Quản trị rủi ro tài chính tại công ty cổ phần may sông hồng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

LÝ THỊ HƢƠNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Hà Nội - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

LÝ THỊ HƢƠNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:TS. PHẠM MINH TUẤN

Hà Nội - 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn “Quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may
Sông Hồng” là kết quả nghiên cứu độc lập của tôi, chƣa đƣợc công bố trong bất cứ
một công trình nghiên cứu nào của ngƣời khác. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn tài
liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định. Những số liệu, kết quả nêu
trong kết quả nghiên cứu luận văn, các nội dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu,
sách báo thông tin đƣợc đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh
mục tài liệu tham khảo của luận văn.
TP. Hà Nội, ngày 30 tháng 07 năm 2017
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy TS. Phạm Minh
Tuấn đã giúp đỡ tôi hoàn thành kết quả nghiên cứu luận văn này. Trong quá trình
thực hiện luận văn, thầy đã chỉ bảo và hƣớng dẫn tận tình cho tôi những kiến thức
lý thuyết, các phƣơng pháp, cách nêu và giải quyết vấn đề so với thực trạng tại đơn
vị nghiên cứu, chỉnh sửa nội dung để luận văn đƣợc hoàn chỉnh hơn.
Bên cạnh đó, tôi cũng xin gởi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy Cô của Viện
Quản trị Kinh doanh – Trƣờng Đại học Kinh tế đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình từ lúc bắt đầu học tập đến khi hoàn thành kết quả nghiên cứu này.

Trân trọng.

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................................ i
DANH MỤC BẢNG BIỂU...................................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH VẼ........................................................................................... iv
PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH...................................................................... 4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu..................................................................... 4
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản trị rủi ro tài chính................4
1.1.2. Quản trị rủi ro tài chính tại các doanh nghiệp trong ngành dệt may ở Việt

Nam................................................................................................................ 7
1.2. Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tài chính........................................................ 8
1.2.1. Rủi ro tài chính của doanh nghiệp........................................................ 8
1.2.2. Quản trị rủi ro tài chính của doanh nghiệp........................................ 11
1.2.3. Các phương thức, kỹ thuật quản trị rủi ro tài chính...........................14
1.2.4. Đánh giá các rủi ro tài chính thông qua các báo cáo tài chính..........16
1.2.5. Các công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính........................................... 23
1.3. Khoảng trống nghiên cứu............................................................................. 30
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1....................................................................................... 32
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................... 33
2.1. Thiết kế nghiên cứu...................................................................................... 33
2.1.1. Xác định vấn đề, mục tiêu nghiên cứu................................................ 33
2.1.2. Quy trình nghiên cứu.......................................................................... 33
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................. 34
2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu............................................................ 34
2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu................................................................. 35
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2....................................................................................... 36

CHƢƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG........................................................... 37
3.1. Tổng quan về công ty cổ phần may sông hồng............................................ 37
3.1.1. Khái quát về lịch sử hình thành và phát triển..................................... 37
3.1.2. Lĩnh vực hoạt động của Công ty Cổ phần may Sông Hồng................38
3.1.3. Sơ đồ bộ máy tổ chức và chức năng của bộ máy hoạt động của Công
ty
Cổ phần may Sông Hồng.............................................................................. 39
3.1.4. Tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của Công ty Cổ phần may Sông
Hồng............................................................................................................. 39
3.1.5. Đối tác của Công ty Cổ phần may Sông Hồng...................................40
3.1.6. Tình hình hoạt động kinh doanh tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng
..................................................................................................................... 40
3.2. Nhân diện rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng.................44
3.2.1. Rủi ro về hiệu quả hoạt động tài chính............................................... 44
3.2.2. Rủi ro về khả năng thanh toán............................................................ 47
3.2.3. Rủi ro về khả năng sinh lời................................................................. 48
3.2.4. Rủi ro về lãi suất vay.......................................................................... 50
3.2.5. Rủi ro về tỷ giá hối đoái..................................................................... 52
3.2.6. Rủi ro về cấu trúc tài chính................................................................ 53
3.3. Thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng...54
3.3.1. Tác động của rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng .. 54

3.3.2. Thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông
Hồng............................................................................................................. 54
3.4. Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông
Hồng................................................................................................................... 59
3.4.1. Những điểm đạt được......................................................................... 59
3.4.2. Những tồn tại, hạn chế....................................................................... 60
3.4.3. Nguyên nhân tồn tại........................................................................... 60

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3....................................................................................... 62


CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG.................................................... 63
4.1. Định hƣớng phát triển của Công ty Cổ phần may Sông Hồng.....................63
4T.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ
phần may Sông Hồng.38T.................................................................................. 63
4.2.1. Nâng cao vai trò của Ban lãnh đạo Công ty trong việc quản trị rủi ro tài

chính............................................................................................................. 63
4.2.2. Nhóm giải pháp cho các bộ phận chức năng nhằm giảm ảnh hưởng
biến động chi phí, kiểm soát dòng tiền, tăng sức cạnh tranh cho doanh
nghiệp.8T...................................................................................................... 64
4.2.3. Rủi ro về lãi suất................................................................................. 69
4.2.4. Rủi ro về tỷ giá................................................................................... 70
4.3. Kiến nghị nhằm nâng cao khả năng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ
phần May Sông Hồng......................................................................................... 70
4.3.1. Về phía Công ty Cổ phần may Sông Hồng.........................................70
4.3.2. Về phía các các cơ quan Nhà nước, các Ban ngành38.......................72
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4....................................................................................... 73
KẾT LUẬN............................................................................................................. 74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................. 75


STT

Ký hiệu

1

BCTC

2

CBCNV

3

CC

4

CP

5

CTCP

6

DT

7

DTBH

8

EBIT

9

GDP

10

GT

11

HĐKD

12

KD

13

L/C

14

LN

15

NHTM

16

TMCP

17
TPP
18

TS

19

VCP

20

VCSH

i


DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11



iii

12

Bảng 3.12

13

Bảng 3.13

14

Bảng 3.14

15

Bảng 3.15

16

Bảng 3.16


DANH MỤC HÌNH VẼ

STT
1

2

3

iv


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Dệt may là một trong ba ngành công nghiệp hỗ trợ chủ yếu đƣợc Chính phủ đặc
biệt quan tâm trong chƣơng trình phát triển từ năm 2016 đến năm 2020. Mục tiêu đến
năm 2020, tỷ lệ cung cấp trong nƣớc của ngành công nghiệp dệt may đáp ứng đƣợc
65%, kim ngạch xuất khẩu đạt 36-38 tỷ USD, đóng góp 15%vào GDP của cả nƣớc.

Để làm đƣợc điều đó, trong chiến lƣợc phát triển ngành dệt may bên cạnh các
chiến lƣợc kinh doanh thì các chiến lƣợc tài chính cũng đóng vai trò hết sức quan
trọng. Trong xu thế hội nhập toàn cầu và thị trƣờng tài chính diễn biến ngày càng
phức tạp, các doanh nghiệp dệt may luôn phải đối mặt với những rủi ro tài chính
nhƣ lãi suất, tỷ giá biến động, giá cả hàng hóa….Trong mọi hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp rủi ro đặc biệt là rủi ro tài chínhvẫn luôn hiện diện trong mọi
quyết định đầu tƣ hay giao dịch kinh doanh. Tùy theo mức độ khác nhau rủi rotài
chính có thể gây ra thiệt hại về tài chính, khánh kiệt hoặc có thể dẫn tới phá
sản.Công ty Cổ phần may Sông Hồng là một trong những doanh nghiệp dệt may
lớn trong nƣớc và đang vƣơn tầm ra thế giới cũng đang phải gánh chịu những ảnh
hƣởng lớn của rủi ro tài chính do tỷ giá, chi phí lãi vay….. Hiện tại, Công ty đã chú
ý đến hoạt động quản trị rủi ro tàichínhnhƣng vẫn chƣa đƣợc triển khai dài hạn và

mang tính chiến lƣợc, hoặc có khi rủi ro tàichínhđã xảy ra rồi thì Công ty mới quan
tâm hơn đến việc xây dựng các chiến lƣợc quản trị rủi rotàichính.
Xuất phát từ những nhận định trên tác giả nhận thấy tầm quan trọng của việc
phân tích thực trạng quản trị rủi ro tài chính và đề xuất các biện pháp nhằm hạn chế
rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng để góp phần nâng cao hiệu quả
hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp này.
Chính vì vậy, tác giả quyết định nghiên cứu đề tài “ Quản trị rủi ro tài chính tại
Công ty Cổ phần May Sông Hồng” với hi vọng đóng góp vào thực tiễn hoạt động
quản trị rủi ro tài chính tại Công ty để cùng với các doanh nghiệp cùng ngành phát
triển theo mục tiêu của Chính phủ đã đặt ra.
1


Đề tài tập trung giải quyết những câu hỏi:
Quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng đang đƣợc thực hiện
nhƣ thế nào?
Những giải pháp nào có thểhạn chế đƣợc rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần

may Sông Hồng?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
 Mục đích nghiên cứu:

Nhận diện và phân tích mức độ ảnh hƣởng của những rủi ro tài chính đến hoạt
động kinh doanh của Công ty Cổ phần may Sông Hồng, từ đó đề xuất một số giải
pháp nhằm hạn chế tác động của rủi ro tài chính và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro
tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng
 Nhiệm vụ nghiên cứu:
-

Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến quản trị rủi ro tài chính

-

Đánh giá thực trạng rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng giai
đoạn 5 năm từ năm 2012 đến năm 2016.

-

Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tài chính tại
Công ty Cổ phần may Sông Hồng trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2020.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu là quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng
- Phạm vi nghiên cứu tại Công ty Cổ phần may Sông Hồng trong thời gian 5 năm

tính đến hết năm 2016 và định hƣớng đến năm 2020.
4. Những đóng góp của luận văn

Kết quả nghiên cứu sẽ giúp Công ty Cổ phần may Sông Hồng nắm rõ hơn về
các mối nguy cơrủi ro tài chính, hiểu đƣợc lợi ích của quản trị rủi ro tài chính để lựa
chọn giải pháp quản trị rủi ro tài chính thích hợp cho mình.
Luận văn trình bày, phân tích có hệ thống thực trạng rủi ro tài chính và quản trị
rủi ro tài chính của Công ty Cổ phần may Sông Hồng, dựa trên cơ sở lý thuyết, các
nghiên cứu và các chỉ tiêu đánh giá áp dụng trong thực tiễn. Từ đó đƣa ra giải

2


pháp quản trị rủi ro tài chính hiệu quả nhằm gia tăng giá trị doanh nghiệp, nâng cao
năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.
5. Kết cấu của luận văn

Kết cấu của luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản trị rủi ro
tài chính
Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3. Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ phần
may Sông Hồng
Chƣơng 4. Giải pháp và kiến nghị về quản trị rủi ro tài chính tại Công ty Cổ
phần may Sông Hồng

3


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản trị rủi ro tài chính

Cùng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là những diễn biến phức tạp khôn
lƣờng của môi trƣờng kinh doanh. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam
phải thƣờng xuyên đối diện với rủi ro tài chính ngày càng đa dạng về loại hình, tinh
vi về mức độ. Rủi ro tài chính xảy ra đồng nghĩa với tổn thất hoặc mục tiêu tài

chính của doanh nghiệp bị ảnh hƣởng. Bởi vậy, quản trị rủi ro tài chính luôn đƣợc
coi trọng, là mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp Việt Nam. Mặc dù vậy,
quản trị rủi ro tài chính của các doanh nghiệp vẫn chƣa đƣợc nhƣ mong đợi. Hệ lụy
khó tránh khỏi là những tổn thất về kinh tế - xã hội, những sai lệch so với dự tính
của doanh nghiệp. Vì mục tiêu bền vững trong phát triển, tối đa hóa giá trị tài sản
của các chủ sở hữu, việc quản trị rủi ro tài chính theo hƣớng toàn diện hơn, chặt chẽ
hơn, hiệu quả hơn làđòi hỏi vô cùng cấp bách đối với các doanh nghiệp Việt Nam.
(Trịnh Thị Phan Lan – Tạp chí Khoa học ĐHQG, 2016)
Trên thế giới quản trị rủi ro tài chính là vấn đề rất đƣợc quan tâm của các
doanh nghiệp, có rất nhiều tài liệu viết chi tiết về vấn đề này. Tuy nhiên, ở Việt Nam
các doanh nghiệp chƣa thực sự chú trọng đến vấn đề quản trị rủi ro tài chính một
cách nghiêm túc do vậy hiện nay chƣa thực sự có nhiều tài liệu nghiên cứu chuyên
sâu viết về đề tài này.
Bên cạnh những cuốn sách viết về quản trị rủi ro tài chính trong nƣớc của các
tác giả nhƣ: Quản trị rủi ro tài chính của Nguyễn Minh Kiều, Quản trị tài chính của
Nguyễn Thị Cành, Quản trị rủi ro tài chính của Nguyễn Thị Ngọc Trang…còn có
những công trình nghiên cứu, tạp chí khoa học, luận án và luận văn của các tác giả
quan tâm đến đề tài quản trị rủi ro tài chính. Hầu hết các tác giả đều nhận định vấn
đề quản trị rủi ro tài chính ở Việt Nam vẫn mang tính chất hình thức, chƣa thực sự
đánh giá và phân tích bản chất vấn đề rủi ro tài chính tại mỗi doanh nghiệp.

4


Theo tác giả của một bài báo trên Vietstock.vn: “Nhấn mạnh vấn đề quản trị

rủi ro tài chính trong các DN Việt Nam, TS. Phạm Tuấn Anh (Đại học Thƣơng mại)
chỉ ra rằng, các DN Việt Nam hiện đang phải đối mặt với rủi ro thanh khoản, rủi ro
lãi suất, rủi ro hối đoái và rủi ro tín dụng… Năm 2016, có 105 DN niêm yết tại Việt
Nam, trong đó có 81% DN thƣờng xuyên nhận diện các rủi ro tài chính, 22% DN sử
dụng dịch vụ của tƣ vấn để nhận diện rủi ro, đồng thời phần lớn DN nhận diện rủi
ro thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính căn bản.
Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng, các hình thức nhận diện rủi ro tài chính ở
Việt Nam còn khá đơn giản và mang tính hình thức. Nhiều DN ở các ngành, lĩnh
vực khác nhau, nhƣng cách thức, kỹ thuật nhận dạng rủi ro tài chính lại không có
nhiều khác biệt. Trong khi đó, rủi ro tại thị trƣờng tài chính Việt Nam đang đặt ra
những vấn đề rất cấp bách, ví dụ nhƣ có một số ngân hàng thƣơng mại quản trị
kém, phải sáp nhập hoặc bị buộc phải bán với giá 0 đồng… Do đó, phải có nhiều
giải pháp để bảo đảm an toàn và an ninh tài chính quốc gia, doanh nghiệp”.
Cũng theo TS. Phạm Tuấn Anh – Đại học Thƣơng Mại nhận định rằng: Nhìn
từ các chức năng của quản trị tài chính, có thể nói rủi ro tài chính doanh nghiệp là
rủi ro đối với đối với quá trình tài trợ và đầu tƣ các quỹ của doanh nghiệp, là
nguyên nhân gây ra sự bất định trong quản trị tài chính doanh nghiệp. Do đó, nhà
quản trị tài chính cần phải nhận diện và có những giải pháp hữu hiệu nhằm đối phó
với các rủi ro tài chính nhằm đảm bảo sự tăng trƣởng bền vững của doanh
nghiệp.Tiếp cận từ việc phân tích môi trƣờng kinh doanh của doanh nghiệp, có thể
thấy rủi ro tài chính của doanh nghiệp xuất phát từ 3 nguồn cơ bản sau: (i) Môi
trƣờng bên trong doanh nghiệp; (ii) Môi trƣờng ngành; (iii) Môi trƣờng kinh tế vĩ
mô.
Từ tiếp cận đó, có thể hình dung cấu trúc rủi ro tài chính cơ bản của doanh
nghiệp nhƣ sau:
-

Rủi ro thanh khoản thƣờng phát sinh trong ngắn hạn, tuy nhiên nếu khả năng
thanh toán của doanh nghiệp không đƣợc duy trì tốt sau nhiều giai đoạn, có thể

5


dẫn tới rủi ro phá sản. Cả hai loại hình rủi ro này chủ yếu phát sinh do cấu trúc
tài trợ, cấu trúc dòng tiền và khả năng quản trị tài chính của doanh nghiệp.
-

Rủi ro hối đoái thƣờng có 2 dạng thể hiện cơ bản gồm: Rủi ro hối đoái nghiệp
vụ tồn tại khi biến động tỷ giá đe dọa giá trị các dòng tiền tƣơng lai của doanh
nghiệp; Rủi ro hối đoái kinh tế tồn tại khi biến động tỷ giá đe dọa sức cạnh tranh
về giá của sản phẩm do doanh nghiệp cung cấp.

-

Rủi ro lãi suất thƣờng có 2 dạng thể hiện cơ bản gồm: Lãi suất biến động đe dọa
chi phí tài trợ của doanh nghiệp và lãi suất biến động đe dọa hiện giá các tài sản
nợ do doanh nghiệp nắm giữ.

-

Rủi ro tín dụng thƣờng có 2 dạng: Khoản phải thu từ đối tác trở nên không chắc
chắn; Khả năng thanh toán cácchứng khoán nợ mà doanh nghiệp đang nắm giữ
trở nên không chắc chắn.
Các loại rủi ro tài chính có thể tƣơng tác với nhau, làm tăng nguy cơ và tổn

thất cho doanh nghiệp. Ví dụ: rủi ro tài chính có thể làm trầm trọng rủi ro thanh
khoản và rủi ro phá sản; các rủi ro do nguồn ngoại sinh cũng có thể kết hợp với
nhau tạo nên những nguy cơ lớn hơn và tổn thất dự kiến cao hơn. Do đó, các giải
pháp quản trị rủi ro tài chính cần đƣợc thiết kế một cách có hệ thống, bám sát cấu
trúc rủi ro của doanh nghiệp.

Theo Trịnh Thị Phan Lan – Tạp chí Khoa học ĐHQG, 2016: Việc nhận diện rủi ro
vẫn mang tính chất hình thức. Theo Thông tƣ 210/2009/TT-BTC thì các doanh nghiệp
phải báo cáo các rủi ro thị trƣờng (bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro biến động

6


giá), rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản với yêu cầu mô tả bản chất rủi ro phát sinh
và biện pháp phòng ngừa. Trên thực tế, việc mô tả bản chất rủi ro phát sinh vẫn nặng
về thủ tục hành chính và dựa trên lý thuyết chứ chƣa xuất phát từ tình hình thực tế của
doanh nghiệp. Qua khảo sát báo cáo tài chính của các doanh nghiệp niêm yết qua các
năm, tác giả nhận thấy rằng: Mặc dù thuộc các nhóm ngành khác nhau, nhƣng việc
nhận diện các rủi ro phát sinh của các doanh nghiệp tƣơng đối giống nhau giữa các
năm và giữa các doanh nghiệp với nhau. Hơn nữa, việc chỉ có 22% doanh nghiệp sử
dụng dịch vụ tƣ vấn để phân tích rủi ro hay phát hiện rủi ro thể hiện nhận thức và tính
chuyên nghiệp của các doanh nghiệp Việt Nam trong quản trị rủi ro tài chính chƣa cao.
Bởi vì, các doanh nghiệp tƣ vấn với kinh nghiệm và đội ngũ chuyên nghiệp sẽ có sự
phân tích kỹ lƣỡng, cụ thể với từng thƣơng vụ cho đến toàn bộ hoạt động kinh doanh
tổng thể để có thể phát hiện sớm các rủi ro tiềm tàng của doanh nghiệp.

Qua việc tìm hiểu những nguồn tài liệu viết về quản trị rủi ro tài chính, tác giả
luận văn đã tổng hợp lại những phân tích, nhận định của các chuyên gia, của các tác
giả trên các tạp chí khoa học, sách báo để có cái nhìn tổng quan về đề tài quản trị
rủi ro tài chính.
1.1.2. Quản trị rủi ro tài chính tại các doanh nghiệp trong ngành dệt may ở Việt Nam

Doanh nghiệp dệt may chịu nhiều loại rủi ro trong đó nổi bật là rủi ro về lãi
suất cho vay, tỷ giá hối đoái, giá nguyên vật liệu, chi phí nhân công tăng.
Năm 2008 lãi suất cho vay đã tăng từ 12% lên 15% (tăng 3%/năm). Với tổng
mức đầu tƣ của ngành dệt may ƣớc tính 1 tỷ USD, tƣơng đƣơng với 16 nghìn tỷ

đồng (năm 2008), trong đó dƣ nợ tín dụng lên đến 70%, tƣơng ứng với khoảng hơn
11 nghìn tỷ đồng, thì 3% lãi suất cho vay tăng thêm đó đã làm thiệt hại cho ngành

dệt may hơn 300 tỷ đồng. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012)
Trên thực tế, nếu cộng cả tổn thất chi phí cơ hội thì chi phí vốn đội thêm
không dừng ở hơn 300 tỷ đồng mà là: 16 tỷ đồng x 3% = 480 tỷ đồng. Bởi vì, trong
30% chi phí vốn còn lại, tuy không chịu áp lực trực tiếp từ lãi vay ngân hàng (do
xuất phát từ nguồn vốn tự có, chiếm dụng, cổ phần hóa,…) nhƣng đều là nguồn vốn
nên không thể hạch toán vào chi phí vốn đầu tƣ. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012)

7


Nhƣ vậy, việc đầu tƣ của doanh nghiệp dệt may trong giai đoạn lãi suất vay
biến động và tăng cao là rất kém hiệu quả, ảnh hƣởng lớn đến kết quả tài chính của
hoạt động đầu tƣ, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị
giảm sút, khả năng trả nợ suy giảm… Nhiều doanh nghiệp có quy mô nhỏ vốn ít,
không chịu đƣợc lãi suất cao, không có khả năng huy động vốn để duy trì hoạt động
sản xuất kinh doanh đã phải ngừng hoạt động, giải thể, phá sản.
Năm 2009, bằng nhiều giải pháp của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc
Việt Nam, mặt bằng lãi suất liên tục đƣợc điều chỉnh giảm, nguồn cung tín dụng
đƣợc nới lỏng, cùng với chính sách kích cầu thông qua chính sách hỗ trợ lãi suất
phục vụ sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp
trong ngành dệt may – da dày là một trong những ngành công nghiệp hỗ trợ mà
Chính phủ đặc biệt quan tâm. (Nguyễn Mạnh Hùng, 2012)
Bên cạnh đó các doanh nghiệp dệt may do phải đầu tƣ nhiều chi phí vào
công nghệ dây chuyền sản xuất, mua nguyên vật liệu, chi phí nhân công…do đó các
doanh nghiệp phải sử dụng nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng là rất lớn. Các
doanh nghiệp dệt may nên cân đối nguồn tài chính cho phù hợp với tình hình thực tế
của doanh nghiệp mình để tránh tình trạng lạm dụng vốn vay, rủi ro lãi suất tăng cao

và có thể gây nên mất cân đối tài chính.
1.2. Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tài chính
1.2.1. Rủi ro tài chính của doanh nghiệp
1.2.1.1.Khái niệm về rủi ro tài chính
Rủi ro tài chính (financial risk) là sự gia tăng rủi ro của các cổ đông trên mức
rủi ro kinh doanh cơ bản của công ty, là kết quả của việc sử dụng đòn bẩy tài chính
(Nguyễn Thị Cành, 2009). Bên cạnh đó, hai tác giả Nguyễn Văn Nam và Hoàng
Xuân Quyền (2002) định nghĩa “Rủi ro tài chính là rủi ro dẫn đến các tổn thất do thị
trƣờng tài chính mang lại nhƣ rủi ro về lãi suất, tỷ giá, rủi ro về biến động giá các
loại chứng khoán, rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản”.
Thuật ngữ rủi ro tài chính đƣợc dùng để diễn tả những biến động không thể
dự đoán trƣớc của tỷ giá, lãi suất và giá hàng hoá không những ảnh hƣởng đến các

8


khoản lợi nhuận của một doanh nghiệp mà còn có thể định đoạt liệu doanh nghiệp
đó có thể tồn tại hay không. Hiện nay, một doanh nghiệp phát triển tốt không chỉ
cần có công nghệ sản xuất tiên tiến, nguồn lao động giá rẻ, chiến lƣợc kinh doanh
tốt… mà còn phải hoạt động trong môi trƣờng kinh doanh ổn định mới phát triển
đƣợc, những biến động giá cả đột ngột có thể đẩy những doanh nghiệp đang phát
triển tốt rơi vào tình trạng khó khăn hay thậm chí phá sản. Ngoài ra, những thay đổi
trong tỷ giá có thể tạo ra những đối thủ mạnh mới cho doanh nghiệp, sự thay đổi
thất thƣờng trong giá nguyên vật liệu có thể biến giá cả sản phẩm, hàng hóa tăng
đến mức ngƣời tiêu dùng chuyển hƣớng sang sử dụng các sản phẩm thay thế. Biến
động lãi suất có thể tạo ra áp lực làm tăng chi phí cho doanh nghiệp. Những doanh
nghiệp nào có doanh thu thấp sẽ bị tác động bất lợi bởi lãi suất tăng lên và có thể
lâm vào tình trạng kiệt quệ tài chính.
Tóm lại, rủi ro tài chính là rủi ro phát sinh từ độ nhạy cảm của các nhân tố
giá cả thị trƣờng nhƣ biến động giá cả hàng hoá đầu vào – đầu ra, lãi suất, tỷ giá,

lạm phát tăng, giá chứng khoán và những rủi ro do doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy
tài chính – sử dụng nguồn vốn vay quá nhiều trong kinh doanh, mất khả năng thanh
toán, tính thanh khoản giảm sút v.v…
1.2.1.2. Phân loại rủi ro tài chính của doanh nghiệp
Tài chính doanh nghiệp bao gồm nhiều yếu tố tạo thành rủi ro tác động đến
doanh nghiệp trong đó có rủi ro tài chính tác động mạnh mẽ đến quyết định của nhà
đầu tƣ (Nguyễn Minh Kiều, 2009) bao gồm:
a) Rủi ro, tỷ suất sinh lời và quyết định đầu tƣ

Tỷ suất sinh lời là một tỷ số tài chính đánh giá khả năng sinh lời và tính hiệu
quả của hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp. Tỷ suất sinh lợi còn đƣợc
xem là thƣớc đo bằng số của thành quả đầu tƣ. Tỷ suất sinh lời gồm có:
Tỷ suất sinh lời trên tài sản ROA (returnon total assets) là tỷ suất sinh lời
đƣợc đánh giá trên góc độ tổng nguồn vốn hình thành nên tổng tài sản, đƣợc gọi là
thƣớc đo tài sản. ROA cung cấp cho nhà đầu tƣ thông tin về các khoản lãi đƣợc tạo
ra từ tổng tài sản.

9


Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu ROE (return on equity) Đây là chỉ số
đƣợc các nhà đầu tƣ, cổ đông của doanh nghiệp quan tâm nhất vì nó phản ánh
những gì mà họ sẽ đƣợc hƣởng. Tỷ số này đo lƣờng khả năng sinh lời trên mỗi
đồng vốn của cổ đông thƣờng. Tỷ số này càng lớn chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn
tự có càng cao.
Khả năng sinh lời trên doanh thu ROS (return on sales) là một tỷ số sử dụng
rộng rãi để đánh giá hiệu suất hoạt động của một doanh nghiệp. Nó còn đƣợc gọi là
"lợi nhuận hoạt động". ROS cho biết bao nhiêu lợi nhuận của một doanh nghiệp làm
ra sau khi trả tiền cho chi phí biến đổi của sản xuất nhƣ: tiền lƣơng, nguyên vật
liệu,… (nhƣng trƣớc lãi vay và thuế).

Trong kinh doanh, rủi ro thƣờng biến động cùng chiều với tỷ suất sinh lời.
Rủi ro là sự không chắc chắn của tỷ suất sinh lời kỳ vọng trong tƣơng lai. Rủi ro và
tỷ suất sinh lời có mối quan hệ đồng biến mà ngƣời ta thƣờng gọi là sự đánh đổi
giữa rủi ro và tỷ suất sinh lời. Tỷ suất sinh lời nhà đầu tƣ mong đợi khi quyết định
đầu tƣ đƣợc gọi là tỷ suất sinh lời kỳ vọng. Nhà đầu tƣ có lý trí chỉ quyết định đầu
tƣ khi tỷ suất sinh lời kỳ vọng cao hơn mức rủi ro có thể chấp nhận.
b) Rủi ro và khánh kiệt tài chính

Khi rủi ro xảy ra tác động xấu đến doanh nghiệp, tuỳ theo mức độ thiệt hại
mà nó mang lại doanh nghiệp sẽ chịu ảnh hƣởng thiệt hại về tài chính ở mức độ
khác nhau. Ðối với các doanh nghiệp khi gặp rủi ro, bị sụt giảm giá trị tài sản, có
thể sẽ dẫn đến tổn thất phần lớn vốn kinh doanh thậm chí mất hoàn toàn vốn; khi đó
doanh nghiệp sẽ lâm vào tình trạng khánh kiệt tài chính. Với tình trạng này, doanh
nghiệp mất khả năng thanh toán ngắn hạn, dài hạn và thậm chí có thể dẫn đến phá
sản. Việc thực thi các giải pháp để cứu doanh nghiệp nhƣ tái cấu trúc tài sản, thu
hẹp quy mô, bán tài sản, bán nợ, mua bán hoặc sáp nhập sẽ gây ra những tổn thất
đáng kể.
c) Rủi ro và phá sản doanh nghiệp

Đối với những rủi ro lớn khi xảy ra tác động xấu đến doanh nghiệp sẽ gây ra
hậu quả nặng nề dẫn đến tình trạng doanh nghiệp hoàn toàn không có khả năng cứu

10


vãn và có thể phá sản, điều này thƣờng xảy ra với các doanh nghiệp có quy mô vốn
nhỏ, không thể đa dạng hoá đƣợc danh mục đầu tƣ mà phần lớn chỉ tập trung vào
một hoạt động. Đối với các doanh nghiệp lớn cũng có thể bị phá sản nếu nhƣ rủi ro
làm doanh nghiệp lỗ ròng dẫn đến khánh kiệt tài chính và phá sản. Giải pháp cứu
doanh nghiệp khỏi nguy cơ phá sản cũng không đạt đƣợc, phá sản là điều tất yếu

nhƣng các chi phí thủ tục là gánh nặng đáng kể. Việc định giá và thanh lý tài sản là
một vấn đề lớn đối với các doanh nghiệp khi tiến hành thủ tục phá sản..
1.2.2. Quản trị rủi ro tài chính của doanh nghiệp
1.2.2.1.Quản trị rủi ro doanh nghiệp
Quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận một cách có khoa học, toàn diện, liên tục
và có hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn
thất, mất mát, những ảnh hƣởng bất lợi của rủi ro, đồng thời tìm cách biến rủi ro
thành những cơ hội thành công (Đoàn Thị Hồng Vân, 2009).
Từ khái niệm này cho thấy, quản trị rủi ro doanh nghiệp bao gồm các nội dung:
+

Nhận dạng – Phân tích – Đo lƣờng rủi ro;

+

Kiểm soát – Phòng ngừa rủi ro;

+

Tài trợ rủi ro;

+ Biến rủi ro thành cơ hội.
1.2.2.2. Quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp
*) Khái niệm quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp
Quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp là những quy tắc mà doanh nghiệp
dùng để đánh giá, kiểm soát, khai thác, tài trợ và giám sát rủi ro tài chính từ mọi góc
độ với mục đích tạo ra giá trị tăng thêm trong ngắn hạn hay dài hạn cho các bên liên
quan của doanh nghiệp đó; quản lý hiệu quả các nguồn lực; bảo đảm sự tuân thủ các
quy tắc nhằm đạt đƣợc mục tiêu duy trì sự cân bằng tài chính và cuối cùng là ngăn
chặn sự mất mát, thiệt hại cho doanh nghiệp (Phan Thị Nhi Hiếu, 2015).

Quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp còn đƣợc xem là xác định mức độ rủi
ro mà doanh nghiệp mong muốn, nhận diện đƣợc mức độ rủi ro hiện nay của công
ty phải gánh chịu và sử dụng các công cụ phái sinh hoặc các công cụ tài chính khác

11


để điều chỉnh mức độ rủi ro thực sự theo mức rủi ro mà mình mong muốn (Nguyễn
Thị Ngọc Trang, 2006).
*) Mục tiêu và lợi ích của quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp
+ Mục tiêu quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp
- Kiểm soát rủi ro tài chính: Mục tiêu đầu tiên và quan trọng nhất của quản trị

rủi ro tài chính là phải kiểm soát đƣợc rủi ro tài chính đó. Ðối với một quyết định đầu
tƣ hay kinh doanh cụ thể, có nhiều rủi ro tiềm tàng cùng đe dọa xảy ra. Các rủi ro này
có thể xảy ra, nhƣng cũng có thể không xảy ra, tác động của chúng có thể dao động từ
rất nhỏ đến rất lớn. Những rủi ro tài chính đó có thể chỉ là đe dọa, nhƣng cũng có thể
làm cho doanh nghiệp bị tổn thất nặng nề. Do vậy vấn đề ở đây là làm thế nào kiểm
soát đƣợc rủi ro tài chính, giới hạn tác động của nó trong phạm vi cho phép.
-

Chuyển rủi ro tài chính thành lợi thế: Rủi ro đƣợc hiểu là những tình

huống bất ngờ xảy ra trong tƣơng lai nhƣng rủi ro có thể đƣợc xảy ra một cách tích
cực nếu chúng ta có đầy đủ thông tin, kiến thức và sự hiểu biết thì rủi ro đó đƣợc
xem nhƣ là một cơ hội.
Do vậy ngoài mục tiêu hạn chế những tác động tiêu cực do rủi ro tài chính
mang lại thì mục tiêu quan trọng khác của quản trị rủi ro tài chính là phải giúp
doanh nghiệp nhận thức đúng thực trạng rủi ro tài chính và khả năng chuyển đổi rủi
ro tài chính đó thành lợi thế. Trên cơ sở nhận thức, những thông tin, kiến thức và sự

hiểu biết, doanh nghiệp sẵn sàng sử dụng các biện pháp quản trị rủi ro tài chính để
chuyển các rủi ro tài chính thành lợi thế của mình. Ðể đạt đƣợc mục tiêu này, doanh
nghiệp phải nỗ lực nâng cao năng lực, chủ động xây dựng đƣợc phƣơng án quản trị
rủi ro tài chính phù hợp với năng lực của doanh nghiệp và chủ động phòng ngừa rủi
ro tài chính ngay từ khi bắt đầu triển khai kế hoạch kinh doanh. Doanh nghiệp cần
xây dựng nhiều kịch bản từ tốt nhất đến xấu nhất, để luôn giữ đƣợc khả năng chủ
động ứng phó trong mọi trƣờng hợp.
+ Lợi ích của quản trị rủi ro tài chính doanh nghiệp
Quản trị rủi ro tài chính giúp doanh nghiệp phòng ngừa các rủi ro tài
chính, hạn chế các rủi ro tài chính, triệt tiêu các rủi ro tài chính… bằng cách giải

12


quyết các tình huống bất ngờ xảy ra trong tƣơng lai không phù hợp với dự báo hay
kỳ vọng đã đƣợc xác định tại thời điểm hiện tại.
Ðối với doanh nghiệp không có sự khác biệt về chi phí giữa quản trị rủi ro
tài chính của doanh nghiệp và cá nhân chủ sở hữu, quản trị rủi ro tài chính có thể
mang lại một số lợi ích sau:
-

Quản trị rủi ro tài chính giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa các lợi thế về

khấu trừ thuế khi đầu tƣ tài sản mới, các khoản lỗ chuyển sang…cũng nhƣ phát huy
tối đa lá chắn thuế để gia tăng giá trị doanh nghiệp.
-

Quản trị rủi ro tài chính giúp doanh nghiệp hạn chế, triệt tiêu các tổn

thất, tránh rơi vào tình trạng phá sản, tiết kiệm chi phí phá sản.

-

Quản trị rủi ro tài chính bảo đảm cho doanh nghiệp có đƣợc trạng thái an

toàn, tăng sự tự tin, tập trung cho hoạt động kinh doanh, ra quyết định đầu tƣ đúng
đắn, tránh đầu tƣ lệch lạc. Trong một số trƣờng hợp có thể biến rủi ro thành lợi thế
để tìm kiếm lợi nhuận. Một doanh nghiệp có chƣơng trình quản trị rủi ro tài chính
hiệu quả sẽ hoạt động ổn định, đƣợc các đối tác và các tổ chức tài trợ vốn tin cậy từ
đó làm giảm chi phí đi vay.
-

Quản trị rủi ro tài chính hiệu quả giúp doanh nghiệp tránh đƣợc trƣờng hợp

bị sa vào tranh chấp, kiện tụng; giảm thiểu khả năng phạm luật trong kinh doanh.
-

Hiện nay, với mức độ phát triển nhanh của thị trƣờng chứng khoán, quản trị

rủi ro tài chính mang tính chuyên nghiệp làm gia tăng giá trị thƣơng hiệu, củng cố
niềm tin của nhà đầu tƣ tạo ra lợi thế về giá cổ phiếu trên thị trƣờng, tăng tính thanh
khoản – một trong những yêu cầu bức thiết nhất hiện nay trên thị trƣờng chứng khoán.
-

Phòng ngừa rủi ro tài chính sẽ giúp doanh nghiệp không bị ảnh hƣởng bởi

rủi ro tài chính đó đến hoạt động của doanh nghiệp nói chung và không làm giảm
giá trị thị trƣờng của doanh nghiệp. Vì vậy nếu quản trị rủi ro tài chính tốt doanh
nghiệp có thể tối đa hoá lợi nhuận và tối đa hoá giá trị tài sản của chủ sở hữu, chống
lại sự sụt giảm giá trị doanh nghiệp.

13