Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP công thương việt nam – chi nhánh vĩnh phúc001

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRẦN VĂN LONG

RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ
TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG
VIỆT NAM - CHI NHÁNH VĨNH PHÚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

Hà Nội – 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRẦN VĂN LONG

RỦI RO TRONG THANH TOÁN
QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP
CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI
NHÁNH VĨNH PHÚC
Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
Mã số: 60 31 01 06

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HÀ VĂN HỘI


Hà Nội – 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, chƣa đƣợc
công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của ngƣời khác. Việc sử dụng
kết quả, trích dẫn tài liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định. Các nội
dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo, thông tin đƣợc đăng tải trên các
tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn.
Tác giả luận văn

Trần Văn Long


LỜI CẢM ƠN
Trƣơc tiên , tác giả bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới giáo viên hƣớng dẫn
́́
PGS.TS Hà Văn Hội đa chi bao tâṇ tinh cho tôi trong suốt qua trinh
́̃
hoàn thành luận văn này . Tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn tới Nhà trƣờng , các thầy cô
đãquan tâm, tham gia đóng góp ýkiến vàhỗtrơ t ̣ ác giảtrong quátrinh ̀ nghiên cƣ́u ,

giúp tác giả có cơ sở kiến thức và phƣơng pháp nghiên cƣ́u đểhoàn thiêṇ Luâṇ văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn tới Lãnh đạo các Cơ quan , các đồng nghiệp ,
bạn bè đa q̃ uan tâm , hỗtrơ, ̣ cung cấp tài liêụ , thông tin cần thiết , tạo điều kiện cho
tác giả có cơ sở thực tiêñ đểnghiên cƣ́u, hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tác giả chân thành cảm ơn gia đình , bạn bè đã hỗ trợ , đông ̣ viên
tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn .


MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................... i
DANH MỤC BẢNG................................................................................................ iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ........................................................................................... iv
DANH MỤC SƠ ĐỒ................................................................................................ v
PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI................................................................................ 5
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài...................................... 5
1.1.1 Các công trình nghiên cứu liên quan đến rủi ro trong kinh doanh quốc tế
.......................................................................................................................... 5
1.1.2 Các công trình nghiên cứu liên quan đến rủi ro trong thanh toán quốc tế
và biện pháp phòng ngừa, khắc phục rủi ro trong thanh toán quốc tế..............7
1.1.3 Đánh giá các công trình nghiên cứu liên quan...................................... 11
1.2 Cơ sở lý luận về rủi ro trong thanh toán quốc tế của các Ngân hàng thƣơng
mại...................................................................................................................... 12
1.2.1 Tổng quan về thanh toán quốc tế........................................................... 12
1.2.2 Rủi ro trong thanh toán quốc tế............................................................. 24
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................... 34
2.1 Cách tiếp cận nghiên cứu.............................................................................. 34
2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 36
2.2.1 Phương pháp phân tích tổng hợp.......................................................... 36
2.2.2 Phương pháp so sánh............................................................................ 38
2.2.3 Phương pháp thống kê........................................................................... 39
2.2.4 Phương pháp nghiên cứu thong qua case study..................................... 40

2.3 Nguồn số liệu và cách xử lý.......................................................................... 41
2.3.1 Số liệu tổng quan về hoạt động thanh toán quốc tế...............................41


2.3.2 Số liệu chi tiết về hoạt động thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc
42
2.3.3 Cách xử lý số liệu.................................................................................. 42
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA
NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH VĨNH
PHÚC...................................................................................................................... 44
3.1 Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc từ năm
2012 đến năm 2016............................................................................................. 44
3.1.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của VietinBank Vĩnh Phúc từ năm 2012
đến 2016......................................................................................................... 44
3.1.2 Sự phát triển nghiệp vụ thanh toán quốc tế của VietinBank Vĩnh Phúc . 46
3.1.3 Kết quả thực hiện nghiệp vụ thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc .. 48

3.2. Tình hình rủi ro thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc.....................56
3.2.1. Tình hình rủi ro thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc.............56
3.2.2 So sánh tỷ lệ rủi ro giữa các phương thức thanh toán...........................66
3.2.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc .. 67

3.3 Đánh giá công tác phòng chống rủi ro trong thanh toán quốc tế tại VietinBank
Vĩnh Phúc........................................................................................................... 69
3.3.1 Quan điểm về rủi ro trong TTQT tại VietinBank Vĩnh Phúc..................69
3.3.2 Các biện pháp đã thực hiện và kết quả.................................................. 70
CHƢƠNG 4: BIỆN PHÁP, PHÒNG NGỪA HẠN CHẾ RỦI RO THANH TOÁN
QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM – CHI
NHÁNH VĨNH PHÚC............................................................................................ 76
4.1 Định hƣớng phát triển hoạt động TTQT của VietinBank Vĩnh Phúc trong thời

gian tới................................................................................................................ 76
4.1.1 Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của VietinBank Vĩnh Phúc
trong năm 2017.............................................................................................. 76
4.1.2. Định hướng phát triển hoạt động TTQT của VietinBank Vĩnh Phúc
trong thời gian tới........................................................................................... 79


4.2 Rủi ro thanh toán quốc tế trong bối cảnh kinh tế mới...................................80
4.3 Biện pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong Thanh toán quốc tế của
VietinBank Vĩnh Phúc........................................................................................ 82
4.3.1. Các biện pháp chung............................................................................ 82
4.3.2 Các biện pháp cụ thể :........................................................................... 85
4.4 Một số kiến nghị với Chính phủ, ngân hàng nhà nƣớc, Ngân hàng TMCP
Công thƣơng Việt Nam và đối với khách hàng của VietinBank Vĩnh Phúc........91
4.4.1 Đối với chính phủ và ngân hàng nhà nước và các bộ ban ngành có liên
quan................................................................................................................ 91
4.4.2 Kiến nghị với Ngân hàng TMCP công thương Việt Nam.......................92
4.4.3 Kiến nghị đối với khách hàng của VietinBank Vĩnh Phúc có thanh toán
xuất nhập khẩu............................................................................................... 93
KẾT LUẬN............................................................................................................. 94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................. 96


STT

Ký hiệu


ii

DANH MỤC BẢNG

STT

Bả

1

Bảng

2

Bảng

3

Bảng

4

Bảng

5

Bảng

6

Bảng

7

Bảng

8

Bảng


iii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ

STT
1

2

3

4

5

6


iv

DANH MỤC SƠ ĐỒ

STT

Sơ đ

1

Sơ đồ

2

Sơ đồ

3

Sơ đồ


v


PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài

Công cuộc đổi mới nền kinh tế Việt Nam theo hƣớng mở cửa, chủ động hội

nhập quốc tế đã mang lại những thành tựu quan trọng, tạo ra những bƣớc tiến mới
cho nƣớc ta để tiếp tục hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế khu vực và thế giới.
Trƣớc yêu cầu đó, ngành tài chính ngân hàng cũng không thể nằm ngoài quy lật đổi
mới và hội nhập, mà biểu hiện đầu tiên là sự gia tăng không ngừng về mạng lƣới
hoạt động, hoàn thiện và đa đạng hóa sản phẩm & dịch vụ tài chính ngân hàng.
Ngày nay các ngân hàng hiện đại hoạt động đa năng nhằm tăng lợi nhuận không chỉ
từ các dịch vụ ngân hàng truyền thống, mà ngày càng mở rộng các nghiệp vụ ngoại
bảng nhƣ kinh doanh ngoại hối, thanh toán quốc tế, bảo lãnh… Các hoạt động này
mang lại thu nhập cho ngân hàng dƣới dạng phí ngày một tăng không những về mặt
số lƣợng mà cả tỷ trọng. Trong số các nghiệp vụ ngoại bảng, thì thanh toán quốc tế
đối với các NHTM Việt Nam là nghiệp vụ quan trọng nhất, có tốc độ tăng trƣởng
mạnh, mang lại cho ngân hàng khoản thu phí ngày một tăng; thông qua nghiệp vụ
thanh toán quốc tế để chấp nối phát triển các nghiệp vụ khác nhƣ mua bán ngoại tệ,
bảo lãnh, tài trợ xuất nhập khẩu, mở rộng quan hệ tài khoản, tín dụng…
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động của mình, Thanh toán quốc tế không chỉ
đơn thuần mang lại những lợi ích kinh tế mà còn phát sinh những nguy cơ có thể
gây ra rủi ro, tổn thất trực tiếp cho đất nƣớc, cho ngân hàng (NH), cho doanh
nghiệp hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu.
Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thƣơng mại là vấn đề
xảy ra ngoài ý muốn trong quá trình tiến hành hoạt động thanh toán quốc tế và ảnh
hƣởng xấu đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại. Trong quá trình
tiến hành hoạt động thanh toán quốc tế, rủi ro xảy ra khi quyền lợi của một bên
tham gia bị vi phạm. Rủi ro không chỉ đƣợc hiểu theo nghĩa hẹp là việc chứng từ
không đƣợc thanh toán, mà còn đƣợc hiểu rộng ra là bất kỳ một sự chậm trễ nào
trong các khâu của quá trình thanh toán quốc tế.

1


Rủi ro có thể xảy ra với tất cả các bên tham gia: Với ngƣời bán, rủi ro xảy ra khi

bán hàng không thu đƣợc tiền hoặc chậm thu đƣợc tiền, rủi ro về thị trƣờng, rủi ro
không nhận hàng, rủi ro không thanh toán…; với ngƣời mua, rủi ro xảy ra khi
ngƣời bán giao hàng không đúng với các điều kiện của hợp đồng (không đúng số
lƣợng, chủng loại…), rủi ro không giao hàng, rủi ro trong quá trình vận chuyển
hàng hoá…; với Ngân hàng có liên quan, rủi ro xảy ra khi ngƣời mua hoặc ngƣời
bán thiếu trung thực, không thực hiện đúng cam kết đã ghi trong hợp đồng, do tỷ giá
biến động
Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống các nội dung và biện pháp nhằm
quản lý các rủi ro trong các phƣơng thức thanh toán quốc tế để nâng cao hiệu quả
hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế
đối ngoại là một nhu cầu khách quan và hợp với quy luật.
Là một trong những cán bộ làm việc lâu năm về Thanh toán quốc tế tại Ngân hàng
TMCP Công Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc, tôi luôn hiểu ý nghĩa, tầm
quan trọng và những rủi ro có thể xảy ra của mảng kinh doanh này. Đề tài với tiêu đề
“Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam –
Chi nhánh Vĩnh Phúc” hy vọng sẽ giải quyết các yêu cầu của vấn đề đặt ra.

Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích nêu trên, một số vấn đề đặt ra đòi hỏi phải giải quyết:
1)

Có những rủi ro nào trong thanh toán quốc tế? Nguyên nhân, hậu

quả của những rủi ro đó là gì?
2)
Trong hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công
Thƣơng
Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc thƣờng có những rủi ro gì? Rủi ro đó đã
gây ra những tổn thất gì cho Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam –
Chi nhánh Vĩnh Phúc?

3)

Ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng TMCP Công

Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc cần phải làm gì để có thể phòng
ngừa và khắc phục rủi ro trong thanh toán quốc tế?

2


2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là trên cơ sở phân tích, đánh giá những rủi
ro trong trong hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng
Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc, từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm phòng
ngừa, hạn chế và khắc phục rủi ro, góp phần nâng cao hiệu quả trong hoạt động kinh
doanh tiền tệ của Ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng TMCP Công
thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Vĩnh Phúc nói riêng.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để giải quyết triệt để các câu hỏi nghiên cứu nêu trên, Luận văn có nhiệm vụ sau:
- Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở lý luận về thanh toán quốc tế và rủi ro trong thanh
toán quốc tế, làm cơ sở cho việc phân tích, đánh giá những rủi ro có thể xảy ra đối
với từng phƣơng thức thanh toán cụ thể.
-

Thứ hai, phân tích, đánh giá những rủi ro đối với việc áp dụng phƣơng thức

thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh
-

Đề xuất một số biện pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong thanh toán

quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt
Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về Không gian: việc nghiên cứu luận văn đƣợc thực hiện trong tại Ngân
hàng
Về thời gian: Các báo cáo hoạt động thanh toán quốc tế trong giai đoạn từ
năm
2012 đến năm 2016. Việc chọn mốc thời gian này là do năm 2012 tác giả đƣợc phân
công công tác tại vị trí thanh toán quốc tế tại VietinBank Vĩnh Phúc, từ thời điểm
này tác giả có cơ hội và điều kiện tìm hiểu sâu thêm nghiệp vụ thanh toán quốc tế
cũng nhƣ đƣa ra các giải pháp phát triển nghiệp vụ tại chi nhánh.


3


tế

Về nội dung: Đi sâu nghiên cứu các rủi ro trong Hoạt động thanh toán quốc

tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc
4.
-

Những đóng góp của Luận văn



Về lý luận:

Đƣa ra tổng quan về rủi ro trong hoạt động TTQT, những nguyên nhân gây

ra và hậu quả của những loại rủi ro này.



Về thực tiễn:

Phân tích tình hình rủi ro TTQT tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt
Nam –
Chi nhánh Vĩnh Phúc, có minh chứng bằng những tình huống thực tiễn.
Làm rõ nguyên nhân dẫn đến rủi ro và đề xuất các biện pháp phòng ngừa
và hạn
chế các rủi ro này.
5. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, luận văn đƣợc trình bày trong 4 chƣơng. Cụ
thể nhƣ sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về rủi ro trong
hoạt động thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại. Chương 2:
Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP
Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc
Chương 4: Biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro trong hoạt động thanh toán
quốc tế của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc

4


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1 Các công trình nghiên cứu liên quan đến rủi ro trong kinh doanh quốc tế
Dƣới sự tác động mạnh mẽ của các xu hƣớng vận động của nền kinh tế thế giới
đặc biệt là sự tác động ngày càng tăng của xu hƣớng khu vực hoá và toàn cầu hoá,
đối với nền kinh tế từng quốc gia và thế giới, hoạt động kinh doanh quốc tế và các
hình thức kinh doanh quốc tế ngày càng đa dạng và trở thành một trong những nội
dung cực kỳ quan trọng trong quan hệ kinh tế quốc tế hiện đại. Kinh doanh quốc tế
là một hoạt động rất hấp dẫn, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa nghệ thuật kinh
doanh và các yếu tố khác của từng quốc gia, quốc tế nhƣ yếu tố pháp luật, kinh tế,
văn hóa và cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro nội tại. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài
nƣớc cũng đã đề cập rất nhiều đến vấn đề này, cụ thể:
Ana-Maria Dinu, 2015, Các loại rủi ro trong thƣơng mại quốc tế, Tạp chí kinh tế
Romania chƣơng 7, số 01, trang 92-94. Tác giả nhận định rằng: Hoạt động xuất khẩu
và nhập khẩu dẫn đến nhiều cơ hội hơn cho các doanh nghiệp, nhƣng cũng chứa đựng
những rủi ro cao hơn. Mặc dù môi trƣờng thƣơng mại quốc tế đã thay đổi đáng kể qua
nhiều năm, nhƣng rủi ro mà các doanh nghiệp khi bán hàng hoá và dịch vụ của họ ở
các nƣớc khác về cơ bản giống nhau. Trƣớc khi một doanh nghiệp muốn mở rộng thị
trƣờng ra nƣớc ngoài, họ phải nhận thức đƣợc những rủi ro chính của thị trƣờng nƣớc
đó. Nói chung, rủi ro của việc kinh doanh quốc tế có thể đƣợc phân thành bốn loại
chính là: Rủi ro quốc gia, rủi ro tài chính, rủi ro thƣơng mại và rủi ro liên văn hoá. Từ
việc nhận định bốn loại rủi ro chính này, tác giả đã đƣa ra sáu bƣớc cơ bản trong quy
trình kiềm chế rủi ro trong kinh doanh quốc tế: Tạo ra nền tảng của các rủi ro; phát hiện
các rủi ro; đánh giá xác suất và có thể xảy ra; hậu quả của rủi ro; xây dựng các chiến
lƣợc để giảm thiểu những rủi ro này; giám sát và đánh giá hậu quả; và kết nối, tham

khảo ý kiến với tất cả các các đối tác tham gia.

5


Ở trong nƣớc, nghiên cứu về vấn đề rủi ro trong kinh doanh quốc tế, tác giả
Nguyễn Thị Quy và tập thể tác giả trƣờng Đại học Ngoại thƣơng với đề tài nghiên
cứu khoa học cấp bộ, 2007: „Nghiên cứu – phân tích các rủi ro trong hoạt động kinh
doanh của các doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế‟ cho
rằng: „Rủi ro trong kinh doanh xảy ra một cách thƣờng xuyên và rất khó kiểm soát
và nó trở thành mối quan tâm của nhiều doanh nghiệp. Môi trƣờng kinh doanh càng
rộng mở thì rủi ro càng đa dạng và phức tạp, đặc biệt là môi trƣờng kinh doanh
quốc tế‟. Từ những kinh nghiệm quản trị rủi ro của các doanh nghiệp ở một số quốc
gia trên thế giới, các tác giả đi sâu vào phân tích thực trạng rủi ro và hoạt động quản
trị rủi ro của các doanh nghiệp Việt Nam trong kinh doanh quốc tế. Đặt trong bối
cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, bài nghiên cứu đƣa ra những cơ hội và thách thức đối
với các doanh nghiệp Việt Nam, nhận định đƣợc xu hƣớng phát triển mới trong
hoạt động quản trị rủi ro trên thế giới và định hƣớng cho các doanh nghiệp Việt
Nam. Điểm nhấn của bài nghiên cứu là đƣa ra những giải pháp thiết thực nhất cho
các doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh quốc tế cũng nhƣ
những kiến nghị hợp lý đề xuất Chính phủ, ngân hàng nhà nƣớc.
Cũng nghiên cứu về rủi ro trong kinh doanh quốc tế nói chung, tác giả Nguyễn
Anh Tuấn trong luận án tiến sỹ kinh tế, 2001, trƣờng đại học kinh tế quốc dân đã
chỉ ra rằng: Môi trƣờng kinh doanh quốc tế ở Việt Nam ẩn chứa nhiều bất trắc bởi
sự phát triển kinh tế không ổn định của các quốc gia trên thế giới, hiểm họa tự
nhiên, nguy cơ chính trị, khủng hoảng kinh tế, sự thay đổi chính sách quản lý đựng
nhiều rủi ro, tổn thất nên muốn nâng cao hiệu quả kinh doanh cần quan tâm và thiết
lập các biện pháp hạn chế rủi ro và tổn thất. Bên cạnh đó, tác giả đã đƣa ra một số
biện pháp chủ yếu trong việc phòng ngừa, hạn chế rủi ro, tổn thất trong kinh doanh
thƣơng mại quốc tế phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế và kỹ thuật của Việt

Nam cụ thể nhƣ: Cần phải có sự phối hợp tích cực từ phía nhà nƣớc với các biện
pháp chủ động của các doanh nghiệp. Nhà nƣớc cần quan tâm đến những giải pháp
vĩ mô, các doanh nghiệp tập trung vào các biện pháp quản trị đồng bộ rủi ro. Quản
trị rủi ro cũng phải phối hợp với các biện pháp nhƣ : Xây dựng bộ máy tổ chức kinh
6


doanh phù hợp với đặc điểm tính chất quy mô, năng lực quản lý kinh doanh, xây
dựng hệ thống kênh thông tin, lựa chọn thị trƣờng, mặt hàng, khách hàng, phƣơng
thức thanh toán, phƣơng thức vận chuyển.
Một trong những rủi ro phổ biến trong kinh doanh quốc tế: Rủi ro hối đoái đã
đƣợc tác giả Phạm Ngọc Ánh đề cập tới trong bài viết số 1, đăng trên Tạp chí
nghiên cứu kinh tế tháng 1/2004. Tác giả khẳng định rằng: Rủi ro hối đoái là sự
không chắc chắn về giá trị của một khoản thu nhập do sự biến động của tỷ giá hối
đoái. Bất kỳ hoạt động kinh doanh nào có liên quan đến tỷ giá đều có nguy cơ rủi ro
hối đoái. Trong hoạt động thƣơng mại quốc tế, các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu
đều đối mặt với rủi ro hối đoái. Đối với doanh nghiệp nhập khẩu, rủi ro hối đoái nẩy
sinh khi ngoại tệ phải trả trong tƣơng lai lên giá so với nội tệ. Đối với doanh nghiệp
xuất khẩu, rủi ro hối đoái nẩy sinh khi ngoại tệ nhận đƣợc trong tƣơng lai giảm giá
so với nội tệ. Trong điều kiện lạm phát tiền tệ đó trở thành hiện tƣợng phổ biến thì
sức mua của các đồng tiền, kể cả những đồng tiền chủ chốt phục vụ cho thanh toán
quốc tế vẫn luôn biến động, làm ảnh hƣởng trực tiếp đến lợi ích của các chủ thể
thực hiện các giao dịch thƣơng mại, đầu tƣ và tín dụng quốc tế. Vì vậy phòng ngừa
rủi ro hối đoái trong hoạt động xuất, nhập khẩu nói riêng và trong kinh doanh nói
chung là việc làm rất cần thiết. Để phòng ngừa rủi ro hối đoái, các tổ chức tín dụng
cũng nhƣ doanh nghiệp ở các nƣớc sử dụng các công cụ nhƣ: giao dịch có kỳ hạn,
giao dịch hoán đổi, giao dịch quyền chọn, giao dịch tƣơng lai.
1.1.2 Các công trình nghiên cứu liên quan đến rủi ro trong thanh toán quốc tế và
biện pháp phòng ngừa, khắc phục rủi ro trong thanh toán quốc tế
Nghiên cứu về rủi ro trong thanh toán quốc tế là một đề tài thu hút đƣợc nhiều

quan tâm của các tác giả trên toàn thế giới. Các tác giả đã nghiên cứu rủi ro trong
thanh toán quốc tế dựa trên nhiều khía cạnh khác nhau, từ đó đƣa ra các biện pháp
quản lý rủi ro đối với các bên tham gia: Nhà xuất khẩu, bên nhập khẩu và ngân
hàng. Có thể kể đến các nghiên cứu tiêu biểu sau đây:
Institute of Financial Services , 2013. Guide to Documentary Credits , Ifs School
of Finance. Cuốn sách đa đ̃ ềcâp t ̣ ới ba vấn đềrủi ro màcác ngân hàng trên thếgiới
7