Bài toán CO2 (Hoặc SO2) tác dụng với dung dịch kiềm

Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
)
tác dụng với dung dịch kiềm

Chương 7: Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ – nhôm
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
Nội dung
I. Phương pháp giải
II. Thí dụ minh hoạ
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
I. Phương pháp giải
1. Tổng quan về bài toán XO
2
(CO
2

, SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
Viết các phản ứng có thể xảy ra dưới dạng phương trình ion rút gọn:
Chất tan tạo thành trong dung dịch phụ thuộc tỉ số
2
2 3 2 2 3
XO 2OH XO H O (1) ; XO OH HXO (2)
− − − −
+ → + + →
2
OH
XO
n
t
n
−
=
3 2
3
2
3 3
2
3
2
3
N u t < 1 : HXO (XO d )
N u t = 1 : HXO
N u 1 < t < 2 : HXO +XO
N u t = 2 : XO

N u t > 2 : XO và OH d .
−
−
− −
−
−
−
Õ −
Õ
Õ
Õ
Õ −
Dng 2. Bi toỏn CO
2
(hoc SO
2
) tỏc dng vi dung dch kim
I. Phng phỏp gii (tt)
1. Tng quan v bi toỏn XO
2
(CO
2
, SO
2
) tỏc dng vi dung dch kim (tt)
Chỳ ý:
3
2
2 2 3
3 2 3 2

ph n ng c v i OH c HXO
Dung d ch t o thnh ph n ng c v i CaCl ho c BaCl c XO
un n ng t o c Ca(HXO ) ho c Ba(HXO )












ả ứ đợ ớ ó
ị ạ ả ứ đợ ớ ặ ó
đ ó ạ ó ặ
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
I. Phương pháp giải (tt)
2. Một số nhận xét quan trọng
 Khi bài toán cho kiềm dư: chỉ viết 1 phản ứng tạo muối trung hòa. Chất
rắn thu ñược khi cô cạn gồm cả muối trung hòa và kiềm dư.
 Khi bài toán cho XO
2
dư: chỉ viết 1 phản ứng tạo muối axit. Chất rắn thu

ñược khi cô cạn chỉ có muối axit.
 Khi biết tạo cả 2 muối thì cả XO
2
và OH
−
ñều hết.
 Với thuật ngữ lượng kiềm “tối thiểu”, “ít nhất” chỉ cần viết chỉ 1 phản ứng
tạo muối axit.
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
I. Phương pháp giải (tt)
2. Một số nhận xét quan trọng (tt)
 Với kiềm của nhóm IIA, dung dịch thu ñược sau phản ứng khi ñã loại bỏ
kết tủa mà “tác dụng ñược với kiềm tạo thêm kết tủa” hoặc “tác dụng
với axit tạo khí” hoặc “ñun nóng thu ñược kết tủa” thì phản ứng ñã tạo 2
loại muối.
 XO
2
khi bị hấp thụ vào dung dịch kiềm nhóm IIA gây ra ñộ tăng hoặc
giảm khối lượng của dung dịch so với ban ñầu:
•
•
2 2
2 2
XO XO
gi m
XO t ng XO

N u m m m m m
N u m m m m m
↓ ↓
↓ ↓
> ⇒ ∆ = −
< ⇒ ∆ = −
¶
¨
Õ
Õ
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
I. Phương pháp giải (tt)
3. Phương pháp giải nhanh
Áp dụng ðLBT nguyên tố X (C, S) và ðLBT ñiện tích dễ dàng tính ñược số
mol của một trong 3 chất khi biết số mol của 2 trong 3
chất.
3
2
2
3
HXO
S d ng s : XO OH
XO
−
−
−



+ →



ö ô ¬ ®å
2
2 3 3
(XO , HXO ,XO )
− −
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
I. Phương pháp giải (tt)
4. Chú ý
 Bản chất của phản ứng giữa XO
2
với dung dịch kiềm (NaOH, Ba(OH)
2
,
…) là phản ứng giữa XO
2
và OH
−
, do ñó nếu dung dịch ban ñầu có
nhiều bazơ thì không nên viết các phương trình phân tử mà viết phương
trình phản ứng dưới dạng ion rút gọn

 và lập tỉ lệ t ñể biết sinh ra muối gì, sau ñó so sánh số mol
với số mol Ca
2+
, Ba
2+
ñể tính lượng kết tủa.
 ðiểm khác biệt giữa SO
2
và CO
2
là SO
2
có tính khử (làm mất màu dung
dịch Br
2
hoặc KMnO
4
).
 Khi bài toán cho cả 2 oxit axit CO
2
và SO
2
thì gọi chung là XO
2
ñể lập
phương trình và tính toán cho gọn.
- 2 -
2 3 2 2 3
XO + 2OH XO + H O ; XO + OH HXO
− −

→ →
OH
Tính n
−
∑
2
3
XO
−
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 1: Cho m gam hỗn hợp hai muối Na
2
CO
3
và NaHSO
3
có số mol
bằng nhau tác dụng với dung dịch H
2
SO
4
loãng, dư. Khí sinh ra ñược dẫn
vào dung dịch Ba(OH)
2
dư thu ñược 41,4 gam kết tủa. Giá trị của m là:

A. 20. B. 21. C. 22. D. 23.
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 1 (tt)
Hướng dẫn giải
2 2
2 2 2 3 3
CO SO 2 2 2
2 2 3 2
CO SO Na CO NaHSO
44 64
Ta th y : G i n n . G i XO (CO SO ) X 32 X 22.
2
Khi ó : XO Ba(OH) BaXO H O
0,2 0,2
n n 0,1 n n 0,1 m 21 gam
áp án B.
+
= = + ⇒ + = ⇒ =
+ → ↓ +
⇒ = = ⇒ = = ⇒ =
⇒
Ê ä ä
®
§
Dạng 2. Bài toán CO

2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 2: Cho 28 gam hỗn hợp lội chậm qua
500ml dung dịch hỗn hợp (NaOH 0,7M ; Ba(OH)
2
0,4M) ñược m gam kết
tủa. Giá trị của m là:
A. 54,25. B. 52,25. C. 49,25. D. 41,80.
( )
2
2 2 X/O
X CO , SO , d 1,75=
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 2 (tt)
Hướng dẫn giải

Theo ðLBT nguyên tố với Y: x + y = 0,5 (*)
Theo ðLBT ñiện tích: x + 2y = 0,75 (**)
( )
2+
2
2

X
2 2 2
YO
OH Ba
3
OH
2
YO
3
2 2 2
2 3 3 3 3
Kí hi u CO và SO là YO M 56 Y 24
n 0,5 ; n 0,75 ; n 0,2
n
HYO : x mol
Ta có : 1 1,5 2 ph n ng t o 2 mu i :
n
YO : y mol
Khi ó : YO OH HYO YO (1); YO Ba BaYO (2)
−
−
−
−
− − − − +
= ⇒ =
= = =


< = < ⇒




+ → + + → ↓
∑
Ö
¶ ø ¹ è
®
2+
Ba
2
3 3
n 0,2
YO HYO
T (*) và (**) n n 0,25 m 0,2.(137 24 48) 41,80
áp án D.
− −
=
⇒ = = → = + + =
→
õ
§
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 3: Hòa tan một mẫu hợp kim K-Ba có số mol bằng nhau vào H
2
O

ñược dung dịch X và 6,72 lít khí (ñktc). Sục 0,025 mol CO
2
vào dung dịch X
thu ñược m gam kết tủa. Giá trị của m là:
A. 2,955. B. 4,334. C. 3,940. D. 4,925.
Dạng 2. Bài toán CO
2
(hoặc SO
2
) tác dụng với dung dịch kiềm
II. Thí dụ minh hoạ (tt)
Thí dụ 3 (tt)
Hướng dẫn giải
( )
2
2+
2
OH
2 2 3
CO
2
2 3 2
Ba
2
n
Ta có : 2H O H 2OH 24 2 ch t o CO
n
0,3 0,6
2OH CO CO H O
0,05 0,025 0,025

tìm m ta ph i tìm n
Ba Ba(OH) ; K KOH
x x x
−
− −
− −
→ + ⇒ = > ⇒
+ → +
→ →
Ø ¹
§Ó ¶
2+
Ba
2 2
3 3
3x 0,6 n x 0,2
x
Ba CO BaCO
Ba2 d và m 0,025.197 4,925 g
0,025 0,025 0,025
áp án D.
+ −

⇒ = ⇒ = =



+ → ↓
⇒ + = =



→
−
§