phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân mổ lấy thai tại bệnh viện phụ sản hải phòng

BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

PHẠM THỊ THÙY LINH

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG
SINH TRÊN BỆNH NHÂN MỔ LẤY THAI
TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP 1

HÀ NỘI 2019


BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

PHẠM THỊ THÙY LINH

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH
TRÊN BỆNH NHÂN MỔ LẤY THAI
TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP 1
CHUYÊN NGÀNH: DƯỢC LÝ-DƯỢC LÂM SÀNG
MÃ SỐ: 60 73 04 05
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Thị Thúy Vân
Nơi thực hiện: Trường ĐH Dược Hà Nội
Thời gian thực hiện: 7/2019 đến 11/2019

HÀ NỘI 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là luận văn nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong luận văn là trung thực.
HỌC VIÊN

Phạm Thị Thùy Linh


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới
PGS.TS. Phạm Thị Thúy Vân, Phó trưởng bộ môn Dược lâm sàng, trường
Đại học Dược Hà Nội, người đã trực tiếp hướng dẫn và chỉ bảo tận tình cho
tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Thứ hai, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu
Thủy - giảng viên bộ môn Dược lâm sàng là người đã nhiệt tình hướng dẫn tôi
xử lý số liệu trong quá trình làm luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành
tới Ban giám đốc bệnh viện Phụ sản Hải Phòng, toàn thể các anh, chị phòng
kế hoạch tổng hợp, công nghệ thông tin bệnh viện Phụ sản Hải Phòng đã luôn
tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu. Tôi xin cảm ơn các cô,
chú, bạn bè, đồng nghiệp trong bệnh viện luôn tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập cũng như quá trình làm luận văn.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, những người đã
luôn bên tôi, động viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài
nghiên cứu của mình.
Hải Phòng, ngày 03 tháng 12 năm 2019
HỌC VIÊN

Phạm Thị Thùy Linh

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN........................................................................... 3
1.1. Tổng quan về NKVM và NKVM trong MLT ....................................... 3
1.1.1. Tổng quan về NKVM.............................................................................. 3
1.1.2. Tổng quan về NKVM trong MLT......................................................... 14
1.2. Tổng quan về KSDP trong phẫu thuật và KSDP trong MLT ........... 16
1.2.1. KSDP trong phẫu thuật ......................................................................... 16
1.2.2. KSDP trong MLT .................................................................................. 23
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 27
2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu .......................................... 27
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn .............................................................................. 27
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ................................................................................ 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 27
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................... 27
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 27
2.2.3. Mẫu nghiên cứu..................................................................................... 28
2.3. Nội dung nghiên cứu .............................................................................. 28
2.3.1. Nội dung nghiên cứu mục tiêu 1 ........................................................... 28
2.3.2. Nội dung nghiên cứu mục tiêu 2 ........................................................... 29
2.4. Các tiêu chí đánh giá và quy trình đánh giá ........................................ 29
2.4.1. Đánh giá bệnh nhân nhiễm khuẩn trước phẫu thuật ............................. 29

2.4.2. Đánh giá nhiễm khuẩn sau phẫu thuật. ................................................. 30
2.5. Xử lý và phân tích số liệu ...................................................................... 30
2.5.1. Xử lý ...................................................................................................... 30
2.5.2. Phân tích số liệu .................................................................................... 30
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ ............................................................................... 31
3.1. Phân tích đặc điểm bệnh nhân MLT tại bệnh viện Phụ sản Hải
Phòng .............................................................................................................. 31
3.1.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ................................................... 31
3.1.2. Đặc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu ............................................ 32
3.1.3. Các yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ của mẫu nghiên cứu ............ 33
3.1.4. Đặc điểm nhiễm khuẩn trước phẫu thuật của mẫu nghiên cứu............. 34
3.1.5. Tỷ lệ nhiễm khuẩn sau phẫu thuật ........................................................ 35
3.1.6. Tình trạng bệnh nhân ra viện ................................................................ 37
3.2. Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân MLT tại
bệnh viện Phụ sản Hải Phòng ...................................................................... 38
3.2.1. Tỷ lệ kháng sinh sử dụng trong mẫu nghiên cứu .................................. 38
3.2.2. Thời điểm sử dụng kháng sinh theo thời gian....................................... 39
3.2.3. Phác đồ kháng sinh theo thời điểm sử dụng trong mẫu nghiên cứu ..... 40
3.2.4. Quá trình chuyển đổi phác đồ trên bệnh nhân theo thời gian ............... 46
3.2.5. Tỷ lệ các phác đồ kháng sinh theo nhóm bệnh nhân trong mẫu nghiên
cứu ................................................................................................................... 50
3.2.6. Liều dùng, đường dùng kháng sinh trong mẫu nghiên cứu .................. 51
3.2.7. Thời gian dùng kháng sinh trên các nhóm bệnh nhân trong mẫu nghiên
cứu ................................................................................................................... 52
3.2.8. Kết quả điều trị sau 30 ngày ra viện...................................................... 53
Chương 4. BÀN LUẬN ................................................................................. 54
4.1. Phân tích đặc điểm bệnh nhân MLT tại Bệnh viện Phụ sản Hải
Phòng .............................................................................................................. 54

4.1.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân ............................................................ 54
4.1.2. Đặc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu ............................................ 56
4.1.3. Các yếu tố nguy cơ NKVM của mẫu nghiên cứu ................................. 57
4.1.4. Đặc điểm nhiễm khuẩn trước phẫu thu�Nwankwo E, Edino S (2014), "Seasonal variation and risk factors
associated with surgical site infection rate in Kano, Nigeria", Turkish
journal of medical sciences, 44(4), pp.674-680.
55. Owens CD., Stoessel K. (2008), "Surgical site infections: epidemiology,
microbiology and prevention.", J Hosp Infect., 70(S2), pp. 3-10.
56. Schedvins K, Moberg P.J (1986), "Prevention of postoperative infection
in cesarean section after rupture of the membranes", Obstetrics and
Gynecology, 3(24), pp.165-168.
57. Scottish

Intercollegiate

Guidelines

Network

(2014),

Antibiotic

prophylaxis in surgery, Scotland.
58. Shah S., Singhal T., Naik R. (2015), "A 4-year prospective study to
determine the incidence and microbial etiology of surgical site infections

at a private tertiary care hospital in Mumbai, India.", Am J Infect
Control., 43(1), pp. 59
59. The American College of Obstetricians and Gynecologists (2010),
"Committee opinion no. 465: antimicrobial prophylaxis for cesarean
delivery: timing of administration", Obstet Gynecol, 116(3):791-2. doi:
10.1097/AOG.0b013e3181f68086.
60. Truong A.T, Nguyen V.H, at el (2016), "Surgical site infection rates in
seven cities in Vietnam: findings of the International Nosocomial
Infection Control Consortium", Surgical infections, 17(2), pp.243-249
61. UK Department of Health (2011), High impact intervention, care bundle
to prevent surgical site infection
62. Weber W.P, Marti W.R, at el (2008), "The timing of surgical
antimicrobial prophylaxis", Annals of surgery, 247(6), pp. 918-926.
63. World Health Organization (2016), "Global Guidelines for the
Prevention of Surgical Site Infection", pp.
64. Worth L.T, Bull A>L, at el (2015), “Diminishing surgical site infection
in Australia: time trend in infection rates, pathogens and antimicrobial,
resistance using a comprehensive Victorian surveillance program, 20022003”, injection control & hospital epidemiology, 36(4), pp.409-416.
65. Zhang Y., Zheng Q. J., et al. (2015), "Diabetes mellitus is associated
with increased risk of surgical site infections: A meta-analysis of
prospective cohort studies", Am J Infect Control, 43(8), pp. 810-5.


PHỤ LỤC
Phiếu thu thập thông tin bệnh nhân
I. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN TRƯỚC MỔ
- Họ tên bệnh nhân: ................................................................... Tuổi: ............................
- Địa chỉ: ...........................................................................................................................
- Mã bệnh nhân: .................................................... Mã lưu trữ: ........................................
- Điện thoại:

- Ngày vào viện:.................. Ngày mổ: ……………Ngày ra viện: ..................................
-

Cân nặng: ................. Chiều cao: ............... Nhiệt độ: ..........
Huyết áp: .................. Nhịp tim: .................

- Mổ lấy thai:

Lần 1

Lần 2

Lần 3

- Tuổi thai: .........................................................................................................................
- Chẩn đoán vào viện: .......................................................................................................
- Điểm số nguy cơ ASA (theo phiếu khám gây mê trước mổ)
1
-

2

Ối vỡ non

3

4

Vỡ ối <6h

5
Vỡ ối >6h

- Lý do chỉ định mổ lấy thai: ...........................................................................................
- Thời gian phẫu thuật (là thời gian từ lúc bắt đầu rạch da cho đến lúc kết thúc cuộc mổ
ghi theo phiếu theo dõi gây mê): ......................................................................................
- Cách thức phẫu thuật: .....................................................................................................
- Phân loại phẫu thuật: ......................................................................................................
-Bạch cầu trước mổ: Máu ................................ Nước tiểu .................................................
II. ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG KHÁNG SINH
Bệnh nhân được sử dụng kháng sinh:
1. Trước mổ trên 24h:
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:

1


STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

Thời điểm dùng

.......... ....................................................... ........................................ ..............................

.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
2. Trong vòng 24 h trước mổ:
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:
STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

Thời điểm dùng

.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
3. Trong quá trình mổ:
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:
STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

Thời điểm dùng

.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
4. Dưới 24h sau khi hoàn thành xong ca mổ
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:
STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

Thời điểm dùng

.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ …………………...
..............................
5. Sau mổ trên 24 giờ:
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:

STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

2

Thời điểm dùng


6. Sau khi ra viện:
Có dùng

Không dùng

Nếu có dùng xin điền tiếp các thông tin sau:
STT

Tên kháng sinh

Liều dùng trong ngày

Thời điểm dùng

.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
.......... ....................................................... ........................................ ..............................
III. THỂ TRẠNG BỆNH NHÂN SAU MỔ
1. Nhiệt độ bệnh nhân sau mổ có bình thường hoàn toàn cho đến lúc ra viện hay không?

Nhiệt độ Sáng
Nhiệt độ Chiều
Ngày thứ n
(sau mổ)
Tăng (cụ thể) Bình thường Tăng (cụ thể)
Bình thường
1
2
3
4
5
6
7
2. Bệnh nhân có các xét nghiệm về bạch cầu (BC) sau mổ hay không?
Có dùng

Không dùng

Nếu có, xin điền tiếp thông tin dưới đây:
Ngày xét nghiệm:................. Số BC: ........... tổng: ............ Số BC trung tính: ...........
3. Tình trạng vết mổ
Tình trạng vết mổ Ngày 1 Ngày 2 Ngày 3 Ngày 4 Ngày 5 Ngày 6 Ngày 7
Vết mổ bình
thường
Bất thường (Tr/c
cụ thể)
4. Thăm khám bụng và tử cung
- Bệnh nhân đau bụng hay không?

3

Có

Không

- Khám thực thể
Khám thực thể

Ngày 1 Ngày 2 Ngày 3 Ngày 4 Ngày 5 Ngày 6 Ngày7

Bình thường
Bất thường (Tr/c cụ
thể)
5. Chẩn đoán NKVM
Có

Không

Nếu có ghi rõ chẩn đoán: .................................................................................................
6. Kết quả siêu âm
...........................................................................................................................................
IV. KẾT QUẢ VI SINH
Bệnh nhân có được lấy bệnh phẩm để làm kháng sinh đồ hay không?
Có

Không

Nếu có, xin điền tiếp các thông tin dưới đây:
Loại bệnh phẩm:

Dịch vết mổ/ dịch dẫn lưu

Máu
Khác (ghi rõ):

........................................................................................................................................
Tên loại vi khuẩn phân lập được: Kết quả kháng sinh đồ:
STT

Nhạy cảm
(S)

Tên kháng sinh

Trung bình
(I)

Đề kháng
(R)

V. THEO DÕI BỆNH NHÂN SAU RA VIỆN
Lọc dữ liệu bệnh nhân theo mã bệnh nhân trên phần mềm của bệnh viện và gọi
điện cho bệnh nhân sau 30 ngày kể từ ngày phẫu thuật:
Bệnh nhân có phải tái nhập viện không

4


Có

Không

Nếu nhập viện điền tiếp thông tin sau:
+ Ngày khám lại: ..............................................................................................................
+ Lý do: ............................................................................................................................
+ Khám lâm sàng: .............................................................................................................
...........................................................................................................................................
- Hình ảnh siêu âm:
...........................................................................................................................................
- Xét nghiệm:
+ Số BC tổng: ...................................................................................................................
+ Số BC trung tính: ...........................................................................................................
+ Kháng sinh đồ:
- Chẩn đoán: ......................................................................................................................
- Thuốc chỉ định:
Tên thuốc

Liều dùng

Thời gian dùng

- Kết quả sau điều trị: ........................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

5