Lý Thuyết Giải Các Bài Toán Sáng Chế

Lý Thuyết Giải Các Bài Toán Sáng Chế
TRIZ là từ viết tắc tiếng Nga của cụm từ Lý Thuyết Giải các Bài Tóan Sáng Chế. Cách tiếp
cận theo lối thuật tóan đã được minh chứng này để giải quyết những vấn đề kỹ thuật bắt đầu
từ năm 1946 khi kỹ sư và cũng là nhà khoa học Nga Genrich Altshuller nghiên cứu hàng ngàn
bằng sáng chế và lưu ý những mẫu hình nhất định. Từ những mẫu hình này ông đã phát hiện
ra rằng sự tiến hóa của các hệ thống kỹ thuật không phải là quá trình ngẫu nhiên,mà bị chi
phối bởi những quy luật khách quan nhất định. Những quy luật này có thể được sử dụng để
phát triển hệ thống một cách có ý thức theo con đường tiến hóa kỹ thuật của nó- bằng cách
xác định và thực thi quá trình đổi mới.
Kết quả của Lý thuyết của Altshuller -rằng việc sáng chế và sáng tạo có thể học được- đã
thay đổi một cách cơ bản mô hình tâm lý sáng tạo.
TRIZ phát triển ở Liên Xô củ, phát triển ngầm sau khi Altshuller bị đi tù vì công việc “phạm
thượng” của mình. Đến khi Liên Xô sụp đổ thì TRIZ nổi lên lại và chuyển sang phương Tây.
Ngày nay nhiều công ty trong số 500 cty có tên trong tạp chí Fortune sử dụng TRIZ thành
công. Xin kể ra đây vài cái tên nổi tiếng.
* Ford
* General Motors
* Chrysler
* Eastman Kodak
* Exxon
* Rockwell International
* Procter & Gamble
* Digital Equipment
* Xerox
* Hewlett Packard
* Motorola
Nguồn Altshuller Institute
TRIZ là gì?
Sáng tạo bao gồm việc nhìn thẳng vào vấn đề từ nhiều góc nhìn khác nhau. TRIZ đơn giản
chỉ là chuổi những thủ thuật sáng tạo giúp bạn nhìn thấy vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau,
giúp bạn hiểu thấu đáo vấn đề thực sự là gì, và nhìn ra các giải pháp có thể. TRIZ có nhiều

cấp bậc thực hiện, từ việc sử dụng các công cụ của nó một cách riêng lẻ để có được những lời
giải tốt, đến việc làm việc một cách hệ thống nhờ chuổi các kỹ thuật sáng tạo và tìm ra đáp
án tốt nhất cho vấn đề.
TRIZ được phát triển bởi một đội ngũ do Genrich Altshuller dẫn dắt, là người đã vén màng bí
mật của những bài tóan sáng tạo hệ thống, những cuộc đổi mới và thiết kế thành công. Sự
phát triển của TRIZ nhờ đóng góp của hàng ngàn kỹ sư, mất 50 năm và bao gồm việc phân
tích gần 2.5 triệu bằng sáng chế trên khắp thế giới.
Ngày nay các nước phương Tây được lợi ích từ công trình này vì cộng đồng công nghệ dùng
TRIZ để giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn, sử dụng ít nguồn lực hơn
và có tính sáng tạo cao hơn.
Các công cụ của TRIZ
Các công cụ mang tính nguyên tắc:
· Các mâu thuẩn (trong hệ thống)
· Các quy luật tiến hoá hệ thống
· Tính lý tưởng
· Khắc phục tính ỳ tâm lý
· Phân tích chức năng để hiểu vấn đề
· Các giải pháp chuẩn của TRIZ
· Quản lý tri thức
· Tăng cường sáng chế
Các công cụ này đơn giản và mạnh mẽ được rút ra từ việc nghiên cứu TRIZ vốn phân loại các
cách giải quyết vấn đề của Ma Trận Các Mâu Thuẩn, 40 Nguyên Tắc Sáng Tạo, Quy Luật Tiến
Hoá Của Hệ Thống, Các Giải Pháp Chuẩn, và 2500 Hiệu Ứng cùng kho tư liệu TRIZ.
Mâu Thuẩn
Hầu hết các thiết kế đều chứa mâu thuẩn mà đã được giải quyết (theo kiểu TRIZ) hoặc tương
nhượng (theo lối thông thường). TRIZ chỉ ra cho ta cách làm lộ ra mâu thuẩn hay xung đột
trong một thiết kế, và rồi áp dụng 40 Nguyên Tắc Sáng Tạo. Đây là những thủ thuật sáng tạo
rất mạnh.
Triết lý của TRIZ là không chấp nhận sự tương nhượng, loại bỏ các giải pháp kiểu châm chướt
để giải quyết mâu thuẩn.

Quy Luật Phát Triển Hệ Thống
TRIZ cho thấy rằng tất cả các ngành công nghệ và các sản phẩm đều đi theo một mô hình
đường cong chữ S (S-Curve).
TRIZ chỉ ra cách vẽ một đường cong chữ S cho một sản phẩm, xác định đâu là vị trí của nó
trên đường cong đó và dự báo những hệ quả của đường cong này. Vì vậy TRIZ cung cấp một
phương pháp dự báo công nghệ với độ chính xác cao – Thí dụ, với một công năng bất kỳ, nó
có thể dự báo chi tiết toàn bộ dãy các thế hệ thiết kế tiếp theo để thoả mãn công năng đó.
Tính Lý Tưởng
TRIZ giúp ta tiếp cận vấn đề bằng cách nghĩ về giải pháp chứ không phải nghĩ về vấn đề.
Điều này thực hiện được nhờ ta tự hỏi Giải Pháp Lý Tưởng của Ta là gì hay được gọi là Kết
Quả Lý Tưởng Sau Cùng. Tính lý tưởng sẽ đạt được bằng cách gia tăng các lợi ích của hệ
thống đồng thời giảm cả các điểm bất lợi và giá thành. Một phần của việc đạt được tính lý
tưởng do sử dụng những nguồn lực có sẳn đối với người giải, sử dụng những nguồn lực không
đắt tiền, và chuyển những cái có hại thành có lợi. Điều này nghe có vẽ kỳ cục và không thực
tế nhưng lại mang đến những giải pháp c1o thật, giá thành rẻ và rất mạnh.
Khắc Phục Tính Ỳ Tâm Lý
TRIZ giúp ta tiếp cận vấn đề theo cách mới, sử dụng những kiến thức trước đây ta chưa biết,
và giúp ta trở nên sáng tạo hơn trong việc giải quyết vấn đề. Để làmđược điều này bạn phải
để đầu óc mình cởi mở hơn. Triz đã xác định các phương pháp và cách tiếp cận thường được
những người sáng tạo sử dụng và chỉ ta cách áp dụng một cách hiệu quả. Điều này bao gồm
việc hiểu và sử dụng hiệu quả ngôn ngữ giải quyết vấn đề, đặt mọi thứ vào đúng ngữ cảnh
của nó- học cách tư duy theo Thời Gian và Không Gian, sử dụng “Những người Tí Hon Thông
Minh” và toán tử Kích Thước - Thời Gian –Giá Thành. Tất cả các công cụ này đều được sử
dụng (trong tiềm thức) trong hầu hết những khoảnh khắc sáng tạo khoa học nổi tiếng mà con
người biết được cho tới nay.
Phân Tích Chức Năng để Hiểu Vấn Đề
TRIZ tạo ra nền tảng cho rằng mọi bài toán đều đã được giải trước đây. Phải có một cách tiếp
cận nghiêm ngặt để làm thế nào đưa bài toán của bạn khớp vào một trong những mô hình bài
toán tổng quát nhằm tìm ra lời giải đã có sẳn.
Một trong những cách như thế là Phương Pháp Phân Tích Chức Năng. Phương pháp này mô

hình hoá các tương tác (giữa Cái Lợi Và Cái Hại) giữa các thành phần của hệ, từ đó xác định
khu vực có vấn đề trong hệ thống.
Các Giải Pháp Chuẩn TRIZ
Một khi vấn đề đã được xác định, ta có thể áp dụng trực tiếp các Giải Pháp Chuẩn TRIZ, một
tập hợp tất cả các cách sử lý những mối tương tác có hại, thừa hay thiếu đã biết. Đây là
những thủ thuật giúp ta tìm ra các giải pháp tốt nhưng đơn giản.
Quản Lý Tri Thức
TRIZ dẫn bạn đến những lý thuyết khoa học và công nghệ (TRIZ gọi là những Hiệu Ứng)
thường được sử dụng trong việc giải quyết vấn đề trong các sáng chế. TRIZ phân loại những
Hiệu Ứng này theo chức năng thiết kế kèm theo những thí dụ tương ứng.
Tăng Cường Sức Mạnh của Sáng Chế
TRIZ là một quá trình chuyển giao và giúp các kỹ sư và các nhà khoa học tìm ra những giải
pháp cho các vấn đề theo cách nhanh hơn, thông minh hơn và tiết kiệm hơn so với các
phương pháp truyền thống của phương Tây. Bằng cách thấu hiểu chức năng cốt lõi của các
giải pháp, ta có thể nhận ra những giải pháp thiết kế truyền thống quanh ta.
Cốt lõi của TRIZ trong 50 từ (Tiếng Anh)
Nhận thức rằng các hệ thống kỹ thuật tiến hoá theo hướng tăng tính lý tưởng bằng cách khắc
phục những mâu thuẩn trong khi hầu hết sử dụng tối thiểu các nguồn lực.
Vì vậy, đối với việc giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, TRIZ tạo ra một cách thức tư duy
biện chứng:
để hiểu vấn đề như một hệ thống
để hình dung ra giải pháp lý tưởng trước, và
để giải quyết mâu thuẩn.
Essence of TRIZ in 50 Words
Essence of TRIZ:
Recognition that
technical systems evolve
towards the increase of ideality
by overcoming contradictions
mostly with minimal introduction of resources.

Thus, for creative problem solving,
TRIZ provides a dialectic way of thinking,
i.e.,
to understand the problem as a system,
to image the ideal solution first, and
to solve contradictions.