Quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nước theo thông lệ quốc tế của kho bạc nhà nước việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.45 MB, 131 trang )
Style Definition: TOC 1: Centered
Style Definition: TOC 2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
Style Definition: TOC 3: Tab stops:
1.25 cm, Left
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
Formatted: Right: 1.5 cm
Formatted: Indent: First line: 0 cm
--------o0o---------
NGUYỄN THÚY CẢNH YẾN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC THEO THÔNG LỆ QUỐC TẾ CỦA KHO
BẠC NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Hà Nội - Năm 2018
Formatted: Centered
Hà Nội - Năm 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
Formatted: Space Before: 3 pt, Line
spacing:
single
Formatted Table
---------------------
NGUYỄN THÚY CẢNH YẾN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH
Formatted: Font: 17 pt
NHÀ NƢỚC THEO THÔNG LỆ QUỐC TẾ
CỦA KHO BẠC NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ ĐỨC CHÍNH
TS. Vũ Đức Chính
PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê
Formatted: English (United States)
Formatted: Tab stops: 2.7 cm, Left +
10.58 cm, Left
Formatted: Position: Horizontal:
Center,
Hà Nội – 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
Relative to: Margin, Vertical: -0.8 cm,
Relative
to: Margin, Horizontal: 0.32 cm, Wrap
Around
Formatted: Font: Bold
Formatted: Centered
Formatted: Centered, Level 2, Keep with
next
Formatted: Centered
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập
của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có trích dẫn rõ
ràng.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Nguyễn Thúy Cảnh Yến
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học
Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học Kinh
tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Vũ Đức Chính, ngƣời đã dành rất
nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận
văn tốt nghiệp.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn bộ phận sau đại học, phòng đào tạo Đại học
Kinh tế, đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã động viện khích lệ, chia sẻ,
giúp đỡ và đồng hành cùng tôi trong cuộc sống cũng nhƣ trong quá trình học tập,
nghiên cứu.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thúy Cảnh Yến
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH............................................................i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT.................................................. i
DANH MỤC BẢNG...............................................................................................ii
DANH MỤC HÌNH...............................................................................................iii
PHẦN MỞ ĐẦU.....................................................................................................1
1. Tính cấp thiết đề tài.......................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................... 3
2.1. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................... 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 3
4. Kết cấu của luận văn........................................................................................ 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA
HỌC VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu.................................................................... 5
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu ngoài nƣớc............................................................. 5
1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nƣớc....................................................... 6
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc................ 8
1.2.1. Khái quát về ngân sách nhà nƣớc............................................................... 8
1.2.2. Khái niệm và vai trò của quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc . 12
1.2.3. Nội dung quản lý hoạt động phân loại NSNN........................................... 14
1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà
nƣớc.................................................................................................................. 19
1.3. Tiêu chí phân loại NSNN của các tổ chức quốc tế....................................... 21
1.3.1. Hệ thống thống kê tài chính chính phủ (GFS)........................................... 21
1.3.2. Phân loại NSNN theo chức năng của Chính phủ (COFOG)...................... 25
1.3.3. Nhận xét về hoạt động phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế và vấn
đề đặt ra cho Việt Nam....................................................................................... 29
Formatted: Left
1.4. Kinh nghiệm quản lý phân loại ngân sách của một số nƣớc trên thế giới
1.4.1. Kinh nghiệm của Hà Lan ..........................................................................
1.4.2. Kinh nghiệm của Pháp ..............................................................................
1.4.3. Kinh nghiệm của Trung Quốc ...................................................................
1.4.4. Bài học kinh nghiệm cho quản lý hoạt động phân loại NSNN ở Việt Nam.
.........................................................................................................................
CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................................
2.1. Nguồn tài liệu ...........................................................................................
2.1.1. Tài liệu thứ cấp......................................................................................
2.1.2. Dữ liệu sơ cấp .......................................................................................
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................
2.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu ..........................................................
2.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn .......................................................
2.2.3. Phƣơng pháp so sánh, đánh giá .............................................................
CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC TỪ NĂM 2009 ĐẾN NAY............................................
3.1. Khái quát về hoạt động phân loại NSNN và Kho bạc Nhà nƣớc ............
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Kho bạc Nhà nƣớc .........................
3.1.2. Tổ chức bộ máy hệ thống Kho bạc nhà nƣớc .......................................
3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ của Cục Kế toán nhà nƣớc .................................
3.1.4. Quá trình phân loại NSNN ở Việt Nam thời gian qua ..........................
3.2. Thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ......................................
3.2.1. Quản lý hoạt động xây dựng hệ thống phân loại NSNN ......................
3.2.2. Quản lý hoạt động tổ chức thực hiện phân loại NSNN ........................
3.2.3. Kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân loại NSNN ......................
3.3. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ........................
3.3.1. Đánh giá thực trạng xây dựng hệ thống phân loại NSNN ....................
3.3.2. Đánh giá về hoạt động tổ chức thực hiện phân loại NSNN ..................
3.3.3. Đánh giá về công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân loại
NSNN ..............................................................................................................
CHƢƠNG 4 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
Formatted: Justified
HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC THEO THÔNG LỆ
QUỐC TẾ CỦA KHO BẠC NHÀ NƢỚC .....................................................
4.1. Định hƣớng quản lý hoạt động phân loại NSNN .....................................
4.1.1. Đáp ứng yêu cầu của quy định pháp lý .................................................
4.1.2. Đảm bảo các nguyên tắc cải cách hệ thống phân loại NSNN...............
4.1.3. Đảm bảo phù hợp với phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế ........
4.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý hoạt động phân loại NSNN ........................
4.2.1. Đảm bảo phù hợp phân loại NSNN theo hệ thống tổ chức nhà nƣớc...
4.2.2. Đảm bảo thống nhất phân loại NSNN theo ngành kinh tế và nhiệm vụ chi
.........................................................................................................................
4.2.3. Đảm bảo phù hợp với bản chất kinh tế của nội dung kinh tế ...............
4.2.4. Đáp ứng yêu cầu quản lý theo CTMT, DAQG .....................................
4.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý xây dựng hệ thống phân loại NSNN theo thông lệ
quốc tế ..............................................................................................................
4.3.1. Giải pháp hoàn thiện các tiêu chí phân loại NSNN theo thông lệ quốc tế
8479
4.3.2. Giải pháp tổ chức triển khai hoạt động phân loại NSNN .....................
4.3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân
loại NSNN .......................................................................................................
KẾT LUẬN .........................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH ..........................................................
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT.................................................
DANH MỤC BẢNG ...............................................................................................
DANH MỤC HÌNH ...............................................................................................
PHẦN MỞ ĐẦU.....................................................................................................
1. Tính cấp thiết đề tài .............................................................................................
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................
2.1. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................
Formatted: Font: Not Italic
Field Code Changed
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4. Kết cấu của luận văn ..................................................................................................................................................................
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA
HỌC VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC .
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu ngoài nƣớc ................................................................
1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nƣớc ..........................................................
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc .................
1.2.1. Khái quát về ngân sách nhà nƣớc .................................................................
1.2.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nƣớc ...................................................................
1.2.2. Khái niệm và vai trò của quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc
1.2.3. Nội dung quản lý hoạt động phân loại NSNN ..............................................
1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà
nƣớc
1.3. Tiêu chí phân loại NSNN của các tổ chức quốc tế ..........................................
1.3.1. Hệ thống thống kê tài chính chính phủ (GFS) ..............................................
1.3.2. Phân loại NSNN theo chức năng của Chính phủ (COFOG) .........................
1.3.3. Nhận xét về hoạt động phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế và vấn
đề đặt ra cho Việt Nam ............................................................................................
1.4. Kinh nghiệm quản lý phân loại ngân sách của một số nƣớc trên thế giới .......
1.4.1. Kinh nghiệm của Hà Lan ..............................................................................
1.4.2. Kinh nghiệm của Pháp ..................................................................................
1.4.3. Kinh nghiệm của Trung Quốc .......................................................................
1.4.4. Bài học kinh nghiệm cho quản lý hoạt động phân loại NSNN ở Việt Nam .
CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................
2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết ..................................................................
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn..............................................................39
CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC TỪ NĂM 2009 ĐẾN NAY................................................ 41
.....
3.1. Khái quát về
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Kho bạc Nhà nƣớc .............................
3.1.2. Tổ
chức bộ máy h
3.1.3. Chức năng, nhiệ
3.1.4. Quá trình phân loại NSNN
3.2. Thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ..........................................
3.2.1. Quản lý hoạt động xây dựng hệ thống phân loại NSNN ..........................
3.2.2. Quản lý hoạt động t
3.2.3. Kiểm tra, kiểm soát t
3.3. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ............................
3.3.1. Đánh giá thực trạng xây dựng h
3.3.1.1 Cập nhật thƣờng xuyên hệ thống phân loại NSNN đúng với yêu cầu quản
lý
62
3.3.2. Đánh giá về hoạt động tổ chức thực hiện phân loại NSNN ......................
3.3.3. Đánh giá về công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân loại
NSNN ..................................................................................................................
CHƢƠNG 4 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC THEO THÔNG LỆ
QUỐC T
Ế
4.1. Định hƣớng quản lý hoạt động phân loại NSNN ......................................... 74
4.1.1. Đáp ứng yêu cầu của quy định pháp lý ..................................................... 74
4.1.2. Đảm bảo các nguyên tắc cải cách hệ thống phân loại NSNN...................
4.1.3. Đảm bảo phù hợp với phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế ............
4.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý hoạt động phân loại NSNN ............................
4.2.1. Đảm bảo phù hợp phân loại NSNN theo h
4.2.2. Đảm bảo thống nhất phân loại NSNN theo ngành kinh tế và nhiệm vụ chi
77
4.2.3. Đảm bảo phù hợp với bản chất kinh tế của nội dung kinh tế ...................
4.2.4. Đáp ứng yêu cầu quả
CỦA KHO B
4.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý xây dựng hệ thống phân loại NSNN theo thông lệ
quốc tế............................................................................................................... 80
4.3.1. Giải pháp hoàn thiện các tiêu chí phân loại NSNN theo thông lệ quốc tế 80
b) Tiêu chí phân loại NSNN theo ngành kinh tế.................................................81
c) Tiêu chí phân loại NSNN theo nội dung kinh tế.............................................88
d) Tiêu chí phân loại NSNN theo CTMT, DAQG...............................................90
4.3.2. Giải pháp tổ chức triển khai hoạt động phân loại NSNN...........................91
4.3.3.2. Sửa đổi mẫu biểu báo cáo và nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin .....
4.3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân
loại NSNN.......................................................................................................... 95
4.3.3.1. Xây dựng quy trình kiểm tra công tác kế toán Ngân sách nhà nƣớc tại
các đơn vị Kho bạc Nhà nƣớc............................................................................95
4.3.3.2. Đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cán bộ ...........................
KẾT LUẬN .............................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH...........................................................i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT.................................................i
DANH MỤC BẢNG........................................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH............................................................................................ iii
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết đề tài.......................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................3
2.1. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................... 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu....................................................................3
4. Kết cấu của luận văn........................................................................................4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA
HỌC VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu....................................................................5
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu ngoài nƣớc.............................................................5
1.1.2. Tổ
1.2. Cơ sở
1.2.1. Khái quát về
1.2.1.1 Khái niệm ngân sách nhà nƣớc .................................................................
1.2.2. Khái niệm và vai trò của quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc
12
1.2.3. Nội dung quản lý hoạt động phân loại NSNN ..........................................
1.2.3.2. Tổ
chức thực hiện
1.2.3.3. Kiểm tra, kiểm soát thực hiện quy định v
1.3. Tiêu chí phân loại NSNN của các t
1.3.1. Hệ
thống thống kê tài chính chính
1.3.2. Phân loại NSNN theo ch
1.3.3. Nhận xét về hoạt động phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế và vấn
đề đặt ra cho Việt Nam ........................................................................................
1.4. Kinh nghiệm quản lý phân loại ngân sách của một số nƣớc trên thế giới ...
1.4.1. Kinh nghiệm của Hà Lan ..........................................................................
1.4.2. Kinh nghiệm của Pháp ..............................................................................
1.4.3. Kinh nghiệm của Trung Quốc ...................................................................
1.4.4. Bài học kinh nghiệm cho quản lý hoạt động phân loại NSNN ở Việt Nam
38
CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................
2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết ..............................................................
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ..............................................................
CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN
SÁCH NHÀ NƢỚC T
3.1. Khái quát về
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triể
3.1.2. Tổ chức bộ máy hệ thống Kho bạc nhà nƣớc ........................................... 45
3.1.3. Chức năng, nhiệm v
3.1.4. Quá trình phân loại NSNN
3.2. Thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ..........................................
3.2.1. Quản lý hoạt động xây dựng h
3.2.2. Quản lý hoạt động t
3.2.3. Kiểm tra, kiểm soát t
3.3. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN ............................
3.3.1. Đánh giá thực trạ
3.3.1.1 Cập nhật thƣờng xuyên hệ thống phân loại NSNN đúng với yêu cầu quản
lý
3.3.2. Đánh giá về
3.3.3. Đánh giá về công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân loại
NSNN ..................................................................................................................
CHƢƠNG 4 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC THEO THÔNG LỆ
QUỐC TẾ CỦA KHO BẠC NHÀ NƢỚC......................................................... 77
4.1.Định hƣớng quản lý hoạt động phân loại NSNN .......................................... 77
4.1.1. Đáp ứng yêu cầu của quy định pháp lý ..................................................... 77
4.1.2. Đảm bảo các nguyên tắc cải cách h
4.1.3.
Đảm bảo phù hợp với phân loại ngân sách theo thông l
4.2. Mụ
c tiêu
4.2.1. Đảm bảo phù hợp phân loại NSNN theo hệ thống tổ chức nhà nƣớc....... 80
4.2.2. Đảm bảo thống nhất phân loại NSNN theo ngành kinh tế và nhiệm vụ chi
80
4.2.3. Đảm bảo phù hợp với bản chất kinh tế của nội dung kinh tế ...................
4.2.4. Đáp ứng yêu cầu quản lý theo CTMT, DAQG .........................................
4.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý xây dựng hệ thống phân loại NSNN theo thông lệ
quốc tế ..................................................................................................................
4.3.1. Giải pháp hoàn thiên các tiêu chí phân loại NSNN theo thông lệ quốc tế 83
b) Tiêu chí phân loại NSNN theo ngành kinh tế .................................................
c) Tiêu chí phân loại NSNN theo nội dung kinh tế.............................................
d) Tiêu chí phân loại NSNN theo CTMT, DAQG ..............................................
4.3.2. Giải pháp tổ chức triển khai hoạt động phân loại NSNN...........................94
4.3.3.2. Sửa đổi mẫu biểu báo cáo và nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin . 95
4.3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát tổ chức thực hiện phân
loại NSNN......................................................................................................... 98
4.3.3.1. Xây dựng quy trình kiểm tra công tác kế toán Ngân sách nhà nƣớc tại
các đơn vị Kho bạc Nhà nƣớc............................................................................98
4.3.3.2. Đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cán bộ......................100
KẾT LUẬN..................................................................................................... 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................104
i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH
STT
Ký hiệu
1
COFOG
2
OECD
3
GFS
4
IMF
5
TABMIS
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
STT
1
2
3
4
5
6
7
Formatted: Indent: First line: 0.99 cm
DANH MỤC BẢNG
STT
Bảng
1
Bảng 1.1
2
Bảng 4.1
ii
DANH MỤC HÌNH
STT
Hình
1
Hình 3.1
iii
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết đề tài
Ngân sách nhànƣớc (NSNN) là một khâu then chốt trong hệ thống tài
chính nhà nƣớc, có vị trí quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng
xã hội chủ nghĩa. Ngân sách nhànƣớc đƣơcc̣ xác đinḥ trên cơ sởcác chƣƣ́c năng
và nhiêṃ vu c̣cu c̣thểcủa nótrong t ừng giai đoaṇ đảm bảo cho Nhànƣớc thƣcc̣
hiêṇ các chức năng, nhiêṃ vu c̣vàduy triq̀ uyền lƣcc̣ của nhànƣớc.
Trong giai đoaṇ hiêṇ nay ngân sách nhànƣớc đóng vai tròlàcông cu đc̣ iều
hành vĩ mô nền kinh tế . Nhà nƣớc đóng vai trò chủ thể thƣờng xuyên , chủ thể
quyền lƣcc̣ trong quan hê c̣ giƣƣ̃a Nhànƣớc với ngân sách. Điều đócho thấy Nhà nƣớc
tâpc̣ trung ngân sách , coi ngân sách làcông cu c̣kinh tếquan trong đểgiải quyết các
vấn đềkinh tế - xã hội và thị trƣờng . Ngân sách nhà nƣớc giúp định hƣớng nền
kinh tế, kích thichƣ́ các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh quan trọng, khắc phục các
khuyết tật của thị trƣờng nhƣ cạnh tranh lành mạnh, chống đôcc̣ quyền.
Phân loại NSNN là công cụ phản ánh cơ chế chính sách quản lý NSNN
và tài chính công hay nói cách khác là công cụ quan trọng để phục vụ công tác
quản lý chi tiết ngân sách trong cả 3 khâu của chu trình quản lý ngân sách: Lập,
quyết định dự toán; chấp hành và kế toán; quyết toán NSNN. Một hệ thống
phân loại ngân sách khoa học, đầy đủ với các tiêu chí phân loại hợp lý là tiền
đề cho việc xây dựng và chấp hành tốt cơ chế chính sách của đảng và nhà
nƣớc, cũng nhƣ lập đƣợc các báo cáo đầy đủ thông tin, minh bạch đáp ứng
đƣợc nhu cầu giám sát ngân sách hiệu quả.
Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, nhu
cầu trao đổi thông tin nói chung và thông tin trong lĩnh vực tài chính nói riêng với
các nƣớc trong khu vực và trên thế giới không ngừng tăng lên. Quá trình hội nhập
với nền kinh tế thế giới đặt ra yêu cầu cải cách cơ chế quản lý NSNN nói chung,
nâng cao mức độ công khai, minh bạch tài khóa, không chỉ góp phần ổn định kinh
tế vĩ mô, cải thiện chất lƣợng cung cấp dịch vụ công mà còn tăng
1
cƣờng hội nhập kinh tế quốc tế, có thêm cơ hội tham gia vào các tổ chức quốc
tế và tăng mức xếp hạng tín nhiệm.
Để tăng cƣờng công khai, minh bạch tài khoá, một trong những giải
pháp đó là phải đổi mới hệ thống chỉ tiêu báo cáo, phƣơng thức báo cáo tài
chính, ngân sách phù hợp với thông lệ quốc tế. Nghiên cứu tiến tới việc áp
dụng hệ thống mẫu biểu thống kê tài chính của Việt Nam phù hợp với hệ thống
thống kê tài chính chính phủ - GFS của IMF và phân loại chức năng Chính phủ
- COFOG của OECD, góp phần cải tiến công tác tổ chức thông tin thống kê tài
chính nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế của đất nƣớc.
Có thể nói cho đến này, Việt Nam chƣa có báo cáo thống kê tài chính
chuẩn theo hệ thống GFS nào đƣợc công bố, Bộ Tài chính vẫn đang trong quá
trình xây dựng lộ trình triển khai thực hiện xây dựng các báo cáo này. Một
trong những nội dung công việc cần phải thực hiện đó là chuẩn hóa các hoạt
động phân loại NSNN của Việt Nam theo các hệ thống phân loại GFS, hệ thống
phân loại COFOG để tổng hợp các chỉ tiêu báo cáo tƣơng ứng.
Từ năm 2015, theo chức năng nhiệm vụ mới đƣợc Thủ Tƣớng Chính phủ
giao, Kho bạc Nhà nƣớc (cụ thể là Cục Kế toán nhà nƣớc) nhận nhiệm vụ quản
lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc. Trong bối cảnh chung hiện nay và
theo mục tiêu Bộ Tài chính là tăng cƣơng công khai, minh bạch tài khóa, vậy
KBNN phải làm gì để quản lý hoạt động phân loại NSNN theo yêu cầu quản lý
NSNN và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Từ những lý do trên, tác giả luận văn đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản
lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc theo thông lệ quốc tế của Kho bạc
nhà nƣớc Việt Nam” làm luận văn thạc sĩ kinh tế, chuyên ngành Quản lý kinh
tế.
Để giải quyết đƣợc mục tiêu của luận văn, cần phải trả lời đƣợc câu hỏi:
- Quản lý hoạt động phân loại ngân sách theo thông lệ quốc tế thực hiện nhƣ
thế nào?
- Yêu cầu của pháp luật Việt Nam và NSNN nhƣ thế nào?
2
Formatted: Indent: First line: 0.48 cm
- Thực trạng, các hạn chế, tồn tại của quản lý hoạt động phân loại ngân sách
nhà nƣớc hiện tại?
- Giải quyết vấn đềKBNN phải làm gì để quản lý hoạt động phân loại NSNN
theo thông lệ quốc tế nhƣ thế nào?
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Xuất phát từ yêu cầu thực tế cần hoàn thiện hệ thống phân loại NSNN để
khắc phục các hạn chế, tồn tại của hệ thống phân loại NSNN hiện hành, qua
nghiên cứu thực trạng hệ thống phân loại NSNN tại Việt Nam, cũng nhƣ
nghiên cứu phân loại NSNN của tổ chức quốc tế, kinh nghiệm của các nƣớc
trên thế giới,đề tài đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý phân loại
NSNN mang tính khả thi và phù hợp với thông lệ quốc tế để có thể lập các báo
cáo theo yêu cầu của tổ chức quốc tế, so sánh các chỉ tiêu kinh tế với các nƣớc
trong khu vực và trên thế giới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài “Quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc theo thông lệ
quốc tế của Kho bạc nhà nƣớc Việt Nam” sẽ thực hiện những nhiệm vụ cụ thể
sau:
- Hệ thống hoá các vấn đề chung có tính cơ sở lý luận vàthực tiễn về quản
lý hoạt động phân loại NSNN;
- Phân tích thực trạng quản lý hoạt động phân loại NSNN trong thời gian
qua ở Việt Nam;
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý hoạt động phân loại
NSNN với việc xây dựng bộ tiêu chí phân loại mục lục NSNN, tổ chức triển
khai và công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện phân loại mục lục NSNN tại
các đơn
vị có liên quan.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu chính của đề tài là quản lý hoạt động phân loại
ngân sách nhà nƣớc, bao gồm các nội dung chủ yếu:
3
Formatted: Justified, Indent: First line:
0.48
cm, Space After:
0 pt, Line
spacing: 1.5 lines
+ Hệ thống tiêu chí phân loại NSNN để xây dựng hệ thống mục lục NSNN
phù hợp với quy định của pháp luật và yêu cầu thực tế.
+ Các hoạt động cần thực hiện để tổ chức triển khai hoạt động phân loại
NSNN.
+ Các hoạt động kiểm tra, kiểm soát để đảm bảo tính hoàn chỉnh trong hoạt
động tổ chức thực hiện phân loại NSNN.
- Phạm vi nghiên cứu là quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc từ
năm 2009 đến 2017; xem xét, đề xuất sửa đổi hoàn thiện công tác quản lý hoạt
động phân loại NSNN ở Việt Nam và đƣa ra một số kiến nghị với các cơ quan
có liên quan nhằm giúp công tác quản lý NSNN đạt hiệu quả cao trong giai
đoạn tiếp theo. Các nghiên cứu thực trạng và giải pháp chủ yếu tập trung liên
quan đến hoạt động của Kho bạc Nhà nƣớc.
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung luận văn gồm 4 chƣơng nhƣ sau:
- Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở khoa học, thực tiễn
về quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc
- Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
- Chƣơng 3: Thực trạng quản lý hoạt động phân loại ngân sách nhà nƣớc
từ năm 2009 đến nay
- Chƣơng 4: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động phân
loại ngân sách nhà nƣớc phù hợp với thông lệ quốc tế ở Kho bạc Nhà nƣớc.
4
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu ngoài nƣớc
Về quản lý hoạt động phân loại NSNN, có khá nhiều nghiên cứu ngoài
nƣớc, thể hiện rõ qua các quan điểm nghiên cứu. Một số nghiên cứu cụ thể
nhƣ sau:
- Bài báo về “Tầm quan trọng của phân loại ngân sách trong các hệ thống
quản lý tài chính công" tác giả Julie Cooper and Sailendra Pattanayak. Theo tác
giả, muốn đánh giá đƣợc hiệu quả của các chính sách kinh tế và các hoạt động
theo chức năng của nhà nƣớc, phải có hệ thống báo cáo tình hình tài chính –
ngân sách. Thông qua các báo cáo cho biết cho biết thông tin ý nghĩa về tình
hình sử dụng các nguồn tài chính cho các chính sách kinh tế và các hoạt động
theo chức năng của nhà nƣớc. Để có đƣợc các báo cáo tài chính – ngân sách
theo yêu cầu quản lý, đòi hỏi phải có hệ thống theo phân loại ngân sách chuẩn
và quá trình ghi chép các giao dịch phát sinh bằng tiền chính xác. Hệ thống
phân loại phải đƣợc pháp lý hóa đảm bảo việc phân loại và ghi chép giao dịch
đƣợc thống nhất. Cơ cấu phân loại ngân sách không chỉ đáp ứng các yêu cầu
quản lý ngân sách – tài chính của nội bộ quốc gia, mà phải phù hợp với các tiêu
chí về báo cáo tài chính và thống kê theo thông lệ quốc tế.
Một hệ thống phân loại gồm các tiêu chí phân loại khác nhau. Mỗi tiêu chí
phân loại xác định một thông tin yêu cầu quản lý khác nhau, đƣợc mã hóa
thành các đoạn mã rời rạc, nhƣng khi kết hợp các đoạn mã với nhau tạo ra các
báo cáo tài chính theo yêu cầu quản lý.
- Trong một nghiên cứu “Phân loại ngân sách của các quốc gia“ của Tác
giả Davina Jacobs đã đƣa ra một số nội dung nhƣ:
Vai trò của hệ thống phân loại ngân sách trong quản lý ngân sách: Một hệ
thống phân loại ngân sách cung cấp một khuôn khổ quy phạm cho cả việc đƣa ra
5
quyết định chính sách và trách nhiệm giải trình. Phân loại chi tiêu và thu nhập
chính xác là rất quan trọng đối với: xây dựng chính sách và phân tích kết quả
hoạt động; phân bổ nguồn lực hiệu quả giữa các ngành; đảm bảo tuân thủ các
nguồn ngân sách đƣợc cơ quan lập pháp thông qua; và quản lý hàng ngày ngân
sách. Một hệ thống phân loại không nên thay đổi đáng kể trừ khi có lý do mạnh
mẽ; một hệ thống phân loại ổn định tạo điều kiện cho việc phân tích các xu
hƣớng trong chính sách tài khóa theo thời gian và so sánh giữa các nƣớc.
Các nguyên tắc của một hệ thống phân loại NSNN đầy đủ và hợp lý: Để
đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin chính xác cho các nhà hoạch định chính
sách, các nhà quản lý chính phủ, cơ quan lập pháp, và công chúng rộng rãi hơn,
mục tiêu chính của một kế hoạch phân loại là đảm bảo rằng ngân sách tuân thủ
ba nguyên tắc chính về quản lý ngân sách hợp lý: toàn diện, thống nhất, và
thống nhất nội bộ giữa các thành phần kinh tế khác nhau của ngân sách.
Điều kiện nào để thực hiện cải cách hệ thống phân loại NSNN ở mỗi quốc
gia: Tùy thuộc vào phạm vi cải cách và các điều kiện hiện hành ở một quốc gia,
việc cải cách phân loại ngân sách có thể là một quá trình dài, đặc biệt là để đạt
đƣợc sự thống nhất về phân loại ngân sách và COA. Những thay đổi có thể
đƣợc yêu cầu trong khuôn khổ pháp lý và luật pháp đối với ngân sách, hệ thống
quản lý tài chính và hệ thống thông tin của chính phủ, và các chƣơng trình đào
tạo và tiếp cận để nâng cao nhận thức và nâng cao kỹ năng của nhân viên Bộ
Tài chính và các cơ quan chính phủ khác. Cần phải có một khoảng thời gian
chuyển đổi đủ dài trƣớc khi hệ thống phân loại mới hoạt động đầy đủ để: hệ
thống mới có thể đƣợc các bên liên quan chính xem xét, nhƣ các bộ chủ quản,
cơ quan kiểm toán độc lập và cơ quan lập pháp; có thể xây dựng hƣớng dẫn
hoạt động và đào tạo cho cán bộ của các bộ, các cơ quan ngân sách địa phƣơng
và các đơn vị khác tham gia cải cách; và sửa đổi khung pháp lý. Chuyển giao
kiến thức và quyền sở hữu là những yếu tố chính nếu việc phân loại mới đƣợc
sử dụng làm nền tảng cho việc chuẩn bị và thực hiện ngân sách.
1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nƣớc
6
Ở Việt Nam, hoạt động phân loại NSNN đã diễn ra ngay từ ban đầu khi
hình thành NSNN, tuy nhiên ở mỗi giai đoạn khác nhau, mỗi điều kiện kinh tế
khác nhau, yêu cầu đặt ra cho hoạt động phân loại NSNN ở mức độ khác nhau.
Với yêu cầu về quản lý ngân sách – tài chính, yêu cầu báo cáo ngân sách với
Quốc hội, với Chính phủ..., trách nhiệm giải trình trƣớc Quốc hội đặt ra trong
từng thời kỳ đã khiến cho hoạt động hoàn thiện NSNN luôn là đề tài hấp dẫn
trong các nghiên cứu khoa học. Kết quả của hoạt động phân loại ngân sách nhà
nƣớc đƣợc thể hiện thành hệ thống mục lục NSNN đƣợc ban hành dƣới dạng
văn bản quy phạm pháp luật để các đơn vị, tổ chức có quan hệ với NSNN phải
thực hiện theo để phản ánh đúng các giao dịch liên quan đến NSNN. Do đó,
trong các nghiên cứu Việt Nam thƣờng dùng khái niệm mục lục NSNN để thay
cho hoạt động phân loại NSNN.
Vụ Ngân sách Bộ Tài chính đã có bài viết “Một số vấn đề chung về muc
lục NSNN” trên Website Luật Tài chính – Ngân hàng. Bài viết đã đƣa ra những
nghiên cứu chung về Mục lục NSNN nhƣ: khái niệm, vai trò và yêu cầu của
Mục lục NSNN, sau đó đánh giá về những ƣu điểm, hạn chế của Mục lục
NSNN trong giai đoạn này.
Năm 2012, để phục vụ cho hoạt động sửa đổi Luật NSNN 2002, Bộ Tài
chính đã có chuyên đề nghiên cứu khoa học về “Đề xuất sửa đổi Mục lục ngân
sách nhà nƣớc ở Việt Nam”. Trong chuyên đề nghiên cứu, đã đề cập đến những
bất cập của Mục lục NSNN hiện hành và đƣa ra những nội dung cần phải sửa
đổi Mục lục NSNN ở Việt Nam để phù hợp với yêu cầu quản lý NSNN trong
giai đoạn mới.
Năm 2016, để hoạt động phân loại NSNN thực sự có hiệu quả, đáp ứng yêu
cầu minh bạch tài chính chính phủ, Bộ Tài chính đã phối hợp với Ngân hàng thế
giới tổ chức Hội Thảo về Mục lục NSNN và Ngân hàng thế giới đã mời chuyên gia
cao cấp của IMF (Quỹ tiền tệ thế giới) về lĩnh vực quản lý tài chính công trao đổi
về những khuyến nghị trong việc xây dựng hệ thống Mục lục NSNN khoa học, đáp
ứng đƣợc yêu cầu báo cáo và cung cấp thông tin cho các cấp chính quyền, mà còn
cung cấp thông tin cho các tổ chức quốc tế. Ở đó, chuyên
7
