Đề tài " Một số giải pháp tạo vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho các DNNN ở Việt Nam hiện nay "

Luận văn


Đề Tài:


Một số giải pháp tạo vốn và
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
cho các DNNN ở Việt Nam
hiện nay

(1) T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc Ng©n hµng sè 7/1997
-1-
Lời nói đầu

rong chiến lược ổn định và phát triển kinh tế – xã hội đến năm 2000,
Đảng ta cũng đã chỉ rõ “Chính sách tài chính quốc gia hướng vào việc tạo
ra vốn và sử dụng vốn có hiệu quả trong toàn xã hội, tăng nhanh sản phẩm
xã hội và thu nhập quốc dân...”
(1)
. Tạo vốn và sử dụng vốn có hiệu quả là
những vấn đề đang được Chính phủ, Ngân hàng và các doanh nghiệp đặc
biệt quan tâm.

Đại hội Đảng toàn lần thứ VI đánh dấu một bước ngoặt đổi mới chính sách và cơ
chế kinh tế nói chung, thị trường và sản xuất kinh doanh nói riêng. Các DNNN
được quyền tự chủ hơn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nhưng cùng với nó,
doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Trong cuộc
cạnh tranh này DNNN có những vị thế bất lợi đó là thiếu vốn, bộ máy chậm thích
ứng với sự biến đổi của thị trường, lắm tầng nấc trung gian, và nhiều sự ràng
buộc lẫn nhau, phần lớn đội ngũ cán bộ rất thụ động.
DNNN là một bộ phận quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, có ý nghĩa quyết
định trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và trong quá trình
hội nhập. Tuy nhiên hiện nay các DNNN đang phải đối đầu với nhiều vấn đề nan
giải, trong đó vốn và hiệu quả sử dụng vốn luôn là bài toán hóc búa với hầu hết
các DNNN.
Vậy huy động vốn ở đâu? làm thế nào để huy động vốn? và đồng vốn được đưa
vào sử dụng như thế nào?. Đó là câu hỏi không chỉ các DNNN quan tâm, mà là
vấn đề bức thiết với hầu hết các doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị
trường. Do đó đi tìm lời giải về vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho khu
vực DNNN là một vấn đề mang tính thời sự và thiết thực.
Qua nghiên cứu và được sự hướng dẫn nhiệt tình của thầy giáo Nguyễn Ngọc
Huyền, em quyết định chọn đề tài “Một số giải pháp tạo vốn và nâng cao hiệu
T
§Ò ¸n m«n häc

- 2 -


quả sử dụng vốn cho các DNNN ở Việt Nam hiện nay”. Do thời gian hạn chế,
kinh nghiệm thực tế chưa nhiều. Do đó đề tài nay không tránh khỏi những thiếu
sót. Song đây cũng là nỗ lực của bản thân. Em rất mong được sự đóng góp ý kiến
quý báu của thầy giáo để việc nghiên cứu của em ngày càng hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

§Ò ¸n m«n häc

- 3 -


I. VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN - ĐIỀU KIỆN TỒN TẠI VÀ PHÁT
TRIỂN CỦA DOANH NGHIỆP TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

1.Vốn và vai trò của vốn đối với DNNN trong nền kinh tế thị trường
1.1.Khái quát về vốn.
Từ trước đến nay có rất nhiều quan điểm khác nhau về vốn, mỗi một quan điểm
đều có cách tiếp cận riêng. Nhưng có thể nói, thực chất vốn chính là biểu hiện
bằng tiền, là giá trị của tài sản mà doanh nghiệp đang nắm giữ. Trong nền kinh tế
thị trường, vốn được quan niệm là toàn bộ giá trị ứng ra ban đầu và trong các quá
trình sản xuất tiếp theo của doanh nghiệp. Như vậy vốn là yếu tố số một của hoạt
động sản xuất kinh doanh.
Vốn có các đặc trưng cơ bản là: thứ nhất, vốn phải đại diện cho một lượng tài sản
nhất định, có nghĩa là vốn được biểu hiện bằng giá trị của tài sản hữu hình và vô
hình của doanh nghiệp. Thứ hai, vốn phải vận động sinh lời, đạt được mục tiêu
kinh doanh của doanh nghiệp. Thứ ba, vốn phải được tích tụ và tập trung đến một
lượng nhất định, có như vậy mới có thể phát huy tác dụng để đầu tư vào sản xuất
kinh doanh. Thứ tư, vốn phải gắn liền với chủ sở hữu nhất định, không thể có
đồng vốn vô chủ và không ai quản lý. Thứ năm, vốn được quan niệm như một
hàng hóa đặc biệt, có thể mua bán quyền sử dụng vốn trên thị trường.

1.2.Phân loại vốn

Hiện nay, có rất nhiều cách phân loại vốn theo các giác độ tiếp cận khác nhau.
Theo nguồn hình thành có vốn chủ sở hữu và vốn huy động của doanh nghiệp.
Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp hình thành từ vốn pháp định và vốn tự bổ sung
từ nhiều nguồn như lợi nhuận giữ lại hoặc từ các quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự
phòng tài chính.…Ngoài ra, đối với DNNN còn được để lại toàn bộ khấu hao cơ
§Ò ¸n m«n häc

- 4 -


bản sử dụng tài sản cố định để đầu tư, thay thế, đổi mới tài sản cố định. Đối với
một doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị trường vốn chủ sở hữu có vai
trò quan trọng nhưng chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng nguồn vốn. Để đáp ứng nhu
cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp phải tăng cường huy động các
nguồn vốn khác dưới hình thức vay nợ, liên doanh liên kết, phát hành trái phiếu
và các hình thức khác.
Trên giác độ phương thức chu chuyển của vốn, người ta chia thành vốn cố định
(VCĐ) và vốn lưu động (VLĐ). VCĐ là một bộ phận của vốn đầu tư ứng trước về
tài sản cố định. Nó luân chuyển dần dần, từng phần trong nhiều chu kỳ sản xuất.
Hiện nay Nhà nước quy định VCĐ phải có thời gian sử dụng ít nhất là 1 năm và
có giá trị trên 5 triệu đồng. VCĐ đóng vai trò quan trọng trong sản xuất kinh
doanh, đặc biệt là với các DNNN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất. VLĐ của
doanh nghiệp là số tiền ứng trước về tài sản lưu động nhằm đảm bảo cho quá
trình tái sản xuất của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên, liên tục.

1.3.Vai trò của vốn đối với các doanh nghiệp nhà nước.
Tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh, dù bất kỳ quy mô nào cũng cần phải có
một lượng vốn nhất định, nó là tiền đề cho sự ra đời và phát triển của các doanh
nghiệp.
Về mặt pháp lý: DNNN khi muốn thành lập, điều kiện đầu tiên là doanh nghiệp

phải có một lượng vốn nhất định, lượng vốn đó tối thiểu phải bằng lượng vốn
pháp định (lượng vốn tối thiểu mà pháp luật qui định cho từng loại DNNN). Khi
đó địa vị pháp lý của doanh nghiệp mới được xác lập. Ngược lại, việc thành lập
doanh nghiệp không thể thực hiện được. Theo điều 4- chương II Quy chế quản lý
Tài chính và Hạch toán kinh doanh đối với DNNN, nếu trong quá trình hoạt động
kinh doanh, vốn điều lệ của doanh nghiệp không đạt điều kiện mà pháp luật quy
§Ò ¸n m«n häc

- 5 -


định, tức là thấp hơn tổng mức vốn pháp định của các ngành nghề mà doanh
nghiệp đó kinh doanh thì cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập doanh
nghiệp đó phải cấp bổ sung vốn điều lệ cho doanh nghiệp, hoặc giảm ngành nghề
kinh doanh cho doanh nghiệp hoặc phải tuyên bố chấm dứt hoạt động như: phá
sản, giải thể, sát nhập
(2)
…. Như vậy, vốn có thể được xem như là điều kiện tiên
quyết đảm bảo sự tồn tại tư cách pháp nhân của doanh nghiệp trước pháp luật.
Về mặt kinh tế: Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, vốn là một trong những
yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Vốn không
những đảm bảo khả năng mua sắm máy móc thiết bị, dây truyền công nghệ để
phục vụ cho qu
1
á trình sản xuất mà còn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh
doanh diễn ra thường xuyên liên tục.
Vốn là yếu tố quan trọng quyết định năng lực sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp và xác lập vị thế của doanh nghiệp trên thương trường. Điều này càng thể
hiện rõ trong nền kinh tế thị trường hiện nay với sự cạnh tranh gay gắt, các doanh
nghiệp phải không ngừng cải tiến máy móc thiết bị, đầu tư hiện đại hóa công

nghệ... tất cả những yếu tố này muốn đạt được đòi hỏi doanh nghiệp phải có một
lượng vốn đủ lớn.
Vốn cũng là yếu tố quyết định đến việc mở rộng phạm vi hoạt động của doanh
nghiệp. Có vốn giúp doanh nghiệp đầu tư mở rộng sản xuất, thâm nhập vào thị
trường mới, từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao uy tín của doanh nghiệp
trên thương trường.
Nhận thức được vai trò quan trọng của vốn như vậy, doanh nghiệp cần phải có
những biện pháp hữu hiệu huy động đảm bảo đủ vốn cho doanh nghiệp hoạt động
một cách hiệu quả.


(2) Quy chế quản lý tài chính và hạch toán kinh doanh đối với DNNN
§Ò ¸n m«n häc

- 6 -


2.Các công cụ tạo vốn cho các DNNN trong nền kinh tế thị trường.
Hiện nay, vốn ngân sách nhà nước cấp cho các doanh nghiệp rất hạn chế, do đó
để đảm bảo vốn hoạt động, doanh nghiệp phải thực hiện huy động vốn từ nhiều
nguồn khác nhau như phát hành trái phiếu, cổ phiếu, vay vốn ngân hàng và các tổ
chức tín dụng, nhận góp vốn liên doanh liên kết và các hình thức khác. Tuy nhiên
việc huy động vốn phải tuân theo các qui định của pháp luật, không được làm
thay đổi hình thức sở hữu của doanh nghiệp và tổng mức dư nợ vốn huy động
không được vượt quá vốn điều lệ của doanh nghiệp tại thời điểm công bố gần
nhất. (Điều 11-NĐ59/CP-3/10/1996)
Để huy động vốn doanh nghiệp cũng cần phải xem xét thực trạng tình hình tài
chính, chiến lược tài trợ, chủ nguồn tài chính, cũng như kế hoạch huy động tài
chính cho chi trả.
DNNN có thể huy động vốn qua nguồn cung ứng nội bộ và huy động từ bên

ngoài.
Nguồn cung ứng nội bộ là phương thức tự cấp vốn của doanh nghiệp. Một là,
nguồn khấu hao tài sản cố định. Trong qúa trình sử dụng thì tài sản cố định
chuyển dần giá trị vào thành phẩm dưới hình thức khấu hao. Số khấu hao này
được sử dụng để khôi phục tài sản cố định nhằm tái sản xuất hoặc sử dụng cho
các yêu cầu kinh doanh của doanh ghiệp. Doanh nghiệp trích khấu hao theo
nguyên tắc bảo đảm bù đắp cả hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình của tài sản.
Hai là, từ các khoản doanh nghiệp phải nộp ngân sách nhưng được nhà nước cho
phép để lại doanh nghiệp bổ sung vào nguồn vốn kinh doanh. Ba là, tích luỹ tái
đầu tư, đây là phần lợi nhuận không chia để lại doanh nghiệp nhằc mục đích đầu
tư phát triển sản xuất. Có thể nói rằng phần này được các doanh nghiệp coi là
nguồn tự cung ứng tài chính quan trọng vì nó có các ưu điểm cơ bản sau: doanh


§Ò ¸n m«n häc

- 7 -


nghiệp có thể hoàn toàn chủ động, giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung ứng, giúp
doanh nghiệp tăng tiềm lực tài chính nhờ giảm tỷ lệ nợ/vốn….Bốn là, điều chỉnh
cơ cấu tài sản, phương thức này tuy không làm tăng số vốn sản xuất kinh doanh
nhưng lại có tác dụng lớn trong việc tăng vốn cho các hoạt động cần thiết trên cơ
sở giảm vốn ở những nơi không cần thiết. Do môi trường kinh doanh thường
xuyên biến động, nhiệm vụ kinh doanh thay đổi nên trong kinh doanh luôn diễn
ra hiện tượng thừa tài sản này nhưng lại thiếu loại tài sản khác. Điều chỉnh cơ cấu
tài sản chính là việc kịp thời có giải pháp bán các tài sản dư thừa, không sử dụng
đến, phải trên cơ sở thường xuyên kiểm tra tính toán và xác định lại mức tài sản
lưu động trên cơ sở ứng dụng mô hình dự trữ tối ưu nhằm giảm lượng lưu kho tài
sản lưu động không cần thiết, đảm bảo lượng lưu kho mỗi loại tài sản lưu động

hợp lý.
Huy động từ nguồn cung ứng nội bộ có ưu điểm lớn là hoàn toàn do doanh nghiệp
chủ động, không bị phụ thuộc vào bên ngoài, doanh nghiệp có toàn quyền sử
dụng trong dài hạn với chi phí sử dụng vốn thấp. Mặt khác, sự nỗ lực tự cung ứng
luôn được coi là một yếu tố để người cấp vốn bên ngoài xem xét khả năng cho
vay vốn. Tuy nhiên tự cung ứng vốn cũng có hạn chế cơ bản là qui mô cung ứng
vốn nhỏ và nguồn bổ sung luôn có giới hạn.
Huy động vốn từ bên ngoài có thể qua các phương thức sau: Thứ nhất là từ ngân
sách nhà nước, hiện nay vốn từ ngân sách nhà nước đối với các DNNN càng bị
thu hẹp cả về quy mô của vốn và phạm vi được cấp vốn. Đối tượng được cung
cấp vốn theo hình thức này hiện nay phải là các DNNN đóng vai trò công cụ điều
tiết kinh tế, các lĩnh vực sản xuất hàng hoá công cộng , hoạt động công ích mà tư
nhân không muốn hoặc không có khả năng đầu tư, các dự án có tầm quan trọng
đặc biệt do Nhà nước trực tiếp đầu tư. Thứ hai là phát hành cổ phiếu, trái phiếu
trên thị trường. Đây là phương thức đang được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên
§Ò ¸n m«n häc

- 8 -


không phải mọi doanh nghiệp được phép khai thác nguồn vốn này mà chỉ những
doanh nghiệp được phát hành cổ phiếu, trái phiếu do Nhà nước quy định. Hình
thức phát hành cổ phiếu có đặc trưng cơ bản là tăng vốn mà không làm tăng nợ
của doanh nghiệp bởi những người sở hữu cổ phiếu trở thành cổ đông của doanh
nghiệp. Thứ ba, là vay vốn của các ngân hàng thương mại, hiện tại phương thức
này cung ứng một lượng vốn lớn cho DNNN. Bên cạnh đó để thực hiện hình thức
này đòi hỏi doanh nghiệp phải có uy tín lớn, kiên trì đàm phán, chấp nhận các thủ
tục ngặt nghèo. Trong quá trình sử dụng vốn doanh nghiệp phải tính toán trả nợ
ngân hàng theo đúng tiến độ kế hoạch. Mặt khác doanh nghiệp vay vốn ngân
hang thương mại có thể bị ngân hàng thương mại đòi quyền kiểm soát các hoạt

động của doanh nghiệp trong thời gian cho vay. Thứ tư, là tín dụng thương mại
từ nhà cung cấp, đó là hình thức chiếm dụng hợp pháp vốn của các nhà cung ứng
và của khách hàng. Có các hình thức tín dụng thương mại chủ yếu là: doanh
nghiệp mua máy móc, thiết bị theo phương thức trả chậm . Vốn khách hàng ứng
trước. Tuy nhiên, kinh doanh trong nền kinh tế hiện nay đòi hỏi doanh nghiệp
phải tính toán, cân nhắc cẩn thận vì không phải chỉ tồn tại lượng vốn nhất định
khách hàng đặt cọc trước mà bên cạnh đó lại tồn tại lượng tiền khách hàng chiếm
dụng lại khi mua hàng của doanh nghiệp nhiều khi là rất lớn. Thứ năm, là tín
dụng thuê mua. Hiện nay có hai hình thức chủ yếu là thuê tài chính và thuê hoạt
động. Trong kinh tế thị trường phương thức tín dụng thuê mua được thực hiện
giữa một doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng máy móc, thiết bị với một doanh
nghiệp thực hiện chức năng thuê mua diễn ra khá phổ biến. Thứ sáu là, doanh
nghiệp có thể huy động vốn thông qua liên doanh, liên kết với các tổ chức cá
nhân trong và ngoài nước. Phương thức này sẽ huy động được một lượng vốn lớn
cần thiết cho một số hoạt động nào đó mà không làm tăng nợ, nhưng phương thức
này cũng có những hạn chế nhất định, chẳng hạn như phải chia sẻ lợi nhuận cho
§Ò ¸n m«n häc

- 9 -


bên liên doanh . Ngoài ra doanh nghiệp có thể huy động vốn nước ngoài khác như
vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn từ các tổ chức và cá nhân nước ngoài hay
thông qua các hình thức đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) và nguồn vốn ODA.
Huy động vốn từ bên ngoài tuy cung cấp một lượng vốn lớn cho doanh nghiệp.
Nhưng lại hạn chế tính chủ động của doanh nghiệp và doanh nghiệp một phần
chịu sự kiểm soát trong việc sử dụng vốn vào hoạt động sản xuất kinh doanh.

3. về hiệu quả sử dụng vốn
3.1.quan điểm về sử dụng vốn

Để đánh giá trình độ quản trị điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của một
doanh nghiệp, người ta sử dụng thước đo là hiệu quả sản xuất kinh doanh. Hiệu
quả xản xuất kinh doanh được đánh giá trên hai góc độ : hiệu quả kinh tế và hiệu
quả xã hội.Trong phạm vi quản trị doanh nghiệp, người ta chủ yếu quan tâm đến
hiệu quả kinh tế. Đây là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các
nguồn lực của doanh nghiệp để đạt được kết quả cao nhất với chi phí hợp lý nhất.
Do đó các nguồn lực kinh tế đặc biệt là nguồn vốn của doanh nghiệp có tác động
rất lớn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế việc nâng cao
hiệu quả sử dụng vốn là yêu cầu mang tính thường xuyên và bắt buộc đối với mỗi
doanh nghiệp. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn là yêu cầu mang tính thường xuyên
và bắt buộc đối với mỗi doanh nghiệp. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp ta
thấy được hiệu quả của hoạt động kinh doanh nói chung và quản trị sử dụng vốn
nói riêng.
Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp là một phạm trù kinh tế phản ánh trình
độ khai thác, sử dụng và quản trị vốn làm cho đồng vốn sinh lời tối đa nhằm mục
tiêu cuối cùng của doanh nghiệp là tối đa hoá giá trị tài sản của chủ sở hữu.
§Ò ¸n m«n häc

- 10 -


Hiệu quả sử dụng vốn được lượng hoá thông qua hệ thống các chỉ tiêu về khả
năng hoạt động, khả năng sinh lời, tốc độ luân chuyển vốn…. Nó phản ánh quan
hệ giữa đầu ra và đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh thông qua thước đo
tiền tệ hay cụ thể là mối tương quan giữa kết quả thu được với chí phí bỏ ra để
thực hiện sản xuất kinh doanh. Kết quả thu được càng cao so với chi phí bỏ ra thì
hiệu quả sử dụng vốn càng cao. Do đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là điều
kiện quan trọng để doanh nghiệp phát triển vững mạnh. Nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn của doanh nghiệp phải đảm bảo các điều kiện sau:
- Phải khai thác nguồn vốn một cách triệt để nghĩa là không để vốn nhàn rỗi mà

không sử dụng, không sinh lời.
- Phải sử dụng vốn một cách hợp lý và tiết kiệm
- Phải quản trị vốn một cách chặt chẽ nghĩa là không để vốn bị sử dụng sai mục
đích, không để vốn thất thoát do buông lỏng quản trị.
Ngoài ra doanh nghiệp phải thường xuyên phân tích đánh giá hiệu quả sử dụng
vốn để nhanh chóng có biện pháp khắc phục những mặt hạn chế và phát huy
những ưu điểm của doanh nghiệp trong quản trị và sử dụng vốn.

3.2. các chỉ tiêu cơ bản đánh giá hiệu quả sử dụng vốn
3.2.1.Các chỉ tiêu đánh giá tổnh hợp
Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp một cách chung nhất người
ta thường dùng một số chỉ tiêu tổng quát như: hiệu quả sử dụng toàn bộ vốn,
doanh lợi vốn, doanh lợi vốn chủ sở hữu. Trong đó:


Hiệu quả sử dụng toàn bộ vốn =

Doanh thu

Tổng số vốn sử dụng bình quân
trongkỳ
§Ò ¸n m«n häc

- 11 -




Chỉ tiêu này còn được gọi là vòng quay của toàn bộ vốn, nó cho biết một đồng
vốn đem lại bao nhiêu đồng doanh thu, vì vậy nó càng lớn càng tốt.

Doanh lợi vốn =


Chỉ tiêu này còn được gọi là tỷ suất lợi nhuận trên vốn. Nó phản ánh khả năng
sinh lợi của một đồng vốn đầu tư. Nó cho biết một đồng vốn đầu tư đem lại bao
nhiêu đồng lợi nhuận.


Doanh lợi vốn chủ sở hữu =

Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu, trình độ sử dụng vốn
của người quản trị doanh nghiệp. Chỉ tiêu này càng lớn càng tốt. Tuy nhiên chỉ
tiêu này có hạn chế là nó phản ánh một cách phiến diện. Do mẫu số chỉ đề cập
đến vốn chủ sở hữu bình quân trong kỳ, trong khi hầu hết các doanh nghiệp
nguồn vốn huy động từ bên ngoài chiếm một tỷ lệ không nhỏ trong tổng nguồn
vốn. Do đó nếu chỉ nhìn vào chỉ tiêu này nhiều khi đánh giá thiếu chính xác.
Ba chỉ tiêu trên cho ta một cái nhìn tổng quát về hiệu quả sử dụng vốn của doanh
nghiệp. Ngoài ra người ta còn sử dụng một số chỉ tiêu khác như tỷ suất thanh toán
ngắn hạn, số vòng quay các khoản phải thu…. Tuy nhiên như ta đã biết nguồn
Lợi nhuận

Tổng số vốn sử dụng bình quân trong
kỳ

Lợi nhuận

Vốn chủ sở hữu bình quân trong

§Ò ¸n m«n häc

- 12 -


vốn của doanh nghiệp được phân làm hai loại là vốn cố định(VCĐ) và vốn lưu
động(VLĐ). Do đó, các nhà phân tích không chỉ quan tâm đến việc đo lường hiệu
quả sử dụng vốn của tổng nguồn vốn mà còn chú trọng đến hiệu quả sử dụng của
từng bộ phận cấu thành nguốn vốn của doanh nghiệp đó là VCĐ và VLĐ.

3.2.2.Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định
Để đánh giá hiệu quả sử dụng VCĐ người ta sử dụng những chỉ tiêu sau:


Hiệu suất sử dụng VCĐ =
Chỉ tiêu này cho biết một đồng vốn cố định tạo ra được bao nhiêu đồng doanh thu
thuần trong một năm.


Sức sinh lợi của vốn cố định =


Chỉ tiêu này cho biết trung bình một đồng VCĐ tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Chỉ tiêu này càng lớn càng chứng tỏ việc sử dụng VCĐ là có hiệu quả.
Ngoài hai chỉ tiêu trên người ta còn sử dụng nhiều chỉ tiêu khác để đánh giá hiệu
quả sử dụng VCĐ như : hệ số đổi mới tài sản cố định, hệ số loại bỏ tài sản cố
định….


3.2.3.Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động

Doanh thu thuần

Vốn cố định sử dụng bình quân trong
kỳ

Lợi nhuận

Vốn cố định sử dụng bình quân trong
kỳ
§Ò ¸n m«n häc

- 13 -


Khi phân tích đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ người ta thường dùng các chỉ tiêu
sau:

Hiệu suất sử dụng VLĐ =


Chỉ tiêu này cho biết một đồng VLĐ Sử dụng bình quân trong kỳ tạo ra được bao
nhiêu đồng doanh thu thuần.


Sức sinh lợi của VLĐ =


Chỉ tiêu này cho biết cứ một đồng VLĐ tham gia vào hoạt động sản xuất kinh
doanh trong kỳ thì tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận, Chỉ tiêu này càng lớn

càng tốt.
Đồng thời, để đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ người ta cũng đặc biệt quan tâm
đến tốc độ luân chuyển VLĐ, vì trong quá trình sản xuất kinh doanh,VLĐ không
ngừng vận động qua các hình thái khác nhau. Do đó đẩy nhanh tốc độ luân
chuyển VLĐ sẽ góp phần giải quyết về nhu cầu vốn cho doanh nghiệp, góp phần
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Để xác định tốc độ luân chuyển VLĐ người ta sử
dụng các chỉ tiêu sau:

Số vòng quay của VLĐ =


Doanh thu thuần


VLĐ sử dụng bình quân trong kỳ
Lợi nhuận

VLĐ sử dụng bình quân trong kỳ

Doanh thu thuần

VLĐ sử dụng bình quân trong kỳ

§Ò ¸n m«n häc

- 14 -



Chỉ tiêu này còn được gọi là hệ số luân chuyển VLĐ, nó cho biết VLĐ được quay

mấy vòng trong kỳ. Nếu số vòng quay tăng thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng VLĐ
tăng và ngược lại.


Thời gian của một vòng luân chuyển=



Chỉ tiêu này thể hiện số ngày cần thiết cho VLĐ quay được một vòng, thời gian
của một vòng luân chuyển càng nhỏ thì tốc độ luân chuyển của VLĐ càng lớn và
làm rút ngắn chu kỳ kinh doanh, vốn quay vòng hiệu quả hơn.

3.3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của DNNN trong cơ chế
thị trường.
Các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh thường đặt ra nhiều mục
tiêu và tuỳ thuộc vaò giai đoạn hay điều kiện cụ thể mà có những mục tiêu được
ưu tiên thực hiện, nhưng tất cả đều nhằm mục đích cuối cùng là tối đa hoá giá trị
tài sản của chủ sở hữu, đạt được mục tiêu đó doanh nghiệp mới có thể tồn tại và
phát triển được.
Một doanh nghiệp muốn thực hiện tốt mục tiêu của mình thì phải hoạt động kinh
doanh có hiệu quả. Trong khi đó yếu tố tác động có tính quyết định đến hiệu quả
sản xuất kinh doanh chính là hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Do vậy
doanh nghiệp cần phải có những biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn,
đặc biệt trong điều kiện hiện nay.
Thời gian của một kỳ phân tích


Số vòng quay của VLĐ trong kỳ
§Ò ¸n m«n häc

- 15 -


Trước đây trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, DNNN coi nguồn vốn cấp
phát từ ngân sách nhà nước đồng nghĩa với “cho không”, nên khi sử dụng nhiều
doanh nghiệp không cần quan tâm đến hiệu quả, kinh doanh thua lỗ đã có Nhà
nước bù đắp. Điều đó gây ra tình trạng vô chủ trong quản trị và sử dụng vốn dẫn
đến lãng phí vốn và hiệu quả kinh doanh thấp. Theo số liệu thống kê cho thấy
việc sử dụng tài sản cố định chỉ đạt 50%- 60% công suất thiết kế, phổ biến chỉ
hoạt động 1 ca trên ngày, vì vậy hệ số sinh lời của đồng vốn thấp.
Khi nước ta chuyển sang cơ chế kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước
theo định hướng xã hội chủ nghĩa, các doanh nghiệp buộc phải chuyển mình theo
cơ chế mới, mới có thể tồn tại và phát triển. Cạnh tranh giữa các DNNN với các
thành phần kinh tế khác trở lên gay gắt. Bởi vậy, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
có vị trí quan trọng hàng dầu của doanh nghiệp.
Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp.
Goạt động trong cơ chế thị trường đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải luôn đề cao tính
an toàn, đặc biệt là an toàn tài chính. Đây là vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến sự
tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Việc sử dụng vốn có hiệu quả giúp doanh
nghệp nâng cao khả năng huy động vốn, khả năng thanh toán của doanh nghiệp
được bảo đảm….

Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh.
Để đáp ứng yêu cầu cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng
hoá mẫu mã sản phẩm… doanh nghiệp phải có vốn, trong khi đó vốn của doanh
nghiệp chỉ có hạn, vì vậy nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là cần thiết.
Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu tăng giá
trị tài sản chủ sở hữu và các mục tiêu khác của doanh nghiệp như nâng cao uy tín
của doanh nghiệp trên thị trường , nâng cao đời sống của người lao động. Vì khi