Khảo cứu việc dịch trạng từ tiếng anh sang tiếng việt (qua tác phẩm harry porter)

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜN
Ọ
O
Ọ
& N ÂN VĂN

-----o0o-----

VÕ TÚ P ƢƠN

ẢO ỨU
V Ệ DỊ
TR N TỪ
T ẾN
N S N T ẾN V ỆT
(QU TÁ P ẨM
RRY POTTER)
(

CHUY N NGÀNH: N

ÍN

VĂN)

NN
Ọ SO SÁN
Mã số: 62.22.01.10

LUẬN ÁN T ẾN SĨ N

VĂN

T

– 2012

N

P Ố

Ồ

ÍM N

Ố

ẾU


2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TR NG ĐẠI HỌC KHOA HỌC X H I & NHÂN VĂN

------o0o------



VÕ TÚ P ƢƠN

ẢO ỨU
V Ệ DỊ
TR N TỪ
T ẾN
N S N T ẾN V ỆT
(QU TÁ P ẨM
RRY POTTER)
UY N N

N :N

nn

o s n – đối chiếu

Mã số: 62.22.01.10
LUẬN ÁN T ẾN SĨ N

VĂN

Người hướng dẫn khoa học:
TS. Nguyễn Thị Phƣơng Trang
TS. Nguyễn

ữu hƣơng

Phản biện độc lập:
1.

S.TS. Nguyễn Văn

2. PGS. TS. Vũ
Phản biện 1:

iệp

im Bảng

S.TS. Nguyễn Văn

iệp

Phản biện 2: GS.TS. Lê Quang Thiêm
Phản biện 3:

S.TS. Nguyễn ức Dân
Tp.

ồ h Minh - 2012


3

LỜ

M O N

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình do tôi nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được ai công bố.
Nha Trang, ngày 16 tháng 01 năm 2012
Người cam đoan

Võ Tú Phƣơng


4

LỜI CẢM ƠN
Luận án này có lẽ đã khơng viết nên được nếu thiếu sự động viên và giúp
đỡ, góp ý tận tình của các thầy cơ ngành Ngơn ngữ học cả trong và ngồi ngơi
trường của tơi, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí
Minh. Lời cảm ơn chân thành này tơi xin gởi đến tất cả họ.
Tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và sự biết ơn sâu sắc tới hai người thầy hướng
dẫn luận án của tôi: TS. Nguyễn Thị Phương Trang và TS. Nguyễn Hữu Chương đã
tạo mọi điều kiện, động viên và giúp đỡ tơi hồn thành tốt luận án này. Đặc biệt tơi
xin bày tỏ lịng kính trọng và sự biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Phương Trang,
người đã hết lòng hướng dẫn, trợ giúp và động viên tôi rất nhiều. Cô không quản
những lúc mệt nhồi sau 12 giờ làm việc để gặp và góp ý cho bài viết của tôi, không
quản những lúc ốm đau vẫn chỉnh sửa luận án cho tôi. Những hiểu biết và những góp
ý tỉ mỉ của cơ khiến tơi biết ơn và cố gắng nhiều hơn.
Một lời cảm ơn cũng xin gởi đến GS TS. Lê Quang Thiêm, GS TS. Bùi
Khánh Thế GS TS. Nguyễn Văn Hiệp, PGS TS. Vũ Kim Bảng, PGS TS. Đinh
Điền, TS. Đỗ Thị Bích Lài, TS. Nguyễn Thị Kiều Thu, PGS. TS. Nguyễn Công
Đức, PGS TS. Đặng Ngọc Lệ, TS. Huỳnh Thị Hồng Hạnh, TS. Huỳnh Bá Lân,
PGS TS. Dư Ngọc Ngân, đã đọc và góp ý chân tình từ những đoạn viết ngắn,
đến những chuyên đề, đến bố cục, nội dung, các thuật ngữ trong các chương bản
thảo. Đặc biệt PGS TS. Đinh Điền người đã hướng dẫn tôi từ những bước đầu
tiên cho đến những bước phức tạp hơn về nguồn tư liệu và phần mềm riêng cho

luận án.
Tôi cũng xúc động và cảm kích người thầy GS TS. Nguyễn Đức Dân dù tuổi
đã cao và vừa trải qua cơn phẫu thuật vẫn đến trao đổi, góp ý luận án cho tơi.


5

Tôi cũng xin cảm ơn lãnh đạo, các đồng nghiệp và các sinh viên Trường
Cao Đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang đã động viên, tạo điều kiện
và giúp đỡ tơi trong q trình thực hiện luận án.
Không thể quên người chồng đã cảm thông, chia xẻ những khó khăn của tơi
và thời gian ít ỏi mà tôi dành cho anh trong thời gian nghiên cứu. Những giọt mồ
hôi lăn trên trán anh vào những buổi trưa oi ả, hay những giọt nước mưa thấm
đẫm áo anh trong những trận kẹt xe hàng tiếng đồng hồ để chở tơi đi tìm sách,
tìm tài liệu tham khảo, hay trao đổi các vấn đề học thuật với các thầy cơ là những
hình ảnh ghi sâu trong lịng tơi.
Và cuối cùng tôi xin cảm ơn cha mẹ tôi, những người tơi mang ơn suốt đời vì
cơng ơn sinh thành và ni dưỡng, vì sự động viên và giúp đỡ tơi trong quá trình
làm luận án cả về vật chất và tinh thần, mà nguồn tinh thần lớn nhất đối với tôi là
đứa con bé bỏng đến nay đã được 2 tuổi.
Nha Trang, ngày 11 tháng 11 năm 2011
Tác giả
Võ Tú Phương


6

MỤ LỤ
Trang
P ẦN MỞ ẦU

1. Lý do chọn đề tài và mục đích nghiên cứu ................................................. 1
2. Lịch sử vấn đề ............................................................................................ 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 9
4. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu ............................................... 10
5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án .................................... 13
6. Kết cấu của luận án .................................................................................. 14
ƢƠN

1: M T SỐ VẤN Ề LÝ T UYẾT

1.1. ại cƣơng về từ loại và sự phân định từ loại ...................................... 16
1.1.1. Từ loại trong tiếng Anh ...................................................................... 22
1.1.1.1. Sự phân định từ loại tiếng Anh ............................................. 23
1.1.1.2. Trạng từ tiếng Anh ............................................................... 25
1.1.2. Từ loại trong tiếng Việt ...................................................................... 29
1.1.2.1. Sự phân định từ loại tiếng Việt .............................................. 31
1.1.2.2. Bàn về vấn đề trạng từ trong tiếng Việt ................................ 35
1.2. Tổng quan về dịch thuật ..................................................................... 36
1.2.1. Khái niệm dịch ................................................................................... 36
1.2.2. Lý thuyết dịch .................................................................................... 37
1.2.3. Tương đương trong dịch thuật ............................................................ 39
Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................... 42
ƢƠN

2: TR N
TƢƠN

TỪ T ẾN
ƢƠN

N
TRON

( Ó SO SÁN
T ẾN

VỚ

ƠN VỊ

V ỆT)

2.1. ịnh nghĩa trạng từ tiếng nh và phƣơng thức
cấu tạo trạng từ tiếng nh ................................................................... 44

2.1.1. Định nghĩa trạng từ tiếng Anh ......................................................... 44
2.1.2. Phương thức cấu tạo trạng từ tiếng Anh ..................................... 46


7

2.1.2.1. Trạng từ đơn (Simple adverbs) ......................................................... 47
2.1.2.2 Trạng từ láy ...................................................................................... 47
2.1.2.3. Trạng từ ghép ................................................................................... 47

2.1.2.4. Những cụm từ cố định có chức năng như là trạng từ ............... 55
2.2. hức năng của trạng từ tiếng nh ...................................................... 55
2.2.1. Bổ nghĩa cho tính từ ............................................................................ 55
2.2.2. Bổ nghĩa cho trạng từ khác .................................................................. 56
2.2.3. Bổ nghĩa cho động từ .......................................................................... 56

2.2.4. Trạng từ bổ nghĩa cho những yếu tố khác ............................................ 58
2.2.5. Những từ loại và những dạng cấu trúc thực hiện
chức năng của trạng từ ....................................................................... 59
2.3. Vị tr trạng từ tiếng nh ..................................................................... 62
2.3.1. Khái quát vị trí của trạng từ tiếng Anh trong câu ................................ 62
2.3.2. Vị trí trạng từ tiếng Anh theo sách ngữ pháp phổ thơng ...................... 63
2.3.3. Vị trí của trạng từ theo cách nhìn ngơn ngữ học ................................. 71
2.4. Những yếu tố trong tiếng Việt tƣơng đƣơng với
trạng từ tiếng nh .............................................................................. 73
2.4.1. Phụ từ tiếng Việt ................................................................................ 73
2.4.2. Tính từ tiếng Việt ............................................................................... 79
2.4.3. Trạng ngữ tiếng Việt .......................................................................... 82
2.5.

hảo sát trạng từ tiếng nh và phụ từ tiếng Việt .............................. 86

2.5.1. Khảo sát trạng từ tiếng Anh và phụ từ tiếng Việt
trên ngữ liệu từ điển ............................................................. 86
2.5.2. Khảo sát trạng từ tiếng Anh và phụ từ tiếng Việt
trên ngữ liệu Harry Potter .................................................... 90
Tiểu kết chƣơng 2 ...................................................................................... 96
ƢƠN

3:

ẢO SÁT V Ệ DỊ
S N

T ẾN

TR N

TỪ T ẾN

N

V ỆT .......................................................... 99

3.1. ác cách chuyển dịch trạng từ trong tác phẩm

arry Potter .......... 99

3.1.1. Thay đổi từ loại .................................................................................. 99


8

3.1.1.1. Thay đổi từ loại khi dịch trạng từ cách thức ........................... 99
3.1.1.2. Thay đổi từ loại khi dịch trạng từ năng diễn ........................ 103
3.1.1.3. Thay đổi từ loại khi dịch trạng từ địa điểm .......................... 104
3.1.1.4. Thay đổi từ loại khi dịch trạng từ thời gian .......................... 104
3.1.1.5. Thay đổi từ loại khi dịch trạng từ mức độ ........................... 106
3.1.2. Thay đổi vị trí .................................................................................. 108
3.1.2.1. Trạng từ cách thức .............................................................. 109
3.1.2.2. Trạng từ năng diễn .............................................................. 114
3.1.2.3. Trạng từ địa điểm ................................................................ 121
3.1.2.4. Trạng từ thời gian ............................................................... 125
3.1.2.5. Trạng từ mức độ ................................................................. 128
3.2. So sánh cách chuyển dịch trạng từ cách thức trong tác phẩm
arry Potter với cách chuyển dịch thƣờng gặp .............................. 131

3.2.1. So sánh cách chuyển dịch trạng từ cách thức trong tác phẩm
Harry Potter với cách chuyển dịch của sinh viên .............................. 132
3.2.1.1. Khảo sát cách chuyển dịch trạng từ cách thức của sinh viên ........... 132
3.2.1.2. So sánh cách chuyển dịch trạng từ cách thức trong
tác phẩm Harry Potter với cách chuyển dịch của sinh viên .... 136
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................... 138
ƢƠN

4: ỨN
DỊ

DỤN

Á

T UẬT V

ẾT QUẢ N
ẢN

N ỨU VÀO

D Y ..................................... 140

4.1. Ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào dịch thuật ............................ 140
4.1.1. Đề xuất phương pháp dịch trạng từ ......................................... 140
4.1.2. Cách dịch trạng từ cách thức ................................................. 145
4.1.3. Vị trí trạng từ trong câu khác nhau tạo nghĩa khác nhau ......... 146
4.2. ề xuất ý kiến về việc giảng dạy ........................................................ 147
4.2.1. Những lỗi sai về trạng từ mà sinh viên hay mắc phải ...... 147

4.2.2. Một số đề xuất về giảng dạy trạng từ tiếng Anh ..................... 152
4.2.2.1. Phân biệt trạng từ và tính từ ......................................... 152
4.2.2.2. Các hình thức và cấu trúc trạng từ ................................. 167


9

Tiểu kết chương 4 ....................................................................................... 182
ẾT LUẬN .............................................................................................. 184


10

D N

SÁ

Á BẢN

B ỂU TRON

Bản 1.1.1.1

: Bản tóm tắt 8 từ loại tron tiến An

Bản 1.1.2.1

: óm tắt từ loại tiến

LUẬN ÁN

tiến

it

i tt o

ủ Ủy b n K o

p n loại ủ s

N

p p

Xã ội i t N m (1983)

Bảng 2.1.2.3.

: Bản tóm tắt về

t àn lập trạn từ tận ùn bằn

Bản 2.3.2.2a

: rật tự trạn từ tron n

tín từ tiến An

Bản 2.3.2.2b

: rật tự trạn từ tron n

trạn từ tiến An

Bản 2.3.2.2c

: rật tự trạn từ tron n

độn từ tiến An

Bản 2.3.2.2d

: rật tự trạn từ k i n ấn mạn

Bản 2.4.1a

: rật tự p ụ từ tron n

độn từ tiến

Bản 2.4.1b

: rật tự p ụ từ tron n

tín từ tiến

Bản 2.4.1

: o s n trạn từ tiến An và p ụ từ tiến

Bản 2.4.2

:

Bản 2.4.3

: o s n trạn từ tiến An và trạn n

Biểu đồ 2.5.1a

: Biểu đồ biểu diễn

loại trạn từ tiến An xét về ấu tạo

Biểu đồ 2.5.1b

: Biểu đồ biểu diễn

loại p ụ từ tiến

Bản 2.5.2a

: Bản t n

t xuất i n

i t
i t
i t

o s n trạn từ tiến An và tín từ tiến

p số l

-ly

tiến

i t
i t

i t xét về ấu tạo
loại trạn từ tron t

p m H rry Pott r
Biểu đồ 2.5.2b

: Biểu đồ về m

độ xuất i n ủ trạn từ tiến An

từn v

trí tron câu
Biểu đồ 2.5.2c

: Biểu đồ về m

độ xuất i n ủ p ụ từ tiến

i t

từn v trí

trong câu
Bản 3.1.1.1

:Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.1.2

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.1.3

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.1.4

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

y đ i từ loại k i d

trạn từ

t

i t
y đ i từ loại k i d

trạn từ năn diễn

i t
y đ i từ loại k i d

trạn từ đ

điểm

i t
y đ i từ loại k i d
i t

trạn từ t ời i n


11

Bản 3.1.1.5

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.1.

: Bản tóm tắt sự t
s n tiến

Bản 3.1.2.1

: Bản tóm tắt sự t
: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.2.3

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.2.4

: Bản tóm tắt sự t
tiến An s n tiến

Bản 3.1.2

: Bản tóm tắt sự t
d

Bản 3.2.1.1

trạn từ m

độ

i t
y đ i từ loại k i d

trạn từ tiến An

i t

tiến An s n tiến
Bản 3.1.2.2

y đ i từ loại k i d

y đ i v trí k i d

trạn từ

t

i t
y đ i v trí k i d

trạn từ năn diễn

i t
y đ i v trí k i d

trạn từ đ

điểm

i t
y đ i v trí k i d

trạn từ t ời i n

i t
y đ i ví trí ủ

loại trạn từ k i đ

s n tiến vi t

: Biểu đồ t ốn kê ý kiến về

d

trạn từ

t

ủ

sinh viên
Bản 4.1.2

: Bản đối
i t (qu n

Bản 4.2.2.2.1.a

:Hn t

iếu

uyển d

trạn từ tiến An s n tiến

li u H rry Pott r)
so s n

ơn và so s n n ất ủ một số trạn từ

đặ bi t
Bản 4.2.2.2.1.b

: Bản tóm tắt

n t

Bản 4.2.2.2.4

: Bản tóm tắt ấu trú đảo n

so s n

ủ trạn từ

với trạn từ

12

P ẦN MỞ ẦU
1. Lý do chọn đề tài và mục đ ch nghiên cứu
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, nhu cầu học ngoại ngữ của người Việt Nam
ngày càng cao. Bên cạnh nhu cầu học các ngôn ngữ như tiếng Trung, tiếng
Pháp, tiếng Đức, tiếng Hàn, tiếng Nhật… thì nhu cầu học tiếng Anh trong nước
vẫn chiếm vị trí cao nhất. Nhiều người học tiếng Anh với nhiều mục đích khác
nhau như là để xin việc trong các cơng ty nước ngồi với mức lương hấp dẫn,
để đi du học ở các nước có nền học thuật hàng đầu thế giới như Hoa Kỳ, Anh,
Úc, Canada, New Zealand, để kinh doanh, buôn bán với các đối tác nước ngồi,
để định cư ở các nước nói tiếng Anh…. Cịn đối với học sinh, sinh viên thì
tiếng Anh là một môn học ở trường phổ thông, được giảng dạy từ cấp một đến
cấp ba. Dạy và học tiếng Anh hiện đang trở thành nhu cầu lớn.
Trong hoàn cảnh đó chúng tơi thấy cần phải nghiên cứu so sánh đối chiếu
hai ngôn ngữ Anh – Viêt nhằm mục đích tìm ra những điểm giống và khác nhau,
giúp những người Việt học tiếng Anh tốt hơn. Ngoài lý do khách quan bên trên
chúng tơi cịn có những lý do riêng để thực hiện đề tài này:
Thứ nhất, tiếng Việt là ngôn ngữ mẹ đẻ, là ngôn ngữ được sử dụng hàng
ngày, ngay từ khi cịn bé, của tơi nói riêng và của người Việt Nam nói chung.
Nhưng tiếng Việt chỉ được tôi hiểu như là một công cụ để giao tiếp, trao đổi cho
đến khi học các lớp về ngữ âm, âm vị học tiếng Việt, ngữ pháp tiếng Việt, lơgich tiếng Việt, dụng học Việt ngữ thì tơi mới hiểu hơn về các khía cạnh mới mẻ
của nó. Và bản chất của một người với tình cảm dành cho đất nước, dành cho
ngôn ngữ mẹ đẻ đã thôi thúc tơi nghiên cứu để có những hiểu biết hơn về tiếng
Việt yêu mến của mình.
Thứ hai, khi bắt đầu làm quen với bộ môn ngôn ngữ học so sánh - đối
chiếu, tơi cảm thấy thích thú khi bước chân vào địa hạt này. Khi so sánh đối
chiếu hai ngôn ngữ Anh – Việt tôi không những hiểu rõ hơn về tiếng Anh mà

còn biết thêm nhiều điều mới, nhiều khía cạnh mới của tiếng Việt, một ngơn


13

ngữ mà tôi đã quá quen thuộc, sử dụng hàng ngày nhưng vẫn chưa hiểu thấu
đáo về nó.
Thứ ba, khi nghiên cứu về lĩnh vực ngôn ngữ tôi nhận thấy trong lịch sử
ngôn ngữ học, từ loại đã được nghiên cứu từ thời Hi Lạp cổ đại. Từ loại là một
phần quan trọng không thể thiếu trong bất kỳ một ngôn ngữ nào, ngay cả trong
tiếng Việt. Việc phân định từ loại cũng đã được tiến hành nhằm mục đích nhận
thức bản chất, quy luật hoạt động của từ, giúp cho việc nắm bắt, nhận thức và
truyền đạt ngôn ngữ tốt hơn.
Việc phân định từ loại có ý nghĩa rất quan trọng đối với người dạy và
học ngôn ngữ. Người dạy khi truyền thụ ngôn ngữ trước hết cần phải nắm rõ
về từ, vì từ là yếu tố cơ bản nhất, quan trọng nhất trong câu. Từ có thể tạo
thành từ mới, tạo thành cụm từ, tạo thành câu dựa trên các quy luật. Đối với
người học, để sử dụng ngơn ngữ một cách vững chắc, thì cần có những hiểu
biết nhất định về hệ thống, quy tắc, hoạt động ngữ pháp của các từ loại, quy
tắc về kết hợp từ và vị trí của từ loại trong câu. Khi nắm được quy tắc về dùng
từ, tạo câu thì mới có thể nói và viết đúng.
Khi nghiên cứu từ loại tơi nhận thấy d n từ, độn từ, tín từ thường
được quan tâm nhiều vì ba từ loại này đóng vai trò đặc biệt, quan trọng trong
câu. Chúng là những từ nịng cốt của câu. Chúng có vai trị truyền tải nội dung
chính của một câu, một phát ngơn, hay một văn bản. Tuy nhiên cũng có từ loại
khác tuy ít được quan tâm hơn, nhưng có ý nghĩa quan trọng khơng kém. Nó có
chức năng giúp người đọc, người nghe xác định thời gian, mức độ, nơi chốn,
cách thức của hành động, trạng thái của sự vật hiện tượng. Đó chính là trạn từ.
Có nhiều sách ngữ pháp bản ngữ viết về trạng từ tiếng Anh. Tuy nhiên chưa có
sách nào đi sâu phân tích đối chiếu trạng từ tiếng Anh với những từ loại tương

đương với nó trong tiếng Việt. Chưa có sách nào nghiên cứu về cách dịch của từ
loại này sang tiếng Việt. Đây là những mảng cịn trống trong nghiên cứu đối
chiếu giữa hai ngơn ngữ Anh – Việt. Trong khả năng của mình, tơi mong muốn
thực hiện đề tài này để bù đắp những khoảng trống đó.


14

Thứ tư, từ kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy của một giáo viên tiếng
Anh đã thôi thúc tôi ý muốn nghiên cứu các vấn đề liên quan đến tiếng Anh: từ
loại nói chung và trạng từ nói riêng, về sự chuyển dịch từ loại từ tiếng Anh sang
tiếng Việt và cụ thể là trạng từ. Những hiểu biết về các khía cạnh này trong tiếng
Anh sẽ giúp ích cho tôi trong việc soạn bài, thiết kế bài giảng về ngữ pháp tiếng
Anh, và bài giảng về dịch thuật cho học sinh, sinh viên.
Từ những lý do trên, chúng tôi thấy rất cần thiết đi sâu, tìm hiểu, so sánh
đối chiếu trạng từ giữa hai ngôn ngữ tiếng Anh và tiếng Việt, và nghiên cứu về
việc dịch trạng từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Do vậy chúng tôi tiến hành đề tài:
K ảo

u vi

d

trạn từ tiến An s n tiến

i t (qu t

p

m H rry

Pott r) .
1.2. Mục đ ch nghiên cứu
Luận án được thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu đối chiếu việc dịch
trạng từ tiếng Anh sang tiếng Việt, góp phần hỗ trợ, cung cấp những kiến thức,
những cách dịch từ loại này cho người dạy, người học và người dịch thuật.
Người dạy và người học có thể ghi nhớ, sử dụng cách dịch này để nâng cao khả
năng nghe, nói, viết, đọc hiểu tiếng Anh, ứng dụng những kiến thức về từ loại
này trong công việc và trong học thuật. Và người dịch với những kiến thức về
việc dịch trạng từ tiếng Anh sang tiếng Việt sẽ có những bản dịch đúng và hay
hơn.
Việc nghiên cứu của luận án sẽ tập trung vào những vấn đề sau:
n ất là nghiên cứu các bình diện của trạng từ tiếng Anh như là vị trí,
cấu tạo, chức năng.
i là so sánh trạng từ tiếng Anh và những yếu tố tương đương trong
tiếng Việt trên các mặt: hình thái, chức năng, vị trí.
b là khảo sát cách chuyển dịch của từng loại trạng từ trong tác phẩm
Harry Potter để thấy những thay đổi khi dịch trạng từ như là: thay đổi từ loại,
thay đổi vị trí, thay đổi cấu trúc.
t là so sánh các cách chuyển dịch trạng từ cách thức trong tác phẩm
Harry Potter với các cách chuyển dịch của sinh viên.


15

năm là ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào dịch thuật
s u là đề xuất ý kiến về giảng dạy trạng từ tiếng Anh.
Chúng tơi hi vọng cơng trình này sẽ đóng góp vào việc nghiên cứu chung
cả hai ngơn ngữ trên bình diện giảng dạy và dịch thuật.
2. Lịch sử vấn đề

Qua khảo sát tình hình nghiên cứu, chúng tơi thấy rằng đã có rất nhiều
sách, nhiều cơng trình và nhiều tác giả viết về vấn đề trạng từ tiếng Anh, vấn đề
nghiên cứu đối chiếu hai ngôn ngữ Anh – Việt và vấn đề dịch thuật được thể
hiện ở nhiều khía cạnh và góc độ khác nhau.
n ất, đối với vấn đề nghiên cứu trạng từ tiếng Anh thì đã có nhiều
tác giả, nhiều cơng trình, bài viết. Đặc biệt những vấn đề về chức năng, vị trí,
cấu tạo và các loại trạng từ tiếng Anh thì có rất nhiều cơng trình bàn đến như
là: A tud nt’s Gr mm r of t

En lis L n u

(N

p

p tiến An

ủ

sinh viên) của Sidney Greenbaum & Randolph Quirk (2006) NXB Longman.
Cơng trình này được tác giả chú trọng nhiều về chức năng của trạng từ. Trong
sách này chức năng của trạng từ được làm rõ và có những ví dụ cụ thể minh
họa.
Nghiên cứu về vấn đề này còn có những cơng trình khác được thể hiện
rõ trong những sách ngữ pháp như là: English Grammar in Use (N
tiến

An

t ự

p

p

àn ) của Raymond Murphy (2004) NXB Cambridge

University Press. Quyển sách này chú trọng về việc sử dụng trạng từ, dùng
trạng từ trong câu như thế nào cho đúng ngữ pháp, cho phù hợp với mục đích
nói và ứng dụng những câu có nghĩa và đúng ngữ pháp vào trong từng ngữ
cảnh cụ thể.
Với cùng mục đích như trên thì có các sách Practical English Usage
(Luy n tập sử dụn tiến An ) của Michael Swan (2005) NXB Oxford University
Press; The Essential English Grammar (N

p p tiến

An t iết yếu), của

Alexander (1993), NXB Longman; Longman Grammar of Spoken and Written
English (N

p

p Lon m n về tiến An tron văn nói và văn viết), của Biber


16

(1999), Longman; Current English Grammar (N

p p tiến An

i n àn ),

của Chalker, S. (1992), Macmillan Publisher Limited.
Những nghiên cứu sâu hơn về ngôn ngữ tiếng Anh, về cách sử dụng tiếng
Anh theo chức năng, theo mục đích giao tiếp thì có các sách: Language Grammar
nd Communi tion (N

p p và i o tiếp n n n

), của Delahurty (1994),

McGraw Hill, INC. A Univ rsity Cours in En lis Gr mm r (Bài iản Đại
về n

p p tiến An ), của Downing (1995), Phoenix ELT. Advanced English

Pr ti

(luy n tập tiến An n n

o), Third edition, của Graver (1991), Oxford

University Press; Fun tion l En lis Gr mm r (N

p p tiến An t o

năn ), của Lock (1996), Cambridge University Press; A University Grammar of

En lis

(N

p p tiến An bậ Đại

), ủ Randolph (1993) Longman

Group: Essex, England.
i, về vấn đề nghiên cứu đối chiếu ngơn ngữ nói chung và hai ngơn
ngữ Anh – Việt nói riêng thì có các tác giả, các sách, bài viết như sau:
Sách về nghiên cứu đối chiếu ngơn ngữ thì có ―Bàn về k ả năn so s n
n
n

nn

của Solnsev, (Bùi Khánh Thế dịch từ tiếng Nga, 1981), và Ngơn

xun qu

nền văn ó , của Lado, R. (Hồng Văn Vân dịch (2003)).

Những cơng trình này là nền tảng lý thuyết cho việc so sánh đối chiếu các ngơn
ngữ.
Lê Quang Thiêm (2004) có cơng trình N
ng

iên

u đối chiếu các ngôn

, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. Trong đó có chương Đối chiếu khn

hình câu tiếng Vi t và thành phần câu Vi t An
và câu phủ đ nh Vi t – An

và

Đối chiếu câu nghi vấn

. Hai phần này chuyên về so sánh, đối chiếu điểm

tương đồng và khác biệt giữa câu tiếng Anh và câu tiếng Việt. Vũ Ngọc Tú
(1996) cũng có cơng trình ―Nghiên c u đối chiếu trật tự từ Anh-Vi t trên một
số cấu trú

ơ bản‖. Phạm Thị Tuyết Hương (2002) có cơng trình nghiên cứu

―Trật tự từ trong cấu trú động ng tiếng Anh và tiếng Vi t . Trong nghiên
cứu này tác giả đã đưa ra một số điểm tương đồng và khác biệt giữa trật tự từ
trong cấu trúc động ngữ của tiếng Anh và tiếng Việt. Các cơng trình này đã so


17

sánh đối chiếu những điểm khác biệt giữa hai ngôn ngữ Việt – Anh trên khía
cạnh cấu trúc.
Th ba, về vấn đề trạng từ và trạng ngữ thì có Võ Huỳnh Mai (1971-1973)
với các bài viết: Vấn đề trạng ng trong tiếng Vi t, ―Ngôn Ngữ‖ (HN), s3; Bàn

thêm về phạm vi của trạng ng trong tiếng Vi t. TC Ngơn Ngữ, s2/1973. Liên
quan đến đối chiếu chuyển dịch có luận án của Hà Thành Chung (2007) “Cú
phân từ đ nh ng và trạng ng trong tiếng Anh và các biểu th

t ơn đ ơn

trong tiếng Vi t” được bảo vệ tại Trường Đại học KHXH & NV Hà Nội. Đây là
đề tài nghiên cứu về định ngữ và trạng ngữ tiếng Anh và tìm ra những biểu
thức tương đương với tiếng Việt về mặt lý thuyết.
Th t , về vấn đề dịch thuật thì có rất nhiều tác giả trong nước và ngoài
nước, nhiều quyển sách, bài viết học thuật bàn về vấn đề này. Những nghiên cứu
về dịch thuật của tác giả nước ngoài chẳng hạn như Nhập môn nghiên c u d ch
thuật: Lý thuyết và ng dụng, của Jeremy Munday (Trịnh Lữ dịch) (2009) NXB
Tri Thức. Đây là một tài liệu giáo khoa cung cấp một cái nhìn tồn cảnh về
những đóng góp chủ chốt trong lĩnh vực nghiên cứu dịch thuật. Quyển sách liệt
kê các khái niệm về dịch thuật và giới thiệu một số lý thuyết. Ngồi ra cịn có
các văn bản minh họa kèm theo bản dịch. Trong mỗi chương sách tác giả bàn về
một lý thuyết dịch và áp dụng ngay vào các văn bản cụ thể để thử thách giá trị và
tác dụng của lý thuyết ấy.
Về vấn đề nghiên cứu dịch thuật thì ngồi cơng trình nêu trên cịn có các
cơng trình của Catford (1965), A Linguistic Theory of Translation (Lý t uyết
n

n n

d

t uật) nhà xuất bản Oxford University, Oxford. Hay Gentzler

(1993) cũng có cơng trình Cont mpor ry r nsl tion

d

ori s (N

n lý t uyết

t uật đ ơn đại) nhà xuất bản Roudledge, London & New York. Tác giả

Hatim và Mason (1990) cũng viết sách Discourse and the Translator (Diễn
ngôn và d

iả) nhà xuất bản Longman, UK, Jakobson (1959) cũng có bài viết

On Linguistic Aspects of Translation (N
t uật), trên tạp chí The Translation

n k í

ạn n

Studies Reader,

n n

ủ d

L. Venuti (ed.),


18

Roudledge, London & New York, 1998. Học giả Newmark cũng giới thiệu
sách A

xtbook of r nsl tion (

về d

t uật), nhà xuất bản Prentice

Hall, London 1988.
Đối với vấn đề nghiên cứu dịch thuật trong nước thì nhà ngơn ngữ học
Cao Xuân Hạo cũng đã có bài viết uy n

ĩ về d

t uật (được đăng trên

Vietbao.vn 18/01/2006). Bài viết bàn về các phương pháp dịch và đưa ra quan
điểm dịch thuật của tác giả. Theo tác giả, người dịch phải lấy các tiêu chuẩn
―tín‖, ―đạt‖, ―nhã‖ làm căn cứ và khi dịch phải trung thành cả về nội dung và
hình thức.
Nhà nghiên cứu ngơn ngữ Nguyễn Hồng Cổn đã có rất nhiều bài viết về
vấn đề dịch thuật trên các mặt: lược sử dịch thuật, phương pháp thủ thuật dịch và
vấn đề tương đương trong dịch thuật. Cụ thể là bài viết ― ề vấn đề t ơn đ ơn
tron d

t uật , đăng trên tạp chí Ngơn ngữ, số 11/2001, D

ất và một số m

n lí t uyết trong: Việt ngữ học dưới ánh sáng các lí thuyết

hiện đại, Nxb KHXH, 2005. C

p

ơn p

p và t ủ p

pd

Những vấn đề ngôn ngữ học, Nxb ĐHQG Hà Nội, 2006. ―L
d

t uật: Bản

t uật trong tạp chí Ngơn ngữ số 11, 2006 và bài viết L

t uật trong:
sử n

iên

u

sử về d

t uật trong tạp chí Ngơn ngữ số 8, 2006.

Nói tóm lại, các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã nghiên cứu lịch
sử dịch thuật và đưa ra nhiều lý thuyết dịch làm căn cứ, cơ sở chung cho vấn đề
dịch thuật cho các ngôn ngữ.
Về vấn đề nghiên cứu việc dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt thì phải kể
đến quyển sách: ―D ch thuật: Từ lý thuyết đến thự

àn

, của Nguyễn

Thượng Hùng, (2005), NXB Văn Hóa Sài Gịn. Quyển sách này không chỉ đề
cập đến lý thuyết dịch thuật, các hình thái dịch thuật, các dạng ngơn ngữ và
chuyển đổi trong dịch thuật, mà còn đề cập đến các bước thực hiện trong quá
trình dịch. Một quyển sách khác về dịch thuật đó là ―H ớng dẫn kỹ thuật d ch
Anh-Vi t , Nguyễn Quốc Hùng (2005) Nxb KHXH cũng đề cập đến cách dịch
và kỹ thuật dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Tuy nhiên những cơng trình


19

này chỉ đề cập một cách chung nhất về vấn đề dịch thuật từ Anh sang Việt, về
kỹ thuật dịch nói chung chứ khơng đi sâu vào việc dịch một từ loại cụ thể.
năm, về việc nghiên cứu chuyển dịch một từ loại cụ thể thì có thể kể
đến luận văn ―K ảo s t t uật n
và vi

d

t ơn

kin tế tron văn ki n Đại ội Đản C

n s n tiến An

N

của tác giả Nguyễn Ngọc Toàn (2010).

Luận văn chỉ đề cập đến việc dịch của một thuật ngữ chứ khơng phải một từ
loại Ngồi ra nó chỉ đề cập đến việc dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh chứ
khơng phải từ tiếng Anh sang tiếng Việt.
Nhìn chung, những nghiên cứu, những bài viết về từ loại trạng từ tiếng
Anh thì rất nhiều nhưng việc nghiên cứu sự chuyển dịch trạng từ tiếng Anh
sang tiếng Việt thì chưa có cơng trình nghiên cứu cụ thể. Nếu có chỉ là những
cơng trình lẻ tẻ về một khía cạnh của trạng từ chứ khơng tập trung đi sâu phân
tích những vấn đề liên quan đến trạng từ như là vị trí, cấu tạo, chức năng, phân
loại và cách chuyển dịch trạng từ sang tiếng Việt. Việc khảo cứu, miêu tả trạng
từ tiếng Anh chưa có nhiều, trong lúc đó lỗi học tiếng Anh liên quan đến trạng
từ, đến chuyển dịch khá phổ biến và tâm lý ngại, sợ trạng từ thường gặp trong
người học nói chung và trong sinh viên nói riêng. Do vậy chúng tôi thực hiện
đề tài K ảo

u vi

d

trạn từ tiến An s n tiến

i t (qu t

p

m

H rry Pott r) với mong muốn bù đắp những mảng cịn trống về trạng từ trong
phạm vi có thể của mình và mong muốn góp một phần nhỏ vào việc nghiên cứu
chung của hai thứ tiếng: tiếng Việt (tiếng mẹ đẻ được sử dụng hàng ngày của
chúng tôi) và tiếng Anh (công cụ ngôn ngữ giao tiếp quốc tế).
3. ối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. ối tƣợng nghiên cứu
Có thể nói tiếng Anh thuộc loại hình ngơn ngữ khơng giống với loại hình
ngơn ngữ tiếng Việt. Cho nên vấn đề chuyển di ngơn ngữ (language transfer) là
điều khó tránh khỏi và tất yếu. Sự chuyển di ngôn ngữ diễn ra ở nhiều bình diện
như: ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp. Đây là vấn đề hiện nay đang được nhiều người
quan tâm, đặc biệt là những người làm công tác giảng dạy ngoại ngữ.


20

Tuy nhiên theo như tên gọi của đề tài luận án, chúng tôi sẽ không đi sâu
nghiên cứu hết tất vả mọi vấn đề mà chỉ tập trung nghiên cứu một từ loại: trạn
từ. Đối tượng nghiên cứu của luận án là những trạng từ trong tiếng Anh và việc
dịch trạng từ tiếng Anh sang những yếu tố tương đương trong tiếng Việt (được
khảo sát chủ yếu qua tác phẩm H rry Pott r ). Như thế cũng có thể thấy rằng
những yếu tố như là những cụm trạng từ hoặc những mệnh đề trạng từ thì khơng
được nghiên cứu trong luận án.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Trong luận án chúng tôi không thể bao quát mọi vấn đề về trạng từ.
Chúng tơi khơng tìm hiểu trạng từ trên tất cả các bình diện ngơn ngữ mà chỉ tập
trung nghiên cứu các trạng từ tiếng Anh về vị trí, cấu tạo, chức năng. Sau đó

chúng tơi sẽ tiến hành khảo sát việc dịch trạng từ cách thức tiếng Anh sang tiếng
Việt (được khảo sát chủ yếu qua tác phẩm Harry Potter). Ở phần này chúng tơi
đặc biệt đi sâu tìm hiểu, khảo sát về những thay đổi của loại trạng từ này khi dịch
sang tiếng Việt như: thay đổi từ loại, thay đổi vị trí.
Lý do của việc giới hạn khảo cứu trạng từ cách thức tiếng Anh là vì trạng từ
cách thức tiếng Anh chiếm số lượng khá lớn (theo như khảo sát ban đầu là có hơn
80% trạng từ là trạng từ cách thức) và hầu hết loại trạng từ này được nhận diện dễ
dàng nhờ hậu tố -ly. Ngồi ra các đặc điểm về cấu tạo, vị trí, chức năng của trạng
từ cách thức là đặc trưng của từ loại trạng từ.
Việc nghiên cứu sự chuyển dịch của trạng từ sẽ được tiến hành trên văn
bản tiếng Anh hiện đại, cụ thể là văn bản tiếng Anh của bộ sách Harry Pott er
của nhà văn Anh J.K. Rowling và bản dịch tiếng Việt của nhà văn Lý Lan.
Chúng tôi sẽ tiến hành khảo sát trên 6 tập đầu tiên của bộ sách gồm 7 tập này
(vì khi tiến hành khảo sát đầu năm 2007 thì chỉ có 6 tập đầu tiên được xuất
bản). Chúng tôi cũng sẽ so sánh cách dịch trạng từ cách thức của sinh viên và
của giáo viên với cách dịch trạng từ cách thức trong tác phẩm Harry Potter để
thấy điểm giống và điểm khác nhau từ đó đề ra các cách chuyển dịch hợp lý
cho loại trạng từ này.


21

Ngoài vấn đề nghiên cứu về sự chuyển dịch trạng từ tiếng Anh sang
tiếng Việt, luận án cũng nghiên cứu những lỗi sai trạng từ mà sinh viên hay
mắc phải, tìm ra nguyên nhân gây ra lỗi và đề xuất ý kiến về việc giảng dạy
trạng từ tiếng Anh.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu và nguồn tƣ liệu
4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi đã tiến hành các phương pháp nghiên cứu sau:
P

ơn p

p so s n đối

iếu sẽ được sử dụng chính trong tồn bộ luận

án, giữ vai trị chủ đạo và thường trực vì mục đích của đề tài là so sánh việc dịch
trạng từ trong hai loại văn bản tiếng Anh và tiếng Việt. Phương pháp này sẽ tập
trung vào chương 2 của luận án bao gồm hai bước: bước thứ nhất là bước miêu
tả và bước thứ hai là bước so sánh đối chiếu. Bước miêu tả được sử dụng để
miêu tả từ loại trạng từ tiếng Anh và bước so sánh để chỉ ra sự giống và khác
nhau của từ loại trạng từ với những đơn vị khác trong tiếng Anh và những yếu tố
tương đương với nó trong tiếng Việt.
P

ơn p

p k ảo s t - t ốn kê được sử dụng để liệt kê, khảo sát,

thống kê các trạng từ tiếng Anh và phụ từ tiếng Việt trong từ điển và trong tác
phẩm được chọn. Từ kết quả thống kê thực tế, chúng tôi sẽ kiểm nghiệm lại giả
thuyết đã nêu để điều chỉnh hoặc bổ sung. Chúng tôi sử dụng phần mềm được
viết riêng cho luận án của tiến sỹ Đinh Điền (tiến sỹ tin học, giảng viên Trường
Đại học Khoa học Tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh) để tổng hợp. Phần mềm
này được dùng để liệt kê và tổng hợp những trạng từ có cùng hậu tố trong Bản
t ốn kê

trạn từ tiến An và tiến

i t (bảng này trong phần Phụ lục) và

một phần mềm khác được viết riêng cho luận án (cũng do tiến sỹ Đinh Điền
viết) để tổng hợp, liệt kê những trạng từ xuất hiện trong tác phẩm Harry Potter
nguyên bản tiếng Anh, và phụ từ xuất hiện trong bản dịch tiếng Việt. Kế tiếp,
chúng tơi khảo sát về vị trí của trạng từ và phụ từ trong câu. Từ đó chúng tơi có
thể đưa ra nhận xét về vị trí thường xuất hiện nhất của trạng từ và so sánh vị trí
của trạng từ và vị trí của phụ từ trong câu. Ngồi ra chúng tơi cịn sử dụng phần


22

mềm thống kê SPSS (Statistic Package for Social Science) để thống kê ý kiến
khảo sát. Đây là phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu và xử lý thống kê chuyên
nghiệp, linh họat, đa năng và rất mạnh so với các phần mềm có chức năng
thống kê khác. Nó được sử dụng rộng rãi trong công tác nghiên cứu, xử lý,
phân tích dữ liệu thống kê, đặc biệt đối với các ngành khoa học xã hội và nhân
văn.
P

ơn p

p miêu tả được sử dụng để xác định vị trí của trạng từ trong

câu tiếng Anh từ đó sẽ so sánh đối chiếu với những yếu tố tương đương với nó
trong tiếng Việt.
Ngồi các phương pháp nêu trên luận án cịn sử dụng một số phương
pháp khác như là: phương pháp lập biểu đồ, phương pháp mơ hình hóa, phương
pháp phân tích và phương pháp tổng hợp. Các phương pháp này giúp cho việc
minh họa những luận điểm trong luận án rõ ràng và cụ thể hơn.

4.2. Nguồn tƣ liệu
Để thực hiện những yêu cầu đặt ra của luận án là khảo sát cấu tạo trạng
từ tiếng Anh và phụ từ tiếng Việt thì khơng thể khơng sử dụng những quyển
từ điển có uy tín, có chất lượng, được đơng đảo người học và người nghiên
cứu biết đến. Về tiếng Anh thì có từ điển Oxford Adv n d L rn r’s
Dictionary của Hornby, A. S. (1992) Nxb Oxford University Press và tiếng
Việt là Từ điển tiếng Vi t, của Hoàng Phê (chủ biên), (2001), NXB GD.
Để thấy rõ sự thay đổi của trạng từ tiếng Anh (về vị trí, cấu tạo, chức
năng) khi dịch sang tiếng Việt, chúng tôi sẽ tiến hành khảo sát, so sánh trên
ngữ liệu song ngữ Anh-Việt của tác phẩm khá nổi tiếng hiện nay là ―Harry
Potter‖ của nhà văn J.K. Rowling và bản dịch tiếng Việt của nhà văn Lý Lan.
Trước hết, chúng tôi sẽ khảo sát trên cứ liệu tiếng Anh của nhà văn bản ngữ.
Cứ liệu này bao gồm 6 tập do nhà xuất bản Bloomsbury ấn hành (năm 2007):
tập 1 ―Harry Potter and the Sorcerer's Stone‖ gồm 309 trang, tập 2 H rry
Potter and the Chamb r of
t

r ts gồm 352 trang, tập 3 H rry Pott r nd

Prison r of Azk b n gồm 448 trang, tập 4 H rry Pott r nd t

Gobl t


23

of Fir

bao gồm 752 trang, tập 5

H rry Pott r

nd t

Ord r of t

P onix gồm 870 trang và tập 6 Harry Potter and The H lf Blood Prin
gồm 672 trang. Tổng cộng 6 tập sách này có 3403 trang, với hơn 1.000.000 từ
tiếng Anh. Kế tiếp, việc khảo sát sẽ tiến hành trên bản dịch tiếng Việt của nhà
văn Lý Lan1. Việc khảo sát được tiến hành với 6 tập đầu tiên của bộ truyện
được dịch sang tiếng Việt do Nhà xuất bản Trẻ phát hành: tập 1 H rry Pott r
và Hòn Đ P ù
Mật

ủy gồm 341 trang, tập 2 H rry Pott r và P òn C

gồm 404 trang, tập 3

H rry Pott r và ên ù N

gồm 513 trang, tập 4 H rry Pott r và C iế Cố Lử
H rry Pott r và ội P

n Hồn

Bí

n N ụ Azk b n

gồm 849 trang, tập 5

gồm 1137 trang, tập 6 Harry Potter và

Hoàn tử l i gồm 679 trang. Tổng cộng 6 tập sách này có 4.123 trang, với
hơn 1.100.000 từ tiếng Việt. Chúng tôi chọn tác phẩm này để khảo sát vì
nguyên bản tiếng Anh và bản dịch tiếng Việt là của những cây bút được đông
đảo người đọc biết đến, mang phong cách đại chúng, và phản ánh trạng thái
ngơn ngữ đương đại. Ngồi ra số lượng trang sách và số lượng từ trong nguyên
bản tiếng Anh và bản dịch tiếng Việt khá lớn (hơn 4.000 trang với hơn
1.000.000 từ), có tác dụng tạo nên tính thuyết phục cho các luận điểm mà
chúng tơi nêu lên trong cơng trình nghiên cứu.
Trên hai cứ liệu này chúng tôi sẽ khảo sát việc dịch từ Anh sang Việt
của các loại trạng từ.
5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án

1

Lý Lan là nhà văn khá nổi tiếng của Việt Nam với nhiều tác phẩm văn chương được đông đảo bạn đọc

ủng hộ như Đất K

(NXB Văn Nghệ, TP HCM, 1995), N

ời đàn bà kể

uy n (NXB Văn Nghệ, TP

HCM, 2006). Không những thế bà còn là một dịch giả nổi tiếng với những bản dịch

ơ G ry nyd r,

ơ

William Butler Yeats và truy n H rry Pott r. Khi dịch truyện Harry Potter sang tiếng Việt, bằng ngơn từ
phong phú của mình, Lý Lan đã khiến cho Harry Potter để lại dấu ấn đậm nét trong người đọc Việt Nam.
Việc dịch truyện Harry Potter khơng đơn giản, bởi vì câu chuyện chứa đựng nhiều từ tiếng Anh rất khó
xác định nghĩa nhưng nhà văn Lý Lan đã dịch một cách khá chính xác và nhanh chóng tìm ra nghĩa tiếng
Việt phù hợp cho những từ tiếng Anh đó. Bản dịch Harry Potter tiếng Việt có chất lượng và được đơng
đảo người đọc Việt Nam ủng hộ.


24

Việc khảo cứu sự chuyển dịch trạng từ trong văn bản tiếng Anh sang văn
bản tiếng Việt có ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn như sau:
5.1. Về mặt lý luận
n ất, việc so sánh trạng từ tiếng Anh với những yếu tố tương đương
với nó trong tiếng Việt sẽ cung cấp thêm những hiểu biết về vị trí, cấu tạo, chức
năng của trạng từ tiếng Anh và các yếu tố tương đương trong tiếng Việt góp
phần nâng cao sự hiểu biết trên cả hai ngôn ngữ: tiếng Anh và tiếng Việt.
i, khảo cứu việc dịch trạng từ tiếng Anh sang tiếng Việt sẽ định

Th

ra các phương thức dịch trạng từ tiếng Anh hợp lý, hiệu quả nhằm có những
bản dịch chính xác, góp phần xây dựng nền tảng của lý thuyết dịch, nâng cao
hiệu quả trong công tác dịch thuật, giúp người dịch chọn cách truyền tải hiệu
quả nhất để diễn đạt.
b , đề tài nghiên cứu góp phần khẳng định sự hiện hữu của tiếng
mẹ đẻ (mà cụ thể ở đây là tiếng Việt) trong quá trình dạy và học ngoại ngữ

nói chung. Do vậy người học Việt Nam hiển nhiên có dùng tiếng mẹ đẻ của
mình để lĩnh hội tiếp thu một ngơn ngữ khác và tất yếu có sự chuyển dịch tiêu
cực khi gặp những kiến thức tương tự hay gần giống với tiếng Việt mà cụ thể
ở đây là những lỗi sai khi dùng trạng từ, khi dịch trạng từ tiếng Anh sang
tiếng Việt của sinh viên.
5.2. Về mặt thực tiễn
Đề tài nghiên cứu này trước hết rất thiết thực với chúng tôi, những người
đang trực tiếp giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên tại các trường Đại học, Cao
đẳng. Kết quả nghiên cứu của luận án giúp ích cho tơi rất nhiều trong việc biên
soạn giáo trình, xác định phương pháp dạy học, thiết kế bài giảng để dạy tiếng
Anh cho sinh viên. Với những kiến thức về cấu tạo, vị trí, chức năng của trạng từ
tiếng Anh và các yếu tố tương đương trong tiếng Việt thì người học có thể hiểu
những bài đọc tốt hơn và sử dụng trạng từ tốt hơn khi viết. Ngồi ra, có thể ứng
dụng kết quả này trong việc dạy dịch (translation). Hơn thế nữa, những kết quả
trong nghiên cứu có thể áp dụng vào thực tế giảng dạy tiếng Việt cho người
nước ngoài.


25

Kế tiếp, kết quả nghiên cứu này sẽ là tài liệu tham khảo cho những nhà
nghiên cứu về ngôn ngữ và những nhà nghiên cứu về dịch thuật trên các bình
diện về cấu tạo, vị trí, chức năng, cách dịch của trạng từ tiếng Anh sang tiếng
Việt. Nghiên cứu này của chúng tơi sẽ giúp họ có thêm một tư liệu nữa để bổ
sung vào vấn đề nghiên cứu của mình.
Cuối cùng, kiến thức về những điểm tương đồng và dị biệt giữa trạng từ
tiếng Anh và những đơn vị tương đương trong tiếng Việt trong nghiên cứu này
sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác dịch thuật, giúp người dịch chọn lựa từ
chính xác để diễn đạt, truyền tải hiệu quả nhất ý của người viết, của tác giả.
6.

ết cấu của luận án

Ngoài P ần m đầu và Kết luận, luận án bao gồm 4 chương với nội dung
được tóm tắt như sau:
Chương 1 của luận án đề cập đến những vấn đề lý thuyết của từ loại, về
cách phân định từ loại nói chung và phân định từ loại cụ thể trong tiếng Anh và
tiếng Việt nói riêng. Ngoài ra chương này cũng đề cập những vấn đề về lý thuyết
dịch và về tương đương trong dịch thuật
Chương 2 của luận án đi sâu nghiên cứu chi tiết trạng từ tiếng Anh ở
các khía cạnh: vị trí, cấu tạo, chức năng. Bên cạnh đó có đối chiếu với những
đơn vị tương đương trong tiếng Việt để tìm ra các điểm tương đồng và khác
biệt của các cặp so sánh. Bên cạnh đó chúng tơi cũng tiến hành khảo sát số
lượng trạng từ tiếng Anh và phụ từ tiếng Việt để thấy rõ có sự thay đổi trong
việc dịch trạng từ tiếng Anh sang tiếng Việt.
Chương 3 là phần khảo sát các cách dịch trạng từ tiếng Anh sang tiếng
Việt. Việc khảo sát được thực hiện trên ngữ liệu thuần nhất của tác phẩm Harry
Potter (gồm 6 tập đầu của bản gốc và bản dịch). Trong phần này sẽ khảo sát
những thay đổi trong chuyển dịch các loại trạng từ như là thay đổi từ loại, thay
đổi vị trí. Ngồi ra ở chương này chúng tơi có khảo sát cách dịch trạng từ cách
thức của học sinh và so sánh cách dịch của họ với cách dịch trong tác phẩm
Harry Potter (bản dịch tiếng Việt).