Rủi ro trên thị trường Chứng khoán Việt Nam và giải pháp trong thời gian tới

Tiu lun mụn hc Ging viờn: TS. Vừ Thanh Hi
Lời nói đầu
Trong các giao dịch tài chính nói chung và chứng khoán nói riêng,
thông tin giữ vai trò thiết yếu. Nhân tố quan trọng quyết định quy mô, hình
thức và hiệu quả của mỗi giao dịch chính là mức độ cân xứng về thông tin giữa
các bên liên quan. Xét trên tầm vĩ mô, nếu các bên tham gia của bất kỳ giao
dịch tài chính nào trong nền kinh tế đều có đầy đủ thông tin quá khứ, hiện tại
và tơng lai liên quan đến giao dịch thì đồng vốn trong nền kinh tế luôn đến đợc
các dự án đầu t hiệu quả nhất. Thị trờng tài chính khi đó thực hiện tốt nhất
chức năng huy động và phân bổ vốn cho nền kinh tế.
Tính cấp thiết của đề tài:
Quá trình Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam đặt ra một yêu
cầu cấp thiết là phải phát triển thị trờng vốn hiệu quả nhằm cung cấp vốn trung
và dài hạn cho nền kinh tế. Để có một thị trờng vốn nh thế, đòi hỏi trớc mắt là
phải xây dựng đợc một thị trờng chứng khoán vững mạnh. Thị trờng chứng
khoán sẽ làm tăng tính thanh khoản của các công cụ huy động vốn, từ đó thúc
đẩy thị trờng sơ cấp phát triển. Mặt khác, thị trờng chứng khoán khắc phục đợc
đáng kể hạn chế về không gian, thời gian và quy mô trong việc huy động vốn.
Nhận thức tầm quan trọng đó, sau nhiều cố gắng thị trờng chứng khoán Việt
Nam đã chính thức đi vào hoạt động ngày 20/7/2000, đánh dấu bớc chuyển
mình của thị trờng tài chính Việt Nam.
Tuy nhiên sau nhiều năm hoạt động, những kết quả đạt đợc của thị tr-
ờng chứng khoán Việt Nam cha đáp ứng sự mong mỏi và kỳ vọng của cả nền
kinh tế nói chung và giới đầu t nói riêng. Khi bàn về thực trạng này, hầu hết
các cuộc hội thảo, bài báo đều đề cập đến vấn đề thông tin. Cụ thể, đó là
những hạn chế trong việc công bố thông tin thể hiện ở tính không kịp thời,
thiếu chinh xác, không đầy đủ và cha thống nhất về cách thức công bố thông
tin. Chất lợng thông tin còn thấp là một yếu tố kìm hãm cầu chứng khoán. Đó
cũng là nguyên nhân dẫn đến lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức, một hậu
quả tất yếu của sự không cân xứng về thông tin. Để thị trờng chứng khoán đi
vào hoạt động vững mạnh, một điều không thể thiếu là phải hạn chế tối đa sự

Lp: Cao hc Qun tr 2 Nguyn c ip
1
Tiu lun mụn hc Ging viờn: TS. Vừ Thanh Hi
bất cân xứng về thông tin của các cuộc giao dịch. Đây là vấn đề đang thu hút
nhiều sự chú ý và cần phải đợc giải quyết một cách tối u.
Mục đích nghiên cứu
Sau khi tìm hiểu và nghiên cứu học thuyết thông tin không cân xứng,
lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức trên một số phân đoạn thị trờng tài chính
của các nhà kinh tế học trên thế giới, tôi nhận thức rằng giải quyết vấn đề
thông tin không cân xứng là một yêu cầu thiết thực và xuyên suốt trong quá
trình hoạt động của thị trờng chứng khoán Việt Nam. Vì vậy, tôi đã mạnh dạn
tìm hiểu, phân tích và đánh giá mức độ không cân xứng về thông tin, về vấn đề
rủi ro đạo đức trên thị trờng chứng khoán Việt Nam từ khi hoạt động đến nay.
Tuy nhiên, đề tài chỉ hớng vào mục tiêu chủ yếu là phát hiện và phân tích sơ
bộ những biểu hiện của ba nội dung trên. Dựa trên cơ sở đó, một số giải pháp
đợc đề xuất nhằm hoàn thiện vấn đề thông tin trên thị trờng chứng khoán.
Đối tợng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài đề cập đến các khái niệm cơ bản nhất về chứng khoán và thị tr-
ờng chứng khoán, đồng thời trình bày chi tiết học thuyết thông tin không cân
xứng và các khái niệm liên quan.
Những vấn đề lý thuyết trên sẽ đợc vận dụng vào tình hình cụ thể trên
thị trờng chứng khoán Việt Nam từ khi chính thức hoạt động cho đến nay.
Phơng pháp nghiên cứu
Phơng pháp duy vật biện chứng đóng vai trò chủ đạo trong đề tài vì
những vấn đề đặt ra đều dựa trên cơ sở thực tế khách quan. Bên cạnh đó tôi đã
sử dụng phơng pháp nghiên cứu lý thuyết (thông qua việc tổng hợp và phân
tích các nguồn tài liệu); phơng pháp quy nạp và diễn dịch. Với hy vọng mô
hình hoá các quan hệ kinh tế, tôi đã cố gắng vận dụng phơng pháp phân tích
cung-cầu thông qua các mô hình cân bằng thị trờng ở thị trờng có thông tin
không hoàn hảo của một số nhà kinh tế học trên thế giới.

Lợi ích của đề tài
Lp: Cao hc Qun tr 2 Nguyn c ip
2
Tiu lun mụn hc Ging viờn: TS. Vừ Thanh Hi
Tôi hy vọng đề tài sẽ là một tài liệu tham khảo cho các nhà đầu t và
những ngời quan tâm đến thị trờng chứng khoán, thông tin không cân xứng,
lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức. Đây cũng có thể là tài liệu giúp ích cho
các nghiên cứu sâu hơn về các vấn đề trên.
Đối với các cơ quan quản lý nhà nớc, tôi tin tởng rằng nghiên cứu này
sẽ góp phần hoàn thiện vấn đề thông tin và công bố thông tin trên thị trờng
chứng khoán Việt Nam, từ đó tạo điều kiện trớc mắt và lâu dài cho việc hoạt
động và phát triển của thị trờng.
Lp: Cao hc Qun tr 2 Nguyn c ip
3
Tiu lun mụn hc Ging viờn: TS. Vừ Thanh Hi
Chơng I
L LUN CHUNG V TH TRNG CHNG KHON,
THễNG TIN KHễNG CN XNG, LA CHN I
NGHCH V RI RO O C
1.1 . Thị trờng chứng khoán
1.1.1. Khái niệm
Thị trờng chứng khoán là một thị trờng có tổ chức nơi các chứng khoán
đợc mua bán theo những nguyên tắc nhất định (theo Longman Dictionary of
Business English, 1985 nguyên văn: Securities market is an organized market
where securities are bought and sold under fixed rules)
1.1.2. Chức năng, cơ cấu và nguyên tắc hoạt động của thị trờng chứng
khoán.
1.1.2.1. Chức năng.
Huy động vốn đầu t cho nền kinh tế
Cung cấp môi trờng đầu t cho công chúng

Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán
Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp
Tạo môi trờng giúp chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế Vỹ
mô.
1.1.2.2. Cơ cấu của thị trờng chứng khoán
Thị trờng sơ cấp
Thị trờng thứ cấp
1.1.3. Các nguyên tắc hoạt động của thị trờng chứng khoán
1.1.3.1. Nguyên tắc cạnh tranh
1.1.3.2. Nguyên tắc công bằng
1.1.3.3. Nguyên tắc công khai
1.1.3.4. Nguyên tắc trung gian
Lp: Cao hc Qun tr 2 Nguyn c ip
4
Tiu lun mụn hc Ging viờn: TS. Vừ Thanh Hi
1.1.3.5. Nguyên tắc tập trung
1.1.4. Các thành phần tham gia trên thị trờng chứng khoán
1.1.4.1. Tổ chức phát hành
1.1.4.2. Nhà đầu t
1.1.4.3. Các tổ chức kinh doanh trên thị trờng chứng khoán
Công ty chứng khoán
Các ngân hàng thơng mại
1.2. Thông tin không cân xứng.
1.2.1. Khái niệm về thông tin không cân xứng.
Theo nhà kinh tế học Markusk K.Brunnermeier, Đại học Boston:
Thông tin không cân xứng là hiện tợng ngời đi vay có thông tin tốt hơn ngời
cho vay
1
.
Theo hai nhà kinh tế học Udo Schmidt Mohr (University des

Saarlandes) và J.Miguel Villas-Boas (University of California at Berkeley)
trong cuốn Assymetric Information and the Market Structure of the Banking
Industry (tạm dịch: Thông tin không cân xứng và cấu trúc thị trờng của ngành
ngân hàng): Thông tin không cân xứng là tình trạng trong đó ngời mua và ng-
ời bán có thông tin khác nhau về cùng một giao dịch.
Theo nhà kinh tế học Fredic S.Miskin Đại học Columbia, Hoa Kỳ:
Thông tin không cân xứng là sự không ngang bằng về một thông tin mà mỗi
bên tham gia vào một giao dịch biết đợc
2
.
1.2.2. Cân bằng thị trờng trong trờng hợp không cân xứng về thông tin
1.2.2.1. Cân bằng thị trờng trong điều kiện thông tin đầy đủ.
Cân bằng chung
Cân bằng riêng
1.2.2.2. Cân bằng thị trờng trong điều kiện thông tin không cân
xứng.
1
Asset pricing under Assymetric Information: Bubbles, Crashes, Technical Analysis and Herding, NXB
Đại học Boston, 1999, trang 27, dòng 18.
2
Kinh tế học về tiền tệ, ngân hàng và thị trờng tài chính, NXB Khoa học Kỹ thuật, 1999, trang 907.
Lp: Cao hc Qun tr 2 Nguyn c ip
5