Tổ chức và bảo quản vốn tài liệu tại thư viện quân đội

Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN
------------

NGUYỄN ĐỨC TÂM

TỔ CHỨC VÀ BẢO QUẢN VỐN TÀI LIỆU
TẠI THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: THÔNG TIN – THƢ VIỆN
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học : QH - 2009 - X

HÀ NỘI - 2013


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN
------------

NGUYỄN ĐỨC TÂM

TỔ CHỨC VÀ BẢO QUẢN VỐN TÀI LIỆU
TẠI THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: THÔNG TIN – THƢ VIỆN
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học : QH - 2009 – X

GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN: Th.S Trần Hữu Huỳnh

HÀ NỘI - 2013


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm
LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành và sâu sắc nhất tới Thầy Trần Hữu Huỳnh
– người đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học
này.
Xin gửi lời cám ơn tới tất cả các Thầy, cô giáo khoa Thông tin Thư viện
trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn đã tạo điều kiện để tôi có thể thực
hiện đề tài nghiên cứu khoa học phù hợp với chuyên ngành và năng lực của
bản thân.
Xin gửi lời cám ơn tới Ban lãnh đạo và toàn thể cán bộ của Thư viện Quân
Đội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi hứa sẽ cố gắng hết mình với bài nghiên cứu khoa học này.

Một lần nữa, xin chân thành cám ơn!
Sinh viên

Nguyễn Đức Tâm


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CHỮ CÁI VIẾT TẮT

NỘI DUNG

CBTV

Cán bộ thƣ viện

CSDL

Cơ sở dữ liệu

CTĐ

Công tác Đảng

CTCT

Công tác Chính trị

NDT

Ngƣời dùng tin

TCCT

Tổng cục chính trị

TT-TV

Thông tin-thƣ viện

TVQĐ

Thƣ viện Quân Đội


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................... Error! Bookmark not defined.
1. Lý do lựa chọn đề tài. ........................................ Error! Bookmark not defined.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. ............... Error! Bookmark not defined.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu. ................ Error! Bookmark not defined.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu. .............................. Error! Bookmark not defined.
5. Tình hình nghiên cứu. .................................... Error! Bookmark not defined.

6. Cấu trúc của khóa luận. ................................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1 .............................................................. Error! Bookmark not defined.
KHÁI QUÁT VỀ THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI. .......... Error! Bookmark not defined.
1.1. Vài nét về lịch sử ra đời của Thƣ viện Quân đội.Error!

Bookmark

not

defined.
1.2. Chức năng và nhiệm vụ. ............................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ............... Error! Bookmark not defined.
1.4. Ngƣời dùng tin và nhu cầu tin. ................... Error! Bookmark not defined.
1.5. Cơ sở vật chất kỹ thuật. .............................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2 .............................................................. Error! Bookmark not defined.
CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ BẢO QUẢN VỐN TÀI LIỆUError!

Bookmark

not defined.
CỦA THƢ VIỆN TRUNG ƢƠNG QUÂN ĐỘI. .. Error! Bookmark not defined.
2.1. Nguồn tài liệu tại Thƣ viện Quân đội. ........ Error! Bookmark not defined.
2.2. Tầm quan trọng của công tác tổ chức và bảo quản vốn tài liệu. .........Error!
Bookmark not defined.
2.3. Thực trạng công tác tổ chức và bảo quản kho tài liệu tại Thƣ viện Quân
đội. ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Đánh giá chung. ......................................... Error! Bookmark not defined.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

CHƢƠNG 3 .............................................................. Error! Bookmark not defined.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ BẢO QUẢN............ Error!
Bookmark not defined.
VỐN TÀI LIỆU TRONG THỜI GIAN TỚI. ....... Error! Bookmark not defined.
3.1. Tổ chức sắp xếp tài liệu theo kho riêng có chế độ bảo quản thích hợp.
............................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.Tuyên truyền giáo dục ý thức trách nhiệm bảo quản tài liệu. ..............Error!
Bookmark not defined.
3.3. Đảm bảo môi trƣờng trong công tác bảo quản.Error!

Bookmark

not

defined.
3.4.Chuyển tài liệu sang các vật mang tin khác. Error! Bookmark not defined.
3.5. Phục chế, đóng bìa các nguồn tài liệu. ....... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................... Error! Bookmark not defined.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài.

Đất nƣớc ta đang thực hiện giai đoạn công nghiệp hoá - hiện đại hoá dƣới sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam để bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền
toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ XHCN, chúng ta cần phải xây dựng đƣợc một
quân đội mạnh, chính qui tinh nhuệ và từng bƣớc hiện đại. Trong quân đội thông
tin khoa học, đặc biệt là khoa học quân sự có vai trò quan trọng giúp các tƣớng
lĩnh lãnh đạo, chỉ huy, các nhà nghiên cứu khoa học đề ra chiến lƣợc, sách lƣợc
đúng đắn đáp ứng yêu cầu hiện nay trong tình hình “diễn biến hòa bình”. Các cơ
quan thông tin- thƣ viện (TT-TV) trong đó có Thƣ viện Quân đội đóng vai trò
quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ này.
Thƣ viện Quân đội (TVQĐ) là thƣ viện khoa học chuyên ngành về quân sự.
Ngoài chức năng tuyên truyền, giáo dục các chủ trƣơng chính sách của Đảng và
Nhà nƣớc, từng bƣớc nâng cao đời sống văn hoá tinh thần cho cán bộ chiến sỹ
trong và ngoài quân đội. Đồng thời phục vụ đắc lực cho công tác lãnh đạo chỉ huy
quân sự của các tƣớng lĩnh, phục vụ cho các nhà nghiên cứu về khoa học quân sự.
Do tính chất đặc thù của một thƣ viện chuyên ngành quân sự, trong những
năm qua TVQĐ đã chú trọng đến công tác tổ chức và bảo quản tài liệu, nhằm mục
đích nâng cao chất lƣợng phục vụ, kịp thời cung cấp thông tin tài liệu cho bạn


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

đọc. Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài: “Tổ chức và bảo quản vốn tài liệu tại Thư
viện Quân đội” để làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
2.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu với mục đích tìm hiểu công tác tổ chức và bảo quản vốn
tài liệu trong thời gian qua tại TVQĐ. Đánh giá những ƣu nhƣợc điểm của công
tác này và qua đó tác giả đóng góp một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa

công tác tổ chức và bảo quản tài liệu ở TVQĐ để nguồn tin nói riêng và sản phẩm
thông tin nói chung của thƣ viện, ngày càng đáp ứng đầy đủ, nhanh chóng và
chính xác nhu cầu bạn đọc.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Nghiên cứu đặc điểm của TVQĐ.
- Nghiên cứu công tác tổ chức nội dung, thành phần các loại hình kho tài
liệu hiện có của TVQĐ.
- Phân tích, đánh giá các hình thức sắp xếp và bảo quản vốn tài liệu.
- Đề xuất những biện pháp cụ thể hoàn chỉnh công tác tổ chức và bảo quản
vốn tài liệu của TVQĐ.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
+ Đối tƣợng: Công tác tổ chức và bảo quản vốn tài liệu của thƣ viện chuyên
ngành quân sự ở TVQĐ.
+ Phạm vi nghiên cứu: tại TVQĐ trong giai đoạn hiện nay.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Thực hiện đề tài khóa luận này, tôi đã sử dụng các phƣơng pháp: Khảo sát
thực tế, thống kê, phân tích so sánh đánh giá và tổng hợp tài liệu.
5. Tình hình nghiên cứu.
Hiện nay, công tác nghiên cứu tổ chức và bảo quản vốn tài liệu ở các thƣ
viện và trung tâm thông tin đƣợc nhiều ngƣời chú ý. Mặc dù đề tài này đã có


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

ngƣời nghiên cứu, nhƣng đề tài của tôi triển khai tại TVQĐ có nhiều điểm mới so
với các đề tài trƣớc đó là: nội dung triển khai, cách nhìn nhận đánh giá, những
nhận xét và đề xuất giải pháp mới nhằm hoàn thiện tổ chức và bảo quản vốn tài
liệu tại TVQĐ.

6. Cấu trúc của khóa luận.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo. Khóa luận gồm 3
chƣơng với nội dung sau:
Chƣơng 1. Khái quát về Thƣ viện Quân đội.
Chƣơng 2. Thực trạng công tác tổ chức và bảo quản vốn tài liệu tại Thƣ
viện Quân đội.
Chƣơng 3: Một số nhận xét, kiến nghị đối với công tác tổ chức và bảo
quản vốn tài liệu tại Thƣ viện Quân đội.
Trong quá trình làm khóa luận tốt nghiệp, mặc dù đã cố gắng hết sức nhƣng
do thời gian và trình độ có hạn nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót.
Rất mong đƣợc sự đóng góp của thầy cô và các bạn để khóa luận của tôi hoàn
thiện. Xin trân trọng cảm ơn.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT VỀ THƢ VIỆN QUÂN ĐỘI.
1.1. Vài nét về lịch sử ra đời của Thƣ viện Quân đội.
Ngày 15/11/1957 Thƣ viện Quân đội (TVQĐ) đƣợc thành lập theo chủ
trƣơng của Tổng Quân uỷ mà trực tiếp là đại tƣớng Nguyễn Chí Thanh - Chủ
nhiệm Tổng cục Chính trị. Những ngày đầu mới thành lập, Thƣ viện Quân đội
mới chỉ là một tủ sách của Tổng Quân uỷ ở chiến khu Việt Bắc với gần 500 cuốn
sách, cơ sở vật chất nghèo nàn. Vì vậy, chƣa đáp ứng kịp thời yêu cầu của công
tác nghiên cứu chỉ đạo, học tập, giải trí của cán bộ, chiến sĩ, phục vụ nhiệm vụ
chiến đấu và xây dựng của quân đội.
Trải qua thời gian cùng với sự phát triển của quân đội, TVQĐ đã không
ngừng lớn mạnh, từ một thƣ viện phổ thông trở thành một thƣ viện khoa học tổng

hợp về quân sự cấp Nhà nƣớc. Trong cùng thời gian này, hệ thống thƣ viện trong
quân đội cũng đƣợc hình thành, nhiều thƣ viện nhà trƣờng trong quân đội, thƣ
viện các quân khu, quân đoàn, các cơ quan, đơn vị đƣợc thành lập...
Hệ thống thƣ viện toàn quân có vai trò hết sức quan trọng mà đứng đầu là
TVQĐ, đại tƣớng Võ Nguyên Giáp đã viết: “Thư viện là công cụ cực kỳ quan
trọng để truyền bá tư tưởng, đường lối cũng như khoa học quân sự trong đông


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

đảo cán bộ và chiến sĩ của quân đội ta”. Vì vậy chúng ta phải “Xây dựng Thư
viện Quân đội thành một trong những trung tâm khoa học và văn hoá quan trọng
của quân đội ta”. (Trích Tập san Thƣ viện, số 4 - 2002).
Thực hiện theo chủ trƣơng của Tổng cục Chính trị. TVQĐ đã và đang có
rất nhiều cố gắng trong công tác thông tin -thƣ viện. Đặc biệt đứng trƣớc tình
hình, nhiệm vụ mới của đất nƣớc, TVQĐ từng bƣớc đổi mới hoạt động chuyên
môn, nghiệp vụ nhằm phục vụ tốt nhu cầu ngày càng đa dạng, phong phú của bạn
đọc, đặc biệt là truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, các chỉ
thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc và quân đội tới cán bộ, chiến sĩ trong quân
đội và nhân dân để góp phần xây dựng quân đội vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ,
từng bƣớc hiện đại, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã
hội của đất nƣớc.
Hơn 50 năm xây dựng và phát triển của TVQĐ với những giai đoạn sau:
* Từ năm 1957 đến 1965.
Đây là giai đoạn đầu tiên, xây dựng nền móng cho TVQĐ. Vốn tài liệu
ban đầu gồm 500 bản sách của Tổng Quân uỷ và một số sách báo quốc văn, ngoại
văn của Bộ Quốc phòng. Khi đó TVQĐ nằm trong một thành phần của Câu lạc bộ
quân đội với 3 cán bộ biên chế. Họ vừa làm chỉ đạo nghiệp vụ, vừa thực hiện

công việc cụ thể.
Đến năm 1958, do yêu cầu của đất nƣớc, của công tác chính trị nên TVQĐ
đã đƣợc tách ra khỏi Câu lạc bộ quân đội trở thành thƣ viện trung tâm của toàn
quân. Để nhanh chóng tăng vốn tài liệu của thƣ viện, TVQĐ đã đặc biệt chú ý đến
công tác bổ sung, sƣu tầm vốn sách báo. Sau một thời gian sƣu tầm, vốn tài liệu
của TVQĐ đã tăng lên thành hơn 3.000 cuốn sách, báo.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

Cùng với sự gia tăng của lƣợng sách báo, số lƣợng cán bộ của TVQĐ cũng
tăng lên. Năm 1959 Tổng cục Chính trị đã điều về cho Thƣ viện thêm 7 cán bộ.
Trong hai năm 1960, 1961 TVQĐ liên tục cử cán bộ đi học “Lớp thƣ viện
Xê-rốp”, mở các lớp nghiệp vụ thƣ viện ngắn ngày cho cán bộ, nhân viên thƣ viện
các quân khu, quân đoàn, sƣ đoàn, trung đoàn... đồng thời biên soạn nhiều thƣ
mục và hƣớng dẫn, tuyên truyền vận động cán bộ, chiến sĩ đọc trong các đợt học
tập.
Từ 1962 đến 1965 TVQĐ đã tổ chức hai lớp bồi dƣỡng nghiệp vụ cho 60
cán bộ. Ngày 17/9/1963 TVQĐ tổ chức Hội nghị Thƣ viện toàn quân lần thứ nhất
tại trạm 60 Bộ Quốc phòng. Hàng quý, TVQĐ cho ra tập san phê bình “Ngƣời
lính gác”, phát hiện nhiều sách cần thu hồi. Hai thƣ mục: Hƣớng dẫn mua sách và
đăng ký giới thiệu sách mới đƣợc ra hàng tháng. Nội san hƣớng dẫn nghiệp vụ
thƣ viện 3 tháng một kỳ để phổ biến và trao đổi nghiệp vụ.
Hàng năm, TVQĐ phối hợp với Phòng Văn hoá – Văn nghệ Cục Xuất
bản tổ chức nhiều đợt trƣng bày triển lãm, tuyên truyền giới thiệu sách, báo nhân
dịp các ngày kỷ niệm lớn của đất nƣớc. Đây là giai đoạn khởi đầu nên TVQĐ đã
gặp nhiều khó khăn, trắc trở. Tuy nhiên, TVQĐ đã vƣơn lên và sớm khẳng định
đƣợc vai trò của thƣ viện trung tâm, đầu ngành của hệ thống thƣ viện toàn quân.

* Từ năm 1965 đến 1975.
Đây là thời kỳ cả nƣớc có chiến tranh, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh
tiến hành phá hoại miền Bắc. Vì vậy, TVQĐ phải sơ tán, di chuyển kho sách và
nơi làm việc đến các địa điểm khác nhau nhƣ từ Hà Nội chuyển về Hoà Bình, rồi
Hà Tây. Theo chỉ thị 104 của Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng về “Vai trò, nhiệm vụ
và phƣơng châm công tác văn hoá, văn nghệ trong tình hình hiện nay”, TVQĐ
chuyển hƣớng hoạt động thƣ viện, sách báo về cơ sở, tăng cƣờng bổ sung tài liệu,


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

in hàng vạn bản sách, in loại sách mỏng, gọn nhẹ, khổ nhỏ để phục vụ tủ sách trên
vai theo bộ đội vào chiến trƣờng, đồng thời thành lập những thƣ viện dự trữ cho
các đơn vị sau ngày giải phóng. Ngoài trụ sở chính lâm thời của thƣ viện tại số
nhà 23 Lò Đúc – Hà Nội, TVQĐ còn có kho sách phát hành lớn tại khu Văn Công
– Mai Dịch để cấp sách cho các đơn vị bộ đội. Trong giai đoạn này cung cấp sách
cho bộ đội ở chiến trƣờng là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của TVQĐ, sách
đi cùng súng đạn, thuốc men, thực phẩm đến tận tay ngƣời chiến sĩ, sách nằm
trong ba lô của những anh bộ đội trên cánh võng của những chiến binh.
Trong những năm từ 1968 đến 1972 số lƣợng cán bộ biên chế của TVQĐ
đƣợc tăng thêm lên thành 15 ngƣời.
Đầu năm 1973, đế quốc Mỹ phải ký hiệp định Pari ngừng ném bom miền
Bắc. Thực hiện những nhiệm vụ mới, TVQĐ đƣợc Bộ Quốc Phòng quyết định
chuyển trụ sở về nhà 83 Lý Nam Đế - Hà Nội. Đây là một bƣớc ngoặt lớn trong
việc xây dựng và phát triển TVQĐ, phải nhanh chóng ổn định kho sách, mặt khác
phải khẩn trƣơng phục vụ tốt yêu cầu của độc giả.
Năm 1975, miền Nam hoàn toàn đƣợc giải phóng, đất nƣớc đƣợc thống
nhất, TVQĐ đã chuyển hàng trăm tấn sách vào miền Nam hỗ trợ cho các đơn vị

quân đội nhƣ: Quân khu 5, Quân khu 7, Quân khu 4 để kịp thời cấp phát cho bộ
đội và nhân dân vùng mới giải phóng. Đồng thời làm nhiệm vụ thu hồi các loại
sách, báo của Mỹ - Nguỵ, TVQĐ đã đƣa hàng chục tấn sách, báo với hàng vạn ấn
phẩm các loại ra Hà Nội làm giàu thêm kho sách tra cứu của quân đội. Tính tới
cuối năm 1975, vốn tài liệu của Thƣ viện đã có 27.823 tên sách với hơn 15 vạn
bản và 45.000 tập báo, tạp chí.
Thời kỳ này, TVQĐ đã biên soạn các loại thƣ mục giới thiệu, thƣ mục
chuyên đề, thƣ mục trích dẫn…Nhƣ vậy, trong chiến tranh chống Mỹ cứu nƣớc,


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

TVTWQĐ đã hoàn thành tốt nhiệm vụ do Tổng cục Chính trị giao cho, góp phần
vào chiến thắng vĩ đại của dân tộc.
* Từ năm 1975 đến 1985.
Từ sau 1975 đất nƣớc ta hoà bình thống nhất nƣớc nhà, TVQĐ đi vào ổn
định và mạng lƣới thƣ viện toàn hệ thống dần đƣợc hình thành để kịp thời phục
vụ nhu cầu của đất nƣớc và quân đội.
Thời kỳ này, TVQĐ phát triển mạnh, từ một thƣ viện phổ thông trở thành
một thƣ viện khoa học tổng hợp, cơ cấu gồm các phòng, ban. TVQĐ tiếp tục đẩy
mạnh xây dựng nguồn lực sách báo bằng nhiều biệp pháp nhƣ thu hồi sách Mỹ Nguỵ ở miền Nam, bổ sung những tài liệu mới, quan hệ phối hợp với các cơ quan
liên quan khác.
TVQĐ đã có những bƣớc tiến về mọi mặt, phát triển về số lƣợng và chất
lƣợng. Năm 1982, TVQĐ đã đƣợc nhận Huân chƣơng Quân công hạng ba của
Nhà nƣớc và đến tháng 12 nhận Huân chƣơng Quân công hạng nhì. Năm 1978,
TVQĐ đƣợc xây nhà mới khang trang dùng cho các phòng đọc, phòng mƣợn và
hội trƣờng. Đội ngũ cán bộ của thƣ viện có trình độ cao đƣợc đào tạo ở trong và
ngoài nƣớc.

* Từ năm 1986 đến nay.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đề ra “Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” khi đất nƣớc tiến hành công cuộc đổi
mới. Các Nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc về khoa học, công nghệ, giáo dục, đào
tạo là cơ sở để sự nghiệp thƣ viện có định hƣớng phát triển.
Trong điều kiện mới, đòi hỏi TVQĐ và thƣ viện toàn hệ thống phải đảm
nhiệm những nhiệm vụ mới. Trong 3 năm 1986, 1987, 1990, TVQĐ đã tổ chức
hai hội nghị thƣ viện toàn quân để đánh giá lại thực trạng hoạt động và đề ra định


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

hƣớng phát triển công tác thƣ viện trong thời kỳ mới. Cùng với chỉ thị của đại
tƣớng Đoàn Khuê, TVQĐ phải trở thành một trung tâm văn hoá – khoa học quan
trọng của Bộ Quốc Phòng, vì thế TVQĐ phải phục vụ tốt mọi nhu cầu của Bộ
Quốc Phòng và xây dựng đƣợc phong trào đọc sách báo trong toàn quân và làm
công tác hƣớng dẫn dịch vụ, phát hành sách cho các đơn vị.
Cuối năm 1992, TVQĐ đƣợc Nhà nƣớc tặng thƣởng Huân chƣơng lao
động hạng nhì. Ngoài ra, còn đƣợc nhận nhiều bằng khen và cờ thƣởng luân lƣu
của Nhà nƣớc và quân đội.
Trải qua hơn 50 năm xây dựng và trƣởng thành, TVQĐ đã thực sự trở
thành thƣ viện khoa học tổng hợp về quân sự, là thƣ viện trung tâm đầu ngành của
hệ thống thƣ viện trong quân đội. Đến nay, TVQĐ đã xây dựng đƣợc một khu nhà
khang trang, rộng rãi, vốn tài liệu gần 400.000 bản sách quốc văn và ngoại văn,
1.662 loại báo, tạp chí trong và ngoài nƣớc. Cấp thẻ cho hơn 10.000 bạn đọc,
hàng năm phục vụ 50.000 lƣợt bạn đọc và 200.000 lƣợt tài liệu. Hiện nay, TVQĐ
đang tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất, tăng cƣờng công tác bổ sung tài liệu và
thƣờng xuyên bồi dƣỡng nghiệp vụ cho cán bộ của thƣ viện và các đơn vị trong

toàn quân.
TVQĐ vinh dự đƣợc Đảng và Nhà nƣớc tặng thƣởng 2 huân chƣơng quân
công và một huân chƣơng lao động hạng nhì, những bằng khen, phần thƣởng luân
lƣu của cán bộ chiến sĩ và trở thành thƣ viện khoa học tổng hợp chuyên ngành về
quân sự. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập TVQĐ và ngày truyền thống
của ngành thƣ viện toàn quân, TVQĐ vinh dự đƣợc tặng thƣởng huân chƣơng bảo
vệ Tổ quốc hạng nhì.
1.2. Chức năng và nhiệm vụ.
1.2.1. Chức năng.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

- Tham mƣu giúp thủ trƣởng Tổng cục chính trị về công tác thƣ viện và hoạt
động sách báo trong quân đội.
- Bổ sung, sƣu tầm, thu thập, tàng trữ sách, báo, tài liệu về quân sự, quốc
phòng ở trong và ngoài nƣớc.
- Tổ chức phục vụ công tác học tập, nghiên cứu, cung cấp thông tin, định
hƣớng đọc và xây dựng phong trào đọc sách trong quân đội.
- Hƣớng dẫn nghiệp vụ, bồi dƣỡng cán bộ, nhân viên thƣ viện cho hệ thống
thƣ viện toàn quân.
- Bổ sung sách tập trung, bảo đảm tiêu chuẩn đời sống văn hoá tinh thần cho
Bộ đội.

1.2.2. Nhiệm vụ.
- Soạn thảo các văn bản pháp quy về thƣ viện trình TCCT và Bộ Quốc phòng
ban hành. Xây dựng kế hoạch và tham mƣu giúp thủ trƣởng TCCT về phƣơng
hƣớng, nội dung công tác thông tin - thƣ viện trong quân đội.

- Tổ chức công tác bổ sung, sƣu tầm, trao đổi sách báo, tƣ liệu để phát triển
vốn tài liệu của thƣ viện, phục vụ công tác nghiên cứu trƣớc mắt và lâu dài của
quân đội.
- Tiếp nhận ấn phẩm lƣu chiểu của các đơn vị trong toàn quân để lƣu trữ
phục vụ lâu dài.
- Xử lý nghiệp vụ tài liệu nhập vào thƣ viện (đăng ký, phân loại, mô tả…),
xây dựng cơ sở dữ liệu, tổ chức hệ thống tra cứu tài liệu bằng phƣơng pháp truyền
thống, vừa hiện đại thông qua các hệ thống máy tính.
- Tổ chức, sắp xếp kho tài liệu, giữ gìn, bảo quản lâu dài kho tài liệu của thƣ
viện.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

- Tổ chức các phòng đọc, phòng mƣợn sách báo, tài liệu và các phƣơng tiện
mang tin khác phục vụ nhu cầu của bạn đọc trong và ngoài quân đội.
- Tiến hành các hình thức tuyên truyền, giới thiệu những tài liệu của thƣ
viện: Tổ chức giới thiệu sách, nói chuyện chuyên đề, toạ đàm, hội thảo, triển lãm
sách báo để lôi cuốn ngày càng đông bạn đọc đến với thƣ viện.
- Biên soạn các loại hình thƣ mục: Thƣ mục giới thiệu sách báo mới, thƣ
mục chuyên đề, các hình thức thông tin nhanh phục vụ lãnh đạo… chủ động
tuyên truyền, giới thiệu sách báo và phát huy giá trị kho tài liệu của Thƣ viện.
- Nghiên cứu lý luận, tổng kết kinh nghiệm công tác thƣ viện - thƣ mục,
thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin vào thƣ viện. Biên soạn các tài liệu
nghiệp vụ thƣ viện, tổ chức phổ biến và áp dụng trong quân đội. Cung ứng các
mẫu biểu, sổ, phích, trang thiết bị thƣ viện cho hệ thống thƣ viện toàn quân.
- Giúp thủ trƣởng TCCT theo dõi, kiểm tra, nắm tình hình tổ chức, hoạt động
thƣ viện, hƣớng dẫn nghiệp vụ thƣ viện cho hệ thống thƣ viện, tủ sách trong toàn

quân. Tổ chức tập huấn và bồi dƣỡng nghiệp vụ thƣ viện cho phụ trách và nhân
viên thƣ viện các đơn vị. Tham gia quy hoạch, xây dựng và quản lý đội ngũ cán
bộ, nhân viên thƣ viện trong quân đội.
- Bổ sung tập trung sách để cung cấp cho các đơn vị trong toàn quân có định
hƣớng nhằm đảm bảo tiêu chuẩn đời sống văn hoá tinh thần cho bộ đội theo chỉ
tiêu kinh phí trên giao.
- Trao đổi tài liệu và hợp tác đa dạng với các thƣ viện, trung tâm thông tin
trong quân đội, các thƣ viện trong và ngoài nƣớc. Tham gia các hoạt động trong
mạng lƣới thƣ viện nhà nƣớc nhằm thúc đẩy sự nghiệp thƣ viện Việt Nam phát
triển.
1.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ.
1.3.1. Cơ cấu tổ chức.
Cơ cấu tổ chức: Ban Giám đốc (2 ngƣời), hội đồng khoa học và 6 phòng, ban:


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

* Phòng Bổ sung và xử lý kỹ thuật: Nghiên cứu tình hình xuất bản trong
nƣớc và nƣớc ngoài, xác định diện bổ sung tài liệu. Thu thập, lựa chọn các loại
hình tài liệu bằng các hình thức mua, nhận lƣu chiểu, trao đổi, biếu, tặng, sao
chụp.
Xử lý kỹ thuật nghiệp vụ tất cả các tài liệu nhập về thƣ viện theo qui trình
thông tin –thƣ viện.
* Phòng Phục vụ bạn đọc: Tổ chức hệ thống phục vụ đọc sách, báo và một
số loại hình tài liệu khác của thƣ viện.
Phòng phục vụ bạn đọc gồm: Phòng đọc tổng hợp, phòng đọc tra cứu,
phòng báo - tạp chí, phòng mƣợn, phòng đọc điện tử trực tuyến.
*Phòng Thông tin- Thư mục: Biên soạn các ấn phẩm thông tin - thƣ mục

phục vụ lãnh đạo, chỉ huy các cấp và hệ thống thƣ viện trong quân đội. Nghiên
cứu ứng dụng công nghệ thông tin cho TVQĐ.
* Phòng phát hành sách toàn quân: Tổ chức bổ sung sách tập trung cung
cấp cho các đơn vị.
* Phòng Nghiệp vụ: xây dựng kế hoạch ngắn hạn và dài hạn của TVQĐ và
hệ thống thƣ viện toàn quân; nghiên cứu các vấn đề nghiệp vụ thông tin - thƣ
viện; Soạn thảo các văn bản pháp qui về công tác thƣ viện và tổ chức đào tạo, bồi
dƣỡng cán bộ thƣ viện trong quân đội, hƣớng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra công tác
thƣ viện và hoạt động sách báo của các đơn vị cơ sở…


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

* Ban Hành chính: cung cấp trang thiết thiết bị đảm bảo cho mọi hoạt động
của TVQĐ.

Bộ
phận
bổ
sung

Bộ
phận
XLKT

Phòng PVBĐ

Phòng máy tính

Hội đồng
KH

Phòng TTTM

Phòng Bổ sung
& Xử lý kỹ thuật

Phòng Nghiệp vụ

Phòng Phát hành

Ban Hành chính

BAN
GIÁM
ĐỐC


Nguyễn Đức Tâm

P.mƣợn về nhà

Khóa luận tốt nghiệp

Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Thư viện Trung ương Quân đội.
1.3.2 Đội ngũ cán bộ.
Hiện nay cán bộ tại TVQĐ là 39 cán bộ công nhân viên, trong đó có 5 thạc
sỹ, 20 cử nhân, nhiều ngƣời có 2 bằng đại học trở lên. Hiện nay, hầu hết các cán

bộ thƣ viện đều đƣợc đào tạo chính quy chuyên ngành thƣ viện hoặc các ngành
khoa học khác.
Đội ngũ cán bộ thƣ viện không ngừng đƣợc bồi dƣỡng về các mặt tƣ tƣởng,
lý luận quân sự, nghiệp vụ và ngoại ngữ. Đặc biệt, luôn đƣợc tu dƣỡng về lý
tƣởng đạo đức nghề nghiệp, ý chí, phát huy trí tuệ tập thể và trách nhiệm, tạo nên
sự đoàn kết nhất trí và tâm huyết, tất cả cho sự nghiệp thƣ viện của quân đội.
1.4. Ngƣời dùng tin và nhu cầu tin.
1.4.1. Người dùng tin.
Ngƣời dùng tin (NDT) là một trong những yếu tố quan trọng cấu thành nên
thƣ viện, là yếu tố cơ bản của mọi hệ thống thông tin. Đó là đối tƣợng phục vụ
của công tác thông tin tƣ liệu. Họ vừa là khách hàng của các sản phẩm và dịch vụ
thông tin, đồng thời họ cũng là ngƣời sản sinh ra thông tin mới. Vai trò đó thể
hiện các mặt sau:
- NDT luôn là cơ sở để định hƣớng các hoạt động của các đơn vị thông tin.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

- NDT tham gia vào hầu hết các công đoạn của dây chuyền thông tin. Họ
biết các nguồn thông tin và có thể thông báo hoặc đánh giá các nguồn tin đó.
- Chính sách bổ sung phụ thuộc vào yêu cầu của NDT.
Trong một thời gian dài đối tƣợng bạn đọc chủ yếu của TVQĐ chỉ là cán
bộ, chiến sỹ trong quân đội. Trong thời kỳ cả nƣớc bƣớc vào công cuộc đổi mới,
thực hiện công cuộc xã hội hoá hoạt động thông tin- thƣ viện, TVQĐ đã mở rộng
đối tƣợng phục vụ tới những bạn đọc ngoài quân đội có nhu cầu quan tâm nghiên
cứu về những vấn đề chiến tranh và quân đội, an ninh, quốc phòng, công tác
Đảng, công tác chính trị trong quân đội. Từ chỗ là một thƣ viện gần nhƣ khép kin,
chỉ phục vụ cán bộ, chiến sỹ, công nhân viên quốc phòng, nay TVQĐ đã mở rộng

diện phục vụ đối với ngƣời dùng tin ngoài quân đội, sinh viên các trƣờng đại
học...
1.4.2. Nhu cầu tin.
Đất nƣớc ta sau khi ra nhập thị trƣờng thƣơng mại thế giới (WTO), nguồn
thông tin luôn cần đƣợc cập nhật chính xác, nhu cầu tin của các đối tƣợng ngày
càng nhiều và có xu hƣớng cần thông tin chọn lọc (dịch vụ thông tin chọn lọcSDI). Qua thực tế, nhu cầu tin của ngƣời dùng tin ở TVQĐ chia thành 5 nhóm cơ
bản nhƣ sau:
Nhóm 1: Những ngƣời làm công tác quản lý lãnh đạo bao gồm: cán bộ
lãnh đạo cấp bộ, cục, thủ trƣởng các tổng cục, thủ trƣởng các đơn vị cơ sở trong
và ngoài quân đội.
Nhóm 2: Những ngƣời làm công tác nghiên cứu giảng dạy bao gồm các nhà
nghiên cứu cấp bộ, cấp nhà nƣớc, các giáo sƣ, phó giáo sƣ, tiến sỹ, các giảng viên
ở các trƣờng đại học…
Nhóm 3: Phóng viên, cộng tác viên các báo, đài truyền hình, những ngƣời
làm công tác thông tin, nhân viên các cơ quan quân đội và ngoài quân đội…


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

Nhóm 4: Những ngƣời nghiên cứu sinh, các học viên, sinh viên năm cuối
thuộc các trƣờng đại học trong và ngoài quân đội.
Nhóm 5: Cán bộ hƣu trí trong và ngoài quân đội.
Nhu cầu tin tại TVQĐ nhƣ sau:
* Nhu cầu tin của nhóm người làm công tác quản lý lãnh đạo.
NDT này đến TVQĐ để tìm hiểu những thông tin phục vụ cho việc chuẩn
bị ra các quyết định. Chính vì vậy họ có nhu cầu thu thập thông tin bao quát rộng,
có tính chất chỉ đạo nhƣ các văn bản pháp quy, các điều luật; thu thập những
thông tin về tình hình kinh tế - xã hội và những thông tin về hoạt động bên trong

của tổ chức mình. Các cán bộ quản lý lãnh đạo là những ngƣời rất bận rộn, họ
không có thời gian để đọc tài liệu, họ thƣờng xuyên đọc lƣớt, đọc nhanh, do đó
nhiều khi họ đã bỏ sót những thông tin quan trọng. Bởi vậy thông tin phục vụ
nhóm này, là những thông tin chính xác, độ tin cậy cao, có tính khách quan các
khía cạnh của vấn đề mà ngƣời lãnh đạo quan tâm. Những thông tin của họ mang
tính thời sự, kịp thời, cập nhật, định hƣớng nhằm giải quyết những vấn đề thực
tiễn và đƣa ra quyết định trong thời gian tới có tính chiến lƣợc. Nắm bắt đƣợc đặc
điểm nhu cầu tin của họ TVQĐ đƣa ra phƣơng pháp phục vụ nhƣ: chuẩn bị thông
tin phù hợp để khi có nhu cầu là đƣa ra phục vụ nhƣ: các thƣ mục, các ấn phẩm
thông tin hoặc mƣợn tài liệu cụ thể.
* Nhu cầu tin của nhóm người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy.
Là các cán bộ khoa học có học vị, học hàm cao nhƣ: các giáo sƣ, phó giáo
sƣ, tiến sĩ, giảng viên các học viện hoặc các trƣờng đại học trong và ngoài quân
đội. Họ đầu tƣ nhiều thời gian để đọc tài liệu, tự bản thân phải xử lý gia cố thông
tin tìm đƣợc và tạo ra sản phẩm thông tin mới cho xã hội.
Nhu cầu tin của nhóm này chủ yếu là:
- Thông tin về các công trình nghiên cứu khoa học của một lĩnh vực chuyên
môn hẹp.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

- Thông tin tƣ liệu để nghiên cứu một đề tài khoa học cụ thể.
- Thông tin mới về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trên thế giới.
- Các phƣơng pháp luận mới, các luận điểm mới của khoa học.
-

Thông tin về kết quả các hội nghị khoa học trong và ngoài nƣớc thuộc các

lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.
Để đáp ứng đƣợc nhu cầu tin của họ, đòi hỏi cán bộ TVQĐ phải có trình độ
nghiệp vụ và có tầm hiểu biết rộng, nắm vững tài liệu trong kho, các phƣơng pháp
tra cứu và tìm kiếm thông tin.
* Nhu cầu tin của nhóm các sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân
viên quốc phòng; Cán bộ, nhân viên các cơ quan Nhà nước, cơ quan dân chính
Đảng, các công ty và cơ sở kinh doanh; Các nhà báo, những người làm công tác
thông tin.
Nhu cầu tin của nhóm này là những thông tin mới nhất, cập nhật nhất. Loại
hình tài liệu mà họ cần chủ yếu là sách, báo, tạp chí đề cập đến muôn mặt của
cuộc sống xã hội và đời sống tinh thần. Họ đến TVQĐ đƣợc tiếp xúc trực tiếp với
tài liệu dƣới dạng kho mở.
* Nhu cầu tin của nhóm các nghiên cứu sinh, các học viên, sinh viên các
học viện, trường đại học trong và ngoài quân đội.
NDT nhóm này cần thông tin và tài liệu phục vụ cho việc học tập và làm
khóa luận, luận văn, luận án tốt nghiệp. Họ quan tâm cả những tài liệu mới và tài
liệu cũ. Thông tin của họ cần là các tài liệu chuyên ngành mang tính khoa học,
tính thời sự phục vụ trong việc học tập và nghiên cứu do nhu cầu đặt ra. Chính vì
vậy, khả năng tìm tin và sử dụng hệ thống tra cứu của thƣ viện còn hạn chế, cán
bộ thƣ viện phải hƣớng dẫn họ sử dụng bộ máy tra cứu.
* Nhu cầu của nhóm các cán bộ hưu trí trong và ngoài quân đội.
Là các cán bộ, sĩ quan trung, cao cấp trong quân đội, các cán bộ nghiên
cứu, cán bộ quản lý của các cơ quan, cán bộ về nghỉ hƣu… Họ tới thƣ viện để giải


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

trí, cập nhật kiến thức, tìm tài liệu viết báo, hồi kí...Nhu cầu tin của họ là những
tài liệu về chính trị, xã hội, lịch sử, văn học…mang tính đa dạng. Họ có nhiều thời
gian tới thƣ viện, nên họ nắm đƣợc hoạt động phục vụ của TVQĐ, đây 1à đối
tƣợng thƣờng xuyên có những đóng góp xây dựng thƣ viện.
1.5. Cơ sở vật chất kỹ thuật.
Với sự quan tâm của Bộ quốc phòng, TVQĐ đƣợc xây dựng cơ bản tại địa
chỉ số 83 Lý Nam Đế - Hà Nội. Có thể nói là một trong những thƣ viện lớn đƣợc
xây dựng khang trang khuôn viên xanh, sạch, đẹp.
Thƣ viện đã trang bị các phƣơng tiện kỹ thuật tƣơng đối đầy đủ bao gồm
hệ thống tủ mục lục, giá sách, sổ sách, bàn nghế đến các thiết bị hiện đại nhƣ máy
vi tính, máy phôtô copy, máy nghe nhìn, máy chiếu, máy hút bụi...
Hệ thống trang thiết bị của Thƣ viện Quân đội ngày càng đƣợc bổ sung
nhiều thiết bị hiện đại hơn nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ thúc đẩy hoạt động
phục vụ thông tin của thƣ viện.


Khóa luận tốt nghiệp

Nguyễn Đức Tâm

CHƢƠNG 2
CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ BẢO QUẢN VỐN TÀI LIỆU
CỦA THƢ VIỆN TRUNG ƢƠNG QUÂN ĐỘI.
2.1. Nguồn tài liệu tại Thƣ viện Quân đội.

Nguồn
tin

Tài
liệu

điện
tử

Tài liệu
dạng
giấy

Tài liệu công bố

Sách

Báo,
tạp chí

Tài liệu
không công bố

Thƣ
mục

Luận
văn,
Luận
án

Sách điện tử

Cơ sở dữ liệu

Mạng INTRANET

MISTEN

Tƣ
liệu

Sơ đồ vốn tài liệu tại TVQĐ

CD – ROM
Băng VIDEO