long phai xem xet l~i

phat tri€n va da nganh. Cac cong ty lo~i
Bfru th~p

doan kinh te' da nganh g~p

m()t s6 tha't b~i,

chie'n luqc kinh doanh tren cd sd

bo m()t s61Inh Vl{C khong hi~u

nien 1990, cac ly thuye't v€ chie'n luqc b~t

qua.

dfru chuy€n huong

ttr


8
phan tich cac ye'u t6 ben ngoai cac doanh nghi~p

trong cac doanh nghi~p.
cac doanh nghi~p

B~

sang nghien cti'u cac ye'u t6 ben

xay dq'ng IQ'i the' c~nh

tranh, cac h<;>c gia da dc3 nghi

nen quan Ulm nhic3u bon de'n cac tu' li~u

mlnh vl n(>i llfc d6 mai chinh la ngu6n g6c cua lqi nhu~
Cu6i th~p

san xua't va thq'c lq'c cua
lau dai cua doanh nghi~p.

nien 1990, cac ly thuye't vc3 chie'n lu'qc ngay cang tie'n tri~n

xung

quanh cac Vftn dc3 nhu': d<)ng h{c CUa C<;tnh tranh, vai tro cua chftt xam Va kie'n thti'c
trong doanh nghi~p,

chie'n lttqc hqp tac, lien minh va t6 chti'c n<)i b(>. Cho Wi nay,

chie'n lttqc vfrn xem la linh vq'c ha'p dfrn nha't va phat tri~n
cac linh vtfc nghien cti'u v~

nhanh nha't trong ta't ca

quan tri.

Nhfi'ng tu tuO'ng cd ban cua cac ly thuye't kinh te' li~n

1.2.

doanh nghi~p.

phat tri~n

nganh va cac ly thuy~

v~

quan de'n chie'n luQ'c

chie'n luQ'c:

1.2.1. Ly thuye't t6 chuc c6ng nghi~p.
Thuye't t6 chuc cong nghi~p
cong nghi~p

nha'n m<;tnh v~

len cac t6 chti'c Vi mo, neu len ti~n

d~

Slf anh httdng cua moi tru'ong
cua Slf thay d6i m<)t each tuan tlf.

M(>t nha ma:y phai thich nghi vai cac ap ll{c cua nganh cong nghi~p

cv th~

d~

t6n t<;ti

va trd nen ph6n thinh va do d6 tlnh tr<;tng tai chinh cua n6 dttqc a'n dinh bdi cac
nganh cong nghi~p
Cu'ong dQ c6

Ly

c<;tnh tranh vdi n6. Nhfi'ng nganh cong nghi~p
XU

hu'dng anh hitdng

thu~n

vai cilu true hay

l
thuye't vc3 t6 chti'c cong nghi~p

la khach quan bdi vl gia thie't ding slf t6n

t<;ti cda mqt t6 chti'c phv thuqc vao kha nang thich nghi vdi cac ap l~tc

cong nghi~p.

Cac chie'n lttqc, ngu6n llfc, kha nang cda m<)t nha may la tifm gttong phan chie'u moi
tru'ong cong nghi~p.
n~

Vl vifn d~

c6t loi cda ly thuye't nay la cac ap lq'c cong nghi~p,

cac t6 chti'c trong ph<;tm vi mqt nganh cong nghi~p

dttqc xem nhu' c6 cung chie'n

lttqc, ngu6n llfc va nang llfc. Cac cong ty kern thanh d<;tt hon c6 th~
cong ty ho<;tt d(>ng t6t bilng each mua cac ngu6n lqc, nang h{c ho~c
da t~o
c~nh

dic3u ki~n

cho cac cong ty dfrn dau lam ra lqi nhu~.

tranh trong cung m<)t nganh cong

tttong d6i nha't quan. Cac phat tri~n

nghi~p

bAt chttac cac
tai nang quan ly

Do d6, nhfi'ng d6i thd

ho<;tt d<)ng theo nhfi'ng each thU'c

m01 cda ly thuye't vc3 t6 chti'c cong nghi~p

da


9
dong g6p thanh tt,tu quan t:rQng cho chie'n lu'qc phat tri~n

doanh nghi~p,

n6 kh6ng

Chi C6 tc'ic d(}ng de'n chie'n lu'QC CUa cac d6i thti C<;tnh tranh rna COn c6 th~

dieu chJ:nh

cftu true ciia nen c6ng nghi~p.

1.2.2. Nhftng ly thuye't kinh te' cua Edward Chamberlin.

Nha kinh te' hQc Edward Chamberlin, d<;ti di~n
te' vi rn6, trlnh bay quan di~rn

ciia rnlnh trong ph<;trn vi st,t thay d6i tU tU ciia rn6i

tntong. Ong ta cho ding rn(>t c6ng ty c6 th~
St,t phan bi~t

hay b~ng

c6 th~

cho rn(>t nganh khac ciia kinh

phan bi~t

n6 vdi cac d6i thii c<;tnh tranh.

t6n t<;ti trong rn(>t thai gian nho st,t bao v~

ciia nhan hi~u

phat rninh sang che' hol;ic nho vao ngu6n lt,tc, quyen h;;tn, chie'n lu'qc d(>c

quyen CUa cong ty, rna nhG'ng ngu6n l~'C
chep, an c~p

nay cac d6i thii C<;tnh tranh khong dc3 gl sao

duqc.

Ghl thie't nguoi ti~u

dung g~n

b6 vdi ngu'oi cung dip, khong phili do tlnh co

rna do slJ' u'a chu(>ng ciia hQ, nha'n rn<;tnh st,t c~n
ke't hqp an khdp giG'a tlnh tqng c<;tnh tranh ( di~rn

thie't c6ng ty phili thie't l~p
rn<;tnh va di~rn

rn(>t slJ'

ye'u ciia n6 so vdi

CaC d6i thii C<;tnh tranh ) vdi CaC CO hQi va nguy CO ciia rnoi tru'ong rna doanh nghi~p
dang ho<;tt d(>ng. St,t nha'n Ill(_lnh ve st,t phu hqp giii'a c6ng ty va rn6i trll'ong du'QC
phan anh trong ly thuye't ngau nhien sau day.

1.2.3.

Ly thuye't ngfiu nhien.

Ly thuye't ngau nhien cling n~r

trong ph<;trn vi st,t thay d6i til' til' ciia rn6i

truong. Gia thie't co ban ciia ly thuye't ngfiu nhien Ia : cac cong ty khai thac duqc st,t

phu hqp vdi rnoi tnl'ong thl c6 vong quay v6n nhanh hon. Kh6ng gi6ng nhu' cac ly
thuye't tru'dc day ve st,t tie'n h6a va st,t d(>t bie'n, ve t6 chuc c6ng nghi~p,
hQa d rnuc d(> trll'u tu'qng cao, ly thuye't ngfiu nhien c6 th~

du'qc dung d~

duqc phac
xern xet

cac tac nhan ben trong d ba't ky rnuc d(> phan tich nao - toan nganh cong nghi~p,
tling nh6m chie'n luqc hay rn(>t c6ng ty rieng Ie. Them nii'a, trong khi cac ly thuye't
trudc day la ly thuye't quye't dinh, thlly thuye't ngftu nhien xem slf tht,tc hi~n

ciia m(>t

t6 chuc nhu' la ke't qua lien ddi giii'a ap lt,tc rnoi tntong ben ngoai vdi cac ho<;tt
d(>ng chie'n lu'qc ciia c6ng ty. Cac c6ng ty c6 th~

ti€n phong tht,tc hi~n

b~ng

each


10
lt!a chqn hudng ho~t

d(>ng sao cho di~m

m~nh

va di~m

ye'u cda m'inh c6 th~

tu'ong

ung vdi cac co h(>i va nguy co. M(>t khi moi tntong ben ngoai thay d6i theo hudng
ba:-t l<:Ji cho cong ty, th'i cong ty c6 th~

roi bo thu'ong tru'ong d6 va tai phan b6 l~i

ngu6n lQ'c va nang lQ'c cda mlnh vao m(>t nganh khac, c6 nhi<3u thu~n
Nhu v~y,

l<:Ji hon.

ca Chamberlin va ly thuye't ngftu nhien d<3u xem xet cac

nhu' la nhfi'ng cong ty khong d6ng nha:-t, c6 th~
d(>ng rieng. Thanh qua cda

t6 chuc c6

th~

co h(>i va nguy co cda moi tru'ong vdi m~t

t6

chuc

tQ' mlnh lQ'a chqn moi tru'ong ho~t

du<:Jc danh gia thong qua sQ' phil h<:Jp gifi'a
m~nh

va ye'u cda cong ty.

1.2.4. Ly thuytt dt;ia tren ngu6n It;tc.
Ly thuye't dQ'a tren ngu6n Ityc tang them trqng trach cho cac lQ'a chqn d~u
cda cong ty.
nh~c

M~c

tien

du co h(>i va nguy co cda moi truong xung quanh Ia nhfi'ng can

ra:-t quan trqng, nhu'ng ngu6n lQ'c duy nha:-t cda cong ty Ia nhfi'ng ye'u t6 h<:Jp

thanh gia tri then ch6t cho phep n6 phat tri~n

va duy trl du'<:Jc cac l<:Ji the' c~nh

tranh.

"Ngu6n lQ'c " d day bao g6m toan b(> tai san vo hlnh va hfi'u h'inh cda cong ty

(ch~ng

h~n

nhu' v6n, may m6c thie't bi, nhan vien, tr1nh d(> hi~u

Nhu v~y,

c6 th~

suy di€n ding ly thuye't dQ'a tren ngu6n lQ'c t~p

bie't va thong tin).
trung chd ye'u vao

cac cong ty rieng Ie hon Ia vao moi tru'ong c~nh

tranh, nen nhfi'ng ngu6n lQ'c d6 phai

c6 gia tri, ph iii khan hie'm va khong th~

chudc m(>t each hoan hao (cac d6i

thd c~nh

tranh khong th~

sao chep, an c~p

thay the' nao tu'ong xung. M(>t cong ty c6 th~

bAng each gia tang vi~c

cai thi~n

hi b~t

du'<:Jc), cfing nhu khong th~
tie'p tvc c~nh

c6 ngu6n lQ'c

tranh m(>t each hi~u

qua

ngu6n lQ'c cua m'inh.

Cac ly thuye't vll'a nghien cuu c6 tac d(>ng quan trqng ta:-t ye'u de'n llnh vQ'c
quan

tr! chie'n lu<:Jc.

ni~m

co ban cho cac ph~n

Cac ly thuye't nay hlnh thanh nen n<3n tang mang tinh cha:-t khai
con l~i.

1.2.5. Adam Smith va ly thuye't v~

. ,> ,

,
:·~I,

;:·li~.g,£ufc

:~r. !.\: <:~Ei,;
·.;\- l

;<~.Yr_\})t:i{'

-; .~:_

lQ'i the' tuy~

dot

Adam Smith cho ding: sue lao d(>ng cda con nguoi trong m6i qu6c gia la
~_, ;~·, .~ :.
cda sQ' giau c6. SQ' gUm c6 se gia tang khong ngll'ng ne'u con nguoi
.·._

·•· · · dll'<:Jc ·tt! do ho~t

d(>ng va c6 sQ' ph an cong chuyen mon h6a theo kha nang v<3 cac


11
nganh nghe trong xa h()i. M6i qu6c gia din chuyen mon h6a san xua't d€' xua't khfi'u

nhii'ng san phfi'm rna hQ c6 lQi the' tuy~

d6i (lQi the' tuy~

d6i d day la chi phi lao

d()ng tha'p hon d€' san xua't ra cung m()t lol;li san phfi'm va c6 h~
mang nhii'ng d~c

tntng rieng bi~t

th6ng tai nguyen

ciia tling qu6c gia), d6ng thoi nh~p

san phfim thu()c ve lQi the' tuy~

khfiu nhii'ng

d6i ciia cac qu6c gia rna hQ trao d6i.

1.2.6. David Ricardo va ly thuye't ve IQ'i the' so sanh.
Trong xu httong h()i nh~p
nha kinh doanh hi~n

nay v~n

htqc dfi.u tu' cho doanh nghi~p

qu6c te', tu' tu'dng cua David Ricardo v~n

dqng d€' xay dq'ng chie'n lu'<;jc xua't nh~p

du'QC cac
khfi'u, chie'n

va qu6c gia. Theo David Ricardo cac qu6c gia c6 th€'

chuyen mon h6a san xua't va xua't khfi'u san phfi'm rna hQ khong c6 lQi the' tuy~
so voi nttoc khac nhu'ng l1;1i c6 l<;1i the' tuy~

d6i IOn hon giii'a hai san phfi'm trong

nu'oc, t(i'c Ia san phfi'm c6 lQi the' tu'ong d6i (hay lQi the' so sanh) va nh~p
phfim rna l<;ji the' tuy~

d6i

khfiu san

d6i nho hon gifi'a hai san phfim trong nu'oc (san phfim khong

c6 l<;1i the' so sanh).

1.2.7. Ly thuye't ve IQ'i the' c~nh
Theo M.Porter, m()t doanh nghi~p
ben: gia thanh san phfim tha'p ho~c

tranh cua M.Porter.
c6 th€' c6 hai ki€'u lQi the' c1;1nh tranh lau
san phfim ( d!ch vq) mang tinh khac bi~t.

hQp hai ki€'u lQi the' Cl;lnh tranh theo phl;liD Vi h01;1t d(}ng cua doanh nghi~p
ba lo1;1i chie'n ltt<;jc: chie'n ltt<;jc chi phi tha'p nha't; chie'n lu'<;jc khac bi~t
t~p

trung (vao chi phi tha'p ho~c

Ke't

CO th€' CO
h6a; chie'n ltt<;Jc

vao sq' khac bi~t).

1.2.8. Ly thuye't ve chi phi cd h(}i cua Gottfried Haberler.
Gottfried Haberler da sii' dqng ly thuye't ve chi phi co h()i (Opportunity cost
theory) d€' giai thich quy lu~t

l<;1i the' so sanh. Theo ong, chi phi co h()i cua m()t san

phfim X la s6lttqng san phfim lo1;1i khac rna ngttoi ta phai hy sinh d€' c6 th€' san xua't
them m()t don vi san phfim X. Do d6, m6i qu6c gia cfrn chuyen mon h6a san xua't
hoan toan d€' xua't khfiu nhfi'ng san phfim c6 chi phi co h()i nho hon va nh~p

khfiu

nhfi'ng san phfim c6 chi phi co h()i cao hon tren thi trttong the' gioi.
Tuy nhien, cac lo1;1i tai nguyen khong tai sinh c6 xu huang giam dan va

12

cac lol;li Hti nguyen tai sinh ne'u khai thac bU'a bai ciing se b! ki~t

qu~

Utm chi phi co

h<}i tang len theo thoi gian. Bi@u nay lam cho ly thuye't chi phi co h<}i cda Gottfried
Haberler khong ho~m

toan dung trong thvc te'.

1.2.9. Ytu t6 tham dt;mg

va

mo hinh Heckscher - Ohlin

ve

thu'dng m~i

Qu6c tt.
Eli Heckscher (1919) va Bertil Ohlin (1933) cho ding cac qu6c gia din chu
trQng chuyen mon hoa san xua"t d6' xua"t khau nhung san pham tham dt;mg ye'u t6
san xua"t rna trong nu'oc san co d6i dao (nhu'la lao d<}ng d6i voi cac nu'oc dang phat
tri6'n) va nh~p

khau trd ll;li nhung san pham tham dt;mg ye'u t6 san xua"t rna trong

nu'oc khan hie'm tu'ong d6i (nhu' la v6n va ky thu~

d6i voi cac nu'oc dang phat tri6'n).

Ben C(;lnh nhung dong gop thie't thvc vao chie'n luqc cda cac doanh nghi~p,
cac ly thuye't tren v~n
ngh~

co nhung hl;ln che' nhftt djnh trong di@u ki~n

ky thu~

phat tri€'n ra"t nhanh va cac cong ty vuon ra thi truong toan c~u,

cong

doi hoi phai

nang d()ng, sang t(;lO hon. Ne'u thdi gian qua cac ly thuye't moi chi nghien cuu m<}t
each rieng le cac khia C(;lnh anh httdng len chie'n lu'QC, thl thlfc te' doi hoi phiii CO
m<}t c~h

tie'p c~n

h~

th6ng, nang d<}ng, sang t(;lo hon t(;lo ra lqi the' t6ng hqp. Phfrn

nay du'qc trlnh bay trong cac ph~n

sau cua ban lu~n

an.

1.3. Tu' duy chitn lu'(jc.
N@n kinh te' tri thuc dlfa tren nhung khai ni~m

moi va kha nang t(;lo ra cac tu'

tudng moi. Chie'n lu'QC la san pham cda qua trlnh tu' duy, tuy theo trlnh dQ tu' duy va
cac phuong phap tie'p c~n
hay kha nang dl;lt toi lqi nhu~

khac nhau rna se co chat htqng cac chie'n luqc khac nh~u,
khac nhau. Ke't qua nghien cuu cho tha"y m6i truong

ki~n

phai hlnh thanh chie'n luqc giin ch~t
thvc te' c~

th6' cda tU'ng doanh nghi~p

hon voi m<}t lol;li hlnh tu' duy. Tuy theo di@u
rna co th6' ra soat, hta chQn ho~c

ke'thqp

cac lol;li hlnh ttl' duy phu hqp d6' hlnh thanh chie'n luqc. Cac lol;li ttl' duy rna cac nha

quan tri thu'ong stl' d~ng,

theo chung Wi g6m : tu' duy h~

duy chan doan, tu' duy chie'n luqc (so d6 1.1).

th6ng, tu' duy trvc quan, tu'


13

Ttl' duy
H~
th6ng
B6i tuqng
ttl' duy

I

II

I I

Phan tich cac Nhin
ye'u t6
i~md

BB

Qua trinh

tu' duy

Ttl' duy
ch~n
doan

Tuduy
tntc quan

vao

Ttl' duy
Chie'n luqc

I I

1

0

1. Tri~u
chung
2. Nguyen nhan

0

3. H~u
qua
4. Nhi'i'ng bi~n
phap sii'a sai

Xac dinh tftm
quan trQng

9b

Xoay sau

Ph an tich ban
chfft, toan di~n

+
Sang

,,
Ke't qua
ttl' duy

"-/
/r"-

s. Giai phap

t~o

moi

~
Q

Toa sartg
Sap xe'p l~i cac
ye'u
t6, voi T6i
luqng
khong di~m,
d6i

sa Do t.l:

cA.c LO.t}I HINH Tu' nuv MA cA.c NHA QUAN TRJ

THu'ONG SU Dl)NG.

Ttl' duy chie'n htqc c6 d~c
cao cua qua trinh sang t~o,
dung

tu

duy chie'n luqc nh~m

each moi d€' t~o

Giai quye't duqc T~o
l~p
mqt
au h6a 1 nguyen nhan
hinh th~
moi v€

1 vffn d€
lu'
ra hqp Ivc nh~m

trung nang dqng, sang t~o,

c6 tinh h~

th6ng, la nffc

dva tren nhi'i'ng tri thuc thvc te'. Cac nha quan tri c6 th~
phan tich, t~p
Ctfc d~i

1.4. He th6ng cac trliong phai v~

hqp, tai cffu true cac ye'u t6 theo mqt

h6a lqi the' cua minh.

chie'n lu'gc doanh nghiep va xay dqng chie'n

h.tgc tren the' gioi:
f)~

giup cac doanh nghi~p

t6n t~i

va phat tri~n,

nhi€u tntong B~i

hQc, Vi~n

nghien cuu, tac gia va cac nha nghien cuu tren the' giOi da c6 nhi€u cong trinh
nghien cuu v€ chie'n lttqc doanh nghi~p.

M6i tntong phai chi nghien cuu mqt khia


14
c~nh

trong qua trlnh xay dlfng chie'n ht<;Sc, dlfa tren nhii'ng each tie'p c~n

duy khac nhau, c6 nhfi'ng
h6a cac tnl'ong phai v~

u'u

di6'm va h~n

chie'n lltqc doanh nghi~p

hi6'u va phat tri6'n ly thuye't v~
doanh nghi~p

Vi~t

che' khac nhau. Vi~c

chie'n hlqc doanh nghi~p

tru'ng, nguyen t~c

chie'n lu'qc doanh nghi~p

nghien cuu, h~

th6ng

c6 y nghia to Ion d6i voi vi~c

Nam tim du'qc lqi the' c~nh

N
va each tu'

tim

d Vi~t

Nam, giup cac

tranh, tang sue c~nh

tranh cda mlnh.

va phu'ong phap cda cac tntong phai v~

tren the' gioi nhu' sau:

1.4.1. Tru'O'ng phai Vien canh ( Entrepreneurial), xua't phat til' Ao, ra doi til'
nam 1934, tac ghi dung d~u

Ia J.A.Schumpeter, tac phffm chinh la "Ly thuye't cda

phat tri6'n kinh te' "[85].
B~c

trung cda tru'ong phai nay Ia cho ding d<)ng llfc cho tu'cJng lai la sang t~o

va sang t~o

moi d6ng nghia voi pha VO cai cfi, gi6ng quan ni~m

An Bt~O

hdy di~t

va sang t~o.

v~

th~n

Siva cda

B<)ng hfc thuc da'y slf phat tri€n chinh la slf sang

cac san phffm thay the'. Qua trlnh hlnh thanh chie'n lu'QC dlfa tren phu'cJng phap
sang t~o.

Dung tt'l!C giac, tu' duy sang t~o

phan tich khach quan, dlf doan, ke' ho~c,
vua va nho d Nam My va chau
ngll'oi Hinh d~o.

thie't ke'. Vl v~y,

A ling d~ng

M
ra vi€n canh tu'cJng lai chu khong dt!a vao

Vi~t

nhi~u

duqc cac doanh nghi~p

do nha'n m~nh

Nam cfing sd' d~ng

vai tro chi buy cda
each lam nay.

1.4.2. Tru'O'ng phai Thie't ke' ( Design School ) xua't phat til' Harvard
Business School. Ra doi nam 1962, tac gia dung d~u
B~c

tru'ng cda tntong phai nay Ia xem vi~c

hqp di6'm m~nh,

di6'm ye'u trong n
moi trll'ong kinh doanh. Thanh tlfu n6i b~t

ho~c

tr~n

SWOT. Nhfi'ng ngttoi Hinh d~o

l~p

Ia A.D.Chandler [ 64 ].

chie'n htqc la qua trlnh ke't
voi cac ccJ h<)i, nguy co cda

cda tntong phai nay Ia sang t~o

cao ca'p cda doanh nghi~p

ra rna

chiu trach nhi~m

dinh chie'n lu'QC. Tnl'ong phai nay chi ke't hqp nhfi'ng cai c6 san, khong du'a ra
cai gl moi hon khuon kh6 hi~n

hii'u, sau d6 cac cong ty chu y giai do~n

nam, cho tu'ong lai xa hon, ra doi m9t tt·ttong phai moi.

d~u

tu' cho 5


15

1.4.3. Tru'O'ng phai
d~i

60, tac gia
nhi~u

t~i

di~n

djnh ( Planning School ), ra doi til' nhung nam
Ho~ch

la H.I.Ansoff ( 1965), K.R.Andrews ( 1971 ) du'<:Jc ap di;mg

Phap va Bac My [59].
B~c

trung cua tru'ong phai nay la dtia ra vai tro quan tri t6ng quat, thie't ke'

cho tu'ong lai 5 nam, dva tren n~
g6p v~

tang dftu tu' cho tu'ong lai la chinh. C6 sv dong

chie'n lri'<:Jc cong ty va chie'n lu'<:Jc c~nh

tu'ong lai nen

vi~c

tranh. Do chu trqng vffn d~

phan tich SWOT khong duqc chu trqng, rna

tftm nhln dftu tu' ~ nam trd len. Vi v~y

d~t

n~g

dftu tu' cho
trQiig tam d

vai tro cua nhan vien ho~c

dinh, dv bao trd

CI;I th~

voi cac chi tieu ro

nen quan trQng do hQ la cac tac gia dinh hlnh tung buoc
rang dva tren dv doan tu'ong lai, dva tren cac mo hlnh ke' ho~c

dftu tu', cac phu'ong

phap danh gia dv an dftu tu' trong tu'ong lai nhu NPV, IRR. Nhu' v~y

thttc chit truong

phai nay vfin dva tren truong phai Thie't ke' la chinh, nhung thay vi chie'n luqc duqc
dua ra bdi nhung nguoi. Hinh
do nhan vien thvc hi~n.

d~o

doanh

nghi~p,

thl~i

Bay ciing chinh la h~n

dtta tren nhung phttong phap
che' lam cho truong phai nay chi

th6ng tri de'n dftu nhung nam 70 va thfft b1;1i trong nhung nam 80.
Be'n dftu 1970 ca ba tru'ong phai tren d~u
nghi~p

thfft b~i

trong vi~c

giup cac doanh

kinh doanh thanh cong, ngay ca t1;1i nuoc My, do moi tru'ong, ph~m

vi va t6c

d
danh thang

cac cong ty Ion, 11 nganh kinh te' My bi thfft b~i
m

cac bi~n

phap, cong

CI;I

nang cao ho~t

t1;1i My. Cac nha nghien ctl'u dua ra
d
Be'n cu6i nhung

nam 1970 khi da ap di;Ing he't nhung giiii phap tren thl My vfin tha't b~i,
khac nhu Nh~t,
CtiU

m~c

du c6 Iqi the' v~

cua M.E.Porter nh~

cong ty My thfft b~i

h~

tftng co sd, tu· li~u

dti<:Jc 200 tri~u

USD d€ nghien

tren thi truong My, da lam xufft hi~n

thua nu'oc

san xufft. Nh6m nghien
CtiU

cai gl lam cho cac

truong phai moi: truong

phai Vi the'.

1.4.4. TruO'ng phai Vi the' ( Position School ) ciia truong Harvard, tac gia d~i

c~nh

di~n

la giao su Michael E.Pmter voi nhung tac ph§'m n6i tie'ng: " Chie'n lti<:Jc
tranh" ( 1980) [ 83 ] va "Lqi the' c~nh

tranh " ( 1985) [ 65 ].


16
B~c

tntng cua tntong phai nay la tlm cho doanh nghi~p

m(>t vi the' t6t hon

nho l<;Ji the' q.nh tranh, xem day Ia trqng tam cua ho(;l.ch dinh chie'n ht<;lc.
Trong m6i tnl'ong C(;l.nh tranh, m6i doanh nghi~p
cftn nhfi'ng cac bi~n

phap nang cao hi~u

qua ho(;l.t d(>ng t6t hon d6i thii rna con cftn

c6 m(>t chie'n h.tqc t6t hon. Chie'n ht<;Jc fty c6 h~mg

thu d~

mu6n thanh c6ng khong chi

lo(;l.t cac ho(;l.t d(>ng khac h~n

t(;l.o ra cho mlnh m(>t vi the' d(>c dao t6t hon cac d6i thd c(;l.nh tranh. Cac ho(;l.t

d(>ng khac hiin d6i thu C(;l.nh tranh dq'a tren 3 CO Sd: khac bi~t
va ho(;l.t d(>ng. Bdng thoi doanh nghi~p
b~ng

d6i

V~

san phim, nhu CftU

phiii tlm each duy trl vi the' t6t hon cda mlnh

each phai lo(;l.i bo cac ho(;l.t d(>ng khong phil h<;Jp rna t~p

trung vao d6ng b(> h6a

cac ho(;l.t d(>ng cho tu'ong thich VOi chie'n hiQC chung.
Truong phai nay n~g

v~

cftu true nganh cong nghi~p,
cong nghi~p,

phan tich va tinh toan d!nh lu<;Jng nhu phan tich

phan tich C(;l.nh tranh, hoan canh n(>i b(> d~

chqn nganh

thi truong, phan khuc, vt tri thich h<;Jp, tren co sd d6 chqn chie'n lu<;Jc

thich h<;Jp, tieu di~t

d6i thd. C6 th~

xem truong phai nay nhu Ia ke' thua " Binh phap

T6n Tii' " 500 nam truoc C6ng nguyen rna nguoi Nh~t

da ung dl,lng dftu tien trong

kinh doanh tu nhung nam 1950. Theo chung t6i tntong phai nay da gay nen nhung
dau thuong va mftt mat cho nhan lo(;l.i trong kinh doanh. Nhfi'ng chi phi bo ra d~
tieu di~t
l<;Ji

nhu~

la l<;Ji nhu~

d6i thu C(;l.nh tranh kh6ng phai bao giO cling du<;Jc bu d~p

bdi doanh thu va

thu dtl'Qc b! giam di do chi phi qua Ion, hay n6i each khac ml,lc tieu chinh
max kh6ng phai bao giO cling d(;l.t dtl'<;Jc khi chie'n th~ng

d6i thu. L<;Ji the'

C(;l.nh tranh chi la m(>t lo(;l.i l<;Ji the' gop phftn tang l<;Ji nhu~.
1.4.5. Truong phai Nh~n
H.A.Simon dq'a tren b?li bao xuftt hi~n

thuc (Cognitive School), tac gia dl;l.i

di~n

Ia

lftn dftu tien nam 1958 voi cac tac phim chd

ye'u: "Hanh vi hanh chinh "(1947) [ 88] va "T6' chile" (1958) [ 78 ].
Truong phai nay xem qua trlnh ho(;l.ch djnh chie'n lu<;Jc kh6ng phai do cac ye'u
t6 ben ngoai rna cac ye'u t6 ben trong quye't dinh, nhtt Ia- m(>t qua trlnh xuftt ph at
tu' duy cda con ngttoi. Trong ho~c
quy trlnh rna luu

y
nhi~u

djnh chie'n lu<;Jc cac tac gia kh6ng d~t

de'n cac m6i quan h~,

lu<;Jng th6ng tin va s~p

ttr

n~g

xe'p


17

chung sao cho c6 lqi nhfrt. C6 hai each silp xe'p: di theo cac quan h~

theo) va silp xe'p hinh thanh cac quan h~

hi~n

c6 (Him

moi. Do n6n tang eli a vfrn d6 Ia tu' duy nen

thay vi chi mnhan vien d6u c6 kha nang tham gia vao hol;lch dinh chie'n lttqc. Phuong phap tu'
duy sii' dt:tng d day Ia tu' duy sang tl;lo. C6 th~
dq'a tren nh~

xem b6n trttong phai tie'p theo d6u

thuc, nhttng c6 nhfi'ng each tie'p c~n

1.4.6. Tru'ang phai HQc

t~p

khac nhau.

( Learning School ), nhung tac gia dl;li

di~n

la

J.B.Quinn voi tac phftm "Nhfi'ng chie'n lttqc cho sq" thay d6i : chu nghia tang trttdng

ti6n lai logic" ( 1980) [84] , H.Mintzberg voi tac phftm " Ngu6n g6c va thfrt bl;li cua
hol;lch dinh chie'n lttqc " ( 1994) [72], C.K.Prahalad voi tac phftm " Cl;lnh tranh cho
tu'dng lai" (1994) [ 67 ].
Truong phai nay cho ding chie'n lttqc Ia qua trinh sang tl;lo khong ngung, luon
luon V~n

d(}ng tim kie'm cai moi. V6 nguyen tile : ca cong ty d6u phai hQC hoi. V6

phu'dng phap: la lam the' nao d~
Tnfong phai HQc t~p
hi~n

IDQi ngu'oi hQC, tim cai moi.
tl;lo ra m
qua trinh tie'n h6a d~n

d~n

chu khong phai Ia st! dqt bie'n. J.B.Quinn ( 1980 )

cho ding qua trinh hol;lch dinh chie'n lttqc dttqc dtfa tren co sd tich liiy d~n.
H.Mintzberg cho chie'n lttqc hay qua trinh tu' duy la mnay dung, ngay mai c6 th~

sai, nen c6 gilng hQc d~

phat tri~n

phftm "Cl;lnh tranh cho ttfong lai " C.K.Prahalad cho r~ng

luon sang tl;lO, tim cai moi d~

tu'dng lai. Trong tac

lqi the' Cl;lnh tranh la luon

lam, bo cai CU, di theo con du'ong moi, tl;lO ra nhfi'ng

san ph§:m moi, tim l<;ji the' Cl;lnh tranh tu cac

Cd

h(}i chtfa du'QC khai thac d~

dap ung

cac l<;li ich moi cda khach hang rna chinh hQ chtta bie't lam hQ sii'ng s6t va dap ung
lol;li khach hang chtfa pht:tc Vt:J., phat minh ll;li nganh cong
nganh cong nghi~p,

thay d6i cac lu~t

nghi~p,

Vl;lch ll;li ranh giOi

choi, cac tieu chuftn nganh va san phftm. Til

d6 khai thac cac chuc nang moi, tl;lo ra nhung nang lvc c6t loi, tl;lo don bfty ngu6n
Ivc d~

tl;lo ra lqi nhu~

de'n ttfdng 1 .
·

..

moi va thay d6i m6i giao lttu voi khach hang, nho v~y

A

A

.

BQ Gl 0 Dl)C \ :\ · ..

.

TRUONG DH KINH TE TP.HCM

~

TliUVI~N
0\:5\)

~ 1

: 6ng Akio Morita voi cong ty Sony, Bill Gates

18

vdi cong ty Microsoft. Cac doanh nghi~p
do con it du
ngu6n lt!c, cong ngh~

Trttong phai nay nh~
ben c~nh

du
nhii'ng ttu di€m nhu da neu

y kie'n

qua nha'n m~nh

Vi~t

Nam con it bie't de'n tnl'ong phai nay,
con h~n

che'.

iing ht) ttl' Nh~t

Ban va Bac A.u. Tuy nhien,

a tren, t11tong phai nay cling c6 m~t

chii quan ciia nguoi lanh d~o

h~n

che' Ia

va xem nhy nhii'ng khao sat

khach quan.

1.4.7. Truong phai Dam phan ( Power School ) du
trong tac

ph§'m ciia G.T.Allison [58 ].
Truong phai nay vfrn la mt)t d~ng

ciia truong phai Nh~n

luChie'n lu<;Jc la ke't qua chia se quy~n
ho~c

hchinh

tri va cac t~p

y chi va

tho a

chie'n

lt!c giii'a cac ben c6 lien quan [ 58 ] .

llfc giii'a cac d6i tac trong lien doanh, lien minh
thu~n,

dam phan. Day la truong phai du
doan, cong ty da qu6c gia ap dq.ng nhi~u.

Tuy nhien, vi~c
dq.ng

vi~c

thU'c, cho r~ng

quy~n

hlnh thanh va tht!c hi~n

chie'n lu
n~g

tren vi~

sii'

lt!c khong phai bao giO cling du
kinh te' khach quan, nen khong phai bao gio cling c6 hi~u

qua kinh te'.

1.4.8. Truong phai Van hoa ( Cultural School ) cho r~ng

qua trlnh ho~c

dinh chie'n lu
t6 van h6a. Chie'n ludan tt)c. Van. h6a dan tt)c xac d!nh cac m6i quan h~

giii'a cac thanh vien ciia ct)ng

dang va chie'n lulutha'y va'n d~

da chie'n thang tren thi truong xe hoi, TV o My. M~c

nay nhung cac tai li~u

chie'n lu

d6. Thi dv : chie'n
du

nghien cU'u cq. th€ tac dt)ng cda van h6a vao

la chua c6.

1.4.9. Truong phai So'ng, t6n t;;ti voi moi tru'ong ( Environmental School )
phat tri€n giii'a nhii'ng nam 1980, di sau nghien cU'u cac qua trlnh phan U'ng tro l~i
do'i vdi moi tntong d€ hlnh thanh chie'n htTruong phai nay nghien crru cac m6i quan h~

giii'a con nguoi va cac ye'u