Quản lý nợ xấu tại ngân hàng Thương mại Việt Nam (Luận án Tiến sĩ)

1

ðHKTQD

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

*
NguyÔn thÞ ho i ph−¬ng *

NguyÔn thÞ ho i ph−¬ng

QU N LÝ N X!U T I
NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI$T NAM

LU&N ÁN TI N SĨ KINH T

LU&N ÁN TI N SĨ KINH T

* HÀ N I / 2012

HÀ N I, NĂM 2012


2

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

NguyÔn thÞ ho i ph−¬ng

QU N LÝ N X!U T I
NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI$T NAM

CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH, NGÂN HÀNG
MÃ S : 62.31.12.01

LU&N ÁN TI N SĨ KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c:
1. PGS.TS. PHAN TH2 THU HÀ
2. TS. ðÀO MINH PHÚC

HÀ N I, NĂM 2012


i

L I CAM ðOAN

Nghiên c u sinh cam ñoan r ng, trong lu n án này:
Các s li u, thông tin ñư c trích d"n theo ñúng quy ñ&nh
Các s li u s' d(ng là trung th)c, có căn c
L p lu n, phân tích, ñánh giá, ki0n ngh& ñư c ñưa ra d)a trên quan ñi1m cá nhân
và nghiên c u c3a tác gi4 lu n án, không có s) sao chép c3a b7t kỳ tài li u nào
ñã ñư c công b .

Nghiên c u sinh cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l!p và hoàn toàn
ch$u trách nhi&m v' n i dung lu!n án.
Tác gi* lu!n án

Nguy+n Th$ Hoài Phương


ii

M CL C
L I M4 ð5U .................................................................................................. 1
1. GI6I THI$U NGHIÊN C8U VÀ M C ðÍCH NGHIÊN C8U....... 10
1.1. Tính c>p thiBt cCa ñF tài .................................................................. 10
1.2. MHc ñích cCa nghiên cKu ................................................................ 11
1.3. PhNm vi và ñQi tưSng nghiên cKu................................................... 12
2. TTNG QUAN NGHIÊN C8U ........................................................... 13
2.1. Tình hình nghiên cKu V nưWc ngoài ............................................... 13
2.2. Tình hình nghiên cKu trong nưWc .................................................. 18
2.3. SZ khác bi^t vF nghiên cKu cCa tác gi_ so vWi các nghiên cKu trưWc
ñó ................................................................................................................. 21
3. PHƯƠNG PHÁP LU&N VÀ NGUbN S

LI$U ............................... 21

3.1. Phương pháp luen............................................................................ 21
3.2. Ngufn sQ li^u .................................................................................... 21
4. NHhNG ðÓNG GÓP M6I CjA LU&N ÁN ..................................... 22
4.1. VF mkt lý luen................................................................................... 22
4.2. VF mkt Kng dHng thZc tinn.............................................................. 22
5. THI T K NGHIÊN C8U................................................................... 23

CHƯƠNG 1: LU&N C8 KHOA H C Vq N
N

X!U VÀ QU N LÝ...... 24

X!U NGÂN HÀNG THƯƠNG M I................................................... 24
1.1. RCi ro tín dHng và qu_n lý rCi ro tín dHng ....................................... 24
1.1.1. R1i ro tín d3ng ............................................................................... 24
1.2. NS x>u cCa các ngân hàng thương mNi............................................. 30
1.2.1. Các quan ñi7m v' n8 x:u c1a ngân hàng thương m;i................ 30
1.2.2. Nguyên nhân phát sinh n8 x:u..................................................... 33
1.2.3. Các tác ñ ng c1a n8 x:u ............................................................... 37


iii

1.3. Qu_n lý nS x>u ngân hàng thương mNi theo Hi^p ưWc Basel ......... 38
1.3.1. Quan ñi7m v' qu*n lý n8 x:u........................................................ 38
1.3.2. N i dung qu*n lý n8 x:u………………………………………….......32
1.3.3. Các nhân t? *nh hư@ng ñAn ho;t ñ ng qu*n lý n8 x:u .............. 65
K T LU&N CHƯƠNG 1.............................................................................. 67
CHƯƠNG 2: KINH NGHI$M QU N LÝ N
THƯƠNG M I CjA M T S

X!U NGÂN HÀNG

NƯ6C TRÊN TH GI6I TRONG VÀ

SAU KHjNG HO NG KINH T .............................................................. 68
2.1. Kinh nghi^m qu_n lý nS x>u ngân hàng thương mNi cCa mvt sQ

nưWc trên thB giWi trong và sau khCng ho_ng kinh tB ............................ 68
2.1.1. Qu*n lý n8 x:u ngân hàng thương m;i t;i Hàn Qu?c giai ño;n
kh1ng ho*ng 1997 ................................................................................... 69
2.1.2 Qu*n lý n8 x:u ngân hàng thương m;i t;i Trung Qu?c……....….72
2.1.3. Qu*n lý n8 x:u ngân hàng thương m;i t;i ME............................. 86
2.2. Bài hwc kinh nghi^m cho Vi^t Nam................................................ 92
2.2.1.Bài h c kinh nghi&m cho chính ph1 Vi&t Nam tH hai cu c
kh1ng ho*ng 1997 và 2008 c1a các qu?c gia trên thA gi i............... 92
2.2.2. Áp d3ng kinh nghi&m c1a m t s? qu?c gia trên thA gi i vào ho;t
ñ ng qu*n lý n8 x:u các NHTM Vi&t Nam............................................ 93
CHƯƠNG 3: THxC TR NG QU N LÝ N

X!U T I CÁC NGÂN

HÀNG THƯƠNG M I VI$T NAM ........................................................... 98
3.1. NS x>u tNi các Ngân hàng thương mNi Vi^t Nam ............................ 98
3.1.1. TLng quan v' ho;t ñ ng tín d3ng c1a các NHTM Vi&t Nam...... 98
3.1.2 Di+n biAn n8 x:u t;i các NHTM Vi&t Nam ................................ 101
3.1.3. Phân tích cơ c:u n8 x:u t;i các NHTM Vi&t Nam .................... 109
3.2. ThZc trNng qu_n lý nS x>u tNi các NHTM Vi^t Nam.................... 112
3.2.1. Môi trư ng pháp lý cho ho;t ñ ng qu*n lý n8 x:u ................... 112


iv

3.2.2. ThOc tr;ng qu*n lý n8 x:u t;i các NHTM Vi&t Nam ................ 115
3.3. ðánh giá vF thZc trNng qu_n lý nS x>u tNi các ngân hàng thương
mNi Vi^t Nam............................................................................................ 153
3.3.1. KAt qu* ñ;t ñư8c .......................................................................... 153
3.3.2. H;n chA trong ho;t ñ ng qu*n lý n8 x:u và nguyên nhân....... 156

CHƯƠNG IV. GI I PHÁP TĂNG CƯ NG QU N LÝ N

X!U ...... 170

T I CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI$T NAM....................... 170
4.1. ðynh hưWng trong hoNt ñvng qu_n lý nS x>u cCa các NHTM Vi^t
Nam............................................................................................................ 170
4.1.1. ð$nh hư ng chung trong ho;t ñ ng qu*n lý r1i ro tín d3ng ... 170
4.1.2. ð$nh hư ng riêng trong ho;t ñ ng qu*n lý n8 x:u .................. 172
4.2. Các gi_i pháp tăng cư{ng qu_n lý nS x>u tNi các NHTM Vi^t Nam
.................................................................................................................... 173
4.2.1. Hoàn thi&n chiAn lư8c và mô hình qu*n lý r1i ro tín d3ng ..... 173
4.2.2. Nâng cao s c m;nh tài chính ..................................................... 176
4.2.3. Phát tri7n công ngh& ngân hàng ................................................ 182
4.2.4. Nâng cao ch:t lư8ng nguSn nhân lOc ....................................... 184
4.2.5. ðUy m;nh ho;t ñ ng ki7m tra, ki7m soát n i b c1a NHTM.... 190
4.2.6. Hoàn thi&n mô hình ch:m ñi7m xAp h;ng tín d3ng n i b doanh
nghi&p...................................................................................................... 192
4.3. Mvt sQ kiBn nghy................................................................................ 197
4.3.1. KiAn ngh$ v i Ngân hàng nhà nư c Vi&t Nam .......................... 197
4.3.2. KiAn ngh$ v i Chính ph1............................................................. 210
K T LU&N .................................................................................................. 216
CÁC CÔNG TRÌNH CjA TÁC GI CÓ LIÊN QUAN ........................ 218
DANH M C TÀI LI$U THAM KH O .................................................. 219


v

DANH M C CÁC T~ VI T T•T
WTO

T$ ch'c thương m.i th/ gi0i (World Trade Organization)

WB

Ngân hàng th/ gi0i (World Bank)

IMF

Qu? ti@n tA quCc t/ (The International Monetary Fund)

ECB

Ngân hàng Trung Ương Châu Âu (The European Central Bank)

NHTM

Ngân hàng thương m.i

NHTW

Ngân hàng Trung Ương

RRTD

RHi ro tín dJng

TSBð

Tài sLn bLo ñLm

USD

ðôla M? ( The United States Dollar)

NDT

Nhân dân tA

CBRC

Qy ban Pháp ch/ Ngân hàng Trung QuCc ( The China Banking
Regulatory Commission )

AMC

Công ty quLn lý tài sLn (Asset Management Company)

CCB

Ngân hàng Xây dVng Trung QuCc (China Construction Bank)

NPLs

NW không sinh lXi ( Non Performing Loans)

CIC

Trung tâm thông tin tín dJng ( Credit Information Center)

FSB

Qy ban Zn ñ[nh tài chính ( Financial Stability Board)

KAMCO

Công ty quLn lý tài sLn Hàn QuCc (Korea Asset Management
Corporation)

KDB

Ngân hàng phát tri\n Hàn QuCc ( Korea Development Bank)

KDIC

BLo hi\m ti@n g^i Hàn QuCc (The Korea Deposit Insurance
Corporation)


vi

FDIC

BLo hi\m ti@n g^i Liên Bang (The Federal Deposit Insurance
Corporation)

FIDF

Qu? phát tri\n các ñ[nh ch/ tài chính ( Financial Institutions
Development Fund)

FED

CJc dV tra liên bang ( Federal Reserve System)

NHNN

Ngân hàng Nhà nư0c

DNNN

Doanh nghiAp Nhà nư0c

GDP

T$ng sLn phcm quCc ndi (Gross Domestic Product)

TSCð

Tài sLn cC ñ[nh

HðQT

Hdi ñeng quLn tr[

TCTD

T$ ch'c tín dJng

DPRR

DV phòng rHi ro

VietinBank

Ngân hàng thương m.i c$ phgn công thương

BIDV

Ngân hàng ðgu tư và phát tri\n

VCB

Ngân hàng thương m.i c$ phgn Ngo.i thương

ACB

Ngân hàng thương m.i c$ phgn Á Châu

VBARD

Ngân hàng nông nghiAp và phát tri\n nông thôn


vii

DANH M C SƠ ðb, B NG, BI„U ðb
1. SƠ ðb
Sơ ñe 1.1: Quy trình quLn lý rHi ro tín dJng ....................................................21
Sơ ñe 1.2: Các nguyên nhân gây ra nW xku......................................................30

Sơ ñe 1.3: MCi quan hA cHa EL, UL ................................................................42
Sơ ñe 1.4: Quy trình ki\m soát tín dJng liên tJc .............................................54
Sơ ñe 1.5: Ngăn ngna và x^ lý rHi ro tín dJng.................................................55
Sơ ñe 2.1: Quy trình x^ lý nW xku cHa Kamco ................................................71
Sơ ñe 3.1: Cơ cku t$ ch'c cHa bd phon tín dJng trong mô hình quLn lý rHi ro tín
dJng top trung ..................................................................................................128
Sơ ñe 3.2: Mô hình quLn lý rHi ro tín dJng top trung t.i BIDV ......................131
Sơ ñe 3.3: Mô hình quLn lý rHi ro tín dJng phân tán t.i VBARD ...................135
Sơ ñe 4.1: ð@ xukt mô hình quLn lí rHi ro tín dJng t$ng th\ cho các NHTM ViAt Nam
............................................................................................................................................... 172

2. B NG
BLng 1.1: Phân lo.i nW cHa Ngân hàng th/ gi0i ..............................................36
BLng 1.2: Giá tr[ LGD tCi thi\u ñCi v0i các khoLn phLi ñòi có tài sLn ñLm bLo…40
BLng 1.3: Quy trình tín dJng............................................................................48
BLng 2.1: NW xku cHa các t$ ch'c tài chính Hàn QuCc ...................................66
BLng 2.2: Mua nW xku theo lo.i hình nW cHa Kamco.......................................70
BLng 2.3: Mua nW xku theo ngưXi bán.............................................................71
BLng 2.4: Hình th'c thanh lý nW xku cHa Kamco ............................................72
BLng 3.1: Dư nW tín dJng cHa hA thCng NHTM ViAt Nam 2001 2011 .........95
BLng 3.2: NW xku cHa các NHTM ViAt Nam ...................................................99
BLng 3.3: NW xku cHa 5 ngân hàng lVa chtn nghiên c'u.................................103
BLng 3.4: Tu lA nW xku theo ngành kinh t/ t.i VBARD (2007 2011) ............108
BLng 3.5: Tu lA nW xku theo thành phgn kinh t/ t.i VietinBank (2008 2011)
..........................................................................................................................109


viii

BLng 3.6: Tu lA nW xku theo ñCi tưWng khách hàng t.i VBARD (2008 2011)

..........................................................................................................................109
BLng 3.7: Phân lo.i nW ñCi v0i khách hàng là doanh nghiAp thông thưXng… 114
BLng 3.8: Phân lo.i nW ñCi v0i khách hàng là doanh nghiAp m0i thành lop….115
BLng 3.9: Phân lo.i nW xku t.i các NHTM ViAt Nam (2006 – 2011)..............117
BLng 3.10: Phân lo.i nW theo nhóm cHa các NHTM ViAt Nam 6 tháng ñgu năm 2011
.........................................................................................................................................117
BLng 3.11:Các NHTM ViAt Nam áp dJng phương pháp ño lưXng rHi ro ñ[nh tính.122
BLng 3.12: Các NHTM ViAt Nam áp dJng phương pháp ño lưXng rHi ro ñ[nh lưWng
.........................................................................................................................................124
BLng 3.13: Thang x/p h.ng cHa hA thCng x/p h.ng tín dJng ndi bd doanh nghiAp t.i
VCB……………….……………………………………………………….126
BLng 3.14: Các NHTM ViAt Nam áp dJng mô hình quLn lý rHi ro tín dJng top trung
............................................................................................................................................... 130
BLng 3.15: Các NHTM ViAt Nam áp dJng mô hình quLn lý rHi ro tín dJng phân tán
.........................................................................................................................................134
BLng 3.16: Các NHTM ViAt Nam áp dJng mô hình ki\m soát ñơn................139
BLng 3.17: Các NHTM ViAt Nam áp dJng mô hình ki\m soát kép ................141
BLng 3.18: Tu lA các biAn pháp x^ lý, thu nW áp dJng t.i Vietinbank (2006 2011)
.........................................................................................................................................143
BLng 3.19: Tu lA các biAn pháp x^ lý, thu nW áp dJng t.i BIDV (2006 2011)
..........................................................................................................................144
BLng 3.20: Trích lop và s^ dJng dV phòng RRTD t.i các NHTM ViAt Nam .147
BLng 3.21: NW xku ngo.i bLng cHa các NHTM ViAt Nam ..............................148
BLng 3.22: Mdt sC chx tiêu v@ ho.t ñdng ngân hàng giai ño.n 2006 – 2010......151


ix

3. BI„U ðb
Bi\u ñe 2.1: Tình hình tăng trưyng tín dJng nóng t.i Trung QuCc .................74

Bi\u ñe 2.2: Tu lA nW xku t.i các NHTM Trung QuCc ....................................76
Bi\u ñe 2.3: Tu lA nW xku t.i các NHTM M? ..................................................85
Bi\u ñe 2.4: Tu lA các khoLn nW mkt vCn ròng theo Quý t.i M?.....................86
Bi\u ñe 3.1: TCc ñd tăng trưyng dư nW và tCc ñd tăng trưyng GDP t.i ViAt Nam96
Bi\u ñe 3.2. Tu lA cho vay có chx ñ[nh trong ho.t ñdng cho vay cHa các NHTM ViAt
Nam

.............................................................................................................98

Bi\u ñe 3.3: ThVc tr.ng nW xku cHa hA thCng NHTM ViAt Nam.....................100
Bi\u ñe 3.4a: Tu lA nW xku t.i mdt sC NHTM c$ phgn ViAt Nam ñã niêm y/t c$
phi/u (2008 – 2010). ........................................................................................100
Bi\u ñe 3.4b: Tu lA nW xku t.i mdt sC NHTM c$ phgn ViAt Nam ñã niêm y/t c$
phi/u 2011. .......................................................................................................101
Bi\u ñe 3.5: Tu lA nW xku cHa 5 ngân hàng lVa chtn nghiên c'u ....................105
Bi\u ñe 3.6: NW xku theo ngành kinh t/ t.i VietinBank năm 2011 .................107
Bi\u ñe 3.7: NW xku theo nhóm t.i các NHTM ViAt Nam 2008 .....................119
Bi\u ñe 3.8: NW xku theo nhóm t.i các NHTM ViAt Nam 2009 .....................119
Bi\u ñe 3.9: NW xku theo nhóm t.i các NHTM ViAt Nam 2010 .....................120
Bi\u ñe 3.10: NW xku theo nhóm t.i các NHTM ViAt Nam 2011 ...................121


10

L I M4 ð5U
1. GI6I THI$U NGHIÊN C8U VÀ M C ðÍCH NGHIÊN C8U
1.1. Tính c>p thiBt cCa ñF tài
Trong n@n kinh t/ th[ trưXng, hA thCng ngân hàng ñưWc ví như huy/t m.ch cHa
cL n@n kinh t/. HA thCng ngân hàng quCc gia ho.t ñdng mdt cách thông suCt, lành
m.nh là ti@n ñ@ ñ\ các nguen lVc tài chính ñưWc luân chuy\n, phân b$ và s^ dJng có

hiAu quL, tn ñó kích thích tăng trưyng kinh t/ mdt cách b@n vang. Tuy nhiên bên c.nh
vai trò to l0n ñó, ngưXi ta không th\ không nói t0i nhang “t$n thkt” và “hou quL” n}ng
n@ mà hA thCng ngân hàng có th\ gây ra n/u như các ho.t ñdng cHa chúng try nên
“trJc tr}c”. Nhang rHi ro trong ho.t ñông kinh doanh cHa ngân hàng có th\ t.o ra phLn
'ng dây chuy@n, kéo theo ñó là sV sJp ñ$ cHa cL hA thCng. L[ch s^ th/ gi0i ñã tnng
ch'ng ki/n nhang vJ sJp ñ$ ngân hàng v0i quy mô lan rdng toàn cgu cũng như hou
quL n}ng n@ mà nó ñem l.i: 1929 1933 v0i cudc ð.i khHng hoLng trong hA thCng tư
bLn; năm 1997 v0i cudc khHng hoLng tài chính ðông Á và vna qua năm 2008, cL th/
gi0i ñã phLi ñCi m}t v0i cơn bão khHng hoLng tài chính toàn cgu. Nh•c t0i nguyên
nhân cHa khHng hoLng tài chính, phLi nh•c t0i nhang rHi ro trong ho.t ñdng ngân
hàng, mà tâm ñi\m cHa nó là nhang rHi ro phát sinh trong ho.t ñdng tín dJng. Bài htc
v@ các cudc khHng hoLng tài chính di‚n ra trên các th[ trưXng tài chính ti@n tA l0n trên
th/ gi0i như M?, Anh, Pháp, Nhot, Canada…cho thky viAc các ngân hàng thương m.i
chH ñdng 'ng phó v0i các rHi ro và xây dVng cho mình nhang chi/n lưWc quLn tr[ rHi
ro là thVc sV cgn thi/t.
RHi ro tín dJng luôn g•n li@n v0i các khoLn NW xku (non – performing loan), ñó
là các khoLn nW không còn khL năng sinh lXi hay không có khL năng thu hei. Byi voy,
quLn lý rHi ro trong ho.t ñdng tín dJng cũng là quLn lý các khoLn nW xku. ViAc quLn
lý ñ\ ngăn ngna nhang khoLn nW xku phát sinh cũng như có nhang biAn pháp ñ\ x^ lý
ñã và ñang try thành vkn ñ@ n$i cdm hiAn nay trong ho.t ñdng tài chính ngân hàng.
Try thành thành viên th' 150 cHa t$ ch'c thương m.i th/ gi0i (WTO), các
NHTM ViAt Nam ñang tnng bư0c bư0c vào vòng xoáy cHa chuy\n ñdng hdi nhop và
toàn cgu hoá. Xu hư0ng tV do hoá thương m.i và tV do hoá tài chính ngày càng rdng
kh•p, m.nh m… ñã và ñang chi phCi khuynh hư0ng, cku trúc von ñdng cHa hA thCng tài
chính, NHTM ViAt Nam. ði@u này ñeng nghĩa v0i viAc các NHTM ViAt Nam s… phLi
ñCi m}t v0i cudc c.nh tranh gay g•t không chx riêng y th[ trưXng trong nư0c mà còn y


11

nư0c ngoài. Byi voy các NHTM ViAt Nam cgn phLi có nhang ho.ch ñ[nh riêng cho
mình nh‡m ñ'ng vang và khˆng ñ[nh v[ th/ cHa mình trên trưXng quCc t/. HiAn nay
cùng v0i xu hư0ng phát tri\n chung trong lĩnh vVc ngân hàng, hA thCng NHTM ViAt
Nam ñã my rdng ph.m vi ho.t ñdng theo hư0ng tăng tu trtng d[ch vJ phi tín dJng.
Tuy nhiên chúng ta vŠn không th\ phH nhon r‡ng hiAn t.i và trong tương lai tín dJng
vŠn ñem l.i nguen thu chính cho các ngân hàng này. Do voy, ki\m soát chkt lưWng tín
dJng là yêu cgu cgn thi/t trong quLn tr[ ngân hàng, v0i mJc tiêu ñLm bLo cho ho.t
ñdng tín dJng an toàn, hiAu quL.
Các quCc gia trên th/ gi0i và các t$ ch'c tài chính quCc t/ như Ngân hàng th/
gi0i (WB), Qu? ti@n tA QuCc t/ (IMF) hay uu ban Basel ñã quan tâm rkt nhi@u ñ/n viAc
quLn lý nW xku khi xây dVng chi/n lưWc ki\m soát rHi ro tín dJng. ViAc phát sinh nhi@u
khoLn thiAt h.i ñáng k\ do thVc hiAn nhang khoLn tín dJng kém hiAu quL ñã khi/n các
ngân hàng ngày càng chú trtng hơn ñ/n quLn lý nW xku. QuLn lý nW xku mdt cách có
hA thCng s… giúp nhon bi/t các khoLn nW xku, tn ñó có th\ phòng ngna hay x^ lý nó
hiAu quL hơn. Œ ViAt Nam, nW xku chx thVc sV b•t ñgu ñưWc quan tâm ñúng m'c trong
vài năm ggn ñây. Các k/t quL nghiên c'u ñã gây ra mCi lo ng.i l0n v@ rHi ro tín dJng
ñCi v0i các nhà quLn tr[ ngân hàng cũng như các nhà ho.ch ñ[nh chính sách. Năm
2011, nW xku ñã lên t0i 10% t$ng dư nW cHa các ngân hàng, gây tác ñdng xku ñ/n ho.t
ñdng cHa n@n kinh t/ nói chung và hA thCng ngân hàng nói riêng. NW xku hiAn nay như
cJc máu ñông trong m.ch máu, nên có bơm ñ/n mky, máu tín dJng vŠn không th\
chLy ñưWc. NW xku y m'c cao try thành gánh n}ng cHa các NHTM, làm chom quá
trình ñ$i m0i và phát tri\n kinh t/ y ViAt Nam. N/u không ñưWc quLn lý nghiêm túc nó
s… ti/p tJc gây ra nhi@u thiAt h.i l0n cho hA thCng NHTM ViAt Nam, giLm lWi th/ c.nh
tranh trong ñi@u kiAn ViAt Nam hdi nhop quCc t/. Chính byi voy, viAc quLn lý nW xku
ñang ñưWc Ngân hàng nhà nư0c và các NHTM ViAt Nam ráo ri/t thVc hiAn nh‡m lành
m.nh hóa hA thCng ngân hàng, giLi tŽa t•c ngh…n cho hA thCng tín dJng. Tuy nhiên,
câu hŽi ñ}t ra là quLn lý nW xku s… ñưWc thVc hiAn b‡ng cách nào ñ\ ñLm bLo tính khL
thi và hiAu quL?
Xukt phát tn thVc tr.ng trên, tác giL ñã chtn vkn ñ@: “Qu*n lý n8 x:u t;i ngân
hàng thương m;i Vi&t Nam” làm ñ@ tài nghiên c'u cho luon án.

1.2. MHc ñích cCa nghiên cKu
Toàn bd ndi dung cHa luon án s… nghiên c'u tn các vkn ñ@ mang tính lý thuy/t
cHa nW xku, ñ/n thVc tr.ng quLn lý nW xku t.i các NHTM ViAt Nam, nghiên c'u kinh


12

nghiAm quLn lý nW xku t.i các quCc gia trên th/ gi0i và cuCi cùng là nhang giLi pháp
cũng như ki/n ngh[ ñưWc ñ@ xukt nh‡m tăng cưXng ho.t ñdng quLn lý nW xku t.i các
NHTM ViAt Nam. CJ th\ như sau:
(i) HA thCng hóa cơ sy lý luon v@ quLn lý rHi ro tin dJng, v@ nW xku và quLn lý
nW xku t.i các NHTM, bao gem viAc tìm hi\u các quan niAm khác nhau v@ nW xku,
cách nhon bi/t, phân lo.i, ño lưXng cũng như quLn lý nW xku. Các vkn ñ@ này ñưWc
ti/p con dVa trên các nguyên t•c cHa HiAp ư0c Basel trong ho.t ñdng quLn tr[ rHi ro tín
dJng ngân hàng.
(ii) Nghiên c'u kinh nghiAm v@ quLn lý nW xku t.i mdt sC ngân hàng trên th/
gi0i. Tìm hi\u v@ các mô hình x^ lý nW cHa mdt sC quCc gia trên th/ gi0i và rút ra bài
htc kinh nghiAm cho ViAt Nam
(iii) Làm rõ thVc tr.ng v@ tình hình nW xku và quLn lý nW xku t.i các NHTM
ViAt Nam thông qua viAc phân tích các sC liAu thu thop. Qua ñó, xác ñ[nh nhang h.n
ch/ trong ho.t ñdng quLn lý nW xku t.i các NHTM ViAt Nam hiAn nay.
(iv) ð@ xukt các giLi pháp cũng như ki/n ngh[ nh‡m tăng cưXng quLn lý nW
xku t.i các NHTM ViAt Nam.

1.3. PhNm vi và ñQi tưSng nghiên cKu
1.3.1. Ph;m vi nghiên c u
Luon án nghiên c'u ho.t ñdng quLn lý nW xku t.i các NHTM nói chung và mdt
sC NHTM ViAt Nam nói riêng. Ph.m vi thVc hiAn nghiên c'u là 5 NHTM chi/m th[
phgn l0n trong hA thCng NHTM ViAt Nam bao gem: NHTM CP Ngo.i thương ViAt

Nam, NHTM CP Công Thương ViAt Nam, Ngân hàng ðgu tư và phát tri\n ViAt Nam,
Ngân hàng Nông nghiAp và phát tri\n nông thôn ViAt Nam và NHTM CP Á Châu. Các
ngân hàng này ñang chi/m t0i 52,8% th[ phgn tín dJng trong toàn hA thCng NHTM
ViAt Nam [23], [26].
CJ th\ như sau: Theo báo cáo thưXng niên cHa Ngân hàng Nhà nư0c và các
NHTM ViAt Nam năm 2011, th[ phgn trong ho.t ñdng tín dJng cHa Ngân hàng Nông
nghiAp và phát tri\n nông thôn là: 17,9%, NHTM CP Ngo.i thương ViAt Nam là 8,1%,
NHTM CP Công thương là 11,4%, ngân hàng ðgu tư và phát tri\n ViAt Nam là 11,4%
và NHTM CP Á Châu là 4% [23], [26].
ThXi gian thVc hiAn nghiên c'u là giai ño.n 2005 – 2011. Lý do tác giL lVa
chtn giai ño.n này là vì năm 2005 ñưWc ñánh giá là cdt mCc quan trtng trong ho.t
ñdng quLn lý nW xku cHa các NHTM ViAt Nam byi có sV ra ñXi cHa Quy/t ñ[nh


13

493/2005/Qð NHNN ViAt Nam v@ viAc ti/n hành phân lo.i nW, trích lop và s^ dJng
dV phòng rHi ro trong ho.t ñdng quLn lý rHi ro tín dJng cHa các NHTM ViAt Nam nói
riêng và ho.t ñdng quLn lý nW xku nói chung.
NW xku ñưWc nghiên c'u trong ph.m vi luon án chx bao gem nW xku cHa các doanh
nghiAp.
1.3.2. ð?i tư8ng nghiên c u
Luon án top trung nghiên c'u vào các vkn ñ@:
(1)

Cơ sy lý luon v@ ho.t ñdng quLn lý nW xku NHTM

(2)

Kinh nghiAm quLn lý nW xku NHTM cHa các nư0c trên th/ gi0i

(3)

Tình hình nW xku cHa các NHTM ViAt Nam trong nhang năm vna qua,

ñeng thXi tìm hi\u, ñánh giá v@ thVc tr.ng quLn lý nW xku cHa mdt sC NHTM chi/m th[
phgn l0n trong hA thCng NHTM ViAt Nam.

2. TTNG QUAN NGHIÊN C8U
2.1. Tình hình nghiên cKu V nưWc ngoài
Có rkt nhi@u quan ñi\m khác nhau v@ nW xku. Quan ñi\m v@ nW xku khác nhau y
các quCc gia và trong mdt n@n kinh t/ dư0i góc nhìn cHa các chH th\ khác nhau thì
quan ñi\m v@ nW xku cũng có sV khác biAt. N/u ñ'ng dư0i góc nhìn cHa các NHTM thì
nW xku có th\ hi\u là nhang khoLn cho vay không có khL năng sinh lXi hay nhang khoLn
cho vay không còn ho.t ñdng (NPLs : non – performing loans).
Trên thVc t/, không có chucn toàn cgu ñ\ ñ[nh nghĩa nW xku. Nhi@u quan ñi\m
ña d.ng cùng song song ten t.i. Trư0c tiên là quan ñi\m v@ nW xku cHa NHTW Châu
Âu (ECB). Quan ñi\m cHa ECB (2001) cho r‡ng “ N x7u là nhFng kho4n cho vay
không có kh4 năng thu hGi hoHc là nhFng kho4n cho vay có th1 không thanh toán ñIy
ñ3 cho ngân hàng” [64]. Như voy, quan ñi\m này ñưWc xác ñ[nh dVa trên k/t quL trL
nW cuCi cùng cHa khách hàng ñCi v0i ngân hàng.
Trong khi ñó, Qu? ti@n tA quCc t/ (IMF) (2005) l.i nhkn m.nh: “MPt kho4n cho
vay ñư c coi là không sinh lQi (n x7u) khi tiRn thanh toán lãi và/hoHc tiRn g c ñã quá
hTn tU 90 ngày trX lên, hoHc các kho4n thanh toán lãi ñ0n 90 ngày hoHc hơn ñã ñư c
tái cơ c7u hay gia hTn n , hoHc các kho4n thanh toán dưZi 90 ngày nhưng có các
nguyên nhân nghi ngQ vi c tr4 n s[ ñư c th)c hi n ñIy ñ3" [64]. V0i quan ñi\m này,
nW xku ñưWc nhon d.ng qua hai giác ñd: thXi gian quá h.n và khL năng trL nW ñáng
nghi ngX.
Còn tiêu chucn k/ toán và ngân hàng quCc t/ IAS 39, thưXng ñ@ cop ñ/n khái

14

niAm này như nhang khoLn cho vay b[ t$n thkt ( loans being impaired) hơn là cJm tn
“nW xku” . (non] performing loans)[64].
V@ khái niAm ho.t ñdng quLn lý nW xku, Qy ban Basel v@ Giám sát Ngân
hàng (2005) cho r‡ng: “Qu4n lý N x7u là quá trình xây d)ng và th)c thi các
chi0n lư c, các chính sách qu4n lý và kinh doanh tín d(ng nh m ñTt ñư c m(c
tiêu an toàn, hi u qu4 và phát tri1n bRn vFng; trong ñó tăng cưQng các bi n pháp
nh m phòng ngUa và hTn ch0 s) phát sinh n x7u, ñi kèm vZi các bi n pháp x' lý
nhFng kho4n n x7u ñã phát sinh, tU ñó nh m tăng doanh thu, gi4m chi phí và
nâng cao ch7t lư ng, hi u qu4 hoTt ñPng kinh doanh c4 trong ngdn hTn và dài
hTn c3a NHTM”[53].
Vkn ñ@ nW xku ngày càng thu hút ñưWc nhi@u sV quan tâm trong vài thop ku ggn
ñây. Hgu h/t các nghiên c'u ñ@u cho r‡ng hou quL trVc ti/p cHa tu lA nW xku tăng cao
trong hA thCng ngân hàng là ngân hàng phá sLn. Rkt nhi@u nghiên c'u v@ nguyên nhân
phá sLn cHa ngân hàng chx ra r‡ng chkt lưWng tài sLn là mdt y/u tC dV ñoán v” nW rkt
quan trtng v@ m}t thCng kê (Dermirgue Kunt 1989, Barr và Siems 1994) và các t$ ch'c
ngân hàng trư0c khi phá sLn luôn có m'c nW xku rkt cao.
Nhi@u lop luon l.i cho r‡ng trì trA kinh t/ là mdt trong nhang nguyên nhân
chính cHa nW xku ngân hàng. M•i khoLn nW xku t.i mdt khu vVc tài chính ñưWc xem là
hình Lnh phLn chi/u cHa mdt doanh nghiAp y/u kém và không lWi nhuon. Tn quan
ñi\m này cho thky viAc giLm thi\u nW xku là ñi@u kiAn cgn thi/t ñ\ cLi thiAn tr.ng thái
kinh t/. N/u nW xku vŠn ten t.i và ti/p tJc gia tăng, các nguen lVc s… m•c k–t trong
nhang khu vVc không lWi nhuon, kìm hãm sV phát tri\n kinh t/ và làm giLm hiAu quL
kinh t/.
NW xku còn liên quan t0i tính hiAu quL cHa khu vVc ngân hàng. Nhi@u nhà
kinh t/ ñã nhon thky r‡ng các ngân hàng phá sLn có xu hư0ng n‡m xa so v0i biên hiAu
quL nhkt (Berger và Humphrey (1992), Barr và Siems (1994), DeYoung và Whalen
(1994), Wheelock và Wilson (1994)), do nhang ngân hàng này không tCi ưu hóa các

quy/t ñ[nh v@ danh mJc ñgu tư cHa mình b‡ng cách cho vay ít hơn so v0i khCi lưWng
ñưWc yêu cgu. Hơn th/, có nhi@u b‡ng ch'ng r‡ng giaa các ngân hàng không phá sLn,
ten t.i mCi quan hA ngưWc chi@u giaa nW xku và hiAu quL ho.t ñdng (Kwan và
Eisenbeis (1994), Hughes và Moon (1995), Resti (1995)). Các nghiên c'u ñã chx ra
r‡ng: nW xku càng tăng thì hiAu quL ho.t ñdng cHa ngân hàng càng giLm.


15

Tu lA nW xku tăng cao cũng dŠn t0i xu hư0ng muCn thu h–p tín dJng cHa các
ngân hàng. Agung et.al. (2001) ñã s^ dJng phân tích da liAu vi mô và vĩ mô ñ\ nghiên
c'u sV ten t.i cHa hiAn tưWng thu h–p tín dJng t.i Indonesia sau khHng hoLng 1997,
khi mà tu lA nW xku t.i nư0c này tăng vtt.
Ngoài ra, trên th/ gi0i có khá nhi@u các nghiên c'u luon bàn v@ nguyên nhân
gây ra nW xku ngân hàng. ðCi v0i các nguyên nhân gây ra nW xku và sV Lnh hưyng cHa
nW xku ñ/n hiAu quL ho.t ñdng kinh doanh ngân hàng, phLi k\ ñ/n nghiên c'u cHa
Keeton, William và Morris (1987). Trong nghiên c'u cHa mình, tác giL ñã thVc hiAn
nghiên c'u trên các NHTM b[ thua l• t.i Hoa Kỳ trong giai ño.n 1979 1985 ñeng
thXi s^ dJng tu lA nW xku làm thư0c ño chính cho viAc ño lưXng rHi ro tín dJng t.i các
ngân hàng này. Mô hình ki\m ñ[nh ñã chx ra r‡ng các ñi@u kiAn kinh t/ riêng biAt ñ[a
phương cùng v0i sV y/u kém trong ho.t ñdng quLn lý ngân hàng là các nguyên nhân
chính dŠn ñ/n rHi ro tín.dJng. Nghiên c'u này cũng cho thky r‡ng các NHTM s™n
sàng cho vay nhang món m.o hi\m thưXng có rHi ro v” nW cao hơn so v0i các ngân
hàng khác.
Mdt sC nghiên c'u ti/p theo sau nghiên c'u cHa Keeton, William và Morris
(1987) cũng lý giLi tương tV v@ các y/u tC gây ra nW xku ñCi v0i các khoLn cho vay
t.i M?. Ví dJ nghiên c'u cHa Sinkey, Joseph. F và Greenwalt (1991) thVc hiAn trên
các NHTM l0n y M? lop luon r‡ng cL hai y/u tC bên trong và bên ngoài ngân hàng
ñ@u là tác nhân gây ra sV ñ$ v” tín dJng. Tác giL tìm thky mdt mCi quan hA thuon
chi@u giaa tu lA nW xku trong các khoLn cho vay v0i các y/u tC chH quan cHa ngân

hàng như cho vay v0i lãi sukt cao, hay cho vay nhi@u quá m'c…. Tương tV như các
nghiên c'u trư0c ñó, Sinkey, Joseph. F và Greenwalt (1991) cũng cho r‡ng các ñi@u
kiAn kinh t/ vĩ mô trong khu vVc cũng giLi thích cho sV phát sinh các khoLn nW xku
ngân hàng. Các nhân tC vĩ mô này bao gem: tCc ñd tăng trưyng kinh t/, tu lA l.m phát
hay tu giá hCi ñoái hàng năm... Nghiên c'u s^ dJng mô hình hei quy tuy/n tính ñơn
giLn dVa trên da liAu cHa các NHTM l0n t.i Hoa Kỳ giai ño.n 1984 1987.
Ti/p tJc phát tri\n nghiên c'u trư0c ñó cHa mình, Keeton (1999) s^ dJng da
liAu các năm 1982 1996 và mô hình véc tơ tV hei quy, ñ\ phân tích tác ñdng cHa tCc
ñd tăng trưyng tín dJng, quy trình tín dJng… v0i tình tr.ng qu›t nW cHa khách hàng y
M?. Nghiên c'u cho chúng ta b‡ng ch'ng v@ mCi quan hA ch}t ch… thuon chi@u giaa
tCc ñd tăng trưyng tín dJng v0i khL năng suy y/u cHa các tài sLn cho vay. CJ th\,
Keeton (1999) cho thky, tCc ñd tăng trưyng tín dJng nhanh chóng k/t hWp v0i các tiêu


16

chucn tín dJng ñưWc h. thkp ñã gây ra thiAt h.i n}ng n@ khi cho vay y mdt sC bang
trên nư0c M?. Trong nghiên c'u này, nW xku ñưWc ñ[nh nghĩa là các khoLn cho vay
quá h.n quá 90 ngày ho}c các khoLn vay không trL lãi.
Các nghiên c'u y các hA thCng tài chính khác cũng cho k/t quL tương tV như các
nghiên c'u y M?. Ví dJ, Bercoff và cdng sV (2002) nghiên c'u vkn ñ@ nW xku ñCi v0i
hA thCng NHTM Argentina trong giai ño.n năm 1993 1996, cho r‡ng các khoLn nW xku
b[ Lnh hưyng n}ng n@ byi cL hai y/u tC ndi bd ngân hàng và y/u tC kinh t/ vĩ mô. Tác
giL ñã nghiên c'u riêng biAt các tác ñdng cHa các y/u tC ndi bd ngân hàng và kinh t/ vĩ
mô xem m'c ñd Lnh hưyng cHa tnng nhóm nhân tC như th/ nào.
Salas, Vincente và Saurina (2002) ñã s^ dJng mô hình ki\m ñ[nh v0i bLng da
liAu giai ño.n 1985 1997 ñ\ ñi@u tra các y/u tC gây ra các khoLn nW xku cHa các ngân
hàng Tây Ban Nha. Nghiên c'u cho thky v0i tCc ñd tăng trưyng kinh t/ GDP, sV my
rdng tín dJng nhanh chóng, sV my rdng quy mô ngân hàng, tu lA an toàn vCn và v[ th/
cHa ngân hàng trên th[ trưXng tài chính khác nhau s… dŠn ñ/n sV khác biAt v@ tu lA nW

xku.
Ba năm sau ñó, Jimenez, Gabriel và Saurina (2005) khi ti/p tJc nghiên c'u v@
vkn ñ@ nW xku t.i các NHTM t.i Tây Ban Nha giai ño.n 1984 2003, ñã cung ckp b‡ng
ch'ng sCng ñdng r‡ng tu lA nW xku có liên quan mot thi/t ñ/n tCc ñd tăng trưyng kinh
t/ GDP, m}t b‡ng lãi sukt cao và ñi@u kiAn tín dJng d‚ dãi. Nghiên c'u này cho r‡ng
v0i lãi sukt cao, các ngân hàng thưXng b[ hút vào “ tâm lý bgy ñàn” khi lôi kéo nhau
cho vay quá m'c dŠn ñ/n các khoLn nW xku.
S^ dJng mô hình dVa trên bLng da liAu áp dJng cho mdt sC nư0c y Sahara
châu Phi, Fofack (2005) tìm thky b‡ng ch'ng cho thky khi kinh t/ khHng hoLng, cung
'ng ti@n tA quá m'c, lãi sukt cho vay thay ñ$i, và sV tăng trưyng nóng cHa các khoLn
vay liên ngân hàng là y/u tC quy/t ñ[nh quan trtng dŠn ñ/n sV phát sinh các khoLn nW
xku t.i các nư0c này. Tài liAu này cũng cung ckp b‡ng ch'ng v@ mCi quan hA thuon
chi@u giaa tu lA l.m phát và tu lA nW xku. Fofack (2005), cho thky r‡ng l.m phát góp
phgn t.o nên các khoLn nW xku y các nư0c Sahara

châu Phi. Theo nghiên c'u này,

l.m phát gây ra sV xói mòn nhanh chóng tài sLn các NHTM và gia tăng rHi ro tín dJng
y các nư0c châu Phi.
Cũng có b‡ng ch'ng giaa nW xku và tu giá hCi ñoái. Fofack (2005) cho bi/t
nhang thay ñ$i trong tu giá thVc sV có tác ñdng ñ/n các khoLn nW xku t.i mdt sC ti\u
vùng Sahara châu Phi. Tác giL cho r‡ng k/t quL này là do các khoLn cho vay quá l0n


17

cho ngành xukt khcu nông nghiAp, b[ tác ñdng m.nh byi tu giá trong nhang năm 80 và
ñgu nhang năm 90. Như voy, ñã có sV liên hA giaa các y/u tC kinh t/ vĩ mô và các
khoLn nW xku, trong ñó các khoLn nW xku phJ thudc vào tính chkt, ñ}c ñi\m cHa mdt
sC n@n kinh t/ y châu Phi.

T.i Châu Á, Rajan, Rajiv và Dhal (2003) ñã s^ dJng bLng phân tích hei quy ñ\
chx ra r‡ng nhang ñi@u kiAn kinh t/ vĩ mô thuon lWi (tính b‡ng sV tăng trưyng GDP) và
các y/u tC tài chính, các ñi@u kiAn tín dJng, quy mô ngân hàng, chi/n lưWc tín dJng
tác ñdng ñáng k\ ñ/n các khoLn nW xku t.i các NHTM y •n ðd.
Hu và cdng sV (2006) có phân tích mCi quan hA giaa nW xku và cơ cku sy hau
cHa các NHTM t.i ðài Loan v0i mdt bd da liAu vào giai ño.n 1996 1999. Nghiên c'u
cho thky hình th'c sy hau cũng là mdt nguyên nhân gây ra nW xku : cJ th\ các ngân
hàng có tu lA sy hau nhà nư0c cao hơn s… có các khoLn nW xku thkp hơn so v0i các
ngân hàng khác. Hu và cdng sV (2006) cũng cho thky r‡ng quy mô ngân hàng có mCi
quan hA ngh[ch chi@u v0i các khoLn nW xku, (quy mô ngân hàng càng l0n thì tu lA nW
xku càng nhŽ) trong khi ña d.ng hóa danh mJc cho vay cHa ngân hàng l.i không phLi
là y/u tC quy/t ñ[nh.
Khemraj, Pasha (2009), ñã s^ dJng phương pháp phân tích hei quy và bLng da
liAu trong 10 năm ( 1994 2004) ñ\ xác ñ[nh mCi quan hA giaa các bi/n sC kinh t/ vĩ
mô, các y/u tC ndi bd ngân hàng v0i tu lA nW xku t.i các NHTM Guyana. B‡ng ch'ng
cho thky tu giá có Lnh hưyng m.nh m… nhkt t0i tu lA nW xku t.i các NHTM Guyana, ta
thky r‡ng bkt c' khi nào có mdt sV suy giLm v@ khL năng c.nh tranh quCc t/ cHa n@n
kinh t/ Guyana thì tu lA nW xku s… cao hơn. Khemraj, Pasha cũng tìm thky b‡ng ch'ng
v@ mCi quan hA ngh[ch chi@u giaa tCc ñd tăng trưyng kinh t/ và các khoLn nW xku. K/t
quL cho r‡ng tác ñdng cHa tăng trưyng GDP t0i các khoLn nW xku là t'c thXi. Còn l.m
phát l.i không phLi là mdt y/u tC quy/t ñ[nh quan trtng t0i tu lA nW xku trong hA thCng
ngân hàng y Guyana.
ðCi v0i các bi/n sC ngân hàng, nghiên c'u thky r‡ng các ngân hàng có lãi sukt
cho vay cao thì có xu hư0ng phLi ch[u các khoLn nW xku nhi@u hơn. Tuy nhiên, trái v0i
các b‡ng ch'ng quCc t/, k/t quL cHa Khemraj, Pasha l.i cho thky không có Lnh hưyng
ñáng k\ giaa quy mô cHa mdt ngân hàng và tu lA nW xku. Nghiên c'u còn cho thky
r‡ng các ngân hàng tích cVc hơn trong th[ trưXng tín dJng, t'c là có tCc ñd tăng trưyng
tín dJng cao có th\ s… có ít tu lA nW xku, ñi@u này mâu thuŠn v0i nhang nghiên c'u
trư0c ñó.

18

2.2. Tình hình nghiên cKu trong nưWc
Œ trong nư0c, cũng ñã có mdt sC công trình nghiên c'u liên quan ñ/n vkn ñ@ nW
xku ngân hàng. CJ th\, các vkn ñ@ v@ nW xku ñã ñưWc ñ@ cop y mdt sC luon văn th.c s?
trong thXi gian qua. Luon văn th.c s? cHa Nguy‚n Tukn Anh (2004), Bùi Th[ Thu Lan
(2005), Vũ Hau Biên (2010) nghiên c'u v@ vkn ñ@ nW xku t.i Ngân hàng Nông nghiAp
và phát tri\n nông thôn. Luon văn th.c s? cHa Nguy‚n Thành ðô (2005), M.c ðình
Khuy/n (2006), Nguy‚n Th[ Vân Huy@n (2010), Cù Hoài Thanh (2010) nghiên c'u v@
các giLi pháp nh‡m h.n ch/ và x^ lý nW xku t.i Ngân hàng Ngo.i thương ViAt Nam.
Luon văn th.c s? cHa Nguy‚n Huy Hoàng (2007), Nguy‚n QuCc ViAt (2008) ñưWc
thVc hiAn nghiên c'u t.i Ngân hàng ñgu tư và phát tri\n ViAt Nam”...
Như voy, m}c dù vkn ñ@ nW xku ñã ñưWc quan tâm khá nhi@u y các luon văn
th.c s?, nhưng khi nghiên c'u sâu vào ndi dung, tác giL nhon thky: Th nh7t: Phgn l0n
các nghiên c'u trên m0i chx dnng l.i y viAc nghiên c'u h.n ch/ sV phát sinh các
khoLn nW xku ho}c viAc x^ lý các khoLn nW xku, ch' chưa có sV k/t hWp toàn diAn giaa
hai vkn ñ@ này. Trong khi ñó thVc ti‚n ñòi hŽi phLi quLn lý nW xku ñeng thXi trên cL
hai giác ñd: h.n ch/ sV phát sinh nW xku và x^ lý nhang khoLn nW xku ñã phát sinh
như th/ nào. Th hai: Các công trình nghiên c'u này m0i chx dnng l.i y mdt ngân
hàng cJ th\ mà chưa my rdng ra ph.m vi toàn bd hA thCng ngân hàng. Th ba: Chưa
tác giL nào ñi sâu nghiên c'u cách nhon bi/t, ño lưXng, xây dVng gi0i h.n tu lA nW xku
áp dJng cho tnng ngân hàng ñ/n viAc ti/p con cách tính trích lop dV phòng theo tiêu
chucn quCc t/.
ðCi v0i luon án ti/n sĩ trong nư0c, nghiên c'u cHa Ph.m Quý Hoà (1994) ñã
chx ra nhang giLi pháp cgn thi/t ñ\ phòng ngna rHi ro tín dJng trong ho.t ñdng kinh
doanh cHa Ngân hàng Nông nghiAp và phát tri\n nông thôn ViAt Nam. Luon án ti/n
sĩ cHa Nguy‚n Hau ThHy (1996) ñ@ cop t0i viAc h.n ch/ rHi ro tín dJng t.i các
NHTM ViAt Nam. Như voy, hai nghiên c'u này ñ@u ñ}t ra ñCi tưWng nghiên c'u là
vkn ñ@ rHi ro tín dJng cHa ngân hàng, tn ñó phân tích thVc tr.ng rHi ro tín dJng t.i

các NHTM ViAt Nam và ñưa ra các giLi pháp h.n ch/ và phòng ngna. Tuy nhiên,
hai nghiên c'u này vŠn chưa ñưa ra mdt mô hình quLn lý rHi ro tín dJng cJ th\.


19

Luon án “ ð4m b4o an toàn trong hoTt ñPng tín d(ng c3a các NHTM CP
trên ñ&a bàn thành ph HG Chí Minh”, Lê Tkn Phư0c (2007). Tác giL ñã làm rõ
thêm các khái niAm và lý luon trong viAc ñLm bLo an toàn và nâng cao hiAu quL
ho.t ñdng tín dJng t.i các ngân hàng. Bên c.nh ñó tác giL còn ñưa ra nhang dV báo
v@ xu hư0ng phát tri\n cHa n@n kinh t/ trong khu vVc và trên th/ gi0i tn ñó ñ@ ra
nhang giLi pháp khL thi góp phgn ñLm bLo an toàn trong ho.t ñdng tín dJng cHa
các NHTM CP trên ñ[a bàn thành phC He Chí Minh. Tuy nhiên trong luon án, tác
giL vŠn chưa ñưa ra ñưWc nhang bkt cop trong ho.t ñdng quLn lý rHi ro, vCn ñưWc
coi là mdt nhân tC rkt quan trtng góp phgn ñLm bLo an toàn tín dJng cho hA thCng
ngân hàng.
Ggn ñây nhkt, có mdt công trình ñưWc bLo vA khá thành công v0i nhang ñóng
góp thVc sV có giá tr[ cho ho.t ñdng quLn tr[ NHTM, ñó là luon án ti/n sĩ cHa tác giL
Lê Th[ Huy@n DiAu (2010) v0i tên ñ@ tài “ Lu n c khoa hic vR xác ñ&nh mô hình
qu4n lý r3i ro tín d(ng tTi h th ng NHTM Vi t Nam”. ð@ tài cHa tác giL ñã ñúc k/t l.i
lý thuy/t cơ bLn v@ các mô hình quLn lý rHi ro tín dJng. Như voy, khác v0i hai công
trình nghiên c'u y trên, tác giL Huy@n DiAu ñã luon giLi mdt cách có hA thCng các vkn
ñ@ cơ bLn v@ quLn lý rHi ro tín dJng và xây dVng mô hình quLn lý rHi ro tín dJng tn ñó
phân tích các ñi@u kiAn thVc ti‚n ñ\ áp dJng t.i các NHTM ViAt Nam. M}c dù nhang
ñóng góp cHa tác giL là hoàn toàn ñáng ghi nhon nhưng nghiên c'u cHa tác giL vŠn
chưa ñi sâu cJ th\ vào các vkn ñ@ v@ nW xku và quLn lý nW xku, vCn là bi\u hiAn cHa rHi
ro tín dJng.
Luon án ti/n sĩ cHa tác giL Nguy‚n Th[ Thu ðông (2012) v0i ñ@ tài: “ Nâng cao
ch7t lư ng tín d(ng tTi ngân hàng TMCP NgoTi Thương Vi t Nam trong quá trình hPi
nh p”. Tác giL ñã ñưa ra quan niAm v@ chkt lưWng tín dJng ngân hàng theo tiêu chucn

quCc t/. ðeng thXi trên cơ sy nguen sC liAu th' ckp cHa VCB tn năm 2006 – 2010,
luon án ñã phLn ánh thVc tr.ng chkt lưWng tín dJng cHa VCB trong ñi@u kiAn hdi nhop.
Tác giL cũng rkt thành công trong viAc áp dJng mô hình hei quy logistic ñ\ ki\m ñ[nh
mô hình và giL thi/t nghiên c'u trong viAc phân tích các y/u tC Lnh hưyng ñ/n x/p
h.ng tín dJng cHa khách hàng pháp nhân t.i VCB – chi nhánh ðà N™ng. Tác giL cũng


20

ñ@ xukt khL năng 'ng dJng mô hình ñó trong công tác nâng cao chkt lưWng tín dJng t.i
ngân hàng.
Ngoài ra, vkn ñ@ rHi ro tín dJng còn ñưWc ñ@ cop y mdt sC công trình nghiên
c'u khoa htc khác. ð@ tài nghiên c'u ckp ViAn cHa Lê Th[ Kim Nga (2001) v@ “
Nhang giLi pháp nh‡m nâng cao hiAu quL quLn lý rHi ro tín dJng cHa các NHTM ViAt
Nam” ñã giLi thích nhang vkn ñ@ cơ bLn v@ quLn lý rHi ro tín dJng và ñ@ xukt khung
quLn lý rHi ro tín dJng cho các NHTM ViAt Nam.
Các vkn ñ@ v@ nW xku cũng ñưWc ñ@ cop t0i y mdt sC t.p chí chuyên ngành. Bài
vi/t cHa Huỳnh Th/ Du (2004) trong chương trình giLng d.y kinh t/ Fulbright, TP He
Chí Minh ñã ñưa ra mdt sC mô hình x^ lý nW xku trên th/ gi0i: gem mô hình x^ lý nW
top trung. VD: Hoa Kỳ và các nư0c ðông Á như: Thái Lan, Indonesia, Hàn QuCc…và
mô hình x^ lý nW phi top trung. VD: Hungary, Ba Lan..Tác giL phân tích rkt k? v@ m}t
ưu – nhưWc ñi\m cHa tnng lo.i mô hình. Ngoài ra, tác giL còn có sV so sánh các ñi\m
tương ñeng v@ xukt phát ñi\m và quá trình phát tri\n cHa hA thCng NHTM ViAt Nam
và hA thCng NHTM Trung QuCc ñeng thXi cũng nghiên c'u thVc tr.ng v@ nguyên
nhân, quá trình phát sinh và x^ lý nW xku y ViAt Nam và Trung QuCc trong các năm
2003 và 2004. Nghiên c'u cHa tác giL ñưWc k/t luon v0i nhang ñánh giá và biAn pháp
trong viAc x^ lý nW cHa cL hai quCc gia này. Như voy, v0i nghiên c'u cHa tác giL
Huỳnh Th/ Du, vkn ñ@ v@ quá trình x^ lý nW xku, cũng như xây dVng mô hình quLn lý
nW xku ñCi v0i các NHTM ViAt Nam ñã ñưWc ñ@ cop, tuy nhiên trong nghiên c'u này
hoàn toàn không có mdt mô hình ki\m ñ[nh nào v@ các nhân tC Lnh hưyng ñ/n tu lA nW

xku NHTM. ViAc xây dVng và ki\m ñ[nh các mô hình này là rkt cgn thi/t, byi tu lA nW
xku và ho.t ñdng quLn lý nW xku ch[u Lnh hưyng byi rkt nhi@u y/u tC. ViAc ki\m ñ[nh
mCi quan hA này v0i nghiên c'u t.i các NHTM ViAt Nam s… là cơ sy ñ\ tác giL ñưa ra
nhang giLi pháp cJ th\ cHa mình.
Bài vi/t cHa Nguy‚n ð'c CưXng (2006), trên t.p chí Th[ trưXng Tài chính ti@n tA,
ñã ñ@ cop t0i viAc 'ng dJng nhang nguyên t•c cHa Basel trong ho.t ñdng quLn lý nW xku
cHa mdt sC quCc gia trên th/ gi0i. Trên t.p chí Tài chính doanh nghiAp, sC 4 bài vi/t cHa
Hà Th[ Thuý Vân (2007) cũng ñưa ra các giLi pháp giLm thi\u rHi ro trong ho.t ñdng
quLn lý nW xku các ngân hàng. Bài vi/t cHa Nguy‚n ðào TC (2008) trên t.p chí Ngân


21

hàng, sC 5 nhkn m.nh t0i sV cgn thi/t phLi 'ng dJng nhang nguyên t•c Basel v@ quLn lý
nW xku, tn ñó xây dVng mô hình quLn tr[ rHi ro tín dJng ñCi v0i các NHTM ViAt Nam.
So v0i các nghiên c'u y trên, thì các bài vi/t này có ưu ñi\m là ñã ti/p con cách quLn lý
nW xku hiAn ñ.i theo tiêu chucn quCc t/, cJ th\ là 'ng dJng các nguyên t•c cHa Qy ban
Basel v@ Giám sát ngân hàng.

2.3. SZ khác bi^t vF nghiên cKu cCa tác gi_ so vWi các nghiên cKu trưWc ñó
Trên cơ sy k/ thna nhang nghiên c'u riêng biAt tn trư0c ñ/n nay v@ vkn ñ@
quLn lý nW xku ngân hàng, luon án có ñi\m m0i khác biAt v0i các nghiên c'u trên như
sau: Tác giL lVa chtn cách ti/p con viAc quLn lý nW xku ngân hàng theo tiêu chucn
quCc t/, do voy HiAp ư0c Basel II ñưWc s^ dJng như mdt chucn mVc trong viAc ti/p
con, so sánh và ñánh giá. ViAc nghiên c'u ñưWc ti/n hành trên ph.m vi hA thCng
NHTM ch' không phLi mdt ngân hàng cJ th\, riêng biAt nào. Bên c.nh ñó, tác giL
cũng s^ dJng tCi ña các da liAu ñưWc t$ ch'c tài chính nư0c ngoài công bC, tn ñó có
thư0c ño ñ\ so sánh v0i thVc tr.ng và di‚n bi/n nW xku ñưWc ñưa ra byi các ngân hàng
trong nư0c.

3. PHƯƠNG PHÁP LU&N VÀ NGUbN S

LI$U

3.1. Phương pháp luen
V0i các da liAu th' ckp có s™n, luon án áp dJng quy trình phân tích da liAu theo
tình huCng so sánh, k/t hWp v0i phương pháp logic, lý thuy/t hA thCng, di‚n giLi và
quy n.p ñ\ phân tích, ch'ng minh và ñánh giá các vkn ñ@.
Bên c.nh ñó ñ@ tài vŠn dVa trên phương pháp nghiên c'u trong kinh t/ htc là
phân tích thVc ch'ng và phương pháp phân tích chucn t•c, k/t hWp v0i viAc s^ dJng
phân tích ñ[nh lưWng trong thCng kê thông qua mdt sC mô hình, chx tiêu phân tích, so
sánh cHa th/ gi0i làm cơ sy cho viAc ñánh giá và tìm giLi pháp cho ñ@ tài.

3.2. Ngufn sQ li^u
Nguen sC liAu tác giL s^ dJng trong luon án chH y/u ñưWc lky tn Ngân hàng
nhà nư0c ViAt Nam (sC 49 Lý Thái T$ Hoàn Ki/m – Hà Ndi). Ngoài ra tác giL còn
ti/p con sC liAu t.i Hdi sy chính cHa các NHTM nhà nư0c, trJ sy chính cHa các
NHTM c$ phgn, trung tâm thông tin tín dJng, viAn nghiên c'u và phát tri\n kinh t/


22

th/ gi0i v.v.. Còn l.i tác giL s… s^ dJng sC liAu lky tn các website cHa các ngân hàng,
các công ty ki\m toán uy tín như A&C, VACO, VAAC, Price waterhouse Coopers…,
các t$ ch'c tài chính quCc t/ như IMF, World Bank, ADB…

4. NHhNG ðÓNG GÓP M6I CjA LU&N ÁN
4.1. VF mkt lý luen
N/u các nghiên c'u trư0c m0i chx ñ@ cop ñ/n viAc ngăn ngna và x^ lý nW xku
thì tác giL luon án ñã ñưa ra quy trình quLn lý nW xku mang tính khoa htc, ñgy ñH hơn

so v0i quy trình hiAn t.i. Luon án ñã ch'ng minh r‡ng chx khi nào nW xku ñưWc nhon
bi/t và ño lưXng mdt cách chính xác thì các ngân hàng m0i có th\ quLn lý có hiAu
quL. Byi voy trong quy trình quLn lý nW xku nhkt thi/t phLi b$ sung cách th'c ño
lưXng nW xku như th/ nào. CJ th\:
Th nh7t: Các ngân hàng phLi ư0c lưWng ñưWc xác sukt v” nW cHa khoLn vay,
tn ñó xác ñ[nh v0i xác sukt v” nW như th/ nào thì ñưWc coi là nW xku.
Th hai: Các ngân hàng phLi xây dVng quy trình và t$ ch'c ño lưXng t$n thkt
cHa nW xku, ñ\ tn ñó có cách ngăn ngna và x^ lý thích hWp.( phLi tính ñưWc EL: t$n
thkt dV ki/n và UL: t$n thkt ngoài dV ki/n thông qua 3 cku phgn rHi ro cơ bLn là: PD:
Xác sukt v” nW cHa khoLn vay, LGD: M'c t$n thkt khi v” nW, EAD: SC dư nW vay).

4.2.VF mkt Kng dHng thZc tinn
Xukt phát tn nhang h.n ch/ trong thVc tr.ng quLn lý nW xku cHa các NHTM ViAt
Nam, luon án ñã ñưa ra nhang ñ@ xukt m0i. CJ th\:
Th nh7t: Nhanh chóng thay th/ Quy/t ñ[nh 493/2005 và Quy/t ñ[nh 18/2007
cHa NHNN ViAt Nam b‡ng văn bLn hiAu lVc khác nh‡m kh•c phJc nhang bkt cop
trong 2 Quy/t ñ[nh trên. Trong ñó quan trtng nhkt là phLi thCng nhkt phương pháp, ndi
dung quLn lý nW xku.
Th hai: Khác v0i các nghiên c'u trư0c, luon án ñã ch'ng minh r‡ng viAc
NHNN ViAt Nam và các NHTM phân lo.i nW thành 5 nhóm như hiAn nay là chưa phLn
ánh chính xác m'c ñd rHi ro tín dJng. Do ñó tác giL ñ@ xukt viAc phân lo.i nW thành 10
nhóm, tương 'ng v0i 10 m'c trích lop dV phòng t$n thkt tn 0% ñ/n 100% .


23

Th ba: Tác giL khˆng ñ[nh mô hình quLn lý rHi ro tín dJng t$ng th\ là mô hình
hiAu quL trong viAc quLn lý nW xku cho các NHTM ViAt Nam. Khác v0i các nghiên
c'u trư0c cho r‡ng chx có các ngân hàng l0n v0i ti@m lVc tài chính m.nh m0i có th\ áp
dJng mô hình này, tác giL ñã ch'ng minh r‡ng các NHTM ViAt Nam hiAn có quy mô

ho.t ñdng nhŽ, năng lVc tài chính y/u vŠn hoàn toàn có th\ áp dJng mô hình, dVa trên
viAc xây dVng các liên k/t v@ m}t công nghA, thông tin và quLn tr[ ñ\ ñLm bLo ñáp 'ng
các ñi@u kiAn von hành cHa mô hình.
Th tư: Trong ti/n trình tái cơ cku l.i hA thCng ngân hàng và các TCTD, bên
c.nh viAc hWp nhkt mdt sC NHTM trong nư0c, cgn nhanh chóng có mdt cơ ch/ khuy/n
khích TCTD nư0c ngoài mua l.i, sáp nhop TCTD y/u kém cHa ViAt Nam. Luon án
cũng ñ@ xukt cgn tăng gi0i h.n sy hau c$ phgn tCi ña cHa TCTD nư0c ngoài t.i các
NHTM c$ phgn y/u kém cHa ViAt Nam.

5.THI T K NGHIÊN C8U
Ngoài phgn my ñgu, k/t luon, phJ lJc, bLng bi\u, các hình v… minh hta và danh
mJc tài liAu tham khLo, ndi dung luon án ñưWc chia làm 4 chương như sau:
• Chương 1: Lu!n c

khoa h c v' n8 x:u và qu*n lý n8 x:u ngân hàng

thương m;i
• Chương 2: Kinh nghi&m qu*n lý n8 x:u ngân hàng thương m;i c1a m t s?
nư c trên thA gi i trong và sau kh1ng ho*ng kinh tA
• Chương 3: ThOc tr;ng qu*n lý n8 x:u t;i các ngân hàng thương m;i Vi&t
Nam
• Chương 4: Gi*i pháp tăng cư ng qu*n lý n8 x:u t;i các ngân hàng thương
m;i Vi&t Nam