Phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng hợp tác xã việt nam chi nhánh hai bà trưng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
-------------------

TƢỞNG THU SƠN

PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG
TẠI NGÂN HÀNG HỢP TÁC XÃ VIỆT NAM
CHI NHÁNH HAI BÀ TRƢNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

HÀ NỘI – 2018


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
-------------------

TƢỞNG THU SƠN

PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG
TẠI NGÂN HÀNG HỢP TÁC XÃ VIỆT
NAM CHI NHÁNH HAI BÀ TRƢNG
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hữu Hiểu

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUÂN VĂN

HÀ NỘI – 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu trong luận văn là trung thƣc, đƣợc lấy từ nguồn đáng tin cậy và từ các
báo cáo tổng kết về hoạt động hàng năm của Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam
- Chi nhánh Hai Bà Trƣng.

Hà Nội, ngày

tháng

năm

Tác giả luận văn

Tƣởng Thu Sơn


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................i

DANH MỤC BẢNG....................................................................................... ii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ................................................................................. iii
DANH MỤC SƠ ĐỒ......................................................................................iv
LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN
CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG HỢP TÁC........................... 4
1.1 Tổng quan các công trình đã nghiên cứu về phát triển cho vay
tiêu dùng...........................................................................................................4
1.2. Những vấn đề cơ bản về Ngân hàng hợp tác......................................... 8
1.2.1 Khái niệm Ngân hàng hợp tác..................................................................8
1.2.2. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng hợp tác.......................................8
1.3. Cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng
hợp tác.............................................................................................................. 9
1.3.1.Khái niệm cho vay tiêu dùng....................................................................9
1.3.2. Đặc điểm của hoạt động cho vay tiêu dùng...........................................10
1.3.3. Vai trò hoạt động cho vay tiêu dùng......................................................13
1.3.4. Phân loại hoạt động cho vay tiêu dùng..................................................15
1.3.5 Phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng hợp tác............................. 19
1.4. Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng tại một số ngân hàng hợp
tác các nƣớc và bài học đối với Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam – Chi
nhánh Hai Bà Trƣng.....................................................................................30
1.4.1. Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng của các Ngân hàng hợp tác
các nƣớc..........................................................................................................30


1.4.2. Bài học về phát triển cho vay tiêu dùng đối với Ngân hàng Hợp tác xã
Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng............................................................. 32
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................ 34
2.1 Phƣơng pháp tiếp cận vấn đề nghiên cứu............................................35
2.2 Phƣơng pháp thu thập thông tin...........................................................36

2.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tại bàn.......................................................... 36
2.2.2. Phƣơng pháp điều tra/ khảo sát.............................................................36
2.3 Phƣơng pháp phân tích số liệu..............................................................38
2.3.1. Phƣơng pháp thống kê mô tả................................................................38
2.3.2. Phƣơng pháp so sánh............................................................................ 38
2.3.3. Tổng hợp, phân tích (thống kê, chứng minh, diễn giải, sơ đồ, biểu mẫu) .. 39

2.4 Trình tự thực hiện nghiên cứu...............................................................39
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2............................................................................ 43
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG. 44
TẠI NGÂN HÀNG HỢP TÁC XÃ VIỆT NAM –......................................44
CHI NHÁNH HAI BÀ TRƢNG.................................................................44
3.1. Tổng quan về Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng44

3.1.1. Khái quát về quá trình hình thành và phát triển Ngân hàng Hợp tác xã
Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng............................................................... 44
3.1.2. Mô hình tổ chức của Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai
Bà Trƣng......................................................................................................... 44
3.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam Chi nhánh Hai Bà Trƣng.................................................................................48
3.2. Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã
Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng......................................................... 55
3.2.1. Chính sách cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam- Chi
nhánh Hai Bà Trƣng........................................................................................55
3.2.2. Các sản phẩm tín dụng tiêu dùng đang áp dụng tại Ngân hàng Hợp tác
xã Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng.........................................................57


3.2.3. Quy trình cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam – Chi
nhánh Hai Bà Trƣng........................................................................................58
3.2.4. Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã – Chi

nhánh Hai Bà Trƣng........................................................................................59
3.3. Đánh giá chung về việc phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại
Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng..................72
3.3.1. Những kết quả đạt đƣợc........................................................................72
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân............................................................ 74
4.1. Định hƣớng, mục tiêu phát triển của Ngân hàng Hợp tác xã Việt
Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng trong thời gian tới................................. 84
4.1.1. Định hƣớng phát triển chung................................................................84
4.1.2. Định hƣớng phát triển cơ bản trong phát triển cho vay tiêu dùng........84
4.2. Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã
Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng......................................................... 85
4.2.1. Đa dạng hóa các sản phẩm cho vay tiêu dùng.......................................85
4.2.2. Áp dụng chính sách lãi suất linh hoạt....................................................89
4.2.3. Phát triển kênh phân phối......................................................................90
4.2.4. Hoàn thiện công tác quảng bá, tiếp thị.................................................. 91
4.2.5. Giải pháp về nguồn nhân lực.................................................................94
4.2.6. Nâng cao chất lƣợng quản lý rủi ro trong cho vay tiêu dùng...............98
4.2.7. Ngăn ngừa và xử lý nợ quá hạn...........................................................102
4.2.8 Thực hiện nhanh chóng, chính xác quy trình cho vay tiêu dùng phù hợp
với từng đối tƣợng khách hàng.....................................................................104
4.3. Một số kiến nghị nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng
Hợp tác xã Việt Nam - Chi nhánh Hai Bà Trƣng.................................... 105
4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ ngành..........................................105
4.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc...................................................107


4.3.3 Kiến nghị với Ngân hàng Hợp tác xã...................................................108
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.......................................................................... 114
KẾT LUẬN..................................................................................................115
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

i


DANH MỤC BẢNG
STT

Bảng
1

Bảng 1.1

2

Bảng 3.1

3

Bảng 3.2

4

Bảng 3.3

5

Bảng 3.4

6

Bảng 3.5

7

Bảng 3.6

8

Bảng 3.7

9

Bảng 3.8

10

Bảng 3.9


ii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
STT

Biểu đồ

1

Biểu đồ 3.1

2

Biểu đồ 3.2

3

Biểu đồ 3.3

4

Biểu đồ 3.4

5

Biểu đồ 3.5

iii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT

Sơ

1

Sơ đ

2

Sơ đ

3

Sơ đ

iv


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong nền kinh tế thị trƣờng hiện đại, hệ thống ngân hàng thƣơng mại
tại Việt Nam phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ, hội nhập với thế giới. Việc tập
trung phát triển dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ ngân hàng bán lẻ trở

thành xu hƣớng tất yếu của các ngân hàng. Trong các hoạt động dịch vụ ngân
hàng bán lẻ, hoạt động cho vay cá nhân là một trong những hoạt động chính
của ngân hàng thƣơng mại. Đặc biệt phải kể đến hoạt động cho vay tiêu dùng
cá nhân, dù ra đời cách đây không lâu, nhƣng lại có nhiều tiềm năng, điều
kiện phát triển vô cùng thuận lợi. Nếu nhƣ ở các nƣớc phát triển, tỷ lệ cho
vay tiêu dùng thƣờng chiếm từ 40% đến 50% trên tổng dƣ nợ thì tỉ lệ này của
các tổ chức tín dụng ở Việt Nam chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ, chƣa đến 10% trên tổng
dƣ nợ. Đồng thời, với dân số gần trăm triệu ngƣời, thu nhập ngƣời dân
không ngừng đƣợc cải thiện, nhu cầu của nhiều ngƣời cũng chuyển từ việc
“ăn no, mặc ấm” sang mong muốn “ăn ngon, mặc đẹp”, sở hữu những tài sản
có giá trị lớn nhƣ nhà cửa, xe hơi…, chiếm phần đông đối với thế hệ trẻ là
những ngƣời có thu nhập chƣa cao nhƣng nhu cầu tiêu dùng lớn thì những
khoản vay tiêu dùng là rất cần thiết. Tất cả những điều này đã mở ra thị
trƣờng cho vay tiêu dùng rộng lớn cho các ngân hàng thƣơng mại, càng
khẳng định tầm quan trọng của hoạt động cho vay tiêu dùng cá nhân trong
việc phát triển dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam.
Mặt khác, các ngân hàng cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn khi
triển khai, mở rộng cho vay tiêu dùng trong bối cảnh hiện nay. Ở nƣớc ta,
hình thức tín dụng này mới phát triển, khái niệm về cho vay tiêu dùng hiện
vẫn chƣa đƣợc rõ ràng, kinh nghiệm cho vay của các ngân hàng về lĩnh vực
này chƣa có nhiều. Phần đông đối tƣợng khách hàng mà ngân hàng cho vay
các khoản vay tiêu dùng là những khách hàng có thu nhập trung bình và thấp,
không có tài sản đảm bảo nên tỷ lệ rủi ro trong tín dụng tiêu dùng khá lớn.
Bên cạnh đó, sự cạnh tranh gay gắt trong việc thu hút khách hàng cá nhân
giữa các ngân hàng thƣơng mại quốc doanh, công ty tài chính, các ngân hàng
1


thƣơng mại cổ phần, ngân hàng liên doanh đặc biệt là các ngân hàng nƣớc
ngoài có thế mạnh về vốn và kinh nghiệm hơn các ngân hàng trong nƣớc

cũng đặt ra những thách thức không hề đơn giản trong việc phát triển hoạt
động cho vay tiêu dùng một cách an toàn và hiệu quả.
Nằm trong hệ thống Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Co-opbank),
Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam - Chi nhánh Hai Bà Trƣng có nhiều điều
kiện để phát triển toàn diện hoạt động kinh doanh trong đó có cho vay tiêu
dùng. Hiện nay, Ngân hàng đã thu đƣợc kết quả khả quan, tuy vậy vẫn còn
tồn tại những hạn chế. Có thể nêu lên đó là các hoạt động dịch vụ đƣợc cung
cấp tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam – Chi nhánh Hai Bà Trƣng chƣa
đƣợc tận dụng triệt để, khai thác một cách tối ƣu nhất. Hơn nữa các dịch vụ
cung cấp lại phát triển chƣa đồng bộ, chƣa đƣợc đa dạng hóa theo sự phát
triển của nhu cầu vay vốn tƣơng ứng với các nhóm đối tƣợng cụ thể khác
nhau, nhất là có thể nói đến các dịch vụ cho vay doanh nghiệp để đầu tƣ sản
xuất kinh doanh, nguồn mang lại doanh thu và lợi nhuận chiếm tỷ trọng cao
tại Chi nhánh Hai Bà Trƣng.
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của việc mở rộng cho vay tiêu dùng và
khả năng phát triển của nó trong tƣơng lai, tôi đã chọn đề tài: “Giải pháp phát
triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai
Bà Trƣng” làm luận văn thạc sĩ của mình.
2.

Câu hỏi nghiên cứu

Các nhân tố, tiêu chí nào đƣợc sử dụng để đánh giá mức độ phát triển
cho vay tiêu dùng?
-

Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt
Nam - Chi nhánh Hai Bà Trƣng ra sao? Đã đạt đƣợc kết quả gì? Còn hạn chế
nhƣ thế nào? Nguyên nhân do đâu?
-

Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng cần có
những giải pháp gì để phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng?
3. Mục đích nghiên cứu
-

Đánh giá thực trạng việc phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng
Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng trong thời gian qua trên hai
-

2


khía cạnh: những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân.
Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực tiễn, đề xuất những giải pháp và
kiến nghị để đẩy mạnh hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã
Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
-

Đối tƣợng nghiên cứu: Hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng
Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng.
-

Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp
tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trƣng giai đoạn 2015-2017 và giải pháp
phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam - Chi nhánh
Hai Bà Trƣng thời gian tới.
-

5.

Phƣơng pháp nghiên cứu

Trên cơ sở nền tảng là phƣơng pháp luận duy vật biện chứng, Ban đề tài
vận dụng tổng hợp nhiều phƣơng pháp để nghiên cứu nhƣ: Phƣơng pháp
tổng hợp, thống kê, Phƣơng pháp phân tích, Phƣơng pháp so sánh,…
6. Kết cấu của luận văn
Và để tìm hiểu cũng nhƣ làm rõ vấn đề nghiên cứu, ngoại trừ phần mở
đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì tôi xin đƣợc trình bày bài
luận văn thạc sỹ này theo kết cấu bốn chƣơng nhƣ sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển cho vay tiêu
dùng của ngân hàng hợp tác xã Việt Nam.
Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng
Hợp tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trưng thời gian qua.
Chương 4: Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp
tác xã Việt Nam- Chi nhánh Hai Bà Trưng.

3


CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN
CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG HỢP TÁC.
1.1 Tổng quan các công trình đã nghiên cứu về phát triển cho vay tiêu
dùng
Hoạt động cho vay tiêu dùng đã đƣợc nhiều tác giả nghiên cứu và xuất
bản nhiều giáo trình , nội dung những giáo trình này mang tính chất cơ sở lý
luận về tài chính ngân hàng nói chung và lĩnh vực cho vay tiêu dùng nói
riêng.

“Phát triển cho vay tiêu dùng” là một đề tài không mới nhƣng nhận đƣợc
nhiều sự quan tâm và đƣợc nhiều tác giả nghiên cứu ở nhiều góc độ khác
nhau nhƣ:
Vũ Thị Bích Ngọc, 2013, Phát triển cho vay tiêu dùng tại Quỹ tín dụng
nhân dân Trung Ương – Chi nhánh Hai Bà Trưng, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế,
Đại học Kinh tế Quốc dân.
Luận văn đã đƣa ra đƣợc các tiêu chí đánh giá phát triển cho vay tiêu
dùng khá đầy đủ. Kết hợp với số liệu thực tế thu thập đƣợc, từ đó tác giả đã
phân tích và đánh giá thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Quỹ tín dụng
nhân dân Trung Uơng – Chi nhánh Hai Bà Trƣng. Luận văn cũng nhấn mạnh
những nguyên nhân chính khiến dƣ nợ cho vay tiêu dùng thấp là hoạt động
quảng bá và marketing của chi nhánh chƣa rộng rãi dẫn đến lƣợng khách
hàng mới tăng không đáng kể, các sản phẩm cho vay tiêu dùng dành cho
khách hàng cá nhân chƣa đa dạng hóa vì Quỹ tín dụng nhân dân Trung Uơng
– Chi nhánh Hai Bà Trƣng vẫn chỉ tập trung phát triển các sản phẩm phục vụ
khách hàng truyền thống là các Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND). Từ đó, tác
giả cũng đƣa ra một số các giải pháp cụ thể đó là: Đa dạng hóa sản phẩm,
tăng cƣờng quảng cáo tiếp thị, đồng thời xây dựng quy trình, thủ tục cho vay
nhanh gọn và đảm bảo an toàn. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt
đƣợc, đề tài vẫn còn những tồn tại:
Chƣa so sánh đƣợc thị phần cho vay tiêu dùng của Quỹ tín dụng nhân dân
Trung Uơng – Chi nhánh Hai Bà Trƣng với các ngân hàng khác trên địa bàn

4


Chƣa đƣa ra đƣợc những giải pháp cụ thể mà chi nhánh cần phải làm ngay từ
đầu nhƣ: nghiên cứu thị trƣờng khách hàng trên địa bàn, khả năng đáp ứng
điều kiện vay của họ, chăm sóc khách hàng trƣớc và sau khi giải ngân,…
Hoàng Anh Toàn, 2015, Phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương

mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế, Đại
học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
Trong luận văn này, tác giả đã hệ thống hóa đƣợc những vấn đề chung về
cho vay tiêu dùng của ngân hàng, đối tƣợng, đặc điểm và một số hình thức cho
vay tiêu dùng. Ngoài ra, luận văn còn nêu kinh nghiệm phát triển bán lẻ của một
số ngân hàng các nƣớc trong khu vực lân cận và bài học kinh nghiệm cho các
ngân hàng Việt Nam. Bên cạnh việc đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tiêu
dùng tại Vietcombank, tác giả cũng có một số nhận định về tiềm năng thị trƣờng
cho vay tiêu dùng tại Việt Nam. Từ đó, một số các giải pháp đã đƣợc đƣa ra để
phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng nhƣ: nhóm giải pháp về quy trình quy
định đối với cho vay tiêu dùng, nhóm giải pháp về công nghệ và sản phẩm ngân
hàng, nhóm giải pháp về công tác Marketing, nâng cao thƣơng hiệu ngân hàng,
nhóm giải pháp về con ngƣời, và một số giải pháp hỗ trợ.

Hoàng Thị Huyền Trang, 2015, Nâng cao hiệu quả cho vay tiêu dùng tại
ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Hà Tây.
Luận văn Thạc sỹ Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc
gia Hà Nội.
Đề tài đƣợc nghiên cứu từ năm 2015 trở về trƣớc nên nội dung khá là
sát với tình hình kinh tế và tình hình hoạt động ngân hàng hiện nay. Luận văn
đã trình bày khá đầy đủ và chi tiết về cơ sở lý luận về hiệu quả của hoạt động
cho vay tiêu dùng, bao gồm: khái niệm, đặc điểm, vai trò, các hình thức của
cho vay tiêu dùng, các nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng mở rộng cho vay tiêu
dùng, các tiêu chí phản ánh hiệu quả cho vay tiêu dùng, quản trị rủi ro trong
hoạt động cho vay tiêu dùng, và những quy định pháp lý tại Việt Nam trong
vấn đề này. Dựa trên những dữ liệu thu thập đƣợc, tác giả đã có những đánh
giá về hiệu quả cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại
thƣơng Việt Nam chi nhánh Hà Tây. Từ đó, những giải pháp đƣợc đƣa ra là
5

xây dựng chiến lƣợc kinh doanh, nâng cao chất lƣợng sản phẩm dịch vụ cũng
nhƣ chất lƣợng phục vụ khách hàng, đi kèm với đó là giải pháp giảm thiểu
rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng.
Lê Thị Kim Huệ, 2016, Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Việt
Nam hiện nay, Kinh tế và dự báo, số 35(11/2016, Trang 30-36). Bài viết đã
cho thấy đƣợc xu hƣớng phát triển mạnh mẽ của cho vay tiêu dùng trong
những năm gần đây, bốn hạn chế chính còn tồn tại nhƣ: chƣa có sự khoanh
vùng và quản lý riêng biệt hoạt động cho vay tiêu dùng, hệ thống quản trị cho
vay tiêu dùng đối với các ngân hàng chƣa hoàn thiện, lãi suất đối với cho vay
tiêu dùng vẫn còn khá cao, và còn thiếu một hành lang pháp lý. Từ đó, tác giả
cũng đề xuất một số các chính sách để hệ thống cho vay tiêu dùng đƣợc phát
triển và an toàn hơn nữa.
Dương Thị Thanh Loan, 2016, Giải pháp phát triển dịch vụ cho vay tiêu
dùng tại Việt Nam, Tạp chí Tài chính, kỳ 2 (03/2016). Bài báo đã chỉ ra đƣợc
những lợi ích của việc phát triển cho vay tiêu dùng, cụ thể nhƣ nâng cao cơ
hội tiếp cận tài chính cho ngƣời dân, góp phần gia tăng sự hiểu biết về tài
chính cho các nhóm khách hàng mới, góp phần làm giảm nhu cầu đối với các
dịch vụ tín dụng phi chính thức, và là một công cụ quan trọng làm kích cầu
tiêu dùng. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã đƣa ra hai giải pháp chính là: hoàn
thiện các vấn đề pháp lý cho kênh tài chính tiêu dùng, và nâng cao hơn nữa
nhận thức cho ngƣời dân về dịch vụ tài chính tiêu dùng.
Nguyễn Hoàng Anh Tú, 2015, Cho vay tiêu dùng: Xu hướng tất yếu của
các ngân hàng thương mại, Tạp chí Tài chính, kỳ 1 (07/2015). Bài đăng đã
nhấn mạnh rằng mở rộng và phát triển nghiệp vụ ngân hàng bán lẻ, tập trung
nhiều hơn đối với phân khúc khách hàng cá nhân, những ngƣời có nhu cầu
tiêu dùng cũng đang trở thành xu hƣớng của các ngân hàng thƣơng mại Việt
Nam. Ngoài ra, tác giả cũng cho rằng các ngân hàng cần đẩy mạnh tín dụng
tiêu dùng ở 3 lĩnh vực chính: cho vay mua, xây dựng và sửa chữa lớn nhà ở;
cho vay qua thẻ; và cho vay tiêu dùng thông thƣờng.

“Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng tại chi nhánh Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Đà Nẵng” của tác giả Đỗ Thị Thùy
6


Trang - Đại học Đà Nẵng, 2016, Luận văn đã phân tích đƣợc các chỉ tiêu
đánh giá phát triển cho vay tiêu dùng, từ đó đánh giá, phân tích thực trạng
phát triển cho vay tiêu dùng tại Agribank Đà Nẵng và đƣa ra các giải pháp cụ
thể đó là: Hoàn thiện chính sách khách hàng, thị trƣờng, đa dạng hóa sản
phẩm, tăng cƣờng quảng cáo tiếp thị.
“Phát triển cho vay tiêu dùng tại Vietcombank Quảng Nam” của tác giả
Phạm Doãn Quốc - Đại học Đà Nẵng, 2017, tác giả cũng đã hệ thống hóa các
vấn đề lý luận cơ bản về cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng;
phân tích thực trạng, đánh giá kết quả và những hạn chế, đối với hoạt động
cho vay tiêu dùng tại Vietcombank Quảng Nam từ đó, tác giả đã đề xuất một
số giải pháp nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại đơn vị.
“Mở rộng cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
chi nhánh Hà Nội” của tác giả Phạm Thúy Oanh – Đại học Kinh Tế Quốc Dân
Hà Nội, 2017, tác giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản đồng thời phân
tích rõ thực trạng cho vay tiêu dùng và nêu ra các giải pháp ,định hƣớng để mở
rộng cho vay tiêu dùng tại NH TMCP Ngoại thƣơng Hà Nội.

Các công trình nghiên cứu và công bố về phát triển cho vay tiêu dùng
đƣợc tổng hợp ở trên hầu hết ở góc độ ngân hàng thƣơng mại, hoặc một chi
nhánh của ngân hàng thƣơng mại, hoặc nghiên cứu cho vay tiêu dùng của các
tổ chức tín dụng nói chung. Vì thế chƣa có một công trình nào nghiên cứu và
công bố về phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã - Chi nhánh
Hà Tây.
Tại Việt Nam, Ngân hàng Hợp tác xã (NHHTX) mới ra đời trên cơ sở
chuyển đổi từ Quỹ tín dụng nhân dân Trung Ƣơng (QTDND TW) vào năm

2013.
Bên cạnh những hoạt động dịch vụ nhằm phục vụ đối tƣợng khách hàng
chủ yếu là các QTDND, thì Ngân hàng Hợp tác xã đã và đang bắt đầu triển khai
hoạt động cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân trong thời gian gần đây.
Vì vậy, thực hiện nghiên cứu về chủ đề phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân
hàng Hợp tác xã nói chung, Ngân hàng Hợp tác xã - Chi nhánh Hai Bà Trƣng
nói riêng mặc dù có kế thừa một số vấn đề lý luận chung về cho vay
7


tiêu dùng, nhƣng đề tài vẫn đảm bảo tính độc lập. Luận văn nghiên cứu phát
triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Hợp tác xã - Chi nhánh Hai Bà Trƣng
về cả quy mô và chất lƣợng khoản vay. Do vậy, đề tài không trùng lặp với các
công trình đã công bố.
1.2. Những vấn đề cơ bản về Ngân hàng hợp tác.
1.2.1 Khái niệm Ngân hàng hợp tác
Ngân hàng hợp tác xã Việt Nam đƣợc thành lập trên cơ sở của Quỹ tín
dụng nhân dân Trung ƣơng.
“Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở là tổ chức tín dụng hợp tác do các thành
viên trong địa bàn tự nguyện thành lập và hoạt động theo quy định của Nghị
định này nhằm mục tiêu chủ yếu là tƣơng trợ giữa các thành viên (Nghị định
số Số: 48/2001/NĐ-CP Về tổ chức và hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân).”
Ngân hàng hợp tác là loại hình cao nhất trong hệ thống các tổ chức tín
dụng hợp tác. Và theo Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam năm 2010 quy
định: “Ngân hàng hợp tác xã là ngân hàng của tất cả các Quỹ tín dụng nhân
dân do các Quỹ tín dụng nhân dân và một số pháp nhân góp vốn thành lập
theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết hệ thống, hỗ trợ
tài chính, điều hòa vốn trong hệ thống các Quỹ tín dụng nhân dân” (Khoản 7
Điều 4, Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 ban hành ngày
16/06/2010, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2011).

1.2.2. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng hợp tác
Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng hợp tác bao gồm:
Huy động vốn: Theo đó, Ngân hàng hợp tác nhận tiền gửi của các Quỹ
tín dụng thành viên để cân đối điều hoà trong toàn hệ thống theo cơ chế để
cho vay. Huy động vốn trong nƣớc và vay vốn nƣớc ngoài bằng đồng Việt
Nam và bằng ngoại tệ, phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, kỳ phiếu ngắn
hạn và dài hạn, tiếp nhận vốn tài trợ, vốn uỷ thác đầu tƣ của Nhà nƣớc, các tổ
chức quốc gia, quốc tế, cá nhân ở trong nƣớc và nƣớc ngoài cho các chƣơng
trình, dự án đầu tƣ và phát triển kinh tế.
*

*

Hoạt động cho vay: Thực hiện nguyên tắc ƣu tiên cho vay đối với các

QTDND thành viên rồi sau đó mới tới doanh nghiệp và các cá nhân, hộ gia đình.

8


Các nghiệp vụ kinh doanh khác:Ngoài ra Ngân hàng hợp tác còn thực
hiện các hoạt động khác nhƣ
- Nhận chiết khấu các giấy tờ có giá
*

- Thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh theo quy chế bảo lãnh của Thống đốc
Ngân hàng Nhà nƣớc
- Kinh doanh ngoại tệ, vàng bạc, đá quý và làm các dịch vụ Ngân hàng
đối ngoại theo giấy phép của Ngân hàng Nhà nƣớc
- Hùn vốn, liên doanh, mua cổ phần của doanh nghiệp và đầu tƣ chứng

khoán
- Làm dịch vụ giữ hộ tài sản quý và các giấy tờ có giá
- Thực hiện nghiệp vụ cầm cố, kinh doanh bất động sản
- Làm dịch vụ thanh toán, chuyển tiền, thu chi tiền mặt
- Mua bán và làm đại lý mua bán tín phiếu, trái phiếu chính phủ, các tổ
chức và doanh nghiệp trong nƣớc và nƣớc ngoài
- Tham gia thị trƣờng liên Ngân hàng, thị trƣờng tiền tệ ngắn hạn và thị
trƣờng chứng khoán quốc gia
- Làm các dịch vụ tƣ vấn tài chính, Ngân hàng và đầu tƣ
- Thực hiện các nghiệp vụ khác theo Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã
tín dụng và Công ty tài chính.
1.3. Cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng
hợp tác
1.3.1.Khái niệm cho vay tiêu dùng
Cùng với sự phát triển không ngừng về kinh tế- xã hội trong những năm
qua, nhu cầu về vật chất và tinh thần của ngƣời dân ngày càng đƣợc nâng
cao. Tuy nhiên, nguồn tài chính đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng của ngƣời dân
hiện tại đôi khi chƣa phù hợp với nguồn thu nhập hiện tại. Do đó, các ngân
hàng đã đƣa ra một lĩnh vực tín dụng mới đó là cho vay tiêu dùng. Sự ra đời
của hoạt động cho vay tiêu dùng đã giải quyết mâu thuẫn cơ bản giữa nhu cầu
tiêu dùng và khả năng thanh toán của cá nhân ngƣời dùng trong hiện tại. Vì
vậy, cho vay tiêu dùng đã nhanh chóng trở thành thị trƣờng lớn đầy tiềm năng
và hấp dẫn với các ngân hàng. Việc phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng
9


không những giải quyết đƣợc mâu thuẫn cơ bản nêu trên mà còn là một trong
những khoản mục tài sản mang lại nhiều lợi nhuận cho các ngân hàng.
Các khoản cho vay tiêu dùng là một phƣơng thức hữu hiệu để giải quyết
những nhu cầu cấp bách về vốn của các cá nhân và hộ gia đình nhƣ nhu cầu

về nhà ở, phƣơng tiệu đi lại, tiện nghi sinh hoạt, học tập, du lịch, khám chữa
bệnh…, từ đó góp phần cải thiển mức sống của ngƣời tiêu dùng với cam kết
hoàn trả cho ngân hàng đầy đủ, đúng thời hạn khi học xoay sở đƣợc nguồn tài
chính của mình.
Và nhƣ vậy, từ những điều đã phân tích ở trên thì ta có thể rút ra khái
niệm: “Cho vay tiêu dùng là một hình thức cấp tín dụng theo nguyên tắc
khách hàng phải hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định,
trong đó ngân hàng thỏa thuận để khách hàng là cá nhân hay hộ gia đình sử
dụng một khoản tiền vào mục đích tiêu dùng nào đó chính đáng [6].
1.3.2. Đặc điểm của hoạt động cho vay tiêu dùng
* Đối tượng vay tiêu dùng
Khách hàng vay là cá nhân và các hộ gia đình. Vì vậy, cho vay tiêu dùng
còn tùy thuộc vào trình độ dân trí và thu nhập của họ. Cụ thể:
Những ngƣời có thu nhập cao hay những gia đình mà ngƣời chủ gia
đình, ngƣời tạo ra thu nhập chính cho gia đình có học vấn cao thƣờng có xu
hƣớng vay nhiều hơn so với thu nhập hằng năm của mình. Và với họ thì có
thể nói họ thích vay mƣợn để thỏa mãn nhu cầu hiện tại của cuộc sống, đạt
đƣợc một cái gì đó mà họ không mất thêm thời gian để chờ đợi hơn là phải
một thời gian sau mới có thể đƣợc thõa mãn. Đứng trên khía cạnh khác, ta
cũng có thể cho răng việc vay tiêu dùng là một công cụ, một biện pháp giải
quyết tình thế hữu hiệu hơn là sự lựa chọn duy nhất trong tình thế khó khăn
cấp bách. Đối với các đối tƣợng này vay tiêu dùng nhằm tăng thêm khả năng
thanh toán và coi nó nhƣ một khoản vay linh hoạt để chi tiêu khi mà tiền vốn
tích lũy của mình đã đầu tƣ trung và dài hạn.
Những ngƣời có thu nhập trung bình thƣờng vay mƣợn để mua sắm
hàng tiêu dùng lâu bền hơn là dùng chính tiền tích lũy, dự phòng của mình để
trang trải cho những nhu cầu này.
10

Những ngƣời có thu nhập thấp có nhu cầu vay tiêu dùng không cao, việc
vay vốn thƣờng tạo sự cân đối giữa thu nhập và chi tiêu.
Những khách hàng có việc làm, mức thu nhập ổn định và có trình độ học
vấn là những tiêu chí quan trọng để ngân hàng quyết định cho vay.
Đối với ngân hàng cũng nhƣ các tổ chức tín dụng, tiêu chí quan trọng
hàng đầu để xét duyệt cho vay đó là đánh giá về công việc của họ, về mức thu
nhập bình quân, về trình độ văn hóa và uy tín tín dụng trong thời gian trƣớc
đó cũng nhƣ bảo lãnh của ngƣời khác nếu có.
*Mục đích của cho vay tiêu dùng
Khách hàng vay để đáp ứng các mục đích sau:
+ Cho vay sửa chữa, mua sắm nhà cửa
+ Cho vay mua đất xây nhà ở
+ Cho vay mua xe ôtô, xe máy
+ Cho vay phục vụ các nhu cầu đời sống khác…
Mục đích cho vay chủ yếu xuất phát từ các nhu cầu mua sắm, tiêu dùng
của cá nhân, của hộ gia đình và không phải cho mục đích hoạt động sản xuất
kinh doanh. Do vậy, nhu cầu vay tiêu dùng sẽ phụ thuộc vào nhu cầu mua sắm
của từng cá nhân, từng hộ gia đình và tùy theo thời điểm, tác động từ chính
sách kinh tế, giá cả hàng hóa, sự phát triển chung cũng nhƣ mức độ, tiêu
chuẩn sống ở từng khu vực,…và chu kỳ kinh tế của ngƣời đi vay.
Theo lý thuyết trong kinh tế vĩ mô, trong thời kỳ nền kinh tế mở rộng và
phát triển theo hƣớng tích cực, đời sống con ngƣời ngày càng cao, ngƣời dân
cảm thấy lạc quan và chắc chắn vào những khoản thu nhập trong tƣơng lai thì
nhu cầu vay tiêu dùng cao. Ngƣợc lại, khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, rất
nhiều cá nhân và hộ gia đình sẽ tăng cƣờng tiết kiệm, chi tiêu ít hơn và hạn
chế việc đi vay mƣợn ngân hàng.
Quy mô cho vay tiêu dùng
Trong hoạt động cho vay tiêu dùng, quy mô của từng hợp đồng vay thƣờng
nhỏ song tổng quy mô lại có giá trị lớn. Điều này hoàn toàn khác so với các hoạt
động cho vay khác với quy mô của từng hợp đồng lớn hơn rất nhiều lần cho vay

tiêu dùng. Đặc trƣng này của cho vay tiêu dùng xuất phát từ
*

11


đối tƣợng và mục đích đặc thù của nó. Nhu cầu chi tiêu của ngƣời tiêu dùng
không lớn và thƣờng họ đã chuẩn bị sẵn một phần tài chính, do đó họ đi vay để
bù đắp phần còn thiếu hụt tạm thời mà thôi. Chính vì vậy so với các món vay
kinh doanh thì các món vay tiêu dùng có quy mô nhỏ hơn rất nhiều. Tuy nhiên,
số lƣợng các món vay tiêu dùng lại rất lớn và lớn hơn nhiều lần so với các món
vay kinh doanh bởi vì tính về số lƣợng thì cá nhân và hộ gia đình lớn hơn nhiều
so với lƣơng các doanh nghiệp và nhu cầu tiêu dùng thì rất đa dạng và phong
phú. Mặc dù, trên thực tế không phải tất cả các cá nhân và hộ gia đình đều là đối
tƣợng vay tiêu dùng song với xu thế ngày càng gia tăng thu nhập thì nhu cầu
hƣởng thụ của ngƣời dân cũng sẽ gia tăng. Đến lúc này mâu thuẫn giữa mong
muốn thỏa mãn nhu cầu và khả năng thanh toán sẽ nảy sinh và số lƣợng ngƣời
tìm đến ngân hàng với mục đích vay tiêu dùng ngày càng tăng.

*Lãi suất cho vay tiêu dùng
Không nhƣ các khoản cho vay sản xuất kinh doanh có lãi suất thay đổi
theo điều kiện thị trƣờng, lãi suất trong cho vay tiêu dùng đƣợc xem là khá
“cứng nhắc”, thƣờng đƣợc cố định trong suốt thời gian vay đặc biệt là trong
cho vay tiêu dùng trả góp. Điều này là do giá trị mỗi khoản cho vay không
cao và khách hàng vay tiêu dùng dƣờng nhu kém nhạy cảm với lãi suất.
Những khách hàng vay tiêu dùng thƣờng chỉ quan tâm tới số phải trả theo
từng tháng, từng quý và từng kỳ quy định trong hợp đồng, trong khi đó thì họ
không để tâm lắm tới mức lãi suất cố định đó. Ngƣời tiêu dùng vay thì sẽ
đánh giá chênh lệch giữa số phải trả với số gốc ban đầu để xác định số tiền
vay phải trả thêm cho ngân hàng, từ đó đánh giá con số đó là phù hợp hay

không để đi đến quyết định vay cuối cùng. Tuy nhiên, họ lại ít khi nghĩ tới
răng nguồn gốc dẫn tới số tiền lãi vay có một phần quan trọng của lãi suất
đƣợc quy định trong hợp đồng. Nguyên nhân chủ yếu của việc này là do số
tiền vay phục vụ cho mục đích tiêu dùng thƣờng nhỏ và với mức biến động
lãi suất thì cũng ảnh hƣởng ít tới số tiền lãi vay phải trả.
*Rủi ro của cho vay tiêu dùng
Có thể nhận thấy rằng cho vay tiêu dùng đƣợc xem là khoản mục cho
vay chứa nhiều rủi ro cao nhất trong danh mục cho vay của ngân hàng. Bên
12


cạch các yếu tố khách quan nhƣ môi trƣờng kinh tế- xã hội, môi trƣờng tự
nhiên, hoạt động cho vay tiêu dùng còn đối diện với các rủi ro bắt nguồn từ
các nguyên nhân sau:
Thứ nhất, đối tƣợng cho vay tiêu dùng là cá nhân và hộ gia đình nên
ngƣời đi vay dễ dàng giữ kín các thông tin đáng ra phải trình bày nên chất
lƣợng các thông tin tài chính của khách hàng vay thƣờng không cao. Do vậy
thì độ tin cậy, uy tín, mức độ tín nhiệm của khách hàng đi vay thƣờng rất khó
để xác định đƣợc một cách chắc chắn, mà chỉ có thể chủ yếu dựa vào mức độ
hiểu biết về thu nhập, về cảm nhận độ tin tƣởng về khả năng trả nợ đúng hạn,
khả năng trả đƣợc nợ cũng nhƣ kinh nghiệm làm việc lâu năm của cán bộ tín
dụng. Tuy nhiên, đây lại là yếu tố quan trọng quyết định khả năng hoàn trả
khoản vay.
Thứ hai, lãi suất cho vay tiêu dùng là khá “cứng nhắc” nên ngân hàng
phải chịu rủi ro lãi suất khi chi phí huy động vốn tăng lên.
Thứ ba, cho vay tiêu dùng khá nhạy cảm, biến động theo sự thịnh vƣợng,
sự phát triển chung của nền kinh tế mà chúng ta có thể gọi đó là chu kỳ kinh
tế. Nhu cầu vay vốn sẽ tăng giảm cùng chiều với sự tăng trƣởng, phát triển và
phồn thịnh của nền kinh tế. hàng ngày, hạn chế vay mƣợn ngân hàng.
1.3.3. Vai trò hoạt động cho vay tiêu dùng

1.3.3.1. Đối với ngân hàng
Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng mở rộng quan hệ với khách hàng, từ
đó tạo chỗ đứng cho ngân hàng trong tâm trí khách hàng, góp phần quảng bá
hình ảnh của ngân hàng tới đông đảo khách hàng. Mặt khác,việc gia tăng quan
hệ với khách hàng cá nhân và hộ gia đình sẽ góp phần giúp ngân hàng tăng
cƣờng khả năng huy động tiền gửi từ đối tƣợng khách hàng này. Đây là phần
nguồn vốn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu tổng vốn huy động của các ngân
hàng hiện nay.

13